traditionele waarden in nieuwe tijden

traditionele waarden in nieuwe tijden jaarverslag 2010/2011

Inhoudsopgave

1.

Het notariaat en de KNB

1.1

Inleiding . ........................................................................................................................... 5

1.1.1

Algemene maatschappelijke ontwikkelingen ............................................................ 5

1.1.2

Algemene juridische ontwikkelingen .......................................................................... 6

1.1.3

Algemene brancheontwikkelingen . ........................................................................... 10

1.1.4

Algemene marktontwikkelingen ................................................................................. 11

1.2

Wet- en regelgeving ..................................................................................................... 15

1.2.1

Wetgevingstrajecten .................................................................................................... 15

1.2.1.1 Familiepraktijk ................................................................................................................ 15 1.2.1.2 Ondernemingspraktijk . ............................................................................................... 16 1.2.1.3 OG-praktijk ................................................................................................................... 17 1.2.1.4 Ambt ................... ............................................................................................................. 18 1.2.1.5 Europa ............................................................................................................................. 21

2

knb jaarverslag 2010/2011

1.2.2

Verordeningen ............................................................................................................... 22

1.2.3

Overige regelgeving ..................................................................................................... 23

1.3

Toezicht en handhaving ............................................................................................... 24

1.3.1

Nieuwe rol Bureau Financieel Toezicht .................................................................... 24

1.3.2

Handhaving KNB .......................................................................................................... 25

1.4

Audits .............................................................................................................................. 25

1.5

Onderwijs en kandidatenzaken

1.5.1

Groot Kandidatenonderzoek ...................................................................................... 27

1.5.2

Ontwikkelassessment en herziening beroepsopleiding ....................................... 27

1.6

Communicatie en positionering ................................................................................. 29

1.6.1

Nieuwe brochures erven en nalaten, kopen en verkopen en samenleven ....... 29

1.6.2

www.koopakteonline.nl ................................................................................................ 29

1.6.3

Tien jaar Notariaat Magazine . .................................................................................... 30

1.6.4

25 jaar Notaristelefoon . .............................................................................................. 30

. ...............................................................................

27

2. De (kandidaat-)notaris en de KNB 2.1

Algemene ontwikkelingen ................... ........................................................................ 31

2.2

Rechts- en praktijkvragen ........................................................................................... 31

2.3

Cursussen

2.4

Klachtenbemiddeling . .................................................................................................. 32

2.5

Modellen ......................................................................................................................... 32

3.

Feiten en cijfers

............................................. ........................................................................

31

3.1

Ontwikkeling ledenaantal .................... ........................................................................ 33

3.1.1

Aantal notarissen in functie . .............. ........................................................................ 33

3.1.2 Aantal mannelijke en vrouwelijke notarissen ......................................................... 33 3.1.3

Aantal kandidaat-notarissen in dienstbetrekking . ................................................. 34

3.1.4 Aantal mannelijke en vrouwelijke kandidaat-notarissen in dienstbetrekking . . 34 3.1.5

Kandidaat-notarissen in maatschap . ........................................................................ 35

3.1.6 Aantal vrouwelijke en mannelijke kandidaat-notarissen in maatschap ............ 35 3.2

Ontwikkeling werkzaamheden . .................................................................................. 36

3.2.1

Aantal akten op basis van CTR registraties per maand ....................................... 36

3.2.2

Aantal inschrijvingen hypotheekakten per maand ................................................. 36

3.2.3

Aantal inschrijvingen transportakten per maand ................................................... 36

3.3 Dienstenindexcijfers ............................. ........................................................................ 37 3.3.1 Dienstenprijsindexcijfer notariaat . ............................................................................ 37 3.3.3 Dienstenprijsindexcijfer advocatuur . ........................................................................ 37 3.3.2 Dienstenprijsindexcijfer makelaars en taxateurs . .................................................. 37 3.3.4 Dienstenprijsindexcijfer accountancy ..................................................................... 37 3.4 Rekening van baten en lasten .................................................................................... 38 3.4.1 Inkomstenverdeling KNB 2010/2011 ...................................................................... 39 3.4.2 Besteding KNB 2010/2011 ....................................................................................... 39 3.5

Organisatie . ........................................... ........................................................................ 40

3.5.1

Samenstelling bestuur per 1 oktober 2010 . .......................................................... 40

3.5.2

Organogram KNB bureau ........................................................................................... 40

traditionele waarden in nieuwe tijden

3

Het opengaan van de Europese markt biedt kansen voor het notariaat: personen, diensten, goederen en kapitaal bewegen zich steeds vrijer door europa en de notaris beweegt mee.

traditionele waarden IN NIEuWE TIjdEN

H et notar iaat e n de KNB

1.

Het notariaat en de KNB

1.1 Inleiding 1.1.1 Algemene maatschappelijke ontwikkelingen

Het gemiddelde notariskantoor transformeerde in de laatste tien jaar tot een echte onderneming, een direct gevolg van de marktwerking. Ondernemen betekent keuzes maken, en die keuzes veronderstellen mogelijkheden die niet onnodig door regels worden beperkt. Met dit voor ogen concludeerde het bestuur van de KNB in juni 2010 in zijn beleidsvisie “In transitie”, dat de plicht van iedere notaris om altijd zijn notariële diensten te verlenen op alle terreinen waar zijn tussenkomst is voorgeschreven, steeds minder strikt wordt ervaren. Individuele notarissen en kandidaat-notarissen gaan zich steeds vaker specialiseren en dat moet ook kunnen. Notariskantoren zullen diverser worden in de diensten die zij aanbieden. Het zal daarnaast ook gewoner worden dat een notaris een dienst aanbiedt die ook vanuit een andere beroepsgroep wordt aangeboden. Maar de notaris met een algemene praktijk zal blijven bestaan, want er zijn nog steeds veel klanten die behoefte hebben aan een integraal advies dat meer dan een notarieel rechtsgebied bestrijkt. De beroepsgroep wordt minder homogeen. Dat vraagt om extra inspanning gericht op het hooghouden van de kwaliteit van de beroepsuitoefening. Meer druk van de markt en meer vrijheid van handelen betekent ook meer kans op ontsporing. Een beter toezicht moet dat voorkomen. Daarnaast vraagt de tijd om een nadere bezinning op wat de toegevoegde waarde is en kan zijn van de typisch notariële diensten in het hier en nu. Vanuit Europa waait een sterke wind van liberalisering, ook voor het notariaat. En crisis of niet, economisch raken de Europese lidstaten steeds meer verweven. Personen, diensten, goederen en kapitaal kunnen zich steeds vrijer door Europa bewegen en de notaris beweegt mee. Het Europese Hof van Justitie is daarover duidelijk in zijn uitspraak van 24 mei 2011. Lidstaten mogen het beroep van notaris niet langer aan eigen onderdanen voorbehouden. De Europese Commissie maakt haast met de modernisering van de richtlijn Beroepskwalificaties, die een vrijere vestiging van beroepsbeoefenaren in alle lidstaten mogelijk moet maken. De Europese markt gaat open en dit biedt de notaris kansen. Het aantal internationale

Het opengaan van de Europese markt biedt kansen voor het notariaat: personen, diensten, goederen en kapitaal bewegen zich steeds vrijer door Europa en de notaris beweegt mee.

huwelijken en nalatenschappen neemt snel toe, steeds meer mensen hebben huizen in bijvoorbeeld Frankrijk of Spanje, en ook ondernemingen gaan steeds vaker de grens over. Zoals ook andere dienstverleners begeven notarissen zich op de Europese markt. Maar minstens zo bepalend als de trend tot liberalisering is wat terecht de elektronische revolutie wordt genoemd. Een vracht aan informatie, ook juridische, komt vrij beschikbaar op internet. Iedere gespecialiseerde beroepsbeoefenaar ziet zijn kennismonopolie afbrokkelen. Dat geldt ook voor de notaris. Dit betekent niet, dat het eigen, onderscheidend karakter van het beroep ‘notaris’ verloren zal gaan. Maar zijn positionering verandert. Meer dan voorheen zullen notarissen en kandidaat-notarissen niet alleen goede akten moeten maken. Zij zullen vooral ook goede adviseurs moeten zijn, met oog voor wat hun cliënten


5


beweegt. Zij moeten in staat zijn alle informatie die nu ook hun cliënten ter beschikking staat op waarde te schatten en neer te leggen in een advies op maat. Zoals iedere grote verandering bracht de elektronische revolutie ook nieuwe, onvoorziene risico’s. Hoe veilig is ons digitaal rechtsverkeer? De gehackte server van overheids beveiliger Diginotar was een wake-up-call. De kwetsbaarheid van onze gedigitaliseerde samenleving werd pijnlijk zichtbaar: door een relatief eenvoudige hack werden grote delen van ons bestel in gevaar gebracht. Dit stemt tot nadenken over de mate van digitalisering die voor het notariaat moet worden doorgevoerd en tot voorzichtigheid bij het loslaten van bijvoorbeeld het passeren en bewaren van notariële akten op papier. 1.1.2 Algemene juridische ontwikkelingen

Gezamenlijke lobby van KNB en individuele notarissen resulteert in aanpassing overgangsregeling Successiewet.

