Truth or dare? Analyse van de overeenkomsten en verschillen van betaalde en gratis online datingsites
Bron: www.indexed.blogspot.com
Friederike Birkle Universiteit Utrecht Doctoraal Communicatie- en informatiewetenschappen Studentnummer: 0058327 Juni 2008 Begeleider: Marianne van den Boomen
I
Truth or dare?
“Het triviale en banale maakt nu eenmaal een substantieel bestanddeel uit van ons sociale en culturele leven, zowel offline als online. Zonder uiteenzetting met het triviale is er waarschijnlijk in het geheel geen sociale en culturele samenleving nodig.” (van den Boomen, 2000, p.20)
II
Truth or dare?
Die medialen Zeiten ändern sich. Und wir uns mit ihnen. – Prof. Michael Hoyer
Samenvatting “Truth or dare” is een spelletje waar een aangewezen persoon in de groep moet gaan kiezen of hij/zij een vraag eerlijk beantwoord of een ludieke actie moet gaan ondernemen. Dit concept leek mij aardig van toepassing op het onderwerp online dating. In het publieke discours heeft online dating de reputatie een laatste uitweg op een relatie voor sociaal onbekwame mensen te zijn. Het aantal online datingsites dat de afgelopen jaren als paddestoelen uit de virtuele grond zijn geschoten en het feit dat dit fenomeen nog niet wetenschappelijk onderzocht is, leken mij een goede reden hierover een scriptie te schrijven. In het verleden is er tamelijk onderzoek gedaan naar online communicatie en de invloeden van het Internet op identiteitsvorming en gedrag. Online dating bestaat uit al deze componenten: technologie, identiteit en communicatie. Gibson’s theorie over technologische affordances omvat een aantal dimensies die directe invloed uitoefenen op het concept van telepresence van Steuer. Marcus introduceerde de social presence theorie die zich voornamelijk richt op de effecten als verbale en visuele indicatoren in een interactie ontbreken. Zij stellen dat de aanwezigheid van alleen tekstuele indicatoren altijd tot een ongewenste communicatie zal leiden. Deze theorie werd later aangevuld door Sproull en Kiesler, die het belang van social context indicatoren in een interactie onderzochten. Als er op een datingsite invulling kan worden gegeven aan een variatie van identiteitskenmerken én de nodige technologische applicaties aanwezend zijn heeft dat directe invloed op de communicatie die op deze site plaats kan vinden. Uitgaand van het publieke discours waarin gebruikers het ‘gevoel’ hebben dat betalen voor een dienst als online dating juist voorziet in zowel de technische mogelijkheden als ook het kunnen neerzetten van een échte identiteit, luidt mijn vraag daarom: is er een verschil tussen betaalde en onbetaalde online datingsites?
In deze scripties zijn zes online datingsites onderzocht waarvan drie betaald, één betaalde die meer mogelijkheden biedt voor proefleden dan andere sites en twee die volledig gratis zijn. Deze sites zijn onderzocht op affordances (synchroniciteit, verzonden indicatoren, bandbreedte-
en
kostenbeperkingen,
anonimiteit
en
exclusiviteit)
en
door
mij
geïdentificeerde identiteitskenmerken (dit zijn voor een groot deel sociale context indicatoren). Aan de hand van deze gegevens kunnen er direct uitspraken worden gedaan
over
de
mate
van
anonimiteit
op
interactiemogelijkheden worden geboden.
III
een
site
en
welke
kwalitatieve
Truth or dare?
Uit
deze
analyse
bleek,
dat
de
technische
mogelijkheden
en
de
mate
van
identiteitsvorming niet afhankelijk zijn van een betaalde of onbetaalde dienst. De verschillen liggen in de siteopzet zelf en in de hoeveelheid informatie die gebruikers daadwerkelijk invullen. Dat wil zeggen de mate waarin gebruikers de mogelijkheden van de profielsjabloon benutten. Ongewenste effecten zijn dus zowel op betaalde als ook op gratis sites mogelijk echter niet vaak voorkomend. Dit in verband met het aantal sociale context indicatoren waarover een profiel beschikt. Uiteraard zal online interactie nooit geheel gelijk komen te staan aan een face-toface gesprek, de niet- transparante vorm van communicatie via het Internet is echter duidelijk achterhaald.
IV
Truth or dare?
1. Inleiding ......................................................................................................... 1 2. Discours ......................................................................................................... 4 2.1. Geschiedenis .......................................................................................... 4 2.2. Alleenstaanden ...................................................................................... 5 2.3 Het concept “dating“............................................................................... 8 2.4. Dating sites .......................................................................................... 10 2.5. Aanvullende cijfers .............................................................................. 11 3. Theoretisch kader......................................................................................... 13 3.1. Technologie.......................................................................................... 13 3.2. Communicatie ...................................................................................... 15 3.2.1. Cues filtered out approaches.......................................................... 15 3.3. Identiteit.............................................................................................. 17 4. Onderzoek .................................................................................................... 22 4.1. Corpuskeuze ........................................................................................ 22 4.2. Onderzoeksopzet ................................................................................. 22 4.2.1. Technologie.................................................................................... 22 4.2.2. Communicatie ................................................................................ 23 4.2.3. Identiteit........................................................................................ 23 4.3. Verwachtingen ..................................................................................... 24 4.4. Analyse ................................................................................................ 25 4.4.1. Lexa ............................................................................................... 25 4.4.2. Relatieplanet.................................................................................. 27 4.4.3. Mooiemensen ................................................................................. 28 4.4.4. E-matching..................................................................................... 30 4.4.5. Relatieklik ...................................................................................... 31 4.4.6. Lymic ............................................................................................. 33 4.5. Resultaten ........................................................................................... 35 4.5.1. Technologie.................................................................................... 35 4.5.2. Communicatie ................................................................................ 37 4.5.3. Identiteit........................................................................................ 38 5. Conclusie ...................................................................................................... 41 6. Discussie en Reflectie ................................................................................... 44 7. Bibliografie ................................................................................................... 47 8. Bijlagen ........................................................................................................ 51
V
Truth or dare?
Je mehr Dinge sich gleichen, desto bedeutender werden die Unterschiede. – Dr. Hubert Burda
1. Inleiding De zomer van mijn laatste studiejaar belandde ik uit verveling op een Duitse flirtsite: Hotornot.de (HoN). De invalshoek van deze website is het beoordelen van de leden op hun “hotness”. Dit gebeurt door foto’s te beoordelen van 1= not naar 10= hot. Zonder een eigen profiel kan men 15 á 20 foto’s per dag een cijfer geven, daarna wordt men automatisch geblokkeerd. Na dit een periode als tijdverdrijf te hebben gebruikt, werd ik nieuwsgierig en kreeg ik intense behoefte op sommige foto’s te reageren. Het resulteerde in het aanmaken van een eigen HoN-profiel. Net als heel veel andere mensen had online flirten/daten voor mij tot op dat moment een negatieve connotatie: je hebt het zeker nodig om op deze manier aandacht te trekken. Dacht ik. Niets bleek minder waar: een variatie van mensen communiceerde, beoordeelde en flirtte op HoN en dat waren zeker niet allemaal “freaks en geeks”. Geprikkeld door zowel mijn eigen eye-openermoment en het feit, dat er ook in mijn (uitgebreide) vrienden- en kennissenkring een heleboel mensen op online datingsites actief waren, heb ik besloten dit fenomeen te onderzoeken. For instance, it seems quite commonplace to us that every technology has two sides to its consequences; on the one hand for every technology we develop in an attempt to improve life, we also will, on the other hand, find life impoverished in some way. (Jones, 1997, p.1) Deze kernuitspraak over de technologische ontwikkeling is ook van toepassing op het onderwerp online dating. Aantrekking en afstoting. Angsten en verwachtingen. De twee standaardreacties op het moment dat online dating wordt aangesproken. Juist deze dynamiek heeft mij ertoe gedreven om mij uitgebreid met dit onderwerp bezig te gaan houden. Theoretische ondersteuning heb ik daarbij in het technologische determinisme (gewenste effecten) en sociale constructivisme (ongewenste effecten) gevonden. Als eerste zal ik verschillende aspecten bespreken, die naar mijn idee van belang zijn voor dit onderwerp. Zo lijkt het mij belangrijk om elke enkele factor (geschiedenis en aanbod van datingsites, alleenstaanden in Nederland, het concept “dating”, internetgebruik en vrijetijdsbesteding) uit te leggen en in een gezamenlijke context te plaatsen. Mijn onderzoeksvraag luidt als volgt:
Is er een verschil tussen betaalde en onbetaalde datingsites?
1
Truth or dare?
Om deze vraag te kunnen beantwoorden schets ik een theoretisch kader dat het technologisch,
communicatief
en
identiteitsaspect
van
CMC
(computer
mediated
communication) omvat en pas dit toe op zes nauwkeurig geanalyseerde datingsites (waarvan drie betaald en drie gratis). De overeenkomsten en verschillen in technische mogelijkheden, communicatiekanalen en manieren en mate van identiteitsvorming in een profiel zullen worden toegelicht en uiteen worden gezet. Het onderzoek sluit af met een aantal conclusies waarin de deelresultaten per website(type) zullen worden samengevat. Tevens zal er een korte discussie en reflectie over zowel het fenomeen online dating als ook mijn arbeidsproces plaatsvinden. Terwijl
er
voldoende
theorieën
op
het
gebied
van
onlinegedrag
en
onlinecommunicatie zijn, en de mogelijkheid tot romantische interacties en doeleinden vaak terloops wordt genoemd (vgl. Joinson, 2003; Wood en Smith, 2005; Kiesler [ed.by], 1997; Jones [ed.by], 1997), zijn de meeste publicaties met betrekking tot dit onderwerp hooguit populair-wetenschappelijk zo niet gewoon entertainment in vorm van ervaringsberichten of how-to-boeken (vgl. Orr, 2004; Oost, 2003; van den Berg, 2000; Galen, 1987; van Gijssel, 2002; Hegemann, 2003; van Wittenberghe, 2003). De laatste relevante onderzoeken zijn in de jaren 90 gedaan in MUD’s (multi user dungeons). De resultaten zijn nog steeds belangrijk en dienen als basis voor vervolgonderzoeken op het gebied van online communicatie en virtuele gemeenschappen, maar zijn inmiddels in zoverre achterhaald, dat MUD’s door geanimeerde games zijn vervangen en daardoor niet meer over dezelfde dynamiek beschikken als toen. Der Computer als Maschine und Metapher dringt in alle Sphären der Gesellschaft vor und beginnt ihre Dynamik und ihre Diskurse zu beeinflussen. Angesichts des unaufhaltsamen Aufstiegs der Computerwelten sind Soziologen auf zweierlei Weise herausgefordert: erstens, diese Wandlungen mit den Mitteln der Sozialforschung nüchtern zu beschreiben und nach ihrem Charakter zu typisieren, und zweitens, die neuen Phänomene mit den Mitteln der soziologischen Theorie zu erfassen und wenn nötig, deren Begrifflichkeit zu revidieren1. Naar aanleiding van bestaande theorieën en met het oog op het publieke discours over online dating, zal ik verder de volgende hypothese handhaven: Online dating is een serieus alternatief voor de traditionele manier om een partner vinden.
1
Rammert, Werner, 1995: Computerwelten: Vollendung der Moderne oder Epochenbruch zur Postmoderne? Soziologische Revue, Jg. 18, Nr.1 in Gräf en Krajewski (1997)
2
Truth or dare?
Aan de hand van mijn analyses en resultaten uit mijn exploratief onderzoek op verschillende datingsites zal ik antwoord kunnen geven op de positie van dit fenomeen in de maatschappij. Het belang van mijn onderzoek ligt daarom in de combinatie van verschillende theoretische discoursen met betrekking op het Internet en haar toepassing op websites, die als doel het samenbrengen van romantische partners hebben.
3
Truth or dare?
“Die mathematische Nüchternheit mutet denn auch manchen an wie der Sieg des Computers über das Chaos der Herzen- wirklich nun ist aber nur die Hardware.“2
2. Discours
2.1. Geschiedenis Het eerste gedocumenteerde partnerbemiddelingsbureau werd op 29 september 1650 door Henry Robinson onder de naam "Office of Addresses and Encounters" geopend. Sir John Dimly, een van de eerste klanten vroeg blijkbaar „een huwelijkscontract met een jonge
vrouw
te
kunnen
sluiten”3.
In
1727
plaatste
Helen
Morrison
de
eerste
contactadvertentie in de plaatselijke krant “The Manchester Weekly Journal” – om vervolgens door de burgermeester vier weken naar een gesticht te worden gestuurd. Andere bronnen beweren dat de eerste contactadvertentie in 1722 door de heer Sier Chassin werd opgegeven, die toen zijn beklag deed bij een minister van de koning van Engeland over het gebrek aan huwbare vrouwen op locatie en om onmiddellijk vervoer van jonge vrouwen naar Amerika vroeg (Andrea Orr, 2004).
An online friendship developed between John Stansbury, who was posted to a rural outback, and ‘Mat’ during a lonely summer. They chatted regularly, and even developed plans to go on a joint holiday and fishing trip. However, ‘Mat’ changed plans, and decided instead on a trip to New Mexico that involved passing through Stansbury’s area. At the time, Stansbury was taken ill with a fever, and can only recall being ‘vaguely of a gentle womanly hands and a kindly presence in my sickroom’. Suffice to say, ‘Mat’ turned out to be the handle for a woman, and the couple were married soon after. (Joinson, 2003, p.1)
Bovenstaand verhaal klinkt inmiddels bekend. Het Internet heeft meer dan alle andere media daarvoor geleid tot een groot aantal nieuwsitems over online romantiek, list en bedrog en ongepast gedrag. Het bovenstaande verhaal werd echter in 1891 in de Western Electrician afgedrukt en het liefdespaar had elkaar via de telegraaf en niet in een chatroom ontmoet. Er zijn tientallen verhalen zoals bovengenoemde en ze laten allemaal hetzelfde zien: dat vanaf het begin van nieuwe media elk medium- ook al was het er in eerste instantie niet voor bedoeld- als applicatie voor romantiek en liefde gebruikt werd en kon dienen. Daarom is het niet raar, in tegenstelling met het publieke discours, dat het Internet daar geen andere positie inneemt. Op welke dag precies partnerbemiddeling 2
3
Spiegel 12/2006 “Maschinisten der Liebe” Bron: www.singleboersenvergleich.de
4
Truth or dare?
oversloeg naar het Internet is echter niet bekend. Achterhaalbaar is wel, dat Ematching.nl in 1998 een van de eersten zo niet dé eerste datingsite in Nederland was (onafhankelijk
van
mogelijke
datingopties
op
fora/in
webgemeenschappen/e.d.).
Sindsdien zijn vrijwel alle niches afgedekt en met een eigen datingsite verzorgd: er zijn datingsites met focus op religie, lichamelijke handicaps, opleiding, seksuele geaardheid, sociale achtergrond en regionale voorkeuren zijn. Volgens het Internet business magazine Emerce is de markt intussen verzadigd, de hype aan het afnemen en blijkt de trend richting gratis datingsites te gaan. Uit verschillende voorbeelden blijkt dat dit best zou kunnen kloppen: de afgelopen 2 jaar zijn een aantal betaalde datingsites overgestapt naar een volledige gratis dienstverlening4. Of dit de complete verdwijning van betaalt online daten betekent, zal in de toekomst moeten blijken. In mijn conclusie zal ik hierop aan de hand van mijn analyses terugkomen. Maar waarom die plotselinge explosie van online dating, jaren na de oorspronkelijke opkomst
van
de
eerste
online
matchmakingsites?
Volgens
Melanie
Angermann,
marketingmedewerker bij Match.com, vond er een vertraagde adoptie en vertraagde groei plaats, die andere bedrijven normaliter al veel eerder doormaken. Traditioneel fungeren de early adopters (mensen die nieuwe technologieën als eerste gebruiken) als multipliers en bevorderen de groei. In het geval van online dating waren mensen vaak beschaamd toe te geven, dat zij een contactadvertentie ofwel relatiebemiddelingsite geraadpleegd hadden, waardoor er geen mond-tot-mond reclame plaatsvond en naamsbekendheid in deze sector waanzinnig langzaam werd opgebouwd. Pas na verzwakking van het stigma op online dating kon de kritische massa worden bereikt (Orr, 2004, p.12).
2.2. Alleenstaanden “Nederland telt 2,5 miljoen singles” is in alle online dating gerelateerde literatuur anno 2008 te lezen. Dit is echter niet helemaal waar: Nederland telt volgens het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek) 2,5 miljoen alleenstaanden. Als men op zoek gaat naar de betekenis van het woord “single” staat het bijvoorbeeld in de van Dale gelijk aan “alleenstaande”. Het CBS definieert “alleenstaanden” echter als volgt:
Alleenstaanden
zijn
personen
die
alleen
wonen
en
dus
een
éénpersoonshuishouden vormen. Zij kunnen een vaste vriend/vriendin hebben waarmee ze niet samenwonen.
4
Zie Lymic.nl later in deze scriptie
5
Truth or dare?
Hieruit blijkt dat er in de theorie wel degelijk een verschil wordt gemaakt tussen singles en alleenstaanden. Dit is vooral belangrijk als het komt op het bepalen van het precieze aantal singles- alleenstaanden zonder partner- en deze cijfers zijn voor begrijpelijke redenen niet achterhaalbaar. Het is echter goed om te onthouden, dat de 2,5 miljoen alleenstaanden in Nederland dus niet allemaal als singles kunnen worden gekwalificeerd. Er is een overvloed aan literatuur over alleenstaanden te vinden. En ook daarin blijkt, dat de definitie van alleenstaand ofwel single nog niet uniform is. Zoals Irmhild Liebau beaamt:
Eine allgemein festgelegte und verbindliche Definition von „alleinstehend“ gibt esnoch- nicht. Die Begriffe „Alleinstehende, Alleinlebende, Singles, Unverheiratete, Einzelnlebende, Solitäre, Einsame“ u.a. gehen im allgemeinen Sprachgebrauch durcheinander, werden teilweise synonym, teilweise unterschiedlich verwendet und nicht selten mit verschiedenen Inhalten gefüllt. Gemeint sind Menschen, die allein sind, allein wohnen, allein leben. Dabei liegt kein eindeutiges Verständnis von „allein“ vor. (1994, p.17)
Zij voert aan dat uit onderzoek is gebleken dat “alleenstaand” een negatievere connotatie heeft dan het begrip “single”. Het hoofdcriterium is echter gewoon “partnerloosheid”. Deze telt als burgerlijke staat net als bijvoorbeeld getrouwd. Verder verdeelt Liebau alleenstaanden
in
drie
categorieën
(ongehuwde,
gescheiden
en
verweduwde
alleenstaanden) die volgens haar met drie hoofdproblemen te maken hebben: verlies-, emotionele en identiteitsproblemen.
Die Partnerlosigkeit kann als Verlust erfahren werden, als Defizit im Vergleich zu einer Partnerbeziehung. Daraus resultieren entsprechende Probleme aufgrund des Verlustes. Während die Trennung und der Tod des Partners/ der Partnerin als Verluste gelten, wird die Partnerlosigkeit allgemein noch kaum als Verlust anerkannt oder wahrgenommen. (1994, p.17)
Het volgt een christelijk betoog hoe alleenstaanden hun status ervaren, worden waargenomen en wat eraan gedaan kan worden. Misschien dat Liebau’s opvattingen niet helemaal meer hedendaags zijn. Wel raakt zij een snaar over alleenstaanden, die door Bella DePaulo “singlisme”5 wordt genoemd: de zowel institutionele als ook individuele discriminatie van singles is nog niet helemaal verdwenen. Dit blijkt ook uit het online datingdiscours. Terwijl er aan de ene kant buitengewoon positieve reacties en
5
De Paulo, Bella, Singled Out: How Singles are Stereotyped, Stigmatized, and Ignored, and Still Live Happily Ever After. New York: St. Martin’s Press, 2006.
6
Truth or dare?
opvattingen naar voren worden gebracht (of door eigen ervaringen, door kennis van successen in de sociale kring of gewoon door de voorstellingskracht, dat online dating wel degelijk een mogelijkheid biedt tot het vinden van een geschikte partner), bestaat aan de andere kant nog steeds het taboe, dat online dating stigmatiseert tot laatste optie voor sociaal onbekwame types.
Internet dating is often seen in two distinct ways: by the people who are succesful, as a way to find your soulmate; or, by the cynics, as a magnet for undesirables. The reality I found was far richer: an array of good, bad, ugly but mostly just very interesting stories. (Orr, 2004, p.xi)
In haar boek Meeting, Mating and..Cheating categoriseert Andrea Orr drie verschillende soorten singles op het Internet: de zoekende single, de happy single en de niet-single single (later ook de NSHM ofwel “not so happily married” genoemd). Het verschil tussen de zoekende en de gelukkige single ligt in de mate van serieusheid en vastberadenheid als het komt tot online dating. Zo schrijft een zoekende single zich daadwerkelijk op een datingsite in met als doel (redelijk snel) een geschikte date te vinden om daarop verder te bouwen. De groep van happy singles omvat mensen die in eerste instantie uit nieuwsgierigheid of voor de lol (“Nee heb je al, ja kun je nog krijgen.”) een profiel aanmaken en pas beslissen om wel of niet af te spreken zodra ze iets interessants tegenkomen. De niet- single single heeft niet altijd slechte bedoelingen. Gezien veel datingsites niet alleen met een partner maar ook met vriendschappen en doe-maatjes lokken, is er op vrijwel elke datingsite een aantal mensen, dat op zoek is naar een hobbypartner of gewoon een gezellig online gesprek. Aan de andere kant staan de “not so happily married”: ook al beweren de meeste sites, ingebouwde filters te hebben om deze groep te weren, kan uit sommige mailtjes al blijken of iemand op zoek is naar snelle seks, een minnaar/minnares of ego-pushing die hij/zij tekort komt in zijn/haar relatie. Op gewone datingsites die niet op deze specifieke doelgroep zijn afgestemd, wordt de status “getrouwd” echter weinig tot nooit eerlijk ingevuld. In de hedendaagse maatschappij zijn eenpersoonshuishoudens een normale zaak. Daarom stelt de markt zich ook buiten online datingsites in op alleenstaanden. Voor een periode van ongeveer twee jaar werd in 2005 het blad Happy S1NGLE op de Nederlandse tijdschriftenmarkt gelanceerd. Met kwartaaluitgaven informeerde dit blad alleenstaanden over
evenementen,
reizen,
gadgets,
juridische,
economische
en
uiteraard
ook
romantische kwesties, zonder de nadruk op eenzaamheid te leggen maar gewoon op gelukkig
alleenzijn.
Dit
blad
paste
blijkbaar
in
geen
enkel
hokje:
in
elke
tijdschriftenhandel was het magazine in verschillende categorieën te vinden. Zo stond het bij de AKO zowel onder MAN als ook onder VROUW en VRIJE TIJD. Bij de Bruna lag het
7
Truth or dare?
(indien überhaupt aanwezig) bij CULTUUR, de meeste winkels hadden het blad niet eens in het assortiment en wisten bij navraag ook niet van het bestaan af. Even stilletjes als het blad was gekomen, verdween het ook weer. Op herhaaldelijke mailtjes met de vraag of Happy S1NGLE nog verder gepubliceerd ging worden, ontving ik geen reacties. Overgebleven is de begeleidende website Singlemagazine.nl, waarop nog steeds evenementen en reizen aangeboden worden. Misschien is het tegenvallende succes van Happy S1NGLE niet alleen het resultaat van een slechte promotie maar ook een indicatie voor het feit, dat de singles in Nederland zich ook zonder blad weten te helpen. Met de opkomst van online dating zijn ook de traditionele contactadvertenties in kranten en relatiebemiddelingsbureaus niet verdwenen. Misschien putten zij juist uit het aantal mensen, dat het Internet geen geschikt medium vindt om een partner te zoeken. Expliciete vergelijkende data hierover zijn echter niet bekend. Daarnaast worden er voldoende singlefeesten en speed dating events georganiseerd en geadverteerd; uitnodigingen hiervoor staan in vrijwel elke uitagenda. Als laatste kan nog het grote aantal producten worden opgemerkt dat tot de beschikking staat van alleenstaanden (met of zonder partner: of het nu technologische snufjes zoals kleine vaatwassers of magnetrons zijn of de eenpersoonsbloemkool bij de Albert Heijn, de alleenstaande neemt een duidelijke, geaccepteerde en gerespecteerde plek in de samenleving in. In de literatuur wordt de alleenstaande die op deze manier door de markt wordt aangesproken ook de “swinging-single” genoemd. Dit type is
Kontakt- und konsumfreudig, alleinlebend und bindungsscheu, im mittleren Alter, ökonomisch unabhängig. In einem Modewort der Achtziger auch „Yuppie“ genannt, verfügt dieser Typ des Singles über Eigenschaften, die ihn insbesondere in der Werbung zum gesellschaftlichen Leitbild haben aufsteifen lassen: Mobil, flexibel und karriere-orientiert im Berufsleben, konsum- und genussfreudig sowie Lebensstil-bewusst in der Freizeit, das sind die Insignien des Singles, das zum Sinnbild moderner, individualisierter Lebensweise in den Medien geworden ist. Diese
typischen
Eigenschaften
prädestinieren
das
Single
für
die
mediale
Darstellung gesellschaftlicher Trends, die mit der durchgreifenden Modernisierung und Individualisierung einhergehen. (Müller, 1999, p.159)
2.3 Het concept “dating“ In het Nederlandse taalgebruik wordt daten vaak gewoon als afspreken aangeduid . Incidenteel krijgt het woord dezelfde connotatie als in het Engels wordt bedoeld: een (romantische) afspraak met een potentiële partner. Het concept van dating is redelijk recent. Tot de seksuele revolutie in de jaren 60 kwamen relaties vooral tot stand door
8
Truth or dare?
met iemand te trouwen van gelijke maatschappelijke status of juist met het doel om zijn of haar maatschappelijke status te vergroten. Het huwelijk was een instituut waarbij geld, huishouden en kinderen krijgen van belang waren. Verliefdheid kwam pas later (indien überhaupt) in het spel. Sindsdien heeft een sociaal-culturele verandering plaatsgevonden: het toenemende individualisme, de verstedelijking en de emancipatie van de vrouw schiepen een niet eerder gekende vrijheid waarin ruimte was voor experimenten op relatiegebied. De hedendaagse single volgt zijn seksuele behoeftes vrij van traditionele normen, los van taken en plichten van familiaire reproductie. Niet alleen in het dagelijkse leven maar ook op het gebied van seks en intimiteit is de single flexibel, mobiel en genotzuchtig en tendeert naar vormbare vrijgevochten seksualiteit als gevolg van individualiseringsprocessen. Dit soort relatie, min of meer onafhankelijke en vaak ook van korte duur, noemt Giddens “reine Beziehung”. Dit begrip doelt met oog op een intimiteitverandering in de moderne maatschappij op lange termijn
auf eine Situation, in der man eine soziale Beziehung um ihrer selbst willen eingeht, er bezieht sich also auf das, was au seiner dauerhaften Bindung mit der anderen Person abgeleitet werden kann; eine Beziehung, die nur so lange fortgesetzt wird, solange es für beide Parteien klar ist, dass alle beteiligten sich in ihr wohlfühlen. Liebe war gewöhnlicherweise an Sexualität gebunden, die sich für die meisten der sexuell ‚normalen’ Personen in der Ehe vollzog, nun aber stiftet mehr und mehr die reine Beziehung die Verbindung zwischen Liebe und Sexualität. […] Die reine Beziehung ist teil einer tiefgreifenden Neustrukturierung der Intimität6.
