Trividend. Jaarverslag Risicokapitaal, raad en daad voor een menselijke economie steunen en verstevigen, helpen groeien en zich vestigen

Jaarverslag 2008

Risicokapitaal, raad en daad voor een menselijke economie steunen en verstevigen, helpen groeien en zich vestigen

Trividend Vlaams Participatiefonds voor de Sociale Economie

cvba

ZEGGEN WAT WE DOEN: management verslag – werkjaar 2008

© Trividend

STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN Prioriteit (2008) 1° klantenopvolging 2° productievolume

Project

Stand van zaken (eind 2008)

Milestones (in 2009)

a. zeggen wat we doen

5 actief; 15 te activeren

31 oktober 2009: einde project

+

b. wettelijke verslagen van klant opvragen rappelbrieven te versturen

30 juni 2009: eerste ronde af

0

marketingacties 2009 opzetten

doorlopend in 2009

-

RENDABILITEIT

in €

Reëel 2008

productie van participaties & leningen

12.088

opbrengst uit leningen & wederbeleggingen

52.975 6.357

omzet diverse bruto opbrengsten

intensief contact communicatiebureau Forecast 2008 90%

Fig 1: Activiteit 2008

13.403

Gerealiseerd

100%

52.981

Goedgekeurd

318%

2.000

Behandeld

68.384

Bezocht

71.420 1.984 € per dossier

werkingskosten (incl. afschrijvingen)

9 11 14 20 24

Aanvragen

-29.078

62%

-47.163

personeelskosten

-107.053

79%

-134.678

financiële kosten

-15.937

98%

-16.252

+ werkingstoelage + projecttoelage

107.407

88%

122.405

87%

49.473

+ opbrengsten uit beleggingen

43.066

bedrijfsresultaat

69.825

waardeverminderingen (participaties)

-76.265

153%

terugname van waardeverminderingen

1.549

100%

1.550

realisatie meerwaarden

6.500

100%

6.500

nettoresultaat van het werkingsjaar

1.609

219

2%

0%

Fig 2: Onze klanten volgens werkvorm

42.169

98%

1

5

14

1 3 2

62% -50.000 5

6

regulier

dienstencheques-invoeg

activiteitencoöperatie

sociale werkplaats

invoeg

startcentrum

sociaal verhuur kantoor

lokale diensteneconomie

COMMENTAAR bij de RENDABILITEIT

kosten OK?

productie: is het aantal OK?

NEE: het aantal gerealiseerde dossiers kan beter. WEL brengt Trividend een sterke hefboom!

JA: onder controle.

-

waardeverminderingen nodig?

JA: op 4 dossiers, voor 76 k€ (t.o.v. forecast 50 k€). Regelmatige opvolging blijft belangrijk!

0

OPLOSSINGEN / VERBETERVOORSTELLEN

1) duidelijk méér marketing 2) opvolging verder blijven uitbouwen en versterken 3) beduidend méér krediettoekenning (in aantallen), bij voorkeur met gespreid risico in aantal gerealiseerd volume 2008: (fig 1)

BEDRIJFSACTIVITEIT

+

to do

doel 2009: 20 goedgekeurde dossiers

to do

realisatie 2008: 11 projecten goedgekeurd: 7 uitbetaald; 2 te realiseren in 2009; 2 haken af

kredietverstrekking

in € Sterke hefboom! €x4

te realiseren

0

afgehaakt

totaal

door Trividend

232 k€

130 k€

85 k€

447 k€

door derden

770 k€

250 k€

375 k€

1.395 k€

380 k€

460 k€

1.842 k€

totaal marketing & communicatie

uitbetaald

1.002 k€

+

realisatie 2008: Was geen prioriteit in 2008; klemtoon op bestaande klanten: opvolging & rapportering

-

doel 2009: Marketing is nu 1° prioritaire doelstelling om behoorlijke investeringsgroei te realiseren.

to do +

realisatie 2008: Info gevraagd (60% bekomen) van wettelijke verslaggeving van klanten (AV, RvB, interim).

opvolging

Er is intensieve opvolging gebeurd van contentieux. +

realisatie 2008: Mail/brief aan 38 organisaties • 5 actieve gebruikers • 10 organisaties met interesse Verspreiding nu reeds via o.a. doorlichtingsteam / startcentra / Senior Consultants / UAMS

zeggen wat we doen

doel 2009: Minimum 20 organisaties die de tool gebruiken + verspreiding binnen de sector maatschappelijke impact van onze nieuwe klanten gemeten met onze investeringscriteria

Fig 3: Maatschappelijk verantwoord ondernemen MVO evenwichtig stakeholdermanagement winst investeren in maatschappelijke doel leefmilieu centraal stellen

MVO 52% zeer goed 86% OK

democratische besluitvorming participatief ondernemerschap vorm en inhoud van arbeid

zeer goed

4

matig tot goed

to do

geen aandachtspunt

5

0

6

3

3

3

3

0

3 4

4

2

2

3

5

sociale tewerkstelling

BEDRIJFSMIDDELEN

4 8

0 0

1

Participaties

Leningen

nieuw krediet

Er werden 7 kredieten uitbetaald in 2008.

102.295 €

130.000 €

afgewikkeld krediet

3 klanten traden vervroegd uit in 2008, 2 leningen liepen af.

-12.500 €

nvt

risicokrediet

We hebben 4 waardeverminderingen geboekt.

-76.265 €

nvt

eigen middelen

Lichte daling, ondanks netto winst. Kapitaal evolueert van € 2,470 mio naar € 2,425 mio.

OK

ANDERE KRITIEKE SUCCESFACTOREN politiek risico kapitaalrisico / spreiding omgeving

Weinig oog vr ondersteuning (startcentra, advies). Onzekere toekomst van instrumenten.

-

realisatie 2008: Een uitzonderlijk goede mix van cofinanciering met een bescheiden eigen bijdrage. doel 2009: Zoveel mogelijk (verder) samenwerken met partners, voor een maximale risicospreiding.

+

Er kruipt veel eigen tijd in nieuwe kapitaalfondsen, staatssteun (& DAEB), sectorsteun, …

to do 0

Inhoudstafel DEEL 1: DE MISSIE: TRIVIDEND waardeert Ons uitgangspunt: Sociaal Ondernemen Duurzaam Ondersteunen

2

DEEL 2: DE ORGANISATIE: TRIVIDEND ORGANISEERT Identiteit & vaste gegevens

4

Organisatie

5

DEEL 3: DE ACTIVITEITEN: TRIVIDEND INVESTEERT

8

DEEL 4: DE ACTIVITEITEN: TRIVIDEND BEGELEIDT Management rapportering: zeggen wat we doen

14

Maatschappelijke betrokkenheid

17

Uitdagingen voor Trividend

17

Bouwwerven voor de sector

17

DEEL 5: FINANCIEEL VERSLAG: TRIVIDEND RAPPORTEERT Risico’s en onzekerheden

18

De resultat en van Trividend (bespreking van de RESULTATENREKENING)

19

De positie van Trividend (bespreking van de BALANS)

20

COLOFON Redactie en coördinatie

Trividend cvba (Les Verhamme en Bernard Fornoville) met dank aan de vele klanten en vrijwilligers voor hun bijdragen en foto’s

Verantwoordelijke uitgever

Bernard Fornoville, Vooruitgangstraat 333 b12, 1030 Brussel

Grafisch ontwerp en layout

Magelaan cvba, Blekersdijk 14, 9000 Gent – www.magelaan.be

Drukwerk

Parys Printing, Spoorwegstraat 35, 9940 Evergem

Papier

CyclusPrint, op basis van 100% gerecycleerde vezels volgens RAL UZ-14 chloorvrij TFC; ISO14001 – EMAS – Nordic Swan – Der Blaue Engel

Inkt

Novavit 910 Sprint BIO

Voor extra exemplaren, vragen of opmerkingen contacteer: Bernard Fornoville – [email protected] Brussel, mei 2009

Voorwoord van de voorzitter Geworteld om te groeien Trividend slaat weer een pagina om, de financiële wereld slaat een boek om. De economische crisis, die wie weet in 2010 langzaam aan ons voorbijgaat, heeft ons misschien toch wel één ding geleerd. De spectaculaire groeicijfers van de Belgische en de internationale financiële wereld, de belangrijke opbrengsten op eigen vermogen (ROE), de aanzienlijke rendementen op activa (ROA), de steeds belangrijker wordende schuldgraad van bedrijven in en buiten de financiële sector (leverage), de enorme vermeerdering in termen van beurs­kapitalisatie, de bonussen en de omvangrijke weddes, … het berustte allemaal groten­deels op volgende drie elementen: »» artificiële geldcreatie : De Verenigde Staten, overheid op kop, gaven ongebreideld kapitaal aan de hele wereld, verlaagden bewust de rentevoeten, verplichtten bepaalde bedrijven tot kredietverlening omwille van fiscale voordelen en versoepelden op vele vlakken de financiële wetgeving. »» artificiële kredietverstrekking en investeringen: Kredietverlening vond plaats aan de marginalen in de samenleving, wat op zich positief is. Men moet immers durven krediet verstrekken aan mensen die in de marge van de maatschappij leven. Doet men dit evenwel bewust met als leidraad dat mensualiteiten zullen aangepast worden als de rente­voeten stijgen, en wel tot zulke hoge bedragen dat gewone mensen niet meer kunnen terugbetalen… Gaat men er bovendien van uit dat dit niet eens zo erg is, omdat de prijzen voor onroerend goed toch blijven stijgen (!), … dan zaagt men de tak af waarop men zijn eigen rendabiliteit heeft genesteld. Dromen zijn bedrog, ook in het lommer van een boom gezeten. Deze investeringen waren wat men ‘triple bottom far away’ noemt: men kende noch de ontlener, noch het actief, noch zijn omgeving. Men investeerde in verpakte, herverpakte, gesplitte structuren dat het een lust was, … waarna het een last werd. »» artificiële financiering : Bovendien werd er heel veel geïnvesteerd met ontleend geld. Kort ontleend geld werd lang geïnvesteerd en wel met hoge leverage. Bij problemen met de activa komt zo ook de financiering in het gedrang. De financiële wereld is ontworteld in de wereld van de irreële economie. Trividend is geworteld om te groeien tot volwaardige boom in het sociale economie bos. Trividend gaat na jaren fundamentele werking zijn tweede fase tegemoet. Het is nu geworteld, om verder te groeien. Trividend kende geen jaren van ongebreidelde groei inzake balans. We kenden alleen gestadige groei. Trividend kent al zijn nieuwe en oude klanten persoonlijk en soms van binnen en van buiten. Investeren in een bedrijfs­leider of zaak die ons niet bekend zijn komt niet eens op in het diepst van onze gedachten. Het lijkt ons onmogelijk en zelfs ondenkbaar: in-vesteren in iemand die je niet kent, met wie je niet ernstig kennismaakte? Trividend kent geen hoge ROE’s of ROA’s. Het levert matige prestaties op financieel vlak maar het sociaal­economisch doel staat altijd voorop: klanten financieren. Trividend groeide in eigen vermogen gestadig, niet ­exponentieel. Trividend is met zijn nieuwe directie, Bernard, en medewerker, Les, stevig vergroeid met de business om ze verder uit te bouwen. Moge bedrijven als Trividend de financiële wereld de weg tonen die leidt naar normalisering: de concentratie op de financiering van reële noden, van reële mensen, van reële bedrijven, op een duurzame manier.

Dirk Coeckelbergh, voorzitter van de raad van bestuur

Jaarverslag 2008

Risicokapitaal, raad en daad voor een menselijke economie steunen en verstevigen, helpen groeien en zich vestigen

Trividend Vlaams Participatiefonds voor de Sociale Economie

cvba

DEEL 1 DE MISSIE: TRIVIDEND waardeert Ons uitgangspunt: Sociaal Ondernemen Duurzaam Ondersteunen uit het Verslag van de raad van bestuur (1/15) (*) Geachte Dames en Heren, vennoten van Trividend cvba, Vlaams Participatiefonds voor de Sociale Economie, Wij hebben de eer en het warme genoegen u verslag uit te brengen over het werkingsjaar,en over de uitoefening van het mandaat dat u ons toevertrouwde in 2008. Visie en uitgangspunt: sociaal ondernemen duurzaam ondersteunen. Ondernemerschap dat zich inspant voor de principes van de Sociale Economie bevorderen met risicokapitaal. Dit is de unieke en ambitieuze doelstelling van Trividend. Werken is waardevol: het schept kansen en welzijn. Dat is onze overtuiging en onze motivatie. Omdat we geloven dat economie sociaal en duurzaam kàn zijn. Met een ‘sociale economie’-sector in de rug en met steun van de Vlaamse overheid ‘schakelen we de markt in’. Waar nodig werken we op een apart circuit, om broze werkvormen te beschermen. Trividend investeert in sociaal ondernemerschap, als dienst van algemeen belang! (*) in vijftien deeltjes wordt u zo – doorheen dit jaarverslag – het volledige ‘Verslag van de raad van bestuur over het werkingsjaar 2008 aan de algemene vergadering der vennoten van 15 mei 2009’ voorgesteld.

