Van de redactie Zoals u al in de bijgevoegde aanbiedingsbrief heeft kunnen lezen, zullen wij u vanaf het komende jaar regelmatig informeren via de digitale Nieuwsbrief Trésor. Wij hopen u zo beter op de hoogte te houden over onze natuurbeschermingsactiviteiten in Frans-Guyana tegen zo laag mogelijke kosten. Daarnaast zullen wij het komende jaar het u bekende tijdschrift Trésor Nieuws zeker één keer laten verschijnen in de u vertrouwde papieren versie. Wij hebben ervoor gekozen u deze eerste Nieuwsbrief als kennismaking zowel per post als digitaal toe te zenden. Mocht u deze Nieuwsbrief niet elektronisch ontvangen, dan ontbreekt waarschijnlijk het (juiste) email adres in onze administratie. Zou u ons dat willen laten weten via
[email protected]? Ook als u digitale informatie over ons project niet op prijs stelt, kunt u via het genoemde e-maildres een afmelding doorgeven. In deze Nieuwsbrief Trésor wordt u geïnformeerd over de laatste ontwikkelingen in het Trésor reservaat, evenals in de nieuw toegevoegde gebieden, zoals het unieke bosgebied rond de vroegere gevangenis van de Annamites (Noord-Vietnamese vrijheidsstrijders) in Frans-Guyana. U leest over het nieuwe entreegebouw van het Trésorreservaat, het eerste onderzoek door Utrechtse Biologiestudenten in het gebied van de Annamites en over de plannen voor 2016. Graag vestigen wij in het bijzonder uw aandacht op het nieuwe entreegebouw dat zonder uw bijdragen niet gerealiseerd had kunnen worden. Namens ons team in Frans-Guyana willen wij daarvoor hartelijk danken. Het komende jaar zullen de taken van Vijko Lukkien en Pipasi Jeurissen worden overgenomen door Rens Vaessen. Hij heeft voor deze taak, naast zijn promotieonderzoek, voor 5 jaar een aanstelling heeft gekregen binnen het Departement Biologie van onze Universiteit. Hij zal deze taak zeker niet alleen uitvoeren - een team van enthousiaste jonge mensen zal hem hierbij helpen. Zo zal Jeffrey Brand het komende halfjaar vanuit Frans-Guyana samen met ons team ter plaatse werken aan de nieuwe website voor Nederland en bijdragen aan het regelmatig verschijnen van de digitale Nieuwsbrief Trésor. Biologiestudenten die zich als Ambassadeur voor Trésor hebben aangemeld, zullen het komende jaar helpen bij onder andere de nodige promotionele acties. Tot slot - met veel voldoening over wat er allemaal bereikt is met het Trésorinitiatief - zullen Vijko Lukkien en Pipasi Jeurissen het komende jaar afscheid nemen met het volste vertrouwen dat hun werk in goede handen is. Zij willen eenieder langs deze weg van harte bedanken voor het vertrouwen van u als donateur gedurende de afgelopen 20 jaar en hopelijk nog vele jaren in de toekomst.