Met “schone“ relatie bedoelt Giddens dus de buiten traditionele familiaire normen om vrij verkiesbare (en vrij verbreekbare) relatie. De “schone” relatie beperkt zich op de goede tijden, gezien er geen sociale en economische dwang is om deze zonder voortdurend wederzijdse tevredenheid in stand te houden. Terwijl dit aan de ene kant bevrijdend mag lijken, betekent het aan de andere kant ook, dat er eventueel minder tijd en energie in het opbouwen en instandhouden van relaties wordt gestoken omdat door de vervagende traditionele normen geen motivatie is, om in slechte tijden vol te houden. In een tijdperk waar alles kan en alles mag, verliezen mensen echter ook het overzicht over hoe men aan een relatie moet beginnen. Deze dynamiek blijkt sommigen juist richting datingsites te drijven, op zoek naar gelijkgestemden. In hoeverre datingsites de “Zeitgeist” zijn, zal in de analyses worden besproken.
6
Giddens, 1993, p.69 uit Müller ( 1999, p.160) verwijst hier naar Giddens, A., Wandel der Intimität. Sexulaität, Liebe und erotik in modernen Gesellschaften. Frankfurt a.M.: Fischer TB, 1993.
9
Truth or dare?
2.4. Dating sites Momenteel bestaan er grof geschat 150 Nederlandse datingsites7 waarop 750.000 bezoekers actief zijn. Deze datingsites dekken verschillende niches die overkoepelend samengevat kunnen worden in de volgende categorieën: algemeen, beperking, beroep, geaardheid, inkomen, leeftijd, opleiding, regio, religie en overig (zoals etniciteit, gewicht, muzieksmaak, hobby’s). De nieuwste datingsite op dat gebied is de in november 2007 gelanceerde Mooiemensen.com, die met het thema schoonheid een nog niet afgedekt gat in de markt vond (zie latere analyse). Begin 2007 vermeldde de Intermediair de lancering
van
een
nieuwe
datingsite,
speciaal
gemunt
op
(oud)leden
van
studentenverenigingen. Je kunt het zo gek niet bedenken, het is er allemaal. In Nederland is er tot nu toe nog vrij weinig onderzoek gedaan naar het online dating gedrag van singles, op enkele sitespecifieke onderzoeken na. Eenvoudig genereerbare cijfers komen uit Duitsland, Zwitserland en Amerika. Om enigszins een beeld te kunnen scheppen van de huidige online dating markt combineer ik in het vervolg een aantal losse flodders: Volgens een onderzoek van Parship.nl8 duurt het via deze site gemiddeld drie jaar tot men een geschikte partner vindt. Een studie van Liebe.de heeft bepaald, dat mannen in wier profielen de woorden “kunst”, “cultuur” en “geborgenheid” voorkomen de meeste kans maken en de woorden “scoren” en “voetbal” de grootste afknappers zijn. De “Zücher Studie” in 2006 heeft onder 4110 online daters, met een gemiddelde leeftijd van 34 jaar, weten te achterhalen, dat 23% een partner heeft gevonden waarmee zij minimaal 6 maanden samen waren en dat 12% van de Zwitserse daters door mailen al verliefd was geworden. Andere cijfers beweren echter dat 93% van de gebruikers juist geen partner vinden via deze weg9. Een enquête in de Duitse Glossy Glamour had als resultaat dat 8% van alle Duitsers tussen 22 en 25 jaar hun huidige partner op het Internet heeft gevonden. 40% van alle mannen en 42% van alle vrouwen in Duitsland kan zich dat voorstellen. Hoe dan ook, online dating blijkt een crisisbestendige markt: er zullen immers altijd singles zijn en alleenstaande mannen tussen de 25 en 40 beschikken over een hoog inkomen en vormen daarmee een geschikte doelgroep. 7
Bron: Psychologie Magazine Mei 2008. Dit aantal stelde een gemiddelde van alle gevonden schattingen voor en is daarom overgenomen. 8
Parship.nl is een datingsite die in haar opzet het meest lijkt op traditionele relatiebemiddelingsbureaus. Leden ondergaan bij aanmelding een uitgebreide psychologische test en krijgen aan de hand van de resultaten matches door de site toegewezen. Zelfstandig zoeken is daarom maar beperkt mogelijk. Deze opzet is in tegenstelling tot andere datingsites echter minder verwarrend, minder tijdrovend en wordt door betalende gebruikers als prettig en serieus ervaren. 9
Bron: Psychologie Magazine Mei 2008
10
Truth or dare?
De makers van Parship.nl voorspellen dat vijf tot acht aanbieders in toekomst zullen overleven. Voordeel voor elke datingsite is de massa, een te groot aanbod vermindert echter het overzicht voor de eindverbruiker. De sites die niet alleen door massa maar ook door naamsbekendheid en aanbod van gewenste applicaties zullen overtuigen, zijn degenen die zullen overleven10. Niet te vergeten de resterende inbedding in de huidige markt door middel van films (denk aan You’ve got mail), series (zoals Sex in the City), verschillende datingshows op tv (b.v. Boer zoekt Vrouw) en boeken (in 2008 staat The Game van Neil Strauss al weken op de bestsellerlijst). Wie zich op online datingsites inlogt, kan op een avond meer potentiële partners aanspreken dan anders in vier jaar, zonder het huis te moeten verlaten. Deze mogelijke efficiëntie heeft echter ook zijn nadelen: in het tijdperk van genmanipulatie worden via deze weg geen ongelijke paren meer gekoppeld. De functionele selectiecriteria laten dit niet meer toe juist door grote verschillen te worden aangetrokken. En: Internet bemiddelt mogelijkheden, geen gevoelens.
2.5. Aanvullende cijfers Nederland staat op plaats 8 in de Europese Internet Top 10 (na Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië, Rusland, Spanje en Turkije) en op een zesde plaats in de Europese Unie Top 10 (na Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië en Spanje). Deze cijfers worden echter alleen bepaald door het gehele aantal gebruikers. Als het gaat om Internet Penetration (percentage van de bevolking dat Internet gebruikt) staat Nederland wereldwijd met 87,8% (=14,544,400 gebruikers) op een tweede plaats na Noorwegen (88%) en op plaats 12 m.b.t. broadband subscribers11. Een onderzoek van Eurostat toont aan, dat Nederlanders van alle Europeanen het meest online zijn: 84% van de landgenoten tussen 16 en 75 jaar was de afgelopen drie maanden minimaal één keer op het Internet12. Mediaconsumptie blijkt de populairste vrijetijdsbesteding van Nederlanders te zijn. Een
onderzoek
van
Stichting
Promotie
Televisiereclame
heeft
aangetoond
dat
Nederlanders tweederde van hun vrije tijd besteden aan mediaconsumptie. Dat staat gelijk aan vijf uur per dag. De helft hiervan wordt besteed aan televisiekijken, de andere helft wordt verdeeld over zowel internetten als ook muziek luisteren, lezen, gamen en bellen. Het blijken vooral volwassenen te zijn die veel tijd achter beeldschermen en kranten doorbrengen. Zij zijn gemiddeld per dag nog maar twaalf minuten buiten actief
10 11
12
Spiegel 12/2006 “Maschinisten der Liebe” Stand september 2007 http://www.isoc.org/internet/stats/ Bron: Metro 13 februari 2008
11
Truth or dare?
en twaalf minuten aan het sporten. Kinderen tussen de zes en twaalf jaar daarentegen besteden circa drie uur per dag aan school (lees: huiswerk), spelen en media13. Deze cijfers zijn interessant, maar vertellen ons nog niet hoeveel tijd daadwerkelijk aan internetgebruik wordt besteedt. Uit een onderzoek van diezelfde Stichting uit 2006 blijkt dat de groep van 20 tot 65 jarigen gemiddeld 43 minuten per dag aan internetten besteedt. Als je eerdere onderzoeken moet geloven is het internetgebruik sinds 2001 met 34 minuten per dag toegenomen.
In dit hoofdstuk heb ik de verschillende factoren die in mijn scriptie aan de orde komen toegelicht. Aan de hand van deze factoren zal in het volgende hoofdstuk het theoretische kader worden geschetst, dat als basis voor mijn onderzoek dient.
13
Bron: Metro 18 januari 2008
12
Truth or dare?
Medien haben keinen Sinn, außer dem, den wir ihnen geben. – Prof. Dr. Peter Scholl-Latour
3. Theoretisch kader 3.1. Technologie Some technological change is primarily amplifying, making it possible for people to do what they have done before, but more accurately, quickly or cheaply. In other cases, technology is truly transformative: It leads to qualitative change in how people think about the world, in their social roles and institutions, in the ways they work, and in political and economical challenges they face… Sometimes the amplifying effect is what we see first, never realising there is a later transformative effect to come, or that the amplifying technology is part of a larger social change. (Sara Kiesler, 1997, pp. xii-xiii)
In 1979 introduceerde de cognitieve psycholoog Gibson het idee van affordances. Volgens deze theorie hebben objecten of omgevingen bepaalde eigenschappen die tot verschillende soorten gedrag leiden. Het belang van dit idee van affordances is dat zij een directe, soms gemaakte link impliceren tussen de eigenschappen van een object, materiaal of gereedschap en hoe deze worden gebruikt. Zodra een technologie wordt gebruikt om communicatie of gedrag te bemiddelen is bepaald gedrag niet alleen nodig maar verdwijnt tegelijkertijd ook de behoefte tot een aspect van bepaald gedrag of de mogelijkheid om deze uit te voeren. Daarom moet een model van psychologische invloed van een technologie op communicatie met zowel de affordances van deze technologie als ook de sociaal-psychologische consequenties ervan rekening houden. Om de link tussen een gereedschap en sociaal gedrag te kunnen begrijpen zijn de volgende vijf dimensies van belang: Synchronicity (synchroniciteit), the cues
transmitted
(verzonden
ofwel
aanwezige
indicatoren),
bandwidth
and
cost
constrains (bandbreedte en kostenbeperkingen), the level and type of anonymity (mate en type van anonimiteit) en exclusivity (exclusiviteit). Synchroniciteit betekent hier of een discussie of conversatie die in échte tijd of verspreid
over
een
bepaalde
periode
plaatsvindt.
Zo
zijn
er
synchrone
communicatiemedia zoals de telefoon en asynchrone communicatiemedia zoals brieven. Met de opkomst van het Internet en daarmee email en Chat zijn de grenzen tussen synchrone en asynchrone communicatie komen te vervagen. Toch vallen deze nog steeds onder asynchrone communicatiemiddelen omdat een verplichte directe reactie minder aanwezig is dan bij bijvoorbeeld de telefoon.
13
Truth or dare?
De cues transmitted (verzonden indicatoren) ofwel de sociale aanwezigheid die een communicatietechnologie inhoudt worden van laag niveau zoals tekst naar hoog niveau (met als hoogst face to face) geordend14. Een verder belangrijke overweging voor het Internet zijn de kosten en de bandbreedte i.v.m. de interactie. Bandbreedte geeft in de datacommunicatie aan hoeveel data per seconde door een verbinding verstuurd kunnen worden. Volgens Wikipedia15 is het correcter om van kanaalcapaciteit te spreken. Hoe dan ook komt het in deze context neer op verbindingssnelheid. Deze staat vaak in direct verband met financiële kosten: afhankelijk van de internetprovider en het gekozen abonnement heeft men een snellere en betere internetverbinding. Anonimiteit
betekent
normaliter
gebrek
aan
identificeerbaarheid.
In
CMC
(computer-mediated communication) is er echter sprake van visuele anonimiteit ( je kunt de persoon waarmee je praat niet zien) zonder gebrek aan identificeerbaarheid ( je kent de naam van hun emailadres tenzij er gebruik van een pseudoniem resp. nickname wordt gemaakt)16. Tenslotte is er de zender-ontvanger exclusiviteit. Deze bepaalt of een private (lees: één op één) communicatie binnen een medium mogelijk is of niet. Is dit wel het geval, dan heeft dit een directe vermindering van anonimiteit ten gevolge en heeft daarom consequenties op het soort informatie en de manier waarop deze wordt overgedragen. Het gedrag van de gebruiker verandert samen met de mate van exclusiviteit ofwel anonimiteit. Deze vijf dimensies worden door Joinson (2003, p.25) als volgt grafisch weergegeven:
Figuur 1: De vijf dimensies van internetcommunicatie
14 15 16
Daft en Lengel, 1984 en Short et al.,1976 uit Joinson, 2003, p. 25 Online encyclopedie, zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Bandbreedte Zie ook verder in het hoofdstuk onder het kopje identiteit.
14
Truth or dare?
3.2. Communicatie Fundamenteel voor CMC (computer mediated communication) is dat men de persoon waarmee men communiceert niet kan zien of horen. Daarom concentreren modellen over de invloed van technologie op communicatie zich meestal op de rol van juist deze verbale en visuele indicatoren in communicatie, met name op het effect als deze afwezig zijn. Dat soort modellen vallen onder het zogenaamde technologisch determinisme17. Deze is gebaseerd op het idee dat technologieën tot stand komen door technische mogelijkheden en dat deze technologie leidt tot specifieke psychologische en gedragsveranderingen. Het technologische determinisme bestaat voornamelijk uit twee stromingen: cues filtered out en self focus approaches. De eerste voorspelt ontregelde, gedepersonaliseerde en gedeïndividualiseerde communicatie door het missen van sociale indicatoren. Dit heeft dus directe invloed op de online communicatie zelf. De tweede voorspelt een identiteitsverandering door de technologie en hoe deze opgezet en gebruikt wordt. Self focus approaches werken op zowel maatschappelijk als ook op individueel niveau en veranderen daarmee hoe de gebruiker zichzelf en zijn omgeving waarneemt en zijn gedrag daarin. In
deze
scriptie
heb
ik
gekozen
voor
een
analyse
van
technische
en
communicatieve mogelijkheden en de manieren en mate van identiteitsvorming op datingsites. Hoe gebruikers zich in het vervolg zelf en anderen waarnemen wordt niet onderzocht. Daarom worden de self focus approaches achterwege gelaten en in het bijzonder gekeken naar de cues filtered out approaches. Deze zullen in het vervolg uitgebreider besproken worden
3.2.1. Cues filtered out approaches In de traditionele sociaal-psychologische communicatietheorie wordt het belang van visuele indicatoren benadrukt. 80% van alle communicatie vindt immers non-verbaal plaats. Bij visuele indicatoren kan men denken aan elkaar aandacht schenken, channel control (wie wanneer spreekt), feedback geven, ondersteunende gebaren, knikken of hoofd schudden en interpersoonlijke attitudes, uiterlijk, gezichtsuitdrukkingen, en nonverbale communicatie in vorm van houding en beweging en sociale ruimte (afstand tussen de sprekers)18. Sommigen van deze non-verbale indicatoren zijn vertaalbaar naar online communicatie (denk hierbij b.v. aan het gebruik van emoticons), het merendeel echter niet (b.v. gebaren, houding, beweging, oogcontact, e.d.).
17 18
Marcus, 1994 uit Joinson, 2003, p.25 Short et al., 1976 uit Joinson, 2003, p.26
15
Truth or dare?
Short et al. (1976) hebben hiervoor de social presence theory bedacht. Volgens hen worden interpersoonlijke attitudes voornamelijk door visuele indicatoren overgedragen terwijl het verbale kanaal alleen begeleidend, taakgeoriënteerd, cognititief materiaal inhoudt. Zodra het visuele kanaal verdwijnt (men elkaar dus niet meer kan zien zoals met
bellen,
chatten
en
emailen)
is
de
informatieoverdracht
alleen
nog
maar
taakgeoriënteerd en komt de sociale, interpersoonlijke informatie te vervallen. Short et al. argumenteren dat
Salience of the other person in the interaction and consequent salience of the interpersonal
relationships
is
an
objective
quality
of
the
medium
of
communication. (1976, p.65)
Deze kwaliteit noemen zij social presence (sociale aanwezigheid). Sociale aanwezigheid is onderdeel van het medium en wordt dus maar gedeeltelijk door de gebruiker bepaald. Zij voorspellen dat hoe groter de sociale aanwezigheid van een medium is des te intiemer de communicatie tussen de gebruikers. Voor Short et al. spelen visuele indicatoren een cruciale rol in communicatie; afwezigheid vermindert volgens hen direct de intimiteit van een interactie en zet daarmee face-to-face communicatie als enige echte intieme interactie neer.
Capacity to transmit information about facial expression, direction of looking, posture, dress en non-verbal cues, all contribute to the social presence of a communication medium. (1976, p.65)
Vanuit deze beredenering betekent dit voor media dat zij vrijwel alleen maar geschikt zijn voor informatieoverdracht en probleemoplossing. Aanvullend op de social presence theory hebben Sproull en Kiesler de social context theory opgesteld19. Ook deze theorie is gebaseerd op wat er mist als communicatie technisch gemedieerd (door nieuwe media ondersteunde, “bemiddelde” communicatie, in dit geval de computer en het Internet)) is. Zij identificeren drie variabelen die aan een sociale context binnen communicatie bijdragen: geografisch, organisatorisch en situationeel. De indicatoren om deze sociale context te kunnen begrijpen vallen in twee categorieën: statische indicatoren, zoals uiterlijk en omgeving, en dynamische indicatoren, zoals non-verbale communicatie (knikken, nee schudden). Zowel statische als ook dynamische indicatoren bepalen het gedrag tijdens een interactie, doordat gedrag op elk moment situatiegewijs kan worden aangepast. Ook al is het grondliggende aspect hier de afwezigheid van non-verbale indicatoren, blijkt dit gemis afgezwakt te kunnen worden op het moment dat er 19
Sproull en Kiesler, 1986 uit Wood en Smith, 2005, p. 73
16
Truth or dare?
geografische, organisatorische en situationele informatie gecommuniceerd wordt. In een onderzoek van mailuitwisselingen tussen werknemers van een groot Amerikaans bedrijf vonden zij dat zenders vaker zelfingenomen en ongeremder gedrag vertoonden en minder
verschil
maakten
tussen
mensen
van
verschillende
status20.
Dat
soort
ongeremdheid blijkt voornamelijk in situaties met zwakke sociale context indicatoren voor te komen. Ontbrekende sociale context indicatoren veroorzaken gevoelens van anonimiteit, verminderde zelfcontrole en een verminderd zelfbesef. Terwijl dit aan de ene kant persoonlijke onafhankelijkheid kan bevorderen, door de ontbrekende sociale controle, kan dit aan de andere kant tot uitingen leiden, die ongepast zijn en later betreurd worden. Verder kan de afwezigheid van (visuele) sociale context indicatoren denindividuatie ten gevolg hebben, [A] complex, hypothesized process in which a series of antecedent social conditions leads to changes in perception of self and others, and thereby to a lower threshold of normally restrained behaviour. Under appropriate conditions, what results is the ‘release’ of behaviour in violation of established norms of appropriateness.21
Deïndividuatie in combinatie met ontbrekende sociale indicatoren beïnvloeden direct het communicatiegedrag van gebruikers. In welke mate dit op datingsites naar voren komt zal in de analyse worden besproken.
3.3. Identiteit Identiteit is een complexe persoonlijke en sociale constructie die bestaat uit wie wij zelf denken te zijn, hoe wij willen dat anderen ons waarnemen en hoe anderen ons daadwerkelijk zien. CMC onderzoek concentreert zich voornamelijk op welke indruk wij bij anderen willen achterlaten. Het proces van een imago neerzetten dat wij anderen willen laten waarnemen staat bekend als zelfpresentatie. De mate waarin mensen het gevoel hebben dat zij een connectie met anderen door technologie kunnen ervaren, is een van de centrale onderwerpen als het gaat om het neerzetten van een online identiteit. Het Internet is voornamelijk tekstgebaseerd en terwijl sommigen niet verder dan de woorden (kunnen) kijken, denken anderen wel degelijk persoonlijke karakteristieken en relationele content daarin te kunnen ontdekken. Zoals bij vele zaken waar een en het zelfde fenomeen verschillende interpretaties bij verschillend publiek kan oproepen, is het de menselijke perceptie die de ervaring armer
20 21
Sproull en Kiesler, 1986 uit Wood en Smith, 2005, p. 74 Joinson (2004, p. 33) verwijst hier naar Zimbardo, 1969, p.62
17
Truth or dare?
of rijker maakt. Zoals eerder in de social presence en social context theorieën besproken, verdwijnen bij CMC communicatie bepaalde indicatoren, die bij face-to-face interactie wel aanwezig zijn. Het technologische determinisme betoogt, dat alleen de reïntegratie van deze in eerste instantie ontbrekende sociale indicatoren tot een waardevolle en “echte” communicatie kan leiden. Steuer introduceert echter het concept van telepresentie
[Telepresence is] the extend to which one feels present in the mediated environment, rather than in the immediate physical environment22
Dit gevoel van aanwezigheid kan volgens Steuer worden bereikt door de ontbrekende sociale indicatoren tekstueel weer te geven. Hij gebruikt MUD’s23 als voorbeeld, maar hetzelfde geldt ook voor communicatie op online datingsites: door bepaalde emoties en/of handelingen concreet schriftelijk uit te drukken wordt een inlevingsproces bij de ontvanger gestart, die hem/haar de situatie laat beleven. Dit mentale beeld en de daaraan vastgekoppelde gevoelens bieden dan een waardevol alternatief om de afwezigheid van sociale indicatoren op te vangen en creëren
een gevoel
van
aanwezigheid. Steuer stelt dat de mate van vividness (levendigheid) en interactiviteit van het medium een indicatie bieden hoe realistisch gebruikers het gelimiteerde aantal stimuli ervaren. De kwaliteit van levendigheid verwijst naar de hoeveelheid zintuiglijke informatie die een medium beschikbaar stelt. Volgens Steuer wordt een gevoel van levendigheid gecreëerd door zowel de breedte van aangesproken zintuigen als ook de diepte waarin deze zintuigen worden gestimuleerd. De mate van interactiviteit die een medium biedt versterkt het door telepresentie mogelijke gevoel van realisme. Interactiviteit beslaat de mate waarin een gebruiker een mediale omgeving kan manipuleren. Daarvoor zijn drie factoren van belang: speed (hoe snel een gebruiker de omgeving kan manipuleren), range (hoeveel een gebruiker de omgeving kan manipuleren) en mapping (in hoeverre de handelingen van de gebruiker de reacties in de virtuele omgeving beïnvloeden). Deze korte uitleg van Steuer’s theorie laat de complexiteit zien waardoor verschillende gemedieerde boodschappen als realistisch kunnen worden ervaren.
Zoals eerder aangegeven is een belangrijk aspect van identiteit hoe wij ons naar anderen toe presenteren. Gedeeltelijk kunnen wij dit aspect beïnvloeden door bepaalde keuzes te maken in het leven. Toch zijn er een aantal aspecten die al eerder voor ons zijn vastgelegd, zonder dat wij daar nog invloed op uit kunnen oefenen. In face-to-face 22
Steuer, 1992, p. 72 uit Wood en Smith, 2005, p.50-51
23
Multi User Dungeon’s zijn tekstgebaseerde virtuele werelden en voorloper van geanimeerde multiplayer games.
18
Truth or dare?
interacties
maken
bijvoorbeeld
geslacht,
ras,
kleding
en
andere
non-verbale
karakteristieken onderdeel uit van onze identiteit. Gezien de meeste van deze indicatoren online onzichtbaar zijn, biedt het Internet de mogelijkheid tot controle van meerdere aspecten en daarmee meer speling dan ooit tevoren, wat wij aan anderen willen laten zien. In het bijzonder Sherry Turkle heeft zich met identiteitsvorming op het Internet bezig gehouden. Zij zegt dat, “in computer-mediated worlds, the self is multiple, fluid and constituted in interaction with machine connections; it is made and transformed by language” (1995, p.15) en verder:
What is true of individuals working alone with a computer is raised to a higher power when people use computers to communicate with other people […]. In the first case, the person alone with the computer, I have found that individuals use computers to work through identity issues that center around control and mastery; in the second, where the computer is used as a communications medium, there is more room to use the control provided by the computer to develop a greater capacity for collaboration and even intimacy. The medium enables the self to explore a social context as well as to reflect on its own nature and powers.
Zij constateert een hoge mate van rollenspel in haar onderzoek in MUD’s. Een van de redenen is dat mensen hier een identiteit kunnen ervaren die zij niet succesvol in het echte leven zouden kunnen neerzetten. Volgens haar is het voordeel van dit soort rollenspellen dat mensen beter over zichzelf kunnen reflecteren en een nieuw perspectief op de wereld en hun plaats daarin verkrijgen. Als het gaat om de connotaties die verbonden zijn aan online dating, dan is het juist het idee van rollenspellen, de mogelijkheid dat mensen zich geheel anders voordoen dan zij in werkelijkheid zijn, het schikbeeld nr.1 bij de tegenstanders van deze technologie. In het verloop van mijn analyse zal ik aantonen, dat deze theorie niet van toepassing is op online dating, aangezien het uiteindelijke doel een IRL (in real life, gangbare afkorting voor: in het echte leven) afspraak is (in tegenstelling tot MUD’s waar het geheel zich online afspeelt zonder intentie dit naar het echte leven te vertalen). Of het nou MUD’s of datingsites zijn: de virtuele identiteit wordt voornamelijk tekstueel geconstrueerd, soms met visuele ondersteuning van foto’s. De gebruiker heeft zelf de controle over hoe hij/zij zich virtueel wil presenteren. Door een nickname te kiezen, wel of geen foto’s te uploaden en de mate waarin zij persoonlijke informatie blootgeven, maken gebruikers bewuste keuzes in hoe zij door anderen willen worden waargenomen. Het aantal mogelijke zelfpresentaties kan volgens Marx24 langs een continuüm van 24
Marx, 1999 uit Wood en Smith, 2005, p.57
19
Truth or dare?
identificaties worden gezien. Aan de ene kant van dit continuüm staat volledige anonimiteit en aan de andere kant de echte (IRL) identiteit. Ertussenin staat de zelfgemaakte,
zelfrepresenterende
pseudonimiteit.