Trividend heeft tot DOEL kansen op duurzaamheid te bieden door zelf mee te ondernemen in een sociale economie. Of met de woorden van onze statuten (artikel 3): “… in België en in het buitenland het verstrekken van risicodragend kapitaal en van achtergestelde financie­ringen aan ondernemingen, zowel vennootschappen als vzw’s, in alle sectoren van industrie, handel of diensten voor zover deze ondernemingen zich wensen in te schrijven in het concept van de Sociale Economie, zoals hieronder omschreven. (…) Trividend zal er zich in het bijzonder op toeleggen om kleine en middelgrote ondernemingen, met maatschappelijke of exploitatiezetel in Vlaanderen, binnen de meerwaarden­economie een optimale kans te geven om een onderneming op te starten of verder uit te bouwen door hen tijdelijk een eigen vermogen ter beschikking te stellen. De vennootschap zal steeds een minderheidsaandeelhouder zijn en een structureel duurzame relatie aangaan met haar partners.”

2

Een taak uit het MEERWAARDENBESLUIT De publieke opdracht van Trividend staat ook in het Besluit van de Vlaamse Regering van 8 september 2000 ‘houdende een impuls en ondersteuningsprogramma van de meerwaarden­e conomie’, waar ­Trividend als Vlaams participatiefonds voor de Sociale Economie ‘ingericht’ wordt bij titel 8 (onder andere artikel 84): 1 “het fonds neemt een vennootschapsvorm aan; 2 het doel van het fonds is kleine en middelgrote ondernemingen binnen de meer­waarden­economie een optimale kans te geven om een onderneming op te starten of verder uit te bouwen door hen tijdelijk een eigen vermogen ter beschikking te stellen gekoppeld aan een actieve bestuurdersrol; 3 het fonds stelt risicokapitaal ter beschikking in de vorm van tijdelijke minderheids­participaties en achtergestelde financieringen; 4 in het fonds participeren zowel actoren van de Sociale Economie, de privé-sector als de Vlaamse overheid. (…) 5 het fonds heeft een regionale inbedding via regionale ankerpunten. (…) 6 de nodige deskundigheid is aanwezig voor het management en financieel beheer van het fonds.”

Trividend hanteert de VOSEC DEFINITIE van de SOCIALE ECONOMIE (die inmiddels ook uitgroeide tot een klassieke domeinomschrijving) Deze definitie maakt integraal deel uit van onze statutaire doel­ stelling: “De sociale economie bestaat uit een verscheidenheid van bedrijven en initiatieven die in hun doelstellingen de realisatie van bepaalde maatschappelijke meerwaarden voorop stellen en hierbij de volgende basisprincipes respecteren: »» bijzondere inspanning leveren op vlak van tewerkstelling met aandacht voor diversiteit; »» winst beschouwen als een middel om de maatschappelijke ­doelstelling te realiseren en die ook slechts in beperkte mate uitkeren; »» democratische besluitvorming, maatschappelijke inbedding, transparantie; »» kwaliteit en duurzaamheid; »» bijzondere aandacht gaat ook naar de kwaliteit van de interne en externe relaties en de betrokkenheid van alle stakeholders. Zij brengen goederen en diensten op de markt en zetten daarbij hun middelen economisch efficiënt in met de bedoeling continuïteit en rentabiliteit te verzekeren.”

Trividend Jaarverslag 2008

‘vertaald’ in ZEVEN INVESTERINGSCRITERIA van Trividend Trividend verwacht van ondernemingen die het steunt, dat zij positief scoren op een aantal van de volgende zeven criteria, en op geen enkel negatief: »» tewerkstelling van kansengroepen; »» bijzondere aandacht voor arbeidsomstandigheden en -verhoudingen; »» centraal stellen van het leefmilieu bij alle activiteiten en productiemethoden; »» participatief ondernemerschap; »» aandacht voor democratische besluitvorming; »» streven naar een correct evenwicht tussen de belangen van alle stakeholders; »» winst in eerste instantie aanwenden om het maatschappelijk doel te bereiken.

Overeenkomstig het CHARTER VAN DE MEERWAARDENECONOMIE verwacht Trividend van ondernemingen waarin zij deelneemt – en verklaart Trividend ook voor zichzelf – hierbij de volgende principes te zullen naleven: »» maximaal inspanningen te leveren om kansengroepen aan te werven en gelijk­waardige kansen te bieden in de onderneming; »» duurzame werkgelegenheid te creëren waarbij aandacht gaat naar billijke arbeids­voorwaarden, arbeidsomstandigheden, ­arbeidsinhoud en arbeidsverhoudingen; via maximale participatie van de werknemers te streven naar een optimale individuele en collectieve ontwikkeling; »» op een evenwichtige manier te voldoen aan de respectieve belangen van de stake­holders, dit is al wie betrokken is bij de activiteiten van de onderneming; »» voorrang te geven aan activiteiten, producten en productie­ methoden die op korte en op lange termijn het leefmilieu respecteren; »» gelijktijdig te streven naar meerwaarden op economisch en sociaal vlak.

Strategische prioriteiten: onze kerntaken Trividend organiseert haar activiteiten rond drie ‘externe’ klantgerichte kerntaken, en rond twee ‘interne’ ondersteunende taken. Trividend ondersteunt de Sociale Economie met investeren, bewaken en sensibiliseren.

Onze drie kerntaken tegenover klanten zijn: investeren, opvolgen en prospecteren. 1 risicokapitaal en -krediet verschaffen: projecten steunen 2 onze investeringen ondersteunen, sturing geven en opvolgen: klanten steunen 3 dit kenbaar maken, alsook onszelf en ons ruimer maatschappelijk doel hierbij Tot de ondersteunende, interne taken rekenen we rapporteren en ­organiseren. Onze twee interne kerntaken zijn: bewaren en bouwen. 4 rapporteren aan onze stakeholders; in dialoog gaan met middelenverschaffers en achterban 5 verzorgen en uitbouwen van de eigen werking en organisatie Tenslotte zullen we projecten die hiertoe bijdragen initiëren, ontwikkelen of ondersteunen. Dit bepaalt en omschrijft wat we dagelijks doen.

Corporate governance Trividend plaatst haar werkwijze en organisatie uitdrukkelijk binnen het kader aangereikt door de Code Buysse. Vooral de beschrijving van de werking van het management en van de raad van bestuur hanteren we; zowel zelf, als bij de begeleiding van onze klanten.

Het bereik van dit verslag Het voorliggend verslag beperkt zich duidelijk tot Trividend cvba zelf: geheel Trividend, niets uitgesloten, en wel tot Trividend alleen. Doch onze ambitie reikt weldegelijk verder: in volle respect voor de ­eigenheid van onze klanten en van hun bestuur, wensen wij ook ‘uitnodigend’ te zijn, uitdagend soms, en als financier meestal veel­ eisend. Trividend investeert alsmaar nadrukkelijker in kwaliteit, duurzaamheid en ‘menselijkheid’, als normaal, als iets wat er ‘integraal bij hoort’, in een welbegrepen reguliere economie. Dat is des te meer de norm in een sociale huishoudkunde. In die zin wensen we ook bescheiden doch vastberaden aan mentaliteits- en beleids­beïnvloeding te doen, als actief deelnemer aan een civil society, en gesterkt door de verwachtingen van onze stake­holders die sociale cohesie en maatschappelijk rendement van ons verwachten, meer dan alleen maar financiële baten. De volgende jaarverslagen willen – en zullen allicht – ook in die zin nog evolueren. In die zin is dit verslag niet ‘af’.

3

DEEL 2 DE ORGANISATIE: TRIVIDEND ORGANISEERT Identiteit & vaste gegevens Trividend is een coöperatieve vennootschap, met beperkte aansprakelijkheid. Trividend werd erkend als Vlaams participatiefonds voor de Sociale Economie, in de zin van Titel 8 uit het Meerwaardenbesluit van de Vlaamse Regering van 8 september 2000. Naam Rechtsvorm

TRIVIDEND, Vlaams participatiefonds voor de sociale economie cvba

Maatschappelijke zetel Vooruitgangstraat 333 b12 (en enige vaste exploitatie) B-1030 Brussel Tel 02 274 14 51 Fax 02 205 17 39 BTW nummer: Ingeschreven Financiële rekening: IBAN BIC

BE 0476 371 651 in het RechtsPersonen Register te Brussel 777-5939882-66 BE07 7775 9398 8266 GKCCBEBB

E-mail: Website:

[email protected] www.trividend.be

Ontstaan De naam Trividend verwijst zowel naar de ‘triple bottom line’: people, profit en planet, als naar onze drie groepen vennoten, initiatiefnemers die investeren in deze sociale economie. Naast (en vooralsnog in de plaats van!) een ‘dividend’ biedt Trividend vooral een maat­schappelijk rendement, een sociale meerwaarde aan wie in en met Trividend ­investeren. De klemtoon ligt op de creatie van waarde die tegelijkertijd én economisch én ecologisch én sociaal relevant is. Investeren in ­Trividend is kiezen voor maatschappelijk impact. Trividend werd opgericht op 18 december 2001. Het kapitaal (toen € 1,5 mio) werd bijeengebracht, op initiatief van financiers uit de Sociale Economie, zowel door publieke als door private partners. (Ze vertegenwoordigen elk een aparte deelgroep uit de vennoten, die samen een gemeenschappelijk doel nastreven.) In die zin is Trividend dan ook een echte PPS: een publiek private samenwerking.

4

Onze vennoten De elf oprichters van Trividend cvba zijn (in de volgorde van de oprichtingsakte): A. enkel sociale economie-actoren: Hefboom cvba, Netwerk Vlaanderen vzw, Triodos Invest cvba, Kanaal 127 cvba, de Wolkammerij cvba; B. enkel publieke overheden: de Vlaamse Overheid (vertegenwoordigd door Participatiemaatschappij Vlaanderen), toen op initiatief van de Vlaamse Ministers Vandelanotte en Van Mechelen C. alle anderen voor de privé-investeerders: BACOB cvba; Gevaert nv; P&V Verzekeringen; VKW Antwerpen & ­Brabant vzw; KBC Bank nv D. enkel klanten (geen bij de oprichting) Op 31 december 2008 bedroeg het kapitaal van Trividend € 2.425.000. Het is samen­gesteld uit € 1 miljoen vast kapitaal en € 1.425.000 ­variabel kapitaal. De volledige lijst van huidige vennoten uit de eerste drie groepen (oprichters of toetreders, of hun rechtsopvolgers) vindt u op de achter­ kaft. Op 31 december 2008 waren ook volgende klanten geregistreerd als vennoot van Trividend (in de volgorde van het register): »» Tornado »» Job & Coach bvba »» Groenwerk vzw, Broechem »» RIC nv, Tienen »» De Kempische Brug cvba-vso »» Leutrako »» Cenergie cvba »» Opnieuw & Co cvba, Lier »» Kluster cvba-so, Genk »» Eco-Profil nv »» Ondernemersatelier cvba »» Kasteelhoeve Poeke cvba »» Ethimmo cvba, Kortrijk »» Kiemagro cvba »» Car Cleaning Service, Brugge »» Lautus »» Loca Labora vzw, Beernem »» Knit cvba, Antwerpen »» SEO vzw, Oostende »» De Werkhoek cvba, Oostende »» Vectris cvba, Leuven »» Izen nv, Lille

»» BBK-BIO nv »» CAS vzw, Antwerpen »» Car Beauty Center bvba, Hoboken »» Varda Relamping cvba »» Baobab Catering nv »» ITXX cvba, Antw (Comkreet) »» Gors vzw, Borgloon »» De Dienstencompagnie cvba »» Take Off cvba, Oostende »» Kringwinkel Antwerpen vzw »» De Link cvba »» Strijkcentrale Westhoek, Veurne »» Pro Natura vzw, Halle »» AC Debu(u)t cvba, Brussel »» ECR vzw, Heusden-Zolder »» Security Assistant Team bvba, Aarschot »» Freedom of Movement cvba, Linter

Trividend Jaarverslag 2008

Met de steun van de vlaamse overheid De Vlaamse overheid investeerde bij de aanvang in 1/3 van het maatschappelijk kapitaal van Trividend. Inmiddels groeide de investering van € 500.00 tot € 770.000, in samenspel tussen het Vlaams ­Gewest en de Vlaamse Gemeenschap.

Verder draagt de Vlaamse overheid € 77.000 van de werkingskosten van Trividend. In 2008–2009 komt daar een projectfinanciering bij, ter ontwikkeling van een management rapportering voor de sector. ‘Zeggen wat we doen’ wordt verderop uitvoerig besproken.

