Actualisatie Cultuurvuur Vlammen in nieuwe tijden

Actualisatie Cultuurvuur – Vlammen in nieuwe tijden

Mei 2013

1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5

Inhoudsopgave Aanleiding actualisatie van het cultuurbeleid Leeuwarden kandidaat Culturele Hoofdstad van Europa 2018 Ontwikkelingen binnen de cultuursector in de gemeente Leeuwarden De veranderende rol van de overheid Herindeling Boarnsterhim Uitvoeringsprogramma

2 2.1 2.2 2.3

Actualisatie: speerpunten Landelijk beleid Huidige kaders Cultuurvuur Samenwerkingsagenda gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.2. 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9 3.10 3.11

Speerpunten gerelateerd aan subsidiëring van organisaties/individuele kunstenaars Cultuur voor ieder kind Cultuureducatie Bevorderen taalontwikkeling Subsidiëren van culturele kernvoorzieningen Subsidiëring van overige culturele organisaties Regelingen cultuur Culturele prijzen Stadskunstenaar Kunst in de openbare ruimte Uitvoeringsnotitie beeldende kunst en vormgeving Atelierbeleid Internationale dimensie Gevolgen voor subsidies

4 4.1 4.2 4.3

Ondersteuning speerpunten Het Modern Uitbureau Monitoring Benutten accommodaties

5 5.1 5.2 5.3

Toekomstige ontwikkelingen Beheersorganisatie stadsschouwburg De Harmonie en centrum voor popcultuur Bibliotheek van de toekomst Lokale omroep

Bijlage: Toedeling van programmamiddelen Bijlage: Overzicht culturele ketens

2

1 Aanleiding voor de actualisatie van het cultuurbeleid Er is een aantal aanleidingen voor de actualisatie van de kadernota Cultuurvuur. Dit zijn onder meer Leeuwarden kandidaat Culturele Hoofdstad 2018, de herindeling van de gemeente Boarnsterhim, de veranderende rol van de overheid en de afgelopen periode de krimpopgave voor cultuur bij de gemeente, die onder meer heeft geleid tot een andere invulling van cultuureducatie (‘cultuur voor ieder kind’) dan voorheen. Met de actualisatie van de kadernota Cultuurvuur wordt de komende tijd ingezet op de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. Deze speerpunten zijn opgenomen in concept samenwerkingsagenda tussen de gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân die in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 is opgesteld. Tevens worden toekomstige ontwikkelingen benoemd. De speerpunten leiden tot accentverschuivingen binnen het huidige programma cultuur, die binnen de huidige cultuurbegroting worden gerealiseerd. In de kadernota Cultuurvuur, die per 2009 als richtinggevend document van kracht werd, zijn drie hoofdlijnen van het gemeentelijke cultuurbeleid in Leeuwarden benoemd. Dit zijn: versterken van de culturele infrastructuur, meer reuring en het realiseren van productiefuncties. Deze blijven van kracht, maar worden op onderdelen anders ingevuld dan voorheen. Kunst en cultuur als motor van (creatieve) ontwikkelingen, die versterkt worden door in te zetten op cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. Jan Fabre, Belgisch beeldend kunstenaar, verwoordde de betekenis van kunst als volgt: “Zonder wormen zou de aarde onvruchtbaar zijn. Zonder kunst is zij dat ook.” Leeswijzer In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op ontwikkelingen als Leeuwarden kandidaat Culturele Hoofdstad 2018, de rijksbezuinigingen in het Noorden, een ander bestedingsgedrag van burgers en bedrijven, de veranderende rol van de overheid, en de herindeling van de gemeente Boarnsterhim. Vervolgens komen in hoofdstuk 2 de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’ aan de orde. Hoofdstuk 3 benoemt de speerpunten in relatie tot subsidiëring van organisaties/individuele kunstenaars en geeft aan welke veranderingen in subsidiëring plaatsvinden. Hoofdstuk 4 benoemt de ondersteunende diensten/middelen/structuren die de gemeente inzet ten behoeve van de speerpunten. Hoofdstuk 5 gaat in op de toekomstige ontwikkelingen. Een actueel overzicht van het culturele veld in de gemeente Leeuwarden, gevat in culturele ketens, en een overzicht van de programmamiddelen 2013 tot en met 2016 is opgenomen in de bijlagen.

3

1.1.

Leeuwarden kandidaat Culturele Hoofdstad van Europa 2018

Voorgaande Culturele Hoofdsteden hebben bewezen dat de steden de investeringen ruimschoots terugverdienen. Direct door winst uit extra toeristisch bezoek, tickets en bijvoorbeeld een hogere horecaomzet. Maar ook door minder meetbare zaken die belangrijk zijn op de lange termijn: bijvoorbeeld het verbeteren van het imago, naamsbekendheid, een gevoel van trots, en het aantrekkelijk blijven voor bestaande en nieuwe inwoners en bedrijven. De doelstellingen van Leeuwarden Culturele Hoofdstad richten zich op: stimuleren van de kenniseconomie; bevorderen van de duurzame energie sector; verbeteren en stimuleren van werkgelegenheid; stimuleren hoger- en wetenschappelijk onderwijs; tegengaan van krimp en armoede; verder ontwikkelen van een duurzame cultuursector in Fryslân. De thema’s die hiermee verbonden zijn zijn: 1. Cultuur – natuur 2. Stad – platteland/Mienskip 3. Oude en nieuwe minderheden/taal De concrete uitwerking hiervan voor cultuur is: Verbindingen tot stand laten komen tussen kunstenaars van hier, en kunstenaars in Europa Cultuur als motor voor innovatie in het bedrijfsleven Verbinding culturele aanbod van Leeuwarden en Fryslân met de Europese toerist De gemeente Leeuwarden ondersteunt met de provincie de kandidaatstelling en onderstreept dit met dit programma. De gezamenlijke inspanningen ten behoeve van de kandidaatstelling zijn neergelegd in een samenwerkingsagenda en moeten ertoe leiden dat er een duurzame cultuursector in Fryslân wordt ontwikkeld. Leeuwarden zet samen met de provincie in op cultuureducatie, talentontwikkeling (amateurkunst) en een ‘Open Mienskip’, ook als we geen Culturele Hoofdstad worden. In hoofdstuk 2 komen deze speerpunten uitgebreid aan bod.

1.2. Ontwikkelingen binnen de cultuursector in de gemeente Leeuwarden De verkiezingen van maart 2010 vertaalden zich in een nieuw collegeprogramma voor de periode tot 2014. Dat programma kreeg als motto ‘Doorpakken in nieuwe tijden’ en had vanwege forse bezuinigingen directe gevolgen voor het cultuurbeleid. Na zorgvuldige afweging koos het bestuur voor een scenario dat met ‘culturele omvorming’ wordt aangeduid. Dit betekende dat besloten werd de subsidie aan het Centrum voor de Kunsten Parnas te beëindigen. De bezuiniging betrof feitelijk het vastgoeddeel en de personeelskosten, en niet het deel dat beschikbaar was voor cultuureducatie. Dit deel werd geïnvesteerd in de functie cultuureducatie in een andere vorm. Kunstkade is de nieuwe organisatie die cultuureducatie in de gemeente Leeuwarden vormgeeft (zie ook 3.1).

4

De Raad besloot tevens om te bezuinigen op het Historisch Centrum Leeuwarden en de Stichting Lokale Omroep Mercurius. Het HCL bezuinigt jaarlijks structureel € 128.000,-. Mercurius heeft te maken met een jaarlijkse afbouw in subsidie, die met ingang van 01-01-2015 leidt tot een bezuiniging van € 40.000,- op jaarbasis. Op andere gebieden binnen de cultuursector doen zich eveneens ontwikkelingen voor, die te maken hebben met de veranderde tijden. Rijksbezuinigingen in het Noorden hebben invloed op onze rijks gefinancierde instellingen (Tryater en Keramiekmuseum het Princessehof). De economische situatie leidt tot ander bestedingsgedrag van burgers en bedrijven en heeft tot gevolg dat onder meer minder geld wordt besteed aan bijvoorbeeld theaterbezoek. De culturele infrastructuur in de gemeente Leeuwarden staat hierdoor onder druk. Dit dwingt de gemeente om keuzes te maken met betrekking tot de ondersteuning van cultuur binnen de gemeentelijke grenzen. Tegelijkertijd wordt er flink geïnvesteerd in de culturele infrastructuur in Leeuwarden. Er worden plannen gemaakt voor de ontwikkeling van het Harmoniekwartier, het nieuwe Filmhuis is in maart 2013 geopend en het nieuwe Fries Museum wordt in september 2013 geopend, cultuureducatie wordt verder uitgerold en er vindt visievorming plaats over de bibliotheek van de toekomst.