Eerste ervaringen met de gewijzigde Successiewet

Eén van de taken van de KNB is het monitoren van wetgeving in de praktijk. Notarissen werkten het afgelopen jaar voor het eerst met de gewijzigde Successiewet. Eerder was de KNB nauw betrokken bij het wetgevingstraject. Op het congres ‘De nieuwe successie wet gewikt en gewogen’, in november 2010 georganiseerd door BDO Accountants en Adviseurs en het Fiscaal Instituut Tilburg (UvT), werden de ervaringen met de nieuwe wet nader beschouwd. Een lastig punt, dat al door de KNB tijdens het wetgevingsproces was gesignaleerd, betrof de werking van artikel 10 SW dat bepaalt dat over vererfbaar vermogen dat tijdens het leven is omgezet in niet vererfbaar vermogen (genotsrecht) toch erfbelasting moet worden betaald. Meestal gaat het om de verkoop van het ouderlijk huis aan de kinderen, waarna de ouders er zijn blijven wonen. Door een resolutie uit 1964 gold de waarde van de woning ten tijde van de overdracht als grondslag voor de latere heffing van erfbelasting op grond van artikel 10 Successiewet. Deze resolutie werd bij de wijziging van de Successiewet ingetrokken, waardoor erfgenamen geconfronteerd worden met een heffing op grond van de huidige waarde van het pand vaak een enorm bedrag. Veel burgers werden hierdoor gedupeerd. De KNB schreef een brandbrief aan Kamerleden, en attendeerde hen op het ontbreken van een overgangsregeling. Ook individuele notarissen stuurden een petitie naar de Tweede Kamer. Na Kamervragen van het CDA zegde de staatssecretaris van Financiën toe de resolutie, in aangepaste vorm, in ere te herstellen. Uitbreiding defiscaliseringsregeling inkomstenbelasting

De Wet inkomstenbelasting 2001 doet alsof vorderingen en schulden die voortvloeien uit het wettelijk erfrecht (wettelijke verdeling) niet bestaan. De kinderen hoeven hun onderbedelingsvordering op de langstlevende ouder niet op te geven als bezitting in box 3 en de langstlevende ouder kan zijn of haar overbedelingsschuld aan de kinderen niet opvoeren als schuld in box 3. De KNB heeft er sinds 2009 voor gepleit om deze zogeheten defiscaliseringsregeling uit te breiden tot gevallen waarin weliswaar niet het wettelijk erfrecht is gevolgd, maar waarin op grond van een testament of een verdeling van de nalatenschap een situatie ontstaat die materieel voldoende vergelijkbaar is met het wettelijk erfrecht. En met succes. Het Belastingplan 2012 heeft onder meer gedeeltelijke verdelingen van een nalatenschap, (keuze)legaten tegen inbreng van de waarde waarbij de

6



inbreng wordt schuldig gebleven, vruchtgebruik/blooteigendomsituaties die voortvloeien uit een testament en legitieme vorderingen van een onterfd kind onder de defiscaliseringsregeling gebracht. Kostendekkend griffierechtenstelsel

Om de kosten van de rechtspraak te beperken presenteerde het kabinet dit jaar een plan om een kostendekkend griffierechtenstelsel in te voeren. Burgers en bedrijven die een gang naar de rechter maken zullen daarvoor veel meer moeten betalen. De overheid draagt daar niet meer aan bij. Ook het notariaat heeft in verschillende situaties met griffierechten te maken. Allereerst geldt er een verplicht voorgeschreven rechterlijke toets voor het verrichten van bepaalde notariële handelingen, zoals het wijzigen van huwelijkse voorwaarden, de onderhandse executieverkoop van een registergoed, of het machtigen van een ouder of bewindvoerder om voor een kind op te treden. Het komt ook voor dat de notaris zelf voor de rechter wordt gedaagd door een cliënt, omdat hij weigert zijn diensten te verlenen. Dit soort zaken is al schaars, en zal nog schaarser worden. Cliënten zullen eerder op zoek gaan naar een notaris die hen wel ter wille is. Tenslotte kan de notaris, net als iedere ondernemer, in juridische geschillen over openstaande vorderingen, beroepsaansprakelijkheid, of arbeidsgeschillen worden betrokken. Zowel rechterlijke organisaties als de Orde van Advocaten verzetten zich hevig tegen het plan van de minister. De KNB heeft zich bij het protest aangesloten door de petitie van de Orde van Advocaten te ondertekenen. Daarnaast heeft de KNB op verzoek van de vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie een positionpaper geschreven, waarin zij voorstellen doet voor alternatieve besparingen. Sommige rechterlijke toetsen zouden bijvoorbeeld kunnen worden geschrapt, of worden overgeheveld naar de notaris. Ingevolge art. 17 van de Wet op het notarisambt dient de notaris immers, net als de rechter, de belangen van alle betrokkenen te wegen en zijn diensten te weigeren als hij vindt dat het belang van een partij wordt geschaad. De KNB concludeert dat verhoging van griffierechten ‘zal leiden tot onaanvaardbare belemmeringen voor burgers om rechtshandelingen te verrichten waarvoor een rechterlijke toets is voorgeschreven terwijl besparingen ook op een andere manier kunnen worden bereikt. Toegankelijke rechtspraak is niet alleen grondwettelijk en verdragsrechtelijk gewaarborgd, maar bovendien een waarborg voor het voortbestaan van betaalbare notariële dienstverlening van hoge kwaliteit en een motor voor een vlot verlopend rechtsverkeer.’ E-Court

Ook in de kwestie van E-Court heeft de KNB een duidelijke positie gekozen. Deze stichting voor alternatieve geschillenbeslechting lanceerde vorig jaar online een procedure waar burgers en bedrijven hun geschillen door onafhankelijke juristen van E-Court konden laten beslechten. Procederen bij E-Court is snel, en veel goedkoper dan een gang naar de ‘gewone’ rechter. E-Court geeft een bindend advies, en legt dat vast in een notariële akte van procesverbaal. Daarin schrijft de notaris van E-Court dat partijen zich met een geschil tot hem hebben gewend, en tot welke oplossing zij zijn gekomen. Volgens E-Court heeft een dergelijke akte executoriale kracht, net als het vonnis van een gewone rechter.


7


De KNB juicht nieuwe vormen van alternatieve geschillenbeslechting toe, maar vindt dat de procedure van E-Court zich slecht verdraagt met de wettelijke rol van de notaris. Door het enkele feit dat de notaris in een procesverbaalakte constateert dat iets is gebeurd of verklaard, staat het gebeurde of verklaarde nog niet vast. Een akte heeft pas executoriale kracht als de notaris de wil van partijen heeft vastgesteld, hen heeft geïnformeerd over de rechtsgevolgen, en heeft voorkomen dat een van de partijen misbruik maakt van feitelijk overwicht (de Belehrungspflicht). Ook is de notaris wettelijk verplicht de identiteit van de partijen persoonlijk te controleren. Bij een procesverbaalakte kan, of hoeft dat allemaal niet. De KNB heeft haar zorgen over de procedure kenbaar gemaakt aan E-Court. De stichting heeft toegezegd de procedures te herzien. De kleine bv

Het kabinet streeft ernaar om de concurrentiekracht van het Nederlandse bedrijfsleven te verbeteren, onder meer door de regeldruk te verminderen. Om ondernemers te faciliteren wil de minister van Economische zaken, Landbouw en Innovatie (ELI) de eisen voor de oprichting van een bv versoepelen, door de verplichte notariële oprichtingsakte voor een eenvoudige standaard bv af te schaffen. In plaats daarvan moet het mogelijk worden om met behulp van standaardstatuten een ‘kleine bv’ op te richten. De notaris komt alleen nog in beeld als de oprichters afwijkende statuten wensen. De KNB nam met verbazing kennis van dit onverwachte nieuwe idee. Immers, er is al een wetsvoorstel in aantocht dat tot een aanzienlijke vereenvoudiging en flexibilisering van het bv-recht zal leiden. Bovendien lijkt het nieuwe idee zich slecht te verdragen met het onlangs gewijzigde toezicht op vennootschappen. Een ondernemer, maar in bredere zin ook de maatschappij, is gediend met de vroegtijdige tussenkomst van de notaris, vindt de KNB. Die controleert immers de antecedenten van de aspirant-ondernemer en vormt de eerste schakel in het systeem om te voorkómen dat de bv wordt misbruikt voor malafide praktijken. De oprichtingsakte van de notaris verschaft dus een rechtsz ekerheid die juist bijdraagt aan een aantrekkelijk ondernemersklimaat. Daarbij staat het idee van de ‘kleine bv’ haaks op de maatregelen die de notaris moet nemen om fraude te bestrijden. Goedkoop is dus duurkoop, meent de KNB. Dit standpunt heeft de KNB in een ingezonden brief in het Financieele Dagblad kenbaar gemaakt. In het komende ordejaar zal de KNB met diverse betrokken partijen, zoals de ministeries van ELI en Veiligheid & Justitie, VNO-NCW, MKB-Nederland en politieke partijen, indringende gesprekken voeren om hen te overtuigen van de meerwaarde van de notaris in de vennootschapspraktijk. Financiering particuliere erfpacht

De maatschappelijke trend om juist meer risico’s vooraf te ondervangen vertaalde zich dit ordejaar naar de weigering van vrijwel alle banken om woningen op particuliere erfpacht te financieren. Het gaat om vijf tot tien procent van alle woningen in Nederland. De banken achtten het risico dat de kosten van de canon bij een herziening van het erfpachtcontract ineens zouden stijgen onaanvaardbaar hoog. De maatregel bracht eigenaren van woningen die op particuliere erfpacht zijn gevestigd in de problemen: hun huis werd ineens onverkoopbaar. Dit probleem werd aangekaart

8


de oprichtingsakte van de notaris geeft rechtszekerheid die juist bijdraagt aan een aantrekkelijk ondernemersklimaat.



door de Stichting gedupeerden particuliere erfpacht, en door de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) erkend. De KNB benaderde vervolgens de NVB om mee te denken over een oplossing. Er werden twee werkgroepen ingesteld, waar behalve de KNB en de NVB ook de Nederlandse Vereniging van Makelaars en de Vereniging Eigen Huis zitting in namen. De eerste werkgroep stelde vijf criteria op voor de financierbaarheid van woningen op bestaande particuliere erfpacht. Een notaris zal gaan toetsen of een erfpachtrecht aan deze criteria voldoet. Is dat het geval, dan zal de bank in beginsel het erfpachtrecht financieren. Volgens de banken is de notaris hiervoor de aangewezen persoon vanwege zijn onpartijdigheid, en zijn kennis over het erfpachtrecht. De tweede werkgroep ontwikkelt modelerfpachtbepalingen voor na april 2012 te vestigen erfpachtrechten. 1.1.3 Algemene brancheontwikkelingen

63 procent van de kandidaat-n otarissen specialiseert zich in één rechtsg ebied.