Deze
pseudonimiteit
is
in
tegenstelling tot Turkle geen ingevulde rol, maar een zorgvuldige gecontroleerde selectie van identiteitsaspecten, die allemaal echt zijn maar in zijn geheel niet de volledige identiteit weerspiegelen. Anonimiteit is de staat van communicatie in gemedieerde context, waar de identiteit van de communicerende onduidelijk ofwel onbekend is. De geheimhouding van iemands
identiteit
informatieoverdracht
betekent
grotere
bevorderen,
die
persoonlijke in
een
veiligheid
aanwezige,
en
kan
bekende
belangrijke status
niet
gecommuniceerd zou worden. Anonimiteit blijft echter een precair onderwerp in CMC. Zij biedt niet alleen veiligheid voor de zender maar kan ook leiden tot een verminderde verantwoordelijkheid over hoe en wat mensen zeggen. Volgens Lee25 brengt de discussie over online anonimiteit drie hoofdpunten teweeg. Als eerste is er het informatieve aspect van anonimiteit. Terwijl bepaalde informatie alleen maar wordt aangenomen als men een serieuze zender kan identificeren (denk hier bijvoorbeeld aan medische informatie), kan de identificatie van een zender ook juist in zijn tegendeel werken (doordat ontvangers bevooroordeeld reageren aan de hand van opleiding, geslacht, ras, sociale status, etc.). Het tweede aspect heeft betrekking op groepsdruk. Hiermee wordt tot een bepaalde mate sociale wenselijkheid bedoeld, dat wil zeggen, dat sommigen bepaalde opvattingen uiten wetende dat zij daarop beoordeeld zullen worden. Anonimiteit kan daarom juist tot onconventionele en ongewenste uitingen leiden. Dit kan aan de ene kant vernieuwing, maar aan de andere kant ook kwetsende uitingen tot gevolg hebben. Het derde aspect kenmerkt het mogelijke omzeilen van juridische kwesties betreffend vrije meningsuiting. In een staat van anonimiteit kan dan alles gezegd worden, zonder mogelijke gevolgen voor degenen, die wetten breken of copyright schenden. Bijpassend stelt Kiesler:
Electronic gatherings are characterized by […] social attributes not found in realworld gatherings […] […], the logistical and social costs to participate in electronic gatherings are quite low.[…] because they are less aware of their audience, people who “speak” electronically are relatively unbound by social convention. This can result in starting intimate revelations that are posted to thousands of people. It can also result in rapid escalation from mild annoyance to “flame wars”. (Kiesler, 1997, p.40)
25
Lee, 1996 uit Wood en Smith, 2005, p. 58
20
Truth or dare?
Pseudonimiteit beslaat het gedeelte tussen anonimiteit en identiteit. De keuze voor een bepaalde nickname vormt al het beeld dat de zender van zijn identiteit wil geven. Vaak bestaan nicknames uit een eigenschap of kwaliteit van iemands IRL identiteit. Niet iedereen
verspilt
veel
tijd
aan
het
bedenken
van
een
geschikte
screenname.
Desalniettemin blijkt uit een onderzoek van Bechar-Israeli26 dat 45% van de gebruikers zelfgerelateerde namen kiest en 7.8% zelfs hun echte naam gebruikt. Gebruikers blijken over het algemeen ook een bezitsgevoel over hun pseudoniem te ontwikkelen, wat tot uiteenzettingen of verontwaardiging kan leiden, zodra deze door iemand anders wordt gebruikt of al bezet is. Deze reactie is een indicatie daarvoor dat een gekozen pseudoniem wel degelijk als identiteitsonderdeel wordt gezien.
26
Bechar-Israeli, 1995 uit Wood en Smith, 2005, p. 60
21
Truth or dare?
Es geht nicht darum, was wir tun, sondern wie wir es tun. – Leo Kirch
4. Onderzoek
4.1. Corpuskeuze Voor dit onderzoek heb ik voornamelijk zes Nederlandse datingsites onderzocht:
1. Lexa.nl: de op dit moment grootste betaalde datingsite in Europa 2. Relatieplanet.nl: de grootste betaalde datingssite in Nederland en België 3. Mooiemensen.com: meest recent gelanceerde betaalde datingsite met een specifieke doelgroep en strenge selectie-eisen 4. E-matching.nl: eerste datingsite in Nederland, doelgroep zijn hoger opgeleiden, niet gratis maar met uitgebreide opties voor proefleden 5. Relatieklik.nl: gelinkt aan Parship.nl gratis datingsite met psychologische insteek 6. Lymic.nl: onlangs overgestapt van betaalde naar gratis dienstverlening
Deze websites zijn gekozen aan de hand van de status (betaald/gratis), grootte (aantal leden, bekendheidsgraad), de applicatie ( hoe prettig valt ermee te werken, hoe ziet het eruit)
en
de
opties
(wat
kan
men
allemaal
doen,
welke
technische
communicatiemogelijkheden zijn op de site aanwezig).
4.2. Onderzoeksopzet Net als in het door mij geschetste theoretische kader in hoofdstuk 3 zal het onderzoek worden verdeeld in drie categorieën: de technische toepassingen en mogelijkheden op de verschillende
websites,
de
aanwezige
communicatiekanalen
en
de
mate
waarin
identiteitsvorming plaats kan vinden.
4.2.1. Technologie Voor de beschouwing van de technische mogelijkheden en hun invloed op de communicatie en identiteitsvorming, zal ik de vijf dimensies van Gibson’s affordances theorie
gebruiken,
omdat
deze
duidelijke
handvaten
voor
analyse
bieden:
de
synchroniciteit van het medium en de verschillende communicatiekanalen, de aanwezige indicatoren, bandbreedte en kostenbeperkingen (ook met het oog op abonnementskosten
22
Truth or dare?
van datingsites), het niveau en de mate van anonimiteit en de exclusiviteit van de communicatiekanalen.
4.2.2. Communicatie Welke interactiemogelijkheden biedt een datingsite? En bevorderen deze zowel sociale aanwezigheid als ook sociale context? Aan de hand van uitgebreide analyses van de opbouw van de onderzochte datingsites heb ik een communicatiematrix opgesteld. Aan de hand van deze matrix kunnen zowel indicatoren voor sociale aanwezigheid als ook sociale
context
worden
herkend
en
resultaten
met
betrekking
tot
de
communicatiekwaliteit worden gehaald. Kiesler et al. identificeren zes cruciale sociaalpsychologische factoren in CMC die sociaal gedrag kunnen beïnvloeden:
1. time and information processing pressure (tijd- en informatieverwerkingsdruk) 2. absence of regulating feeback (afwezigheid van regulerende feedback) 3. dramaturgical weakness (matige interactiecontent) 4. few status and position cues (weinig status- en positie-indicatoren) 5. social anonymity (sociale anonimiteit) 6. computing norms and immature etiquette (computernormen en onduidelijke gedragsregels)27
Zij stellen dat de combinatie van verminderde sociale context indicatoren en ontbrekende communicatienormen leiden tot directe (geen communicatietoezicht) en indirecte (deïndividuatie condities, zoals sociale wenselijkheid en het aanpassen aan een groepsidentiteit i.p.v. het projecteren van iemands eigen identiteit) flaming28. Naar deze aanname zal in de analyse van de verschillende datingsites worden gekeken en worden aangetoond of de stelling van Kiesler et al. nog steeds actueel is.
4.2.3. Identiteit De meeste theorieën betrekken zich op MUD’s, discussiefora, virtuele gemeenschappen en games. Deze bieden allemaal een geheel andere context dan een datingsite: terwijl gebruikers nog steeds bewuste keuzes kunnen maken over welk imago zij willen neerzetten, is een gestuurde identiteitsvorming en –weergave een essentieel onderdeel van online dating. Het doel is immers de vertaling van een online contactopname naar een RL afspraak. Een datingsite is geen forum of virtuele wereld waarin acties geen 27 28
Joinson (2003, p. 73) verwijst hier naar Kiesler et al., 1984 Flaming is een algemeen gebruikte term voor onbeschoft gedrag online en digitale scheldpartijen.
23
Truth or dare?
gevolgen in het echte leven hebben. Daarom zal er aan de hand van het concept van telepresentie en de gradaties van anonimiteit naar identiteit een duidelijke analyse worden gemaakt van de mate en de kwaliteit van identiteitsvorming op de onderzochte sites. Om dit beter en overzichtelijker neer te kunnen zetten, heb ik ook voor het onderdeel identiteit een matrix opgesteld, die de verschillende profielopties naast elkaar zet en met elkaar laat vergelijken. Het Internet biedt wel een grotere mogelijkheid tot deceptie dan een face-to-face interactie. Zeker in het begin van een relatie, als de binding nog niet zo sterk is en zelfrepresentatie en –verbetering het meest belangrijk zijn. Toch zal worden aangetoond, dat door het doel het online contact te vertalen naar een reële afspraak, de manipulatievreugde van gebruikers op online datingsites zowel actief als ook passief beperkt is.
4.3. Verwachtingen Als men de social presence theorie moet geloven, is de sociale afwezigheid bij CMC het bewijs dat het Internet alleen een geschikt medium voor informatieoverdracht, cognitieve taken en probleemoplossing is. Deze technologisch deterministische distopie wordt enigszins afgezwakt door de social context theorie, waarin de aanwezigheid van sociale context indicatoren tenminste gedeeltelijk de communicatie en daarmee de kwaliteit van de interactie kan bevorderen. Los van de wetenschappelijke theorieën wordt ook vanuit het algemene publieke discours met betrekking tot online dating maar weinig positiefs verwacht: de angsten en overtuigingen, dat men niet weet, wie men voor zich heeft, lijk(en) als het zwaard van Damocles list en bedrog boven alle mensen te hangen, die denken op het Internet ware liefde te kunnen vinden. Een alternatief voor het technologische determinisme is o.a. de rational actor approach29. In plaats van de technologie op zich als goed of slecht te kwalificeren, wordt hier voor goed of slecht gebruik van een neutrale technologie gepleit. Gebruikers kiezen daarom bepaalde communicatiemedia juist bewust aan de hand van ontbrekende sociale indicatoren. In verband met online dating wordt in deze context ook vaak van een drempelverlaging gesproken: sociaal-emotionele boodschappen worden soms makkelijker vanuit een pseudonimiteit overgedragen, omdat deze nerveusheid camoufleert. Vanuit dit perspectief ontstaan negatieve resultaten van online communicatie niet vanwege de tekortkomingen van het medium, maar omdat mensen het verkeerde medium voor hun taak hebben gekozen. Mijn
verwachtingen
zijn
daarom
als
volgt:
door
verbeterde
technische
interactiekanalen in de vorm van Chat en webcamgebruik in combinatie met een 29
Joinson (2003, p.52) verwijst hier naar Kling, 1980 en Markus, 1994.
24
Truth or dare?
uitgebreide, gestructureerde identiteitsvorming op de datingsite is het mogelijk een groot deel van ontbrekende sociale aanwezigheids- en sociale context indicatoren te omzeilen. Zoals in mijn eerder gestelde hypothese is het daarom mogelijk online dating als serieus alternatief van contactopname aan te zien. De communicatie zal door sociale afwezigheid wel anders, maar niet per definitie ongewenst, ongeremd en negatief verlopen. Deze factoren worden uiteraard bepaald door het toegepaste gedrag van de gebruikers.
4.4. Analyse Voor een volledige analyse van de onderzochte datingsites verwijs ik hier naar de bijlagen aan het einde van deze scriptie. In mijn analyse zullen per website de bovengenoemde factoren worden besproken, namelijk technologie, communicatie en identiteit. Om structureel aansluitende deelanalyses te kunnen maken, zonder voorop of terug te moeten gaan in de informatie, heb ik voor dit onderdeel de volgorde van de aspecten veranderd. Aan het einde zullen de resultaten van alle datingsiteanalyses worden samengevat en met elkaar worden vergeleken.
4.4.1. Lexa 4.4.1.1. Technische applicaties Lexa beschikt over een emailfunctie, eenop-een Chat, videochat is mogelijk in de gebruikte chatapplicatie. Interactie kan dus direct en over een periode verspreid plaatsvinden. Ook al vallen Chat en email in
de
theorie
asynchrone
nog
media
steeds omdat
onder er
in
tegenstelling tot een telefonisch gesprek geen directe reactie vereist is, scoort Lexa hoog op synchroniciteit. De videochat is met tekst-, beeld- en audio-eigenschappen zelfs van grotere synchroniciteit dan het in de theorie
als
synchroon
medium
aangegeven
telefoongesprek.
Deze
technische
mogelijkheden samen met alle andere op Lexa aanwezige applicaties zorg en voor een functieoverschot, dat bij een kabelinternetverbinding op problemen zou kunnen stoten. Met een ADSL/breedbandverbinding laadt de site normaal, het chatvenster duurt even totdat het geopend is. Op sommige momenten uit zich deze traagheid ook tijdens het surfen op Lexa. De gebruiker moet Flash Player op de computer hebben geïnstalleerd, anders werkt de toepassing niet. Los van de kosten voor een breedbandverbinding zijn
25
Truth or dare?
deze opties alleen te gebruiken als betalend lid. De extra kosten om van deze diensten volledig gebruik te kunnen maken liggen op € 9,95/maand bij een abonnement voor zes maanden, resp. € 12,95/maand voor drie maanden en € 24,95/maand voor een abonnementsduur van maar een maand. Op bandbreedte- en kostenbeperkingen scoort Lexa dus slecht. Het is op Lexa niet verplicht om een foto te plaatsen. Daarom is incidentele visuele anonimiteit mogelijk. Indien wel een foto op een profiel staat verdwijnt de (statische) visuele anonimiteit en met het gebruik van een webcam tijdens het chatten of het
uploaden
van
een
video
verdwijnt
deze
volledig.
Profielhouders
zijn
altijd
identificeerbaar ook al hebben zij maar het nodige ingevuld. Met het oog op de mogelijke gevolgen van anonimiteit op de site, wil ik hier opmerken dat Lexa niet beschikt over een actieve dienst of optie om misbruik te melden. Virtual punishment (bijvoorbeeld het verwijdering van een profiel na het melden van ongewenste activiteiten aan de sitebeheerders) op meta-niveau is dus niet mogelijk. Ongewenste leden kunnen echter te allen tijde worden geblokkeerd. Men ontvangt dan geen berichten meer. Het profiel met daarop eventueel een videoboodschap zijn over het algemeen voor alle leden zichtbaar. Als men betaald lid is, kan men voor een onzichtbare status kiezen en zijn profiel alleen voor genodigden zichtbaar maken. Flirts, mails en (video)Chat zijn exclusief, dat wil zeggen dat alleen de zender en de ontvanger erbij betrokken zijn, zonder toezicht van anderen. In tegenstelling tot andere websites opent hier het chatvenster apart en kan het venster geminimaliseerd worden. Dit betekent dat men niet gebonden is aan de chatconversatie maar in de tussentijd ook op de rest van de site kan surfen.
4.4.1.2. Identiteitsaspecten Eerder is het begrip telepresentie geïntroduceerd. Dit impliceert de tekstuele weergave van sociale indicatoren. Telepresentie wordt mede bepaald door de levendigheid (vividness) en interactiviteit op een website. Doordat Lexa tekst-, beeld-, video- en audio-input biedt, scoort deze datingsite hoog op levendigheid. Interactiviteit wordt bepaald aan de hand van de snelheid, het bereik en de invloed van manipulatie op een website. Op Lexa kan men moeiteloos zijn eigen profiel wijzigen en kan men invloed uitoefenen in vorm van reacties op leden. Aan de algemene opzet van de site kan men echter niets veranderen. Met uitzondering van foto’s vinden alle wijzigingen direct plaats (foto’s zijn onderworpen aan weergaveneisen en worden daarom altijd door de sitebeheerders gecontroleerd voordat zij op het profiel verschijnen) en men kan vrij op de hele site navigeren mits men betalend member is. Anonimiteit in de traditionele zin bestaat op Lexa niet. Er kunnen echter wel keuzes in de identiteitsvorming worden gemaakt met betrekking tot volledigheid en
26
Truth or dare?
specificaties binnen de profielsjabloon. Er is dus altijd sprake van pseudonimiteit. Door alle mogelijke interactiekanalen biedt Lexa bovengemiddeld voldoende mogelijkheden voor een representatieve weergave van je eigen identiteit.
4.4.1.3. Kwaliteit van de communicatie Refererend aan de sociale aanwezigheids en sociale context theorieën scoort Lexa hoog op de verschillende indicatoren. Met name videochat benadert een face-to-face gesprek het meest. In het profiel zijn voldoende sociale context indicatoren aanwezig om de ontvanger van uitgebreide geografische, organisatorische en situationele informatie te voorzien. Lexa scoort hoog op statische en m.b.t. videochat redelijk op dynamische indicatoren. Mede door uitgebreide informatievoorziening is het ook mogelijk te zien wanneer iemand voor het laatst heeft ingelogd of online/offline is. Door deze informatie voor ogen te hebben kunnen er soms echter irritaties ontstaan als er niet snel genoeg gereageerd wordt.
4.4.2. Relatieplanet 4.4.2.1. Technische applicaties Relatieplanet beschikt over een mail- en een chatfunctie ,maar echter niet over een webcamtoepassing. Aparte optie is een videogroep, waardoor deze site niet alleen over tekst en beeld maar ook over audio beschikt. De site is redelijk statisch en vereist daarom geen goede internetverbinding. Ook
met
een
kabelmodem
zijn
alle
functies te gebruiken, speciale plugin’s (zoals Flash Player) zijn niet nodig om op de site te kunnen navigeren. Om de verschillende communicatiekanalen te kunnen gebruiken moet men betalend lid worden. De kosten voor een abonnement liggen op € 19,95 voor een maand tot € 6,67/ maand voor een jaarabonnement. Visuele anonimiteit is alleen van toepassing als mensen geen profielfoto hebben. Identificeerbaarheid is hier daarom ook altijd aanwezig. Het profiel is altijd zichtbaar, interesseberichten, mails en chatten zijn exclusief en de site beschikt over een supervisiefunctie. Dat wil zeggen dat de profielen regelmatig op inhoud worden gecontroleerd en men misbruik kan melden.
27
Truth or dare?
4.4.2.2. Identiteitsaspecten De site mag dan wel over tekst, beeld en geluid beschikken, maar gezien de beperkingen binnen de functies en de statische opzet van de site, scoort Relatieplanet laag op levendigheid. Bij inschrijving aangegeven nicknames kunnen later niet worden veranderd en ook voor de rest is de site m.u.v. mailen en chatten maar weinig interactief. Ook hier is sprake van pseudonimiteit, profielen (hoe volledig ingevuld dan ook) laten identificeerbarheid toe. Het profielsjabloon is uitermate beperkt en maakt een representatieve identiteitsvorming moeilijk tot onmogelijk.
4.4.2.3. Kwaliteit van de communicatie Sociale aanwezigheidsindicatoren zijn door ontbrekende videofunctie moeilijk op te vangen. Sociale contextindicatoren zijn beperkt aanwezig en niet vrij invulbaar. Er moet een keuze worden gemaakt uit een voorgegeven lijst, voldoet deze niet aan de eisen moet men alsnog een keuze maken. Relatieplanet beschikt daarom niet over dynamische indicatoren maar over redelijk veel statische indicatoren, die een goed gesprek zouden kunnen bevorderen, als men meer controle had over de keuze ( lees: niet uit een bestaande, onvolledige lijst te moeten kiezen). De kwaliteit van de communicatie is hier dus volledig afhankelijk van de gebruikers zelf en wordt weinig tot niet door de opzet van de site ondersteund. Op elk profiel staat wanneer het lid voor het laatst heeft ingelogd. Actieve en passieve profielen kunnen voor de rest niet worden onderscheiden.
4.4.3. Mooiemensen 4.4.3.1. Technische applicaties Mooiemensen beschikt alleen over een mailfunctie. Daarom is alle communicatie asynchroon. De tekst wordt ondersteund door profielfoto’s. ook al beschikt deze website
over
geen
enkele
extra
technische applicatie en lijkt meer op een soort
emailaccount
met
visuele
ondersteuning, laadt de site zelfs met een ADSL-verbinding uiterst slecht en blijft bij gebruik vaak hangen met als gevolg dat men opnieuw in moet loggen. Zonder bijbetaling kan men geen gebruik maken van deze site. Op de startpagina wordt met een maandelijks bedrag van maar € 6,67 gelokt, in de
28
Truth or dare?
praktijk zijn de kosten als volgt verdeeld: € 19,95 voor een maand, € 39,95 voor drie, € 59,95 voor zes resp. € 79,95 voor een abonnement van twaalf maanden. Om in te kunnen schrijven moeten eerst twee foto’s worden opgestuurd en goedgekeurd. Als men de selectie heeft gehaald zijn deze twee foto’s niet verwijderbaar. Daarom is hier nooit sprake van visuele anonimiteit. Door foto’s en profielen is hier ook sprake van pseudonimiteit. Flirten en mailen zijn exclusieve processen. Als bonus biedt Mooiemensen de mogelijkheid privé-foto’s te plaatsen, die alleen doormiddel van een wachtwoord door andere leden bekeken kunnen worden. Ook deze foto’s vallen dus onder het exclusiviteitaspect. Mooiemensen beschikt ook over een optie “misbruik melden”. Welke gevolgen dit heeft als ongewenst gedrag wordt gemeld is niet te achterhalen. 4.4.3.2. Identiteitsaspecten Door matige levendigheid en zeer beperkte interactiviteit is het moeilijk om hier een staat van telepresentie te bereiken. Foto’s kunnen niet worden verwijderd, door de trage snelheid van de site duurt wijzigen heel erg lang en als het abonnement is verlopen kan men pas na bijbetaling überhaupt weer toegang krijgen tot zijn eigen profiel. Pseudonimiteit
is
wel
aanwezig,
de
leden/zenders/ontvangers
zijn
immers
identificeerbaar, maar het neerzetten van een representatieve persoonlijkheid is zowel door ontbrekende applicaties als ook de beperkingen in het profiel moeilijk haalbaar.
4.4.3.3. Kwaliteit van de communicatie Deze site is een boegbeeld voor de ongewenste effecten van het technologisch determinisme. Er is matige sociale aanwezigheid en ook al zijn er statische sociale contextindicatoren aanwezig, zullen zij niet voldoende invloed hebben op de kwaliteit van de communicatie. Op een lijst van 45 geïdentificeerde identiteitskenmerken30 scoort Mooiemensen er maar 20. Gezien deze niet door aanvullende communicatiekanalen worden aangevuld, is hier de kwaliteit van de communicatie meer dan bij andere sites afhankelijk van de rational actors. Verder is het niet mogelijk te achterhalen of profielen nog actief zijn of wanneer iemand voor het laatst heeft ingelogd.
30
Ik verwijs hier naar de lijst identiteitskenmerken in de bijlage.
29
Truth or dare?
4.4.4. E-matching 4.4.4.1. Technische applicaties E-matching beschikt over een mail- en een chatfunctie. De laatste is inmiddels echter inactief en wordt per 1 juli 2008 i.v.m. te weinig animo voor deze dienst verwijderd. Daarom is alleen asynchrone interactie
mogelijk
op
deze
site.
De
overdrachtsindicatoren zijn dus tekst en beeld. Wel een leuk detail zijn de mouseover’s:
als
men
bijvoorbeeld
zijn
berichten bekijkt verschijnt het begin van het mailtje als thumbnail zodra men de cursor over het onderwerp haalt en een thumbnail van de zender (met foto indien op het profiel aanwezig) zodra men over de naam van het lid schuift. De site beschikt verder niet over applicaties die een snelle internetverbinding vereisen. De kosten voor een abonnement zijn 15,95 voor een maand, € 39,95 voor drie maanden, € 69,95 voor zes en €99,95 voor twaalf maanden. Ook hier is sprake van pseudonimiteit, visuele anonimiteit alleen maar als mensen geen foto plaatsen, dus zijn leden ten alle tijden- visueel of nietidentificeerbaar. De site beschikt verder over een optie om misbruik te melden en geeft zelf aan regelmatige profielcontroles uit te voeren. Als profielen niet voldoen aan de algemene
voorwaarden,
leden
herhaaldelijk
ongewenst
gedrag
vertonen
of
een
proeflidmaatschap is verlopen, wordt het profiel (na aankondiging per reguliere mail) verwijderd.
4.4.4.2. Identiteitskenmerken Door de statische opzet en de voornamelijk tekstuele interactie scoort E-matching slecht op levendigheid. Profielen kunnen snel en makkelijk gewijzigd worden, evenals de nickname maar bereik en invloed van de manipulatie op deze site zijn beperkt. Daarom is E-matching ook maar matig interactief. Wat betreft de gradatie van anonimiteit over pseudonimiteit naar identiteit scoort E-matching minimaal beter i.v.m. de creatieve en informatieve mouse-over’s. Van het lange en uitgebreide inschrijvingsproces is op de site maar weinig terug te zien. De informatie mag dan wel niet verwijderd zijn, maar de presentatie van de informatie laat sterk te wensen over. Pluspunt is wel, dat men de keuze heeft om zijn hele profiel of alleen de foto als attachment met mailtjes mee te sturen. Dit vereenvoudigd de identiteitsvorming van de zender bij de ontvanger omdat hij of zij niet apart naar het profiel van degene moet navigeren. Tevens is het mogelijk op alle profielen ook voor een
30
Truth or dare?
printversie te kiezen. Mensen die informatie willen bewaren of liever van papier lezen wordt hierdoor een makkelijke uitweg geleverd.
4.4.4.3. Kwaliteit van de communicatie Door ontbrekende chat- en videofuncties is het ook op E-matching moeilijk de lichamelijke
afwezigheid
adequaat
te
overbruggen.
In
een
asynchrone
informatieoverdracht via de mail wordt immers weinig gebruik gemaakt van sociale omschrijvingen en maar incidenteel van emoticons. E-matching scoort wel hoog op statische sociale contextindicatoren, ook al worden deze matig (smal overzicht aan de zijkant in een klein lettertype) gepresenteerd. Het is niet mogelijk te zien wanneer iemand voor het laatst online was, maar uitgeschreven profielen worden in persoonlijke favorietenlijsten of in de inbox gemarkeerd. Volledige berichten inclusief foto en profiel kunnen als instelling ook in de reguliere mail worden ontvangen.
4.4.5. Relatieklik 4.4.5.1. Technische applicaties Op Relatieklik kan men mailen en chatten. Volgens
de
theorie
kunnen
communicatiekanalen
als
worden
Gezien
aangemerkt.