1.3. De veranderende rol van de overheid De opvatting over de rol van de overheid in het algemeen en daarmee ook haar rol ten aanzien van de cultuursector verandert. Meer en meer wordt aan de samenleving zelf overgelaten en treedt de overheid terug. De gemeente weegt haar eigen rol in de verschillende processen continu af om bewuster keuzes te kunnen maken en tegelijkertijd gestelde doelen te realiseren. Tegelijkertijd heeft de gemeente een verantwoordelijkheid bij het op peil houden van de kwaliteit en het bereik van culturele voorzieningen, de culturele basisinfrastructuur.

1.4. Herindeling Boarnsterhim Met ingang van 1 januari 2014 is de herindeling van Boarnsterhim een feit. Het gebied ten noorden van het Prinses Margrietkanaal met inbegrip van de Alde Feanen, de Burd en Goattum wordt samengevoegd met het grondgebied van Leeuwarden. Het inwoneraantal van de gemeente Leeuwarden wordt hierdoor uitgebreid naar ruim 100.000 inwoners. De herindeling betekent harmonisatie op het gebied van: bibliotheekbeleid, musea, cultuureducatie (er komen zeven basisscholen bij vanaf 1 september 2013), erfgoed, amateurkunst, de lokale omroep en het Frysk taalbeleid. Ook wordt het kunstbezit in de openbare ruimte uitgebreid met een twintigtal kunstwerken. Er wordt voor de verschillende beleidsonderdelen afgewogen of harmonisatie al voor de fusiedatum van 01-01-2014 nodig is of dat harmonisatie geboden is direct na de fusiedatum dan wel kan plaatsvinden in de eerste twee jaar na de fusie.

5

1.5. Uitvoeringsprogramma Voorliggende actualisatie Cultuurvuur vloeit voort uit de speerpunten (beschreven in hoofdstuk 2) en ontwikkelingen die binnen deze speerpunten passen. Deze worden SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden) beschreven. De beschrijving van de cultuursector wordt daarin geactualiseerd. Hieraan gekoppeld zijn de financiële middelen die de raad beschikbaar stelt. Het programma geeft richting aan de culturele ontwikkelingen van de gemeente. Het zal op grond van inhoudelijke en financiële ontwikkelingen, indien nodig, worden bijgesteld.

6

2.

Actualisatie: speerpunten

De speerpunten van het gemeentelijke cultuurbeleid worden in het onderstaande benoemd, vloeien voort uit actuele ontwikkelingen, en sluiten aan bij de doelstellingen van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018.

2.1. Landelijk beleid De Rijksoverheid heeft de volgende speerpunten voor het gehele cultuurbeleid geformuleerd: Internationalisering: de culturele sector moet zich internationaal profileren bijvoorbeeld door uitwisseling van kunst of kunst- en cultuurprogramma’s. Cultuureducatie: voor kinderen en jongeren is het belangrijk dat zij in aanraking komen met de rijkdom van cultuur. Cultuureducatie moet worden geborgd in het curriculum van het primair onderwijs. Educatie, participatie en talentontwikkeling zijn als kerntaken benoemd voor cultuuronderwijs. De ondersteuning van talentontwikkeling moet efficiënter gemaakt worden; ook moeten grote instellingen kansen bieden aan talent. Daarnaast is het van belang dat kunstvakopleidingen zich scherper profileren. Vernieuwing en talent: kunstinstellingen kunnen kansrijke initiatieven ontplooien die nog niet bij een breed publiek bekend zijn. Geven aan cultuur: de private sector moet worden gestimuleerd om cultuur te financieren, onder meer door fiscale voordelen. Culturele instellingen moeten zich meer richten op ondernemerschap. Genoemde punten komen terug in de speerpunten van de gemeente, die met de provincie in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 een concept samenwerkingsagenda voor de toekomst heeft opgesteld.

2.2. Huidige kaders Cultuurvuur In Cultuurvuur zijn de benoemde hoofdlijnen: versterken culturele infrastructuur, meer reuring en het realiseren van productiefuncties. De strategische hoofddoelen van het programma Cultuur zijn hieraan gekoppeld en deze zijn: 1. cultuur leeft en wordt beleefd, actief en passief; 2. een culturele infrastructuur die past bij de identiteit van een culturele hoofdstad; 3. een bruisende binnenstad met een hoge kwaliteit; 4. cultureel erfgoed dat wordt gekoesterd en vitaliteit behoudt; 5. een inspirerend klimaat voor cultureel en creatief ondernemerschap met ruimte voor experimenten.

2.3. Samenwerkingsagenda gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân De gemeente Leeuwarden en provincie Fryslân hebben in hun samenwerkingsagenda voor de toekomst een drietal speerpunten en daarbij behorende kansen benoemd. De speerpunten worden in hoofdstuk drie uitgewerkt binnen de financiële kaders. Voor de kansen zijn binnen de huidige begroting van zowel de gemeente als de provincie geen middelen beschikbaar. We willen

7

de ambities echter wel benoemen om aan te geven dat wat we de komende jaren doen een bijdrage levert aan de ambities op de langere termijn. De visie die aan de basis staat van de drie speerpunten is dat in tijden van globalisering “thuis” en de regio steeds belangrijker worden. Regio’s zijn geen vaststaand gegeven maar vormen zich organisch. Cultuur en identiteit dragen in belangrijke mate bij aan het belang van de regio, zorgen voor vertrouwen, solidariteit, verbinding en samenhang. Deze waarden zorgen ervoor dat mensen graag in een regio willen wonen, werken en verblijven. Daar creëert de mens zijn eigen waarde. Taal is een van de meest verbindende cultuuruitingen. Een eigen taal en meertaligheid, en het specifieke (im)materieel erfgoed zijn belangrijke onderscheidende elementen van de regio Fryslân. Voor de versterking van de regio is creativiteit van groot belang. “Creatieve regio” is hierbij een sleutelbegrip. Vanuit verschillende beleidsdomeinen wordt daar op ingezet. Cultuur is daar één van. Investeren in de creatieve regio versterkt de economische kracht en de aantrekkelijkheid van de regio. De cultuur van de regio versterk je niet door krampachtig vast te houden aan het behoud van het “oude” cultuur maar door je open te stellen voor nieuwe ontwikkelingen. Het al op jonge leeftijd ontwikkelen van creatief en innovatief denken leidt ertoe dat mensen kunnen inspelen op deze ontwikkelingen. En natuurlijk is de economische betekenis van culturele investeringen niet te onderschatten.

2.4. Speerpunten De speerpunten die uit het bovenstaande voortvloeien zijn: 1. Cultuureducatie Wij willen een essentiële bijdrage leveren aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren (door middel van cultuureducatie op school) en volwassenen (cultureel aanbod, passief en actief) waarmee zij zich kunnen ontwikkelen tot mensen met de volgende vaardigheden: creatief en innovatief denken, zichzelf leren presenteren, zelfvertrouwen ontwikkelen, motorische vaardigheden. Hierdoor kunnen zij volwaardig meedoen (zelfredzaamheid) in de samenleving. Cultuureducatie is, net als naast taal, rekenen en zaakvakken, een basiselement van het Leeuwarder onderwijsbeleid en wordt ieder kind aangeboden (kunst voor ieder kind). Om cultuureducatie tot een succes te kunnen maken zijn duurzame samenwerkingsverbanden tussen scholen en culturele instellingen onmisbaar. Vanuit deze verbanden kan versnippering worden voorkomen en kunnen doorlopende leerlijnen mogelijk worden gemaakt. Kans: - Cultuureducatie verbreden van kinderen in de basisschoolleeftijd naar de doelgroep 0-18 jaar. - In de periode tot 2025 heeft Leeuwarden/Fryslân zich ontwikkeld tot de bakermat van de mobiele variant op Fablab. Dit is een digitale werkplaats voor innovatie, creatie en educatie met behulp van computergereedschap. Men leert er van elkaar en van andere Fablabs in de wereld; alle kennis wordt gedeeld en overgedragen. Kunstenaars en wetenschappers worden ingezet voor het Fablab.