Trésor, een blik op 2016 Door Rens Vaessen Trésor maakt veel veranderingen door. Met het lezen van deze nieuwsbrief heeft u er daar al één van te pakken. We zullen elk kwartaal een nieuwsbrief uitbrengen om u zo op de hoogte te kunnen houden. Daarnaast zal het u bekende blad Trésor Nieuws één maal per jaar verschijnen. We gunnen u alvast een blik naar heel 2016, waarin veel staat te gebeuren. Begin 2016 zal het nieuwe entreegebouw feestelijk geopend worden (zie ‘Een nieuw entreegebouw’) en in de loop van het jaar zal het worden ingericht zodat het ook weer voor educatieve doeleinden gebruikt kan worden. Daarbij zullen de maandelijkse rondleidingen over de educatieve routes blijven plaatsvinden. Educatie en wetenschap zullen een nog belangrijkere positie gaan innemen bij Trésor. De meest recente voorbeelden hiervan zijn de veldcursus voor masterstudenten Biologie naar Frans-Guyana (zie ‘Studenten in de rimboe’) en de start van een doctoraal onderzoek (zie ‘Het stokje wordt met ingang van 2016 overgenomen’). De veldcursus wordt om het jaar gegeven en zal dus niet in 2016 plaatsvinden. Wel zullen studenten naar Frans-Guyana trekken om daar stage te kunnen doen. Op educatief gebied wordt er ook met lokale bevolking gepraat. Zij leren dan over de natuur in FransGuyana en worden op de hoogte gebracht van de do’s en don’ts in het Trésor gebied. Tegelijkertijd proberen wij ook van hen te leren, bijvoorbeeld over hoe zij het gebied rond Trésor gebruiken. Op onderzoeksgebied zal de monitoring van planten en dieren worden voortgezet met speciale aandacht voor de populatie van zwarte manakins (Xenopipo atronitens). Ook zal komend jaar extra aandacht gegeven worden aan Batrachochytrium dendrobatidis, een schimmel die tot hoge sterfte onder amfibieën kan leiden. Studenten van de Universiteit Utrecht zullen naar Frans-Guyana gaan om het onderzoek te ondersteunen. Om de onderzoeksmogelijkheden te vergroten zal het reservaat verrijkt worden met een weerstation. Met deze aanvulling kunnen ook de effecten van weer en klimaat op het gebied worden meegenomen. Tot slot een hele belangrijke en ingrijpende verandering: Vijko Lukkien en Pipasi Jeurissen zullen zich steeds meer terugtrekken van hun taken voor de Stichting. Na zich zeer lange tijd met hart en ziel te hebben ingezet voor de Stichting, nemen zij nu wat meer tijd voor zichzelf. De taken van Vijko Lukkien en Pipasi Jeurissen zullen grotendeels worden overgenomen door Rens Vaessen en een groep zeer gemotiveerde vrijwilligers.
Een zwarte manakin (Xenopipo atronitens)
Foto: Association Trésor
Een nieuw entreegebouw Door Vijko Lukkien Na een jaar van voorbereiding en een bouwperiode van bijna een halfjaar is het eindelijk zo ver: het nieuwe entreegebouw van het Trésorreservaat (Maison de la Réserve Trésor) wordt in december opgeleverd. Met financiële steun van u als donateur, het Conseil Régional in Frans-Guyana en daarnaast het uitgekeerde verzekeringsbedrag is een gloednieuw, geheel brandveilig bezoekerscentrum gerealiseerd. Met dit nieuwe bezoekerscentrum kunnen onder andere de schoolprogramma’s in 2016 als vanouds worden uitgevoerd. Het Conservatoire du Littoral in Parijs draagt in dit nieuwbouwproject ook zorg voor de aanleg van het parkeerterrein, met name voor (school)bussen. De bijgevoegde foto’s geven u een indruk van het gebouw dat door zijn schuifpuien voor vele doeleinden gebruikt kan worden en bij zeer verschillende weersomstandigheden. Binnenkort begint de inrichting ten behoeve van de voorlichtende en educatieve activiteiten, behorende bij ons Trésorreservaat.