Organisatie uit het Verslag van de raad van bestuur (2/15) Staf Een sobere maar efficiënte ondersteuning van de ­Sociale Economie, vorig jaar nog een uitdaging, is inmiddels gerealiseerd. Met twee geroutineerde medewerkers en een herziene structuur is Trividend op kruissnelheid om meer projecten te financieren én ook op te volgen. Omgeving De aanhoudende uitdagingen in de omgeving blijven veel management time opslorpen. Zoals: de impact van de ­Europese dienstenrichtlijn, de evolutie van het kringloopfonds naar een Vlaams sociaal investeringsfonds, het aanhoudend wijzigen van onontbeerlijke ondersteuningsinstrumenten en de aangekondigde wijzigingen in de invoegmaatregel, een unieke brug tussen regulier en sociaal. Raad van bestuur Trividend verwacht transparantie en behoorlijk bestuur van de initiatiefnemers met wie we investeren in sociale ondernemingen. Terecht verwacht men dat Trividend hierin ook zelf het voorbeeld geeft. De raad van bestuur vergaderde viermaal en hield een ­zitting, samen met het investeringscomité, over de klantenstrategie van Trividend. Ook de eigen werking van de raad werd geëvalueerd. Investeringscomité Het investeringscomité kwam tienmaal bijeen, en hield een strategische sessie over klantenstrategie. In februari (08) werd een extra zitting ingevoegd, waarop de eigen werking werd doorgelicht; in de zomer werd een gewone sessie afgelast. Opvolgingscomité Het opvolgingscomité (ter bewaking van moeilijke dossiers) kwam in 2008 driemaal bijeen.

De Staf van Trividend Begin 2007 volgde Bernard Fornoville directeur Pol Schats op. En in mei 2008 volgde Les Verhamme Katleen Deruytter op. In twee jaar tijd evolueert Trividend zo van één naar twee voltijdsen. De toenemende werkdruk uit dossieropvolging w llen we hiermee gepast opvangen. Bernard Fornoville »» ex fin controller Seghers Better Technology »» ex financieel-admin verantwoordelijke bij Hefboom cvba / vzw »» directeur (voltijds) »» bij Trividend sinds april 2007

getuigenis

Les Verhamme »» ex cost-controller CEI De Meyer »» ex financieel stafmedewerker Opel Belgium »» kredietanaliste (voltijds) »» bij Trividend sinds mei 2008

Les Verhamme, één jaar bij Trividend

Een jaar geleden stond ik enthousiast en ongeduldig trappelend aan de rand van het sociale-economie-bos, klaar om op verkenning te gaan en mijn plaats te zoeken. Een betere gids dan Bernard kon ik me niet voorstellen. Intussen is er een erg boeiend en leerrijk jaar voorbij en dit smaakt absoluut naar méér. De gemeenschappelijke waarden die iedereen in deze sector drijven, maken het tot een plek waar het mooi en aangenaam toeven is. De vele doelen maken het er echter niet makkelijker op. We willen namelijk alles (people, planet, profit is hierbij een absoluut minimum) en liefst alles tegelijk. Dat vergt niet alleen heel veel engagement en volharding, maar ook veel kennis en kunde. Bij Trividend doen we ons uiterste best om een deel van dit moeilijke werk mee te ondersteunen, niet alleen met de middelen die ons ter beschikking gesteld zijn, maar ook met tijd, energie en overtuiging. We geloven nu eenmaal in de waarde van werk! Wij steken als risicokapitaalverschaffers mee onze nek uit hiervoor en nemen op een berekende en voorzichtige, maar vastberaden manier een deel van het risico op ons. Ook in tijden van crisis… Dit is wat we doen en waar we trots op zijn!

5

De raad van bestuur Voor de sociale economie Dirk Coeckelbergh

directeur bij Crédit Agricole

Voorzitter van de raad van bestuur van Trividend

Dirk Dalle

directeur Hefboom cvba/vzw

Bestuurder van Trividend

Frederik Matthijs

coördinator Netwerk Rentevrij cvba-so

Bestuurder van Trividend

Bart De Smet

business unit manager bij PMV, Participatie Maatschappij Vlaanderen

Bestuurder van Trividend

Ellen Van Hertbruggen

adviseur studiedienst ACLVB

Bestuurder van Trividend

Stijn Billiet

kabinetsmedewerker minister Kathleen Van Brempt

gecoöpteerd Bestuurder van Trividend

in opvolging van: Mieke Vercaeren

gewezen kabinetsmedewerker minister Kathleen Van Brempt

ontslagnemend Bestuurder van Trividend

Peter Bosmans

gedelegeerd bestuurder Febecoop Adviesbureau Vlaanderen

Bestuurder van Trividend voorgedragen door P&V

Mark Lambrechts

juridisch adviseur Hogeschool-Universiteit Brussel

Bestuurder van Trividend voorgedragen door KBC Private Equity

Jan Peeters

relatiebeheerder Dexia Bank nv

Bestuurder van Trividend voorgedragen door Dexia en door ACV-Metaal

Voor de overheid

Voor de private partners

De voorzitter van het investeringscomité Rony Mels

economisch adviseur Groep ARCO

Ondervoorzitter van de raad van bestuur van Trividend

Op 23 mei 2008 herbenoemde de algemene vergadering bestuurders en commissaris voor een periode van drie jaar.

Strategisch comité en benoemingscomité Ad hoc kwam in 2007 en 2008 het benoemingscomité bijeen, naar aanleiding van personeels­wissels. Het is samengesteld uit enkele ­bestuurders, en bedoeld om personeelskwesties te regelen. Het strategisch comité bestaat uit de leden van de raad van bestuur en van het investeringscomité. Het komt voortaan éénmaal per jaar samen (in juni), mogelijk een tweede maal in het najaar. Het be­handelt de lange termijnopties en uitdagingen waar Trividend voor staat. In juni 2008 kwam het wegens tijdsgebrek niet bijeen. In november

lag de klemtoon op de klantenportefeuille en de promotiestrategie van Trividend.

Het investeringscomité Het investeringscomité is samengesteld uit mensen die jaren finan­ ciële en ondernemings­ervaring combineren met een relevante ervaring in sociale economie en meerwaarden­economie. In 2008 bleef de ­samenstelling ongewijzigd.

Marijke Boeckx

coördinator wijk- en dorpszaken, Stad Mechelen

Casimir Decavele

ex-financieel directeur Siemens Atea thans management & interim consultancy

voorgedragen door VKW Synergia

Luc De Vriese

ex-regiodirecteur KBC

ondervoorzitter van het investeringscomité

Bert Leysen

bestuurder van Leysen Wood Trading nv, uit Mechelen

Rony Mels

economisch adviseur Groep ARCO

Kristof Somers

managing director van Somers Seeds nv, uit Mechelen

Jo Vervoort

Fellow Hogenheuvel College K.U.-Leuven

voorzitter van het investeringscomité van Trividend

Het opvolgingscomité Het opvolgingscomité werd ingesteld om snel en energiek op ‘probleemdossiers’ te kunnen inspelen. Het comité is samengesteld uit voorzitter van de raad van bestuur, onder­voorzitter van het investeringscomité en directeur. Het komt ad hoc samen, maar heeft een vaste vergaderkalender.

6

Ook het investeringscomité besteedt bijzondere aandacht aan de ­opvolging van enkele individuele ‘probleemdossiers’, vooral wanneer om kredietherschikking gevraagd wordt.

Trividend Jaarverslag 2008

De ‘vrijwilligers’ Naast de onbezoldigde vrijwilligers uit investeringscomité en raad van bestuur, telt Trividend ook nog een netwerk aan managers en deskundigen op wie we punctueel of (heel) regel­matig beroep kunnen doen. Sommigen van hen zijn namens Trividend actief als onafhankelijke bestuurder (of externe waarnemer) in de raad van bestuur bij onze klanten.

Trividend is al deze vrijwilligers zeer erkentelijk voor de onschat­bare en erg gewaardeerde diensten die zij de ‘sector’, onze klanten en ­Trividend zelf hiermee bieden. Sommige overeenkomsten en afspraken zijn nog ‘volop in de maak’. Zonder volledig te zijn, noemen we hier graag bij name:

Lieve Apers

VLAO

Bestuurder in Kluster, voor Trividend

Freddy Sempels

SCV

Bestuurder in Vectris, voor Trividend

Frederik Dossche

de Hobbit

Bestuurder in BBK-BIO, voor Trividend

Frederik Loeckx

ex VLAO

Bestuurder bij Freedom Of Movement, voor Trividend

Geert Vander Stichele

ISMS

Bestuurder in De DienstenCompagnie

Met dank aan: betrokken bij Baobab Catering

Ignace Van Doorselaere Evelien Deceuninck

CultuurInvest

Bestuurder in Knit

Herman Janssens

(inmiddels SOIF)

af en toe eens een ‘mission impossible’

Er zijn nog een aantal kandidaat-vrijwilligers die ‘wachten’ op een gepaste eerste opdracht (en die we hier willen bedanken voor hun geduld).

getuigenis

Een vrijwillige consultant zetelt namens Trividend in de raad van bestuur van een klant

Medewerking van externen Trividend zetelt graag in de raad van bestuur van haar klanten, maar neemt deze mandaten meestal niet zelf op. Daarom is Trividend steeds op zoek naar uitbreiding van haar netwerk van managers en deskundigen die namens haar als onafhankelijk bestuurder willen optreden. Toen Trividend deze vraag richtte aan de vzw Senior Consultants ­Vlaanderen (http://www.scvonline.be), ging de vrijwilligersorganisatie daar graag op in. Dit engagement vertaalde zich intussen in een groeiende samenwerking tussen Trividend en SCV, waarbij enkele opdrachten bij klanten van Trividend opgenomen worden door leden van SCV. Bestuurder bij Vectris Zo werd mij gevraagd bestuurder te worden bij VECTRIS cvba te Leuven. Trividend participeert er in het kapitaal. (http://www.vectris.be) Vectris wil bijdragen tot een duurzame organisatie van mobiliteit én ruimte en voert drie basisactiviteiten uit: • planning en ontwerp van netwerken van verkeer en ruimte: van lokaal tot grensoverschrij­dend schaalniveau; • verkeers- en vervoermanagement: organisatie en sturing van verplaatsingen; • beleidsadvies: onderzoek, advies en instrumenten om beleids­beslissingen te ondersteunen en te evalueren. De synergie tussen deze 3 diensten geeft Vectris dat tikkeltje extra. Geen typische sociale economie organisatie dus, wel een oprecht initiatief, gegroeid uit de vzw Langzaam verkeer, dat met haar integrale aanpak en vanuit haar coöperatief gedachte­goed streeft naar duurzaamheid. Goed bestuur Trividend laat zich bij haar eigen werking en bij de begeleiding van haar klanten richten door de principes van goed bestuur, zoals aangereikt door de Code Buysse. De taakinvulling van ‘haar’ vertegenwoordigers werd vooraf dan ook ­duidelijk gecommuniceerd: naast de standaard taken van een bestuurder, een gewaardeerde bijdrage leveren aan een constructieve en transparante wissel­werking tussen bestuur, management, personeel en aandeel­houders van de organisatie.

Regelmatige rapportering is daar uiteraard een belangrijk onderdeel van, die voor een risicokapitaal­verschaffer als Trividend bovendien van groot belang is voor de opvolging van haar portefeuille. Ik meen met trots te mogen stellen dat deze samenwerking tot op heden perfect en erg aangenaam verloopt. SCV hoopt de samenwerking met Trividend in de toekomst verder uit te bouwen en is ervan overtuigd dat de eerste bouwstenen daarvoor gelegd zijn. Andere samenwerking met SCV SCV ziet volgende mogelijkheden tot verdere samenwerking: 1 SCV kan Trividend vertegenwoordigen in de raad van bestuur van haar klanten. SCV zoekt een match tussen competenties die zinvol zijn voor zowel de klant als voor Trividend. 2 SCV kreeg een voorstelling van de Trividend rapporteringstool ‘Zeggen wat we doen’. SCV is bereid Trividend te helpen bij het aanpassen van deze boordtabel aan de eigenheid van organisaties en bij het implementeren ervan bij enkele klanten/prospecten van Trividend. 3 In het kader van haar opvolgingstaak vindt Trividend het soms zinvol om een audit te laten uitvoeren bij een klant, hetzij op eigen vraag, hetzij op aanvraag van de klant zelf. SCV kan (een deel van) deze taak op zich nemen. 4 Tenslotte kloppen klanten soms bij Trividend aan met diverse problemen, die buiten de kernopdracht van Trividend vallen of waarvoor ze niet altijd over de vereiste mankracht of competenties beschikt: algemeen management, administratie, marketing, human resources, boekhouding, productieproblemen, … Als een adviesbureau niet de aangewezen partner zou zijn, is SCV bereid advies te verlenen, voor zover de nodige competenties beschikbaar zijn, wat overigens meestal het geval zal zijn. SCV en haar leden zijn klaar voor meer dus!