Relatieklik
het
chatvenster
beide
asynchroon men niet
bij kan
minimaliseren moet men dus blijven chatten anders verlaat men bij het surfen op de site het gesprek. In deze zin is de chatfunctie hier
net
als
een
telefoongesprek
wel
synchroon van aard. Er is geen videofunctie aanwezig, indicatoren worden dus via tekst of beeld in vorm van foto’s overgedragen. De site laadt goed en is gratis. Deze status wordt echter door advertenties bepaald, die op de hele website ten overvloede aanwezig zijn. Het is mogelijk om tegen betaling een versie zonder advertenties te gebruiken. Deze site is met een gewone kabelmodem bestuurbaar, aanvullende plugin’s zijn niet nodig. Tevens moet men een akkoord tekenen om regelmatig reclame via de reguliere mail te ontvangen om de chatfunctie überhaupt te kunnen gebruiken. In tegenstelling tot andere datingsites komt men bij Relatieklik in eerste instantie in een chatroom terecht waaruit men door kan gaan naar een-op-een gesprekken. Binnen deze chatroom kan men individuele deelnemers blokkeren. Dat betekent dat men de bijdrages van deze deelnemers niet meer op zijn gespreksscherm ziet verschijnen.
31
Truth or dare?
Chatten en mailen gebeurt zonder toevoeging van foto’s. Omdat deze wel op de profielen aanwezig zijn, is hier dus sprake van identificeerbaarheid van de zender met visuele ondersteuning. Knipogen, mailen en een-op-een Chat zijn exclusieve processen, het gebruik van de chatroom en het plaatsen van contactadvertenties (tegen betaling) zijn net als alle profielen voor iedereen zichtbaar. Anders dan op andere datingsites vindt hier mailmoderatie plaats. Dat wil zeggen dat mailuitwisselingen (steekproefsgewijs) door een moderator bekeken worden. Los van de mogelijkheid om ongewenst gedrag te melden, kan het dus ook gebeuren dat mailtjes onderschept, beoordeeld en verwijderd worden. In een geval kreeg ik een mailtje van de moderator in mijn inbox waarin mij werd verteld dat een bericht van een bepaald lid samen met zijn profiel van Relatieklik is verwijderd omdat hij ongepaste uitspraken had gedaan.
4.4.5.2. Identiteitskenmerken Relatieklik scoort hoog op tekstuele identiteitsvorming. Met name het profiel en de Relatieklik-test voegen toe aan het neerzetten van een representatieve identiteit. Doordat dit echter allemaal tekstgebaseerd is, scoort deze website slecht op levendigheid (als men de visuele overkill door flikkerende advertenties en banners buiten beschouwing laat). Gebruikersnamen kunnen gewijzigd worden en ook het aanpassen van het profiel gebeurt direct. Nieuwe foto’s moeten eerst door de moderator goedgekeurd worden. Relatieklik beschikt over een groot aantal weblog’s, discussiefora, e.d. waardoor hier de interactiviteit groter is dan op andere datingsites. Zo kan men niet alleen individueel reageren op andere leden, maar deelnemen aan groepsdiscussies, ledenpolls, suggesties doen voor de verbetering van de site, enzovoort. Hoe groot het bereik is van geposte mededelingen is valt niet te achterhalen; het is het aantal opties wat tenminste het gevoel geeft een verschil te kunnen maken. Tijdens het inschrijfproces moet men de ca. 20 minuten durende Relatieklik-test invullen. Deze op de Myers-Briggs-Indicator31 gebaseerde psychologische test creëert een persoonlijkheidsschets van alle ingeschreven leden. Samen met de standaard profielopties wordt
hier dus
een
identiteit neergezet
die intensiever
ingaat
op
karaktereigenschappen, dan zichtbare en onzichtbare identiteitskenmerken ooit zouden kunnen aantonen. Verder betekent dit dat men niet allen persoonlijk kiest maar zijn keuze voor een ander ook zou kunnen koppelen aan equivalente ofwel compatibele psychologische eigenschappen. 4.4.5.3. Kwaliteit van de communicatie
31
De Myers-Briggs-Indicator maakt een psychologische schets van persoonlijkheidstypes aan de hand van de volgende dimensies: introversion vs. extroversion, intution vs. sensing, feeling vs. thinking en judging vs. perceiving. In de Relatieklik-test wordt aan de hand van een vragenlijst bepaald hoe men o.a. op deze factoren scoort in de veronderstelling dat het de matchingprocedure ten goede komt.
32
Truth or dare?
Doordat er geen videocommunicatie mogelijk is vallen ook hier de meeste non-verbale signalen weg. Grappig genoeg heten flirts hier “knipogen” wat op zichzelf alweer een tekstuele weergave van een sociale handeling is. Door te kunnen chatten biedt Relatieklik in tegenstelling tot datingsites zonder Chat tenminste de mogelijkheid een aantal van deze ontbrekende indicatoren door omschrijvingen op te vangen. Relatieklik behaalt 33 van de 45 geïdentificeerde identiteitskenmerken en scoort daarmee maar een lager dan Lexa. Daarnaast kan men eigen invulling geven aan een aantal vragen die niet direct als identiteitskenmerk gelden, maar wel degelijk inzicht geven in hoe de gebruiker in het leven staat. De aanwezige sociale contextindicatoren vormen samen met de persoonlijkheidsschets uit de test een zeer goede basis voor waardevolle
communicatie
en
zetten
een
bovengemiddeld
aantal
aan
statische
indicatoren neer. Dynamische indicatoren blijven vanwege ontbrekend videomateriaal evengoed achterwege als op andere sites. Voornamelijk de uitgebreide tips en adviezen, hulp en begeleiding, verschillende fora, weblogs en artikelen die men op en via deze site kan vinden geven handvaten voor netiquette, verwachtingen en inzicht in het beginnen en onderhouden van relaties. Deze overvloed aan informatie zorgt ongetwijfeld voor een verantwoordelijkheidsgevoel tegenover de ander, dat op andere sites zelf gemaakt moet worden of gewoon in zijn geheel ontbreekt.
4.4.6. Lymic 4.4.6.1. Technische applicaties Lymic beschikt net als Lexa over mail-, chat- en videochatfuncties. Het versturen van interessemails en berichten verloopt asynchroon, chatten ‘synchroner ‘ met videochat als synchrone informatieoverdracht
(vergelijkbaar
met
een face-to-face conversatie). Informatie wordt hier dus ook in woord,
tekst,
beeld
en
geluid
overgedragen. Lymic maakt vervolgens vol gebruik van zijn webcamapplicatie door twee keer per week een online speeddating event te organiseren. Om hieraan deel te kunnen nemen moet men niet alleen over een webcam maar ook over een goede internetverbinding en over Flash Player beschikken. De site is van betalende op gratis dienst overgestapt. Er moeten dus geen abonnementskosten worden betaald en als men geen webcam wil gebruiken laadt de site ook goed genoeg met een kabelmodem.
33
Truth or dare?
Van anonimiteit kan hier geen sprake zijn. De pseudonimiteit neigt hier heel erg richting de identiteitskant van het continuüm omdat mensen niet alleen identificeerbaar zijn maar ook per webcam “beleefd” kunnen worden. Het profiel is ten alle tijden voor iedereen zichtbaar. Het versturen van mailtjes en chatten is exclusief. Chatten vertoond hier zelfs een hele aparte mate van exclusiviteit: als men wordt uitgenodigd verschijnt dit berichte op je scherm en blokkeert alle handelingen. Men móet dus reageren door op de uitnodiging in te gaan of haar af te wijzen voordat men door kan gaan. Net als op eerder geanalyseerde datingsites, kan men op moment van chatten ook alleen dat doen; een andere handeling parallel willen uitvoeren leidt tot het verlaten van het gesprek.
4.4.6.2. Identiteitskenmerken Door een muziekje op de startpagina voor het inloggen en de webcamfunctie in combinatie met alle standaardapplicaties beschikt Lymic over een grote levendigheid. De interactiviteit is hier groter dan op andere sites: profielen kunnen direct worden gewijzigd, foto’s worden meteen op de site gezet, men kan reageren op anderen maar uiteraard geen invloed uitoefenen op de algehele opzet van de site. Er bestaat ook een forum waar men waarschijnlijk met een handeling nog het grootste bereik heeft. Door een hoge levendigheid én en hoge interactiviteit is telepresentie hier goed mogelijk. Al
deze
mogelijkheden
zorgen
ervoor
dat
een
representatieve
identiteitspresentatie hier dus heel goed mogelijk is. Zoals eerder aangegeven, is de afstand tussen pseudonimiteit en identiteit hier maar klein, en afhankelijk van het gebruik en de invulling van het profiel van een member.
4.4.6.3. Kwaliteit van de communicatie Met het gebruik van de webcamfunctie is het mogelijk een groot aantal aan non-verbale communicatiesignalen op te vangen. Laat men videochat achterwege, biedt Lymic net genoeg sociale contextindicatoren om de kwaliteit van de communicatie te kunnen beïnvloeden. Zonder webcam beschikt Lymic over een gemiddelde score aan statische identiteitskenmerken, met webcam ook over een aantal dynamische. Een overzicht van actieve/passieve profielstatus en laatste moment van inloggen wordt op Lymic niet geboden.
34
Truth or dare?
4.5. Resultaten 4.5.1. Technologie Lexa
scoort
het
hoogst
op
het
aantal
geïdentificeerde
interactiekanalen
(6/8).
Relatieplanet, Relatieklik en Lymic beschikken in kwantiteit over hetzelfde aantal (telkens 4/8), gevolgd door Mooiemensen (3/8) en E-matching (1/8). Zoals uit de analyse is gebleken zegt het aantal aanwezige interactiekanalen nog niets over de mogelijke kwaliteit van de applicaties. De kwaliteit wordt niet alleen bepaald door de technische maar ook door de communicatieve mogelijkheden en de mate waarin op deze weg een representatieve identiteitsvorming plaats kan vinden.
Website/ Communicatiemiddelen
Lexa
Relatieplanet
Mooiemensen
Ematching
Relatieklik
Lymic
Mail
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Automatisch gegenereerde interesseberichten
◊
◊
◊
Flirts
◊
Chat (1 op 1)
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Chatroom
◊
Video-chat
◊
Video
◊
Voiceoproep
◊ ◊
◊ Figuur 2: Grafische weegave interactiekanalen
Lexa scoort niet alleen kwantitatief maar ook kwalitatief hoog: alle applicaties werken goed en kunnen tegelijk lopen (bedoelt is dat men verschillende interacties parallel met elkaar kan uitvoeren). Er wordt gebruikt gemaakt van tekst, beeld, geluid en video waardoor laag of gemiddeld gescoord wordt op visuele anonimiteit. Verder vinden alle interacties exclusief plaats, wat ook gevolgen heeft op de mate van anonimiteit: door het verlies van anonimiteit en een sterke shift op het continuüm van pseudonimiteit richting identiteit, zal de communicatie volgens Gibson anders plaatsvinden. Gebruikers zijn zich bewust van de mate van identificeerbaarheid en zullen minder ongewenste gedrag vertonen omdat zij voor de ontvangers virtueel bereikbaar zijn. Relatieplanet, Relatieklik en Lymic beschikken dan wel over hetzelfde aantal interactiekanalen, maar laten ook duidelijke verschillen in kwaliteit zien: de chatfunctie op Realtieplanet is beroerd, de voiceoproep is een unicum, maar zonder videobeeld echter maar van minimale toegevoegde waarde. Relatieklik beschikt als enige over een
35
Truth or dare?
chatroom, wat zonder videoapplicatie met name ten koste gaat van de exclusiviteit van de interactie. Een ontzettende afknapper is het feit dat men akkoord moet gaan met spam in de reguliere inbox, om de chatfunctie überhaupt te kunnen gebruiken. Lymic beschikt dan wel niet over een voiceoproep en een chatroom echter wel over een webcamapplicatie. Bij Lexa en Relatieplanet moet er voor een gebruik van alle technische toepassingen een maandelijks bedrag worde betaald. Bij Relatieklik en Lymic zijn deze diensten gratis. Verder moet men voor Lexa en Lymic beschikken over een goede internetverbinding en een Flash Player plugin anders werkt vooral de videochat niet. Daardoor
toont
Lexa
bandbreedte-
en
kostenbeperkingen
evenals
Mooiemensen,
Relatieplanet en E-matching alleen kostenbeperkingen, Lymic bandbreedtebeperkingen en boekt Relatieklik geen noemenswaardige resultaten (dit bij aanwezigheid van een standaard internetverbinding). Lexa en Lymic bieden allebei de technische applicaties om de sensatie van een face- to- face interactie te benaderen.
Dimensie/ Datingsite
Synchroniciteit
Indicatoren/ vorm
Kosten- en bandbreedtebeperkingen
AnonimiteitType en mate
Excluxiviteit
Hoog
Tekst, Beeld, Geluid, Video
ADSL verbinding en plugin’s vereist, extra abonnementskosten
Door beeld en video geen visuele anonimiteit, lage anonimiteit
Ja, hoog
Relatieplanet
Gemiddeld
Tekst, Beeld, Geluid
Standaard internetverbinding voldoende, extra abonnementskosten
Door beeld en geluid geen visuele anonimiteit, zonder video gemiddelde anonimiteit
Ja, hoog
Mooiemensen
Laag
Tekst, Beeld
ADSL verbinding vereist, extra abonnementskosten
Door beeld geen visuele anonimiteit, door ontbrekende interactiekanalen hoge anonimiteit
Ja, hoog
E-matching
Laag
Tekst, Beeld
Standaard internetverbinding voldoende, extra abonnementskosten
Door beeld geen visuele anonimiteit, door ontbrekende interactiekanalen hoge anonimiteit
Ja, hoog
Relatieklik
Gemiddeld
Tekst, Beeld
Standaard internetverbinding voldoende, geen abonnementskosten
Door beeld geen visuele anonimiteit, zonder video gemiddelde anonimiteit
Ja , gemiddeld (m.b.t. chatroom en forafuncties)
Hoog
Tekst, Beeld, Geluid, Video
ADSL verbinding en plugin’s vereist, geen abonnementskosten
Door beeld en video geen visuele anonimiteit, lage anonimiteit
Ja , gemiddeld (m.b.t. forafuncties)
Lexa
Lymic
Figuur 3: Grafische weergave invulling van de vijf dimensies van affordances per geanalyseerde datingsite
36
Truth or dare?
4.5.2. Communicatie De aanwezige interactiekanalen zijn niet alleen technische applicaties maar zijn cruciaal voor de communicatie die op een datingsite plaats kan vinden. Sociale context indicatoren worden op alle datingsites in statische vorm in het profiel aangetoond en kunnen via verschillende interactiekanalen visueel, auditief en tekstueel
worden
aangevuld. Ook hier scoort Lexa het hoogst: de profielsjabloon dekt 34 van 45 geïdentificeerde identiteitskenmerken
af,
die
vervolgens aangevuld en bevestigd kunnen worden via de mail, chat en
video(chat).
Relatieplanet
beschikt over 31 van 45 sociale context echter
indicatoren, maar
door
chatapplicatie
en
worden
kan een
deze matige
mailcontact
onderbouwd.
Lymic
beschikt over aanzienlijk minder (27/45)
identiteitskenmerken
in
het profiel, maar biedt videochat om
de
(tekstuele
statische
indicatoren
informatie)
met
dynamische indicatoren (bewegend beeld, daarmee inzicht op non-verbale communicatie van de gesprekspartner) te onderbouwen. Op Mooiemensen, E-matching en Relatieklik worden alleen statische indicatoren weergegeven. Tevens is Relatieklik een uitblinker van de drie: met maar liefst 33 van de 45 geïdentificeerde identiteitskenmerken beschikt deze site samen met een chatapplicatie, Relatieklik-testresultaten en uitgebreide aanvullende informatie over gewoontes en eigenaardigheden over een kwantiteit aan informatie, die op andere datingsites niet aan de orde komt. Tevens beschikt Relatieklik over een complete set van normen en waarden, tips en adviezen en online begeleiding (peer-to-peer en professioneel) dat er van een ontbrekende sociale norm geen sprake kan zijn. Met het doel qua sensatie dichtbij een IRL gesprek te komen, scoren Lexa en Lymic het hoogst. Als men vanuit het technologische determinisme beredeneert zouden de resterende sites door de sociale afwezigheid op communicatiekwaliteit het slechtst moeten scoren. Dit is maar gedeeltelijk waar: significant is hier het aantal sociale context indicatoren in combinatie met het inschrijfproces. Hoe uitgebreider het inschrijfproces en hoe profielsjabloon, des te groter de kans op natuurlijke communicatie. Onafhankelijk
37
Truth or dare?
van de daaraan gebonden kosten willen gebruikers niet een zo volledig mogelijke identiteitsvorming ondergaan om vervolgens ongewenst gedrag te vertonen. Door website normen en supervisie leidt flaming, op Lexa na, op alle sites tot mogelijke gevolgen (van waarschuwingen tot het verwijderen van het profiel) en kan men op alle datingsites individueel blokkeren. Het doel van interactie op een datingsite is de uiteindelijke vertaling naar het echte leven. Uitgaande van dit feit hebben leden op datingsites over het algemeen minder behoefte ongeremd gedrag te vertonen omdat het directe gevolgen voor de realiteit kan hebben32.
4.5.3. Identiteit Op het gebied van identiteitsvorming boeken Lexa, Relatieklik en Lymic de beste resultaten. Zij scoren het hoogst op interactiviteit en zintuiglijke stimuli. Daardoor kan de staat van telepresentie op deze datingsites het makkelijkst worden bereikt. E-matching scoort redelijk op levendigheid door het gebruik van mouse-over’s, maar matig op manipuleerbaarheid. Mooiemensen en Relatieplanet scoren slecht op interactiviteit en m.u.v. de voiceoproep op Relatieplanet ook matig op vividness. Door de statische opzet van allebei de sites is het onmogelijk een staat van telepresentie te bereiken. Bijzonder opvallend zijn de resultaten wat betreft de verschillende mates van pseudonimiteit op de geanalyseerde sites. In de theorie staat pseudonimiteit op een continuüm tussen anonimiteit en identiteit. Voor een realistische interactie en een goede zelfrepresentatie zijn er tussen pseudonimiteit en identiteit echter verschillende gradaties mogelijk. Mooiemensen is de enige site waar visuele anonimiteit niet van toepassing is. De foto’s waarmee men de selectieprocedure heeft gehaald kunnen niet meer verwijderd worden. Op alle andere sites kunnen gebruikers zelf kiezen of zij wel of geen foto’s plaatsen. Er is op geen van de sites sprake van anonimiteit maar altijd van pseudonimiteit. Aan de hand van de gedefinieerde identiteitskenmerken en de aanwezige technische applicaties positioneert zich een datingsite op het continuüm tussen pseudonimiteit en identiteit. Hoe meer sociale context indicatoren aanwezig zijn en synchrone interactiekanalen ter beschikking staan hoe dichter de identiteitsvorming bij de realiteit kan komen. Op dat gebied scoren Lexa, Lymic, Relatieklik en Relatieplanet in deze
volgorde
het
beste.
Met
minder
dan
de
helft
van
de
geïdentificeerde
identiteitskenmerken en de afwezigheid van interactiekanalen buiten een mailapplicatie om, boeken Mooiemensen (zelfs met constante visuele aanwezigheid) en E-matching de
32
Ook ondersteund in de theorie door Joinson, 2003, p.129
38
Truth or dare?
slechtste resultaten. De echtheid van de foto’s kan echter alleen op Lexa en Lymic met gebruik van de videochat geverifieerd worden. Ook met het oog op de echtheid van de ingevulde informatie biedt geen van de sites een uitsluitend ideaal. De inschrijfprocedures van E-matching en Relatieklik en het profielsjabloon van Lexa maken door hun uitgebreide karakter ongetwijfeld al een voorselectie tussen serieuze en onserieuze gebruikers. In mijn analyse kwamen mijn persoonlijke gebruikerservaringen alleen m.b.t. de technische
applicaties
en
de
opties
betreffend
identiteitsvorming
en
interactiemogelijkheden aan de orde. Voor zover ik het echter aan de hand van mijn ervaringen kan beoordelen, liegen leden op datingsites voornamelijk over hun leeftijd, gewicht, lengte en beroep. Incidenteel wordt achtergrond achterwege gelaten, wat vaak op een andere etnische afkomst duidt. Beroepen worden vaak niet aangegeven, als de persoon in kwestie op dat moment werkeloos is. Deze bevindingen worden onderbouwd door onderzoeksresultaten van Cornwell en Lundgren33.
Figuur 4: Misrepresentatie online en offline
Op alle resultaten van toepassing is de eerder genoemde rational actor approach. Alle geanalyseerde
datingsites
bieden
mogelijkheden
om
de
ontbrekende
sociale
aanwezigheid en sociale context door informatievoorziening in profielen of interactieve interactiekanalen te omzeilen om zo ideale communicatie te benaderen. De invulling en het gebruik van deze mogelijkheden is dan wel technisch gegarandeerd, maar uiteindelijk afhankelijk van de gebruikers zelf. De echtheid van de informatie kan evenmin gecontroleerd worden als de manier waarop mensen communiceren, ofwel welke interactiekanalen zij willen gebruiken. Uit mijn ervaringen blijkt, dat sommige leden meteen over willen gaan op chatten omdat mailen niet aan de wensen voldoet (niet snel genoeg) terwijl anderen om verschillende redenen bijvoorbeeld geen foto plaatsen (angst om op een datingsite herkend te worden, bepaalde uiterlijke kenmerken waar men eerst op wil voorbereiden). Uiteraard zijn er ook gebruikers, die juist liever mailen omdat door 33
Overgenomen uit Joinson, 2003, p.78
39
Truth or dare?
de asynchroniteit de tijd- en informatieverwerkingsdruk lager is. Markus die deze theorie introduceerde heeft dus gelijk: de technologie op zich is neutraal en biedt gewoon verschillende mogelijkheden. Aan de hand daarvan kiezen gebruikers het interactiekanaal wat voor bepaalde taken het prettigst aanvoelt en werkt (bijvoorbeeld beschikken alle datingsites over automatisch gegenereerd afwijzen, men moet dus zelf niet de moeite doen, zijn excuus aan te bieden of bang zijn voor schut te worden gezet).
40
Truth or dare? „Das Netz ist nicht Entweder- Oder, sondern Und- Und- Und“34
5. Conclusie Deze analyse van zes verschillende Nederlandse datingsites laat de technische, communicatieve en identiteitsvormingsaspecten zien in de zoektocht naar de ware liefde. De analyse is gebaseerd op de social presence en social context theorie en verbindt deze met Gibson’s idee van technologische affordances en het concept van telepresentie. Centraal staat de vraag: ‘Is er een verschil tussen betaalde en onbetaalde datingsites?’ Uitgaande van de theorie en het publieke discours verwachtte ik een kwalitatief verschil
bij
betaalde
datingsites
m.b.t.
de
mogelijke
interactiekanalen
en
de
mogelijkheden voor een representatieve identiteitsvorming. Deze aanname is in de praktijk niet bevestigd. Lexa komt uit het onderzoek wel als beste naar voren en is een betaalde datingsite, echter bieden Relatieklik en Lymic soortgelijke diensten van vrijwel dezelfde kwaliteit zonder betaling. Gezien Lymic pas onlangs van betaald naar onbetaald is overgestapt, valt moeilijk te achterhalen of dezelfde mogelijkheden geboden zouden worden als de oorspronkelijke insteek een gratis datingsite geweest zou zijn. Daar tegenover staat het proeflidmaatschapsloze Mooiemensen, Relatieplanet en E-matching, dat in vergelijking met andere sites meer opties biedt voor niet betalende leden. Alledrie de sites bieden betaalde diensten aan die in mogelijkheden en technische applicaties ver achter Lymic en Relatieklik liggen. De stelling dat betalen voor online dating dus een soepelere communicatie, betere mogelijkheden tot identiteitsvorming biedt en daardoor serieuzer is dan gebruik maken van gratis datingsites is dus volledig ongegrond. De verschillen liggen niet in de daaraan gebonden abonnementskosten maar puur en alleen in de opzet van de site. Verder verwachtte ik dat het aanbod van verschillende interactiekanalen een groot gedeelte van de ongewenste en negatieve effecten revideert die in de social presence theorie worden voorspeld. Dit bleek een correcte aanname: de huidige technische mogelijkheden voor interactiekanalen voeden de online communicatie met meer aanwezigheids- en contextindicatoren, verzorgen de gebruiker niet alleen met tekstuele informatie maar ook met beeld-, geluid- en video-input. Uiteraard zal het aantal dynamische
dus
non-verbale
communicatieaspecten
in
computer
gemedieerde
communicatie altijd lager zijn dan in een face-to-face interactie, hoewel bijvoorbeeld videochat deze wel redelijk benadert. Door de hoeveelheid sociale aanwezigheids- en sociale contextindicatoren op datingsites kunnen gebruikers een representatieve identiteit neerzetten. Dit heeft niet 34
Gräf en Krajewski, 1997, p.80
41
Truth or dare?
alleen gevolgen voor de zender (Hoe wil ik overkomen? Krijgen anderen een goed beeld?) maar ook voor de ontvangers: zij kunnen een beter beeld vormen van de gesprekspartner en door middel van het gebruik van verschillende interactiekanalen deze informatie verifiëren of falsificeren. Een beeld kunnen vormen over de gesprekspartner betekent een laag anonimiteitgehalte in vorm van identificeerbaarheid en pseudonimiteit maakt de interactie daardoor natuurlijker en realistischer omdat dezelfde gespreks- en gedragsmaximes worden toegepast als in een face-to-face interactie. De communicatie op datingsites is dus niet per definitie ongeremder en ‘ongewenster’ alleen omdat deze gemedieerd is. Juist niet gezien het doel van een datingsite het vinden van een partner is, daarom in het ideale geval een vertaling naar de realiteit zal worden gemaakt en ongeremd gedrag dus directe invloed heeft op het echte leven. Teruggrijpend op de rational actor approach kunnen leden op datingsites de interactiekanalen aan de hand van de boodschap die zij willen overbrengen kiezen en maken daar ook gebruik van. Door de juiste kanalen voor de juiste mededeling te kiezen kunnen
mogelijke
irritaties
omzeild
worden.