Het entreegebouw in opbouw
Foto: Association Trésor
Een recente foto van het entreegebouw. De gele kleur is grondverf die nog overgeschilderd zal worden. Opvallend zijn ook de metalen panelen die naar believen verwijderd kunnen worden. Deze mogelijkheid maakt het gebouw zeer multifunctioneel Foto: Association Trésor
Het stokje wordt met ingang van 2016 overgenomen Door Rens Vaessen Mede dankzij de steun en het vertrouwen van Stichting Trésor ben ik in november voor een periode van 5 jaar begonnen met mijn PhD onderzoek. Ik onderzoek de effecten van jacht en selectieve kap op de langetermijnontwikkeling van bossen in Frans-Guyana. Daarnaast vervul ik ook de taak van project manager voor stichting Trésor. Graag wil ik me even voorstellen! Mijn naam is Rens Vaessen, fervent ecoloog, enthousiast onderzoeker. Tijdens mijn bachelor Biologie heeft mijn voorliefde voor plantenecologie zich ontwikkeld. Mijn passie voor ecologie is tot een hoogtepunt gekomen tijdens mijn stage in de bossen van Vietnam. Gedurende mijn veldwerk in Vietnam kwam ik in aanraking met de prachtige diversiteit van tropische bossen. Helaas zag ik ook welke impact mensen kunnen hebben op deze bossen. Ik vind het heel belangrijk dat er effectief natuurbescherming wordt uitgevoerd die wordt ondersteund door wetenschappelijk onderzoek en educatie. In de jaren na mijn afstuderen ben ik een ecologisch onderzoeksbureau, Dactylis, begonnen. Hiervoor heb ik diverse ecologische projecten uitgevoerd in Nederland. Daarnaast ben ik sterk betrokken geweest bij onderwijs op de Universiteit Utrecht. Zo heb ik onder andere de cursus Natuurbehoud, Duurzaamheid en Plantendiversiteit gecoördineerd. Toen Stichting Trésor en de Universiteit Utrecht deze positie beschikbaar stelde, kon ik deze mogelijkheid niet voorbij laten gaan. Ik voel me zeer vereerd dat ik deze positie mag vervullen! Hoewel het onderzoek de bulk van mijn werk zal vormen, ga ik, zoals de titel ook suggereert ook het stokje van Vijko Lukkien overnemen. Een niet geringe taak! Gelukkig word ik hierbij ondersteund door een team van enthousiaste vrijwilligers. Ik realiseer me dat met de steun aan mijn onderzoek en mijn taken voor de Stichting een nieuw hoofdstuk is begonnen voor de stichting Trésor. Ik heb er alle vertrouwen in en ik zal mijn uiterste best doen om dit hoofdstuk te voorzien van een mooie inleiding.
Rens hier op veldwerk in de Biesbosch. Wellicht niet zo tropisch en divers, toch ook een jungle te noemen. Ook hier zijn grote knaagdieren te spotten!
Foto: Stefan van Meijeren
Studenten in de rimboe Door Martin van Oosterhout Afgelopen oktober ben ik samen met 13 medestudenten van de Universiteit Utrecht samen met de Stichting Trésor afgereisd naar Frans-Guyana. Wij maakten deel uit van de allereerste groep studenten die de veldcursus heeft gevolgd. Deze veldcursus is voortgekomen uit een samenwerking van de stichting Trésor en het departement Biologie van de Universiteit Utrecht. Deze cursus bracht ons naar de prachtige natuur van Frans-Guyana, wat voor velen een eerste contact met het tropisch regenwoud betekende. De cursus had als doel om studenten kennis te laten maken met onderzoek in de tropen. Dit betekende lange afstanden lopen in de hitte in een poging zoveel mogelijk dieren te spotten, kikkers vangen om de populatiegrootte te schatten, diameters van bomen meten en knaagdieren vangen in kooivallen. Deze onderzoeksmethoden werden ons geleerd onder toeziend oog van Marijke van Kuijk van het departement Biologie en Pipasi Jeurissen en Vijko Lukkien van Stichting Trésor.
De groep studenten met begeleiding.