Freddy Sempels Senior Consultants Vlaanderen en bestuurder namens Trividend in Vectris cvba

7

DEEL 3 DE ACTIVITEITEN: TRIVIDEND INVESTEERT Aantal aanvragen uit het Verslag van de raad van bestuur (3/15) Trividend registreerde ruim 24 projecten die kapitaal aanvroegen in 2008. Eén bleef te vaag, twee dienen in 2009 verder uitgewerkt, één werd doorverwezen naar een collega-financier. De andere 20 bezochten we. Een aantal daarvan behoeven méér uitbouw en verdere documentatie. We sloten het jaar af met 20 geïnitieerde dossiers, 14 behandelde dossiers, 11 goedgekeurde en 3 geweigerde dossiers. Hoewel dit op zich niet slecht is, blijft dit niveau van activiteit onder onze verwachtingen. We noteerden een vroege piek en daarna een merkelijke vertraging in beslissingsrijpe dossiers. Wat ook opvalt is dat een aantal goedgekeurde dossiers uiteindelijk niet opgenomen worden. Trividend werkt zo veel mogelijk samen met partners voor cofinanciering. Dat spreidt ons risico. Het verhoogt onze financieringsmogelijkheid aanzienlijk, terwijl toch onze eigen financiering erg klein blijft. Opvolging, vooral van moeilijk lopend krediet, bijstand aan het management en de bescherming van ingenomen posities blijven veel van onze tijd en inspanning vergen. In wezen is dit trouwens ook een deel van onze meerwaarde, bovenop het kapitaal dat we ter beschikking stellen.

getuigenis

Lokale diensten met NATUURWERK vzw: de natuur van morgen, daar maken we nu werk van.

De activiteiten van Natuurwerk omvatten bosbeheer, natuurbeheer, landschapszorg en harmonisch park- en groenbeheer, met onder andere het gifvrij beheer van openbaar groen. We bieden hierbij duurzame tewerkstelling voor ruim zestig mensen en ook werkervaring aan bijna veertig werkzoekenden met een korte scholing en een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Om de doorstart na de verzelfstandiging van vzw Natuurwerk mogelijk te maken, zegden Trividend (en partners) ons een achtergestelde lening toe. De constructieve begeleiding van Trividend bij de opmaak van het financieel dossier is voor ons van onschatbare waarde. Vic Theuns, directeur Natuurwerk vzw Campus Blairon 714, 2300 Turnhout Tel: 014 71 11 24 – Fax: 014 42 89 41 E-mail: [email protected] – Website: www.natuurwerk.be

8

getuigenis

Mercigram

Mijn ‘huis’-bankier sinds dag 1 is nooit bij me thuis geweest en weet waarschijnlijk niet welke producten ik precies voer. Waar dus naartoe om mijn groei te ondersteunen? ‘Op zoek naar eerlijke financiële middelen?’ Zo klonk de e-mail van Trividend enkele maanden geleden. Een betere timing kon toen niet en dan ook nog met de juiste insteek: een duurzame kapitaalverschaffer zonder adders onder het gras. Ik belde Trividend onmiddellijk voor een verkennend gesprek. De belofte in diezelfde e-mail tot een diepgaande, constructieve analyse van het project is ondertussen meer dan waargemaakt. Er werden pertinente vragen gesteld, niet enkel telefonisch door Bernard, maar ook tijdens een bezoek van Les in mijn atelier en in de winkel. Pertinent, maar opbouwend. De vlotte opvolging van het dossier leidde op enkele weken tot toekenning van de nodige ondersteuning, onder zeer acceptabele voorwaarden. Daarnaast kreeg ik er waarde­volle aanbevelingen bij over aandachtspunten omtrent de organisatie van die groei, zoals uit het onderzoek noodzakelijk bleek. Een voorbeeld van hoe een huisbankier het ook zou kunnen doen. Bedankt Bernard en Les voor het huiswerk, de aanbevelingen en de steun, niet enkel op financieel vlak. Aan het investeringscomité ook voor de interesse en de wil om elk aspect van Amala bekeken te hebben. Tot bij de volgende rapportering! Filip Van Mulders, zaakvoerder van Amala bvba: bio-ergonomisch slaapcomfort op maat Provinciebaan 23, 9270 Kalken Tel: 09 328 68 92 – Gsm: 0473 33 99 95 E-mail: [email protected] – Website: www.amala.biz

Trividend Jaarverslag 2008

getuigenis

Kredietverstrekking

Strijk, in no time!

Nice & Easy cvba met sociaal oogmerk ging begin 2008, na een financiële injectie van Trividend, succesvol van start als dienstenchequebedrijf in de Sociale Economie. En wat blijkt? Ook klanten kunnen wat begeleiding gebruiken…

uit het Verslag van de raad van bestuur (4/15) Elf dossiers werden goedgekeurd in 2008 (dat is bijna tweemaal zoveel als 2007). Er werden nochtans maar zes dossiers uitbetaald (net zoveel als vorig jaar). Er werd ook een krediet uit 2007 uitbetaald. Cofinanciering door derden komt daar natuurlijk bovenop. Twee goedgekeurde dossiers haakten af: zij kunnen voort zonder onze tussenkomst. De twee andere dossiers werden pas eind 2008 goedgekeurd en worstelen nog met de gestelde voorwaarden. De goedgekeurde dossiers vallen ruwweg uiteen in twee verschillende profielen. Enerzijds startende ondernemingen, die van Trividend een duwtje in de rug nodig hebben om zelfverzekerd op te starten (de zgn. starters). Zij hebben weinig kapitaal, maar des te meer nood aan managementbegeleiding en ondersteuning. Anderzijds wat grotere KMO’s die, naar aanleiding van groei en consolidatie, krediet nodig hebben en daarbij hun vermogensstructuur organiseren (de zgn. groeiers). We spreken hier van grotere bedragen, maar ook van mature, stabiele projecten: ‘modelbedrijven’ die sociale en ecologische doelstellingen combineren.

Na de opstart melden de eerste klanten zich aan, en daarmee ook de eerste problemen. Wat verwacht een klant van onze poetshulp, en wat verwachten wij als bedrijf van onze klanten? Laten we daarvoor eerst even teruggaan in de tijd. Vóór de opstart ben ik zelf eerst een tijd gaan werken als poetshulp, incognito via interim, om de ‘overkant’ concreter te leren kennen. Want zeg nu eens eerlijk: hoe kan je beter een poetsbedrijf leiden en je inleven in het werk van een poetsvrouw? Gepakt en gezakt, met veel moed trok ik naar mijn eerste job. Meteen een schot in de roos! Mooie woning, vier kinderen, elk met hun kamer en een ‘kleine’ wasmand strijk. Ik kreeg maar vier dienstencheque-uurtjes de tijd om boven en beneden te poetsen. Na een perfecte rondleiding vroeg ik me af hoe ik dit in vier uur zou klaarspelen. “Ik onderstel dat ik in week 1 de slaapkamers en de badkamer moet poetsen en aan de strijk begin als er tijd over is, en dat ik in week 2 alles beneden schoon­maak en strijk in de resterende tijd?” Zelfs dat leek me haast onmogelijk. Bovendien haal ik als man niet de snelheid van het andere geslacht. Antwoord: “Dat had je gedacht! Neen, neen. Alles, slaapkamers, badkamer, living, salon, keuken én de volledige strijk moet wekelijks gedaan worden. In vier uur. Trouwens, de vorige poetshulp deed dit ook.” ”Mevrouw, wat wil u nu eigenlijk? Dat er goed gepoetst en gestreken wordt? Of dat alles vlug, vlug gedaan wordt?” Duidelijk antwoord: “Goed, snel en discreet!” Of zij dit ook zelf kon in deze tijd? “Dat doet niks ter zake. En daarbij, ik start met diensten­cheques omdat het goedkoop is en ik er nog 30% belastingen van recupereer. Volgens mijn vriendin kan ik allicht een goede poetshulp vinden, waar ik zo het beste kan uithalen! En niet te vergeten, jullie zijn nog eens verzekerd ook.” Of dit realistisch was leek onbelangrijk. Goedkoop, verzekerd, fiscaal voordeel, dat telde. Ik deed mijn jas weer aan, schudde het hoofd: “Dit is onmogelijk. Zo begin ik er niet aan!” De vrouw was boos: ”Wat denk jij wel?! Ik zal je acht uur de tijd geven en ik hoop dat het je lukt en dat het resultaat er mag zijn. Anders vraag ik het interimkantoor een ander te sturen!” OK, ik heb dit huis in acht uur volledig gepoetst. De strijk, daar ben ik nooit toe gekomen. En wat bleek nu? Deze dame had nog nooit zo ‘n goeie poetshulp en was zeer tevreden! Ik wil maar zeggen dat wij geen tovenaars in dienst hebben … Dat de stoere bink van op de reclame nooit uit de fles komt gekropen. Wees dus menselijk, gun ons de tijd om ons werk naar behoren te doen. Het is zoals deze dame het zei: dienstencheques zijn erg goedkoop, gebruik deze ‘tool’ dan ook zoals het hoort! En stel eerlijke, redelijke verwachtingen. Wat verwachten wij van u? Respect. Non-discriminatie. En correctheid, zeker als het op betalen aankomt!

Sinterklaasfeest bij Nice & Easy

Maar vooral: leef u als klant in in de wereld van onze poetshulp, en toon hen de weg in uw wereld. Verlang geen perfectie, want die bestaat helaas nergens. Bekijk het zo: als de poetshulp goed werk aflevert, zoek dan niet verder. Respecteer haar! Zeg tot uzelf: wat ik zelf doe, doe ik uiteraard beter, maar ik kan of wil het niet allemaal zelf blijven doen. Dus ben ik dankbaar dat dit systeem bestaat en dat de overheid hierin tegemoet komt! Ook bedankt. Marc Brisaert, gedelegeerd bestuurder van Nice & Easy cvba–so Onderwijsstraat 31a, 1930 Zaventem Tel: 02 725 77 70 – Gsm: 0473 54 80 95 – Fax: 02 751 31 65 E-mail: [email protected] – Website: www.nice-easy.be

9

getuigenis

PRISMA vzw heeft nieuwe plannen en een verstevigde basis

Prisma vzw spitst zich toe op de opleiding en integratie van personen die het moeilijk hebben op de reguliere arbeidsmarkt. Prisma staat ervoor deze mensen een kans te geven om uit hun isolement te komen en opnieuw actief te kunnen participeren in de maatschappij. Kort na de oprichting van Prisma in 2001 kozen we voor Trividend als sociale krediet­verschaffer, om de nodige werkingsmiddelen te verzamelen. Onze vereniging groeide gestaag en begin 2008 bleek duidelijk dat er extra werkkapitaal nodig was om een verdere groei mogelijk te maken. Opnieuw werd samen met Trividend gezocht naar een antwoord voor deze uitdaging. De inbreng van Trividend beperkt zich hierbij niet tot loutere kredietverstrekking, maar zij werken mee met Prisma aan de opbouw van de onder­ nemingsplannen door het formuleren van kritische voorwaarden. De plannen worden in vraag gesteld, bijgestuurd, verfijnd, … ten uitvoer gebracht. De doelstellingen bleven even nobel, maar aan de structuur en organisatie werd grondig gesleuteld. Sommige beslissingen waren dan ook hard en

lastig. Eind 2008 werd een grondige herstructurering doorgevoerd in het management en de uitvoerende takken van Prisma om de meest rendabele onderdelen te verstevigen en verder uit te bouwen. De blijvende steun en het luisterende oor van een kredietpartner die gelooft in de slaagkansen, was dan ook onontbeerlijk. Trividend was bereid zonder enige waarborg risico’s te nemen, maar weet deze risico’s in te perken door haar inzicht in en aanpak van de krediet­ dossiers en door haar opvolging ervan. Mede hierdoor kreeg Prisma opnieuw een gezonde basisstructuur waarmee het zijn verdere groei kan realiseren. Zowel Prisma als Trividend zien de toekomst dan ook rooskleurig in en hopen in de toekomst nog meer doelgroepmedewerkers een kans te kunnen bieden op integratie via sociale tewerkstelling. Anneleen Nijs, directeur Prisma vzw Antwerpsesteenweg 73, 2520 Broechem Tel: 03 290 94 91 E-mail: [email protected] – Website: www.vzwprisma.be

getuigenis

De Kringwinkel Antwerpen groeit: een VZW begeeft zich in NV-water

Voor de tweede maal gaan De Kringwinkel Antwerpen en Trividend samen in zee. In 2004 was het nog een achtergestelde lening, voor de aankoop van onze winkel in Deurne. De nieuwe samenwerking werd een totaal ander verhaal. In augustus 2007 kregen we het aanbod om de terreinen en gebouwen van ons centraal magazijn in Merksem te kopen. De eigenaar bood als enige optie de overname van zijn patrimoniumvennootschap Kroonservice NV. Een VZW die aandeelhouder wordt van een NV! Het was voor ons een onbekend avontuur. Een bedrijfsrevisor begeleidde ons bij het doorlichten van Kroonservice NV. Daarna startten we met de onderhandeling over de waarde van de aandelen. Die rondden we in augustus 2008 af met een intentieverklaring tot kopen en verkopen. Voor de finale aankoop hadden we geld nodig… in volle economische crisis. De ene na de andere bank haakte af. Het Kringloopfonds was communautair lamgelegd. Enkel Dexia, onze huisbankier, en Trividend waren bereid om samen met ons in het NV-water te springen. Trividend heeft zich geëngageerd om via een kapitaalparticipatie zeker vijf jaar mede­aandeelhouder te zijn. Vooral in de laatste fase over de modaliteiten en de financiële constructie hebben de medewerkers van Trividend hun waarde bewezen. Op 15 december 2008 werd alles beklonken met een notariële akte. En veranderde Kroonservice NV in Kringservice NV.

