TOPSIDE TOPSIDE staat in het Engels voor ‘Training Opportunities for Peer Supporters with Intellectual Disabilities in Europe’
Methodologische Richtlijnen voor
Trainers
Inclusion Europe
www.peer-training.eu
©Inclusion Europe, Brussel, oktober 2013 Dit project werd gefinancierd met de steun van de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.
Inhoudsopgave Introductie ................................................................................................ 1 Hoe kun je het TOPSIDE materiaal gebruiken ........................................................ 2 I. De Situatie: Peer support en training ............................................................... 3 a.) de rol van de peer supporter .................................................................... 3 b.) Manieren om Peer Support vorm te geven .................................................... 5 c.) De training: inclusief, inspirerend en praktisch .............................................. 7 II. Rollen in de training ................................................................................. 10 a.) De deelnemers ................................................................................... 10 b.) De trainer ......................................................................................... 11 c.) De Co-trainer ..................................................................................... 12 d.) De Mentor ......................................................................................... 14 III. Voor de training begint ............................................................................. 16 a.) Vaardigheden en Onderwerpen ................................................................ 19 b.) Methoden ......................................................................................... 23 c.) Programma ontwikkeling, planning en volgorde van de training.......................... 26 d.) Het curriculum: de TOPSIDE databank van oefeningen .................................... 28 e.) Evalueren ......................................................................................... 29 f.) Lessen uit de praktijk ........................................................................... 30 IV. Na de training ........................................................................................ 31 a.) Portfolios .......................................................................................... 31 b.) Certificaten ....................................................................................... 33 c.) Volgende stappen ................................................................................ 34 Verder kijken............................................................................................. 35 Bijlage .................................................................................................... 36
In deze richtlijnen vind je ook makkelijk te lezen tips en stukjes uit de portfolio's om te zorgen voor meer toegankelijkheid en om te laten zien dat mensen met verstandelijke beperkingen zelf bij TOPSIDE het allerbelangrijkst zijn!
Introductie Training Opportunities for Peer Supporters with Intellectual Disabilities in Europe (TOPSIDE) oftewel: trainingsmogelijkheden voor peer supporters met verstandelijke beperkingen in Europa. Deze richtlijnen kunnen je helpen om de TOPSIDE training te geven. TOPSIDE staat in het Engels voor Training Opportunities for Peer Supporters with Intellectual Disabilities in Europe. Deze training heeft als doel om mensen met verstandelijke beperkingen de vaardigheden te leren die zij nodig hebben om goede peer supporters te zijn. Het geeft mensen met verstandelijke beperkingen de kans om elkaar te ondersteunen naar een meer inclusieve levensstijl. De TOPSIDE training werd ontwikkeld door en voor mensen met een verstandelijke beperkingen. De training is gemaakt om mensen leren hoe zij anderen kunnen ondersteunen. Er zijn veel verschillende definities van peer support. Wie zijn Peer Supporters? Vind je het leuk om te helpen? Help je graag andere mensen? Vind je het leuk om nieuwe dingen te leren? Vind je het leuk om met andere mensen te praten? Begrijp je hoe andere mensen zich voelen? … dan zou jij peer supporter kunnen zijn! Peer support gaat over een empathisch vermogen om je in te leven in de situatie van een ander. Dit gebeurd sneller als mensen de zelfde soort ervaringen delen, of gedeeld hebben. Wanneer mensen een verbintenis aangaan met anderen voelen zij zich verbonden door hun gedeelde ervaringen. Wanneer mensen zo'n verbintenis aan gaan kunnen zij elkaar ondersteunen op basis van hun eigen levenservaring. Iedereen heeft levenservaring. Iedereen heeft iets te bieden aan anderen. Samen kunnen mensen sterker zijn. TOPSIDE training helpt mensen met verstandelijke beperkingen zien wat zij voor anderen kunnen betekenen.
(Foto: TOPSIDE peer supporters, deelnemers aan de training van ENABLE Schotland.)
Peer support gaat over: deel uitmaken van je gemeenschap een gewaardeerde rol hebben in je gemeenschap Ondersteuning krijgen van mensen die je vertrouwd Ondersteuning krijgen van mensen die in een zelfde situatie zitten of zaten je verhaal delen met mensen die het begrijpen Delen met mensen die het begrijpen omdat zij ook ondersteuning krijgen. Delen met mensen die het begrijpen omdat zij ook een verstandelijke beperking hebben.
1
TOPSIDE training kan veel betekenen voor mensen met een verstandelijke beperking. Het kan hen in staat stellen om peer supporter te worden. Met deze training zellen ze ontdekken dat zij waardevolle en nuttige ervaringen en kennis hebben. Nu krijgen zij de kans om anderen ondersteuning te bieden, in plaats van zelf ondersteuning krijgen. Tegelijkertijd kunnen anderen voordeel halen uit de ervaringen en de vaardigheden van de peer supporters. Mensen in een zelfde soort levenssituatie kunnen inspiratie krijgen van peer supporters. De TOPSIDE training legt de focus op inclusie. Onderdeel uitmaken van de samenleving, voor jezelf en anderen opkomen, zeggenschap en persoonsgerichte ondersteuning maken allemaal deel uit van deze training. Deze onderwerpen worden constant versterkt met voorbeelden en ervaringen uit het echte leven. Ervaring met deze training is opgebouwd in het test traject van project TOPSIDE, waarin 6 organisaties, uit 6 verschillende landen deelnamen. In elk land deden andere trainers en deelnemers mee in deze testtraining. Alle trainers ontwikkelde een training langs deze richtlijnen, aangepast aan de situatie en omstandigheden in het eigen land. Alle testtrainingen toonden goede resultaten. In de bijlage kun je zien welke organisaties precies mee deden in dit project. In deze richtlijnen voor trainers zullen we alles uitleggen wat je moet weten op TOPSIDE training zelf vorm te geven in je eigen land of organisatie. We hopen dat deze richtlijnen mogelijkheden openen om zo veel mogelijk mensen met verstandelijke beperkingen te trainen zodat hun kennis en ervaringen in het leven echt op waarde geschat worden en productief ingezet worden om andere mensen te ondersteunen.
Hoe kun je het TOPSIDE materiaal gebruiken Vier producten kunnen je helpen de TOPSIDE training voor te bereiden en te geven: • De TOPSIDE methodologische richtlijnen voor trainers, dat je door het proces van planning en voorbereiding van het trainingsprogramma moet leiden. • Het TOPSIDE curriculum, een databank waarin alle oefeningen staan die in de testfase gebruikt zijn om mensen met verstandelijke beperkingen te trainen om peer supporters te worden. • De TOPSIDE materialen voor Peer Supporters, hierin staan voorbeelden van portfolio's en andere materialen die gemaakt zijn om de Peer Supporters te ondersteunen om te onthouden en te laten zien wat zij geleerd hebben. • De TOPSIDE richtlijnen voor Mentoren, die advies geven over de rol en activiteiten van een mentor voor peer supporters, nadat deze de training hebben afgerond. Deze vier elementen zijn allemaal belangrijk om de TOPSIDE training volledig te begrijpen en te gebruiken. We raden aan dat je deze methodologische richtlijnen eerst leest om kennis te maken met de concepten van de training. De nationale rapporten van alle partners staan op de TOPSIDE website. Daarin staan ook nog veel nuttige informatie en voorbeelden van hoe de training er uit kan zien.
2
I. De Situatie: Peer support en training a.) de rol van de peer supporter De peer supporter bieden kansen op verandering voor andere mensen met een verstandelijke beperking. Een peer supporter “Peer support gaat over luisteren relateert ervaringen uit zijn of haar eigen leven en anderen en goed communiceren en er zijn die zij kent om anderen in een zelfde situatie te ondersteunen voor andere mensen. We zijn er niet om hun doel te bereiken. Dit doel is voor elke persoon anders, om advies te geven. We zijn er om maar vaak gaat het over kansen creëren in het leven waarmee keuzes te bieden.” een betere kwaliteit van leven bereikt kan worden. Voor veel Peer supporter uit Schotland. mensen betekent dit een onderdeel zijn van de samenleving, zo zelfstandig mogelijk zijn, zelf beslissingen nemen en keuzes maken, gewaardeerd worden voor wie je bent en gewaardeerde rollen hebben in de maatschappij. Peer supporters zijn bij voorkeur mensen met een verstandelijke beperking die zelf ervaringen hebben met inclusie. Het kan zijn dat zij betaald werk hebben, een eigen appartement in een gewone buurt, of simpelweg mooie persoonlijke levenssituaties hebben meegemaakt, met ervaringen en houdingen die als goed voorbeeld kunnen dienen voor anderen. De peer supporter: • kan anderen laten zien hoe zij goede ondersteuning kunnen krijgen in een inclusieve omgeving. • Kan een ander ondersteunen om te zien hoe zij een betere kwaliteit van leven kunnen krijgen • kan anderen helpen meer in de maatschappij te staan • kan mensen ondersteunen die zelf geen mogelijkheden zien tot en inclusief leven • kan de ogen van mensen openen om nieuwe kansen te zien • kan veel verschillende rollen hebben in het leven van iemand die ondersteuning zoekt. Daarnaast kan een peer supporter: • geen oplossingen bieden, maar ervaring delen • onafhankelijk zijn van organisaties die diensten leveren • niet een maatschappelijk werker vervangen • de rechten van mensen met verstandelijke beperkingen hoger op de kaart zetten • bijdragen aan de maatschappij en de gemeenschap als vriend, vrijwilliger, of medewerker. Het is niet makkelijk om een goede peer supporter te zijn. Om mensen de vaardigheden te leren die zij nodig hebben blijven we dicht bij echte levens'- situaties, problemen, en mogelijkheden. Als trainer kun je verschillende oefeningen, onderwerpen of methoden kiezen nadat je deze richtlijnen gelezen hebt. Wat je ook doet, en welke keuzes je ook maakt, het is belangrijk om alles te relateren aan de bovenstaande rol van peer supporter. Zo niet, dan wordt de training een losse, ongerelateerde verzameling van oefeningen. TIPS: Hou de rol van de peer supporter altijd in je achterhoofd bij het creëren en geven van de training. Blijf hieraan refereren. Zo kunnen mensen begrijpen waarom wat zij leren zo belangrijk is. Schotland: “Wat duidelijk werd was de noodzaak om constant te relateren aan de principes van peer support. Met deze informatie maakten we onze andere programma's en oefeningen. Deze principes werden al snel gereduceerd tot: luister goed, stel vragen zodat je zeker weet dat je het helemaal begrijpt, werk met de persoon om mogelijke oplossingen te zoeken, geef geen instructies of direct advies, maar ondersteun de persoon om zijn of haar eigen beslissing te maken.” 3
Hallo, ik ben Kerry McInnes! En ik ben peer supporter. Ik heb een verstandelijke beperking. Ik heb veel geleerd over hoe je mensen met een verstandelijke beperking kan ondersteunen. Dit heet peer support. Mijn peers zijn mensen met een verstandelijke beperking.