8

2. Talentontwikkeling Met kunst en cultuur willen wij een zo groot mogelijk deel van de bevolking in Leeuwarden en Fryslân bereiken om hen met informele trajecten (amateurkunst, alle disciplines) de kans te bieden hun talenten te kunnen ontwikkelen en verder te ontplooien en ondernemerschap te stimuleren. De vele (particuliere) initiatieven op het gebied van amateurkunst, en instellingen als de jeugdtheaterschool ’n Meeuw, de Jeugd Dans Opleiding Fryslân, het Frysk Jeugdorkest, Tryater, de Popfabryk, het Grafisch Atelier Friesland en initiatieven op het gebied van beeldende kunst en de creatieve opleidingen die Leeuwarden op MBO en HBO-niveau heeft, zijn onmisbaar voor talentontwikkeling, productie en presentatie. Grote culturele instellingen leveren een belangrijke bijdrage aan talentontwikkeling door hun deuren open te stellen voor talentvolle jonge cultuurmakers- en beoefenaars. Kans: - In de periode tot 2025 heeft Leeuwarden zich ontwikkeld tot muziekcultuurstad van het Noorden, waarbij popcultuur een belangrijke onderlegger is. Mensen kunnen hun talenten inzetten en ontplooien, waarbij verbindingen tussen amateurkunstenaars en professionele kunstenaars worden gelegd, er een Frysk leerorkest is, en ook de korentraditie versterkt wordt. 3. Open Mienskip Met kunst en cultuur leveren wij een essentiële bijdrage aan een ‘Open Mienskip’. Wij willen dat cultuur van iedereen is en wordt, dat cultuur verbindt, dat de kunst en cultuur van de Leeuwarden en Fryslân ook buiten de grenzen van onze provincie zichtbaar is, en dat wij open staan voor invloeden van buitenaf. Wij zetten in op internationalisering door middel van het stimuleren van uitwisselingen en in het aanbod, waarbij een sterke culturele infrastructuur essentieel is. Wij realiseren ons dat topvoorzieningen- en evenementen onmisbaar zijn om cultuur in de breedte te laten bloeien. Wij vragen culturele organisaties om de verdergaande ontwikkeling van de virtuele wereld in hun dagelijkse praktijk in te bedden. Hierdoor wordt de cultuur van Leeuwarden en Fryslân meer naar de buiten gebracht en komt de buitenwereld meer binnen. Kans: - In 2025 is Leeuwarden/Fryslân het taallaboratorium van Europa. Kennis en (nieuwe) inzichten rondom meertaligheid worden hier ontwikkeld en vanuit het opensource principe gedeeld met Europa en de rest van de wereld. Er zijn brede samenwerkingsverbanden tussen het onderwijsveld, bedrijven en de culturele organisaties ontstaan. Om ‘cultuur van de hele stad te maken’, waarbij we niet alleen de binnenstad, maar ook de omliggende wijken en dorpen betrekken, worden cultuurmakers gevraagd op zoek te gaan naar nieuwe en verrassende partners en plekken om de stad optimaal te benutten voor hun ideeën en producties. Wij zetten de komende jaren in op structurele, logische verbindingen, om nieuw publiek te bereiken

9

op nieuwe plekken in de stad. Want de stad is de openbare ontmoetingsruimte waar kunstenaars en publiek elkaar treffen, op elkaar reageren en betekenis aan kunst geven. Het is de omgeving waarin kinderen en jongeren opgroeien, naar school gaan en door middel van allerlei vormen van cultuureducatie in aanraking komen met kunst en cultuur. Het is de omgeving waarin volwassenen hun creativiteit blijven voeden en kennis opdoen. Ten slotte biedt het de context waarbinnen creatieve uitwisseling plaatsvindt tussen kunst en cultuur, onderwijs en het bedrijfsleven. De gemeente Leeuwarden stimuleert ondernemerschap en verwacht van culturele instellingen, organisatoren van festivals en evenementen en individuele kunstenaars een ondernemende houding, om op die manier, naast subsidies, ook andere geldstromen aan te kunnen boren. Daarbij is leidend wat de basis is die door de gemeente in stand moet worden gehouden en wat kan worden overgelaten aan andere partijen, zoals sponsoren, fondsen, bedrijven en particulieren. Ondernemen betekent ook: onderzoeken of een meer duurzame samenwerking kan plaatsvinden met collegainstellingen, bijvoorbeeld op het gebied van de bezetting van gebouwen, van de programmering en het prijsbeleid, de pr en marketing, de gezamenlijke en/of centraal georganiseerde kaartverkoop, de gezamenlijke inkoop en het delen van bepaalde backoffice-functies (secretarieel, administratie, techniek etc.). Als voorbeeld wordt hier de ontwikkeling van het Harmoniekwartier en de BV Podiumkunsten genoemd. Deze komen in hoofdstuk 5 aan de orde. De intentie van de instellingen is om de eigen inkomsten te laten groeien, waardoor de afhankelijkheid van subsidies afneemt. We nemen dit mee in de prestatieafspraken die met de instellingen worden gemaakt. Voor individuele kunstenaars en organisaties geldt dat, wanneer zij subsidie aanvragen onder een van de regelingen, de aanvraag getoetst wordt op aantoonbaar ondernemerschap. In het volgende hoofdstuk worden de speerpunten gerelateerd aan subsidiëring van organisaties/individuele kunstenaars. De speerpunten leiden tot accentverschuivingen binnen het huidige programma cultuur, die binnen de huidige cultuurbegroting worden gerealiseerd.

10

3. Speerpunten gerelateerd aan subsidiëring van organisaties en individuele kunstenaars In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillende culturele instellingen/organisaties, en op de vraag welke bijdrage zij gaan leveren aan de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. Voor de kernvoorzieningen, overige organisaties en initiatieven, en regelingen wordt benoemd wat de uitgangspunten zijn voor subsidiëring. We streven naar flexibele samenwerkingsvormen, waarbinnen cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’ gerealiseerd kunnen worden. Het reguliere overleg tussen de directeuren van alle culturele instellingen, het zogenaamde Directeuren Overleg Leeuwarden Culturele Instellingen (DOLCI) biedt een platform om tot flexibele samenwerkingsvormen te komen.

3.1. Cultuur voor ieder kind De gemeente Leeuwarden zet in op cultuureducatie en het bevorderen van de leescultuur en de taalontwikkeling van kinderen. Bibliotheken Midden-Fryslân spelen een onmisbare rol in het stimuleren van de leescultuur. Kunstkade verzorgt cultuureducatie voor alle kinderen van de basisscholen in de gemeente Leeuwarden; cultuur voor ieder kind. Cultuur voor ieder kind vormt de basis voor een natuurlijke ontwikkeling van de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’.

3.1.1. Cultuureducatie Wat willen we bereiken?  Het cultuur educatieve aanbod bereikt alle basisschoolleerlingen. Het aanbod vindt in principe op school plaats en wordt verder aangeboden als onderdeel van de verlengde schooldag op de buitenschoolse opvang. Het betreft een multidisciplinair aanbod vanuit de Leeuwarder culturele basisinstellingen, het Kunstmenu, dat aansluit bij de belevingswereld van kinderen. Ook buiten school moet ieder kind de mogelijkheid krijgen om zich (verder) te ontwikkelen op het gebied van muziek, dans, drama, beeldende kunst, cultureel erfgoed en letteren.  Alle grote(re) culturele instellingen en, waar mogelijk, creatieve opleidingen binnen de gemeente Leeuwarden leveren met ingang van 1 januari 2014 een bijdrage aan het cultuur educatieve aanbod op basisscholen in de gemeente Leeuwarden.  Alle primair onderwijs scholen werken met ingang van het schooljaar 2014/2015 met een eigen meerjarig cultuurbeleidsplan, waarin de doelen beschreven zijn die op het gebied van cultuureducatie/doorlopende leerlijn behaald moeten worden, en waarin beschreven wordt hoe deze doelen behaald worden.  De website van Kunstkade functioneert optimaal in 2014. Het aanbod op het gebied van cultuureducatie richt zich op alle inwoners van de gemeente Leeuwarden. Waarom willen wij dat bereiken? Met cultuureducatie wordt een bijdrage geleverd aan de individuele ontplooiing en de ontwikkeling van talent. Cultuureducatie helpt kinderen en volwassenen in de ontwikkeling van hun identiteit, zelfvertrouwen, zintuiglijke functies, het ontwikkelen van de vaardigheden

11

innovatief en creatief denken en motorische vaardigheden. Hiermee gepaard gaan het open staan voor anderen en andere ervaringen, nieuwsgierigheid en belangstelling voor de pluriformiteit van het culturele leven binnen de gemeente. Voor kinderen geldt dat cultuureducatie aantoonbaar een positieve uitwerking op de schoolprestaties heeft. Hoe willen we dat bereiken?  De cultuurcoaches van Kunstkade verzorgen het cultuur educatief aanbod op de basisscholen.  Voor de doelgroep 0-4 jarigen vinden in het najaar van 2013 verkennende gesprekken plaats tussen de cultuurcoaches en de kinderopvangorganisaties.  Cultuurcoaches hebben een adviserende rol met betrekking tot de buitenschoolse programma’s aangaande het cultuur educatief aanbod.  Invoering van andere schooltijden kan ertoe leiden dat cultuurcoaches ook voor buitenschoolse activiteiten kunnen worden ingezet.  De cultuurcoaches brengen kinderen die hun talenten verder willen ontwikkelen in contact met de juiste aanbieders.  De cultuurcoaches ondersteunen de basisscholen, waar zij cultuurcoach van zijn, in het opstellen van een meerjarig cultuurbeleidsplan, dat met ingang van het schooljaar 2014-2015 is gerealiseerd.  Er is een jeugdcultuurfonds opgericht, dat bedoeld is voor kinderen uit gezinnen die in een achterstandspositie verkeren. Hiermee kunnen jaarlijks circa 200 kinderen van de gemeente Leeuwarden deelnemen aan cultuurlessen.  Voor de organisaties waarmee de gemeente Leeuwarden een subsidierelatie heeft, wordt in de beschikking de verplichting opgenomen dat zij een bijdrage leveren aan het cultuur educatieve aanbod op de basisscholen in Leeuwarden.  In de tweede helft van 2013 vindt een onderzoek plaats naar het functioneren van de website van Kunstkade; dit onderzoek richt zich op aanbieders en gebruikers. Doel is om inzicht te krijgen in het aanbod, en antwoord op de vraag welke doelgroep(en) hiermee bereikt worden, hoeveel mensen hiermee bereikt worden, en of het aanbod toereikend is voor de gebruikers.