Toename specialistische diensten

Kennis en vaardigheden verouderen snel. De wetgeving verandert voortdurend, er is een steeds grotere invloed vanuit Europa, de samenleving wordt internationaler en de wijze van communiceren en van werken verandert als gevolg van de voortgaande d igitalisering. Voor een individuele notaris is het niet of nauwelijks bij te houden. Logischerwijze s pecialiseren steeds meer (kandidaat-)notarissen zich. Dit blijkt ook uit het Groot Kandidaten Onderzoek 2011. Een van de opvallendste uitkomsten was dat tweederde van de kandidaten (63 procent) in slechts één rechtsgebied werkzaam is. Nog maar vijf jaar geleden was de situatie andersom: toen werkten zeven van de tien kandidaatnotarissen in de algemene praktijk. Specialisatie vindt niet alleen plaats op verschillende rechtsgebieden, maar ook naar complexiteit van het werk. Naast kantoren die zich toeleggen op standaardzaken in de onroerendgoedpraktijk zijn er kantoren die zich concentreren op een nichemarkt, zoals de luchtvaart, het intellectueel eigendom, of het agrarisch recht. Daarnaast differentiëren kantoren naar de markt die zij bedienen: sommige kantoren bedienen alleen particulieren, andere adviseren vooral grotere bedrijven. WODC-rapport

Hoewel kantoren veel werk maken van het ondernemerschap hield een aantal notarissen grote zorgen over de nadelige effecten van de marktwerking op de kwaliteit van de notariële dienstverlening. Een verband tussen marktwerking en kwaliteitsverlies is niet aantoonbaar, schreef het WODC in het onderzoek ‘Kwaliteit in zware tijd. Marktwerking, vraaguitval en notariële dienstverlening,’ dat in opdracht van de minister van Veiligheid en Justitie werd uitgevoerd. Notarissen lijken, voor zover de onderzoekers konden nagaan, weinig concessies te doen aan de kwaliteit van hun dienstverlening. Wel is door het gedwongen vertrek van ervaren krachten sinds de kredietcrisis in 2008 veel inhoudelijke kennis weggesijpeld. Ook zoeken sommige notarissen de grenzen van wat mag en kan wat vaker op, maar directe aanwijzingen dat men het daardoor minder nauw neemt met de beroepsethiek zijn er niet. De harde concurrentie is eerder te wijten aan de malaise op de vastgoedmarkt en minimumtarieven bieden daarvoor geen oplossing, aldus het WODC.

10



Excedentenverzekering

Over de collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering van het notariaat is al enige tijd discussie. Notarissen zijn verplicht deel te nemen en betalen daarvoor ongeveer 4000 euro per jaar, ongeacht de grootte van het kantoor. Daarmee worden schadeclaims tot 25 miljoen euro gedekt. Ongeveer twintig notarissen van kleinere kantoren zijn het niet eens met het verplichte karakter van de verzekering, en vinden de dekking onnodig hoog. Zij weigeren dan ook premie te betalen, tekenden formeel bezwaar aan bij de KNB, en vijf van hen gingen vervolgens in beroep bij de bestuursrechter - de KNB is immers een publiekrechtelijke organisatie. De KNB is van plan om de discussie over het bestaan en de vorm van de beroeps aansprakelijkheidsverzekering binnen het notariaat komend jaar opnieuw te voeren. Daarbij zal gekeken worden naar dekking, premiestelling, verzekerbaarheid, maar ook naar de maatschappelijke ontwikkelingen zoals het feit dat steeds meer verantwoordelijkheid bij professionals komt te liggen, terwijl de verwachting is dat het claimgedrag alleen maar toeneemt. Pensioenfonds

Notarissen en kandidaat-notarissen zijn verplicht aangesloten bij het notarieel pensioenfonds. Het afgelopen jaar heeft de KNB naar de structuur van dit fonds gekeken. De pensioenregeling wordt nu door het fonds vastgesteld, maar het bestuur wil notarissen en kandidaten graag meer bij dit fonds betrekken, door een Pensioenraad in te stellen. De Pensioenraad wordt uiterlijk 1 januari 2012 ingesteld. Naast notarissen en kandidaatn otarissen zullen in het bestuur van het pensioenfonds ook drie externe bestuursleden zitting nemen die specifieke deskundigheid bezitten. Deelnemers en gewezen deelnemers krijgen zo meer zeggenschap over hun eigen pensioen. Notarisbank

Al geruime tijd wordt binnen het bestuur van de KNB nagedacht over de oprichting van een notarisbank. Nu beheren notarissen het geld van cliënten op een derdengelden rekening bij een reguliere bank. In de Wet op het notarisambt is geregeld dat deze derden geldenrekening bij een faillissement van de notaris er buiten blijft. De vraag is of dat voldoende veilig is: in het licht van de financieel-economische ontwikkelingen in Nederland en Europa is het niet ondenkbaar dat ook banken failliet gaan. Een notarisbank zou dit risico aanzienlijk kunnen beperken. De notarisbank zou de kantoorefficiency kunnen verbeteren. Bovendien zal het eenvoudiger worden om fraude te bestrijden en kan het toezicht worden verbeterd. Het komende jaar zal het bestuur nader onderzoek laten verrichten naar de mogelijkheden, en een projectplan uitwerken, waarna een besluit wordt genomen. 1.1.4 Algemene marktontwikkelingen

Positionering levenstestament

Het ondernemerschap stimuleert de ontwikkeling van nieuwe diensten en producten. Het levenstestament is een akte waarin mensen kunnen vastleggen wat er gebeurt als ze wilsonbekwaam worden, bijvoorbeeld omdat ze gaan dementeren, ernstig ziek worden of in een coma raken. Dit innovatieve notariële product werd ontwikkeld door de Vereniging


11


van Estate Planners in het Notariaat (EPN). De vereniging signaleerde een maatschappelijke behoefte om wensen met betrekking tot medische zorg, persoonlijke belangen, of zakelijke belangen vooraf zelf vast te leggen. Zo kan de levenstestamenthouder in deze akte een bewindvoerder aanwijzen. De kantonrechter zal dan bij de benoeming van een bewindvoerder rekening houden met de wensen van de levenstestamenthouder. De KNB heeft dit initiatief gefaciliteerd door een levenstestamentenregister op te zetten, analoog aan het gewone testamentenregister. Het levenstestamentenregister ging op 1 mei van start. In het eerste half jaar zijn er bij de KNB al ongeveer 1500 levens testamenten ingeschreven. Het levenstestament is nog niet erg bekend; maar aangezien de gemiddelde levens verwachting nog steeds stijgt, zal de behoefte navenant groeien, is de verwachting. Voor het levenstestament is nog geen aparte regelgeving van kracht. Het steunt op deelregelgeving, zoals de wettelijke regelingen betreffende een volmacht. Tijdelijke verlaging overdrachtsbelasting

Het kabinet besloot dit jaar om de woningmarkt te stimuleren door de overdrachtsbelasting op woningen tijdelijk te verlagen van zes naar twee procent. Daarmee zouden potentiële kopers eerder over de streep getrokken worden. De maatregel werd op 1 juli van kracht. De KNB heeft voor haar leden bij het Ministerie van Financiën duidelijkheid gevraagd over hoe de maatregel precies moet worden toegepast. Verzwaring eisen hypotheeknemers

Een maand na het besluit om lagere overdrachtsbelasting te heffen trad de Gedrags c ode Hypothecaire Financieringen 2011 in werking. Deze gedragscode stelt strengere regels voor het verkrijgen van een hypotheek: die mag niet hoger zijn dan 104 procent van de waarde van de woning, vermeerderd met de overdrachtsbelasting (van twee procent). Bovendien mag de hypotheek nog maar voor vijftig procent aflossingsvrij zijn. Het beoogde positieve effect op de woningmarkt door het verlagen van de overdrachts belasting was per saldo dus van korte duur: kregen notarissen in de maand juli veel offertea anvragen, in augustus viel de vraag weer terug. ECH

Elektronische Communicatie Hypotheken (ECH) is een digitaal systeem dat de communicatie tussen notarissen en hypotheekverstrekkers rond het vestigen van een hypotheek vergemakkelijkt. Het systeem werd tien jaar geleden op initiatief van de KNB ontwikkeld. De laatste niet-aangesloten kantoren kregen op 1 januari 2011 een duwtje in de rug: vanaf die datum werd het proces van aflossen en royeren via ECH gratis. De Stichting wilde daarmee het gebruik van ECH stimuleren om zo tot een uniforme werkwijze in de hele markt te komen. Dat doel is bijna bereikt: de dekkingsgraad van aangesloten kantoren steeg in het eerste half jaar van 2011 van 77 naar 95 procent. Wat ook meespeelde was dat per 1 juli het nieuwe Reglement Royementen in werking trad. Krachtens dit Reglement mag de notaris de leverings- en hypotheekakte alleen nog passeren als de bank een onherroepelijke royementsvolmacht heeft afgegeven. Deze werkwijze is in ECH reeds opgenomen.

12


Het levenstestament is een goed voorbeeld van een innovatief notarieel product dat voorziet in een maatschappelijke behoefte.


de ﬂex-bv is gunstig voor het bedrijfsleven en een mooi instrument voor het notariaat om maatwerk te bieden aan zijn cliënten.



1.2 Wet- en regelgeving 1.2.1 Wetgevingstrajecten 1.2.1.1 Familiepraktijk

Aanpassing huwelijksvermogensrecht

Met de nieuwe Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen wordt het huwelijksvermogensrecht gemoderniseerd. De wet treedt op 1 januari 2012 in werking. In de nieuwe wet kunnen beide echtgenoten beschikken over alle goederen in de gemeen schap, ongeacht wie ze in het huwelijk heeft ingebracht. In het oorspronkelijke voorstel, waar de KNB zich in kon vinden, werden erfenissen en schenkingen uitgesloten van de wettelijke gemeenschap, maar dit punt is bij de behandeling in de Tweede Kamer gesneuveld (amendement Anker). Als gevolg van dit amendement kunnen beide echt genoten over erfenissen of schenkingen beschikken. Die situatie is ongewenst, meende de KNB, en ook de minister: die zegde toe reparatiewetgeving te initiëren die tegelijk met de wet in werking treedt. Nieuw is ook dat echtgenoten geen rechterlijke goedkeuring meer nodig hebben om de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk te veranderen. Zij hoeven hiervoor alleen nog naar de notaris. Dat is gunstig, omdat de praktijk uitwijst dat huwelijkse voorwaarden zelden een heel huwelijk houdbaar blijven. De nieuwe wet biedt ook de mogelijkheid een centraal gehouden huwelijksgoederen register in te richten. Daarin worden huwelijkse voorwaarden geregistreerd, en wordt ook de aanvraag tot echtscheiding ingeschreven. De KNB heeft er bij de Raad voor de Rechtspraak op aangedrongen dat dit register er snel komt. Echtscheidingsnotaris

Een echtscheiding is in Nederland alleen mogelijk met toestemming van de rechter. Een verzoek daartoe moet worden ingediend door een advocaat. Op 15 maart werd het wetsvoorstel ‘Echtscheidingsnotaris’ aangenomen door de Tweede Kamer. Volgens dit voorstel mag ook de notaris een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding indienen bij de rechter, op voorwaarde dat de scheidende ouders geen gezag voeren over minderjarige kinderen. Binnen het notariaat heeft ook de Vereniging van Mediators en Scheidingsbemiddelaars in het Notariaat zich sterk gemaakt voor het wetsvoorstel, door de goede ervaringen uit de praktijk aan Kamerleden voor te leggen. De notaris is immers bij uitstek deskundig op de rechtsgebieden waar scheidende partners mee te maken krijgen: erfrecht, huwelijksvermogensrecht, of fiscaal recht. Toch zouden notarissen graag zien dat de notaris ook bevoegd wordt een verzoek tot echtscheiding in te dienen als er wel minderjarige kinderen bij betrokken zijn. Het wetsvoorstel is aan het einde van dit ordejaar nog in behandeling bij de Eerste Kamer.