4
b.) Manieren om Peer Support vorm te geven Peer Support kan op verschillende manieren geboden worden: • Formeel of informeel • Een op een of in een groep • Door vrijwilligers of door betaalde krachten • Geleid door de peer supporters zelf of gefaciliteerd door anderen • Door middel van ontmoeting, telefoon of via internet • Door workshops of sociale activiteiten • Soms of op reguliere basis
“Je voelt je beter als je anderen kan helpen die meer ondersteuning nodig hebben. Wij kunnen hen helpen." Peer supporter uit Spanje
Denk voor je de training gaat planning eerst goed na over wat je verwacht van de peer supporters als ze klaar zijn. Dit heeft namelijk invloed op wat je in de training doet. Het is goed om de activiteiten die na de training plaats gaan vinden voor de training al te plannen. Op die manier kunnen de deelnemers van de training meteen beginnen in hun rol als peer supporter. Hoe sneller ze kunnen beginnen hoe beter! Peer supporters kunnen in veel verschillende situaties aan de slag gaan: Als werknemer of als vrijwilligers. In een stichting die mensen met verstandelijke beperkingen ondersteund. In een organisatie die voor de rechten van mensen met verstandelijke beperkingen op komt. In diensten voor mensen met verstandelijke beperkingen. In organisaties voor mentoren en bewindvoerders In alle gevallen kunnen peer supporters de situatie verduidelijken vanuit perspectief, en ook hulp bieden vanuit hun eigen ervaring. Ook kunnen ze de kwaliteit van leven die iemand heeft evalueren, meedenken over beleid, de implementatie daarvan en de impact. Denk goed nog over hoe TOPSIDE peer support het meest kan bereiken in jouw context. Tip: Wees voor je begint met het plannen van je training duidelijk over wat je van mensen verwacht als ze de training doorlopen hebben. Hoe sneller men na de training kan beginnen hoe beter! Finland: “Het is belangrijk dat je voor je deelnemers uitnodigt voor de training bedenkt in welke mogelijke plekken en situaties zij in de toekomst peer support kunnen bieden. Door moeilijkheden in de planning bedachten wij dit pas aan het eind van de test training en we kwamen hierdoor ook problemen tegen. Als we van te voren goed hadden nagedacht over de peer support die mensen konden bieden hadden we de training meer daarop kunnen focussen.” Tsjechië: In maart 2013 hebben we twee nieuwe peer support groepen geopend met onze deelnemers. In deze groepen kunnen mensen vrienden worden, tijd met elkaar doorbrengen en natuurlijke ondersteuning bieden aan elkaar met de hulp van ondersteuners die de training ook gevolgd hebben als vrijwilligers.” “Daarnaast zitten drie van onze deelnemers in ondersteunings-cirkels van mensen met een verstandelijke beperking, een is in een groep mensen die voor rechten opkomen, en een werkt bij een advies centrum waar ze mensen helpen om met moeilijke ervaringen om te gaan.
5
Wie kan je vertrouwen?
Ik leerde dat peer supporter zijn een belangrijke taak is. Ik leerde dat het belangrijk is om mensen niet te vertellen wat zij moeten doen. Ik leerde dat het mijn taak is om hen te helpen alle opties te bekijken. Opties zijn verschillende keuzes die je hebt als je een beslissing moet maken. Ik leerde dat wat mensen je vertellen privé is.
6
c.) De training: inclusief, inspirerend en praktisch We hebben een curriculum ontwikkeld waarin iedereen mee kan doen. Het is flexibel voor de trainer en voor alle deelnemers aan te passen. Deze format is gebaseerd op ideeën uit de Index Voor Inclusie 1. Deze index beschrijft hoe leren toegankelijk gemaakt kan worden voor iedereen. De basis is dat mensen makkelijker Peer supporter uit Nederland kunnen leren vanuit echte levenssituaties. Toen we de training ontwikkelden hebben we een aantal vaardigheden opgeschreven die peer supporters volgens ons nodig hebben om hun rol uit te voeren. Om deze vaardigheden te trainen besloten we om als basis onderwerpen te kiezen die uit het leven gegrepen zijn, zoals vrije tijd, (t)huis en ondersteuning. Voorbeelden die op dat moment relevant zijn voor de deelnemers kunnen gekozen worden om het leren te versterken.
“De levensverhalen, die waren erg interessant. Die neem ik met me mee”
Het curriculum is niet lineair. Er is niet 1 manier om deze training te geven. Voor de trainer betekent dit dat jullie moeten kiezen, samen met je co-trainer, wat je gaat doen. Je doet dit op basis van je kennis over je groep, je eigen cultuur en de kansen en mogelijkheden in je eigen omgeving. De onderliggende waarde van deze training is inclusie. Dit betekent dat: • iedereen kan mee doen • iedereen kan peer support bieden • iedereen heeft kwaliteiten en ideeën die zij meenemen en willen delen • iedereen heeft zijn eigen waarde als persoonlijke • iedereen betekent iedereen! Tijdens de hele training is het goed om gebruik te maken van mensen die een voorbeeld kunnen zijn voor de deelnemers. Mensen met een verstandelijke beperking die al heel ver zijn wat betreft een inclusief leven. Mensen die ondanks hun beperking een sociaal gewaardeerde rol hebben in onze samenleving. Mensen die onafhankelijk, of met ondersteuning, in een eigen huis wonen. Mensen met een verstandelijke beperking die betaald werk of een eigen bedrijf hebben. Of gewoon mensen die een rijke levenservaring hebben en die een 'we kunnen het' houding hebben. Dat zijn enkele mogelijke goede voorbeelden. Deze voorbeelden zullen in elk land verschillend zijn. Het doel is om mensen te inspireren om na te denken over hun eigen situatie. Zo kunnen zij gaan dromen over hoe het leven ook zou kunnen zijn. De voorbeelden kunnen ook helpen om andere mogelijkheden te zien. Dit kan heel waardevol zijn in het ondersteunen van andere mensen die een betere kwaliteit van leven nastreven. Welke oefeningen of onderwerpen je ook kiest, het is belangrijk om dingen te DOEN in plaats van er alleen over te praten. Op die manier kun je ook mensen die meer ondersteuning nodig hebben betrekken. Maak de training zo actief mogelijk. Ga er op uit als dat kan. Gebruik de mogelijkheden die je om je heen hebt. We hebben veel oefeningen gecreëerd die je kan gebruiken. We hebben een kader ontwikkeld om de training te geven. De uiteindelijke inhoud is aan jou. Tip: bij de voorbereiding van deze training is het goed om na te denken over: • Welke onderwerpen van belang zijn voor de deelnemers? • Welke mensen kunnen dienen als relevante voorbeelden tijdens de training?
1Index for Inclusion, Tony Booth and Mel Ainscow, CSIE Ld, Bristol, Revised edition, 2002 ISBN: 1 872001 1 81. Nederlandse versie verkrijgbaar via Stichting Perspectief: www.perspectief.org
7
• •
Hoe je de training zo kan maken dat je rekening houdt met de behoeften en mogelijkheden van de deelnemers? Hoe je dingen doet rondom peer support, in plaats van er alleen over te praten?
Spanje: “We hebben grote discussies gehad over welk onderwerp nu het meest relevant was voor onze deelnemers (werk, (t)huis, gezondheid, sociale relaties...). We dachten dat de focus op 1 onderwerp tijdens de gehele training het makkelijker zou maken voor de deelnemers om te begrijpen en te leren. Het onderwerp wat wij gekozen hebben was vrije tijd en sociale netwerken, omdat veel van onze deelnemers de behoefte hadden geuit om hun sociale netwerk te verbreden en om mee te doen aan waardevolle vrije tijdsactiviteiten.” Nederland: “We kozen er voor om elke sessie een ander onderwerp aan te snijden. Dit gaf ons de kans om elke keer relevante, goede voorbeelden van inclusie met de groep te delen. Onder het onderwerp Werk bijvoorbeeld, ontmoetten we een persoon met een hoge ondersteuningsbehoefte die wel haar eigen catering bedrijf heeft. Dit inspireerde veel van de deelnemers om met meer creativiteit te denken over wat mensen kunnen doen, zelfs als anderen denken dat het onmogelijk is.”
Detail van een oefening over inclusie, San Tomas, Spanje
Peer supporters tijdens een training over diversiteit, San Tomas, Spanje 8
Ik leerde dat mensen ondersteuning moeten krijgen om dezelde rechten te hebben als iedereen. Ik leerde dat mensen met een verstandelijke beperking ook andere mensen kunnen helpen in de samenleving. Ik leerde dat mensen met een verstandelijke beperking veel te bieden hebben. Ik leerde dat mensen met een verstandelijke beperking hun eigen leven beter kunnen maken, en dat van anderen ook. Ik leerde dat iedereen onderdeel zou moeten uitmaken van de samenleving. Ik leerde dat ondersteuners zouden moeten weten hoe je iemand helpt om onderdeel te worden van de samenleving.
9
II. Rollen in de training a.) De deelnemers Iedereen kan mee doen aan deze training. Je kan het programma zo aanpassen dat het voor iedereen te volgen is. Denk over wat je wil dat mensen na de training gaan doen. Deze vraag helpt je om criteria op te stellen voor de deelnemers.