Sociale Werkplaats De Kringwinkel Antwerpen: de winkel in de Kroonstraat in Borgerhout

10

Danny Vercauteren, directeur van de Sociale Werkplaats De Kringwinkel Antwerpen vzw Deurnsebaan 52, 2170 Merksem Tel: 03 217 25 10 – E-mail: [email protected] Website: www.dekringwinkelantwerpen.be

Trividend Jaarverslag 2008

Begeleid, doch niet toegestaan krediet

Gefinancierde bedragen: Trividend als hefboom!

uit het Verslag van de raad van bestuur (5/15)

uit het Verslag van de raad van bestuur (6/15)

Drie kredieten werden geweigerd (net als in 2007). Eén daarvan vond elders een goede oplossing. Het tweede bleek uiteindelijk onvolledig aan onze investeringscriteria te beantwoorden. Een derde ‘broos project’ vergt verdere uitbouw. Het heeft ondanks de weigering door verschillende financiers, aanzienlijke ondersteuning en aanbevelingen gekregen, niet in het minst van Trividend. Ook een vierde initiatief, dat nooit het investeringscomité haalde, kreeg omwille van de betrokken tewerkstelling en opleiding, erg veel aandacht. Deze organisatie legde inmiddels de boeken neer. Het ging in drie van deze vier gevallen om niet-invoeg ­dossiers, die – zo blijkt – niet op de steun van een start­ centrum kunnen rekenen, ondanks een sociaal of ­ecologisch engagement. Hoewel zonder directe financiële return, vinden we dat Trividend hier gewoon ‘haar rol’ speelt. Sociaal onder­ nemerschap ondersteunen heeft ook geen 100% slaagkans.

Nooit eerder mobiliseerde Trividend zoveel krediet: méér dan € 1,8 miljoen. Wat Trividend in 2008 uit eigen middelen financiert blijft bescheiden: € 447.000. We zijn dus een echt sociaal hefboomfonds in de historische betekenis van het woord. De cofinanciering die we hiermee bereiken is daar een veelvoud van: méér dan € 1 miljoen via het Kringloopfonds en nog ruim 1/4 miljoen via andere partners. Een aanzienlijk deel van de Trividend bijdrage blijft daarmee boekhoudkundig onzichtbaar, buiten onze balans. Het zijn ‘hun’ ondernemingen, ‘hun’ tewerkstelling, maar het blijft wel ‘ons’ gezamenlijk risico.

getuigenis

IZEN – energie voor een dringende, maatschappelijk verantwoorde buy-out

Er was euforie toen IZEN in juni 2006 een grote stap zette en aansloot bij de internationale beurs­genoteerde groep Conergy AG. Financiële stabiliteit, investeringen, ambities, groei­mogelijkheden, consolidatie en versteviging van onze marktpositie, continuïteit en zekerheid waren de meest gebruikte woorden voor de mooie periode die aanbrak. Maar minder dan twee jaar later was het sprookje voorbij. Conergy AG was in elkaar gestort, kapotgegroeid. Te snel en te veel. In te veel landen en in teveel technologieën ineens. Ondanks goede resultaten stond IZEN begin 2008 te koop. We pasten niet meer in het herstructureringsplan van Conergy AG. Een donkere periode brak aan, waarin we met moeite een oplossing zagen. ­Gelukkig staken binnen IZEN enkele mensen de handen uit de mouwen. Ze maakten plannen, stelden een business plan op en zochten versterking bij mensen, bedrijven en organisaties die nog wel hun vertrouwen uitspraken in IZEN.

De Zwarte Volta 244: het zijn zonnepanelen, volledig in zwart afgewerkt. Dit paneel heeft de grootste opbrengst per paneel in de Benelux.

Eén van de sleutelelementen hierbij was het engagement en de solidariteit van Trividend, en met hen het Kringloopfonds. Zij reden het financiële gat dicht en overtuigden hiermee ook de bankier om een overname van het bedrijf mogelijk te maken. Niet op een vrijblijvende of lukrake manier. Integendeel. Met veel kennis en deskundigheid werd ons dossier door­genomen en kritisch beoordeeld. Met de feedback werd hier en daar geoptimaliseerd en bijgestuurd. Eens beslist ging het snel. Op 20 mei 2008 werd het overnamecontract getekend en kon IZEN terug beginnen bouwen. Bijna één jaar later zijn we gelukkig en is er terug een zweem van euforie. We zijn financiëel stabiel, we hebben nog steeds grote groeimogelijkheden en ambities, we proberen onze marktpositie te consolideren en te versterken, we kunnen ­continuïteit en zekerheid aan onze medewerkers aanbieden. Er wordt misschien niet zo veel over gesproken, maar de realiteit, het gevoel is sterker dan ooit. IZEN is terug in Vlaamse handen, met veel goesting en arbeidsvreugde en dit dank zij de steun en het vertrouwen van onze medewerkers en van organisaties zoals Trividend en het Kringloopfonds. Dank je wel.

De Batibouwstand van Izen in 2009

Gie Verbunt, gedelegeerd bestuurder van Izen nv Hoeksken 56, 2275 Lille Tel: 014 55 83 19 – Fax: 014 55 83 17 E-mail: [email protected] – Website: www.izen.be

11

Dossieropbouw, rapportering, kredietopvolging en -bewaking

Probleemkredieten uit het Verslag van de raad van bestuur (9/15)

uit het Verslag van de raad van bestuur (7/15) De opvolging van de grotere portefeuille vergt, begrijpelijkerwijze, ook steeds meer tijd. Vorig jaar werd dit acuut en pijnlijk duidelijk. De personeelsversterking was daar een antwoord op.

Risicokapitaal verstrekken is niet risicoloos. Van de probleemdossiers van vorig jaar lijkt er één zich traag te stabiliseren, één ander toonde een indrukwekkende verbetering, waarvan we hopen dat ze duurzaam en crisisbestendig is.

Trividend volgt verder haar leningen en participaties op, oa steunend op basisopvolgingen, uitgevoerd door het doorlichtingsteam. Waar mogelijk heeft Trividend een waar­nemer in de raad van bestuur. Dat alles is goed en beter dan voorheen, maar het volstaat (nog!) niet. In 2009 bouwen we dit verder uit.

Nieuwe moeilijkheden doken op, in minstens vier dossiers waar een waardevermindering nodig leek. Een moeilijke marktuitbreiding, een vereiste reorganisatie, gezondheidsproblemen bij een bedrijf en haar bedrijfsleider en tenslotte een stopzetting met doorstart voor het overgenomen personeel.

De aandacht gaat recent nog veel uitdrukkelijker naar sterk management en kwalitatieve rapportering door onze klanten.

Het gemiddelde provisiebedrag groeide de laatste drie jaar uit tot ruim € 100.000 per jaar, en weegt op de rentabiliteit van Trividend. Ook de gemiddelde winstgevendheid van de individuele organisaties ‘in portefeuille’ blijft een kritisch aandachtspunt.

getuigenis

Aanhoudende begeleiding van bestaande klanten: BBK-BIO heeft management-assistentie, dank zij een Trividend-bestuurder

BBK-BIO is groothandelaar en verwerker van kruiden, specerijen, thee, voedingssupplemen­ten, cosmetica, voedingsoliën en dranken. Al onze producten zijn afkomstig van biologische teelt. Ze worden geproduceerd en/of verpakt in samenwerking met de Sociale Economie. In juli 2005 verhuisden we van Wilrijk naar Gavere, naar gebouwen van Biofresh. Dat is een nationaal distributeur in biologische droge en verse voeding. Om onze distributie naar de natuurvoedingswinkels beter te organiseren, sloten we met Biofresh een samenwerkings­overeenkomst. BBK-BIO had extra kapitaal nodig om de verbouwing te financieren en ook voor de investe­ring in rekken en informatica. Dankzij onze consultant (Piet Van Raes) kwamen wij in contact met Trividend, die ons dossier analyseerde en goedkeurde. Trividend werd aandeelhouder van BBK-BIO en neemt ook deel aan onze raad van bestuur: Trividend laat er zich vertegen­woordigen door een externe bestuurder, Frederik Dossche. Die werd door BBK-BIO zelf gekozen en door Trividend goedgekeurd. Frederik helpt ons bij het nauwkeurig invullen van de rapporteringstool die Trividend recent voorstelde. Zo kunnen we de evolutie van onze werkzaamheid, doelstellingen, prospecten, verkopen en marges, en de concrete ­problemen en uitdagingen hierbij van dichtbij opvolgen. Dat versterkt ons gevoel dat de aandeelhouder zich echt bekommert om hoe wij het doen. Bovendien verstrekken ze waar mogelijk, actief direct advies. Wij zien de toekomst hoopvol tegemoet met standvastige, geïnteresseerde en veeleisende partners als Trividend. Eric de Burbure, gedelegeerd bestuurder van BBK-BIO NV Legen Heirweg 51A, 9890 Gavere Tel: 09 384 94 03 – Fax: 09 384 94 05 E-mail: [email protected] – Website: www.bbkbio.be

12

Trividend Jaarverslag 2008

Overzicht van de Trividend klanten, op 31/12/2008 Naam en Rechtsvorm

Gemeente

Sector/Activiteit

Engagement Trividend

Participaties BBK-BIO, nv

Gavere

groothandel bioproducten

De Dienstencompagnie, cvba

Turnhout

zaken- en dienstencentrum

100.000

De Link, cvba-vso

Zedelgem

dienstencheques

15.500

De Werkhoek RIC, cvba

Oudenburg

startcentrum sociale economie

25.000 50.000

25.000

De Wolkammerij, nv

Antwerpen

startcentrum sociale economie

Debu(u)t, cvba

Brussel

activiteitencoöperatie

10.000

Ethimmo, cvba

Kortrijk

sociaal verhuurkantoor – immobiliën

40.000

Freedom of Movement, cvba (**)

Linter

metaalverwerkende nijverheid

49.000

i2 Build, bvba

Berlaar

bouw aannemer

15.050

Kiemagro, cvba

Schriek

biologische kiemerij

25.000

Kluster, cvba-vso

Genk

dienstencheques

Knit, cvba

Antwerpen

breimode

33.750 100.000

8.000

Kringservice, nv

Merksem

kringloop

NOA, nv

Antwerpen

bedrijvencentrum

Ondernemersatelier, cvba

Genk

activiteitencoöperatie

10.000

Security Assistant Team, bvba

Aarschot

bewakingsfirma

50.000

Vectris, cvba

Leuven

adviesbureau duurzame mobiliteit

75.000

Baobab Catering, nv

Waregem

horeca

25.000

Baobab Catering, nv

Waregem

horeca

60.000

6.197

Leningen

CAS, vzw

Antwerpen

horeca

Cenergie, cvba (*)

Berchem

adviesbureau energie

Ctaste, bvba

Antwerpen

horeca

Comfort Masters, bvba-vso

Deurne

dienstencheques

De Dienstencompagnie, cvba (*)

Turnhout

zaken- en dienstencentrum

60.000 180.000 15.000 15.000 150.000

Europees Centrum voor Restauratietechnieken, vzw

Heusden-Zolder

bouwsector

50.000

Kasteelhoeve Poeke, cvba

Eeklo

natuurbeheer

40.000

Kringwinkel Antwerpen, vzw (*)

Merksem

kringloop

75.000

Liberty Strijk- & Poetsservice, cvba-vso

Poperinge

dienstencheques

15.000

Loca Labora, vzw

Beernem

landbouw, horeca, groenonderhoud

75.000 125.000

Loca Labora, vzw (*)

Beernem

landbouw, horeca, groenonderhoud

Nice & Easy, cvba-vso

Zaventem

dienstencheques

15.000

Pro Natura Vlaams-Brabant, vzw

Halle

groenonderhoud

100.000 150.000

Security Assistant Team, bvba (*)

Aarschot

bewakingsfirma

Sociale Economie Oostende, vzw (*)

Oostende

projectontwikkeling sociale economie

Izen, nv (*)

Lille

ecologisch verwarmen

150.000

80.000

Izen, nv (**)

Lille

ecologisch verwarmen

100.000

Take Off, cvba

Oostende

activiteitencoöperatie

75.000

(*) in samenwerking met het Kringloopfonds – (**) cofinanciering met partners in méér Participaties, afgelopen in 2008 Varda (Relamping), cvba

Antwerpen

adviesbureau verlichting

12.500

De Link, cvba-vso

Zedelgem

dienstencheques

25.000

Gors, vzw

Borgloon

toerisme

75.000

Groenwerk, vzw

Broechem

groenonderhoud

25.000

Opnieuw & Co, cvba

Lier

kringloop

49.579

Leningen, afgelopen in 2008

13

DEEL 4 DE ACTIVITEITEN: TRIVIDEND BEGELEIDT Management rapportering: zeggen wat we doen uit het Verslag van de raad van bestuur (8/15) In antwoord op een gepercipieerde lacune bouwden we efficiënt en in een mum van tijd een management rapport uit, dat we onze klanten en de sector graag ter beschikking stellen. Het rapport werkt als een zaklamp: het belicht ­domeinen die management aandacht vergen. Focus en snelle actie helpen ondernemers problemen tijdig en ­kordaat aanpakken. Meer dan één ondernemer bevestigde ons dat haar of zijn prioriteiten heel scherp duidelijk werden. Dit project wordt gesteund door de Vlaamse overheid. De sector, de betrokken organisaties en het eco-sociaal weefsel versterken erdoor, hopen we. Het risico van Trividend vermindert, dat weten we zeker. Ook hier zijn de managementondersteuning en de holistische visie van Trividend gewaardeerd.