15


1.2.1.2 Ondernemingspraktijk

Flex-BV

Het einde van het wetgevingstraject rond de flex-BV is in zicht: begin oktober stemde de Tweede Kamer in met de Invoeringswet vereenvoudiging en flexibilisering bv-recht. Nu liggen de basiswet en de Invoeringswet ter behandeling voor bij de Eerste Kamer. De Wet vereenvoudiging en flexibilisering bv-recht heeft tot doel de belemmeringen bij de oprichting van een bv weg te nemen. Dat is gunstig voor het bedrijfsleven en zal de concurrentiepositie ten opzichte van vergelijkbare vennootschappen in andere landen verbeteren. De KNB is groot voorstander van vereenvoudiging van het bv-recht en was voortrekker bij de totstandkoming van deze wet. Volgens de nieuwe wetgeving vervallen de vereisten om een minimum startkapitaal van 18.000 euro in te leggen en andere formele regels voor de kapitaalbescherming. Verder kan de bv beter naar de wensen van de oprichters worden ingericht. De afgelopen jaren heeft de KNB uitgebreid meegedacht met het ministerie van Veiligheid en Justitie en aangegeven waar cliënten van de notaris het meeste behoefte aan hebben. Naar verwachting zal de flex-BV in juli 2012 worden ingevoerd. Intrekking wetsvoorstellen personenvennootschap

Geheel onverwacht haalde de minister van Veiligheid en Justitie in 2011 een streep door de wetsvoorstellen die beoogden de regels rond personenvennootschappen te m oderniseren (titel 7:13 BW). Nut en noodzaak van de nieuwe regels zijn niet duidelijk, vond de minister. Ook VNO-NCW zou niet blij zijn met de nieuwe wetgeving: het bedrijfsleven zit niet te wachten op nieuwe regels en de daarmee gepaard gaande kosten. Voor het notariaat was deze wetgeving relevant. De KNB is een groot voorstander van modernisering van het personenvennootschapsrecht. De huidige wetgeving stamt uit 1838 en is sindsdien niet aangepast. Bovendien zijn de regels over verschillende wetb oeken verspreid. Anticiperend op de nieuwe wetgeving heeft de KNB de afgelopen jaren de leden voorgelicht en diverse cursussen georganiseerd. De KNB heeft eind augustus nog een poging gedaan de minister van gedachten te doen veranderen, echter zonder resultaat. Afschaffing preventief toezicht vennootschappen

Om een bv te kunnen oprichten of om de statuten van een bestaande bv te kunnen wijzigingen had een ondernemer tot voor kort een verklaring van geen bezwaar nodig. De notaris vroeg deze verklaring aan bij het ministerie voor Veiligheid en Justitie. Het ministerie deed vervolgens een justitieel antecedentenonderzoek naar de oprichters, aandeelhouders en bestuurders. Op deze gang van zaken was, vooral uit het buitenland, veel kritiek: investeerders begrepen niet waarom ze – naar hun idee – soms lang moesten wachten voor ze een bv konden oprichten. Hierdoor werd de internationale concurrentie positie van Nederland onnodig bemoeilijkt. Ook doet het vreemd aan dat vooraf op a ntecedenten wordt getoetst, maar dat controle achteraf uitblijft. Daarom is de verplichting om een verklaring van geen bezwaar aan te vragen per 1 juli 2011 vervallen. Daarvoor in de plaats is een systeem van doorlopend toezicht op rechtspersonen geïntroduceerd, waarbij de rechtspersoon vanaf zijn oprichting door het ministerie wordt gevolgd.

16



Centraal aandeelhoudersregister

Op initiatief van Tweede Kamerleden Jeroen Recourt en Ed Groot (PvdA) onderzoekt minister Opstelten van Veiligheid en Justitie de mogelijkheid om de gegevens van aandeelhouders in bv’s en niet-beursgenoteerde nv’s in een centraal, digitaal aandeelhouders register onder te brengen. Nu houdt elke vennootschap met aandelen op naam een eigen aandeelhoudersregister bij, maar dat is vaak incompleet of gedateerd. Soms ontbreekt het

Een centraal aandeelhouders register komt de rechtszekerheid in het bedrijfsleven ten goede.

zelfs. Een centraal aandeelhoudersregister kan een bijdrage leveren aan het bestrijden van financieel-economische criminaliteit. De minister staat welwillend tegenover een dergelijk register, en zal volgend jaar een impactanalyse laten uitvoeren. De KNB is al langer voorstander van zo’n register, en liet dat ook weten aan de vaste commissie voor Veiligheid en Justitie van de Tweede Kamer. Een centraal aandeelhouders register zal ook de rechtszekerheid in het bedrijfsleven ten goede komen, vindt de KNB. De KNB vindt wel dat het register uit privacyoverwegingen slechts beperkt toegankelijk moet zijn. Een dergelijk register zou heel goed bij de KNB ondergebracht kunnen worden, aangezien zij ook andere registers zoals het testamentenregister beheert. Commissie pand- en aandeelhoudersregisters

Eind 2009 heeft de KNB, mede als uitvloeisel van het wetenschappelijk congres van dat jaar, een commissie in het leven geroepen om te laten onderzoeken of de oprichting van een digitaal pandregister en de oprichting van een digitaal aandeelhoudersregister wenselijk en haalbaar zijn. Voor wat betreft de instelling van een digitaal pandregister kwam de commissie tot de slotsom dat de praktijk verdeeld is over de wenselijkheid van een dergelijk register, zodat invoering van een dergelijk register wellicht niet haalbaar is. Bovendien zou instelling van een dergelijk register naar verwachting voor de notaris noch de KNB een uitbreiding van het takenpakket meebrengen. De commissie stond in beginsel wel positief tegenover de instelling van een centraal digitaal aandeelhoudersregister. Instelling van een dergelijk register zou namelijk de rechtszekerheid bevorderen. De commissie adviseerde op een aantal punten nader onderzoek te laten doen. 1.2.1.3 OG-praktijk

Evaluatie Wet Koop onroerende zaken

In 2003 trad de Wet koop onroerende zaken in werking. Daarin werden onder meer de drie dagen bedenktijd en de schriftelijkheidseis geïntroduceerd. In 2009 werd de wet geëvalueerd. Eén van de bevindingen was dat de drie dagen bedenktijd nauwelijks bijdraagt aan een betere bescherming van de consument. De KNB pleit er al langer voor om de notaris al in de obligatoire fase van het traject – het opstellen van de koop overeenkomst – in te schakelen, zodat eventuele gebreken in een vroeg stadium aan het licht komen. Het bestuur van de KNB heeft een drietal hoogleraren notarieel recht gevraagd om de mogelijkheden voor notariële betrokkenheid in het kooptraject te onderzoeken. Zij concluderen dat het Amsterdamse model, waarbij de koopovereenkomst verplicht in een notariële akte wordt vastgelegd de consument weliswaar het beste beschermt, maar als verplichting politiek het minst haalbaar is.


17


Internetveilen

Om de executoriale verkoop van woningen op de veiling beter te reguleren werd in het vorige ordejaar door een aantal veilingnotarissen in samenspraak met de KNB al de Federatie Regioveilingen opgericht. Regioveilingen verlopen allemaal volgens dezelfde procedure: er wordt een vast aantal huizen aangeboden door ervaren veilingnotarissen, er wordt voldoende informatie verstrekt en er zijn piketnotarissen in de zaal die de orde bewaken. Daardoor wordt de veiling ook aantrekkelijk voor particuliere kopers. Inmiddels zijn er zestien regioveilingen in het hele land. De ervaringen met deze manier van veilen zijn positief. Sinds dit jaar kunnen kopers ook meebieden op internet via de site van de Stichting Notarieel Instituut Internet Veilen (NIIV). De KNB juicht deze ontwikkeling naar hybride veilingen toe: veilen via internet zal de transparantie zeker ten goede komen. Maar uitsluitend via internet bieden kan nog niet. De wet die dat mogelijk moet maken, en waar de KNB nauw bij betrokken is, wordt naar verwachting komend jaar in het parlement behandeld. 1.2.1.4 Ambt

Nationaliteitsvereiste

Op 24 mei bepaalde het Europese Hof van Justitie dat lidstaten van de Europese Unie het beroep van notaris niet langer aan de eigen onderdanen mogen voorbehouden. Dat is de uitkomst van de inbreukprocedure die de Europese Commissie tegen een aantal lidstaten was gestart. Volgens het Hof oefent de notaris geen openbaar gezag uit, zoals de lidstaten betoogden, aangezien hij in principe alleen opschrijft wat partijen gezamenlijk overeen zijn gekomen. Het beroep van de notaris valt daarom onder het recht op vrije vestiging (artikel 49 van het EU-werkingsverdrag) en de toegang tot het beroep mag niet worden verhinderd op basis van een nationaliteitsvereiste. Het Hof staat wel eigen regels toe t.a.v. de kwaliteiteisen die afzonderlijke lidstaten stellen aan een notaris. Ook tegen Nederland loopt nog een inbreukprocedure. De Nederlandse regering heeft zich altijd op het standpunt gesteld dat de notaris wel degelijk openbaar gezag uitoefent, aangezien de notariële tussenkomst in de wet in een aantal gevallen dwingend is voorgeschreven. De KNB is het daarmee eens. Bij de Eerste Kamer ligt een door de KNB gesteund wetsvoorstel waarbij het nationaliteitsvereiste voor notarissen komt te vervallen. De Eerste Kamer heeft de behandeling van dit wetsvoorstel aangehouden tot na de uitspraak van het Hof, die op 1 december 2011 wordt verwacht. Herziening gerechtelijke kaart

Volgend jaar wordt de gerechtelijke organisatie ingrijpend gereorganiseerd. Het aantal arrondissementen wordt teruggebracht van negentien naar tien, en het aantal hofressorten van vijf naar vier. Dit heeft ook consequenties voor het notariaat, omdat de ringen (afdelingen) van de KNB per arrondissement zijn georganiseerd, en de kamers voor het notariaat door een wijziging van de Wet op het notarisambt (zie hieronder) bij de hofressorten worden ondergebracht. De nieuwe gerechtelijke kaart zal naar verwachting per 1 juli 2012 van start gaan.