Online
dating
werkt
daarom
drempelverlagend op een gebied dat letterlijk en figuurlijk gevoelig ligt: men wil wel de kans hebben om aan de hand van zoveel mogelijke informatie en zintuiglijke input goed te kunnen selecteren en dat gelieve zonder enige vorm van blootstelling. In dat opzicht zijn datingsites geschikte media. Tijdens het gehele proces hanteerde ik tevens de hypothese: ‘Online dating is een serieus alternatief voor de traditionele manier om een partner vinden.’ Zelfs al zijn er alleen tekstuele interactiekanalen is de tendens bij op het Internet ontstane relaties eerst met elkaar te mailen, dan over te stappen op Chat (op de site zelf of een reguliere messenger service), elkaar bellen en uiteindelijk met elkaar afspreken. Uiteraard volgt niet iedereen deze route en kunnen bij elk aspect mensen afvallen. Dit gebeurt i.v.m. aanvullende statische en dynamische indicatoren. Hoe lang men over elke stap in het communicatieproces doet is een persoonlijke keus. Heeft men echter alle etappes doorlopen heeft men genoeg informatie opgedaan en uitgewisseld dat een echte afspraak niets meer in de weg staat. Wat er dan nog mist is de aantrekkingskracht om een romantische relatie in te gaan. Het volgen van deze route kan vergeleken worden met het opbouwen van vertrouwen, legitimiteit en verbintenis en dat komt ook mede door het kiezen van het juiste medium voor de juiste boodschap. In vergelijking met hoe contactopname IRL functioneert, werkt online contact precies andersom: eerst worden statische sociale contextindicatoren uitgewisseld wat leidt tot gesprekken over normen en waarden, interesses en toekomstplannen. Het contact is dus in eerste instantie tekstueel en inhoudelijk en pas later komt er de lichamelijkheid bij
42
Truth or dare?
kijken. Is de ‘klik’ aanwezig, dan heeft men al een redelijke gezamenlijke basis geschapen waarop men voort kan bouwen. Minder romantisch maar ook belangrijk is de efficiëntie waarmee men op een datingsite tewerk kan gaan. Men kan tijd, aantal interacties en selectieaspecten zelf bepalen en door de emotionele afstand in CMC redelijk rationeel omgaan met de keuze van een potentiële partner. In een tijdperk waar veel mensen thuis over een internetverbinding beschikken, bekend zijn met de virtuele dynamiek en vrije tijd besteed wordt aan activiteiten die men als leuk beschouwd, kan op deze manier de zoektocht naar romantiek terloops worden meegenomen. In deze zin vind ik mijn hypothese ook na deze analyse bevestigt.
43
Truth or dare?
Mit dem Wissen wächst der Zweifel. – Goethe
6. Discussie en Reflectie Het algemene wetenschappelijke discours over online communicatie blijkt er tot op heden nog niet erover uit te zijn of het medium Internet positieve of negatieve mogelijkheden biedt. Zo beweert de social presence theorie dat een puur tekstuele interactie niet voldoende is voor kwalitatieve communicatie. Dat zou moeten betekenen dat zodra verbale en visuele mogelijkheden worden geboden men face-to-face interactie zou moeten kunnen benaderen. Daartegenover staan onderzoeken naar (emotionele) openheid die juist door de visuele anonimiteit worden bevorderd. Vooral mensen die IRL identiteitsproblemen ondervinden krijgen op het Internet een kans geboden volledig zichzelf te zijn. Ook deze resultaten worden onderuitgehaald door studies waaruit blijkt dat het Internet een amplifying effect heeft op introverten (zij raken door CMC meer sociaal geïsoleerd) en extroverte mensen juist nog meer sociaal geïnvolveerd raken. Deze resultaten hebben waarschijnlijk verband met de manier hoe het Internet als medium wordt gebruikt. Hancock en Dunham hebben een diepte-onderzoek uitgevoerd over eerste indrukken in CMC in vergelijking met face-to-face. Zij vonden dat deelnemers al naar een korte gemedieerde interactie een uitvoerig oordeel over hun conversatiepartner klaar hadden, meer dan in de face-to-face conditie. Daardoor werden de gesprekspartners echter ook extremer geëvalueerd omdat de gelimiteerde informatie online zwaarder woog dan een zelfde indruk face-to-face35. Zo zijn er nog meer onderzoeken over het effect van
visuele
indicatoren
(webcamgebruik)
die
resulteren
in
een
minder
open
communicatie in verband met de ontbrekende anonimiteit.
Hoe dan ook het Internet geeft een aantal communicatievoordelen aan de gebruiker. Sommigen worden ook met andere communicatiemedia gedeeld zoals tijd/ruimte continuüm in een interactie. De mogelijkheid asynchroon te communiceren betekent bijvoorbeeld dat er genoeg tijd is om een boodschap goed te formuleren, men bewust kan werken aan zelfpresentatie en de cognitieve lading van een indruk IRL verminderd wordt. Verder kunnen mensen nauwkeurig kiezen welk communicatiemedium zij voor welke boodschappen gebruiken en kan zo van een ‘arm’ (asynchroon, tekstueel) naar een ‘rijk’ (synchroon, tekstueel/verbaal/visueel) medium naar behoeven overstappen. Het gebruik van een ‘rijk’ medium staat echter niet gelijk aan een kwalitatief betere communicatie.
35
Hancock en Dunham, 2001 uit Joinson, 2004, p.125
44
Truth or dare?
Waarschijnlijk is het onmogelijk om de wetenschap ooit op een gezamenlijke noemer te krijgen wat betreft de waarde van online communicatie. Tevens moet men dit herinneren zodra men zich met dit fenomeen bezig houdt. Feit is wel dat er een aantal kenmerken zijn die alle partijen even belangrijk vinden: beschikt een medium over synchrone of asynchrone interactie? Is de communicatie tekstueel, verbaal en/of visueel? Beschikt de software over automatische quoting of emoticons?
Uit deze overvloed van theorieën heb ik een keuze moeten maken. Datingsites zijn ‘rijke’ media én het publieke discours biedt voldoende stof ter discussie. Soms was het daardoor moeilijk zich niet af te laten leiden, niet continu de focus van deze analyse bij te stellen en niet nog uitgebreider over online dating te praten. Mijn resultaten zijn dus allesbehalve
compleet,
maar
schetsen
wel
een
duidelijk
beeld
over
de
interactiemogelijkheden en identiteitsvorming op datingsites. Given sufficient time and message exchanges for interpersonal impression formation and relational development to accrue, and all other things being equal, relational
[communication]
in
later
periods
of
CMC
and
face-to-face
communication will be the same36. Computer gemedieerde communicatie zal wel nooit equivalent zijn aan face-to-face communicatie. Maar een écht gesprek verloopt ook niet altijd naar wens- met of zonder visuele en sociale context indicatoren. Door de toegevoegde visuele en verbale technische mogelijkheden online lijkt het mij intussen wel mogelijk een waardevolle interactie te hebben. Daarom ben ik het met bovenstaand citaat eens: zodra iedereen de juiste kanalen voor de juiste boodschappen kiest, zal er tussen CMC en face-to-face interacties nog maar nauwelijks een verschil zijn. ◊◊◊ Drie jaar met hetzelfde onderzoek bezig zijn heeft zijn voor- en nadelen. Aan de ene kant kon ik zo de recente ontwikkelingen op het gebied van online dating van dichtbij meemaken en zag ik het publieke discours geleidelijk veranderen. Aan de andere kant bleven nieuwe indrukken zich ophopen, kwamen er steeds meer mogelijkheden bij en hielp het constante erover praten en berichten ook niet om het geheel te beperken. Ergens halverwege zag ik door de bomen het bos niet meer en raakte gefrustreerd door de niet stoppende input van vrienden, familie en media en matige successen in het vinden van wetenschappelijke literatuur.
36
Walter, 1992, p. 69 uit Joinson, 2003, p. 35
45
Truth or dare?
Had ik niet al zoveel tijd en energie in mijn onderzoek gestoken en had ik niet de intense wens met een diploma af te studeren gehad, was ik er waarschijnlijk mee opgehouden. Achteraf gezien had heel veel beter gekund. Ik had me niet gerealiseerd hoe snel de markt kan veranderen en ben in mijn onderzoeksperiode heel veel geld en data kwijt geraakt doordat websites geherstructureerd werden en ik mijn gegevens niet had opgeslagen. Ook al was dit niet doel van mijn onderzoek, raad ik iedereen aan een apart emailadres aan te maken zodra men van plan is zich op een datingsite in te schrijven. Dit scheelt heel veel spam en soms ook volhardende daters in de eigen inbox. Er waren nog een aantal andere onderzoeksvragen die de moeite waard waren geweest. Zo had de communicatie op zich geanalyseerd kunnen worden om de daadwerkelijke verschillen per interactiemedium aan te geven. Ook had er onderzoek naar online identiteit in vergelijking met offline identiteit kunnen worden gedaan, maar dit vergt een psychologische aanpak die niets met communicatie- en informatiewetenschappen te maken heeft. Ik had ook profielen kunnen manipuleren. In dat geval had men na kunnen gaan welke identiteitskenmerken (en foto’s) welk soort reacties veroorzaakt. Uiteindelijk zou het ook heel erg interessant zijn om aan te kunnen tonen welke datingsites het beste werken ofwel hoeveel relaties er daadwerkelijk via dit medium tot stand komen. De moeilijkheid ligt echter al in het bepalen van “succes”: hoe lang moet een relatie zijn of hoe vaak moeten mensen daten voordat er van een succes kan worden gesproken? Uiteraard ben ik ook even gaan daten in het gehele proces. Ik moet zeggen dat ik altijd leuke afspraken heb gehad en schuif dat op het feit dat ik telkens alle stappen in het interactieproces ben gaan doorlopen voordat ik iemand ontmoette. Over mijn positieve en negatieve ervaringen online in de afgelopen drie jaar zou ik een apart boek kunnen schrijven. Voor het wetenschappelijke belang heb ik het hierbij gelaten.
46
Truth or dare?
7. Bibliografie Boeken
Beisswenger, Michael, Kommunikation in virtuellen Welten: Sprache, Text und Wirklichkeit. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2000.
Berg, Marie-Claire van den, Liefde op Internet. [Amsterdam]: Uitgeverij Arena, 2000.
Birnbaum, Michael, Psychological Experiments on the Internet. San Diego: Academic Press, 2000.
Boer, Ymke de en Vorstenbosch, Janny (red.), Virtueel verbonden. Filosoferen over cyberspace. Amsterdam: Parresia, 1997.
Boomen, Marianne van den, Leven op het net. De sociale betekenis van virtuele gemeenschappen. Amsterdam: Instituut voor Publiek en Politiek, 2000.
Castells, Manuel, De melkweg van het Internet. [vertaald door Joke Traats]
Endruweit, Günther (edited by), Moderne Theorien der Soziologie. Strukturell-funktionale Theorie, Konflikttheorie- Verhaltenstheorie. Stuttgart: Ferdinand Enke Verlag, 1993.
Galen, Aty van, Een land vol: Van Hallo tot Vaarwel in Contacten en Relaties. Baarn: Uitgeverij H. Nelissen, 1987.
Gijssel, Robert van, Lekker Single. De Volkskrant Vrijgezellengids. Amsterdam: de Volkskrant/ Meulenhoff, 2002.
Graf, Lorenz en Krajewski, Markus (edited by), Soziologie des Internet. Handeln im elektronischen Web-Werk. Frankfurt/ New York: Campus Verlag, 1997.
Harcourt, Wendy (edited by), Women @ Internet. London/ New York: Zed Books, 1999.
Hegmann, Eric, Online- Dating. So finden Sie Ihren Traumpartner. München: Wilhelm Goldmann Verlag, 2003.
47
Truth or dare?
Holeton, Richard, Composing Cyberspace. Identity, Community, and Knowledge in the Electroninc Age. Stanford: McGraw Hill, 1998.
Hutchby, Ian, Conversation and Technology. From the Telephone to the Internet. […]: Polity Press, 2001.
Joinson, Adam N., Understanding the Psychology of Internet Behaviour. Virtual Worlds, Real Lives. New York: Palgrave Macmillian, 2003.
Jones, Steven G. (edited by), Virtual Culture. Identity and Communication in Cybersociety. London: Sage Publications Ltd, 1997.
Kalbfleisch, Pamela J. (ed. by), Interpersonal Communication: Evolving Interpersonal Relationships. New Jersey/ London: Lawrence Erlbaum Associates, 1993.
Kiesler, Sarah (edited by), Culture of the Internet. Makwak, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1997.
Liebau, Irmhild, Alleinstehende. Probleme- Chancen- Seelsorgliche Begleitung. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht,1994.
Mann, Chris en Stewart, Fiona, Internet Communication and Qualitative Research. A Handbook for Researching Online. London/ Thousand Oaks/ New Delhi: Sage Publications, 2000.
Müller, Eggo, Paarungsspiele. Beziehungsshows in der Wirklichkeit des neuen Fernsehens. Berlin: Ed Sigma, 1999.
Oost, Karin, Internet gerelateerd: How 2 date via internet. […]: Pearson Education Benelux, 2003.
Orr, Andrea, Meeting, Mating, … and Cheating. Sex, Love, and the New World of Online Dating. Upper Saddle River/ NJ: Reuters, 2004.
Porter, David (edited by), Internet Culture. New York/ London: Routledge, 1997.
Seidmann, Steven (edited by), The Postmodern Turn. New Perspectives on Social Theory. Cambridge Univeristy Press, 1994.
48
Truth or dare?
Slevin, James, The Internet and Society. Cambridge: Polity Press, 2000.
Turkle, Sherry, Life on the Screen. Identity in the Age of the Internet. New York/ London/ Toronto/ Sydney: Simon & Schuster Paperbacks, 1995.
Wittenberghe, Anna van, Het dating rampenplan. Amsterdam: Unieboek BV, 2003.
Wood, Andrew F. en Smith, Matthew J., Online Communication: Linking Technology, Identity, and Culture. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 2005.
Websites/ links
Singlefora: www.singlessite.nl www.sites4singles.nl www.mvlife.nl www.singleskrant.nl www.webliefde.nl www.u4u.nl
Onderzochte datingsites: www.relatieplanet.nl
Grootste datingsite in Nederland en België
www.lexa.nl
Grootste Europese datingsite
www.e-matching.nl
Eerste Nederlandse datingsite
www.lymic.nl
Datingsite, recent overgestapt van abonnement naar gratis
www.mooiemensen.com
Datingsite gemunt op mooie mensen
www.relatieklik.nl
Na eigen beweren grootste gratis datingsite in Nederland
www.parship.nl
Datingsite met relatiebemiddelingsbureau insteek
www.bildkontakte.de
Duitse datingsite met voornamelijk beeldprofielen
www.neu.de
Evenals Lexa sinds 2006 onderdeel van Meetic
www.hotornot.de
Duitse flirtsite
www.membersclick.nl
Datingsite voor (oud)leden van studentenverenigingen
Verschillend: www.cisasite.nl
Centrum Individu en Samenleving
www.cbs.nl
Centraal Bureau voor Statistiek
www.spiegel.de
Duits opinieblad met online archief
49
Truth or dare?
www.isoc.org
Internet Society, onafhankelijke internationale non-profit organisatie ter bevordering van internet standaards, educatie en beleid.
www.wikipedia.org
Online encyclopedie
www.wiktionary.org
Online woordenboek
www.emmerce.nl
Internet business magazine
Tijdschriften
Happy S1ngle Der Spiegel VIVA Dif Psychologie Magazine Intermediair
50
Truth or dare?
8. Bijlagen
A. Websiteanalyses A.1 Websiteanalyse www.lexa.nl A.2 Websiteanalyse www.relatieplanet.nl A.3 Websiteanalyse www.mooiemensen.com A.4. Websiteanalyse www.e-matching.nl A.5 Websiteanalyse www.relatieklik.nl A.6 Websiteanalyse www.lymic.nl
B. Identiteitskenmerken
51
Truth or dare?
A. Websiteanalyses A.1 Websiteanalyse www.lexa.nl A.1.1 Algemene informatie
Lexa werd in februari 2002 gelanceerd als gebruiksvriendelijke en effectieve dating site. Volgens officiële bronnen groeide Lexa binnen vier jaar uit tot een van de grootste datingsites in Nederland. In 2006 werd Lexa overgenomen door Meetic37 voor het overnamebedrag van € 11,5 miljoen.
Fig. Bij1: De startpagina van www.lexa.nl
In juni 2006 werd de site daarom overgezet naar het technische platform van Meetic. Dit gebeurde zonder waarschuwing aan de leden en niet zonder problemen. Zo waren individuele profielen wekenlang niet zichtbaar, vulde de nieuwe applicatie gegevens in, die niet door de abonnee waren opgegeven, doken eerder gewiste profielen ineens weer op en was de volledige site voor een periode van ongeveer 3 maanden vrijwel ontoegankelijk. 37
Het Franse Meetic werd opgericht in 2001 en heeft zich, na eigen zeggen, binnen enkele jaren weten te ontwikkelen tot de nr. 1 in Europa op het gebied van online dating, met een merk dat wordt erkend in een twintigtal landen. Tientallen miljoenen profielen zijn sinds de oprichting al geregistreerd. Zo heeft Meetic in Europa het grootste aantal bezoekers van alle online datingsites. Dit is gemeten door onafhankelijke marktonderzoeksbureaus als Nielsen en Comscore. Sinds oktober 2005 is Meetic genoteerd in compartiment B van Eurolist by Euronext (bron: www.lexa.nl)
52
Truth or dare?
Lexa heeft achteraf op de site en via de mail haar excuses aangeboden en abonnees een gratis verlenging van een maand toegekend. Dat iedereen even goed naar zijn eigen profiel moet kijken om eventuele fouten door overzetting te corrigeren, werd echter niet aangegeven. Daar moesten leden zelf erachter zien te komen.
A.1.2 Verwachtingen (actief en passief)
Voor het inschrijven: Love Garantie Sinds de overname van Lexa door Meetic biedt de site een zogenaamde “Love Garantie” (voor een volledige versie zie bijlage). Onder bepaalde voorwaarden belooft deze het inschrijvingsgeld terug, als er na zes maanden geen geschikte partner is gevonden. Het is niet duidelijk hoe bepaalt wordt of er aan alle eisen is voldaan en of er daadwerkelijk geld terug gestort wordt.
Gratis inschrijving Lexa lokt met een gratis inschrijving op de voorpagina. Voor onervaren gebruikers zou dit best misleidend kunnen zijn: gratis inschrijven betekent echter niet gratis gebruik van de site. Zo kan het gebeuren, dat na enige tijdsinvestering op het moment van starten blijkt, dat er maar heel erg beperkte mogelijkheden zijn zonder abonnement.
Aantal members online Op de voorpagina van Lexa staat op elk moment het aantal online members vermeld. Dit betekent het écht aanwezige aantal leden op dit moment. Voor de overname van Lexa bestond dit aantal uit het aantal geregistreerde leden. Misleidend omdat toen niet duidelijk was, of deze mensen actieve of passieve leden waren. Actief betekende toen dat de profielen aan daadwerkelijke abonnementen, i.e. leden met toegang op alle applicaties waren gekoppeld, passief waren leden met profiel maar zonder abonnement. Van werkelijke activiteit was er echter toen ook al geen sprake: niet iedereen die voor toegang betaalde was ook écht actief bezig. Sinds de overname meldt Lexa nu “aanwezige” leden. Ook dit is een subjectieve weergave gezien Meetic internationaal opereert en het aantal online leden dus geen garantie is voor het aantal nationale- lees: bereikbare- leden.
53
Truth or dare?
Tijdens het inschrijven: Tijdens het inschrijvingsproces wordt gepropageerd dat de volledigheid van het ingevuld profiel gelijk staat aan succes. Dit houdt in dat hoe meer onderdelen volledig zijn ingevuld hoe groter de kans van slagen. In hoeverre dit overeenkomt met de werkelijkheid, is nergens terug te vinden. Op de verschillende onderdelen wordt onder het kopje identiteitsvorming nader ingegaan.
Na het inschrijven: Indien men nog niet betalend member is, wordt men op de voordelen van een betaald abonnement gewezen. Indien men dit wel is, krijgt men opmerkingen over onvolledig ingevulde profielen, de lexatest en (het aantal) foto’s. Een compleet ingevuld profiel oftewel gebruik van alle vormen van identiteitsvorming en zoekopties belooft grotere slagingskans volgens de site.
A.1.3 Opmaak
De eerste indruk van de site is druk. Veel hokjes, foto’s en geflikker om de aandacht voor verschillende applicaties te trekken. Na de eerste verwarring blijkt deze opzet echter een bepaalde mate van “fool proofness” te bevatten: alle mogelijke informatieonderdelen zijn op de persoonlijke hoofdpagina vertegenwoordigd. Op de verschillende mogelijkheden ga ik hieronder in onder “opties”.
Fig. Bij2: Persoonlijke startpagina Lexa
54
Truth or dare?
In een grafische weergave ziet de opzet van Lexa er als volgt uit:
STATISCH
INFO INFO INFO INFO INFO
ADVERTENTIE
INFO INFO INFO INFO INFO
INFO INFO INFO INFO INFO LEEG
INFO INFO INFO INFO INFO
INFO INFO INFO INFO INFO
INFO INFO INFO INFO INFO
Fig. Bij3: Grafische weergave siteindeling
A.1.4 Opties38
Zoekopties Lexa beschikt over een eigen zoekmachine die de zoektocht naar een geschikte partner zou moeten vergemakkelijken. De optie snelzoeken beperkt zich tot leeftijd, profielen met of zonder foto, regio- of zelfs woonplaatskeuze. Er is echter ook de mogelijkheid tot uitgebreid zoeken. Hier kan op alle profielonderdelen nauwkeurig worden geselecteerd (algemeen, uiterlijk, karakter, houdt van, activiteiten, gewoonten) en een voorkeur worden aangegeven (met foto, met persoonlijke omschrijving, online members, laatste keer online) en hoe de resultaten gepresenteerd worden (gedetailleerd/ compact/foto overzicht). Verder kunnen resultaten op overeenkomst met de zoekopdracht worden berekend en opgeslagen.
Overzicht laatste chatcontact/ bericht/ bezoek/ flirt Met het openen van de persoonlijke hoofdpagina wordt in een oogopslag duidelijk wie de laatste chatuitnodiging heeft gestuurd, het laatste bericht heeft achtergelaten, wie als laatste je profiel heeft bezocht of het laatste flirtbericht heeft gestuurd. Het verschil tussen een bericht en een flirtbericht is, dat berichten persoonlijk geschreven mailtjes zijn 38
terwijl
flirtberichten
automatisch
gegenereerde
Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.1.7 verwezen.
55
interesseberichten
zijn.
Een
Truth or dare?
standaardtekst op knopdruk dus. Vanuit al deze opties kan meteen het profiel van de interessent worden bezocht door op hun screenname te klikken. Ook kunnen er alle volledige lijsten per optie op knopdruk worden opgeroepen.
Chatfunctie/video chat Lexa beschikt over een eigen chatfunctie. Online leden kunnen hiermee uitgenodigd worden om te chatten. Als iemand met je wil chatten wordt dit bovenaan de hoofdpagina aangegeven met “je hebt een nieuw bericht”. Als er meerdere mensen tegelijkertijd geïnteresseerd zijn, worden deze aan de rechterkant van het geopende chatvenster in een lijst geplaatst. Men kan tussen de verschillende chatpartners wisselen door op hun naam te klikken. Afwijzen gebeurt door negeren of door iemand uit de chatlijst te wissen. Sinds begin 2008 bestaat de mogelijkheid tot videochat. Dit gebeurt in hetzelfde chatvenster maar in plaats van een statische profielfoto (indien aanwezig) bovenaan het chatvenster is er een live video stream via webcam te zien. Voor deze functie moet de chatpartner echter eerst als contact worden bevestigd.
Accountinformatie Dit hokje geeft informatie over je gegevens, je abonnement, wanneer die verloopt en welke transacties er in het verleden hebben plaatsgevonden. De accountinformatie is dus administratief van aard.
Mijn profiel Het kopje mijn profiel geeft aan welke onderdelen volledig ingevuld en daarmee actief zijn, uiteraard welke onderdelen men achterwege heeft gelaten, hoe vaak het profiel al bezocht is (sinds de laatste site-reconstructie nota bene), en geeft directe toegang tot het matchprofiel (eerder ingevulde voorkeuren voor contact) en het eigen profiel (voor mogelijke wijzigingen).
Je hebt Dit venster geeft een beknopte overzicht over de hoeveelheid nieuwe berichten, bezoeken, flirts en contacten sinds de laatste log in. Via dit venster kan men ook direct naar de verschillende lijsten komen om de berichten/flirts/bezoeken/contacten te bekijken.
56
Truth or dare?
Mijn overzichten Mijn overzichten biedt- zoals de naam impliceert- een overzicht van je eigen acties. Een soort gepersonaliseerd trackingsysteem: wie zijn mijn matches, met wie heb ik voor het laatst geflirt, etc.
Online members Hier kan worden bekeken wie er op dit moment online is.
Nieuwe members Hier vindt men een lijst van nieuwe aanmeldingen.
Beschikbaarheid aangeven Deze functie is alleen voor zogenaamde select members: tegen een extra vergoeding kan men “onopgemerkt” op de site surfen. Je kan dan profielen bezoeken of online zijn, zonder dat andere leden dit kunnen zien.
Met een Lexa Full Membership (dus een abonnement) kan men alle profielen bekijken, chatten met of zonder webcam, berichten lezen en versturen, uitgebreid zoeken en favoriete zoekopdrachten opslaan, alle foto’s, video’s en persoonlijke fotoalbums bekijken en heeft men een voorrangsbehandeling bij de Customer Care afdeling. Zonder betaling zijn de enige opties een profiel aanmaken, het gebruik van de standaard zoekopties en het versturen van flirtberichten. Gezien de flirtberichten automatisch gegenereerd zijn en je zonder lidmaatschap geen berichten kan lezen is dit dus een vrijwel volledig passieve positie. Je kan immers alleen maar kijken en flirten. Voor mogelijke interactie moet betaald worden. Sommige mensen proberen dit dilemma te omzeilen door hun emailadres in hun persoonlijke beschrijving te omschrijven (zoals: xyz apenstaartje hotmail punt com). Volgens de sitebeheerders mag dit echter niet en als je betrapt wordt, kan je profiel worden verwijderd.
A.1.5. Identiteitsvorming (actief en passief)
De eigen identiteitsvorming vindt plaats op en met je profiel. Voor de overname van Lexa was deze optie beperkt tot alles wat nu onder het kopje “Mijn profiel” valt, sinds de overname zijn er verschillende gradaties bijgekomen die hieronder seperaat worden besproken.
57
Truth or dare?
Fig. Bij4: Profielpagina Lexa
Mijn profiel Mijn profiel is de optie die enige creativiteit vereist gezien hier een persoonlijke omschrijving kan worden gegeven. Alle andere opties zijn beperkt in hun mogelijkheden omdat er alleen uit lijsten kan worden gekozen. Naast de persoonlijke omschrijving bevat het profiel de weergave van je land, regio, woonplaats, geboortedatum, sterrenbeeld, nationaliteit,
talen,
burgerlijke
staat,
je
woonsituatie,
wel
of
geen
kinderen
hebben/willen, beroep, opleidingsniveau, inkomen, godsdienst en godsdienstbeoefening. Zoals eerder aangegeven kan hier uit lijsten worden gekozen, doe je dat niet komt op je profiel te staan “hij/zij houdt dit voor zichzelf”.