Een verankering voor de sector Zoals aangekondigd in vorig jaarverslag, kreeg Trividend er op 25 april 2008 een opdracht bij: “de uitwerking van een management rapporteringstool voor de sector van de Sociale Economie. Deze tool zal concreet worden getest bij minimaal 20 bedrijven en gaandeweg het project aangepast worden aan de noden van de sector, zodat een maximale bruikbaarheid is gegarandeerd. De rapporterings­tool dient na afloop van het project ter beschikking (te) worden gesteld voor de ganse sociale economie sector.” (Besluit van de Vlaamse minister van mobiliteit, sociale economie en gelijke kansen). Dit project kreeg de naam ‘Zeggen wat we doen’ en ging in mei 2008 effectief van start. Graag brengen we u hierover verslag uit.

Het afgelegde parcours Het basismodel staat ‘op punt’, al blijft Trividend uiteraard openstaan voor tips en opmerkingen. Het blanco model gaat op 1 A4 en bestaat uit 5 grote blokken: 1 strategische doelstellingen; 2 rendabiliteit: in hoeveelheden, € en periodes; met toelichting en verbetervoorstellen; 3 kritieke succesfactoren in verband met de bedrijfsactiviteit; 4 kritieke succesfactoren in verband met de inzet van bedrijfsmiddelen; 5 andere risicofactoren en uitdagingen

14

Daarbij heeft Trividend een handleiding opgesteld, die moet helpen om de tool in te vullen. Zij omschrijft ook kort waarom de tool ontwikkeld werd en wat de achterliggende ‘theorie’ is. Trividend wil bovendien enkele sectorversies ontwikkelen die meer op maat van organisaties gemaakt zijn. Voor twee deelsectoren heeft Trividend deze versies klaar: horeca en dienstencheque. Voor dienstencheque bedrijven is bovendien een extra boordtabel voor uuropvolging en absenteïsme ontwikkeld die vrij eenvoudig ­ingevuld kan worden op basis van standaardgegevens van het sociaal secretariaat.

Een win-win situatie Omdat Trividend als risicokapitaalverschaffer ongeborgd werkt, hebben we alle belang bij een regelmatige, overzichtelijke en volledige rapportering van onze klanten. Trividend heeft daarom eerst haar eigen risicoklanten & nieuwe klanten gecontacteerd en aangedrongen op een snelle ingebruikname. Pas daarna hebben we ons gericht op anderen (klanten, prospecten, geïnteresseerde ondernemers). Trividend wil met deze tool bovendien de maatschappelijke discussie aanwakkeren over thema’s als ondernemingsstrategie, financieel management en risicobeheersing. De Trividend-medewerkers schreven ook twee artikels:

‘Strategie onderweg?’ Besturen met sleutelperformantieindicatoren (KPIs) voor sociale economie actoren Dit artikel is opgenomen in het Social Profit Jaarboek 2008. Social Profit Jaarboek 2008-2009, ISBN 9789034192820. Verantwoordelijke uitgever: Standaard Uitgeverij (www.standaarduitgeverij.be)

‘Managementrapportering in de Sociale Economie’ Analyse met een concrete case Dit artikel verscheen in het oktobernummer 2008 van CFO magazine. Het wordt ook door VOSEC verspreid via Expertisepunt. Beide zijn ook te vinden op de Trividend website onder ‘Zeggen wat we doen’.

Trividend Jaarverslag 2008

Begeleiding van organisaties We beschouwen dit rapporteringsmodel eigenlijk als een mini­managementcursus: al doende noodzakelijke managementvaardig­ heden verwerven of verbeteren… En zo ervaren we het ook bij de meeste klanten. Een aantal (vooral grotere) klanten hebben we op het vlak van managementrapportering niet veel te leren. Maar ook voor hen is deze tool geen maat voor niks. De reacties zijn eenduidig positief en de tool wordt beschouwd als een goede basis voor een uitbreiding en/ of optimalisatie van bestaande systemen en rapporten, of gewoon als checklist. Het voorstellen van de tool, het begeleiden van de klanten bij het gebruiken van de tool en het opvolgen ervan is een tijds- en arbeidsintensieve opdracht voor Trividend, die dit (voor klanten) graag op zich neemt. We zijn er na een moeizame start en wat meer ‘praktijkervaring’ steeds meer van overtuigd dat het gebruiken van deze rapporteringstool door KMO’s bijdraagt tot een duurzamere economie, waar iedereen bij ­gebaat is: »» in de eerste plaats de ondernemers zelf; »» Trividend als risicokapitaalverschaffer & haar aandeelhouders; »» de overheid als aandeelhouder van Trividend en als investeerder in programma’s voor tewerkstelling, welzijn en doorstroming; »» de stakeholders, vanuit de maatschappelijke meerwaarde die onze duurzame organisaties creëren. Met die ambitie is het project opgezet en wordt het verder uitgebouwd.

Partners in de Sociale Economie en daarbuiten Trividend heeft als opdracht de tool na afloop van het project ter ­beschikking te stellen van de hele sector van de Sociale Economie. Zo lang wensen we daar echter niet mee te wachten. Zo heeft Trividend de rapporteringstool verspreid onder de cursisten van de module Financieel Management aan de UAMS Antwerpen die we ook in het schooljaar 2008–2009 verzorgden. Trividend werd bovendien uitgenodigd als gastdocent om onze rapporteringstool toe te lichten. Zo bijvoorbeeld als onderdeel van een cursus ‘Marketing voor KMO’s’ van Syntra West in Kortrijk enerzijds en als onderdeel van een opleiding ‘Duurzaam Toerisme’ van Unizo Oudenaarde anderzijds.

Trividend wil bovendien graag de collega’s-ondersteuners van de sector betrekken bij dit project. Enkele voorbeelden van deze constructieve samenwerking: »» We hebben het met het doorlichtingsteam gehad over de mogelijkheid de rapporteringstool op te nemen in de basisopvolging. Het model kan door de klant als voorbereiding ingevuld worden en een basis vormen om in de sterkte-zwakte analyse dieper in te gaan op hun belangrijkste risicofactoren. »» Trividend ziet een meerwaarde voor de sector in de samenwerking met de startcentra, die de eerstelijns begeleiding verzorgen en startende ondernemers ondersteunen. »» Nu reeds worden enkele startcentra ingeschakeld om organisaties op te volgen bij het gebruik van het rapporteringsmodel. »» Trividend bracht begin 2009 elf Senior Consultants bijeen als voorbereiding op een toekomstige samenwerking bij de begeleiding van klanten. Hierbij hebben we het gehad over de rapporteringstool zelf, over de klemtonen en eigenheid van de Sociale Economie en over de specifieke begeleiding van managers uit deze sector.

Het bereik van deze rapporteringstool Deze tool willen we tegen 31 oktober 2009 met minstens 20 organisaties uitgetest hebben. Eind 2008 was ‘Zeggen wat we doen’ inmiddels door vijf organisaties in gebru k genomen, waren er vijf organisaties geïnteresseerd om als testorganisatie te fungeren en hadden vier organisaties ons gevraagd om hen begin 2009 opnieuw te contacteren hiervoor. We komen hiermee aardig in de buurt van de 20 en hebben het interne streefdoel inmiddels zelf naar 25 verlegd. Zie hier een overzicht van het bereik van de rapporteringstool per eind 2008: Type organisatie

Aantal organisaties

Gebruik van tool

Risico-organisaties

7

5

Met interesse

5

0

Te contacteren in 2009

4

0

Geen reactie

12

0

Geen interesse

5

0

Niet-klanten met interesse

5

0

Nieuwe klanten / prospecten

?

?

38

5

TOTAAL

15

Wat er nog te doen is In de volgende maanden zal Trividend zich vooral richten op de volgende taken: »» najagen van rapporten bij organisaties die de tool gebruiken; »» potentiële testorganisaties contacteren en begeleiden; »» de samenwerking met adviesbureaus, startcentra, activiteitencoöperaties, microfinanciers en consultants verder uitbouwen; »» voortdurend optimaliseren van de tool; »» verder ontwikkelen van sectorversies in samenwerking met de organisaties zelf; »» disseminatie van de tool binnen de sector van de (ruime) sociale economie en alle geïnteresseerde organisaties hierbij betrekken; »» verder deelnemen aan en bijdragen tot het maatschappelijke debat omtrent ondernemerschap, strategisch managen, risicobeheersing, enz; »» waar zinvol, meewerken aan ruimere initiatieven rond duurzaamheidsverslaggeving, waaronder het ‘Social Accountability’ Project van VOSEC.

getuigenis

COMFORT MASTERS

De bvba Comfort Masters ging in juli 2008 van start als dienstencheque bedrijf in de Sociale Economie, een activiteit met doorgaans kleine marges. Onze missie is duurzame tewerkstelling creëren en houdt in dat we de nodige opleiding en begeleiding willen aanbieden aan onze werknemers. Dit vraagt van ons, ondernemers in de Sociale Economie, engagement én financiële middelen. Als net opgestart bedrijf konden wij zonder waarborg echter geen lening krijgen bij de bank. Trividend heeft ons daarbij geholpen door ons een ­achtergestelde lening van 15.000 € toe te kennen, zonder waarborg. Mede dankzij deze versterking van het werkkapitaal wordt Comfort Masters weldra erkend als invoegbedrijf. Zo kunnen we langdurige werklozen via aanwerving en begeleiding integreren in het normale arbeidscircuit, met een gedeeltelijke subsidie van de overheid. Trividend heeft ons bovendien een management rapporteringsmodel aangeboden, enerzijds om haar eigen kapitaalpositie op te volgen, anderzijds om ‘haar’ sociale ondernemers te ondersteunen. Deze tool is nog maar pas in gebruik, maar heeft eigenlijk al meteen een positieve invloed gehad op onze bedrijfsvoering. Zo zijn we tot een aantal ­belangrijke inzichten gekomen en zijn we onze bedrijfsactiviteit op basis hiervan anders gaan organiseren. Het klinkt misschien te mooi om waar te zijn, maar op één A4 zie je (en zeg je) wat je doet, wat je troeven zijn en waar je zwaktes liggen. Het rapport is verrassend concreet en doet je conclusies trekken en actiepunten formuleren. Op deze manier kunnen wij problemen tijdig situeren, aanpakken en erger voorkomen. We zijn Trividend dan ook erg dankbaar voor dit rapporteringsmodel. Freda Nkansah, zaakvoerder Comfort Masters bvba-vso Amandus Geenenlaan 17/1, 2100 Deurne Tel: 03 327 38 21 E-mail: [email protected] – Website: www.comfortmasters.org

16

Maar ook na voltooiing van deze opdracht willen we dit project zoveel mogelijk voortzetten. Omdat we geloven dat – naast Trividend – de ruime sector hier beter van wordt. En omdat het nu eenmaal de opdracht is van Trividend om duurzame ondernemers te onder­steunen en om haar eigen kredietposities op te volgen en te beschermen… De wortels baten niet alleen de boom, maar alle vogels die erin huizen.

Trividend Jaarverslag 2008

Maatschappelijke betrokkenheid, samenwerking en impact voor de stakeholders, de buurt en de maatschappij Trividend is actief aanwezig en zelfs erg betrokken bij het leven om en rond onze sector. Gelet op de kleine bestaffing, gebeurt dit noodgedwongen erg selectief. We verwijzen graag naar vorig jaarverslag voor een uitgebreide rapportering hierover.

Uitdagingen voor Trividend uit het Verslag van de raad van bestuur (14/15) Trividend legt operationeel erg de klemtoon op de verdere ontwikkeling van de opvolging, en specifiek op de ondersteuning van onze klanten bij de uitbouw van een kwalitatieve managementrapportering. Dit maakt van hen sterkere ondernemers en betere werkgevers, en van ons onrechtstreeks dus ook.

structureel te bestendigen, om van het Vlaams participatiefonds een duurzaam rollend fonds te maken voor de Sociale Economie. We willen onze inhoudelijke doelstelling (werkkapitaal verschaffen aan wie van dit kapitaal werk maken en duurzaam welzijn) in efficiëntie en in omvang verder uitbouwen, in het belang van de sector, maar vooral ruimer, van deze maatschappij.