18



Hammerstein

De nieuwe indeling van de gerechtelijke organisatie valt samen met de gefaseerde invoering van de wetswijziging van de Wet op het notarisambt (Wna), die op 29 september werd aangenomen door de Eerste Kamer. De essentie van deze wetswijziging (ook wel aangeduid als ‘Hammerstein’, naar de voorzitter van de commissie die in 2005 de Wna evalueerde) is dat zowel het notariële tuchtrecht, als het toezicht op het notariaat ingrijpend worden hervormd. Het aantal tuchtkamers wordt teruggebracht van negentien naar vier,

Door wijzigingen in de notariswet zal het notariële tuchtrecht en het toezicht op het notariaat ingrijpend worden hervormd.

waardoor de expertise van de kamers zal toenemen. Op advies van de KNB wordt de plicht tot dienstweigering aangescherpt (art. 21 Wna). Voorheen moest de notaris zijn diensten weigeren als hij ‘een redelijke overtuiging’ had dat zijn werkzaamheden tot dubieuze zaken zouden leiden; nu moet hij zich bij een ‘redelijk vermoeden’ daarvan al verschonen. Komend ordejaar zal de KNB met een verordening komen. Aanvankelijk werd voorgesteld dat ‘een ieder’ een klacht tegen een notaris zou kunnen indienen bij een van de kamers voor het notariaat. De KNB heeft de wetgever met succes verzocht dit terug te brengen tot ‘een ieder met een redelijk belang.’ De vier nieuwe kamers voor het notariaat zullen geen toezicht meer uitoefenen op het notariaat. Die taak wordt overgenomen door het Bureau Financieel Toezicht. De periodieke peer reviews die de KNB uitvoert zullen een wettelijke basis krijgen. Het oorspronkelijke plan voor een integraal stelseltoezicht door het BFT op het notariaat, waarbij het BFT zou beoordelen of de KNB-auditoren hun controlerende taken naar behoren uitoefenen, en dus ook alle uitkomsten van de peer reviews onverkort bij het BFT bekend zouden worden, is op sterk aandringen van de KNB verlaten. De wetgever vindt net als de KNB dat kwaliteitstoetsing onafhankelijk van de toezichthouder moet plaatsvinden en dat het zonder meer doorgeven van auditresultaten zich niet verdraagt met het vertrouwelijke karakter van kwaliteitstoetsen. De wetsgeschiedenis is daar helder in: de intercollegiale kwaliteitstoetsing moet geen verlengstuk worden van het toezicht. Stelseltoezicht verdraagt zich bovendien niet met de autonome status van een publiekrechtelijke beroepsorganisatie: het ene bestuursorgaan (BFT) moet geen aanwijzingen kunnen geven aan het andere (KNB). Notarissen zijn verplicht aan de peer reviews mee te werken. De audits worden, op voorstel van de KNB, uitgevoerd door deskundigen, bijvoorbeeld oud-notarissen. Het BFT zal geen inzage kunnen vorderen in hun dossiers. Wel komt er komend jaar een convenant over de uitwisseling van gegevens, waarin ook aandacht wordt besteed aan de afstemming over de kwaliteitstoetsen door de KNB en de onderzoeken door het BFT. Nieuw in de wet is de mogeljkheid tot stille bewindvoering; een idee van Hammerstein dat op advies van de KNB alsnog met dit wetsvoorstel wordt meegenomen. Als de continuïteit van de praktijk van een notaris vanwege de wijze van praktijkvoering in gevaar dreigt te komen, kan de Kamer voor het notariaat een stille bewindvoerder benoemen. Deze geeft de notaris advies en begeleiding bij zijn bedrijfsvoering en kan zelfs bindende aanwijzingen geven aan de notaris. De bewindvoering kan maximaal een jaar duren.


19

H et notar iaat e n de kn b

diverse andere taken van de kamers van toezicht zullen door de KNB worden overgenomen, zoals het bijhouden van het Basisregister Notariaat. In dit register zullen de gegevens van alle notarissen en kandidaat-notarissen worden opgenomen, inclusief eventuele tuchtrechtuitspraken. Kandidaat-notarissen die een eigen kantoor willen beginnen hoefden voorheen alleen een ondernemingsplan in te dienen bij het benoemingsverzoek. Vanaf volgend jaar moeten zij, net als aankomende rechters, een persoonstoets (assessment) afleggen. daarbij wordt onder andere gekeken naar de onafhankelijkheid, onpartijdigheid en integriteit van de kandidaat. de KNB heeft voorgesteld om de accountantsverklaring minder zwaar te laten wegen, waarbij rekening wordt gehouden met de omvang van het kantoor. dit voorstel is overgenomen.

De notaris moet vanaf 2012 de Belastingdienst, officier van Justitie of rechter-commissaris informatie verschaffen over cliënten en geldstromen die via zijn derdengeldrekening lopen.

art. 25 wna

de geheimhoudingsplicht van de notaris is heilig. Maar vaak loopt een onderzoek naar financieel economische criminaliteit (bijvoorbeeld vastgoed-, hypotheek- of belastingfraude) volgens opsporingsinstanties stuk op het verschoningsrecht van de notaris. dit ordejaar behandelde de Tweede Kamer het wetsvoorstel Informatieplicht derdengeldenrekening notariaat. Hiermee wordt het verschoningsrecht van de notaris doorbroken: hij is verplicht om desgevraagd aan de Belastingdienst, de officier van justitie, of de rechter-commissaris informatie te verschaffen over cliënten en de geldstromen die via zijn derdengeldrekening lopen. de KNB heeft het ministerie regelmatig geadviseerd en stond positief tegenover dit voorstel, dat inmiddels – unaniem – door de Tweede Kamer is aangenomen. Naar verwachting treedt deze wetswijziging op 1 januari 2012 in werking. wijziging wwFt

de wetgever wil de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT) zodanig wijzigen dat notarissen en andere vrije beroepsbeoefenaren verplicht worden alle ongebruikelijke transacties te melden waarvan zij kennis nemen. Niet duidelijk is hoever de meldingsplicht daarmee precies zal worden opgerekt. Hiertegen heeft de KNB – evenals de andere organisaties van vrije beroepsbeoefenaren – bezwaar gemaakt. de vertrouwensfunctie van de notaris komt onder druk te staan als de grenzen van de meldingsplicht onduidelijk zouden worden. Bovendien is het niet de bedoeling dat de notaris een verlengstuk wordt van het opsporingsapparaat. de KNB heeft eerder met succes bezwaar gemaakt tegen wettelijke bepalingen op het gebied van de anti-witwaswetgeving. Bijvoorbeeld tegen de regel dat identificatie van cliënten door de notaris bij de opdrachtverlening moest plaatsvinden. de wetgever heeft deze regel aangepast: expliciet wordt thans toegestaan dat identificatie door de notaris uiterlijk op het moment van het verlijden van de akte kan plaatsvinden. Hiermee is de wetgever de notariële praktijk tegemoet gekomen.

20



1.2.1.5 Europa

Europese Verordening Erfrecht en Europese erfrechtverklaring

De Europese Commissie heeft in 2009 een voorstel voor een Verordening Erfrecht ingediend, die de afwikkeling van grensoverschrijdende nalatenschappen van Europese burgers zal vergemakkelijken. Een onderdeel van deze verordening is de Europese erfrechtverklaring: een notariële akte die erfgenamen nodig hebben om over de nalatenschap van de overledene te kunnen beschikken. Sindsdien wordt er op ambtelijk Europees niveau onderhandeld over de onderwerpen die in deze verordening aan bod zullen komen. In het afgelopen ordejaar is er voortgang geboekt, zij het dat er veel uitvoeringsproblemen zijn gesignaleerd. De KNB volgt deze ontwikkelingen door deel te nemen aan het overleg binnen de Conseil des Notariats de l’Union Européenne (CNUE). Ook overlegt de KNB regelmatig met het ministerie van Veiligheid en Justitie. Echter, een effectieve regeling waarmee notarissen in de praktijk goed uit de voeten kunnen is er voorlopig nog niet. EU-verordening huwelijksvermogensrecht en geregistreerd partnerschapsvermogen

Ten aanzien van het huwelijksvermogensrecht en geregistreerd partnerschapsvermogen heeft de Europese Commissie op 16 maart 2011 twee conceptverordeningen uitgebracht. Deze verordeningen hangen nauw samen met de Europese Verordening Erfrecht, en de Commissie zal een aantal formuleringen uit die laatste verordening overnemen. Het wachten is op de definitieve tekst van de Erfrechtverordening, alvorens de tekst van deze veror deningen kan worden vastgesteld. De KNB is via de CNUE ook bij het overleg over deze verordeningen betrokken.