Foto: Magda Augusteijn
De veldcursus bracht ons naar de mooiste plekjes van Frans-Guyana: natuurlijk naar het natuurgebied Trésor, maar ook het afgelegen veldstudiecentrum in Nourage en het nieuwste gebied van de stichting; Bagne des Annamites (Trésor 2). In dit nieuwe gebied hebben wij als studenten de eerste wetenschappelijke studies verricht die van belang zijn voor het vormen van de beheer- en beschermingsplannen van de Bagne des Annamites. In dit secundaire bos dat vroeger onderdeel was van een gevangenkamp hebben we een koolstofplot van één hectare aangelegd waarvoor we ons door de dichte begroeiing van het bos moest worstelen en de diameter van alle bomen hebben moeten meten. Het is de bedoeling dat iedere twee jaar de koolstofopslag en de dynamiek van het bos wordt bepaald tijdens de terugkerende veldcursus. Daarnaast hebben we ook de allereerste inventarisatie van kleine zoogdieren (knaagdieren en opossums) in het gebied uitgevoerd. Hiervoor hebben we in twee bosdelen meer dan 150 kooivallen geplaatst die gedurende een week iedere dag gecontroleerd werden. Dit heeft er toe geleid dat bekend is geworden dat de bijzondere opossumsoort Didelphis imperfecta in dit gebied leeft. Hierdoor krijgt het gebied direct een hogere waardering van de Franse overheid. Verder is er onderzoek door de studenten verricht naar de populatie van de zeldzame palmsoort Bactris nancibaensis. Deze palm komt maar op enkele plekken in de Guyana’s en Brazilië voor en één van die plekken is nu dus in beheer van de stichting Trésor!
De veldcursus naar Frans-Guyana heeft niet alleen geleid tot een grote wetenschappelijke bijdrage, uitgevoerd door studenten, maar heeft ons ook kennis laten maken en enthousiast gemaakt over het tropengebied. Dit niet alleen door het uitvoeren van onderzoek, maar ook door diverse uitstapjes naar andere natuurgebieden. De gigantische diversiteit aan planten en dieren heeft voor velen de ogen geopend wat het belang is van het onderzoeken en beschermen van deze kwetsbare regio.
Veldwerk in FransGuyana betekent vaak ook veel reizen. Omdat auto’s op veel plekken niet kunnen komen is de boot een veel gebruikt transportmiddel.
Foto: Erik Lars Janse
Jeffrey in Frans-Guyana Door Jeffrey Brand Mijn naam is Jeffrey Brand. Sommigen van u hebben wellicht in een recent verleden berichten ontvangen van of over de ambassadeurs van Trésor. Het ambassadeurschap is relatief jong en gaat in 2016 zijn vierde jaar in. Ik heb in 2014 de eer gehad om mij een jaar lang ambassadeur van Trésor te noemen en mij een jaar lang in te zetten voor de stichting. Ik heb mij toen samen met Anouk Boersen en Rosan Rongen gebogen over een nieuwe website: er was een werkgroep opgezet en er werd hard gebrainstormd. Helaas hebben we de website niet kunnen realiseren in ons ambassadeursjaar. Eén van de dingen die we van dat jaar hebben opgestoken is namelijk dat projecten altijd meer tijd kosten dan gepland. Gelukkig mag ik nu samen met de Association Trésor om de tafel om de website voor Nederland alsnog te realiseren. Ik ga er vanaf januari 2016 namelijk een half jaar stage lopen! Het komende jaar is een belangrijk jaar voor Stichting Trésor, omdat haar rol enigszins verschuift van een ondernemende naar een dienende. Het initiatief ligt bij de mensen in Frans-Guyana. De website van de Nederlandse Stichting zal daarom onderdeel gaan worden van de Franse website. De informatievoorziening zal voornamelijk voortkomen uit vertaalslagen van Franse stukken. Het valt uiteraard niet te ontkennen dat de Franse Association als geen ander weet wat er speelt in en om het regenwoud. Ik zie het daarom als een erg eervolle taak om de inspirerende berichten van de experts in Frans-Guyana een platform te bieden in Nederland. Ik houd u op de hoogte!