3.1.2. Bevorderen van taalontwikkeling Wat willen we bereiken? De gemeente Leeuwarden zet in op het bevorderen van de leescultuur en de meertalige taalontwikkeling van kinderen en volwassenen. Waarom willen we dat bereiken? De ambitie is om in 2025 het taallaboratorium van Europa te zijn, om hiermee een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan het ‘Open Mienskip’. Om dit te kunnen realiseren is het van belang om kinderen al op zo’n vroeg mogelijke leeftijd in aanraking te laten komen met lezen en met meertaligheid. Hoe willen we dat bereiken?  De gemeente Leeuwarden vertaalt haar uitgangspunten met betrekking tot het bevorderen van de leescultuur en de taalontwikkeling in de integrale nota meertaligheid. Het taalbeleid van de gemeente Boarnsterhim wordt hierin meegenomen.

12

 



 

  

Voorleesproject voor peuters, dat zich richt op aanwezig Friestalige kinderliteratuur, waaronder kinderpoëzie. Scholing van alle leidsters van peuterspeelzalen in de VVE-methode “Uk en Puk”. Dit is een programma voor kinderen van 0-4 jaar met een doorgaande ontwikkelingslijn naar basisschoolmethodes. Continueren van VVE Thuis, dat in 2012 is gestart. VVE Thuis is een programma voor de thuissituatie waarbij ouders gestimuleerd worden thuis activiteiten met hun kinderen uit te voeren. Leeuwarder bibliotheken richten een themahoek in, die aansluit bij het Uk&Puk/VVE Thuis programma. In 2012 zijn peuterspeelzalen gestart met het project Leestas. Dit is ontwikkeld om vanuit de peuterspeelzaal ouders/verzorgers te stimuleren om voor te lezen en een voorleesritueel te ontwikkelen. Er wordt ingezet op tweetalige peuterspeelzalen, die kinderen vertrouwd maakt met het communiceren met leeftijdgenoten en leidsters in het Fries. Subsidie verstrekken aan Afûk, die cursussen Fries verzorgt. Incidentele subsidiëring van cursussen en activiteiten op het gebied van het stadsdialect Liwwarders.

3.2. Subsidiëring van culturele kernvoorzieningen De kernvoorzieningen worden van vitaal belang geacht, omdat ze met elkaar de ruggengraat vormen van de culturele infrastructuur. De uitvoerende grote instellingen die deze rol vervullen zijn: bibliotheken midden-Fryslân, stadsschouwburg De Harmonie, Kunstkade, Poppodium Romein, Stichting Film in Friesland en het Keramiekmuseum het Princessehof. Daarnaast speelt de lokale omroep een rol. Wij gaan de komende jaren aanvullend Tryater en het Fries Museum subsidiëren. Beide instellingen dragen bij aan de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. Voor Tryater geldt dat zij rijkssubsidie ontvangt; om ook in de toekomst aanspraak te kunnen maken op rijkssubsidie is het van belang dat de gemeente Leeuwarden subsidie verstrekt, en hiermee aangeeft dat zij aangeeft dat zij waarde hecht aan deze kernvoorziening. Tryater is hèt professionele Friese theatergezelschap, waar jong talent zich kan ontwikkelen. Wij gaan met het Fries Museum in gesprek over een jaarlijks terugkerend project dat een podium biedt voor jong Fries beeldend talent. Tevens zien wij graag dat de Friese Miniprent tentoonstelling, die het Grafisch Atelier Friesland eens per drie jaar organiseert, een plek krijgt in het Fries Museum. Samenwerking tussen het Fries Museum en het Grafisch Atelier Friesland, dat zich met de Friese Miniprent tentoonstelling onder meer richt op jong grafisch talent, leidt tot het versterken van de beeldende kunst tak in Leeuwarden. Gezien de inzet op cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’ vinden wij het van belang dat de culturele instellingen meer vrijheid krijgen om te anticiperen op wat er in de omgeving gebeurt. Dit is nodig omdat cultuur buiten de instituten zo zichtbaarder en meer

13

gedragen wordt door de inwoners van de gemeente Leeuwarden en daarbuiten. Wij willen graag een open discussie met de provincie Fryslân en overige gemeenten van Fryslân over welke voorzieningen wij belangrijk voor onze culturele infrastructuur in Friesland vinden en waar wij op willen inzetten. Wat willen we bereiken in het licht van de speerpunten? Het bevorderen van het actief meedoen aan kunst en cultuur door creatieve en innovatieve vaardigheden van kinderen, jongeren en volwassenen te stimuleren, zowel topkunstenaars als amateurs een plek te geven in de culturele infrastructuur, omdat zij elkaar kunnen stimuleren en versterken, en de gemeenschapszin alsmede de uitstraling van Leeuwarden te versterken. Waarom willen we dat bereiken? Het activeren van burgers voor kunst en cultuur levert een bijdrage aan cultuureducatie, talentontwikkeling en het komen tot verrassende experimenten en verbindingen en inzet op ‘Open Mienskip’: internationalisering. Hoe willen we dat bereiken?  De culturele kernvoorzieningen zoeken samenwerking met andere organisaties die werkzaam zijn op een onderdeel van de culturele keten (podiumkunsten, beeldende kunst en vormgeving, film en media, letteren, cultureel erfgoed) en zijn hiermee trekker voor de betreffende keten.  De trekkers van de keten zoeken ook buiten het eigen werkveld/buiten de eigen keten, samenwerking met andere organisaties en gaan internationale samenwerkingen/verbindingen aan.  Er worden nadere afspraken gemaakt over hoe invulling wordt gegeven aan hun rol en verantwoordelijkheid met betrekking tot de keten en daarbuiten.  In de subsidiebeschikking van instellingen die de gemeente Leeuwarden voor meer dan € 100.000,- subsidieert (= subsidiebedrag exclusief exploitatie) wordt de verplichting opgenomen dat zij 5% financiële ruimte vrijmaken voor experiment/innovatie, die zich uiten in vernieuwende initiatieven. De instellingen komen hiervoor met een voorstel, dat past binnen de hoofdopgaven versterken cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’.  Subsidies worden, waar mogelijk, verstrekt voor een periode van maximaal vier jaar. De eerstvolgende periode loopt van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2017.  Er worden per jaar afspraken gemaakt over de activiteiten die uitgevoerd worden.  Met elke kernvoorziening worden prestatieafspraken op maat gemaakt. Deze zijn gekoppeld aan de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van cultuur, zoals vermeld in de programmabegroting. De prestatieafspraken betreffen:  Artistieke kwaliteit  Ondernemerschap. Effectindicator: % subsidiegelden op begroting  Publieksbereik. Effectindicator: % bezoekers per jaar, uitgesplitst in activiteiten  Samenwerking met andere culturele instellingen. Effectindicator: aantal projecten per jaar  Samenwerking met onderwijs- en kennisinstellingen. Effectindicator: aantal projecten per jaar

14



  

Bijdragen aan cultuur educatieve projecten. Effectindicatoren: aantal cultuur educatieve projecten dat door scholen afgenomen wordt en het aantal leerlingen dat deze projecten bezoekt Bijdragen aan bevorderen amateurkunst. Effectindicator: aantal ruimtevragen van amateurkunstverenigingen Bijdragen aan talentontwikkeling/experiment/innovatie. Effectindicator: aantal projecten per jaar Internationale verbindingen leggen. Effectindicator: aantal uitwisselingen per jaar en/of aantal projecten met internationale organisaties/kunstenaars per jaar