"Anderen helpen betekent voor mij mezelf helpen om elke dag wat beter te worden." Peer supporter uit Spanje
Er zijn in onze ervaring een aantal algemene criteria voor de deelnemers: • Mensen die gemotiveerd zijn om de training te volgen • Mensen met een interesse om anderen te ondersteunen • Mensen die de moed hebben om nieuwe dingen te leren • Mensen die met hun eigen levenservaring een voorbeeld kunnen zijn voor anderen • Mensen wiens persoonlijke situatie zo is dat zij tijd en emotionele ruimte hebben om anderen te kunnen helpen Andere criteria, vooral voor de meer formele peer support, kunnen zijn: • Goede communicatie vaardigheden • Het lef om te spreken waar anderen bij zijn • De vaardigheid om te reflecteren op eigen acties • De mogelijkheid hebben om te luisteren en te focussen • Empathisch vermogen • De kwaliteit hebben om eigen problemen los te kunnen laten om naar de ander te luisteren • Cognitieve kwaliteiten, zoals de vaardigheid om concepten zoals inclusie, rechten en peer support te kunnen uitleggen of laten zien. (veel mensen zullen dit laten zien in hun waarden en gedrag. Het is niet nodig om concepten te kunnen beschrijven) Inmiddels hebben heel veel verschillende deelnemers deze training doorlopen. Ze hebben er allemaal wat van geleerd en ze hebben er allemaal profijt van gehad. Ze zullen niet allemaal formele peer supporters worden, maar ze kunnen allemaal anderen informeel ondersteunen. Het is niet altijd mogelijk om alle deelnemers goed genoeg te leren kennen voor je begint. Enige vorm van selectie is soms wel handig. Het is vooral belangrijk te kijken wat de motivatie is van mensen om peer supporter te worden. Ook kun je je training dan aanpassen aan hun behoeften. Tip: Denk er over na hoe je de deelnemers wilt selecteren, op basis van wat je wil dat zij gaan doen na de training. Roemenië: “Het was voor ons belangrijk om de juiste mensen te kiezen. De selectie bestond uit twee fasen: 1. verschillende oefeningen om bepaalde vaardigheden te controleren, zoals communicatie, respect voor anderen en een open houding. 2. een interview om te bepalen waarom de persoon peer supporter wilde worden.” Tsjechië: “We denken dat iedereen deze training kan doen. We wilden echter ook dat mensen na de training actief werden als peer supporters in onze groepen. Om dit te kunnen doen hebben we toch bepaalde kwaliteiten gezocht in de deelnemers. Deze kwaliteiten waren vooral: motivatie, communicatieve vaardigheden, moed om in bijzijn van anderen te spreken en nieuwe dingen te leren, zelfreflectie, aandacht hebben voor anderen, luister vaardigheden, empathische vaardigheden, persoonlijke ervaringen in de samenleving.” 10
b.) De trainer De trainer leidt en ontwikkelt het trainingsprogramma, waarbij hij/zij gebruik kan maken van deze materialen en eigen materialen en ervaring. Ze werken samen met een co-trainer met een verstandelijke beperking. De trainer evalueert ook elke sessie met deze co-trainer waarbij zij elkaar feedback geven over hoe het ging. De trainer kan ervaringen delen met andere trainers, door middel van bijvoorbeeld supervisie of coaching, als zij problemen ervaren.
trainer en co-trainer uit San Tomas, Spanje, tijdens een radio interview
Co-trainer spreekt over zijn rol, Inclusie Tsjechië.
11
c.) De Co-trainer Wij geloven dat het extreem belangrijk is om een persoon met een verstandelijke beperking te betrekken als trainer. Deze 'co-training' moet betrokken zijn bij de volledige voorbereiding van de training. Goede voorbereiding is de sleutel naar de waarde van de co-trainer. Het helpt hem of haar de inhoud en methodieken van de training goed te begrijpen. Ook biedt het de kans om afspraken te maken over wie wat doet, en te wennen aan ieders rol. Een goed voorbereidde co-trainer met een verstandelijke beperking heeft veel voordelen. Hier noemen we er slechts een paar. Hij of zij: • Brengt op natuurlijke wijze voorbeelden mee uit zijn/haar eigen levenservaring • kan de trainer helpen om meningen of zienswijzen van de deelnemers beter te begrijpen • kan helpen om de training op een begrijpbaar niveau te houden • kan oefeningen van te voren proberen om te kijken wat het effect is • kan er voor waken dat alle teksten makkelijk te lezen zijn • kan een voorbeeld zijn voor de deelnemers Respect voor de co-trainer en zijn/haar rol is erg belangrijk. Hij of zij is een trainer, en geen deelnemer. Zo moet je ze ook behandelen. Hen betrekken bij de voorbereidingen en de beslissingen vooraf is een goede manier om elkaar te leren kennen en om uit te zoeken wie er wat kan doen. Zoals met alle mensen zijn sommige mensen met verstandelijke beperkingen van nature betere trainers dan anderen. Probeer iemand te vinden die: • niet bang is om voor publiek te spreken, iemand die assertief is • op de juiste tijden over de eigen ervaringen kan spreken • kan begrijpen wat inclusie is en waarom het zo belangrijk is • kan begrijpen wat peer support is en waarom het zo belangrijk is • kan de eigen levenservaringen aan die van anderen relateren zonder het gesprek over te nemen • voldoet ook aan alle vaardigheden voor deelnemers die in a.) beschreven staan. Trouwens, deze criteria zijn belangrijk voor ALLE trainers, niet alleen trainers met een verstandelijke beperking! Als je iemand kiest die nog nooit een training gegeven heeft hebben ze meer voorbereiding nodig en zullen ze tijd nodig hebben om te wennen aan hun nieuwe rol. Deze rol moet duidelijk uitgelegd worden. In sommige landen zijn ook mensen met verstandelijke beperkingen te vinden die al wel veel trainingservaring hebben. Het is duidelijk dat sommige mensen meer voorbereiding nodig zullen hebben dan anderen. Met de juiste voorbereiding en ondersteuning kunnen mensen met verstandelijke beperkingen hele goede trainers zijn. Er zijn verschillende redenen waarom een co-trainer zou kunnen gaan handelen alsof hij of zij een deelnemer is. Bijvoorbeeld, als er geen gebruik wordt gemaakt van zijn/haar kwaliteiten, als het niet duidelijk is wat hun rol inhoud, als er geen duidelijke rolverdeling is, of als ze simpelweg als deelnemers gebruikt worden wanneer dat zo uitkomt. Als de trainer de beamer, tafels en andere zaken voor de training klaarzet doet de co-trainer daaraan mee. Als de trainer aan het hoofd van de tafel zit, moet de co-trainer daar ook zitten. Als er iets besloten moet worden, maakt de co-trainer daar deel van uit. 12
Net als de trainer, presenteerd de co-trainer een aantal oefeningen onafhankelijk, geeft hij/zij uitleg aan deelnemers, en leidt hij/zij discussies terwijl de trainer zich op de achtergrond houdt. Deze dingen zorgen er voor dat het duidelijk is dat de co-trainer een trainer is. Niet een deelnemer. Tegelijkertijd is het belangrijk voor de co-trainer (en de trainer) om te begrijpen dat hij/zij geen 'expert' is, dat hij/zij niet altijd gelijk is en dat hij/zij niet boven de deelnemers staan. Het is goed om als trainers de sessies samen voor te bereiden en na elke sessie samen te evalueren. Het programma oefenen helpt om het op de dag zelf goed te doen, met zelfvertrouwen. In een ideale situatie zouden de trainers alle delen van de training met elkaar testen samen met andere mensen voordat de echte training plaatsvindt. Het is ook mogelijk om meer dan een co-trainer te hebben. In dat geval is meer voorbereiding nodig. Vanwege de nadruk op persoonlijke verhalen en elkaar leren kennen tijdens deze training is het verstandig als alle trainers alle sessies aanwezig zijn. Tip: Er zou een trainer moeten zijn met een verstandelijke beperking. Deze persoon moet gewaardeerd worden as trainer. Hij/zij moet betrokken zijn bij de voorbereidingen voor het programma, voor elke sessie en bij de evaluaties. Schotland: John Feehan, Enable Scotland's Participatie medewerker en een man met een verstandelijke beperkingen heeft ondersteuning gekregen om een deel van de sessie te leiden. Hij kon dit doen omdat we goed voorbereid waren. Tegelijkertijd vond hij het wel moeilijk om met de reacties van de deelnemers om te gaan. Het was alsof hij dacht dat hij een standaard antwoord moest weten, in plaats vanop natuurlijke wijze gewoon reageren als een individu met eigen ervaringen. We hebben dit na de sessie besproken. We spraken af om hier samen aan te werken.
Tsjechië: “We hebben goede ervaringen met herhalende taken voor co-trainers. Zo werd bijvoorbeeld elke sessie geopend door de co-trainer die iedereen welkom heette en hen vroeg om zaken uit de vorige sessie op te noemen. Hij vroeg de deelnemers wat zij zich konden herinneren, mogelijk ook over hun huiswerk. De training zo beginnen hielp hem om in de juiste rol te starten. Het ging steeds beter.” “Met elke co-trainer zijn we langzaam gestart. In het begin had hij of zij maar een taak. Als het kon kwamen daar meer en meer taken bij. In het begin bijvoorbeeld is het best moeilijk om de tijden van het programma aan te houden of om te zorgen dat alle deelnemers betrokken waren.”
13
d.) De Mentor De rol van de mentor wordt uitgebreid beschreven in het document: 'Richtlijnen voor mentoren'. Na de periode van training zullen de deelnemers peer support kunnen bieden aan andere mensen met een verstandelijke beperking. Net als iedereen, kunnen peer supporters problemen of dilemma's tegenkomen waarover ze niet van te voren hebben nagedacht. Het zal belangrijk zijn om hen dan te kunnen helpen, als er iemand is naar wie zij zich kunnen richten. De mentor is iemand die een ondersteunende rol kan hebben voor peer supporters, op momenten dat zij zelf aangeven dat zij dat prettig vinden. Dit kan zijn om iets te doen, maar ook om gewoon erkenning te vragen voor de ondersteuning die de peer supporter geboden heeft. De mentor moet iemand zijn die gerespecteerd en vertrouwd wordt door de peer supporter. Het is belangrijk om iemand te hebben die als praatpaal kan dienen. Een mentor kan reageren en helpen waar nodig. (zie TOPSIDE document: Richtlijnen voor Mentoren) Het is daarom belangrijk om na te denken over wie deze rol op zich kan nemen, wanneer je de training nog aan het plannen bent.