21


1.2.2 Verordeningen

Wijziging Verordening Beroeps- en gedragsregels 2011

Een van de kerntaken van de KNB is de bevordering van een goede beroepsuitoefening door het opstellen en handhaven van beroeps- en gedragsregels voor het notariaat. Met de wetswijziging Hammerstein was de oude Verordening Beroeps- en gedragsregels dringend toe aan modernisering. In de nieuwe Verordening Beroeps- en gedragsregels 2011 wordt de term ‘eer en aanzien van de notaris’ vervangen door het scherpere ‘integere beroepsuitoefening’. De nieuwe Verordening is minder gebaseerd op casuïstiek en meer op principes. Niet alle mogelijke situaties worden nog omschreven; de strekking van de regel dient als leidraad bij de beoordeling van handelen of gedrag van de notaris. In november 2010 werden de gedetailleerde regels over publiciteit en reclame al afgeschaft. De Nederlandse Reclame Code, die ook voor andere ondernemers geldt, biedt voldoende waarborgen, vindt de KNB. Direct mail mocht bijvoorbeeld wel, maar nu mag de notaris zich ook rechtstreeks tot potentiële cliënten wenden. Nieuw is de regel dat de notaris een opdracht mag laten uitvoeren door derden, zolang hij de regie, zeggenschap en toezicht op het werk volledig behoudt. Dit is eigenlijk de al bestaande praktijk, die door de tuchtrechter is goedgekeurd. Er zijn ook regels geschrapt: zo wordt het voorschrift dat de notaris zich ‘als een goede collega moet gedragen’ als te betuttelend ervaren. Verder wordt het verbod om resultaat afhankelijk te declareren ingetrokken. Een bepaalde opslag bij een positief resultaat is redelijk, en in de praktijk gebeurt het ook al, overigens net als het matigen van een declaratie als het minder goed is gegaan. Verordening Ledenraad

Ook de Verordening Ledenraad, vastgesteld in 2001, is dit ordejaar herzien. De leden r aad bestaat uit de voorzitters van de ringbesturen en een gewoon lid uit elke ring. De raad benoemt o.a. het bestuur, en stelt verordeningen vast. Het aantal stemmen dat een lid mag uitbrengen werd voorheen volgens een bepaalde staffel berekend, afhankelijk van het aantal leden van een ring, tot een maximum van acht stemmen in een ring met meer dan driehonderd leden. Maar de grotere ringen hebben inmiddels veel meer dan driehonderd ringleden en zijn met acht stemmen per ring dus ondervertegenwoordigd. Deze scheefgroei wordt nu rechtgetrokken door de zwaarte van de stem te laten afhangen van het aantal leden van de ring, zonder maximum.

22



1.2.3 Overige regelgeving

Wijziging beleidsregel uitbetaling derdengelden

Op 1 augustus 2011 is het Reglement beperking uitbetaling derdengelden van kracht geworden. Het reglement vervangt de Beleidsregel beperking uitbetaling derdengelden. Deze werd in 2008 ingevoerd om de geldstromen via de derdengeldenrekening van de notaris te reguleren. Notarissen doen regelmatig betalingen aan derden via hun derden geldenrekening, bijvoorbeeld aan een makelaar of adviseur. In het kader van transparantie is het belangrijk dat de notaris zijn derdengeldenrekening niet laat gebruiken voor betalingen waar hij buiten staat. Het meest in het oog springende verschil met de eerdere beleidsregel is dat er nu sprake is van meer open normen. De getalsmatige invulling van het begrip ‘honorarium van de makelaar en de financieel adviseur’ is bijvoorbeeld vervallen; het wordt aan het oordeel van de notaris zelf overgelaten of het opgegeven bedrag mag worden uitbetaald. En gold de regel tot nu toe alleen voor onroerendgoedtransacties, hij geldt nu voor alle betalingen die via de derdengeldenrekening lopen. Reglement Royementen

Al jaren een doorn in het oog van de KNB was de praktijk rond het doorhalen (royeren) van de oude hypotheek. Onroerend goed dat van eigenaar wisselt, moet vrij van hypotheek opgeleverd worden. Alleen gebeurde dat niet altijd, omdat de royementsvolmacht van de ‘oude’ hypotheekhouder ondanks een toezegging van de bank vaak te laat werd verstrekt. Daardoor kon het voorkomen dat de oude hypotheek niet tijdig was doorgehaald en de koper onterecht in de veronderstelling verkeerde dat zijn huis vrij was van hypotheek. Het nieuwe Reglement Royementen, dat op 1 juli van kracht werd, maakt een eind aan

De akte van levering mag alleen passeren als de notaris een onh erroepelijke r oyementsvolmacht van de financier in huis heeft.

deze praktijk. Voortaan mag de notaris de akte van levering alleen passeren als hij een onherroepelijke royementsvolmacht van de financier in huis heeft. Passeert hij zonder deze volmacht, dan is hij tuchtrechtelijk en civielrechtelijk aansprakelijk. Bovendien moet de oude hypotheek binnen drie maanden worden doorgehaald. De KNB heeft zich ingespannen om de banken ertoe te bewegen hun werkprocessen aan te passen zodat de volmacht bij de notaris ligt op het moment dat de akte wordt gepasseerd. Dat is gelukt: de meeste banken hebben hun medewerking toegezegd.


23


Nieuwe klachten- en geschillenregeling

Met de wetswijziging Hammerstein wordt ook de procedure waarbij ringvoorzitters over declaratiegeschillen beslissen afgeschaft. Deze regeling wordt vervangen door een klachten- en geschillenregeling, en notariskantoren worden verplicht in hun Algemene Voorwaarden op te nemen dat zij zijn aangesloten bij de nieuw te vormen Geschillencommissie Notariaat. De advocatuur heeft al langer ervaring met een dergelijke commissie; de KNB heeft de regeling van de advocatuur als basis genomen. In de Geschillenc ommissie zullen een rechter, een notaris en een vertegenwoordiger van een consumenteno rganisatie zitting nemen.

1.3 Toezicht en handhaving 1.3.1 Nieuwe rol Bureau Financieel Toezicht

KNB en BFT sluiten een convenant over samenwerking en uitwisseling van gegevens.

De belangrijkste wijziging van ‘Hammerstein’ is dat het toezicht op het notariaat (waarschijnlijk) per 1 juli 2012 wordt overgenomen door het Bureau Financieel Toezicht (BFT). De kwaliteitstoetsing van notarissen, waaronder de verplichte peer review, wordt uitgevoerd door de KNB. BFT en de KNB zullen nauwer gaan samenwerken, maar de kwaliteitstoetsing is uitdrukkelijk niet bedoeld als verlengstuk van het toezicht, vindt de wetgever. Notarissen moeten erop kunnen vertrouwen dat zij vrijelijk met de toetsers van gedachten kunnen wisselen over het wel en wee in hun praktijk, zonder dat die informatie wordt doorgespeeld aan het BFT. Tegelijkertijd heeft het BFT voor zijn toezicht wel gegevens nodig. De KNB en het BFT sluiten daarom een convenant over samenwerking en uitwisseling van gegevens, dat na een jaar wordt geëvalueerd en zonodig bijgesteld. Afspraken worden bijvoorbeeld: • KNB en BFT rapporteren halfjaarlijks aan elkaar in een geanonimiseerd rapport. De KNB beschrijft het aantal bezochte kantoren, en waar ze zijn gevestigd. Ook de bevindingen van de audits worden vermeld: hoeveel kantoren zonder meer voldeden, hoeveel kantoren een verbetertraject krijgen opgelegd, en of nadere toetsing nodig is. Specifieke casus worden nader toegelicht. In de BFT-rapportages aan de KNB staan naast statistische gegevens ook gesignaleerde ontwikkelingen en specifieke casus beschreven. • De KNB meldt signalen bij het BFT, zoals een klachtwaardige situatie bij een audit, of indien onvoldoende opleidingspunten zijn behaald. • BFT zal de KNB informeren over de onderzoeken die aanleiding geven tot een klacht bij de tuchtrechter, zowel op grond van eigen bevindingen als die van de KNB. • Gezamenlijke introductiebijeenkomsten voor nieuwe notarissen en kandidaat-notarissen. • Een gezamenlijke overlegcommissie om de nieuwe werkprocessen te begeleiden en aanbevelingen te doen voor de uitvoeringspraktijk.

24



1.3.2

Handhaving KNB

De KNB kan bij de tuchtrechter een klacht indienen over een notaris. Zij doet dat vooral als sprake is van breder handelen waarbij het klachtwaardig gedrag afstraalt op de eer en goede naam van de beroepsgroep. De KNB stelt daarin prioriteiten. Eén daarvan is het tegengaan van misbruik van derdengelden. Het is een notariële doodzonde om te sjoemelen met het geld dat de consument veilig dacht te parkeren op de kwaliteitsrekening van de notaris. Het absolute vertrouwen dat de consument in de notaris moet kunnen hebben wordt erdoor ernstig geschaad. Eén notaris werd om deze reden uit het ambt gezet, over een ander diende de KNB een klacht in bij de tuchtrechter. Het BFT diende meer klachten in over misbruik van derdengelden. Overigens is het aantal klachten over misbruik van de derdengeldenrekening ten opzichte van een paar jaar geleden gedaald. Een tweede prioriteit is het voorkomen van vastgoedfraude: notarissen die meewerken aan dubieuze vastgoedtransacties. Zij zijn, in het beste geval, verwijtbaar naïef. Na klachten van de KNB lopen er zes onderzoeken bij verschillende kamers van toezicht. Eén notaris werd in dit ordejaar door het Gerechtshof uit het ambt gezet, als gevolg van een onderzoek dat in 2007 werd gestart. Bijzondere aandacht ging dit jaar uit naar het passeren van akten zonder authenticiteit, oftewel: passeren zonder dat de notaris daar zelf bij aanwezig is. Om deze reden werden twee notarissen van hetzelfde kantoor het ambt uitgezet. Zij hadden juridisch ongeschoolde medewerkers akten laten voorlezen en de Belehrung laten uitvoeren, en waren slechts even aanwezig voor een verkorte voorlezing en bij het zetten van de handtekening. Daarnaast had in een aantal gevallen een van de partijen al getekend zonder dat een notaris aanwezig was. Deze akten zijn nietig.

1.4 Audits

Het auditbureau van de KNB ziet erop toe dat notariskantoren in hun bedrijfsvoering aan de wettelijk gestelde regels voldoen. Dit systeem van peer reviews, waarbij de integriteit en kwaliteit door collega-notarissen wordt getoetst, werd vier jaar geleden ingevoerd. In de eerste helft van 2011 werden 240 audits uitgevoerd; het is de bedoeling dat alle 880 notariskantoren en hun vestigingen in Nederland vóór mei 2012 een keer

Nieuw: de notaris coach biedt een collega-notaris advies om de kwaliteit te waarborgen.

worden bezocht. Tachtig procent van de kantoren scoort goed, twee van de tien moeten iets veranderen, en zeven à acht kantoren krijgen een heraudit; eventueel bij een vermoeden van klachtwaardig handelen gevolgd door een nadere toetsing. Hoewel het voor veel notarissen aanvankelijk wat vreemd aanvoelde om anderen in hun keuken te laten kijken, worden peer reviews inmiddels breed geaccepteerd als een nuttig en leerzaam instrument. Als een kantoor niet aan de kwaliteitseisen voldoet, wordt door de medewerkers van het auditbureau naar een oplossing gezocht. Een nieuwe loot aan de boom van het kwaliteitstoezicht spruit daaruit voort: de notariscoach. Door zich voor een bepaalde periode te laten begeleiden door een andere notaris kan de notaris wellicht voorkomen dat er een klacht tegen hem wordt ingediend. Er werd dit ordejaar naar drie kantoren een coach gestuurd. Eén notaris weigerde mee te werken. Tegen dit kantoor heeft de KNB alsnog een klacht ingediend. De notaris heeft zijn ambt inmiddels neergelegd.