3.3. Subsidiëring van overige culturele organisaties Wij willen jeugdtheaterschool ’n Meeuw, de Popfabryk, de Jeugd Dans Opleiding Fryslân, Stichting Grafisch Atelier Friesland, Stichting Media Art Friesland en Stichting Voorheen de Gemeente subsidiëren. Genoemde organisaties leveren een belangrijke bijdrage aan talentontwikkeling binnen de verschillende ketens, en hiermee aan de doorlopende leerlijnen. Podiumkunsten Jeugdtheaterschool ’n Meeuw . ’n Meeuw biedt talentvolle jongeren de kans om zich verder te ontwikkelen op het gebied van theater. Ook maakt ’n Meeuw schoolvoorstellingen en grote producties in samenwerking met derden. Popfabryk. De Popfabryk is het productiehuis voor popcultuur in Fryslân. De ontwikkeling van toptalenten op het gebied van popcultuur in Fryslân staat centraal. De Popfabryk heeft haar focus op popcultuur, maar schuwt daarbij de cross-over met andere kunstdisciplines niet. Met het ontwikkelen van toptalenten draagt de Popfabryk bij aan het versterken van het productieklimaat in Fryslân en daarbuiten. Jeugd Dans Opleiding Fryslân. De Jeugd Dans Opleiding Fryslân is een driejarige opleiding voor jong danstalent van 12 tot en met 16 jaar in Friesland. Om podiumervaring op te doen wordt er regelmatig opgetreden. Beeldende kunst en vormgeving Stichting Grafisch Atelier Friesland De Stichting Grafisch Atelier Friesland biedt kunstenaars de mogelijkheid om zich (verder) te bekwamen in grafische technieken. Daarnaast verzorgt het atelier cursussen op het gebied van grafische technieken, organiseert zij exposities en educatieve activiteiten. Stichting Media Art Friesland De Stichting Media Art Friesland (MAF) draagt met het Media Art Festival voor Jong Talent bij aan de vernieuwing, ontwikkeling en discussie binnen de digitale cultuur en biedt een podium voor artiesten om hun werk te tonen, nieuw werk te creëren en hun netwerk te verbreden. Stichting Voorheen de Gemeente Stichting Voorheen de Gemeente (VHDG) is een kunstinitiatief dat een impuls wil geven aan de beeldende kunst in Friesland en tegelijkertijd Leeuwarden als podium voor lokale, nationale en

15

buitenlandse kunstenaars op de kaart wil zetten. Hiertoe organiseert de stichting beeldende kunstprojecten met een hoog artistiek niveau.

16

Wat willen we bereiken? De organisaties worden gevraagd om de samenwerking met andere, onder meer de culturele kernvoorzieningen, op te zoeken. Zo kunnen verrassende experimenten en verbindingen ontstaan, ook internationaal gezien. Waarom willen we dat bereiken? Bundeling van krachten leidt tot versterking van de eigen activiteiten, meer publieksbereik, en een grotere uitstraling naar buiten. Hiermee wordt talentontwikkeling gestimuleerd en ‘Open Mienskip’ bevorderd. Hoe willen we dat bereiken?  Subsidies worden, waar mogelijk, verstrekt voor een periode van maximaal vier jaar. De eerstvolgende periode loopt van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2017.  Er worden per jaar afspraken gemaakt over de activiteiten die uitgevoerd worden.  Met elke organisatie worden prestatieafspraken op maat gemaakt. Deze zijn gekoppeld aan de gemeentelijke doelstellingen op het gebied van cultuur, zoals vermeld in de programmabegroting. De prestatieafspraken betreffen:  Artistieke kwaliteit  Ondernemerschap. Effectindicator: % subsidiegelden op begroting  Publieksbereik. Effectindicator: % bezoekers per jaar, uitgesplitst in activiteiten  Samenwerking met andere culturele instellingen. Effectindicator: aantal projecten per jaar  Samenwerking met onderwijs- en kennisinstellingen. Effectindicator: aantal projecten per jaar  Bijdragen aan talentontwikkeling/experiment/innovatie. Effectindicator: aantal projecten per jaar  Zo mogelijk bijdragen aan cultuur educatieve projecten. Effectindicatoren: aantal cultuur educatieve projecten dat door scholen afgenomen wordt en het aantal leerlingen dat deze projecten bezoekt  Zo mogelijk bijdragen aan bevorderen amateurkunst. Effectindicator: aantal ruimtevragen van amateurkunstverenigingen  Zo mogelijk internationale verbindingen leggen. Effectindicator: aantal uitwisselingen per jaar en/of aantal projecten met internationale organisaties/kunstenaars per jaar

3.4. Regelingen cultuur De gemeente Leeuwarden heeft op dit moment twee regelingen cultuur. Dit zijn de regeling kleine producties en de regeling beeldende kunst en vormgeving. Wij willen aanvullend drie nieuwe regelingen realiseren. Dit zijn de regeling verrijking muziekaanbod, de regeling festivals en de regeling innovatieve activiteiten. Het budget dat voor muziekaanbod, festivals en innovatie beschikbaar is wordt ingezet voor regelingen. Dit biedt de mogelijkheid om subsidieaanvragen op een objectieve manier te wegen. Wij willen er met deze regelingen voor zorgen dat er, aanvullend op de activiteiten van de culturele kerninstellingen en overige culturele organisaties, een zo optimaal mogelijk aanbod aan activiteiten (meerdere disciplines) binnen de gemeente Leeuwarden wordt gerealiseerd, die zich richten op

17

cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. Per regeling worden criteria opgesteld, die verbonden zijn met de speerpunten. De adviescommissie cultuur en de adviescommissie beeldende kunst en vormgeving (in geval van aanvragen op het gebied van beeldende kunst en vormgeving) toetsen de subsidieaanvragen aan de criteria. Regeling kleine producties Binnen de regeling kleine producties wordt een knip gemaakt tussen aanvragen van professionele organisaties/individuele kunstenaars en aanvragen van amateurs. Met amateurkunst wordt een bijdrage geleverd aan de individuele ontplooiing en de ontwikkeling van talent. Amateurkunst helpt kinderen en volwassenen in de ontwikkeling van hun identiteit, creativiteit, zelfvertrouwen, zintuiglijke functies en motorische vaardigheden. In de gemeente Boarnsterhim geldt een stelsel van jaarlijkse waarderingssubsidies voor amateurkunstorganisaties. Vanwege de herindeling van Boarnsterhim, die met ingang van 01-012014 gerealiseerd is, beschouwen wij 2014 als een overgangsjaar voor de organisaties van de gemeente Boarnsterhim en passen wij de waarderingssubsidies in dit jaar nog toe. Vanaf 01-012015 werken wij voor alle subsidieaanvragen met de regeling kleine producties, zoals hierboven is beschreven. Regeling beeldende kunst en vormgeving We willen exposities, projecten en manifestaties op het gebied van beeldende kunst en vormgeving in de gemeente Leeuwarden realiseren. Ook projecten op het gebied van graffitikunst vallen hieronder. Regeling festivals De komende jaren wordt de focus gelegd op festivals die voor de gemeente Leeuwarden en de provincie Fryslân meerwaarde hebben, en festivals die een toegevoegde waarde hebben in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018. Het gezamenlijk festivalprogramma doet recht aan de verschillende culturele disciplines en doelgroepen. Dit betekent dat wordt ingezet op enerzijds festivals die een regionaal bereik hebben en anderzijds op festivals die een (inter)nationale bekendheid hebben. Festivals, en dan met name de gratis te bezoeken festivals, willen we meer uitdagen om alternatieve financiering te vinden. Daarbij denken we vooral aan de kracht en de inzet van de “crowd”. De middelen die via nieuwe vormen van financiering binnenkomen zullen door de organisaties zelf worden aangewend voor nieuwe edities van de festivals. De kracht van festivals is dat ze mensen van binnen en buiten Leeuwarden trekken, en hiermee een factor van belang zijn voor de toeristische ontwikkeling, het versterken van de lokale economie en het zichtbaar maken van Leeuwarden (citymarketing). Heel veel mensen komen middels het bijwonen van festivals in aanraking met cultuur. Regeling innovatieve activiteiten Er worden verbindingen gelegd met het bedrijfsleven en opleidingen, zodat er cross-overs ontstaan en innovatieve en creatieve ideeën/projecten ontwikkeld worden. Dit versterkt de cultuur in de gemeente Leeuwarden en zet de stad op de kaart als hoofdstad van provincie Fryslân.

18

Regeling verrijking muziekaanbod Bijdragen aan de ambitie om cultuurstad van het Noorden te worden. We willen de muziekketen versterken, diverse stijlen binnen de muziek aan bieden en hiermee zoveel mogelijk mensen bereiken.

3.5. Culturele prijzen Wat willen we bereiken?  Waardering en stimulans voor cultuurmakers in de gemeente Leeuwarden, gezien in het licht van het speerpunt talentontwikkeling.  Afstemming met andere gemeentes en provincie Fryslân over de overige prijzen voor cultuurmakers in Friesland. Waarom willen we dat bereiken? De gemeente Leeuwarden waardeert haar cultuurmakers en hierbij oog heeft voor verschillende disciplines en ontwikkeling van talent. Hoe willen we dat bereiken?  Uitreiken van de (vier)jaarlijkse culturele prijzen voor literatuur, beeldende kunst & architectonische vormgeving, historisch erfgoed en podiumkunsten.  Ieder jaar wordt een van de prijzen uitgereikt.  Per prijs wordt een onafhankelijke jury ingesteld.  Het college van B&W stelt jaarlijks de criteria voor de prijzen vast.