Ondersteuningsgroep geleid door peer supporters, inclusie Tsjechië.
14
Dat is alles!
Maar niet heus! Ik leerde dat mensen contact met mij op kunnen nemen als ze hulp nodig hebben. Ik leerde dat ik ondersteuning kan krijgen van een coach of mentor als ik niet zeker weet wat ik moet doen. Ik leerde dat deze coach mij alleen zal helpen nadenken over hoe ik ondersteuning kan bieden. Ik leerde dat de coach mij niet zal zeggen wat ik moet doen. Ik leerde dat de coach mij alleen zal helpen met het maken van mijn eigen keuzes. Ik leerde dat dit er voor zal zorgen dat ik niet tegen mijn peer vertel wat die moet doen. Ik leerde dat dit mij zal helpen mijn peer te ondersteunen om over hun eigen keuze na te denken. 15
III. Voor de training begint Nogmaals, een van de belangrijkste dingen om van te voren te doen is goed nadenken over de rol die mensen na de training zullen hebben. Wil je dat zij hun vaardigheden informeel in het dagelijks leven gebruiken? Of wil je een formeel peer support systeem opzetten? In dat geval moet je goed nadenken over hoe dit gaat werken, hoe het ondersteund gaat worden en door wie. Timing De timing van de training is belangrijk. Het kan op verschillende manieren vormgegeven worden. In onze testfase hielden sommige trainers elke week een korte trainingssessie. Anderen hadden langere sessies, soms zelfs een heel weekend. Beide hebben voor en nadelen:
Wekelijkse sessies
Weekends or full day meetings
Voordelen
-Deelnemers beter geconcentreerd - meer tijd om na te denken en te praten over wat men geleerd heeft - meer tijd voor reflectie - laat toe dat men het over een lange tijd over veel verschillende onderwerpen heeft - Past vaak in het rythme van de deelnemers - laat toe dat je verschillende lokaties gebruikt om bij mekaar te komen
- Laat toe dat mensen van heinde en verren komen. - mensen kunnen hun dagelijkse routine verder behouden - makkelijker te evalueren - lunch of avonden die men samen doorbrengt geeft een kans om elkaar beter te leren kennen - vriendschappen ontstaan makkelijker
Nadelen
- Mensen die van ver moeten komen, komen waarschijnlijk niet - sommige lessen zijn te kort voor bepaalde oefeningen - mensen vergeten wat ze de vorige keer gedaan hebben en hebben tijd nodig om dit weer op te halen - Over het algemeen meer tijd nodig voor herhalen en evalueren
- volle dagen zijn voor sommige deelnemers erg lang - is kostbaar als eten en hotelkosten meegerekend worden.
Locatie De locatie(s) zoeken is ook onderdeel van de voorbereidingen. De locatie moet natuurlijk volledig toegankelijk zijn. Ook zou er genoeg ruimte moeten zijn voor de oefeningen. Er zijn bijvoorbeeld oefeningen waarbij je rond moet lopen. Idealiter moet de ruimte comfortabel zijn met weinig afleiding. Probeer locaties te vinden waar mensen kunnen oefenen. Mensen leren het makkelijkst door hun vaardigheden meteen te gebruiken in een echte situatie. Waar mogelijk kunnen hele lessen, of delen daarvan, buiten de trainingsruimte plaatsvinden. Het effect op de deelnemers is goed om te zien. Mensen leren zo veer door te doen. Het is belangrijk om te kijken of elke deelnemer zelf zijn/haar transport kan organiseren zodat ze veilig kunnen komen en gaan.
16
Pauzes Het is belangrijk dat mensen genoeg pauzes en informele tijd hebben tijdens de training. We adviseren dat er minstens elke 90 minuten een pauze moet zijn, maar dit moet vooral afgestemd zijn op de deelnemers in je groep. Vrije tijd geeft in elk geval de kans om elkaar beter te leren kennen, door meer informele gesprekken, reflectie en vragen. Tips: Als je wilt weren naar een formeel peer support systeem, denk goed na over hoe je wil dat dit werkt, en hoe het ondersteund zal worden voordat je de training gaat doen. Denk na over welke timing het best werkt voor deze deelnemers. Zorg ervoor dat je een ruimtelijke, toegankelijke ruimte hebt Geef mensen genoeg tijd om elkaar te leren kennen, om te reflecteren en om elkaar informele vragen te stellen. Nederland: “we werkten met mensen die elkaar nooit eerder ontmoet hadden. Tijdens deze training wordt soms hele persoonlijke informatie gedeeld (nooit geforceerd!). Het was heel belangrijk dat de deelnemers zich comfortabel voelden bij elkaar. Omdat wij hele weekenden bij elkaar kwamen hadden we de kans om in de avonden soms hele leuke dingen te doen. Daardoor leerden de deelnemers elkaar ook snel kennen. Toen er mensen van buitenaf binnen kwamen de tweede keer dat we bij mekaar waren dachten zij dat de mensen in de groep elkaar al heel lang kenden!” Roemenië: “het grootste deel van onze sessies vonden plaats in een trainingsruimte. Deze ruimte moest comfortabel zijn, en zonder afleiding. Op die manier konden de deelnemers zich focussen. We hadden ook een bijeenkomst aan zee, een in een winkelcentrum, een in een park en een op een manege. Daar konden deelnemers hun geleerde vaardigheden oefenen.”
17
Problemen
Dit is wat ik hier geleerd heb. Ik leerde anders te kijken naar problemen die mensen kunnen hebben. Ik leerde na te denken over hoe ik iemand kan ondersteunen als peer supporter. Ik leerde altijd te onthouden dat ik goed moet luisteren. Ik leerde altijd de onthouden dat ik vragen moet stellen. Ik leerde dat dit mij zou helpen te begrijpen wat de ander echt bedoelt. Ik leerde om de persoon te helpen na te denken over alle mogelijke keuzes die zij hadden. Ik leerde om zeker te weten dat ik niet de persoon vertelde wat ze moesten doen. Ik leerde dat de persoon zijn eigen keuzes moet maken. 18
IV. Het trainingsprogramma a.) Vaardigheden en Onderwerpen De mensen die betrokken waren met de testfase van TOPSIDE bedachten samen wat voor vaardigheden een peer supporter zou moeten hebben of ontwikkelen. Wanneer deelnemers de training doen kunnen ze zich bewust worden van de volgende houdingen naar andere mensen:
“Ik vond het belangrijk te leren hoe ik met een persoon moest communiceren, en hoe ik met die persoon moest omgaan. Het is belangrijk om goed te luisteren en iemand te respecteren. Hoe begrijp je het probleem wat iemand heeft, en hoe geef je iemand genoeg zelfvertrouwen om hier mee om te gaan” Co-trainer, Tsjechië
• • • • • • • •
Respect voor de persoon en zijn/haar situatie Open, zonder vooroordelen Respecteer de beslissingen van anderen, zonder hen te manipuleren naar een bepaalde keuze Gelijkwaardige relatie, zonder boven iemand te staan of de eigen ideeën op te dringen Handelen als een gast in iemands leven De ervaringen van een ander kunnen relateren aan de eigen ervaringen Betrouwbaar, respecteert privacy Een inclusieve houdingen
De TOPSIDE training is gebaseerd op vaardigheden. Deze vaardigheden kunnen peer supporters gebruiken om de mensen om hen heen te ondersteunen. Om de training toegankelijk te maken is de training opgebouwd rondom onderwerpen die gegrepen zijn uit het dagelijkse leven van de deelnemers. Onderwerpen De training is zo vormgegeven dat peer supporters hun vaardigheden kunnen leren en oefenen aan de hand van levenssituaties. De onderwerpen die wij tijdens de testfase geïdentificeerd hebben als het meest belangrijk zijn: • ondersteuning/netwerk • werk • vrije tijd • (t)huis • relaties • gezondheid en welzijn • onderwijs en leren • burgerschap In elk onderwerp kunnen thema's terugkomen die algeheel belangrijk zijn, zoals 'mijn rechten', 'hoe kan ik bijdragen aan de maatschappij', ´het voorkomen van misbruik' en 'hoe voel je je veilig'. Vaardigheden en kennis De vaardigheden kunnen aangeleerd of versterkt worden rondom verschillende onderwerpen. Herhaling is ook een goede manier om geleerde vaardigheden te laten bezinken. Vaardigheden moeten gekoppeld worden aan peer support situaties. Op die manier kunnen mensen sneller begrijpen waarom die vaardigheid belangrijk is, en hoe dit te gebruiken in hun rol als peer supporter.
19
De vaardigheden die wij tijdens de test fase geïdentificeerd hebben kunnen onderverdeeld worden in 3 categorieën: 1. Omgangsvaardigheden: Deze gaan over communicatie, reactie en emphatie in een een op een situatie of in groepssituaties 2. Inclusieve vaardigheden: Deze gaan over inclusie, persoonsgericht denken, gewaardeerde sociale rollen en burgerschap 3. Pragmatische Vaardigheden: Deze gaan over het relateren van ervaringen uit verschillende levenssituaties aan de ervaringen van anderen aan inclusie en kwaliteit van leven. Het gaat er over om echte levenservaringen te gebruiken om anderen te ondersteunen. Omgangsvaardigheden
Inclusieve vaardigheden
Pragmatische vaardigheden
De rol van peer supporter als een gelijke begrijpen
Open houding naar diversiteit
Verschillende vormen van ondersteuing begrijpen
Begrijpen dat dit een veranderende rol is
Begrijpen dat iedereen op een andere manier leert
Het belang van geinformeerde keuzes maken begrijpen en hoe je mensen kan ondersteunen om te kiezen
Betekenis geven aan levensverhalen
Begrijpen dat iedereen een eigen rythme heeft
Het belang van zeggenschap over eigen beslissingen begrijpen
Empathy, emoties herkennen, vertellen, identificeren en begrijpen
Machtsinbalans begrijpen
Begrijpen dat je goede en foute beslissingen kan maken, en dat je van beide soorten beslissingen kan leren.