Omschrijving Het kopje omschrijving is opgedeeld in twee delen: beschrijving van mijn uiterlijk en mijn karakter. Beschrijving van mijn uiterlijk is beperkt tot: lengte, gewicht, postuur, haarkleur, haarlengte, ogen, etnische afkomst, uiterlijk, stijl, het meest aantrekkelijke aan mezelf. Mijn karakter beslaat alleen mijn persoonlijkheid, de vraag: hoe romantisch ben je? En mening over het huwelijk. Als mogelijke antwoorden moet er weer uit voorgegeven lijsten worden gekozen. De keuzes voor mijn persoonlijkheid zijn bijvoorbeeld:
58
Truth or dare?
Achterdochtig-
avontuurlijk-
bezitterig-
eenzelvig-
extravert-
gevoelig-
humorvol-
introvert- koppig- meegaand- nerveus- rustig- sociaal- spontaan- trots- veeleisendverlegen- vrijgevig- vrijmoedig- vrolijk. Er kan maar één of uiteraard geen keuze worden gemaakt.
Mijn lifestyle Waar houd ik van (muziek, film, huisdieren), mijn activiteiten (hobby’s, favoriete manier van uitgaan, sportieve activiteiten) en mijn gewoonten (ik rook, ik eet)- wederom de mogelijke keuze uit voorgegeven antwoorden- beslaan het kopje mijn lifestyle.
Perfect match Net als bij de uitgebreide zoekoptie kan hier alles worden aangegeven wat je ook voor jezelf heb ingevuld: profiel, omschrijving, lifestyle. Een geïnteresseerd lid zou dus aan de hand van deze informatie kunnen bepalen of hij/zij aan deze eisen voldoet en contact gaat opnemen.
Mijn foto’s Hier worden je foto’s beheerd. Er kunnen maximaal vijf foto’s worden geupload, waarvan één als hoofdfoto moet worden gekozen, dus de eerste foto die bezoekers te zien krijgen ofwel de foto die verschijnt zodra je een ander profiel heb bezocht, een bericht heb gestuurd, etc. Zodra een foto geupload wordt, moet eerst een goedkeuring van de sitebeheerder plaatsvinden voordat deze zichtbaar op de site verschijnt. Behalve eisen wat betreft de grootte van de foto’s, zijn er geen andere eisen meer aangegeven op Lexa. Foto’s worden echter afgewezen als ze te onduidelijk zijn, er meerdere mensen opstaan, ze seksueel getint zijn etc. Sinds de overname staan deze eisen niet meer onder mijn foto’s vermeldt en moet men wachten tot de bevestigings-/afwijzingsemail van Lexa voordat men weet of een foto wel of voor welke reden niet goedgekeurd wordt. Verder kunnen foto’s ook via mms naar de site worden gestuurd, voor het geval dat je liever een foto met je mobiele telefoon zou willen maken of niet over digitale foto’s van jezelf zou beschikken.
59
Truth or dare?
Mijn video Voor mensen die nog persoonlijker willen worden biedt de site de mogelijkheid een video van jezelf te uploaden. Hier staan de eisen echter wel vermeldt: Let op! Jouw video wordt geweigerd als: - De opname van slechte kwaliteit of onbegrijpelijk is (te laag geluidsniveau) - Wij jou moeilijk kunnen herkennen (gezicht verborgen, groepsvideo, beeld te donker, video van te veraf opgenomen...) - Deze persoonlijke informatie bevat (namen, telefoonnummers, postadressen of e-mailadressen, websites,...) - Deze volgens ons niet in overeenstemming is met de gedragscode van Lexa (vulgair woordgebruik, naaktbeelden...) - Hierin op welke wijze dan ook reclame wordt gemaakt (muziek, telefoonnummers, websites, enz.)39 Op elk van bovenstaande profielonderdelen verschijnt aan de linkerkant het volgende menu:
Mijn contacten Hier
kunnen
contacten
worden
aangemaakt
van
leden
waarmee
men
vaker
communiceert / wil communiceren. Door deze lijst aan te klikken kan men bij elke log in meteen zien, wie online is en hoeft niet via de zoekmachine op de profielen te komen.
Mijn favorieten Hetzelfde idee als mijn contacten, maar dan bedoeld voor de leden die net iets belangrijker zijn.
Mijn lijst van geblokkeerde members Lexa biedt de mogelijkheid om leden te blokken. Deze leden kunnen dan niet meer zien wanneer je online bent en ook geen berichten meer sturen. De communicatie wordt dan volledig onderbroken. Leden kunnen ook weer gedeblokkeerd worden.
Mijn video Zie eerdere beschrijving. Waarom deze extra link aan de zijkant staat, kan ik niet verklaren.
39
Bron: www.lexa.nl
60
Truth or dare?
Mijn lexatest Zouden de eerdere matchopties niet voldoende zijn voor een selectie wordt hier een verdiepingskans geboden: de lexatest. Deze test kan zelf aangemaakt worden en moet minimaal vijf vragen, maar maximaal 20 vragen bevatten. Mogelijke vragen kunnen uit een lijst worden gekozen of zelf worden aangemaakt plus het antwoord wat men zelf zou geven. Zodra deze test gecreëerd is, kunnen andere leden hem zelf doen of je kan leden uitnodigen de test te maken. Resultaten ontstaan uit overeenkomstige antwoordden op gelijke vragen.
A.1.6. Opvallend
Bij het invullen van burgerlijke staat zijn op Lexa behalve alleenstaand, weduwe/naar en gescheiden ook “in een relatie” en “houd ik voor mezelf” mogelijk. Als betalend lid kan men ten alle tijden videochatten (indien men beschikt over een webcam). Er zij vier verschillende manieren van contactopname mogelijk: dit kan via de chat (bij de gebruiker verschijnt een nieuw chatbericht bovenaan de pagina en men krijgt een chatuitnodiging in de inbox), via de flirt (interesse wordt hier gewoon door op flirten te klikken getoond onder “mijn flirts”), via het versturen van een algemeen gegenereerd interessebericht (deze verschijnt ook in de inbox) en uiteraard via de mail. Er bestaat hier een gradatie in favorieten, deze kunnen als zodanig onder in een gradatie ook gewoon als contacten worden opgeslagen, soms ontvangt men zo dus ook een uitnodiging om iemand als contact toe te voegen. Zo kan men bij inloggen meteen zien, wie van de favorieten en contacten online is, zonder op Lexa te moeten zoeken. Verder kan men op Lexa ook een videoboodschap van zichzelf achterlaten. Vervalt een lidmaatschap is men tot opnieuw te betalen gratis lid, en kan gebruik maken van de beperkte opties.
61
Truth or dare?
A.1.7 Menuoverzicht Lexa Kopmenu Homepage
Mijn berichten
Members online
Zoeken
Mijn contacten
Mijn profiel
> snel zoeken
> ontvangen berichten
> members online (gesorteerd)
> mijn favoriete zoekopdrachten
> mijn contacten
> mijn profiel
> mijn notificaties
> mijn account
> verstuurde berichten
> ik wil zien (zoeken)
> zoeken in een klik
> mijn online contacten
> omschrijving
> lexa mobiel
> je hebt
> verwijderde berichten
> ik ben beschikbaar
> snel zoeken
> ontvangen verzoeken tot contact
> mijn lifestyle
> mijn membership
>laatste chatcontact/ laatste bericht
> afwezigheidsmelder
> mijn favoriete zoekopdrachten
> algemeen (alle opties)
> verzoeken tot contact in de wacht
> perfect match
> mijn persoonlijke gegevens
> laatste bezoek/ laatste flirt
> mijn foto’s
> mijn profiel
> mijn video
Mijn account
Memberships
> Mijn overzichten > members online > nieuwe members
Zijmenu Mijn contacten
Mijn favorieten
Mijn lijst met geblokKeerde members
62
Mijn video
Mijn lexatest
Truth or dare?
A.2 Websiteanalyse www.relatieplanet.nl A.2.1 Algemene informatie
Relatieplanet opende begin april 2002 haar deuren voor relatiezoekend Nederland. Inmiddels is Relatieplanet uitgegroeid tot de grootste en meest bekende dating site van Nederland en België40. Op woensdag 16 april 2008 stonden de volgende ledencijfers genoteerd: 2505097 leden sinds 2002 waarvan 758794 leden actief, dit was samen aangegeven met het aantal online leden op dat moment en het aantal nieuwe aanmeldingen (die dag? deze maand? sinds de laatste log in?). Volgens een Multiscope onderzoek stond Relatieplanet vierde van de 100 meest bezochte sites in februari 2008 met een bereik van 53% onder internetters wat vertaald wordt naar 6751000 unieke bezoekers in diezelfde maand (plaats 1 t/m 3: Google 88%, Marktplaats 57%, Hyves 55%).
Fig. Bij5: De startpagina van www.relatieplanet.nl
In mei 2007 heeft Relatieplanet de eerste bekende datingsite van Nederland Onehello overgenomen. Onehello is geheel overgezet naar Relatieplanet, de leden hebben nieuwe inloggegevens ontvangen. Tijdens deze overdracht was voor eerdere gebruikers van Relatieplanet geen verschil merkbaar. Hoe gemakkelijk het overzetten voor Onehello-leden is verlopen, blijkt uit geen van de bronnen.
40
Bron: www.relatieplanet.nl
63
Truth or dare?
Sinds januari 2006 is 70% van Relatieplanet in handen van de Telegraaf Media Group. Relatieplanet stelt dat de site maandelijks meer dan 4 miljoen keer wordt bezocht en dat er bijna 5 miljoen berichten worden verzonden41.
A.2.2 Verwachtingen (actief en passief)
Voor het inschrijven: Op de hoofdpagina van Relatieplanet wordt met drie dingen de aandacht getrokken: het aantal ingeschreven leden, gratis lidmaatschap, aantal members online. “
“Waarom kozen 2.509.800 singles voor Relatieplanet?” 42 Deze vraag die duidelijk als lokmiddel moet fungeren wordt in mijn ogen maar matig beantwoord. Zo wordt beweerd dat Relatieplanet de meest bezochte datingsite in Nederland en België is, de leden serieus zijn, al duizenden mensen een partner hebben gevonden en de site daarom werkt.
“Wordt Gratis Member!” Onder dit kopje wordt aangegeven welke mogelijkheden een gratis lidmaatschap biedt: -
Toegang krijgen tot alle profielen en foto's
-
Je eigen profiel en tot 10 foto’s plaatsen
-
Interesse tonen in 5 leuke members per dag (hierbij wordt niet vermeldt, dat “interesse tonen” betekent, dat alleen de standaard interesseberichten kunnen worden verstuurd.)
-
Gratis je eigen voice oproep plaatsen
-
Veilig daten via je eigen anonieme postbus (klopt, werkt alleen niet met alleen een gratis lidmaatschap, omdat men op dat moment ook alleen standaard interesseberichten van anderen kan lezen)
-
Je Gratis Membership is onbeperkt geldig (klopt, maar betekent in feite, dat je profiel blijft staan totdat men hem zelf weer verwijdert)
Gratis membership is daarom eigenlijk een misleiding omdat het alleen het plaatsen van een profiel inhoudt, men echter vrijwel geen nuttig gebruik van de site kan maken.
41 42
Bron: http://webwereld.nl/articles/46486/relatieplanet-neemt-onehello-over.html Stand 20 april 2008, 19:45 uur
64
Truth or dare? “7931 members zijn nu online!”43 Onder dit kopje krijgt men 6 foto’s van telkens drie vrouwen en drie mannen te zien, een soort uittreksel uit het aanbod. Als men voor het inschrijven op een van de foto’s klikt komt men op het inschrijfformulier voor gratis membership terecht. Gezien deze site in Nederland en België opereert geeft het aantal leden online ook geen uitsluiting voor het aantal Nederlandse resp. Belgische leden online.
Tijdens het inschrijven: Het inschrijven op Relatieplanet bestaat uit twee stappen. Stap een beslaat het invullen van algemene demografie zoals nickname, geboortedatum, land, provincie en evtl. woonplaats, emailadres en het accepteren van de gebruiksvoorwaarden. Stap 2 is het al dan niet invullen van het profiel: persoonlijk, gezondheid, uiterlijk, aanvullend, activiteiten, favorieten en mijn oproep. Vult men dit niet in, dan verschijnt “niet aangegeven” achter het onderwerp. Inhoudelijk wordt hierop ingegaan onder opmaak.
Na het inschrijven: Na het inschrijven komt men op “Mijn home”, de persoonlijke hoofdpagina terecht. In de tweede regel wordt men erop gewezen dat men nog geen Full Member is. Full Membership houdt in:
-
Berichten sturen via ons anonieme mailsysteem
-
Alle foto's bekijken en tot 10 foto’s plaatsen
-
Gratis je voice berichten beluisteren
-
1-1 (webcam)chat met andere members
-
Toegang tot onze algemene chatruimtes
-
Onbeperkt interesse tonen in andere members
-
Zoeken op trefwoorden
-
Mogelijkheid tot Anoniem Bellen
-
Zien wie Full- en wie Gratis member is
-
Maximaal resultaat, je oproep komt hoger in de zoekresultaten
Alleen de laatste opmerking impliceert een duidelijke verwachting: er wordt maximaal resultaat geboekt, omdat het profiel hoger in de zoekresultaten wordt geplaatst.
43
Stand 20 april 2008, 19:45 uur
65
Truth or dare?
Verder beweert Relatieplanet dat het is bewezen, dat de drempel van een betaalde full membership de meeste fakers van de site weert, en daardoor alleen serieus zoekende mensen overblijven. Alle aanwezigen en alle antwoorden die dan worden ontvangen zouden dan van serieuze aard moeten zijn.
Relatieplanet beschikt ook over een kwaliteitsgarantie. Deze zeven punten tellende lijst bestaat uit de onderstaande beloftes:
1. Controle van profielen: Relatieplanet controleert alle profielen, en zal profielen zonodig wijzigen of weigeren die ongepaste of obscene uitspraken bevatten. 2. Geen oproepen tot sekscontact toegestaan: Relatieplanet zal profielen verwijderen die gericht zijn op louter seksueel contact, of die niet beantwoorden aan de geest van de service. 3. Bescherming van persoonsgegevens: Relatieplanet zal geen persoonlijke gegevens (bijvoorbeeld je e-mailadres) aan andere leden of derden beschikbaar stellen. 4. Commerciële aanbiedingen: Relatieplanet verklaart dat ze haar gebruikers niet zal aanzetten tot onbewust gebruik van betaalde diensten. Alle betaalde diensten worden vooraf en met bijbehorende tarieven aangegeven. 5. Media: Relatieplanet belooft om niet rechtstreeks te adverteren in online- of offline media die niet passen bij het imago en de geest van de site. 6. Misdragingen: Relatieplanet zal alles in het werk stellen om ongewenst contact tussen leden te voorkomen en het melden van gedragsproblemen mogelijk te maken. Als een gedragsprobleem wordt gemeld, controleert Relatieplanet de geldigheid ervan en sluit het lid dat zich misdraagt permanent uit. 7. Ledenservice: Leden die een vraag hebben kunnen deze sturen naar de Memberdesk van Relatieplanet. Relatieplanet zal alles in het werk stellen om alle vragen binnen 24 uur te beantwoorden.44
44
Bron: [URL kwaliteitsgarantie]
66
Truth or dare?
A.2.3 Opmaak
In vergelijking met andere websites is Relatieplanet heel erg statisch opgezet: alle actie beperkt zich tot een gecentreerd venster waarvan het linker derde altijd blijft staan. Alle opgeroepen informatie, of het nu je eigen profiel, die van iemand anders of succesverhalen zijn neemt maar 2/3 van de gebruikte ruimte in beslag en daarmee ongeveer 1/3 van het gehele scherm.
Fig. Bij6: Persoonlijke startpagina Relatieplanet
De verschillende opties worden in de menubalk als mouse-over weergegeven en op de persoonlijke hoofdpagina zelf als kopjes resp. zinnen.
67
Truth or dare?
STATISCH INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO
Fig. Bij7: Grafische weergave siteindeling Relatieplanet
A.2.4 Opties45
Snelzoeken (links, altijd zichtbaar) De site-eigen zoekmachine is statisch aan de linkerkant geplaatst. Men kan dus ten alle tijden op zoek gaan naar andere leden zonder dat een ander scherm wordt geopend. Er kan direct op onlinestatus, met foto, geslacht, leeftijd en land gezocht worden, met de “zoekbutton” krijgt men de geavanceerde versie, die alle opties weergeeft, die men zelf ook heeft ingevuld. Zo kan er bijvoorbeeld op hobby’s, muzieksmaak, provincie e.d. worden gespecificeerd.
Home (menubalk) Onder het kopje “home” valt hier alles, wat direct met eigen instellingen en voorkeuren te maken heeft. Vanuit hier kunnen het profiel, de foto’s, het matchprofiel, de voiceoproep en andere instellingen worden bewerkt en heeft men toegang tot de accountinformatie (status, betalingen, etc.).
Postbus (menubalk) Net als bekend van diverse gewone emailaccounts vindt men hier de inbox, outbox, mappen, concepten, blokkades en contactpersonen en kan men natuurlijk nieuwe berichten versturen.
45
Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.2.7 verwezen.
68
Truth or dare?
Zoeken (menubalk) Voor de mensen die de statische zoekmachine aan de linkerkant mislopen of niet begrijpen, hier nog een keer alle zoekopties op een rijtje.
Chat (menubalk) In tegenstelling tot andere opties beschikt het kopje “chat” niet over een mouseover menu. Zodra men hierop klikt wordt een chatvenster geopend en kan men andere online leden tot een gesprek uitnodigen (zij moeten echter wel hebben ingesteld van deze functie gebruik te willen maken).
Magazine (menubalk) Hier vindt men verschillende artikelen, columns en ook individuele (succes)verhalen.
Evenementen (menubalk) Onder dit kopje wordt men doorgelinkt naar een aparte site (opent in een apart venster) die alleen de Relatieplanet uitagenda bevat. Hier worden singlesfeesten, single-uitjes, e.d. gepromoot.
Help (menubalk) Zoals te verwachten valt: de meest gestelde vragen op een rijtje.
Welkom [nickname] (startpagina) Zodra men ingelogd is op Relatieplanet wordt men met nickname verwelkomd en krijgt men alle essentiële informatie op een rijtje: wanneer het volgende feest plaats vindt, een statusherinnering (indien niet full member meteen de optie om dit te worden), het aantal ongelezen berichten in het postvak, hoeveel foto’s nog geplaatst kunnen worden, hoeveel nieuwe matches zich hebben aangemeld, hoeveel interesseberichten nog kunnen worden verstuurd die dag (alleen bij gratis lidmaatschap, gezien het aantal interesseberichten hier beperkt is tot vijf), een voice-oproep herinnering (indien deze nog niet geplaatst is) en tenslotte het aantal keren dat het profiel is bekeken sinds de laatste login.
69
Truth or dare?
Mijn profiel (startpagina) Relatieplanet heeft gekozen voor de volgende opties onder dit kopje: -
Wijzig mijn foto
-
Hoe zien anderen mijn profiel?
-
Wijzig mijn profiel
-
Recent bekeken profielen
-
Wie bekeken mijn profiel?
Mijn account status (startpagina) Bij gratis membership wordt hier aangegeven wanneer deze ge(de)activeerd is, bij een full membership wordt hier de geldigheidsperiode aangegeven.
Mijn matches (startpagina) Een selectie van sneek-peek matches geordend naar online/offline.
[Word nu Full Member] (startpagina) Indien men geen full member is, worden hier nog een keer de voordelen van een volledige lidmaatschap benadrukt. Indien men wel full member is, vervalt deze optie op de startpagina.
Poll (startpagina) Relatieplanet heeft regelmatige ledenpolls waarvan de meest recente resultaten hier worden getoond.
70
Truth or dare?
A.2.5 Identiteitsvorming (actief en passief)
Fig. Bij8: Profielpagina Relatieplanet
Mijn profiel Algemeen Bij de algemene persoonlijke demografie heeft men op Relatieplanet de volgende opties: naam, geslacht, zoek man en/of vrouw, leeftijd, sterrenbeeld, seksuele geaardheid, gewenste relatie, land, provincie, woonplaats. Daarnaast staat het gekozen profielfoto (indien beschikbaar) en het aantal geplaatste foto’s.
Oproep Hier heeft men vrije tekstkeuze. Een mogelijkheid dus om zichzelf voor te stellen buiten de demografieopties om, een contactadvertentie te schrijven of zichzelf te verkopen.
Persoonlijk De selectie bestaat hier uit aangaven over beroep, opleidingsniveau, burgerlijke staat, religie, aantal kinderen en kinderwens.
Gezondheid Hier kunnen gradaties worden aangebracht (niet, soms, regelmatig) wat betreft sport, roken en alcoholgebruik.
71
Truth or dare?
Uiterlijk Postuur, huidskleur, haarkleur, haarlengte, kleur ogen en kleding(stijl) kunnen telkens uit een lijst worden gekozen. Opvallend is, dat gewicht en lengte in grotere marges (b.v. 50-55 kg of 170-180 cm) worden weergegeven, een precieze weergave is dus vanuit de site niet mogelijk.
Aanvullend Er kan worden ingevuld of men huisdieren heeft, echter niet welke, of men van huisdieren houdt en in wat voor soort woning men verblijft.
Activiteiten Even
als
eerder
“gezondheid”
kunnen
hier
geen
voorkeuren
maar
allen
frequentieopties worden gekozen (zoals vaak of nooit) betreffend de onderwerpen concerten, theater, bioscoop, televisie kijken, cafébezoeken, discotheek en hobby’s.
Favorieten Hier kan herhaaldelijk uit een voorgegeven lijst per onderwerp worden gekozen: eten (b.v. Italiaans), muziek (b.v. rock), sport (b.v. voetbal), boek (b.v. spannend), film (b.v. actie), televisieprogramma (b.v. documentaire). Er zijn wel meerdere keuzes uit de lijst mogelijk, echter kan er geen specifieke invulling worden gegeven (zoals artiesten, auteurs, filmtitels, etc.).
A.2.6 Opvallend
Chatten kan hier alleen tekstueel en deze applicatie laat hier ontzettend te wensen over. Als men gratis member is kan men wel mailtjes van betalende members ontvangen, echter alleen een automatisch gegenereerd interessbericht terugsturen en als men naar de profielen van de interessenten gaat, kan men alleen de profielfoto
(niet
de
eventueel
andere
foto’s)
bekijken.
Relatieplanet
stuurt
nieuwsbrieven naar een regulair emailadres (kiesbare optie) maar geeft echter geen informatie over siteproblemen. Men wordt dan naar de help-optie of het membersdesk verwezen, waar men in het vervolg geen antwoord op zijn vraag ontvangt.
72
Truth or dare?
A.2.7 Menuoverzicht Relatieplanet Kopmenu Home
Postbus
Zoeken
> mijn home
> postvak in
> uitgebreid zoeken
> mijn foto’s
> postvak uit
> zoeken op trefwoord
> mijn profiel
> concepten
> gericht zoeken
> mijn matchprofiel
> mail opstellen
> foto zoeken
> mijn voiceoproep
> mijn mappen
> nieuwe members
> mijn account
> mijn blokkades
> online members
> mijn instellingen
> contactpersonen
> voice zoeken
Chat (chatvenster openen)
Magazine (columns)
Evenementen (evenementenagenda opent in nieuw venster)
Help (FAQ)
(lopende banner volgende singlesfeest)
> nieuwe matches > mijn matches > mijn favorieten > recent bekeken profielen > wie bekeken mijn profiel? Zijmenu Nederland/ België > landenkeuze
Snelzoeken
Site overzicht
> toegang zoekmachine zowel beknopte als ook gevanceerde optie
Aankondiging singlesfeest > aankondiging, toegang extra evenementen site
73
Truth or dare?
A.3 Websiteanalyse www.mooiemensen.com A.3.1 Algemene informatie
Volgens een mededeling van het team is Mooiemensen.com een idee wat al eind 2006 ontstond: “een exclusieve datingsite die alleen maar toegankelijk is voor mooie mensen”. Bijna tien maanden later werd de site uiteindelijk in november 2007 gelanceerd en haalde met zijn nieuwe insteek ook verschillende media. Volgens Mooiemensen is er veel research aan deze website vooraf gegaan en bleek dat mooie mensen vaak helemaal werden begraven op gewone datingsites. De beredenering voor het nut van deze nieuwe site ligt in het feit, dat mooie mensen het blijkbaar niet zo makkelijk hebben in het uitgaansleven omdat hun schoonheid een voor de meeste mensen onoverkoombare drempel is. In tegenstelling tot andere datingsites worden hier ook hoge ingangseisen gesteld: er zijn geen proefabonnementen, zonder aangemeld te zijn komt men niet verder dan de startpagina.
Fig. Bij9: De startpagina van mooiemensen.com
Exclusiviteit heeft zijn prijs. Een zogenaamd deskundig team46, bestaande uit mensen uit de media en modellenwereld, screent de ingestuurde foto’s en bepaalt of je voldoet aan de door deze site gestelde criteria (mooi zijn?) voor aanmelding.
46
Herhaaldelijke mailtjes naar het Team MooieMensen.com resulteerde niet in een antwoord over de precieze deskundigheid en samenstelling van dit selectieteam evenmin de selectieprocedure.
74
Truth or dare? Het aanmeldingsproces verloopt hier dus anders dan op andere datingsites47. In januari 2008 kwam Mooiemensen weer in de kranten terecht met het bericht dat er te weinig mooie mannen in Nederland zijn. Volgens Dave Heijnerman, de oprichter van de site werd 85% van de mannen in de selectieprocedure afgewezen. Het in eerste instantie geplande feest met als doel om meer mannen als leden aan te trekken, was het echter een op vrouwen gerichte actie, die aanzienlijk meer leden trok dan de 2500 die in januari werden geteld. In april 2008 verlootte Mooiemensen een borstoperatie in samenwerking met de sponsor van de site Laser Aesthetic en haalde herhaaldelijk de plaatselijke media. Wie de gelukkige winnares is geworden en tot hoeveel nieuwe aanmeldingen deze actie uiteindelijk heeft geleid, is vooralsnog niet bekend.
A.3.2 Verwachtingen (actief en passief) Voor het inschrijven: Zoals hierboven betoogd, heeft deze site het speciaal gemunt op de mooie Nederlanders. Dat schept uiteraard de verwachting dat er ook echt alleen maar mooie mensen in het bestand staan. Voor het inschrijven kan men zich daar echter alleen maar door een aantal teaserfoto’s van verzekeren. Beperkt rondsnuffelen op de site is niet mogelijk. Verder adverteert Mooiemensen met een bedrag van vanaf € 6,67/ maand, wat voor een gemiddelde datingsite goedkoop is48. Terwijl men op andere datingsites gewoon even de tijd moet nemen om in te schrijven, gaat hier het selectieproces vooraf aan de inschrijving. De drie stappen worden op de startpagina aangegeven: stap 1: ben ik mooi genoeg? Stap 2: aanmelden en stap 3: daten maar!. Om in te kunnen schrijven, moet eerst door het ‘deskundig team’ worden bepaald of men mooi genoeg is. Allereerst wordt men gevraagd twee foto’s op te sturen ter beoordeling. De site belooft binnen een uur (in het weekend binnen maximaal 12 uur) bericht te geven, of men de selectie heeft gehaald. Zojal, krijgt men een link gemaild om daadwerkelijk in te kunnen loggen. Tijdens het inschrijven: Als men groen licht van Mooiemensen heeft gekregen kan men door op de meegestuurde link te klikken eindelijk inloggen. Behalve de te verwachten administratieve gegevens krijgt men met name ‘uiterlijke opties’ om in te vullen. Men wordt erop gewezen dat de twee eerder opgestuurde foto’s die de selectie
47
Hierop wordt ingegaan in 4.3.2.
