T.S.E. 4 LATIJN KLAS 6g 8 januari 2009
1
Tekst 1 : Ov., Met., I.1-4 : In nova fert animus mutatas dicere formas corpora; di, coeptis (nam vos mutastis et illa) aspirate meis primaque ab origine mundi ad mea perpetuum deducite tempora carmen. Afbeelding 1 :
2
Tekst 2 : Ov., Met., VII.1-158 :
5
10
15
20
25
30
35
40
45
Iamque fretum Minyae Pagasaea puppe secabant, perpetuaque trahens inopem sub nocte senectam Phineus visus erat, iuvenesque Aquilone creati virgineas volucres miseri senis ore fugarant, multaque perpessi claro sub Iasone tandem contigerant rapidas limosi Phasidos undas. Dumque adeunt regem Phrixeaque vellera poscunt lexque datur Minyis magnorum horrenda laborum, concipit interea validos Aeetias ignes et luctata diu, postquam ratione furorem vincere non poterat, “frustra, Medea, repugnas; nescioquis deus obstat” ait “mirumque nisi hoc est, aut aliquid certe simile huic, quod amare vocatur. Nam cur iussa patris nimium mihi dura videntur? (Sunt quoque dura nimis!) Cur, quem modo denique vidi, ne pereat, timeo? Quae tanti causa timoris? Excute virgineo conceptas pectore flammas, si potes, infelix. Si possem, sanior essem. Sed trahit invitam nova vis, aliudque cupido, mens aliud suadet; video meliora proboque, deteriora sequor. Quid in hospite, regia virgo, ureris et thalamos alieni concipis orbis? Haec quoque terra potest quod ames dare. Vivat an ille occidat, in dis est; vivat tamen! Idque precari vel sine amore licet; quid enim commisit Iason? Quem nisi crudelem non tangat Iasonis aetas et genus et virtus? Quem non, ut cetera desint, ore movere potest? Certe mea pectora movit. At nisi opem tulero, taurorum afflabitur ore concurretque suae segeti, tellure creatis hostibus, aut avido dabitur fera praeda draconi. Hoc ego si patiar, tum me de tigride natam, tum ferrum et scopulos gestare in corde fatebor. Cur non et specto pereuntem oculosque videndo conscelero? Cur non tauros exhortor in illum terrigenasque feros insopitumque draconem? Di meliora velint! Quamquam non ista precanda, sed facienda mihi. Prodamne ego regna parentis, atque ope nescioquis servabitur advena nostra ut per me sospes sine me det lintea ventis virque sit alterius, poenae Medea relinquar? Si facere hoc aliamve potest praeponere nobis, occidat ingratus! Sed non is vultus in illo, non ea nobilitas animo est, ea gratia formae, ut timeam fraudem meritique oblivia nostri; et dabit ante fidem cogamque in foedera testes esse deos. Quid tuta times? Accingere et omnem 3
50
55
60
65
70
75
80
85
90
95
pelle moram! Tibi se semper debebit Iason, te face sollemni iunget sibi, perque Pelasgas servatrix urbes matrum celebrabere turba. Ergo ego germanam fratremque patremque deosque et natale solum ventis ablata relinquam? Nempe pater saevus, nempe est mea barbara tellus, frater adhuc infans; stant mecum vota sororis, maximus intra me deus est. Non magna relinquam, magna sequar: titulum servatae pubis Achivae notitiamque loci melioris et oppida quorum hic quoque fama viget cultusque artesque virorum quemque ego cum rebus, quas totus possidet orbis, Aesoniden mutasse velim, quo coniuge felix et dis cara ferar et vertice sidera tangam. Quid quod nescioqui mediis concurrere in undis dicuntur montes ratibusque inimica Charybdis nunc sorbere fretum, nunc reddere cinctaque saevis Scylla rapax canibus Siculo latrare profundo? Nempe tenens quod amo gremioque in Iasonis haerens per freta longa ferar; nihil illum amplexa verebor aut, si quid metuam, metuam de coniuge solo coniugiumne putas speciosaque nomina culpae imponis, Medea, tuae? Quin aspice quantum aggrediare nefas et, dum licet, effuge crimen!” Dixit, et ante oculos Rectum Pietasque Pudorque constiterant et victa dabat iam terga Cupido. Ibat ad antiquas Hecates Perseidos aras quas nemus umbrosum secretaque silva tegebat, et iam fortis erat pulsusque resederat ardor, cum videt Aesoniden exstinctaque flamma reluxit; erubuere genae totoque recanduit ore, utque solet ventis alimenta assumere quaeque parva sub inducta latuit scintilla favilla crescere et in veteres agitata resurgere vires, sic iam lenis amor, iam quem languere putares, ut vidit iuvenem, specie praesentis inarsit. Et casu solito formosior Aesone natus illa luce fuit; posses ignoscere amanti. Spectat et in vultu veluti tum denique viso lumina fixa tenet nec se mortalia demens ora videre putat nec se declinat ab illo. Ut vero coepitque loqui dextramque prehendit hospes et auxilium submissa voce rogavit promisitque torum, lacrimis ait illa profusis; “Quid faciam video, nec me ignorantia veri decipiet, sed amor. Servabere munere nostro; servatus promissa dato!” Per sacra triformis ille deae lucoque foret quod numen in illo perque patrem soceri cernentem cuncta futuri 4