Daartoe bepleitten we een onmiddellijke uitbreiding van onze middelen. In het belang van onze stakeholders wensen we middelen tot een sobere doch evenwichtige werking

Bouwwerven van Trividend voor de sector Veel ligt op stapel Trividend heeft tenslotte nog enkele initiatieven en contacten, die ­recent werden opgestart of die hun vruchten nog moeten afwerpen. Zo zijn we in bespreking met verschillende groepen of initiatieven die ondernemers coachen of begeleiden bij hun project en die, al naar­gelang het geval, ondersteuning aanreiken (juridisch, financieel), ­managementadvies bieden en ook wel financiering bemiddelen. Zo groeien de betrekkingen met Senior Consultants Vlaanderen (SCV) uit tot stevige ondersteuning, waarbij we systematisch of ad hoc ­beroep kunnen doen op consultants van wie we de capaciteiten kennen en waarderen. We doen dit vooral aanvullend op het bestaand dienstenaanbod van de erkende adviesbureaus sociale economie, bij voorbeeld bij ‘reguliere’ bedrijven.

Zo zijn we in bespreking met verschillende (vooral Brusselse) ‘incubatiecentra’, begeleiders van ondernemers, die social enterpreneurship hoog in het vaandel dragen en met wie we graag samenwerken en uitwisselen. Zo staan tenslotte een aantal heel verschillende projecten op stapel, waarbij Trividend mede-initiatiefnemer wordt van risicofondsen die heel specifiek sociale ondernemers willen bedienen. Voor Trividend is dit een kans om aan capaciteitsuitbreiding en aan risicospreiding te doen. Tevens verlenen we de sector daarmee aanzienlijke uitbreiding van toeleidingskanalen, interesse en ondersteuning. U hoort hierover ongetwijfeld meer van ons.

17

DEEL 5 FINANCIEEL VERSLAG: TRIVIDEND RAPPORTEERT Risico’s en onzekerheden uit het Verslag van de raad van bestuur (13/15) Risicokapitaalverschaffing is niet risicoloos. Hoe kan het ook anders! Trividend loopt eerst en vooral kapitaalrisico. Het doel van Trividend is net kapitaal verschaffen aan jonge of groeiende ondernemers in de Sociale Economie, om het hun ontbrekend eigen vermogen op te bouwen. Het risico hierop beperkt Trividend bij de dossieropbouw, bij de selectie en doorlichting in het investeringscomité, vervolgens door de te ontvangen rapportering, en tenslotte door de eigen of externe opvolging hiervan. Verder doet Trividend aan risicobeheersing door het handhaven van kredietplafonds; door risico, waar mogelijk, te spreiden met het Kringloopfonds en met andere partners; door een opvolgingscomité. Belangrijk is de intensivering van de management begeleiding, vaak met een netwerk van partners. Tenslotte beperkt Trividend verder het initieel risico door, waar mogelijk, van meet af aan beter voorbereide dossiers te behandelen, die we ontvangen via vertrouwde kanalen. Tegen het kapitaalrisico kan Trividend, op heden, geen waarborgfonds noch verzekering inroepen.

18

Het aansprakelijkheidsrisico uit mandaten bij klanten wordt verzekerd. Trividend loopt verder een renterisico (het risico dat lopende contracten evolueren tot onder de marktrente; dit wordt niet ingedekt) en een inflatierisico. We onderkennen ook politiek risico, in de zin dat onze activiteit erg afhankelijk blijft van beleidskeuzes van de overheid. Wij kijken uit naar een ruime invulling van de taken van het nieuwe Vlaams sociaal investeringsfonds, ook voor risico­ kapitaal. We zijn meer dan ooit bezorgd dat begeleidings­ taken van collega’s (adviesbureaus, doorlichtingsteam, startcentra, activiteitencoöperaties) eerder beperkt dan uitgebreid worden, ondanks grote noden. We verwachten dat de overheid haar bedoeling met de Sociale Economie moedig invult binnen de Europese dienstenrichtlijn. Zo zou een herziene invoegmaatregel een echte brug met de reguliere economie kunnen betekenen en een unieke kans op meer sociaal ondernemen.

Trividend Jaarverslag 2008

De resultaten van Trividend (bespreking van de resultatenrekening) uit het Verslag van de raad van bestuur (11/15) Inkomsten uit de activiteit Trividend haalt 53 k€ inkomsten uit intresten, ontvangen op uitgeleende bedragen (tov 58 k€ in 2007); en 18 k€ uit de aanrekening van (een deel) van de geleverde diensten (hoger dan vorig jaar, door lesopdrachten en aanbrengcommissie).

Bedrijfsresultaat Het resultaat uit de gewone bedrijfsuitoefening groeit verder van 34 k€ (2006), 52 k€ (2007) tot 70 k€ in 2008. Resultaat uit realisaties en waardeverminderingen Naar aanleiding van de realisatie van één participatie ontvingen we een meerwaarde van 6 k€.

Activiteitsgebonden financiële kosten Een deel van de toegestane leningen financiert Trividend zelf met ontleend kapitaal, waarop 16 k€ intresten betaald werden (tov 13 k€ in 2007). Enerzijds verbetert hiermee de rentevoet voor de klant, anderzijds spreidt Trividend het eigen risico. Bankkosten stellen niet veel voor.

Omgekeerd gebiedt de voorzichtigheid tot het tijdig aanleggen van waardeverminderingen op deelnemingen, zodra de inning ervan – zoniet verloren – toch wel onzeker lijkt. Zo verwerkten we 76 k€ waardeverminderingen op vier participaties, omdat de huidige waarde van hun vermogen niet langer overeenstemt met de boekwaarde.

Inkomsten uit beleggingen De financiële opbrengsten uit beleggingen (en diversen) bedroegen 43 k€ (tov 46 k€ in 2007).

De strikte toepassing van onze waarderingsregels en de omvang van deze kosten herinneren er aan dat Trividend bij haar dienstverlening – ondanks opvolging – weldegelijk reële risico’s neemt.

Vaste kosten De totale werkingskosten bedragen 136 k€ (t.o.v. 128 k€ in 2007). Het aandeel van de personeelskosten hierin groeit (van 95 k€) naar 107 k€. Trividend mag hierbij rekenen op de tussenkomst van de Vlaamse Overheid in de werkingskosten (77 k€) en een projectsubsidie (30 k€).

Vergelijkende Resultatenrekening per 31 december 2008 (*) 2008 Bedrijfskosten diensten en diverse goederen

2007

2006

2005

136.131 127.935 121.519 105.717

2008 Bedrijfsopbrengsten

2007

2006

2005

125.852

89.630

92.157

92.837

12.088

11.724

11.578

11.957

77.406

75.888

74.400

27.988

30.496

29.742

26.086

omzet

bezoldigingen

107.053

94.777

85.296

72.996

subsidies: werkingstoelage

77.407

afschrijvingen

187

1.572

4.324

4.748

subsidies: projecttoelage

30.000

andere bedrijfskosten Financiële kosten Waardevermindering op leningen Waardevermindering op aandelen Belastingen op het resultaat kost (+) opbrengst (–) Winst (+) / verlies (–) van het boekjaar

903

1.090

2.157

1.887

diverse opbrengsten

15.937

12.930

11.345

6.298

Financiële opbrengsten

0 126.607

500

4.691

6.480

96.041 103.732

6.357

75.328

67.024

0

12.500

bank- en beleggingsintresten

43.066

45.570

31.009

30.511

76.265

55.051

50.000

25.034

leningintresten

52.975

58.162

44.319

36.513

0

-6.099

-309

12.686

69.825

52.497

34.621

47.846

Meerwaarden bij realisaties

6.500

1.852

18.506

1.000

Terugname van waardeverminderingen

1.549

0

46.050

1.609 -121.210

49.486

-1.374

Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening

(*) in euro, onder voorbehoud van goedkeuring door de algemene vergadering van 15 mei 2009

19

De positie van Trividend (bespreking van de balans) uit het Verslag van de raad van bestuur (10/15) Kapitaal 52 vennoten vertegenwoordigen het kapitaal: 16 grotere (private en publieke) kapitaalverschaffers en 36 klanten. Een gedeeltelijke terugname door één vennoot is de meest opvallende wijziging. Het kapitaal evolueerde van € 2.470.000 naar € 2.425.000, vertegenwoordigd door 4.850 aandelen. Grote stabiliteit in ons kapitaal is onze kracht.

Investeringen Trividend verstrekt vooral duurzaam aandelenkapitaal aan sociale ondernemers. Bij de aanvang van het werkjaar had Trividend 642 k€ participaties (445 k€ na waardevermindering). In 2008 kwam daar een participatie voor 103 k€ bij, en werd er een van 12 k€ afgelost. Er werden ook voor 76 k€ waardeverminderingen geboekt, in 4 gevallen waar het kapitaal (verder) aangetast bleek. Bij afsluiting van het jaar bedragen de participaties 731 k€ vóór waardeverminderingen, 458 k€ erna. Durven risico nemen is onze kracht.

Kredietopname Trividend maakte zo lang mogelijk gebruik van het federale Kringloopfonds: om de prijs van krediet voor klanten (nog) te verlichten, om klanten grotere kredieten te kunnen verstrekken en om het eigen risico te spreiden. In 2008 kwamen twee grote kredieten in aanmerking voor rechtstreekse cofinanciering door het KLF, dat is buiten de balans van Trividend. Een daarvan werd wel goedgekeurd door de raad van bestuur van het KLF, doch niet voorgedragen op de ministerraad. Het andere werd voor 750 k€ opgenomen. Per einde boekjaar staat nog 398 k€ schuld aan het KLF open, waarvan 317 k€ lang en 81 k€ kort. Partnerschap is onze kracht.

Leningen Trividend verstrekt ook (achtergestelde) leningen, waarmee organisaties (ook vzw’s) hun draagkracht verruimen. De vorderingen uit leningen, die bij de aanvang van het werkjaar 1.032 k€ bedroegen (826 k€ lang en 206 k€ kort), sluiten af op 896 k€ (708 k€ lang en 188 k€ kort). We noteren een aangroei met 130 k€ opgenomen nieuwe leningen. Er zijn ook afnames met wat verviel in 2008; en twee vervroegde aflossingen; doch geen omboeking naar dubieuze vorderingen. Vzw’s mee dragen is onze kracht.

Vergelijkende Balans per 31 december 2008 (*) 2008 Vaste activa Oprichtingskosten

2007

2006

2005

1.355.167 1.477.469 1.414.556 1.509.178

2008

0

0

2.092

Kapitaal

748

2.320

2.464

Uitgiftepremies

Financiële vaste activa

458.297

444.767

409.038

640.291

Reserves

Achtergestelde leningen op meer dan 1 jaar

708.222

826.422

801.409

685.675

Overgedragen verlies

Achtergestelde leningen op hoogste 1 jaar

188.087

205.532

201.789

178.656

1.381.926 1.308.678 1.234.251

928.567

Andere vorderingen op ten hoogste 1 jaar Beleggingen & liquide middelen Overlopende rekeningen (actief) Totaal activa

42.184

197

197

197

197

9.000

9.000

9.000

6.371

-184.432

-186.042

-64.832

-111.689

Vreemd Vermogen (lang en kort)

487.328

492.992

359.942

450.866

Schulden op meer dan 1 jaar

317.153

398.221

286.789

397.857

23.986

18.955

1.330.688 1.267.851 1.204.345

900.005

Schulden op ten hoogste 1 jaar

111.039

92.690

71.784

51.320

9.607

Overlopende rekeningen (passief)

59.136

2.081

1.369

1.689

9.054

33.873

6.954

5.920

2.737.093 2.786.147 2.648.807 2.437.745

Totaal passiva

(*) in euro, onder voorbehoud van goedkeuring door de algemene vergadering van 15 mei 2009

20

2005

2.425.000 2.470.000 2.344.500 2.092.000

0

Vlottende activa

2006

2.249.765 2.293.155 2.288.865 1.986.879

561

Materiële vaste activa

2007

Eigen Vermogen

2.737.093 2.786.147 2.648.807 2.437.745

Trividend Jaarverslag 2008

Beleggingen Trividend waakt over het ethisch verantwoord karakter van haar beleggingen, doch zij dragen niet alle een formeel label of certificaat dat dit als dusdanig erkent. De beleggingen van Trividend evolueerden van 1.237 k€ naar 1.307 k€. Zij worden beheerd bij Triodos en Ethias (termijn) en bij Dexia (bevek). Ondanks de financiële crisis leden we geen (netto) kapitaalverlies op de bevek beleggingen, wel een aangetaste opbrengst. Voorzichtig en verantwoord beleggen is onze kracht. Vorderingen en schulden In de overige vorderingen staat 15 k€ te ontvangen werkingstoelage. De overlopende rekeningen passief groeien uit tot meer dan 59 k€, vooral door ontvangen voorschotten op projecttoelage. Steun aan en van de overheid is onze kracht.