48
Gemiddeld vragen betaalde datingsites v.a. €20/maand, met mogelijke korting bij aanschaf van een langer abonnement.
75
Truth or dare?
hebben gehaald niet verwijderd kunnen worden. Na het invullen van het profiel komt men meteen terecht op de betaalsite. Zonder te betalen, wordt het profiel niet online gesteld. Na het inschrijven: Na het inschrijven worden geen bepaalde verwachtingen meer geschetst. A.3.3 Opmaak
Fig Bij10: Persoonlijke startpagina Mooiemensen
Mooiemensen is een strakke onopdringerige site. De kleuren zijn pink, geel en wit. Aan de linkerkant is een statisch menu, het actiescherm neemt 2/3 van het scherm in onderaan rechts. Doordat er geen lijnen worden gebruikt om de verschillende velden van elkaar af te bakenen en wit overheerst, heeft men niet direct een besef van de beperkte actieruimte. De site lijkt door deze opzet heel steriel. Sinds begin 2008 adverteert Laser Aesthetic op de site aan de linkerkant, onderaan de zoekmachine. Deze banners zijn eveneens statisch en constant
aanwezig. Door
deze opzet is de site echter ook niet bijzonder dynamisch. Op deze plaats wil ik ook graag opmerken, dat de site- ook al is deze redelijk basaal en statisch opgezetheel slecht laadt en soms meerdere pogingen en langere wachttijden nodig zijn, om in te kunnen loggen of binnen de site te navigeren.
76
Truth or dare?
STATISCH
INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO Fig Bij11: Grafische weergave siteindeling Mooiemensen
A.3.4 Opties49
Home is de persoonlijke startpagina na het inloggen. In een oogopslag krijgt men een overzicht over het aantal nieuwe berichten, hoeveel daarvan automatisch gegenereerde flirtberichten zijn, hoeveel leden jouw profiel hebben bekeken en hoeveel (nieuwe) matches zich hebben aangemeld. Onderaan de pagina is zichtbaar of gemarkeerde favorieten op dit moment online zijn. Alle menu’s zijn ten alle tijden zichtbaar. Aan de linkerkant boven de statische zoekmachine, waar op alle opties gezocht kan worden staan de links “home”, “aanmelden”, “nieuws” en “over deze site”. De optie “aanmelden” is na inloggen overbodig, omdat zij het aanmeldingsproces beschrijft wat men op dat moment al achter zich heeft gelaten. “Nieuws” bevat hoofdzakelijk oproepen van tv-zenders en kranten op zoek naar singles voor deelname aan programma’s of interviews. “over deze site” heeft alleen een brief van het Mooiemensen Team als inhoud, die de insteek van deze website weergeeft. De samenvatting ervan staat in deze analyse onder “algemene informatie site”.
49
Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.3.7 verwezen.
77
Truth or dare?
Het kopmenu heeft de volgende links: Mijn profiel: hier kan het eigen profiel worden bekeken en gewijzigd. Mijn voorkeur: op andere datingsites staat deze optie bekend als matchprofiel. Hier kan een individueel zoekprofiel worden aangemaakt, met alle zelfingevulde opties, waaraan een potentiële partner moet voldoen. Berichten: net als in een standaard emailaccount krijgt men hier een overzicht van ontvangen en verzonden berichten en kan er een nieuw mailtje worden geschreven. Favorieten: is een lijst van gemaarkeerde favoriete leden. Favorietenstatus moet op het persoonlijke profiel van degene worden aangeklikt. Deze optie geeft zowel een overzicht over de status (online/offline) van het lid, maar vereenvoudigd ook het zoeken/ terugvinden van mensen, die men eerder heeft gesproken of die interessant leken. Blokkades: is hetzelfde principe als “favorieten” met het verschil, dat het hier om ongewenste contacten gaat. Zowel deze als ook de eerdere optie kunnen op elk moment worden gewijzigd. Hulp: een lijst van meest gestelde vragen
A.3.5 Identiteitsvorming (actief en passief)
De identiteitsvorming bestaat hier uit een aantal zichtbare en onzichtbare kenmerken. De onzichtbare kenmerken zijn: leeftijd, burgerlijke staat, geaardheid, zoek
man/vrouw,
opleidingsniveau,
religie,
kinderen/-wens,
land/
provincie/
gemeente. De zichtbare kenmerken zijn geslacht, haar, ogen, lengte, lichaamsbouw en kledingstijl. Verder is het mogelijk een eigen tekst neer te zetten. In tegenstelling tot andere sites kan men hier uitgebreid uit een aantal gewenste relaties kiezen: date, vaste relatie, seksuele relatie, vriendschap en one night stand.
78
Truth or dare?
Fig. Bij12: Profielpagina Mooiemensen
A.3.6 Opvallend
Mooiemensen beschikt (nog) niet over een chatfunctie. Op deze site kunnen alleen mailtjes en flirts worden verstuurd. Doordat mensen zich per foto moeten laten goedkeuren voordat zij überhaupt kunnen inschrijven, beschikt echter elk profiel over minimaal twee foto’s. Visueel anonieme profielen bestaan hier niet. Op het moment van afloop van het abonnement heeft men géén toegang meer op het profiel. Pas na bijbetaling kan men weer inloggen. Op andere sites betekent een verlopen abonnement meestal directe overgang naar een passief (lees: beperkte) lidmaatschap. Mooiemensen beschikt niet over proeflidmaatschappen maar geeft dit voor aanmelding ook aan. De wens naar een seksuele relatie gaat hier ook samen met de optie om bij burgerlijke staat “gebonden” aan te geven. Mooiemensen doet dus in tegenstelling tot andere sites geen poging de traditionele norm van trouw zijn omhoog te houden.
79
Truth or dare?
A.3.7 Menuoverzicht Mooiemensen Kopmenu Home > zoeken (statisch)
Nieuws (voornamelijk tvzenders op zoek naar deelnemers voor datinggerelateerde programma’s plus borstenactie/reactie)
Aanmelden > mooi genoeg?
Over deze site
Mijn profiel
Mijn voorkeur
Berichten
Favorieten
Blokkades
Hulp
(brief van de redactie)
(volledig profiel zichtbaar en bewerkbaar)
(matchprofiel: hier kan worden aangegeven, wat men in de ander zoekt, alle zelfingevulde opties aanwezig)
> ontvangen
(gebruikers kunnen op hun profielsite gemarkeerd worden. Favorieten kunnen dan meteen als online/offline worden herkend)
(gebruikers kunnen op hun profielsite geblokkeerd worden. Van deze gebruikers ontvangt men dan geen reacties meer.)
(FAQ)
> menu (zie rechts vanaf mijn profiel)
> aanmelden
> verzonden
> overzicht - berichten - flirtbericht - aantal matches - bekeken door
> daten maar!
> nieuw bericht
> matches > favorieten online
80
Truth or dare?
A.4. Websiteanalyse www.e-matching.nl A.4.1 Algemene informatie
E-matching is een datingsite voor hoger opgeleiden (academisch, HBO en MBO+) die op zoek zijn naar een relatie of een date. Verder beweert de site de oudste van Nederland te zijn (anno 1998). E-matching is tot nog toe de enige datingsite in Nederland, die over een AVR keurmerk relatiebemiddeling50 beschikt (eerder alleen toegepast op relatiebemiddelingsbureau’s).
Fig. Bij13: De starpagina van E-matching.nl
E-matching is op zich niet gratis. Wie voor een gratis abonnement kiest, kan alleen passief lid zijn. Dat wil zeggen: je kan alleen gevonden worden en niet zelf actief op mensen reageren. Krijgt men een bericht van een betalend lid, kan men echter wel gratis
antwoorden.
E-matching
noemt
het
ook
niet
gratis
maar
“proeflidmaatschap“. Als men na 16 weken nog niet over is gegaan op een betaald abonnement, krijgt men een mail met de vraag de passieve lidmaatschap of met 16 50
“De Algemene Vereniging Relatiebureaus (AVR) is de grootste en oudste (actief sinds 1992) brancheorganisatie voor relatievorming in Nederland. De AVR heeft zich tot doel gesteld het aanzien en de kwaliteit van dienstverlening bij relatievorming te verhogen. Het betreft hier: persoonlijke relatiebemiddeling, online relatiebemiddeling en singlesactiviteiten. Hiertoe stelt de AVR via het "Keurmerk Relatiebemiddeling" een aantal strenge voorwaarden aan de bureaus die erkend willen worden en ziet de AVR er op toe dat de erkende bureaus correct en zorgvuldig werken. De voorwaarden die de AVR stelt hebben betrekking op onder meer de privacy, de overeenkomst, de deskundigheid van de medewerk(st)ers en de voorlichting door de bureaus.” (bron: http://www.keurmerkrelatiebemiddeling.nl/) 81
Truth or dare?
weken te verlengen, over te gaan op een lidmaatschap of het geheel te laten vervallen. In het laatste geval worden alle gegevens door de sitebeheerders gewist, het profiel dus volledig verwijderd.
A.4.2 Verwachtingen (actief en passief)
Voor het inschrijven:
“E-matching: online dating hoger opgeleiden” laat geen twijfel over het aanwezige en gewenste publiek voor deze site. Opvallend genoeg kiest e-matching er niet voor om vervolgens met het aantal ingeschreven leden te adverteren, maar zet in op kwaliteit door het keurmerk relatiebemiddeling links onder in de hoek te plaatsen. Wel is er in een oogopslag te herkennen wat de met een inschrijving tot gratis proeflid toegankelijke opties zijn:
-
Toegang tot alle profielen
-
Kostenloos reageren wanneer een lid jou benadert
-
Automatisch passende profielen per e-mail
-
Vrouwen 3 weken gratis volledig lid
-
Word je geen lid? Na 16 weken verwijderen wij jouw profiel
-
Lidmaatschap voor 15,95 euro per maand
Tijdens het inschrijven: E-matching heeft een uitgebreide inschrijfprocedure. Het proces begint met algemene administratieve data (zoals emailadres, gekozen nickname, echte naam en wat men zoekt man/vrouw) en gaat dan meteen over in het invullen van het zoekprofiel. Men hoeft dit niet volledig in te vullen maar moet wel alvast een zoekleeftijd (van/tot…jaar) aangeven. Dan moet men met uitzondering van enkele specificerende opties, zijn hele profiel invullen. Plekken leeglaten om later in te vullen is hier geen optie. Wel kan men desnoods later alle ingevulde data wijzigen. Ook ter plekke ingevuld moeten de persoonlijke tekst (toelichting op mezelf) en de verwachtingstekst (toelichting op wat ik zoek). Uiteraard kunnen ook deze later gewijzigd worden. Daarna kan men wel of niet voor foto’s kiezen voordat het wachtwoord voor inloggen naar het eerder aangegeven regulier emailadres wordt gestuurd.
82
Truth or dare?
Na het inschrijven: Nadat het inschrijvingsproces is afgesloten is men gratis lid, heeft toegang tot alle profielen, kan kosteloos reageren als en betalend lid jou eerst heeft benaderd en krijgt men automatisch passende profielen per email. Vrouwen zijn 3 weken gratis volledig lid en als je na 16 weken geen lid wordt, wordt het profiel automatisch verwijderd.
A.4.3 Opmaak
Fig. Bij14: Persoonlijke startpagina E-matchinh
E-matching is heel erg… blauw. Daardoor lijkt de site donker en triest. Ook de oranje kopjes brengen daar niet echt veel verandering in. E-matching beschikt niet over een kopmenu, maar over een statisch menu aan de linker kant. Aan de rechterkant is continu je eigen foto zichtbaar, het aantal nieuwe berichten, kan het profiel bekeken en gewijzigd worden, staat de lidmaatschapsstatus vermeld, worden de instellingen getoond en kan men de laatste bezoekers zien. Ook hier speelt zich dus alle actie in het midden af. In tegenstelling tot andere sites krijgt men in de inbox twee verschillende mouse-over’s: het begin van het achterliggende bericht en een beknopt profiel van de zender. Voor het overzicht hieronder een grafische weergave van de siteopbouw.
83
Truth or dare?
STATISCH
INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO Fig. Bij15: grafische weergave siteindeling E-matching
A.4.4 Opties51
Home Op de persoonlijke startpagina na inloggen verschijnt een welkomstboodschap met meldingen over het aantal nieuwe berichten of actuele informatie, kan men zijn eigen profiel bereiken, wijzigen en uitschrijven en heeft men toegang tot de help en contact (met de makers van de site) functies.
Matchen Net als op andere datingsites kan men op E-matching standaard en uitgebreid naar leden zoeken, direct naar profielen gaan ( indien men de nickname herinnert), alleen op foto’s selecteren, zijn favorieten beheren evenals geblokkerde leden en nieuwe inschrijvingen bekijken. Ook hier bestaat de mogelijkheid de laatste bezoekers te zien en eveneens recent door jezelf bekeken profielen op een rij te krijgen.
51
Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.4.7 verwezen.
84
Truth or dare?
Mailbox Net als gewone email bestaat de mailbox uit een inbox en outbox. Verder kan men alle berichten tegelijk bekijken en beschikt men over een prullenbak (verwijderde berichten).
Mijn pagina Hier kan het eigen profiel en het matchprofiel worden bekeken, gewijzigd en geprint (!)en de foto’s worden beheerd. Verder volgen er een aantal instellingen zoals emailadres wijzigen, password wijzigen, password opvragen, lidmaatschapsstatus, profiel en foto tonen aan, foto zichtbaar/onzichtbaar maken, mail in html ontvangen, berichten in mailbox bewaren, anoniem zoeken en het wel of niet kiezen voor een wekelijks overzicht van nieuwe inschrijvingen en matches per reguliere mail. Men kan er ook voor kiezen alle berichten op de site naar zijn eigen emailaccount te laten sturen en of men, indien men zelf berichten stuurt, zijn foto en/of profiel meteen eraan vast wil plakken.
Lidmaatschap Voor het geval dat men deze optie niet in “mijn pagina” wil zoeken krijgt men hier directe toegang op de eigen lidmaatschapsinformatie (geldigheidsduur, betalingen, etc.). Er kan hier zowel verlengd resp. ingeschreven worden en de lidmaatschap kan hier ook stopgezet worden.
Extra Onder het kopje “extra” kan men de chatfunctie kiezen, een opzet maken wie men binnenkort wil uitnodigen (Deze optie is nog niet actief. Het latere doel is het versturen van uitnodigingen naar vrienden buiten E-matching om zich gratis in te kunnen laten schrijven.) en kan men de algemene voorwaarden vinden, waarmee men tijdens de inschrijving akkoord is gegaan.
Help Een lijst van meest gestelde vragen.
Ervaringen Soort online krant van ervaringsberichten van (ex)leden van E-matching.
85
Truth or dare?
Dating coach E-matching biedt begeleiding van een gediplomeerde dating coach. Voor een eerste consult betaald men € 33,95, daarna wordt een standaard uurtarief gehandhaafd. De psychologe Irma Ellens Maat, al 14 jaar met een eigen praktijk en gespecialiseerd
op
o.a.
relatietherapie
en
assertiviteitstrainingen
kan
een
individuele doelgerichte aanpak opstellen. Deze service is alleen voor betalende leden.
Contact Contactopname per interne mail met de sitebeheerders. Reactie wordt binnen maximaal 24 uur (met uitzondering van zon- en feestdagen) beloofd.
Uitloggen Deze link beëindigd de sessie. Om opnieuw te kunnen surfen moet men weer inloggen.
A.4.5 Identiteitsvorming (actief en passief)
Fig. Bij16: Profielpagina E-matching
E-matching
heeft
een
verrassend
groot
aantal
profielopties.
Deze
zijn
gecategoriseerd naar algemeen, sociale status, uiterlijk en gedrag. Binnen deze categorieën komen wij een aantal bekende en nieuwe opties tegen. Zo kan bij
86
Truth or dare?
“algemeen” naast geboortedatum, land, regio en woonplaats (specificerend, niet verplicht) ook het sterrenbeeld worden vermeld. Bij sociale status wordt naar bezigheid,
beroep
(specificerende
functieomschrijving,
niet
verplicht),
opleidingsniveau, inkomen, burgerlijke staat (met alleen twee opties namelijk alleenstaand en weduwe/naar), aantal kinderen, kinderwens en geloofsovertuiging gevraagd. Uiterlijk beslaat de bekende en te verwachten aangaven over haarkleur, oogkleur, kleding, lengte en gewicht. Afwijkend van andere datingsites kan onder “gedrag” behalve op roken en drinken ook uitgebreid worden ingegaan op muziekvoorkeur (keuzemenu, in dit geval alle gebieden afdekkend en meerdere richtingen kiesbaar), een t/m zes lievelingsfilms, lievelingsboeken en favoriete vrijetijdsbesteding vrij worden ingevuld. E-matching overtreft daarmee in variatie duidelijk andere datingsites.
A.4.6 Opvallend E-matching gaat per 1 juli 2008 de chatfunctie stopzetten. Blijkbaar hebben er te weinig mensen gebruik van gemaakt (mogelijk mede door het feit, dat de functie niet goed werkte). Passief lidmaatschap betekent hier in tegenstelling tot andere datingsites, dat er wel niet zelfstandig contact kan worden gezocht, men echter wel uitgebreid kan reageren als men door een betalend lid wordt benaderd. Bij niet verlenging van het (proef)abonnement wordt het profiel automatisch verwijderd (niet zonder een waarschuwingsmailtje van de sitebeheerders). E-matching is de enige datingsite in Nederland die over het keurmerk relatiebemiddeling beschikt. Deze wordt normaliter alleen maar toegekend aan relatiebemiddelingsbureau’s. Bij burgerlijke staat kan men alleen uit de opties “alleenstaand” en “weduwe/naar” kiezen. De mouse-over’s in de inbox schelen tijd en als mensen waarmee men contact heeft gehad in het verleden zich uitschrijven, verschijnt deze mededeling achter hun naam.
87
A.4.7 Menuoverzicht E-matching
Zijmenu Home
Matchen
Mailbox
Mijn pagina
Lidmaatschap
Extra
(verschijnt onder elkaar in het centrale actiescherm)
> standaard zoeken
> alle berichten
> mijn eigen profiel
> lid worden
> chatten
> welkom
> direct naar profiel
> ontvangen berichten
> mijn zoekprofiel
> stopzetten
> binnenkort uitnodigen
> melding
> uitgebreid zoeken
> verstuurde berichten
> mijn foto’s
> jouw profiel, wijzigingen en uitschrijven
> foto’s kijken
> verwijderde berichten
> profielen per email
> ledenpoll
> mijn favorieten
> emailadres wijzigen
> hulp en contact
> overige lijsten - uitgesloten - nieuwe inschrijvingen - bekeken jouw profiel - door jou bekeken
> password Wijzigen
> algemene voorwaarden
> password
88
Help (vragenlijst ingedeeld in verschillende categoriën)
Ervaringen
Dating coach
Contact
(opent in een nieuw scherm. Ervaringsberichten van (ex)leden)
(alleen voor leden: voor € 33,95 eerste hulp= doelgerichte aanpak door Irma Ellens Maat (14 jaar eigen praktijk relatietherapie en assertiviteitstrai ning), daarna uurtarief)
(interne mail naar de sitebeheerder, belooft reactie binnen 24 uur)
Uitloggen l
(onmiddelij ke afsluiting sessie)
Truth or dare?
opvragen > overige instellingen lidmaatschaps status - email - profiel tonen aan - foto’s zichtbaar - reacties ontvangen - mail in html ontvangen - berichten in mailbox bewaren - anoniem zoeken - wekelijks overzicht
89
Truth or dare?
A.5 Websiteanalyse www.relatieklik.nl
A.5.1 Algemene informatie
In 2006 werd mede door de psycholoog Marcelino Lopez RelatieKlik gelanceerd; deze informatie valt echter op deze site niet te achterhalen, maar wel op de weblog van de oprichter. RelatieKlik is volledig gratis52. Qua opzet lijkt Relatieklik de onderscheidende eigenschap van Parship53 na te bootsen: het aanbieden van een RelatieKlik-test met een gratis persoonlijkheid- en relatieprofiel54. Zij noemen dit in de algemene siteinformatie een “discrete matching-filosofie gebaseerd op recente wetenschappelijke inzichten”. Dit heeft directe invloed op de matchprocedure op deze site: los van de zelf aangegeven eisen/wensen, matcht RelatieKlik dus ook op overeenkomsten en verschillen uit deze test55. Verder biedt RelatieKlik online begeleiding, tips en adviezen. Dit reikt verder dan de gewone FAQ opties op andere datingsites omdat er daarnaast de mogelijkheid bestaat “gerichte antwoorden op meer specifieke kwesties en problemen” van een psycholoog te ontvangen. Ook deze dienst is geheel gratis.
52
Met uitzondering van het plaatsen van een contactadvertentie, zie voor verdere uitleg 4.5.4.
53
Parship.nl is een datingsite die in haar opzet het meest lijkt op traditionele relatiebemiddelingsbureaus. Leden ondergaan bij aanmelding een uitgebreide psychologische test en krijgen aan de hand van de resultaten matches door de site toegewezen. Zelfstandig zoeken is daarom maar beperkt mogelijk. Deze opzet is in tegenstelling tot andere datingsites echter minder verwarrend, minder tijdrovend en wordt door betalende gebruikers als prettig en serieus ervaren. 54 Bij Parship is dit een betaalde dienst. Voor inhoudelijke opzet van deze test zie 4.5.4. 55
Zie ook 4.5.2.
90
Truth or dare?
Fig. Bij17: De startpagina van Relatieklik.nl
A.5.2 Verwachtingen (actief en passief)
Voor het inschrijven: De site belooft volledig gratis te zijn en voorspelt een gerichte matching na invullen van de RelatieKlik-test. Deze fungeert volgens de makers niet alleen als nuttige en leerzame tool maar ook als een goede ijsbreker. Aan de hand van de test vindt de matching plaats aan de hand van 25 variabelen die belangrijk zijn voor een duurzame relatie56. Dat belooft een goede basis voor contact. De RelatieKlik-test wordt verder aangevoerd als reden waarom “foute lui” geweerd worden en staat hier equivalent aan betaling op andere sites. De beredenering is, dat foute en niet serieuze mensen niet de moeite zouden nemen om de test in te vullen, dus dat mede door de test al een selectie plaats vindt. Zouden er alsnog “foute lui” erdoorheen glippen, kunnen deze nepprofielen blijkbaar in de test worden herkend en door de sitebeheerders worden verwijdert.
Tijdens het inschrijven: Na de algemene vereiste data zoals emailadres en identiteitskenmerken, moet men de ongeveer 20 minuten durende relatieklik-test invullen. De sitebeheerders beweren dat het succes van deze site in de goede manier van matchen ligt, die door het invullen van de test wordt bevorderd. 56
Voor precieze invulling van de test zie 4.5.4.
91
Truth or dare?
Na het inschrijven: Na het inschrijven wordt men net als op de startpagina gebombardeerd met tips en adviezen over dating, opnieuw verzekerd van de geloofwaardigheid en het belang van de test en worden er voldoende tools aangereikt, om zich met het onderwerp dating en relaties (professioneel) uiteen te kunnen zetten.
A.5.3 Opmaak
Fig. Bij18: Persoonlijke startpagina Relatieklik
Relatieklik is gratis door met banners te werken. Zou men als gebruiker liever advertertentie-vrij willen surfen, staat daar wel een klein bedrag tegenover. Er valt te discussiëren of het gebruik van banners daadwerkelijk niet-opdringerig is (zoals dit wordt beweerd). Mede door de advertenties lijkt de site namelijk druk en rommelig. Het kleurgebruik op deze site is inconsequent en gewoon teveel van het goede. De navigatie op deze site is door de vele menuherhalingen wel “fool proof” maar draagt daardoor ook niet bij aan een “schone” site. Er zijn zoveel links, kopjes, banners en andere flikkerende opties zichtbaar, die goed bedoeld mogen zijn, maar uiteindelijk averechts werken. Er staat gewoon teveel informatie op Relatieklik. Waarom is RelatieKlik gratis? Omdat iedereen kan meedoen Alle leden - en niet slechts 10-20% betalende zoals bij betaalsites - kunnen benaderd worden en
92
Truth or dare?
antwoorden. Dat geeft dus 80-90% groter bereik. Voorwaarde daarbij is wel dat het ledenbestand actief zuiver gehouden wordt. Een gratis site met én een zuiver ledenbestand én een goede service heeft een enorm voordeel boven betaalsites; iedereen die lid is kan volwaardig meedoen.
57
Het ledenbestand mag dan door de sitebeheerder zuiver worden gehouden en er wordt ongetwijfeld een goede service aangeboden (er zijn vrijwel geen opties die er niet opstaan), dit gaat echter ten koste van het overzicht en daarmee van het gebruiksgemak van deze datingsite. Zoals in onderstaande grafiek zichtbaar wordt, is driekwart van de pagina of bannerruimte en beperkt zich het gebruik van de opgevraagde informatie op een klein stukje gecentreerd onderaan de pagina, waarin door ruimtegebrek veel gescrold moet worden.
STATISCH
ADVERTENTIES
INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO Fig. Bij19: grafische weergave siteopzet Relatieklik
A.5.4 Opties58
In verband met de menuovervloed op deze site zullen in het vervolg de standaardopties die ook op andere datingsites aanwezig zijn maar beknopt worden weergegeven en alleen maar worden ingegaan op vernieuwingen en verschillen.
57 58
Bron: www.relatieklik.nl Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.5.7 verwezen.
93
Truth or dare?
Onder het kopje ‘home’ worden hier nieuwe ontwikkelingen op de site weergegeven. Denk hierbij aan je inbox, ledenoverzicht, recente forum- en weblogonderwerpen, een overzicht van de meest gelezen artikelen, FAQ en eerstvolgende evenementen.
‘Mijn kliks’ bevat favorieten, geblokkeerden, bezoekers en bekeken profielen met als extra optie ‘aantekeningen’, een mogelijkheid om op een soort site-interne online kladblok trefwoorden of verhalen over verschillende leden en/of conversaties bij te houden. ‘Berichten’ omvat inbox, outbox, prullenbak en “knipogen” (flirts). Op RelatieKlik zijn knipogen wat op Lexa de flirts zijn en lijken op een standaard interessebericht. Deze verschijnen echter niet in de inbox, maar verschijnen hier onder een eigen kopje.