25

Kandidaat-notarissen willen zich naast vakinhoudelijke verdieping goed voorbereiden op managementtaken en het ondernemerschap.



1.5

onderwijs en KandidatenzaKen

1.5.1

groot KandidatenonderzoeK

Kandidaat-notarissen specialiseren zich de laatste jaren in rap tempo. dat was een van de meest in het oog springende uitkomst van het Groot Kandidaten Onderzoek 2011 naar arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden in het notariaat. Een dergelijk onderzoek vond plaats in 2006. Toen werkten zeven van de tien kandidaten op een kantoor dat niet in een of meer rechtsgebieden was gespecialiseerd; nu werkt bijna tweederde (63 procent) van de kandidaat-notarissen in één rechtsgebied, een derde (35 procent) werkt in twee rechtsgebieden, en slechts acht procent van de kandidaten nog in de algemene praktijk. de overgrote meerderheid van de kandidaten heeft plezier in het werk, en wordt op inhoudelijk vlak voldoende uitgedaagd. Wel vindt tweederde dat de communicatie tussen henzelf en de notaris te wensen overlaat. Een mogelijke oorzaak daarvoor kan gevonden worden in een modernere benadering van het vak: waar de ‘ouderwetse’ notaris vaak redeneert vanuit een vakinhoudelijk perspectief, voelt de jongere garde steeds meer de noodzaak ook andere vaardigheden te ontwikkelen. Zo vindt ruim twintig procent van de respondenten dat het kantoor hen voldoende voorbereidt op managementtaken en het ondernemerschap, en dat terwijl veertig procent van de kandidaat-notarissen aangeeft notaris-ondernemer te willen worden. Een pijnpuntje blijft toch nog altijd de term ‘kandidaat-notaris’: een meerderheid van de kandidaat-notarissen (63 procent) wil daar nu wel eens vanaf. Het klinkt ouderwets, schept verwarring, en dekt niet de lading. 1.5.2

ontwiKKelassessment en Herziening Beroepsopleiding

Kandidaat-notarissen die de beroepsopleiding volgen, deden sinds 2009 een verplicht ontwikkelassessment. Maar in november 2010 besloot de ledenraad om het ontwikkelassessment niet langer verplicht te stellen, aangezien de groepsrapportages van de 161 stagiaires die een assessment aflegden vrijwel steeds hetzelfde beeld lieten zien. Competenties als zorgvuldigheid, samenwerken, passie voor het vak en integriteit zijn bij de meeste kandidaten relatief sterk aanwezig. Minder goed ontwikkeld zijn niet-vakinhoudelijke vaardigheden als sensitiviteit, onafhankelijkheid, en communicatieve en commerciële vaardigheden. Overigens verviel de verplichtstelling onder de voorwaarde dat onder andere in de nieuwe beroepsopleiding rekening zou worden gehouden met de uitkomsten. de ontwikkeling van deze competenties is een van de pijlers in het rapport van de werkgroep Herziening onderwijsprogramma beroepsopleiding. deze werkgroep onder leiding van hoogleraar notarieel recht Frits Salomons ontwierp het curriculum van de nieuwe beroepsopleiding, in opdracht van de Stichting Beroepsopleiding Notariaat (SBN). Leidraad van de werkgroep Salomons was daarbij het belang dat kandidaat-notarissen verantwoordelijk zijn voor hun eigen ontwikkeling, en zich intensiever dan voorheen vakinhoudelijke, en niet-vakinhoudelijke kennis en -vaardigheden eigen gaan maken. In de nieuwe beroepsopleiding komt meer aandacht voor de adviesfunctie van de notaris in zowel de particuliere, als de zakelijke markt. Extra accenten worden gelegd op ondernemingsrecht en bedrijfs-onroerendgoedrecht. Voor een deel zal de beroepsopleiding nog klassikaal zijn. daarnaast wordt een digitaal leersysteem ontwikkeld.


27

Nieuwe consumentenbrochures en website laten de meerwaarde van de notaris op belangrijke momenten in het leven zien.



1.6

communicatie en positionering

1.6.1

nieuwe BrocHures erven en nalaten, Kopen en verKopen en samenleven

Het communicatiebeleid van de KNB is erop gericht mensen te attenderen op de juridische aspecten in hun leven, ze te wijzen op de meerwaarde van de notaris, en ze door te geleiden naar de notaris van hun keuze. In de loop van dit ordejaar heeft de KNB diverse nieuwe brochures voor consumenten gepresenteerd. de nieuwe brochures (‘Trouwen of samenwonen’, ‘Erven en nalaten’, ‘Een woning kopen of verkopen’) zijn minder juridisch van toon, en toegespitst op de vragen die rijzen bij consumenten als zij een gang naar de notaris overwegen om een testament te maken, een samenlevingscontract af te sluiten of een woning te kopen of verkopen. Het notariaat wordt zo toegankelijker voor mensen die hooguit twee of drie keer in hun leven bij de notaris komen. Vanuit dezelfde gedachte is de website www.notaris.nl vernieuwd. Op deze site wordt de rol van de notaris helder en eenvoudig uitgelegd. daarnaast is een nieuwe site gelanceerd over alleen de KNB (www.knb.nl), in reactie op de wens van de leden om de KNB als organisatie zichtbaarder te maken voor het publiek. Op deze site is aandacht voor de opvattingen van de KNB over de ontwikkelingen die het notariaat aangaan. Over relevante onderwerpen, zoals het misbruik van derdengelden of de wijzigingen in de successiewet zijn dossiers aangelegd. In dezelfde geest zal in het komende ordejaar ook Notarisnet worden vernieuwd. 1.6.2

www.KoopaKteonline.nl

de KNB pleit er al langer voor om de notaris in een vroeg stadium bij de koop van een huis te betrekken: het zogeheten Amsterdamse model waarbij niet de verkopende makelaar maar de notaris het voorlopig koopcontract opstelt. In een koopcontract van de notaris kan rekening worden gehouden met de particuliere omstandigheden van de koper. Een standaardcontract van de makelaar doet dat niet. Op de site www.koopakteonline.nl zet de KNB de juridische aspecten rond de koop van een huis uiteen aan de hand van een aantal vragen, waarna een advies kan worden geprint waarmee men naar de notaris kan gaan. de KNB heeft ter ondersteuning van deze site een online campagne gevoerd en artikelen geplaatst in het blad Wonen doe je zo.


29


1.6.3 Tien jaar Notariaat Magazine

Op 1 januari 2001 viel het eerste nummer van Notariaat Magazine op de mat bij alle notarissen in Nederland. Dat is in dit hele jubileumjaar gevierd. Het januarinummer was gewijd aan het getal tien: tien vragen aan Fred Teeven, tien flaters bij beoordelings gesprekken, een cursus top tien etc. 1.6.4

25 jaar Notaristelefoon

Op de valreep van dit ordejaar vierde de Notaristelefoon het zilveren jubileum. Al 25 jaar wordt deze eerstelijns vraagbaak voor het publiek iedere werkdag bemand door twee (kandidaat-)notarissen en oud-notarissen, die bellers zoveel mogelijk doorverwijzen naar een notariskantoor. Ondanks het feit dat internet de informatievoorziening voor een groot deel heeft overgenomen wordt de notaristelefoon nog altijd ongeveer 12.000 keer per jaar gebeld, en daarbij hooggewaardeerd: bellers waarderen de Notaristelefoon met een 4,4 bij een maximale score van vijf. De meeste vragen (69 procent) gaan over personen- en familie recht, gevolgd door vragen over registergoederen (elf procent), belastingen (zeven procent), contractenrecht (drie procent) en rechtspersonen (twee procent).

30


De (kan di daat-) notar i s e n de KNB

2. De (kandidaat-)notaris en de KNB 2.1 Algemene ontwikkelingen

Verbetering betrokkenheid bij KNB door peilingen

De KNB wil de communicatie met haar leden verbeteren door hen beter bij de besluitvorming te betrekken, bijvoorbeeld over voorgenomen besluiten. Zo riep de nieuwe Beleidsregel uitbetaling derdengelden (BUD) het afgelopen jaar in de ledenraad heftige discussies op, maar hoe de stemmen over het onderwerp nu werkelijk waren verdeeld was lastig vast te stellen. Een peiling onder de leden bracht uitkomst. Het bestuur wil dit vaker gaan doen bij onderwerpen die zich voor deze vorm van raadpleging lenen. Internet is daarvoor een uitstekend middel. 2.2 Rechts- en praktijkvragen

De Afdeling Praktijkuitoefening van de KNB beantwoordt maandelijks ongeveer tachtig praktijkvragen. Een greep uit de onderwerpen: aktepapier, archivering, beleidsregel Adverteren via verwijzers, Reclamecode, CTR en GBA, declaratiegeschillen, door zoekingen, interdisciplinaire samenwerking, kwaliteitsrekening, marktinitiatieven, tolken, tuchtprocedures. De medewerkers van het Notarieel Juridisch Bureau van de KNB beantwoordden dit jaar ongeveer 2200 rechtsvragen. Vragen over sommige onderwerpen, zoals de WWFT, worden gratis beantwoord, voor antwoorden op andere vragen moet worden betaald. Ongeveer een derde van de vragen ging over het Internationaal Privaatrecht (IPR). Daarnaast krijgen de medewerkers van het NJB steeds vaker vragen over het executie- en beslagrecht, waar ook notarissen als gevolg van de schuldencrisis steeds vaker mee worden geconfronteerd. Bij het NJB is inmiddels een degelijke expertise op dit rechtsgebied ontstaan. 2.3 Cursussen

Het cursusbureau van de KNB stelt zich onder meer ten doel zoveel mogelijk in te spelen op de actualiteit. In 2010 stond de flexibilisering van het bv-recht dan ook volop in de belangstelling: ruim vijfhonderd deelnemers volgden hoorcolleges over dit onderwerp, verzorgd door vier hoogleraren. Maar ook de praktijkdag over valkuilen in het vastgoed werd door ruim tweehonderd deelnemers bezocht. Veel aandacht was er voor training op het gebied van management en bedrijfsvoering.