Communiceren: Begrijpen, herhalen, luisteren, reageren, praten, verduidelijken, vragen stellen en beantwoorden.
Je rechten en plichten kennen
Weten waar je om hulp kan vragen bij het maken van keuzes
Je identificeren in de situatie van amderen
Het belang van gewaardeerde sociale rollen begrijpen
Weten waar je iemand mee naar toe kan nemen om mogelijkheden te laten zien
Positief herformuleren
Het belang van mee doen begrijpen
Weten waar je inclusieve situaties kan vinden
Vertrouwelijke informatie, publiek vs. privé
Inclusie in verschillende situaties begrijpen
Weten hoe je iemand kan ondersteunen
Ondersteuning identificeren
Persoonsgerichte methoden gebruiken, zoals passie audit, relatiecirkel, etc.
Weten hoe en waar je hulp kunt halen
De waarden achter persoonsgericht werken begrijpen
20
Tip: Peer supporters hebben vaardigheden nodig om met anderen te werken (omgangsvaardigheden) ze moeten weten over inclusieve waarden om anderen te ondersteunen om een goede kwaliteit van leven te bereiken (inclusieve vaardigheden), en ze moeten weten hoe ze hun eigen leven en dat van anderen kunnen relateren aan verschillende manieren van ondersteunen (pragmatische vaardigheden) De onderwerpen uit het dagelijks leven geven de vaardigheden een fundering. Het zorgt er voor dat de training toegankelijk is. Om alles samen te brengen is het belangrijk om mensen er aan te herinneren waarom de geleerde vaardigheid belangrijk is als peer supporter. Nederland: “Er zijn zo veel vaardigheden die belangrijk zijn, en we hadden maar 40 uur! We hebben alles gerelateerd aan onderwerpen, om het leren makkelijker te maken. Een onderwerp was relatie en netwerk. We maakten oefeningen, waarvan de meeste verschillende vaardigheden tegelijkertijd aanpakte. We maakten bijvoorbeeld een relatiekaart en we lieten die zien aan anderen. Door dat te doen oefenden we persoonsgericht denken, methoden, communicatie en hoe iemand zijn netwerk zou kunnen vergroten.
21
Ik leerde dat andere mensen kunnen leren van de verkeerde keuzes die ik zelf gemaakt heb.
Ik leerde dat peer support gaat over elkaar helpen. Ik leerde dat ik mensen kan vertellen wat ik weet, en dat dit hen kan helpen een keuze te maken. Ik leerde dat alleen mensen met een verstandelijke beperking weten hoe het is om een verstandelijke beperking te hebben. Ik leerde dat anderen mensen met een verstandelijke beperking ondersteunen is waar peer support om gaat.
22
b.) Methoden “Een goede peer supporter heeft ervaring nodig." Peer supporter uit Spanje
Hier hebben we een opsomming gemaakt met beschrijvingen van de methoden die we in de test sessies gebruikt hebben in de verschillende landen. Tijdens de training werkt het het best om van alles wat te gebruiken. Niet elke methode zal bij elke deelnemer passen. Door te variëren maak je de training aantrekkelijk en betekenisvol voor alle deelnemers.
Open discussie Dit is een makkelijke en natuurlijke manier voor mensen om hun mening te geven en om een onderwerp te begrijpen. Daarnaast oefent men met communicatievaardigheden. Het is belangrijk dat deelnemers zich kunnen inleven in het onderwerp van de discussie. Dit bereik je door echte levensvragen en situaties te bespreken. De (co-)trainer kan vragen stellen om de discussie op gang te krijgen. Laat de deelnemers vrij praten. Val zo min mogelijk in. Video opnames Het maken van video kan gebruikt worden als feedback over bijvoorbeeld communicatievaardigheden. Het is het makkelijkst om de camera gewoon op een statief te zetten zodat mensen hem kunnen vergeten en zich relaxed voelen. Op die manier kunnen deelnemers zich natuurlijk gedragen. De video kan best lang worden zo, dus is het belangrijk om feedback goed voor te bereiden voor de volgende sessie. Laat dan alleen de relevante momenten zien. Brainstorm Dit kan een goede manier zijn om woorden of concepten te onderzoeken. De (co-)trainer stelt vragen aan de deelnemers en de deelnemers zeggen wat in ze opkomt als ze daaraan denken. Voor sommige mensen kan dit lastig zijn in het begin. Het kan helpen om: • wat voorbeelden voorbereid te hebben • te beginnen met een simpel voorbeeld, zoals associëren op het woord 'vakantie' wat iedereen kent zodat mensen weten wat er van ze verwacht wordt. • foto's te gebruiken die uit een echte levenssituatie komen. Dit geeft mensen dingen om te zien en te herkennen. Rollenspel Als je rollenspellen gebruikt is het belangrijk goed uit te leggen dat de rollen veranderen, bijvoorbeeld door een hoed op te zetten of je kleding te veranderen. Vooral als de scene gaat over problematische communicatie of een van de spelers in het rollenspel wordt naar behandeld. Het is leuk om de deelnemers te vragen hoe deze situatie verbeterd kan worden. Hou in je achterhoofd dat in de meeste groepen niet iedereen wil mee spelen, maar vaak zijn er wel een paar die daar meer interesse in hebben. Deze methode kan wel helpen mo situaties die deelnemers als peer supporters tegen kunnen komen alvast te oefenen in een veilige omgeving. Voorbeelden van de co-trainer De co-trainer kan zijn/haar eigen levenservaring gebruiken om de connectie naar het echte leven te gebruiken. Deze voorbeelden kunnen informatie die ingewikkeld is duidelijker maken. Het helpt ook als beide trainers hun eigen levenservaringen en voorbeelden gebruiken om oefeningen uit te leggen, zoals de relatie map of het levenspad. Dit kan vooraf voorbereid worden. Voorbeelden van externe mensen Concrete voorbeelden van mensen met wie het heel goed gaat op bepaalde onderwerpen maakt de mogelijkheden die we zien duidelijk voor de deelenemers. Voorbeelden van andere mensen met een verstandelijke beperking kunnen heel inspirerend zijn. Als iemand je iemand niet in het echt kunt 23
ontmoeten helpen foto's of video's om het voorbeeld meer kracht bij te zetten. Dromen Dromen helpt de deelnemers om zich hun wensen voor de toekomst voor te stellen. Dit in combinatie met de levenservaringen van anderen opent nieuwe mogelijkheden waar ze eerder misschien niet aan gedacht hebben. Het gebruik van beeldmateriaal Veel mensen kijken televisie. Veel bekeken soap series kunnen een mogelijkheid bieden om te praten over ingewikkelde situaties. Foto's uit tijdschriften en advertenties kunnen creatief gebruikt worden en het begrip van bijvoorbeeld emoties, rolmodellen, en zo vergroten. Het gebruik van grote vellen papier Zo veel mogelijk visualiseren kan begrip vergroten en deelname aan discussie verbeteren. Uitgaan Waar mogelijk is het fantastisch om met de deelnemers naar andere locaties toe te gaan die hen kunnen inspireren, of waar zij hun vaardigheden kunnen oefenen. Informele gesprekken Wanneer de deelnemers genoeg tijd krijgen om gewoon met elkaar te praten kunnen natuurlijke discussies ontstaan waarbij deelnemers veel hebben aan hun eigen levenservaring en hun communicatievaardigheden. Dit kan tijdens de lunch plaatsvinden of bijvoorbeeld aan het begin van de bijeenkomsten. Soms kan een trainer onderwerpen in de discussie brengen waar deelnemers zelf misschien minder snel over zouden gaan praten, zoals wanneer hun rechten niet gerespecteerd worden. Informele gesprekken bieden ook een kans om elkaar peer support te bieden op onderwerpen die om dat moment spelen in het leven van een van de deelnemers. Ice-Breakers Het is belangrijk om te beginnen met een paar simpele ice-breakers om elkaar beter te leren kennen. Tijdens de eerste training kan het zijn dat de deelnemers veel met elkaar willen praten over persoonlijke ervaringen en wat zij geleerd hebben in het leven. Komt het gesprek niet zo makkelijk op gang kunnen ice-breakers helpen om iedereen zich op zijn gemak te laten voelen. Persoonlijke Ervaring Bij tijd en wijlen is het tijdens deze training heel belangrijk dat de trainers ook persoonlijk ervaringen delen. Dit creeert een meer vertrouwelijke situatie binnen de groep. Iedereen krijgt meer vertrouwen dat alles wat gezegd wordt ook door de trainers niet doorverteld wordt. Natuurlijk moet hier wel over nagedacht worden. De training moet toch vooral gaan over de ervaringen van de deelnemers. Energizers Energizers zijn oefeningen die je tussendoor kunt doen om er voor te zorgen dat iedereen weer bij de les is. Het is goed om energizers achter de hand te hebben om te doen op momenten dat jullie als trainers merken dat de energie weg zakt. Tips: Gebruik zo veel mogelijk variatie. Elke persoon leert anders. Het is niet mogelijk om steeds alle oefeningen voor iedereen perfect te laten zijn. Variëteit zorgt voor zo veel mogelijk betrokkenheid bij de deelnemers.