100
105
110
115
120
125
130
135
140
146
eventusque suos et tanta pericula iurat; creditus accepit cantatas protinus herbas edidicitque usum laetusque in tecta recessit. Postera depulerat stellas Aurora micantes: conveniunt populi sacrum Mavortis in arvum consistuntque iugis; medio rex ipse resedit agmine purpureus sceptroque insignis eburno. Ecce adamanteis Vulcanum naribus efflant aeripedes tauri tactaeque vaporibus herbae ardent, utque solent pleni resonare camini aut ubi terrena silices fornace soluti concipiunt ignem liquidarum aspergine aquarum, pectora sic intus clausas volventia flammas gutturaque usta sonant. Tamen illis Aesone natus obvius it; vertere truces venientis ad ora terribiles vultus praefixaque cornua ferro, pulvereumque solum pede pulsavere bisulco fumificisque locum mugitibus impleverunt. Deriguere metu Minyae; subit ille nec ignes sentit anhelatos (tantum medicamina possunt!), pendulaque audaci mulcet palearia dextra suppositosque iugo pondus grave cogit aratri ducere et insuetum ferro proscindere campum. Mirantur Colchi, Minyae clamoribus augent adiciuntque animos. Galea tum sumit aena vipereos dentes et aratos spargit in agros. Semina mollit humus valido praetincta veneno et crescunt fiuntque sati nova corpora dentes; utque hominis speciem materna sumit in alvo perque suos intus numeros componitur infans nec nisi maturus communes exit in auras, sic ubi visceribus gravidae telluris imago effecta est hominis, feto consurgit in arvo, quodque magis mirum est, simul edita concutit arma. Quos ubi viderunt praeacutae cuspidis hastas in caput Aesonii iuvenis torquere parantes, demisere metu vultumque animumque Pelasgi. Ipsa quoque extimuit quae tutum fecerat illum, utque peti vidit iuvenem tot ab hostibus unum, palluit et subito sine sanguine frigida sedit; neve parum valeant a se data gramina, carmen auxiliare canit secretasque advocat artes. Ille gravem medios silicem iaculatus in hostes a se depulsum Martem convertit in ipsos; terrigenae pereunt per mutua vulnera fratres civilique cadunt acie. Gratantur Achivi victoremque tenent avidisque amplexibus haerent. Tu quoque victorem complecti, barbara, velles; obstitit incepto pudor. At complexa fuisses, 5
145
150
155
sed te ne faceres tenuit reverentia famae. Quod licet, affectu tacito laetaris agisque carminibus grates et dis auctoribus horum. Pervigilem superest herbis sopire draconem, qui crista linguisque tribus praesignis et uncis dentibus horrendus custos erat arboris aureae. Hunc postquam sparsit Lethaei gramine suci verbaque ter dixit placidos facientia somnos, quae mare turbatum, quae concita flumina sistunt, somnus in ignotos oculos ubi venit et auro heros Aesonius potitur spolioque superbus muneris auctorem secum, spolia altera, portans victor Iolciacos tetigit cum coniuge portus.
Tekst 3 : Ov., Met., VII.394-403 :
400
Als Jasons nieuwe bruid verschroeid is door Medea's gif en beide zeeën van Korinthe het paleis zien branden, besmeurt de moeder, boos, vervuld van wraak, het heilloos zwaard met bloed van eigen kinderen, vlucht weg voor Jasons wapens en wordt door haar Titaanse1 drakenwagen meegevoerd naar waar men eens de oude Periphas2 en diens rechtschapen Phènè getweeën rond zag vliegen: naar Athene's burcht, waar ook Alcyone3 voor 't eerst haar vleugels had gekregen. Medea werd er Aegeus' gast - het enige wat men hem kan verwijten -, daarna meer dan gast: hij huwde haar.
1
Titaanse: Sol (de zon) was een zoon van een Titaan, dus: de zonnewagen. Periphas was een mythische koning van Athene, die in een adelaar veranderde; zijn vrouw Phènè veranderde in een valk. 3 Alcyone werd door haar vader als straf voor onkuis gedrag van de Acropolis gegooid en veranderd in een ijsvogel.
2
6