‘Chatten’ spreekt voor zichzelf. Hier valt aan te merken dat het linker menu verdwijnt als men deze optie kiest. Om te kunnen chatten moet men een waver tekenen om (maximaal twee keer per maand) informatie van sponsoren te ontvangen. Dit kan elk moment teruggetrokken worden, betekent echter ook opnieuw uitsluiting uit het chatproces. Als men inlogt op de chat komt men in eerste instantie in een chatroom terecht waarvanuit men een-op-een gesprekken kan voeren. In de chatroom setting is het mogelijk enkele deelnemers te blokkeren. Men kan hun bijdrage dan niet meer zien. Deze chat biedt geen webcamfunctie.
‘Contactadvertenties’ is een verschil met andere datingsites. De toegevoegde waarde hiervan is maar moeilijk te beredeneren gezien men voor het plaatsen van een contactadvertentie €1,50 moet betalen. Ieder lid heeft in zijn profiel (net als op andere sites) een eigen-invullingsveld, waar hij/zij zichzelf buiten de voorgegevens opties om kan voorstellen. Het ontbreken van deze mogelijkheid zou een contactadvertentie misschien wel kunnen rechtvaardigen. Er kan wel op/binnen contactadvertenties worden gezocht. Dat zou betekenen dat men alleen de foto van het lid samen met zijn advertentie te zien krijgt, zonder dat er zijn hele profiel al aan vastzit. Nader bestuderen van deze optie laat zien, dat er maar weinig mensen gebruik maken van deze functie, en de laatste plaatsingen alweer een tijdje terug liggen.
‘Vrij zoeken’ is de site-interne zoekmachine, met alle in eerdere analyses genoemde mogelijkheden. Hetzelfde geldt voor ‘Foto zoeken’ met het verschil dat hier mannen en vrouwen gemengd worden weergegeven en het niet mogelijk is om daar een gradatie in aan te brengen.
94
Truth or dare?
In ‘Mijn profiel’ kan men zijn profiel bewerken/wijzigen, evenals zijn foto’s, kunnen de zoekvoorkeuren worden aangepast en- anders dan op andere sites-
bestaat de
mogelijkheid zijn profiel te printen. Waarom deze optie bestaat kan op verschillende manieren worden uitgelegd; handig is echter wel dat men door deze optie puur zijn profiel zou kunnen afdrukken, zonder de- hier bijzonder aanwezige- ruis daaromheen. In verband met de zichtbaarheid van het profiel, worden alle opties hier als kopmenu weergegeven. Wachtwoord veranderen, profiel bewerken, lidmaatschap tijdelijk deactiveren, de status van de lidmaatschap bekijken, email-instellingen beheren en lidmaatschap beëindigen kan onder ‘Mijn instellingen’. De optie ‘lidmaatschap tijdelijk deactiveren’ is een optie waarover de meeste datingsites niet beschikken. Dit betekent, dat men tot moment van reactiveren zijn profiel op de site kan bewaren, maar dat deze echter niet zichtbaar is voor anderen. Bij de meeste andere sites is het alles of niets: actief profiel of profiel verwijderen.
De ‘Wegwijzer’ overlapt enigszins met de ‘veelgestelde vragen’ en lijkt heel erg op een ‘hoe moet ik RelatieKlik gebruiken’ voor dummies. Elke mogelijke stap die men op deze site kan doen wordt hier netjes en gecategoriseerd uitgelegd met betrekking tot o.a. het uploaden van foto’s, spelregels, contacteren van andere leden etc. Terwijl deze opties hier als kopjes worden weergegeven, verschijnen precies dezelfde items met minimale aanvulling in vraagvorm bij ‘veelgestelde vragen’.
De ‘uitloggen’-link doet exact dat: je bent meteen uitgelogd. Verder in het menu aan de linkerkant onderaan: -
Tips en artikelen
Hier vindt men een lijst van tips en links naar artikelen betreffend (online) dating en relaties. -
Weblog psycholoog
Relatieklik beschikt over haar eigen webpsycholoog resp. de medeoprichter Marcelino Lopez. Via deze link wordt men doorverbonden met de weblog waarop dagelijks artikelen gepost worden die betrekking hebben op online dating, relaties, liefde, Realtieklik, etc. -
Discussieforum
Zoals de naam al laat vermoeden: een forum waarop leden vrij kunnen posten en reageren onder de kopjes datingnieuws, single zijn, in de relatie, eh… meneer relatiepsucholoog, relatieklik, datingbranche algemeen, humor, oproepen en chat. -
Singlesagenda
Lijst van samenvattingen van evenementen voor alleenstaanden, in sommige gevallen met link naar de originele site. -
Waarom RelatieKlik?
95
Truth or dare?
Hieronder vindt men de insteek en ideologie van de site zoals in de inleiding van deze analyse samengevat. -
Hoe het werkt!
Beschrijving van het inschrijvingsproces. -
De RelatieKlik-test
De RelatieKlik-test is samengesteld door een groep afgestudeerde psychologen aan de Universiteit van Amsterdam die tezamen jarenlange deskundige ervaring hebben op het gebied van partnerrelaties en van daaruit de beslissende factoren hebben gedistilleerd voor het welslagen van een relatie. Gebaseerd op een wetenschappelijke achtergrond put de test haar inspiratie uit de Myers Briggs Type Indicator persoonlijkheidstest,
Attachment
Style
Questionnaire
(vragenlijst
naar
hechtingstijlen),
de
Interactionele Probleem-Oplossingsvragenlijst en de meest recente wetenschappelijke inzichten uit relatieonderzoek. Tezamen met een uitgebreid zoek- en wensprofiel, worden voorwaardes geschapen voor een passende relatie. Het profiel vraagt naar waarden, normen en houdingen die van essentieel belang blijken voor het vinden van een passende match.59
-
Het geheim
Aantal artikelen over hoe aantrekkingskracht en verliefheid werken, waardoor mensen zich tot elkaar aangetrokken voelen en hoe men aan een goede relatie werkt. Telkens met verwijzingen naar de RelatieKlik-test en zijn belang in het geheel.
59
Bron: http://www.relatieklik.nl/index2.php?page=achtergrondtest
96
Truth or dare?
A.5.5 Identiteitsvorming (actief en passief)
Fig. Bij20: Profielpagina Relatieklik
De identiteitsvorming is op Relatieklik ingedeeld in categorieën. Het volgt een beknopt overzicht van aspecten die men in de verschillende categorieën in kan vullen:
Persoonlijke details- leeftijd, lengte, geslacht, zoekt (geslacht/leeftijd/lengte), locatie
Personalia- burgerlijke staat, opleiding, beroep, sociale status, werkstatus, kinderen, kinderwens, geloof of levensbeschouwing, talen, huisdieren, politieke voorkeur (op geen andere site een optie), uiterlijk, lichaamstype, lichamelijke handicap (op Relatieklik als enige
vertegenwoordigd),
lengte
(alweer),
kleur
ogen,
haarkleur
en
algemene
zelfbeschrijving (eigenschappen kunnen uit een lijst worden gekozen).
Persoonlijkheid- het overzicht van de resultaten uit de Relatieklik-test
Gewoontes- alcoholgebruik, roken, favoriete vrijetijdsbesteding, hobby’s en interssen, favoriet voedsel, dagelijkse eetgewoontes, kookt graag zelf?, dagritme, weekschema, opruimgewoontes, kledingstijl, sport (gewoontes), favoriete muziek, muziekinstrument, favorite vakantie. Voor alle opties kan men uit een lijst van antwoordmogelijkheden kiezen.
97
Truth or dare?
Jij over jezelf- een aantal vrij in te vullen antwoorden op de vragen: -
momenteel ben ik veel bezig met…
-
als ik mijn batterijen wil opladen dan…
-
vaak kun je mij zien…
-
drie dingen die ik zou meenemen naar een onbewoont eiland…
-
bekende mensen waar ik veel respect voor heb…
-
ik ben op mijn best wanneer ik…
-
op tegenslag reageer ik…
-
als ik over de toekomst denk…
-
wat ik in de ander zoek is…
-
mijn sterke kanten zijn…
-
en mijn mindere kanten zijn…
-
wat ik graag nog wil zeggen aan de lezer van dit profiel…
-
mijn favoriete films zijn…
-
mijn favoriete boeken zijn…
-
mijn favoriete tijdschriften en kranten zijn…
-
mijn favoriete tv-programma’s zijn…
-
mijn favoriete muziek is…
-
mijn favoriete plekken zijn…
-
mijn favoriete mensen zijn…
-
mijn favoriet eten is…
-
mijn favoriete vakantiebestemming is…
Relatieklik
beschikt
met
bovenstaande
informatie
daarom
duidelijk
over
een
zeer
uitgebreide schriftelijke identiteitsvorming. A.5.6 Opvallend Opvallend is de serieuze psychologische benadering met de duidelijk zichtbare minder serieuze invloed van de adverteerders. Relatieklik biedt heel veel opties, nog meer links om van al deze optie gebruik te kunnen maken, heeft als enige site een chatroom maar beschikt niet over een webcam-applicatie.
98
Truth or dare?
A.5.7 Menuoverzicht Relatieklik Kopmenu (hier snelmenu) Leden online
Premium leden
Nieuwste leden
Kort geleden ingelogd
Vrij zoeken
> overzicht van leden op dit moment online
> overzicht van online premium leden
> overzicht van nieuwe inschrijvingen
> overzicht van recent ingelogde leden
> toegang zoekmachine
Zijmenu Home
Mijn Kliks
Berichten
> inbox
Chatten
ContactAdvertenties
Vrij zoeken
Fotozoeken
Mijn profiel
Mijn instellingen
Wegwijzer
( als dit scherm wordt geopend, verdwijnt het statische menu aan de linkerkant)
(hier kan men voor € 1,50 een oproep plaatsen. Dit soort tekst staat gelijk aan de eigen invulling op andere datingsites)
> welke gebruikersn aam zullen we zoeken?
> nu online (mannen en vrouwen gemengd)
(eigen profiel zichtbaar; onderstaande links als kopmenu aangegeven)
> verander wachtwoord
> wegwijs op Relatieklik
> bewerk profiel
> bewerk profiel
> spelregels van relatieklik
> persoonlijk overzicht - nieuwe berichten - nieuw profiel bekeken - nieuwe knipogen
> favorieten
> ledenoverzicht - nu online - nieuwe leden - recent ingelogd
> geblokkeerden
> verstuurd
> recente forumonderwerpen
> bekeken - welke personen bezochten jouw profiel? - welke profielen bekeek jij?
> prullenbak
> bewerk foto’s
> lidmaatschap tijdelijk deactiveren
> matchen en zoeken
> eerstvolgende
> aantekeningen
> knipogen
> pas zoekvoorkeur
> status lidmaatschap
> profiel aanmaken
> chatroom en 1-op-1 chat
> waar zullen we nu op zoeken?
99
(dubbelop: startpagina en paginasyst eem)
Veelgestelde vragen (FAQ)
Uitloggen
(door hierop te klikken wordt men direct uitgelogd)
Truth or dare?
evenementen
en aan
> laatste posts op het relatieklik weblog
> print profiel
> meest veelgestelde vragen > meest gelezen artikelen
en wijzigen > beheer emailinstellingen
> contact maken met andere leden
> beëindig lidmaatschap
> profielfoto’s plaatsen > ongewenst e activiteiten en personen > geen mail van relatieklik ontvangen > lidmaatsch ap opzeggen
Statisch
menu linkerkant voor het inloggen: Home (deze link vervalt zodra ingelogd) waarom relatieklik hoe het werkt! De relatieklik-test Het geheim Word gratis lid (deze link vervalt zodra ingelogd) Tips en artikelen Weblog psycholoog Discussieforum singlesagenda
Verder voor het inloggen: de laatste posts op de Relatieklik weblog de laatste posts op het Relatieklik forum wat zeggen anderen over relatieklik
100
Truth or dare?
A.6 Websiteanalyse www.lymic.nl A.6.1 Algemene informatie
Sinds eind 2007 is de voormalig betaalde datingsite Lymic 100% gratis. Hierdoor hoopte Lymic de markt open te breken. Het gratis beschikbaar stellen van de site viel samen met/ kwam mede door de verwachtte lancering van de grootste Amerikaanse datingsite OKCupid.com. Lymic profileert zich niet alleen als dating-, maar ook als vriendschaps- en doe-maatjes-site. Lymic is de enige site tot nu toe die online speeddating via webcam aanbiedt. Twee keer per week kan men zich tien minuten voor aanvang op de site aanmelden voor een half uur online speeddaten met tien andere leden die aan het ingevulde matchprofiel voldoen. Telkens drie minuten gesprekstijd en keuring achteraf (ja/nee) beloven een bericht voor een vervolgafspraak van de sitebeheerders. Verder lokt de site met het verloten van een Ipod Touch bij gratis aanmelding.
Fig. Bij21: De startpagina van Lymic.nl
A.6.2 Verwachtingen (actief en passief)
Voor het inschrijven: Lymic adverteert met 100% gratis lidmaatschap en in tegenstelling tot andere datingsites is dit geen misleiding. Op de startpagina krijgt men door middel van beelden en videostukjes een visuele indruk van wat de site te bieden heeft. Aan de 101
Truth or dare?
rechterkant
krijgt
men
een
grote
selectie
van
leden
te
zien,
om
de
inschrijvingskeuze makkelijker te maken. Het kopmenu is heel erg duidelijk en vereenvoudigd de informatievoorziening voor inschrijving. Het is niet nodig ingewikkeld te gaan zoeken naar voorwaarden en andere verstopte opmerkingen, want Lymic biedt alle essentiële informatie open en duidelijk aan.
Tijdens het inschrijven: Tijdens
het
inschrijven
worden
de
volgende
data
gevraagd:
nickname,
geboortedatum, provincie, gemeente, emailadres, wachtwoord en bevestiging wachtwoord, geslacht, op zoek naar man en/of vrouw en het gewenste soort relatie. De soorten relaties die men op Lymic kan kiezen zijn date, doe-maatje, vaste relatie en vriendschap (meerdere opties mogelijk). Na dit ingevuld te hebben, krijgt men per reguliere mail een wachtwoord toegestuurd.
Na het inschrijven: Na het inschrijven kan men het resterende profiel invullen en wordt erop gewezen, dat een compleet ingevuld profiel grotere kans van slagen heeft.
A.6.3 Opmaak
Fig. Bij22: Persoonlijke startpagina Lymic
102
Truth or dare?
Lymic gebruikt het hele scherm op een aangename, niet drukke manier. Het kopmenu, het menu aan de linkerkant en de “In the spotlight” met een ledenselectie zijn statisch, alle persoonlijke actie vindt in het midden plaats. Ook al is de site sinds kort helemaal gratis, wordt men niet door flikkerende advertenties lastig gevallen. Het menu aan de linkerkant geeft in eerste instanties de hoofdopties weer (mijn home, mijn account, postbus, contacten en zoeken) en onthuld pas door er op een ervan te klikken de onderliggende opties (zie printscreen). Dit voorkomt optiedrukte en veel scrollen. Terwijl het statische op andere sites juist saai en beperkend lijkt, blijft het geheel hier (misschien ook door het kleurgebruik) fris en overzichtelijk.
STATISCH
INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO INFO Fig. Bij23: Grafische weergave siteindeling Lymic
A.6.4 Opties60
Mijn home Op deze individuele startpagina na het inloggen krijgt men een altijd geupdate versie van aankomende (speeddating)evenementen, wordt men gewezen op nieuwe posts in het forum en krijgt men een overzicht van het aantal ongelezen berichten in het postvak.
Mijn account
60
Voor een menuoverzicht in tabelvorm wordt hier naar A.6.7 verwezen.
103
Truth or dare?
Inschrijfgegevens is een overzicht van adresgegevens die bij het inschrijven zijn aangegeven. Lymic heeft ervoor gekozen de profielinformatie in stukjes te knippen. “Over mij” is het gedeelte waar men zijn echte voornaam en achternaam (anders onzichtbaar voor andere leden), geaardheid, beroep, opleidingsniveau, burgerlijke staat het aantal kinderen en de kinderwens kan wijzigen. Bij “uiterlijk” kunnen postuur, haarkleur, kleur ogen, kledingstijl, lengte en gewicht worden aangepast. Religie, etnische achtergrond, eten, uitgaan, hobby’s, sport, boeken, muziek, tv/film en de vrije invullingstekst vallen onder het kopje “levensstijl” te wijzigen. “Foto’s” geeft het aantal geuploadde foto’s weer, deze kunnen worden verwijderd of (indien het maximum aantal nog niet is overschreden) een of meerdere nieuwe foto’s toegevoegd worden. Onder elk venster staat ook een “terug/volgende” optie, men hoeft dus niet per se in het menu van het een naar het ander te springen, maar kan gewoon ter plekke doorklikken.
Preview profiel Door op deze link te klikken kan men zijn profiel bekijken zoals andere leden deze te zien krijgen.
Mijn matchprofiel Hier kunnen de zoekeisen voor een toekomstige partner ingesteld en gewijzigd worden. Er kan in alle opties een keuze worden gemaakt, waaraan iemand die wil reageren zou moeten voldoen. Denk hier aan uiterlijk, opleidingsniveau, regio, e.d. door een matchprofiel aan te maken kan er een voorselectie uit alle leden worden gemaakt, die eerder dan anderen potentiële contacten zouden kunnen zijn.
E-mail notificaties Lymic biedt een mailservice aan die notificaties stuurt naar het emailadres wat tijdens de inschrijving is aangegeven. Zo kan men bericht ontvangen als er nieuwe berichten zijn in de Lymic inbox, als mensen naar je profiel hebben gekeken, als er nieuwe aanmeldingen zijn etc. Al deze opties zijn apart in te stellen, het is dus niet alles of niets. Men hoeft geen gebruik te maken van deze service, het geeft echter wel een overzicht over de gebeurtenissen op jouw profiel zonder al te vaak in te moeten loggen.
Verwijder profiel Ook hier werkt Lymic zonder fratsen: deze optie biedt de mogelijkheid eenvoudig het profiel te verwijderen op elk gewild moment.
104
Truth or dare?
Postbus Kort en krachtig ligt achter deze link de toegang naar inbox, outbox en concepten verborgen.
Contacten zoeken Indien aangegeven kunnen hier de favorieten (en hun status) en de lijst van geblokkeerde leden worden bekeken en gewijzigd.
Zoeken Als men geen gebruik maakt van de statische zoekmachine aan de linkerkant kan via deze link gezocht worden op online status, nieuwe leden, matches, favorieten, laatste bezoeken (wie heeft mijn profiel bekeken?) en kan men recent bekeken profielen revue laten passeren.
Chatten Chatten gebeurt op Lymic door op een interessant profiel op de optie “chat” te klikken. Er verschijnt een scherm met de aankondiging “Uitnodiging verstuurd. Wachten a.u.b.”. op dat moment verschijnt bij de uitgenodigde op het scherm “[nickname] heeft u uitgenodigd om te chatten” met de opties “ik doe mee”/”nee, dank je” als mogelijke reacties. Opvallend in tegenstelling tot chatopties op andere sites is, dat op het moment dat men tot chatten wordt uitgenodigd, het Lymic scherm donkerder wordt, de uitnodiging op de voorgrond verschijnt en men niet door kan gaan met zijn bezigheid. Men moet eerst op de uitnodiging reageren anders heeft men geen toegang op de rest van de site. Op drukke momenten is men zo meer met klikken dan met surfen bezig, wat tot enige irritatie kan leiden. Als men uiteindelijk met iemand gaat chatten, kan er daarnaast geen gebruik van Lymic worden gemaakt, anders verlaat men het chatvenster. Parallel chatten en surfen is dus niet mogelijk. Er kan zowel puur tekstueel als ook met webcam worden gewerkt.
Speeddaten per videochat Wie in het bezit is van een webcam kan zich twee keer per week voor onlinespeeddating-events aanmelden. Elk event duurt een half uur, men spreekt telkens drie minuten met elke persoon die men voor de lens krijgt. Aan het einde van het gesprek kan men door ja/nee te kiezen aangeven of men contact met degene wil houden. Zodra twee mensen hetzelfde hebben gekozen, ontvangen zij bericht van Lymic via de reguliere mail. Voor deze optie moet men tien minuten van tevoren inloggen/
aanmelden
zodat,
passend
gesprekspartners gevonden kunnen worden. 105
bij
het
matchprofiel,
geschikte
Truth or dare?
Succesverhalen Hier worden individueel ingezonden stukjes geplaatst van mensen die via deze site een succesvolle date of zelfs relatie (in sommige gevallen zelfs huwelijk) hebben overgehouden. Deze verschijnen in samenhangende opmaak onder elkaar. Gezien de layout worden de verhalen per mail naar Lymic gestuurd en door Lymic op de site gezet. Het is dus geen open source61 functie. Om alle berichten te kunnen lezen, moet men naar beneden scrollen.
Forum Voordat Lymic gratis werd, bleek het forum alleen voor betalende leden toegankelijk. Het forum draagt ook nog steeds de naam “VIP Forum”. Deze gradatie is inmiddels echter achterhaald en zou eventueel nog enigszins voor verwarring kunnen zorgen (wat is het verschil tussen gebruiker en VIP lid?). Misschien dat het sinds de overgang gewoon niet is aangepast. Het komt erop neer dat hier een aantal onderwerpen aangegeven zijn, waar leden (voor de duidelijkheid: nú dus iedereen die een profiel heeft aangemaakt) vrij kunnen posten. De voorgegeven onderwerpen zijn: reizen, werk & studie, mind & body, single, sport, maatschappij, prikbord, uitgaan/ vrije tijd, overig/ moderator.
A.6.5 Identiteitsvorming (actief en passief)
Fig. Bij24: Profielpagina Lymic 61
Door gebruikers individueel manipuleerbare applicatie
106
Truth or dare?
De clustering van de identiteitskenmerken is reeds in de opties besproken. Het profiel bij Lymic bestaat uit een vrije tekstinvulling, die in tegenstelling tot andere sites, onderaan het profiel is geplaatst en dus pas door te scrollen zichtbaar wordt. Verder geeft het profiel informatie over geslacht, leeftijd, woonplaats, geaardheid, beroep, opleiding, burgerlijke staat, kinderwens of aantal kinderen, religie, postuur, haar- en oogkleur, kledingstijl, lengte, gewicht en etnische afkomst. Voor deze opties stelt Lymic een lijst beschikbaar waaruit men een keuze moet maken. Vrij invulbaar zijn de opties eten, uitgaan, hobby’s, sport, boeken, muziek, tv/film en uiteraard de persoonlijke contactadvertentie, hier “over mij” genoemd. Aanvullend kunnen er t/m vijf foto’s vanuit de computer op de site worden gezet.
A.6.6 Opvallend
Bijzonder is het online speeddating idee. Een aantal sites bieden video-chat, maar dit idee is tot nu toe uniek. Storend is de onderbreking zodra men uitgenodigd wordt om te chatten. Afhankelijk van de drukte op de site, het aantal mensen dat wil chatten en eigen populariteit bestaat het gevaar, dat men continu zijn bezigheid moet staken om de uitnodigingen weg te klikken. Verder opvallend is de plaatsing van de vrije tekst: terwijl deze op vrijwel alle sites bovenaan als eerste indruk neergezet wordt, als mogelijkheid mensen op zijn profiel te trekken en alvast een stukje persoonlijkheid te laten zien, staat alle (al dan niet aanwezige) creativiteit hier onderaan. Grote kans dat mensen gestuurd door de identiteitskenmerken in het begin hier helemaal niet terechtkomen.
107
Truth or dare?
A.6.7 Menuoverzicht Lymic
Kopmenu Over Lymic (wat is Lymic en heeft het te bieden/ tekstvak)
Meld je aan! (aanmeldingsvenster)
Succesverhalen
VIP Forum
(ingezonden verhalen)
(overblijfsel van toen men nog moest betalen, nu gewoon open forum)
Evenementen
Help
> maandagenda Lymic evenementen
(lijst van meest gestelde vragen ingedeeld in categorién)
> reizen > werk & studie > mind & body > single > sport > maatschappij > prikboard > uitgaan/ vrije tijd > overig/ moderator Zijmenu Mijn home
Mijn account
Postbus
Contacten
zoeken
> welkom
> inschrijfgegevens
> inbox
> favorieten
> online leden
> overzicht nieuwe berichten
> over mij
> outbox
> geblokkeerd
> nieuwe leden
> overzicht evenementen
> uiterlijk
> verzonden
> data online speeddating events
> levensstijl
> wie bekeken mijn profiel
> foto’s
> recent bekeken profielen
> mijn matches
> preview profiel > mijn matchprofiel > e-mail noificaties > verwijder profiel
108
Truth or dare?
B. Identiteitskenmerken WEBSITE/ Identiteitskenmerken
Lexa
Relatieplanet
Mooiemensen
Ematching
Relatieklik
Lengte
◊
◊
◊
◊
◊
Gewicht
◊
◊
Lymic
Zichtbaar ◊
◊ ◊
Postuur
◊
◊
◊
◊
◊
Haarkleur
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Haarlengte
◊
Ogen
◊
Huidskleur
◊
Etnische afkomst
◊
Uiterlijk
◊
(Kleding)Stijl
◊
Ik ben (geslacht)
◊ ◊ ◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Lichaamelijke handicap
◊
Onzichtbaar Naam
◊
Seksuele geaardheid
◊
◊ ◊
Ik zoek (geslacht)
◊
◊
Gewenste relatie
◊
◊
◊ ◊
Politieke voorkeur
◊ ◊
Land
◊
◊
◊
Regio/provincie
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Woonplaats
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Geboortedatum/leeftijd
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Sterrenbeeld
◊
◊
Nationaliteit
◊
Talen
◊
Burgerlijke staat
◊
◊
Woonsituatie
◊
◊
Kinderen
◊
Kinderwens Beroep
◊ ◊ ◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Opleidingsniveau
◊
◊
◊
◊
◊
Inkomen
◊
Godsdienst
◊
◊
◊
Godsdienstbeoefening
◊
◊
◊ ◊
◊
◊
Vrije tijd Sport
◊
◊
Roken
◊
◊
◊
Eten
◊
◊
Drinken
◊
◊
◊
Favoriete muziek
◊
◊
◊
◊
◊
Favoriete films
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
◊
Favoriete boeken
◊
Favoriete tv programma’s
◊
Fav. tijdschriften & kranten ◊
Hobby’s
◊
Vrijetijdsbesteding
◊
◊ aanwezig
◊
◊
◊
Huisdieren
Legenda:
◊
◊
◊
◊ ◊
◊
◊
◊ op alle sites vertegenwoordigd
109
◊ alleen op deze site vertegenwoordigd
◊ ◊