24
Tsjechië: “Samen met de co-trainer ontwikkelde en testte we de oefeningen die we tijdens de training wilden gebruiken. Dit was heel inspirerend. Het hielp om te beschrijven wat een peer supporter nodig had en welke vaardigheden moeilijk zijn om aan te leren. We keken naar de vaardigheden die volgens ons het meest belangrijk waren. Het was interessant om de ideeën uit de andere TOPSIDE projectlanden te horen. Zo veel mogelijkheden! Spanje: “Tijdens de training maakten we gebruik van actieve methodologieën. Het uitgangspunt was het idee dat de deelnemers zelf hun leren aansturen en dat de trainers dit faciliteren. De activiteiten waren gebaseerd op de principes van Persoonlijke Toekomst Planning, wat betekent dat de persoon, met zijn of haar eigen voorkeuren en waarden, in het centrum van een proces moet staan om een betere kwaliteit van leven te bereiken.” Roemenië: “Abinel houdt van korte activiteiten, zoals vraag-antwoord oefeningen. Hij doet niet mee in rollenspellen. Alexandra en Laurentiu houden juist meer van rollenspellen. Loanda snapt de regels van rollenspellen niet.”
en voorbeeld van het gebruik van Persoonlijke Toekomst Planning (relatiekaart), St Tomas, Spanje
25
c.) Programma ontwikkeling, planning en volgorde van de training Om het programma te ontwikkelen raden wij aan om samen te werken met alle trainers die mee gaan werken, ook trainers met een verstandelijke beperking. Het is goed om van te voren een beetje te weten over de deelnemers. Dan kun je onderwerpen kiezen die relevant zijn voor hen. Ook kun je uitzoeken wat hun interesses en sterke punten zijn. En hun behoeften wat betreft de toegankelijkheid van de oefeningen, de ruimte en ondersteuning. Ja kan dan een programma creëren waardoor de deelnemers de vaardigheden leren die zij nodig hebben, gebaseerd op onderwerpen die voor hen relevant zijn. Je kan oefeningen uit de TOPSIDE databank gebruiken of oefeningen die je zelf kent. Je kan altijd de link leggen tussen de onderwerpen die je gekozen hebt. Houdt hierbij de volgende punten in je achterhoofd: • Afwisseling: Het helpt iedereen in de training als er veel verschillende dingen gebeuren. Probeer in elke sessie om geen oefeningen te doen die op elkaar lijken: bv. Een case studie, een actieve oefening, een discussie, een rollenspel, etc. • Niet te lang: een oefening kan beperkt de aandacht behouden. • Post-lunch dip: probeer altijd iets actiefs te doen na de lunch. • Actief: Actieve dingen doen is voor iedereen belangrijk. Het helpt om de aandacht er bij te houden. • Voorbeelden: Gebruik voorbeelden van echte mensen in echt situaties om de deelnemers te inspireren. • Hoe gaat het met jou? Dit is een goede manier om sessies te beginnen, met een kort rondje waarin iedereen kan vertellen hoe het met hen gaat, en bijvoorbeeld wat het meest bijgebleven is van de vorige keer. • Evaluatie: Het is goed om af te sluiten met een evaluatie. Aan het eind van elke sessie kan ook tijd vrijgehouden worden voor de portfolio's. Bij het plannen van de training kan het handig zijn om post-its te gebruiken met de mogelijke oefeningen. Je kan hier het type activiteit opschrijven, en de mogelijke onderwerpen waar de oefening goed bij past. Nu kun je de post-its op de sessies plakken om zo makkelijk te kunnen schuiven en uiteindelijk een interessant programma te maken. Deze manier van werken is een kans om ook de co-trainer(s) te betrekken bij het process. Tijdens de pilotsessies waren alle programma's gebaseerd op een training van in totaal 40 uur. De beste plannen gaan echter soms mis. Dit is een flexibel doel, en je moet je soms aanpassen aan de groep waar je mee werkt. Bijvoorbeeld, een oefening die bij ons 1,5 uur in beslag nam, kan bij jullie na 15 minuten afgelopen zijn. Het is altijd handig om een aantal oefeningen achter de hand te hebben zodat je flexibel kunt zijn. Je kan een schema maken wat er voor elke sessie ongeveer zo uit ziet: Sessie 1: Onderwerp – werk Tijd Oefening Nodig
Wie
10:00 – 10:15
Rondje hoe zit je er bij Open vragen
Co-trainer
10:15 – 11:15
Wat zou jij graag doen
Posters, pennen, flap over
Co-trainer (trainer vult aan waar nodig)
11:15 – 11:30
Voorbeeld van Jan
PowerPoint – foto's
Trainer
Etc. 26
Natuurlijk kun je ook je eigen schema ontwikkelen. Dit is alleen maar een voorbeeld. Als je het schema samen met je co-trainer maakt, dan kun je het toegankelijk maken voor alle trainers. De vraag wie welk onderdeel doet is wel heel belangrijk in het schema. Als onderdeel van de voorbereidingen kun je aan de co-trainer vragen welke oefeningen hij/zij leuk vindt om te doen. En wat hij/zij goed kan. Werk samen zodat de co-trainer tijdens de training zo veel mogelijk kan doen. Daarnaast is het belangrijk te zorgen dat je de training goed begint. Tijdens de training worden veel persoonlijke ervaringen en omstandigheden besproken. Zorg dat de groep elkaar op een confortabele manier leert kennen door middel van icebreakers. Zorg dat mensen elkaar kennen voordat er al te persoonlijke dingen besproken worden. Samen lol maken is een goede manier om te beginnen. Wij hebben gemerkt dat het onmogelijk is om alle oefeningen bij iedereen te laten passen. Variëteit in het programma zorgt er voor dat er voor iedereen iets passend is. Uit onze ervaring bleek dat het aantal deelnemers tussen de 4 en de 8 kan liggen. 4 Is een minimum. Met 4 kun je al wel discussies houden, en daarnaast het materiaal grondig bespreken. Dit terwijl meer dan 8 deelnemers er voor zorgt dat het moeilijk is iedereen te laten spreken, en iedereen te horen. Als iedereen een eigen verhaal verteld bijvoorbeeld, terwijl de andere luisteren, zijn ze bij meer dan 8 wel erg lang aan het luisteren. Daarnaast merkten we dat veel van de oefeningen makkelijker verlopen met een even aantal deelnemers. Tips: Creëer een programma om vaardigheden aan te leren, gebaseerd op relevante onderwerpen en oefeningen. Creëer het programma samen met de co-trainers, en bepaal samen wie wat gaat doen. Zorg er voor dat je iets achter de hand hebt voor als oefeningen veel sneller afgelopen zijn dan je verwacht had. Denk na over wat je weg gaat laten als bepaalde dingen te veel tijd in beslag nemen. Zorg er voor dat mensen elkaar kunnen leren kennen aan het begin. Hou de volgende zaken in je achterhoofd: • Afwisseling • Niet te lang door gaan • Maak de training actief, vooral na de lunch • Gebruik voorbeelden uit het echte leven. • Zorg dat je bijeenkomsten goed opent (vragenronde) en sluit (evaluatie, portfolio) 4 deelnemers is het minimum, 8 is het maximum. Tsjechië: “In de eerste fase van het project begonnen de trainer en co-trainer het programma voor te bereiden. Eerst praatten we over de rol van de peer supporter en wat dit betekent. Toen keken we naar de situaties waarin peer support belangrijk kan zijn. Hieruit identificeerden we welke onderwerpen hier bij pasten. Hier was de co-trainer vooral behulpzaam omdat zij veel onderwerpen boven tafel bracht die heel belangrijk waren omdat ze veel voorkwamen in de levens van mensen met een verstandelijke beperkingen. Ze kwamen uit haar eigen levenservaring. Daarna legden we de link tussen de onderwerpen en de oefeningen. Schotland: In de evaluatie na de eerste dag werd het duidelijk dat mensen elkaar niet heel goed kenden, ondanks het feit dat zij elkaar allemaal al eerder hadden ontmoet. Zoals bij elke nieuwe groep ging het wat tijd kosten om een relatie op te bouwen met elkaar zodat iedereen het beste uit de training kon halen. “De derde dag begon met een bespreking van de tweede dag. Mensen herinnerde zich niet zo snel wat we gedaan hadden. Echter, toen we er over gingen praten kwam het snel allemaal terug. Het is altijd belangrijk om eerst weer even terug te gaan naar de basis voor je verder gaat met de rest.” 27
d.) Het curriculum: de TOPSIDE databank van oefeningen We wilden het zo makkelijk mogelijk maken om deze training samen te stellen. Daarom hebben we alle oefeningen die we in de pilot trainingen gebruikt hebben gebundeld. Samen geven de oefeningen de kans om alle vaardigheden die peer supporters moeten hebben langs te gaan. Sommige oefeningen kunnen bij elk onderwerp gebruikt worden, anderen zijn toegespitst op een specifiek onderwerp. In de databank op www.peer-training.eu kun je al deze oefeningen vinden. Je kan zoeken op vaardigheid en alle oefeningen vinden die aan die vaardigheid verbonden zijn. Je kunt ook zoeken op onderwerp. Om in de databank te zoeken kun je elke vaardigheid of onderwerp als sleutelwoord invoeren, of je kunt alle oefeningen die er zijn per vaardigheid of onderwerp bekijken. De oefeningen worden gepresenteerd in een simpele format zodat je snel kan zien waar de oefening over gaat. Bij elke oefeningen vind je een korte omschrijving van het doel. Omdat elke partner een deel van de oefeningen getest hebben zijn de oefeningen in het Catelaans en Spaans, Tsjechisch, Engels, Fins, Roemeens, en Nederlands. Bij elke taal staan oefeningen die alleen in de eigen taal geschreven zijn, en oefeningen die vertaald zijn uit andere talen. Op elke pagina vind je het doel van de oefening, de methode, de benodigde materialen, hoe lang de oefening duurt en tips van de trainers die de oefening al gedaan hebben. Met deze ingrediënten is het makkelijk om een oefening van deze databank te kiezen om het programma te maken. In de databank kun je de oefeningen ook een cijfer geven, van 1 tot en met 5. Alle oefeningen zijn getest in verschillende Europese landen. Voor ons en onze deelnemers werkten ze goed. De oefeningen zijn bedacht en uitgevoerd samen met mensen met een verstandelijke beperking. Op die manier zorgden we er voor dat de oefeningen relevant en nuttig zijn. Je kan samen met de co-trainer naar gepaste oefeningen zoeken. Je kan met hem/haar afstemmen wat zij makkelijk vindt om te begrijpen en wat hij/zij zou willen doen. Tips: We hebben een databank met oefeningen ontwikkeld zodat je niet alles zelf hoeft te verzinnen. www.peer-training.eu Bij elke beschrijving van de oefeningen besteden we aandacht aan: Doel, methode, materialen, tijd, en tips van andere trainers. Alle oefeningen zijn in verschillende landen getest Het is goed om samen met de co-trainer de oefeningen te kiezen.