3.6. Stadskunstenaar Wat willen we bereiken? Een keer per twee jaar willen we een stadskunstenaar aanstellen. De stadskunstenaar is een cultureel ambassadeur of zijn ambassadeurs met een visie op Leeuwarden en de Leeuwarder actualiteit, die op een vernieuwende manier wordt gepresenteerd. Waarom willen we dat bereiken? Een stadskunstenaar kan op een laagdrempelige, creatieve manier de Leeuwarder bevolking meenemen in de Leeuwarder actualiteit en hiermee aansluiten bij ontwikkelingen als Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 en ‘Open Mienskip’ Hoe willen we dat bereiken? Een onafhankelijke jury beoordeelt aanvragen voor een stadskunstenaar op grond van:  artistieke kwaliteit  publieksbereik  verbindingen met partners in de ketens (culturele instellingen, bedrijven, particulieren, amateur kunstenaars, opleidingen) en daarbuiten

19

3.7. Kunst in de openbare ruimte Wat willen we bereiken? Er wordt de komende jaren primair ingezet op het realiseren van kunst binnen het programma Leeuwarden Vrij-Baan. Accenten binnen dit programma zijn water, mediakunst en keramiek. Daarnaast is er aandacht voor graffitikunst, en continueert de stichting poëzietableaus haar activiteiten aangaande de poëziestenen. Community art projecten worden, indien wijken hier op willen inzetten, opgenomen in de wijkactieplannen. Binnen het programma Leeuwarden Vrij-Baan wordt een twintigtal kunstuitingen gerealiseerd. Uitgangspunt is dat per invalsweg, die de haak om Leeuwarden verbindt met de stadsring, één kunstenaar verantwoordelijk is voor alle kunstuitingen hiervan. De gemeente realiseert de kunstuitingen samen met de provincie Fryslân en Rijkswaterstaat Noord Nederland. Social return wordt, waar mogelijk, ingezet binnen het programma. Waarom willen we dat bereiken? Kunst in de openbare ruimte verfraait de omgeving, en voegt een dimensie toe aan de openbare ruimte. Kunst binnen Leeuwarden Vrij–Baan maakt Leeuwarden bijzonder – een project van een dergelijke omvang, waar (inter)nationaal bekende kunstenaars bij betrokken worden, genereert landelijk publiciteit en sluit aan bij de ambitie van Leeuwarden om Culturele Hoofdstad 2018 te worden. Het project levert een bijdrage aan zowel het speerpunt talentontwikkeling als het speerpunt ‘Open Mienskip’. Hoe willen we dat bereiken? De percentageverordening kunst in de openbare ruimte wordt toegepast op kunstopdrachten in de openbare ruimte. Bij de totstandkoming van bouwwerken wordt een percentage van de bouwsom besteed aan het verlenen van kunstopdrachten. De langetermijnplanning voor het realiseren van nieuwe publieke kunst wordt in overeenstemming gebracht met het afnemen van stortingen in de reserve kunst in de openbare ruimte, die gevoed wordt met middelen die voortkomen uit de verordening (als gevolg van teruglopende bouwplannen).

3.8. Uitvoeringsnotitie beeldende kunst en vormgeving Wat willen we bereiken? Beleid op het gebied van beeldende kunst en vormgeving SMART uitwerken. Waarom willen we dat bereiken? Om het beleid op het gebied van beeldende kunst en vormgeving zichtbaar te maken en te vertalen in concrete acties met hieraan gekoppeld de beschikbare middelen gerelateerd aan de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’. De kunstprojecten binnen Vrij-Baan worden hierin opgenomen, evenals onderhoud van kunst in de openbare ruimte, maar ook bijvoorbeeld de stand van zaken met betrekking tot het gemeentelijk kunstbezit (binnen).

20

Voor beeldende kunst en vormgeving zijn rijksmiddelen beschikbaar (periode 2013 tot en met 2016), die gematcht worden met middelen uit de reserve beeldende kunst in de openbare ruimte (% regeling). De komende jaren nemen de stortingen in de reserve af, omdat er minder gemeentelijke bouwprojecten worden gerealiseerd. Halverwege 2015 vindt een tussenevaluatie plaats ten aanzien van de besteding van de middelen en de stand van de reserve. Dit kan leiden tot bijstelling van beleid. Hoe willen we dat bereiken? De uitvoeringsnotitie beeldende kunst en vormgeving wordt in het eerste kwartaal van 2014 aangeboden aan het college van B&W en raad.

3.9. Atelierbeleid Wat willen wij bereiken? Faciliteren van ondernemende kunstenaars. Waarom willen wij dat bereiken? Plekken waar kunstenaars kunnen werken en elkaar kunnen inspireren zijn belangrijk in het kader van het speerpunt talentontwikkeling en leidt tot cross-overs. Hoe gaan we dat bereiken? De gemeente Leeuwarden onderzoekt hoe zij het toekomstige atelierbeleid wil vormgeven. Hiertoe evalueert zij het huidige beleid en worden ook ontwikkelingen als het tijdelijk verhuren van leegstaande gemeente (school)gebouwen via leegstandsbeheer meegenomen.

3.10. Internationale dimensie Wat willen wij bereiken? De internationale dimensie maakt deel uit van het speerpunt ‘Open Mienskip’. Wij willen dat Leeuwarden/Fryslân meer zichtbaar worden in en buiten Europa. In het onderstaande wordt duidelijk gemaakt hoe wij dat willen bereiken. Waarom willen wij dat bereiken? Wij vinden het belangrijk om in het kader van `Open Mienskip’ internationale kunstenaars en cultuurmakers te betrekken bij wat zich in Leeuwarden afspeelt. Doel is het stimuleren, ontwikkelen en podium geven voor de Europese en nationale top. Dit geeft ook een stimulans aan de cultuur van Leeuwarden en Fryslân. Cultuur moet gezien worden in de Europese context. Cultuur maakt deel uit van het sociaal-economisch, ecologisch en economisch toekomstdebat. De kwaliteit en kwantiteit van cultureel aanbod maakt bovendien dat Leeuwarden aantrekkelijker wordt voor mensen uit bijvoorbeeld de randstad, die zich in Leeuwarden/Friesland willen vestigen. Hoe willen wij dat bereiken?  Wij vragen culturele instellingen/organisaties om internationale verbindingen te leggen en/of projecten met internationale organisaties/kunstenaars te realiseren.

21

    

Wij vragen culturele organisaties om de verdergaande ontwikkeling van de virtuele wereld in hun dagelijkse praktijk in te bedden. Er wordt ingezet op festivals die een (inter)nationale bekendheid hebben of kunnen krijgen. De regeling innovatieve activiteiten stimuleert vernieuwende activiteiten, die een (inter)nationale dimensie hebben. (Inter)nationaal bekende kunstenaars worden betrokken bij het programma kunst binnen Leeuwarden Vrij-Baan. De kansen die voor de toekomst benoemd zijn (Leeuwarden/Fryslân de bakermat van de mobiele variant op Fablab; Leeuwarden muziekcultuurstad van het Noorden; Leeuwarden/Fryslân het taallaboratorium van Europa) zijn internationaal georiënteerd.

3.11. Gevolgen voor subsidies De inzet op de speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’ leidt tot accentverschuivingen binnen de huidige subsidiëring van organisaties. De volgende organisaties worden gesubsidieerd. Grafisch Atelier Friesland Tryater Jeugd Dans Opleiding Fries Museum Stichting Voorheen de Gemeente Stichting Media Art Friesland Totaal

€ 25.000,€ 50.000,€ 5.000,€ 20.000,€ 20.000,€ 20.000,€ 140.000,-

Subsidiëring wordt gerealiseerd binnen de beschikbare middelen van de huidige begroting. Dit is mogelijk door kleine mutaties binnen de huidige subsidieverleningen en inzet van een deel van het budget voor beeldende kunst en vormgeving. Daarnaast ontstaat ruimte door het nietcontinueren van de subsidie aan het NNO (jaarlijks € 20.000,-), en het verlagen van het innovatiebudget (jaarlijks € 20.000,-). De reden om de subsidie aan het NNO niet te continueren is de volgende: in het verleden zijn voor een periode van vier jaar (2009 tot en met 2012) afspraken gemaakt over het versterken van de basisinfrastructuur in het Noorden. Deze afspraken werden gemaakt in het kader van het Noordelijk Overleg Cultuur (NOC), een samenwerkingsverband tussen de provincie Groningen, Friesland en Drenthe. Het beoogde doel: het versterken van de basisinfrastructuur is niet op alle fronten behaald. De gemeente Leeuwarden heeft in de periode 2009 tot en met 2012 een jaarlijkse subsidie verstrekt van € 20.000,- aan het Noord Nederlands Orkest, € 6.000,- aan het NOC secretariaat en € 49.000,- aan het Filmfestival. In de praktijk is het Noord Nederlands Orkest op basis van deze afspraken relatief weinig zichtbaar geweest in Leeuwarden. Daarom moet overwogen worden om geen subsidie meer te verstrekken aan het Noord Nederlands Orkest. De gemeente Leeuwarden continueert de subsidie aan het Filmfestival en het NOC secretariaat.