Dier van de maand Elke nieuwsbrief zal er een bijzondere plant of dier uit de Réserve Naturelle Régionale Trésor worden behandeld. Dit keer besteden we aandacht aan de koraalslangen (Micrurius spp.) Slangen van het geslacht Micrurus komen alleen voor in Noord- en Zuid-Amerika. Hun leefgebied spreidt zich van de zuidelijke Verenigde Staten tot het gehele Amazone bassin. Frans-Guyana huisvest zes soorten, waarvan er vier in het Trésorreservaat voorkomen. Het geslacht Micrurus wordt in de volksmond koraalslang genoemd, welke naam te danken is aan het ringpatroon op het lichaam. Ze hebben felle en contrasterende kleuren die synoniem zijn voor ‘gevaar’, waarmee ze roofdieren waarschuwen hen beter met rust te laten. Deze manier van visueel waarschuwen wordt in de biologie aposematisme genoemd. Slangen uit de familie Elapidae (koraalslangachtigen, ook Cobra behoort hiertoe) zijn inderdaad giftig. Ze zijn in staat een krachtig neurotoxisch gif uit te scheiden dat het zenuwstelsel ontregelt en dat maakt ze natuurlijk potentieel gevaarlijk. Wees gerust: heel weinig ongelukken in Frans-Guyana gebeuren door toedoen van koraalslangen. Het zijn namelijk vooral nachtdieren, ze leven vaak in holen, ze zijn niet agressief en ze vermijden contact. Sommige niet-giftige slangen dragen precies het patroon van koraalslangen. Daarmee doen ze zich voor alsof ze een levensgevaarlijke prooi zijn. Deze mimiek gaat zelfs verder dan de kleurnabootsing: ook het gedrag van Micrurus tijdens peniebele situaties wordt haast exact nagedaan.
Micrurus hemprichii, één van de soorten die in het gebied van Trésor voorkomt.
Foto: Jean-François Szpigel
Hoe kunt u ons steunen? Stichting Trésor spant zich in voor het behoud van het tropische regenwoud. Dit doet zij door het Trésorreservaat in Frans-Guyana op financieel, educatief en wetenschappelijk vlak te ondersteunen. Dit kan niet zonder uw steun! Uiteraard kunt u met de bijgevoegde acceptgiro een éénmalig bedrag overmaken, maar er zijn meer mogelijkheden: Adopteren en schenken U kunt één of meer vierkante meters Trésor ‘adopteren’ voor € 12,50 per m². U ontvangt daarvoor een certificaat en u draagt dan bij in de beheer- en onderhoudskosten van dat stukje Trésor. CO2 compenseren Als u een vliegreis maakt of op andere wijze veel CO2 - uitstoot veroorzaakt, dan kunt u deze compenseren door bij te dragen aan het onderhoud en de uitbreiding van Trésor. Zie onze website voor details over het compenseren van CO2 -uitstoot door vliegreizen en autokilometers. Kijkt u voor meer informatie op www.tresorrainforest.org Donateur worden Wilt u Stichting Trésor voor een lange periode periodiek steunen? Dan kunt u donateur worden. Bij een periodieke schenking verplicht u zich, gedurende minstens vijf jaar een vast bedrag per jaar aan de stichting te betalen. De hoogte van het bedrag kunt u zelf bepalen. Wel moet het jaarlijks (nagenoeg) hetzelfde bedrag zijn. Over het volledige geschonken bedrag is dan geen inkomstenbelasting verschuldigd. Kijkt u voor meer informatie op www.tresorrainforest.org
Colofon Redactie: Rens Vaessen Jeffrey Brand Auteurs:
Jeffrey Brand Vijko Lukkien Martin van Oosterhout Rens Vaessen
Foto’s:
Erik Lars Janse Stefan van Meijeren Jean-François Szpigel
Contact:
[email protected] www.tresorrainforest.org www.reserve-tresor.fr IBAN: NL44 TRIO 0784736618, t.n.v. Stichting Trésor, Utrecht BIC: TRIO NL 2U – Triodos Bank Zeist