Finland: “Tijdens de training hadden we oefeningen die pasten bij het thema van die dag. De oefeningen waren samen met de co-trainer gekozen. We hebben alle oefeningen getest en gebruikt in verschillende projecten en cursussen. Sommigen kwamen van collega's en anderen maakten we op maat. We gebruikten ook oefeningen die we leenden van de andere projectpartners van TOPSIDE. We zorgden er voor dat de oefeningen tezamen alle vaardigheden dekten.”
28
e.) Evalueren “Het was leuk om mee te doen. Het heeft me veel ideeen gegeven die ik ook voor anderen kan gebruiken. Ik wil mensen gaan stimuleren om meer te kijken naar hun eigen leven, en hun eigen situatie te verbeteren.” Deelnemer uit Nederland.
Evalueren is belangrijk tijdens en na de training. Evalueren maakt het mogelijk om de training aan te passen en om deze zo effectief mogelijk te maken voor de deelnemers. Het helpt je te zien waar de mogelijkheden liggen voor verbetering of waar verandering nodig is. Het is ook belangrijk om samen met de co-trainer te evalueren.
Er evalueerden in de pilot trainingen in elk land op een andere manier. Sommige trainers hadden vragenlijsten om in te vullen. Hiermee keken ze naar elke oefening. Op die manier hebben ze een goed beeld gekregen van wat wel werkte voor die groep, en wat niet werkte. Andere trainers evalueerden aan het eind van elke sessie door een aantal vragen te stellen. Op die manier kregen de trainers een globaal idee van wat werkte en wat niet. In alle landen werd apart geëvalueerd door de trainers en co-trainers samen. Dit was heel nuttig, aangezien twee mensen meer merken dan een. Het helpt om de training beter samen te brengen in de volgende sessie. TIPS: Evalueren is erg belangrijk. Het zorgt er voor dat je aanpassingen kan maken waar nodig. Evalueren met de co-trainer zorgt er voor dat je beter samen kan gaan werken. Ook zullen je andere dingen opvallen over hoe de sessie verliep. Finland: “Tijdens de Finse pilot training verzamelden we feedback over alle verschillende methoden. Het was goed om feedback te krijgen. Deelnemers konden ons hun meningen en gevoelens vertellen, zowel positief als negatief. Op de feedback vellen konden deelnemers schrijven, tekenen of plaatjes lijmen. Aan het eind van de training kregen we ook feedback per video. Het was geweldig om te zien dat deelnemers vertrouwen hadden en ook kritische opmerkingen durfden te maken. Dat is een hele prestatie voor een Fins persoon met een verstandelijke beperking!”
29
f.) Lessen uit de praktijk Veel van de lessen uit de praktijk staan verspreid door deze richtlijnen voor trainers. Hier zijn nog een aantal punten: •
•
•
•
•
•
Voor veel mensen met een verstandelijke beperking is dit de eerste keer dat zij de kans krijgen om anderen te ondersteunen, in plaats van dat zij altijd maar degene zijn die ondersteuning krijgen. Sommige mensen reageren hier op door zich superieur te gaan gedragen. Ondanks dat we deze reactie snappen is het belangrijk te benadrukken dat een peer supporter niet meer of minder is dan anderen. Iedereen kan soms hulp bieden, en heeft soms hulp nodig. De rollen kunnen zomaar omdraaien. Mensen kunnen proberen om oplossingen te verzinnen voor iemand die niet bij die persoon passen. Het is belangrijk om te onderstrepen dat iedere persoon anders is, en dat je als ondersteuner de persoon zelf keuzes moet laten maken en oplossingen moet laten vinden. Je kunt ze alleen verschillende opties laten zien. Mensen zijn vaak best tevreden met hun manier van leven, zelfs als wij het gevoel hebben dat ze behoorlijk buiten de rest van de maatschappij leven, of niet gerespecteerd worden als een volwassen man of vrouw. De mensen die tevreden zijn of lijken kunnen echter ook gewoon nooit andere mogelijkheden gezien hebben, of de moed hebben om dit aan te kaarten. Het is niet de bedoeling om mensen in een andere manier van leven te duwen. Het is echter wel belangrijk om aandacht te besteden aan het bedenken en laten zien van mogelijkheden. Ook kun je tijd besteden aan het nadenken over wat de mogelijkheden zijn voor de deelnemers zelf om een meer inclusieve levensstijl te ontwikkelen. Sommige mensen hebben zelf behoorlijk wat problemen in het leven. Soms is het dan moeilijk om te luisteren naar anderen, laat staan anderen te ondersteunen. Het is belangrijk om dit te herkennen en om met de persoon zelf te kijken hoe je dit in de training op kunt lossen. We kwamen een aantal deelnemers tegen bij wie het lastig was feit van fictie te onderscheiden. Dit is lastig als er gepraat wordt over echte levenservaring. En het is lastig om dan anderen met je ervaring te ondersteunen. Zodra je dit merkt moet dit met deze persoon uitgepraat worden. De rol van de co-trainer was niet bij elke pilot training even duidelijk. Sommigen werden meer als deelnemers, anderen waren te betrokken bij hun eigen verhaal om de verhalen van anderen te horen. Vooral onervaren trainers hebben ondersteuning en richtlijnen nodig. Dit is de investering meer dan waard. Zie het hoofdstuk over de co-trainer voor advies.
TIPS: Tijdens de verschillende pilot trainingen hebben we veel geleerd. Een aantal dingen hadden beter gekund. Door deze richtlijnen te lezen leer je van onze successen en van waar we fouten hebben gemaakt.
30
IV. Na de training a.) Portfolios We besloten dat het belangrijk was voor mensen dat zij erkenning kregen van wat zij tijdens de training bereikten. Ook was het belangrijk om mensen iets mee te geven wat hen kon herinneren aan hetgeen wat zij geleerd hadden. We hebben dit allemaal op een andere manier gedaan. We willen graag wat voorbeelden geven ter inspiratie. Je kan een manier vinden voor een portfolio dat past in jouw culturele omgeving, en bij jouw deelnemers. In het portfolio kun je alle posters, voorbeelden van mensen, en andere zaken die je gebruikt verzamelen. Alles wat hen kan helpen om hun rol als peer supporter in de toekomst uit te voeren is nuttig in het portfolio. Je kan een beschrijving en foto's vinden van alle portfolio's die wij gebruikt hebben onder: TOPSIDE Materialen voor Peer Supporters. Tijdens de training hebben we allen gebruik gemaakt van bepaalde gereedschappen. Bijvoorbeeld gereedschappen die gerelateerd zijn aan elementen van persoonlijke toekomst planning. Zo hebben we posters gebruikt om te reflecteren op gesprekken en om de deelnemers te helpen om vragen te stellen. Door deze posters tijdens de training te gebruiken kunnen de deelnemers hier ook steeds makkelijker naar terug grijpen in hun rol als peer supporters. Als de deelnemers deze posters naderhand blanco mee mogen nemen in de vorm van een soort gereedschapskist geeft hen dit autonomie om later zelf hiermee aan de slag te gaan. Het helpt hen om zich te herinneren wat hun rol was, en wat zij geleerd hebben in de training. Het is ook heel goed als de deelnemers de goede voorbeelden van mensen die een inclusieve levensstijl hebben ontwikkeld mee kunnen nemen. Als zij zelf inspiratie kregen uit de voorbeelden kunnen zij deze gebruiken om anderen ook te inspireren. Sommigen van ons kozen er voor om deze 'gereedschappen' onderdeel te laten zijn van de portfolio. Anderen maakten een aparte map. Beide werkten goed om de peer supporters er aan te herinneren wat ze kunnen doen om iemand goed te ondersteunen. TIPS: Creëer een manier waarop deelnemers zich kunnen herinneren wat zij geleerd hebben, zo dat zij dit ook aan anderen kunnen laten zien. Wij noemen dit een portfolio. Kijk voor inspiratie in: TOPSIDE Materialen voor Peer Supporters. Geef de deelnemers ook gereedschappen mee die zij tijdens de training gebruikt hebben. Deze kunnen zij dan later gebruiken in hun rol als peer supporter. Roemenië: “Portfolios zorgen er voor dat de deelnemers kunnen laten zien wat zij geleerd hebben. Elke deelnemer heeft een eigen portfolio waarin alle activiteiten zitten waaraan zij tijdens de training hebben meegedaan. In hun folder kun je materialen zien die hun werk ondersteunen, foto's die genomen zijn tijdens de cursus, tekeningen en uitknipsels uit tijdschriften. In het portfolio staat ook het ondersteuningsnetwerk van de persoon als peer supporter. Dit is een duidelijk vierkant met 3 telefoon nummers en contactnamen die zij kunnen bellen als er iets is.”
31
Nederland: “Onze portfolio's waren best ingewikkeld, met veel tekst. In Nederland bestaat de kans op Erkenning Verworven Competenties (EVC). Dit kan mensen helpen, op hun CV bijvoorbeeld, of bij verdere scholing. Mensen die de training niet gedaan hebben kunnen in het portfolio precies zien wat de deelnemer heeft gedaan, en wat hij/zij persoonlijk heeft bereikt. Er staan ook persoonlijke boodschappen in van betrokkenen over de kwaliteiten van die persoon en wat zij in de toekomst zouden kunnen doen. We hebben wel gemerkt dat dit portfolio voor de deelnemers zelf soms te ingewikkeld is.
Spanje: “Wij hebben een relatiekaart gebruikt om de belangrijkste mensen in het leven van elke deelnemer te identificeren. We hebben deze kaart ook gebruikt om het concept sociaal netwerk uit te leggen. De deelnemers waren door deze activiteit erg gemotiveerd. Ze vonden het leuk om hun relatiekaart aan de anderen uit te leggen. Ze hebben deze relatiekaart allen in hun portfolio's gestopt. Op die manier kunnen ze onthouden dat zij dit kunnen gebruiken in hun rol als peer supporter.