22

4

Ondersteuning van speerpunten

De benoemde speerpunten cultuureducatie, talentontwikkeling en ‘Open Mienskip’ kunnen goed tot ontwikkeling komen indien op deze op een goede manier ondersteund worden. In het onderstaande wordt aangegeven welke middelen de gemeente hiervoor inzet.

4.1. Het Modern Uitbureau Het Modern Uitbureau is opgericht om een betere afstemming, ontwikkeling en promotie van bestaande en nieuw te ontwikkelen culturele activiteiten tot stand te brengen. De opdracht voor verkenning van een Uitbureau nieuwe stijl of Modern Uitbureau is voor de gemeente Leeuwarden een deelopdracht vanuit het project Culturele Omvorming. Het Uitbureau biedt:  Digitaal een plek waar het cultureel aanbod in Leeuwarden (podium, muziek, film, beeldende kunst, literatuur, festivals, etc.) te vinden is.  Een fysieke informatiefunctie (loket amateurkunst) met kennis en netwerk voor mensen die een productie of evenement willen organiseren.  Een info-plek waar informatie te vinden is over subsidiemogelijkheden bij provincie, gemeente en fondsen. Het is ook een plek waar mogelijkheden verkend kunnen worden om op een innovatieve manier middelen te werven om projecten te kunnen realiseren. Crowdfunding is een van die mogelijkheden. Hierbij wordt het publiek ingezet om de financiële middelen bij elkaar te krijgen om doelen te verwezenlijken.  Kennis en netwerk van en voor de marketing van culturele evenementen, zowel digitaal als fysiek. Kortom, het Modern Uitbureau brengt als ‘cultuurmakelaar’ meer samenhang in het aanbod, geeft een impuls aan de eigen realisatiekracht en versterkt de lokale organisatie van festivals, producties en evenementen.

4.2. Monitoring Wat willen wij bereiken? Speerpunten versterken door middel van monitoring. Waarom willen wij dat bereiken? Monitoring geeft informatie over aantallen, trends etc. Dit kan leiden tot het bijsturen van beleid/activiteiten. Hoe willen wij dat bereiken?  De grote culturele instellingen gebruiken zelf een aantal indicatoren om te monitoren, zoals bezoekersaantallen, aantal activiteiten, aantal kinderen van basisonderwijs en voortgezet onderwijs dat deelneemt aan cultuur educatieve activiteiten etc.  Bij de sector Jeugd, Onderwijs en Cultuur van de gemeente Leeuwarden wordt een monitor ontwikkeld voor de doelgroep 0-18 jaar. Thema’s die aan bod komen zijn, naast onderwijs en zorg, onder meer cultuurparticipatie en taalbevordering/leesvaardigheid. De thema’s worden

23

 

in 2013 uitgewerkt in indicatoren. In de beschikkingen met de instellingen worden de indicatoren benoemd en worden de instellingen verplicht om deze te monitoren. Voor de doelgroep vanaf 18 jaar wordt gebruik gemaakt van de 2-jaarlijkse gemeente-enquête. Deze wordt gebruikt voor de voorbereiding en verantwoording van beleid. In de Atlas van Gemeenten worden de 50 grootste gemeenten jaarlijks op meer dan 50 punten met elkaar vergeleken. De indicatoren zijn onderverdeel in de categorieën algemene informatie, bevolking, sociaal-economische positie en woonaantrekkelijkheid. De cultuurindex valt onder de laatstgenoemde categorie. Hier zijn indicatoren benoemd voor podiumkunsten, beeldende kunst, letteren, erfgoed en film.

4.3. Benutten van accommodaties Wat willen we bereiken? We willen ‘cultuur van de hele stad maken’. Dit willen wij realiseren door gebouwen en locaties die deel uitmaken van het stedelijk erfgoed, maar ook winkels, markante wijkgebouwen, monumenten of parken te benutten voor verrassende producties. Buurtaccommodaties bieden kansen voor participatie door buurtbewoners. De gemeente ziet deze voorzieningen als plekken waar de culturele loopbaan van veel kinderen en jongeren begint, dichtbij, laagdrempelig en met een toegankelijke programmering (verbinding met cultuureducatie, vergroten van ouderbetrokkenheid). Waar mogelijk betrekken we cultuur en culturele instellingen bij gebiedsontwikkeling en stedelijke vernieuwing. Waarom willen we dat bereiken? We willen dat de stad leeft, bruist, initiatieven op gang brengt, en dat kunst en cultuur veel mensen bereikt. Hoe willen we dat bereiken?  Een gemeentelijke projectgroep, bestaande uit betrokken ambtenaren van cultuur (coördinatie), vastgoed, buurtaccommodaties, stedenbouw, en wijkzaken inventariseren welke locaties zich lenen om op locatie producties te realiseren. Ook de Leeuwarder Ondernemersvereniging wordt hierbij betrokken. De coördinatie hiervan ligt bij Cultuur.  Een overzicht van accommodaties die gebruikt kunnen worden om verrassende producties te realiseren is te vinden bij het Modern Uitbureau. Dit overzicht is actueel.

24

5.

Toekomstige ontw ikkelingen

Er speelt een aantal ontwikkelingen, die we niet ongenoemd willen laten. Na de verkiezingen in het najaar van 2013 zullen een nieuw college van B&W en een nieuwe raad beslissingen nemen over een beheersorganisatie voor de podiumkunsten en de bibliotheek van de toekomst (zie 5.1. en 5.2.). Voor de lokale omroep geldt dat de raad het advies tot het verlenen van een nieuwe zendmachtiging aan het Commissariaat voor de Media geeft.

5.1. Beheersorganisatie Stadsschouwburg De Harmonie en Centrum voor popcultuur (inclusief poppodium) in het Harmoniekwartier Wat willen wij bereiken? Wij gaan een ontwikkeltraject in dat moet leiden tot een beheersorganisatie voor de podiumkunsten, te weten voor Stadsschouwburg De Harmonie, en het nieuw te bouwen Centrum voor de Popcultuur (inclusief poppodium) in het Harmoniekwartier. Waar we naar toe willen is de opbouw en realisatie van één nieuwe beheersorganisatie voor het beheer en de exploitatie van in ieder geval Stadsschouwburg De Harmonie en het Centrum voor Popcultuur. In het visiedocument Omvorming Kunst en Cultuur die is vastgesteld in de raad van 27 juni 2011 is het idee voor een beheersorganisatie voor stadsschouwburg De Harmonie en het poppodium neergelegd. De ontwikkeling draagt in belangrijke mate bij aan de geformuleerde doelstellingen talentontwikkeling, stad als podium: versterken verbindingen binnen cultuur en het stimuleren van cultureel ondernemerschap. Een externe projectleider stelt een exploitatieopzet en organisatiemodel BV Podiumkunsten (werktitel) op, die in 2013 wordt gepresenteerd.

5.2. Bibliotheek van de toekomst Over een aantal jaar zijn e-boeken en educatieve games niet meer weg te denken in de bibliotheek. Daarom speelt de bibliotheek van de toekomst in op het digitaal mediagebruik en het mediawijs maken van de samenleving. Daarnaast zijn de aanpak van laaggeletterdheid en taalbevordering en het bieden van een lokaal kenniscentrum, waar ruimte is voor ontmoeting, studie en debat belangrijke speerpunten. Een andere ontwikkeling is dat het werkgebied voor de bibliotheek door de gemeentelijke herindeling groter wordt. De centrale vestiging vervult zowel de functie van bibliotheekbasisvoorziening (die zich in de toekomst overigens veel meer op het digitale zal richten) voor de directe omgeving als functies in het fysieke domein: een plek waar gestudeerd en samen aan een project gewerkt kan worden, waar mensen samen informatie kunnen zoeken, vinden en verwerken, waar lezingen en (informatieve) tentoonstellingen worden gehouden. Daarnaast wordt per wijk of dorpskern bekeken hoe en op welke wijze de dienstverlening van de bibliotheek daar kan worden aangeboden. De verwachting is dat door de genoemde ontwikkelingen het bruto benodigde vloeroppervlak voor de bibliotheekfunctie zal afnemen.