Uittreksel uit de WAARDERINGSREGELS De waarderingsregels zijn opgesteld in overeenstemming met het Wetboek van Vennootschappen, met het KB van 30 januari 2001 tot uitvoering van het Wetboek van Vennootschappen en met de Wet van 17 juli 1975 op de Boekhouding van de ondernemingen (en de uitvoeringsbesluiten ervan). Zij werden laatst aangevuld door de raad van bestuur van 18 april 2008.

Algemene waarderingsbeginselen Trividend houdt zich aan de volgende basisbeginselen: »» waardering in continuïteit: ervan uitgaand dat de vennootschap haar bedrijf voortzet; »» consistentie: identiek van het ene boekjaar op het andere, en stelselmatig toegepast; »» afzonderlijke waardering van elk bestanddeel van het vermogen; »» voorzichtigheid, oprechtheid en goede trouw; »» ze houden rekening met alle voorzienbare risico’s, mogelijke verliezen en ontwaardingen ontstaan tijdens het boekjaar waarop de jaarrekening betrekking heeft, (zelfs indien deze slechts gekend zijn tussen de balansdatum en het ogenblik waarop de raad van bestuur de jaarrekening opstelt); »» ze houden rekening met alle kosten en opbrengsten die betrekking hebben op het boekjaar (of op voorgaande jaren), ongeacht tijdstip van betaling of inning, behalve indien deze inning onzeker is. »» (…)

Activa van de balans Actiefbestanddelen worden in beginsel gewaardeerd aan aanschaffingswaarde, en voor dat bedrag in de balans opgenomen, onder ­aftrek van de desbetreffende afschrijvingen en waarde­verminderingen. (…) Financiële vaste activa Deelnemingen, aandelen of vastrentende effecten en vorderingen op verbonden ondernemingen worden bij verwerving of ontstaan ­geboekt tegen aanschaffingsprijs, exclusief de bijkomende kosten, of tegen nominale waarde. Op het einde van het boekjaar beslist de raad van bestuur of er een waardevermindering moet worden toegepast. Dit moet in elk geval gebeuren »» bij een vermindering van de waarde van minimum 25% gedurende 3 opeenvolgende boekjaren; OF »» bij een vermindering van de waarde van minimum 50% gedurende 1 boekjaar. Waardevermeerderingen worden geboekt op het ogenblik dat ze ­effectief gerealiseerd worden. De vorderingen en borgtochten betaald in contanten, worden geboekt tegen de nominale waarde. Waardeverminderingen worden niet gehandhaafd in de mate waarin ze hoger zijn dan wat vereist is volgens een actuele beoordeling van de minderwaarden waarvoor ze werden gevormd.

21

Vorderingen op meer dan 1 jaar en vorderingen op ten hoogste 1 jaar De vorderingen worden geboekt tegen de nominale waarde. Waardeverminderingen worden desgevallend geboekt op het einde van het boekjaar in aftrek op de activaposten waarop ze betrekking hebben. Geldbeleggingen en liquide middelen Aandelen in andere ondernemingen gehouden met het oog op belegging, worden bij verwerving geboekt tegen aanschaffingsprijs, exclusief de bijkomende kosten. Bij verkoop van niet identificeerbare aandelen worden de aandelen uitgeboekt volgens LIFO-methode. In tegenstelling tot wat gebruikelijk is, wordt de BEVEK geboekt aan beurswaarde bij afsluiting (en dus niet aan LIFO aanschaffings­ waarde), om een correcte toerekening van opbrengsten te bekomen. De vastrentende effecten worden gewaardeerd tegen netto-boekwaarde of marktwaarde indien deze lager is. (…)

Verwerking van het resultaat

Waardering in continuïteit Gelet op het overgedragen verlies uit vorige boekjaren, bevestigen we dat de toepassing van de waarderingsregels in de veronderstelling van continuïteit ons verantwoord lijkt. De geleden verliezen belemmeren de werking van de vennootschap niet; zij tasten haar credibiliteit niet aan. De nodige maatregelen werden getroffen (en worden blijvend herbeoordeeld en verbeterd), om de risico’s eigen aan risico­ kapitaalverschaffing zo goed als mogelijk onder controle te houden, afgezien van het risico mbt wijzigende regelgeving, en de mogelijke gevolgen daarvan voor Trividend. Goedkeuring en kwijting Wij leggen u de jaarrekening, die sluit met een balanstotaal van € 2.737.093,45, voor ter goedkeuring en we vragen u kwijting te verlenen aan bestuurders en commissaris voor de uitoefening van hun mandaat. Opgemaakt te Brussel, op donderdag 23 april 2009, de raad van bestuur

uit het Verslag van de raad van bestuur (12/15) De jaarrekening die voorligt sluit af met een te bestemmen winst van € 1.609,28 (na belasting). We stellen u volgende resultaatsverwerking voor:

Melding overeenkomstig Wetboek van Vennootschappen, artikel 105

te bestemmen resultaat: netto te bestemmen resultaat van het boekjaar

De jaarrekening die hier werd voorgesteld is een verkorte versie van de neerleggings­versie van de jaarrekening die weldra publiek beschikbaar is via de balanscentrale van de Nationale Bank van België.

+1.609,28

overgedragen verliezen van vorige boekjaren –186.041,72 resultaatsbestemming: over te dragen verlies:

Zij is onder voorbehoud van goedkeuring door de algemene vergadering van 15 mei 2009.

+184.432,44

Volledigheidshalve uit het Verslag van de raad van bestuur (15/15) Verplichte meldingen Volledigheidshalve bevestigen we, dat we u niets anders menen te moeten melden • omtrent belangrijke gebeurtenissen die na het einde van het boekjaar hebben plaatsgevonden; • over omstandigheden die de ontwikkeling van de vennootschap aanmerkelijk kunnen beïnvloeden, (voor zover zij niet van die aard zijn dat zij ernstig nadeel zouden berokkenen aan de vennootschap);

22

• omtrent werkzaamheden op het gebied van onderzoek en ontwikkeling; • betreffende het bestaan van bijkantoren van de vennootschap.

Onze commissaris, Goossens Gossart Joos, burgerlijke vennootschap die de vorm van een bvba heeft aangenomen, Internationale laan 55/30 te 1070 Brussel, vertegenwoordigd door mevrouw Chantal Joos, bedrijfsrevisor, stelde een goedkeurende verklaring zonder voor­behoud op over de jaarrekening met betrekking tot het boekjaar afgesloten per 31/12/08.

Trividend Jaarverslag 2008

Nawoord van de directeur Solvabiliteit en vertrouwen zijn veel waard in ons systeem ‘Vertrouwen’ is de hoofdopdracht van Trividend: we ‘lenen’ solvabiliteit, kredietwaardigheid aan initiatieven die zinvol en productief werken aan een duurzame samenleving. Hoe kostbaar solvabiliteit is, blijkt overvloedig uit de huidige crisis. Zo bij voorbeeld nog maar recent, toen bekend werd “dat een zelfstandig [?!] Fortis Bank aan de Belgische overheid een waarborg van € 250 miljard [u leest goed: tweehonderd vijftig miljard euro] zou vragen om zich op de interbankenmarkt te kunnen herfinancieren”. (De Standaard) Als het ondersteunen van een ‘neutraal’ systeem (gebaseerd op een economie, die er zich niet eens op toelegt iets bijzonder maatschappelijk waardevols te produceren) onze maatschappij zo veel waard is, hoeveel te meer geldt dat dan voor de uitbouw van ‘sociale’ economie die zich toelegt op zinvol werk, duurzame goederen en maatschappelijke diensten (en voor alle duidelijkheid: op een vrije, niet planmatige of overheidsgereguleerde ‘markt’!).

Een luie droom zonder visie Ons dominant economisch bestel is weinig realistisch. (Dat hoort u niet zo vaak, niet waar?) “Het ideaal voor de werkgever is productie zonder werknemers, en voor de werknemers, inkomen zonder arbeid. … Met vér strekkende gevolgen!” (E.F. SCHUMACHER) De combinatie van egoïsmes levert ons wel een systeem dat zichzelf tot op zekere hoogte uitbalanceert, onder andere via paritair overleg. En ons Rijnlandmodel geldt voorlopig als het minst slechte. Maar dit kostbare systeem behoudt iets ‘goedkoops’. En het biedt geen antwoord op onze echte noden. Kortom: het is zelfs geen economie “as if people mattered!” En dat is wellicht het ergste. Erger dan de systeemrisico’s, en dan dat het systeem bovendien ook nog inefficiënt was en onbetaalbaar wordt. We willen nuttige producten, voor een mooie wereld, waar het goed is. Dat wil zeggen dat onze auto of computer er anders hoort uit te zien: dichter bij onze behoeften en onze wens!

Een ander leiderschap Dit vergt een ander, visionair leiderschap. Governance gaat ook daar over! We verwijzen naar een rapport en motie van het Europees Parlement over Sociale Economie (januari 2009). Een visie die corrigeert tegenover de gebruikelijke prioriteiten van een ‘liberale’ commissie en van zichzelf bedienende lidstaten. Een visie die gedragen lijkt door een ruime meerderheid van het Europees Parlement. We zouden willen dat de overheid haar steentje bijdroeg. Dat zij niet draalde, zoals de federale. Of zoals ook de ­Vlaamse, als het aankomt op het uittekenen van een sociale economie die én ambitieus, én dienend, én ondersteund, én betaalbaar én ‘europa-proof’ blijkt! Kleinschalig, dicht bij ons, rekenen we op bekwaam leiderschap op ondernemingsniveau. We dragen ertoe bij waar het kan. Daar hangt het van af. En daar is gelukkig hoop… en onbaatzuchtigheid!

Falen en geven Mensen zijn feilbaar. Hun economie ook. Wie dat vergat, leed inmiddels verlies, zwaar! We hebben een menselijke economie nodig, met plaats voor fouten, kleine en grote fouten, nucleair en kosmisch. (shit happens.) En met plaats voor goedheid, gulheid, vrijwilligheid. (En dit is écht geen vraag voor gratis of kosteloos!) En … met plaats voor mensen. Waar techniek en technocraten hun juiste plaats krijgen: dienend.

23

Minder zekerheden, niet minder risico, wel méér bescheidenheid? Dit vergt ook een andere houding tegenover risico en initiatief. We moeten nog voorzichtiger alsook veel bescheidener worden. Met gerichte aandacht voor het nieuwe, het initiatief, het kleinschalige. Waar mensen opstaan, hen steunen: grondvesten. En we willen spreiden: vele kleine initiatieven ondersteunen die het anders en beter aanpakken. Veeleisend blijven we ook: winst én maatschappelijke meerwaarde willen we. Duurzaam! Bescheiden, omdat we morgen nog fouten gaan maken. En voorzichtig, omdat egoïsme en cliëntelisme de wereld niet uit zijn. We wagen het! “Dan pas zullen we een economisch leven zien dat dichter staat bij onze biologische omgeving: kleinere bedrijven, een rijker milieu en geen schulden. Een wereld waarin ondernemers, en niet bankiers de risico’s nemen, waar elke dag bedrijven geboren worden en sterven zonder dat dat het nieuws haalt.” (Nassim N. TALEB, over ‘Kapitalisme 2.0’ in De Morgen en in The Financial Times)

Vandaag geworteld, morgen (iets) gegroeid Het gras groeit, zonder eraan te trekken. Trividend staat klaar. Nu al. En morgen ook nog. Geduldig. Geworteld. Capabel. Vernieuwend. Klaar voor samenwerking met vele lokale, gelijkdenkende, innoverende, ambitieuze sociale initiatieven. Tegenover het model dat nu in crisis verkeert denken we, trots: »» we staan met de beide voeten in de modder van de reële menseneconomie; »» we zijn lokaal, kleinschalig, maatschappelijk nuttig, veel goedkoper, transparant, respectvol, en ondanks – of juist dankzij – onze duidelijke risico’s zo veel veiliger. Maar toegegeven, niet makkelijk! En er staat veel meer op het spel dan onze ‘kleine’ sociale economie. Bernard Fornoville, directeur

NB Een jaarverslag biedt geen ruimte voor wetenschappelijk studiewerk. Daarom is een volledige versie van dit nawoord, met uitgebreide referenties en eindnoten, beschikbaar op de website van Trividend: www.trividend.be

24

Initiatiefnemers, oprichters en/of hun rechtsopvolgers: »» uit de Sociale Economie

»» publieke overheden

»» uit de andere privé-partners

Toegetreden aandeelhouders: »» voor de toegetreden klanten, zie binnenin, blz 4

Structurele partner:

Trividend Vlaams Participatiefonds voor de Sociale Economie

cvba

Vooruitgangstraat 333 b12 B-1030 Brussel Tel 02 274 14 51 – Fax 02 205 17 39 BTW BE 0476 371 651 - RPR Brussel

[email protected] – www.trividend.be