32
b.) Certificaten Aan het eind van de training ontvingen alle deelnemers een certificaat voor hun bijdrage. Helaas is het in alle deelnemende landen niet gelukt om meer formele erkenning te krijgen voor de training. Dit zou anders kunnen zijn in jouw land. Het is goed om na te gaan of jij wel manieren kan vinden om TOPSIDE formele erkenning te geven. Het is belangrijk dat deelnemers alle sessies aanwezig zijn. Zo niet moet je vaak dingen herhalen. Daarnaast missen deelnemers gesprekken over elkaars ervaringen. Tegen het eind van de training moeten mensen een minimum aan trainingsuren deelgenomen hebben. Tijdens de pilots hebben we allemaal verschillende trainingen gegeven, maar allen duurden rond de 40 uur in totaal. Dit kan flexibel zijn, naar aanleiding van de behoeften en kwaliteiten van de ambities van de deelnemers. Het moet in elk geval flexibel zijn en op een lijn staan met de idealen van peer support. Deelnemers moeten begrijpen wat het betekent om peer supporter te zijn, wat je dan doet en wat zij kunnen doen met de vaardigheden waar zij aan gewerkt hebben. Niet alle deelnemers zullen alles even goed begrijpen, zelfs al zijn ze bij alle onderdelen van de training aanwezig. De trainers moeten zich dan focussen op wat zij WEL kunnen, en hun ambitie om die elementen van peer support te bieden ondersteunen. Als trainer die TOPSIDE training geeft heb je wel een minimum aan vaardigheden waar je in de training aan moet houden. Je moet zorgen dat alle vaardigheden de revue passeren, niet alleen een paar. Als de deelnemers bepaalde dingen al gedaan hebben is het nog steeds nuttig om te oefenen en waar nodig te verbeteren. TIPS: Mensen houden er van om een certificaat te krijgen aan het eind. Ze hebben het dan ook verdiend. Zorg er voor dat je de focus legt op wat mensen WEL kunnen doen. Tegelijkertijd, probeer mensen alle vaardigheden te leren die ze als peer supporter nodig hebben. Nederland: “We zorgden er voor dat de deelnemers veel mee naar huis konden nemen om te laten zien wat zij gedaan hebben. Er was een heel uitgebreid portfolio. Desondanks gaven de deelnemers aan dat zij echt een certificaat wilden zodat zij dit in hun map konden stoppen.”
Peer supporters van Pentru Voi, Roemenië
33
c.) Volgende stappen Heb je ooit de vaardigheden uit de training in je leven gebruikt, bijvoorbeeld bij vrienden? Ik ondersteunde bijvoorbeeld mijn kamergenoot. Hij vertelde me over zijn problemen thuis met zijn ouders. Hij mocht van hen geen vriendin. Ik vertelde hem dat ik hem begreep en dat ik het mijn ouders zou vertellen dat ik het recht had om samen te wonen met iemand. Hij besloot met zijn ouders te praten, maar kreeg ruzie met hen. Hij zei dat zij hem hadden bedreigd. Hij vertelde hoe het gegaan was en ik gaf hem een compliment omdat hij de moed had gehad om het te proberen. Co-trainer – Tsjechië.
Als de training afgelopen is zullen sommige trainers betrokken blijven bij de deelnemers, om hen te ondersteunen in hun rol, terwijl andere trainers deelnemers niet meer zien. In beide gevallen is het goed om zo veel mogelijk van te voren te regelen. We begonnen deze richtlijnen met het belang van nadenken over wat de deelnemers na de training gaan doen, voordat je de training überhaupt echt gaat ontwikkelen. De training is het meest effectief als mensen vanuit de training meteen kunnen beginnen als peer supporters. Trainers kunnen doorgaan met het meten en verbeteren van vaardigheden door betrokken te blijven als dat mogelijk is. Je kunt dan in hetzelfde portfolio verder werken. Als het niet de trainer is die doorgaat met de deelnemers is goede communicatie nodig zodat de ondersteunende medewerkers weten wat de deelnemers geleerd en bereikt hebben, en hoe dit in de praktijk ingezet kan worden om peer support te bieden.
Tijdens onze testperiode werd het duidelijk dat peer supporters soms dingen te horen krijgen over hele moeilijke situaties. Wij adviseren dan ook dat waar mogelijk een systeem bedacht wordt zodat peer supporters ondersteuning kunnen krijgen van een mentor. Deze mentor zou een persoon moeten zijn met wie de peer supporter makkelijk praat, en met wie ze een vertrouwensrelatie hebben of kunnen bouwen. Meer hierover kun je vinden in het TOPSIDE document genaamd: “Richtlijnen voor Mentoren”. Vrijwilligers kunnen ook een waardevolle bijdrage leveren, als mentoren bij een groep of als mentoren voor individuele peer supporters. TIPS: Rechtstreeks vanuit de training meteen beginnen als peer supporter is het meest efficient. Denk over hoe peer supporters ondersteund kunnen worden wanneer dat nodig is. Denk ook over de mogelijkheid om vrijwilligers in te zetten. Lees het document: Richtlijnen voor Mentoren.
Tsjechië: “Vrijwilligers begonnen met de groepen te werken die we hebben opgestart met de deelnemers van de TOPSIDE training. De trainer zelf was alleen de eerste 6 bijeenkomsten aanwezig. Dit was mogelijk omdat de vrijwilligers de ondersteuning daarna over namen. De training liet de vrijwilligers eerst zien wat de rol van de peer supporters was en wat de rol van de mentor was. In onze ervaring moeten de vrijwilligers die als mentor op gaan treden ook leren hoe zij mensen kunnen ondersteunen zonder als assistent op te treden of dingen over te nemen.
34
Verder kijken Deze richtlijnen zouden je moeten helpen om TOPSIDE training te bieden. Deze training leert mensen met een verstandelijke beperking de vaardigheden die zij nodig hebben om goede peer supporters te zijn. Het biedt kansen voor mensen om elkaar te ondersteunen naar een betere kwaliteit van leven, en een inclusieve levensstijl. We realiseren ons dat we geen recht voor zijn raap curriculum hebben geschreven wat je zo van de plank kunt pakken, maar een flexibel curriculum om aan te passen aan omstandigheden door je eigen inzichten, ervaring en creativiteit in te zetten. We hopen, en geloven, dat dit een platform biedt en een fundering waar je op kunt bouwen. Ook bieden we je zo veel ideeen en mogelijkheden en kennis vanuit onze eigen ervaring. We hopen dat we ons collectieve geloof in mensen met een verstandelijke beperking en hun absolute recht om ondersteund te worden door anderen mensen met een verstandelijke beperking om echt, als volwaardig burger, onderdeel uit te maken van de maatschappij. Gebruik alsjeblieft alle materialen op www.peer-training.eu en twijfel niet om je eigen ervaringen met ons te delen. Alle trainers en co-trainers die meegewerkt hebben aan de pilots wensen jullie het allerbeste, een hoop plezier en fantastische trainingssessies. En geweldige peer support natuurlijk! En aan alle mensen die als deelnemer mee gaan doen aan de training, wij hopen dat je uit deze training krijgt wat je nodig hebt om je eigen levenservaring in te zetten om anderen te ondersteunen. We hopen dat jullie goede peer supporters gaan zijn, nu en in de toekomst. De toekomst begint nu! Succes, en blijf elkaar ondersteunen.
Goed gedaan Kerry! TIPS Veel plezier, succes, en blijf elkaar ondersteunen!
35
Bijlage In deze bijlage vind je informatie over de projectpartners die mee deden aan de pilot van TOPSIDE.
Land: Organisatie: Cijfers: Trainer: Co-Trainer Meer informatie:
Schotland Enable Scotland 8 deelnemers 8 sessies, elk 7 uur 9 verschillende onderwerpen Hugh Savage John Feehan www.enable.org.uk Land: Organisatie: Cijfers:
onderwerpen Trainer : Co-trainer: Meer informatie: Land: Organisatie: Cijfers: Trainer: Co-Trainer: Meer informatie:
Roemenië Pentru Voi 7 deelnemers 1 hele dag 18 sessies van 2 uur 9 verschillende Christina Burlacu Cristina Csizsec www.pentruvoi.ro
Finland Inclusion Finland: KVTL 6 deelnemers 4 sessies, volle weekenden 9 verschillende onderwerpen Taija Humisto Sinikka Haanpää www.kvtl.fi
Land: Organisatie: Cijfers: Trainer : Co-Trainer: Meer Informatie:
Spanje Associació Sant Tomàs 8 deelnemers 12 sessies – 4 uur elk 1 onderwerp Ivana Vilademunt Antonio Garcia Torre www.santtomas.cat
36
Land: Organisatie: postižením v Cijfers:
Tsjechië Společnost pro podporu lidí s mentálním České republice 6 deelnemers 20 sessies, 1,5 uur elk 3 onderwerpen vanuit de trainers 3 onderwerpen vanuit de deelnemers Trainer: Petra Naváková Co-trainer: Gabriela Froǹková Meer informatie: www.spmpcr.cz
Land: Organisatie: Cijfers: Trainer: Co-trainers: Meer informatie:
Nederland Stichting Perspectief 9 deelnemers 6 sessies, 7 uur elk 6 onderwerpen Juultje Holla Alexander Boes en Ellis Jongerius www.perspectief.org
Camille Latimier en Luca Magri van Inclusion Europe coördineerden dit project. Voor meer informatie: www.inclusion-europe.org
Het Kwaliteitsteam Jan Walmsley, Anna macQuarrie en Tobias Buchner hebben de ontwikkeling van de TOPSIDE trainingsmaterialen ondersteund met hun kennis en kunde. Zij hebben commentaar geleverd, en suggesties gemaakt voor verbetering en een externe evaluatie.
TOPSIDE werd mogelijk gemaakt door subsidie van Grundvig: Het Programma Een Leven Lang Leren, van de Europese Unie. Voor meer informatie: http://ec.europa.eu/education/lifelong-learningprogramme/grundtvig_en.htm 37
Inclusion Europe Met de hulp van Het Programma Een Leven Lang Leren van de Europese Unie
www.peer-training.eu