25

Wij willen inspelen op actuele ontwikkelingen, zoals de digitalisering van de samenleving. Ook willen we meer kinderen aan het lezen krijgen om laaggeletterdheid te verminderen en mediawijsheid te vergroten Voor de bibliotheek van de toekomst is een toekomstschets gemaakt. Aan de hand van deze schets wordt een aantal scenario’s opgesteld, die worden gepresenteerd. Hieruit volgt een initiatiefvoorstel waaraan het huisvestingsvraagstuk wordt gekoppeld . De planning is om het initiatiefvoorstel voor de zomer van 2013 aan het college en de raad te hebben voorgelegd, zodat deze meegenomen kan worden in de collegeonderhandelingen.

5.3. Lokale omroep In het kader van de herindeling met Boarnsterhim wordt ingezet op een fusie tussen Lokale Omroep Mercurius (gemeente Leeuwarden) en Lokale Omroep Boarnsterstim (nu nog gemeente Boarnsterhim). De lokale omroep gaat met diverse partners in gesprek (o.a. Omrop Fryslân, om te kijken of er in gezamenlijkheid gebruik gemaakt kan worden van faciliteiten/apparatuur/gebouw. Hiermee creëert de omroep financiële ruimte, zodat de functie van de lokale omroep versterkt kan worden. Er wordt onderzocht of de zendmachtiging van de lokale omroep, die in oktober 2013 afloopt, verlengd kan worden tot het voorjaar van 2014. De nieuwe raad kan dan een advies aan het Commissariaat van de Media geven omtrent het verlenen van de nieuwe zendmachtiging.

26

Bijlage: Toedeling van de programmamiddelen

2013 Culturele voorzieningen Harmonie (regulier) Huur onderhoud Film in Friesland (regulier) huur kapitaallasten huur voormalig filmhuis Poppodium Anna Blamanhuis/Ihlia Bibliotheken Midden-Fryslân Keramiekmuseum het Princessehof Lokale publieke omroep Jeugdtheaterschool 'n Meeuw Popfabryk Tryater Stichting Grafisch Atelier Friesland Cultuureducatie/culturele vorming Kunstkade Jeugdcultuurfonds programma cultuureducatie met kwaliteit combinatiefuntionarissen Festivals en evenementen Festivals en evenementen NOC/filmfestival Stadskunstenaar Culturele prijzen Productiebureau/uitburo+

2014

2015

2016

1.608.100 1.608.100 1.608.100 1.608.100 894.900 894.900 894.900 894.900 446.000 446.000 446.000 446.000 22.100 22.100 22.100 22.100 115.531 101.000 101.000 101.000 4.019 15.800 15.800 15.800 266.300 266.300 266.300 266.300 25.100 25.100 25.100 25.100 2.355.600 2.355.600 2.355.600 2.355.600 270.000 274.000 274.000 274.000 85.100 71.600 70.000 70.000 33.000 33.000 33.000 33.000 40.000 40.000 40.000 40.000 50.000 50.000 50.000 15.000 16.500 18.500 20.000 6.180.750 6.220.000 6.220.400 6.221.900 630.000 50.000 104.000 114.000 898.000

630.000 50.000 104.000 114.000 898.000

630.000 50.000 104.000 114.000 898.000

630.000 50.000 104.000 114.000 898.000

145.700 49.000 7.900 4.900 50.000 257.500

145.700 49.000 7.900 4.900 50.000 257.500

145.700 49.000 7.900 4.900 50.000 257.500

145.700 49.000 7.900 4.900 50.000 257.500

5.200 3.000 5.000 13.200

5.200 3.000

5.200 3.000

5.200 3.000

8.200

8.200

8.200

Frysk taalbeleid Afûk Voorleesproject Taalbeleid (motie, éénmalig)

27

Overig Regeling kleine producties Presentiegelden en reiskosten adviesgroep Herdenkingszaken 4 mei/Veteranendag Muziekprogrammerende organisaties Open Monumentendag Jeugddansopleiding Taptoe Innovatieve activiteiten Representatie/onthullingen NOC NNO secretariaat NOC

Beeldende kunst en vormgeving subsidieregeling Fries Museum Stichting Media Art Friesland Stichting Voorheen De Gemeente Kunst in Openbare Ruimte Noorderlicht Activiteiten Grafisch Atelier Presentiegelden Adviesgroep Open Atelierroute

Totaal Bijdragen van derden Onttrekking uit Reserve BKV / %-regeling Beeldende Kunst en Vormgeving Combinatiefunctionarissen Cultuureducatie met kwaliteit Totaal bijdragen van derden Totaal eigen middelen programma cultuur

2013

2014

2015

2016

99.600 2.800 11.300 35.000

99.600 2.800 11.300 38.000 2.000 5.000

99.600 2.800 11.300 38.000 2.000 5.000

99.600 2.800 11.300 38.000 2.000 5.000

55.000 700

54.600 700

53.100 700

5.000 219.400

5.000 219.000

5.000 217.500

62.000 20.000 20.000 20.000 70.000 20.000 5.000 3.000

62.000 20.000 20.000 20.000 70.000 20.000 5.000 3.000

62.000 20.000 20.000 20.000 70.000 20.000 5.000 3.000

220.000

220.000

220.000

15.000 74.000 700 20.000 5.000 263.400

80.000

107.000 20.000 5.000 3.000 5.000 220.000

7.832.850 7.823.100 7.823.100 7.823.100

-70.000 -150.000 -114.000 -52.000 -386.000

-70.000 -150.000 -114.000 -52.000 -386.000

-70.000 -150.000 -114.000 -52.000 -386.000

-70.000 -150.000 -114.000 -52.000 -386.000

7.446.850 7.437.100 7.437.100 7.437.100

28

Bijlage: Overzicht culturele ketens Podiumkunsten Muziek:  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Particuliere aanbieders/initiatieven/amateurkunst  Frysk jeugdorkest  Poppodium Romein, podium Asteriks, Popfabryk  Stadsschouwburg De Harmonie  Muziek programmerende organisaties  Artiest muziek en artiest sounddesign D’Drive (Friesland College), academie voor Popcultuur  Festivals Theater:  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Particuliere aanbieders/initiatieven/amateurkunst  Jeugdtheaterschool ’n Meeuw  Tryater  Stadsschouwburg De Harmonie  Artiest drama D’Drive (Friesland College) Podiumopleiding D’Drive, opleiding docent drama (NHL), drama (Friese poort)  Festivals Dans  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Particuliere aanbieders/initiatieven/amateurkunst  Stadsschouwburg De Harmonie  Jeugd Dans Opleiding Fryslân  Artiest dans D’Drive (Friesland College)  Festivals Beeldende kunst en vormgeving  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Particuliere aanbieders/galeries/kunstuitleen/kunstenaarsinitiatieven: Media Art Friesland/Stichting Voorheen de Gemeente/ Stichting Kunstpromotie/amateurkunst  Grafisch Atelier Friesland  Kunstuitleen  Noorderlicht  Historisch Centrum Leeuwarden  Opleiding docent beeldende kunst en vormgeving (NHL), vooropleiding Rietveld Academie (Friesland College), fotografie (Friese Poort)  Musea: Fries Museum, Pier Pander Museum  Festivals

29

Film en media  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Particuliere initiatieven en aanbieders  Stichting Film in Friesland, waar onder meer het Filmhuis en het Filmfestival van de gemeente Leeuwarden onder vallen  Lokale omroep Mercurius Leeuwarden en lokale omroep Boarnsterstim in Boarnsterhim  GP TV  Omrop Fryslân  Festivals Letteren  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Bibliotheken Midden-Fryslân  Het Anna Blamanhuis/Ihlia  Tresoar  Afûk  Historisch Centrum Leeuwarden  3-talige Pabo Stenden Hogeschool  Masteropleiding Multilingualism (meertaligheid), University Campus Fryslân  Fryske Akademy, waarvan Mercator deel uitmaakt (European Research Centre on Multilingualism & Language Learning)  Stichting Poëzietableaus (poëzieroute) Cultureel erfgoed  Kunstkade/cultuureducatie voor ieder kind in de gemeente Leeuwarden  Fries museum/ Keramiekmuseum het Princessehof  Musea Boarnsterhim (Hert fan Fryslân in Grou, Warten (met daarin ‘It Earmhûs’ en de oude Friese Greidboerderij in Warten, museum it Ald Slot in Wergea en het Mineralogisch museum in Grou)  Historisch Centrum Leeuwarden  De Oldehove  Tresoar  Bibliotheken Midden-Fryslân Naast genoemde opleidingen, specifiek voor de ketens, zijn er ook andere opleidingen in de creatieve hoek, zoals de vormgeving opleidingen van D’Drive van het Friesland College (mode design, product design, interieur design en styling design), de D’Drive opleidingen podium- en evenemententechniek, evenementenorganisatie en popmanagement en beeldproductie, alsook gamedesign (in samenwerking met de NHL) en mediavormgever. Verder zijn er de opleiding Communication & Multimedia Design (NHL), creatieve therapie, media en entertainment management, leisure management (Stenden Hogeschool), audiovisuele producties (Friese Poort), en de creatieve opleidingen van het Nordwin College.

30