Nieuw: notarissen leren social media in te zetten voor hun praktijk en maken kennis met Twitter, Facebook en LinkedIn.

Daarnaast organiseerde het bureau cursussen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, zoals ‘Management en Leiderschap in het notariaat’, ‘Communicatie met de cliënt’, en ‘Conflicthantering’. Nieuw was een training over hoe de notaris nieuwe media als bijvoorbeeld een blog, website of social media als Twitter, Facebook, of LinkedIn kan inzetten voor de praktijk. In totaal organiseerde het bureau ruim vijftig cursussen. De meeste cursussen gingen over het personen- en familierecht. Nieuw dit jaar was de verdiepingscursus ‘schenken en vererven van een aanmerkelijk belang.’


31

De (kan di daat-) notar i s e n de KNB

2.4

Klachtenbemiddeling

Als cliënten ontevreden zijn over hun notaris en er in eerste instantie niet met hem uitkomen, kunnen ze de KNB vragen om bemiddeling. Ook dit jaar kwamen er ongeveer driehonderd verzoeken binnen bij de Afdeling klachtenbemiddeling van de KNB. Twee oud-notarissen proberen partijen weer tot elkaar te brengen. Lukt dat niet, dan kan de klager alsnog naar de kamer van toezicht. De grote gemene deler is gebrekkige communicatie tussen notaris en cliënt. Veel klachten gaan over de afwikkeling van n alatenschappen: in de ogen van cliënten verloopt dat vaak te traag, legt de notaris het niet goed uit, of heeft hij de geestesgesteldheid van de erflater in de optiek van de erfgenamen verkeerd geïnterpreteerd. Misverstanden ontstaan ook over samenlevingscontracten als de relatie wordt beëindigd. De notaris wordt verweten iets op papier gezet te hebben dat niet de bedoeling was, of verkeerde voorlichting te hebben gegeven. Datzelfde geldt als bij de overdracht van bouwkavels de ‘ongeveer grootte’ afwijkt van de metingen van het Kadaster. En een deel van de klachten gaat over de betrouwbaarheid of (vermeende) partijdigheid van de notaris zelf. In de meeste gevallen heeft de klachten bemiddeling succes. 2.5 Modellen

De KNB ontwikkelt, onder meer samen met notarissen, modellen die in de praktijk kunnen worden gebruikt. Bij wetswijzigingen worden de modellen geactualiseerd. Modellen voor hypotheekakten maakt de KNB niet zelf; die worden door de banken aangeleverd. In het kader van de vereenvoudiging en flexibilisering van het bv-recht zijn een model voor de flex-BV, en voor de nv een model one tier board ontwikkeld, maar in verband met te verwachten wijzigingen zijn die nog niet gepubliceerd. De Amsterdamse koopmodellen (voor eengezinswoningen, appartementsrechten en lidmaatschapsrechten) zijn aangepast aan de meest recente wetgeving.

32


Fe ite n e n cij fe rs

3.

Feiten en cijfers

3.1 Ontwikkeling ledenaantal 3.1.1 Aantal notarissen in functie Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

2008

2009

2010

2011

3.1.2 Aantal mannelijke en vrouwelijke notarissen Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

0,20

1600 1400

Aantal mannen

0,19

1200

Percentage vrouwen

1000

0,18

800 0,17

600 Aantal vrouwen

400

0,16

200 0

2008

2009

2010

2011

0,15

2008

2009

2010

2011

Het aantal mannelijke notarissen daalt en het aantal vrouwelijke notarissen stijgt. De trend is dat het aandeel vrouwelijke notarissen toeneemt.


33


3.1.3 Aantal kandidaat-notarissen in dienstbetrekking Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

2008

2009

2010

2011

3.1.4 Aantal mannelijke en vrouwelijke kandidaat-notarissen in dienstbetrekking Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

1600

0,67

1400

Aantal vrouwen

0,66

1200 1000

Percentage vrouwen

0,65

800 600

0,64

Aantal mannen

400

0,63

200 0

2008

2009

2010

2011

0,62

2008

2009

In 2009 is het aantal kandidaat-notarissen in dienstbetrekking afgenomen. Vanaf 2010 stabiliseert dit zich weer. De verhouding man/vrouw blijft relatief constant.

34


2010

2011


3.1.5

Kandidaat-notarissen in maatschap Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

70 60 50 40 30 20 10 0

2008

2009

2010

2011

3.1.6 Aantal vrouwelijke en mannelijke kandidaat-notarissen in maatschap Bron: Ledenadministratie KNB (Gegevens tot oktober 2011. Gegevens november 2008 niet beschikbaar.)

50

0,5 Aantal mannen

40

0,4

30

0,3

Percentage vrouwen

Aantal vrouwen

20

0,2

10

0,1

0

2008

2009

2010

2011

0

2008

2009

2010

2011

Het aantal mannelijke en vrouwelijke kandidaat-notarissen in maatschap blijft stabiel. Dit geldt ook voor de onderlinge verhouding.


35


3.2 Ontwikkeling werkzaamheden 3.2.1 Aantal akten op basis van CTR registraties per maand Bron: CTR, bewerking KNB

60 000

2008 2009

50 000

2010 2011

40 000 30 000 20 000 10 000 0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

3.2.2 Aantal inschrijvingen hypotheekakten per maand Bron: Kadaster, bewerking KNB

60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

3.2.3 Aantal inschrijvingen transportakten per maand Bron: Kadaster, bewerking KNB

60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0

36


jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec


3.3 Dienstenindexcijfers 3.3.1 Dienstenprijsindexcijfer notariaat

3.3.2 Dienstenprijsindexcijfer makelaars en taxateurs

Bron: CBS. N.B.: derde kwartaal 2011 is op basis van voorlopige cijfers.


115

115

110

110

105

105

100

100

95

95

90

90 2007

2008

2009

2010

2011

3.3.3 Dienstenprijsindexcijfer advocatuur

2007

2008

2009

2010

2011

3.3.4 Dienstenprijsindexcijfer accountancy



115

115

110

110

105

105

100

100

95

95

90

90 2007

2008

2009

2010

2011

2007

2008

2009

2010


2011

37


3.4 Rekening van baten en lasten

KNB bureau gerealiseerd gerealiseerd 2010/2011 2009/2010 Baten Bijdragen leden 3.606.637 3.494.618 Financiële baten en lasten 44.423 109.159 Totaal baten 3.651.060 3.603.777 Lasten Personeelskosten 1.572.046 1.770.786 Afschrijvingskosten 77.647 26.314 Overige bedrijfskosten 1.719.962 1.569.900 Totaal lasten 3.369.656 3.367.000 Resultaat KNB bureau 281.404 236.776 KNB diensten gerealiseerd gerealiseerd 2010/2011 2009/2010 Baten Onderwijs en Kandidatenzaken 1.015.294 1.159.116 KNB-Intranet 5.727.133 5.823.400 Uitgeverij 796.249 850.288 Rechtsvragen 621.566 666.106 CTR 3.009.998 3.667.401 Kwaliteitstoetsing 840.357 868.398 Public relations 571.080 584.379 CLTR 25.000 Onderzoek- en Ontwikkelingsfonds 301.617 Ondersteuningsfonds 4.737 10.826 Totaal baten 12.913.031 13.629.914 Lasten Directe kosten 6.480.263 6.956.906 Personeelskosten 2.998.581 2.926.717 Afschrijvingskosten 996.207 994.350 Overige bedrijfskosten 779.340 840.322 Totaal lasten 11.254.391 11.718.295 Resultaat KNB diensten 1.658.640 1.911.619 Totalen gerealiseerd gerealiseerd 2010/2011 2009/2010 Resultaat KNB bureau 281.404 236.776 Resultaat KNB diensten 1.658.640 1.911.619 Totaal resultaat KNB 1.940.044 2.148.395

38


begroting 2012/2013 3.555.285 59.524 3.614.809

1.746.689 168.265 1.620.071 3.535.025 79.784 begroting 2012/2013 994.103 5.514.191 682.416 618.242 2.691.871 786.000 532.508 120.000 6.040 11.945.371

7.171.557 3.157.305 498.800 533.136 11.360.798 584.573 begroting 2012/2013 79.784 584.573 664.357


3.4.1 Inkomstenverdeling KNB 2010/2011

Public relations 3% Kwaliteitstoetsing 5%

Onderzoek- en Ontwikkelingsfonds 2%

KNB bureau 22% CTR 18%

Onderwijs en Kandidatenzaken 6%

Rechtsvragen 4%

CLTR 0%

Uitgeverij 5%

Ondersteuningsfonds 0%

KNB-Intranet 35%

3.4.2 Besteding KNB 2010/2011

Rechtsvragen 5% Uitgeverij 5%

CLTR 0%

CTR 15% Kwaliteitstoetsing 5% Public relations 3%

Onderzoek- en Ontwikkelingsfonds 0% Ondersteuningsfonds 0% KNB bureau 23%

KNB-Intranet 39%

Onderwijs en Kandidatenzaken 6%


39


3.5 Organisatie 3.5.1 Samenstelling bestuur per 1 oktober 2010

• mr. G.L.F. Sarneel, voorzitter • mr. J.H.F. Wilmink, penningmeester • mw. mr. M. Th. Blocks-Goetheer, lid, portefeuillehouder Communicatie • mr. F.W. Oldenburg, lid, portefeuillehouder Kwaliteit en regelgeving • mw. mr. C.N. Siewers, lid, portefeuillehouder Onderwijs en kandidatenzaken • mr. S.A.H. Smits, lid, portefeuillehouder Elektronische media • mr. H.J. van Weeghel, lid, portefeuillehouder Beroepsondersteuning

3.5.2 Organogram KNB bureau

Directie

Directiestaf

Financiën & Administraties

ICT

Personeel & organisatie

Praktijkuitoefening

40


Notarieel Juridisch Bureau

Communicatie, Documentatie & Bibliotheek

Uitgave

Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie

Ontwerp en concept Okapi. Corporate identity atelier, Rotterdam Fotografie p1, p9, p13, p14, p26 Truus van Gog, Amsterdam p4 (boven) p28 (onder)

Benders & Stevens, Utrecht Okapi., Rotterdam

Spui 184 2511 BW Den Haag www.knb.nl

traditionele waarden in nieuwe tijden

Recommend Documents