Toonaangevend
V
alkenswaard
Sponsors
Voorwoord D
ames en heren,
Toonaangevend Valkenswaard – anderhalve eeuw muziekgeschiedenis. In dit boek leest u alles over de geschiedenis en de ontwikkeling van het muziekleven in Groot Valkenswaard. Een geweldig initiatief!
Dit initiatief van het Historisch Genootschap Valkenswaard (HGV) draag ik een warm hart toe. In de eerste plaats omdat ik veel waardering heb voor mensen die hun energie steken in twee belangrijke onderwerpen, namelijk muziek en geschiedenis van Valkenswaard. En in de tweede plaats omdat het HGV er veel tijd in gestoken heeft om de muzikale geschiedenis van Valkenswaard op schrift te stellen. Daar heb ik veel respect voor.
Daarom wil ik een groot compliment maken aan iedereen die hierbij betrokken is. Het HGV, de redactieraad, de sponsors en – zeker niet in de laatste plaats – alle vrijwilligers die dit boek mogelijk hebben gemaakt. Ik wil iedereen namens het gemeentebestuur van Valkenswaard en mijzelf, heel veel leesplezier toewensen.
drs. A.B.A.M. Ederveen, burgemeester van Valkenswaard
3
Verantwoording O
p initiatief van het Historisch Genootschap Valkenswaard (HGV) is de geschiedenis en de ontwikkeling van het muziekleven in Groot Valkenswaard op schrift gesteld. Muziekstijlen en -makers worden prominent aan u voorgesteld.
Als Historisch Genootschap Valkenswaard zijn we, in samenwerking met Dick Hermsen, begin 2006 gestart met dit project. Ondanks zijn vertrek naar Kunstkwartier in Helmond, bleef hij betrokken. Mede dankzij zijn expertise zijn we tot een verantwoorde verslaglegging gekomen. De hoofdstukken zijn geschreven door muziekmakers en/of muziekkenners die elk, vanuit hun specialiteit, getracht hebben de juiste informatie op de juiste toon voor u te verwoorden. Tijdens de brainstormfase mochten we rekenen op de inbreng van Tom Weerts.
Gebruikmakend van meerdere oproepen in de media is iedereen in Valkenswaard gedurende de gehele looptijd van dit project herhaaldelijk uitgenodigd om ons te informeren over Valkenswaardse muziekmakers en/of muziekgezelschappen, zowel van toen als van nu. Op die manier is er door ons naar gestreefd om niemand te vergeten. De veelheid aan enthousiaste reacties heeft ons bijzonder aangenaam verrast.
Dát was voor ons een goede stimulans om dit bewerkelijke project door te zetten. Evengoed is het zeker reëel om te onderkennen dat, uiteraard ongewild, toch nog muziekmakers en/of muziekgezelschappen niet in het boek voorkomen. Simpelweg omdat mogelijkerwijs niet iedereen van de gelegenheid gebruik heeft gemaakt om informatie over zijn/haar muziekgezelschap aan te dragen. Dat spijt ons werkelijk omdat zodoende voor sommigen de vergetelheid tóch nog toeslaat. Juist dát hadden we zo graag willen voorkomen. Jammer genoeg is dat onder andere de Dommelse zangvereniging ‘De Nachtegaal’ en het Dans- en Tooneelorkest ‘Terpsichore’, vernoemd naar de muze van de muziek, wel overkomen. Van hen zijn alleen nog zeer lovende krantenberichten uit het begin van de twintigste eeuw te achterhalen.
4
Verantwoording vervolg De kwaliteit van het boek wordt met name gewaarborgd door het zorgvuldige werk van de redactieraad. Uiterst contentieus werden de aangeleverde teksten van dit schrijverscollectief geredigeerd, met respect voor de auteurs, elk met hun eigen schrijfstijl. Voor deze aanpak werd gekozen om zodoende de door hen individueel beoogde sfeerbeelden recht te doen.
Het Historisch Genootschap Valkenswaard wil dan ook iedereen van harte bedanken. Van auteur tot redactielid en van verteller tot coulante leverancier van bruikleenfoto’s. Die zullen het boek zeker extra allure geven. Natuurlijk ook een woord van dank aan hen die ons bij de fondsenwerving hebben geholpen. Daarnaast danken wij ook hen die, desgevraagd, door het delen van hun herinneringen, vaak tijdens meerdere interviews, een waardevolle bijdrage hebben geleverd. Het moge duidelijk zijn dat, zonder hun benevolente medewerking aan dit boek, ‘Toonaangevend Valkenswaard’ nooit zo geworden zou zijn zoals het nu is.
Tot slot een woord van dank aan onze sponsors. Zij worden vooraan in het boek extra vermeld. Dankzij hun vertrouwen in ons project, tot uiting gebracht in hun financiële ondersteuning, ligt hier voor u het resultaat van een enthousiaste samenwerking vanuit diverse disciplines.
Geachte lezer, ik wens u als factor, mede namens het bestuur van de stichting Historisch Genootschap Valkenswaard, heel veel leesplezier toe!
Mieke W.C.J.N. van Moolenbroek – Vogels, factor Historisch Genootschap Valkenswaard
5
Inleiding Valkenswaard, november 2009 oor u ligt een monument. Een monument dat 150 jaar muziekgeschiedenis beschrijft. Het zijn gecomponeerde teksten die laten zien dat Valkenswaard, uiteraard inclusief Dommelen en Borkel en Schaft, beschikt over een muzikaal rijk verleden. Al vanaf een heel vroegtijdig stadium tot aan de dag van vandaag zijn er in Valkenswaard mensen, heel veel mensen, die met muziek bezig zijn. Mensen die muziek maken of zorgen dat er muziek gemaakt kan worden. Dit gebeurt op alle niveaus, van heel pril in het pieporkest van de harmonie tot zeer professioneel als solist bij een vooraanstaand orkest op één van de internationale podia. Er klinkt muziek in de meest uiteenlopende genres: van ruige hard-core tot klankvol klassiek, van groovende jazz tot hartverscheurende smartlap.
V
Hoog tijd dat dit verleden verzilverd wordt. Muzikaal Valkenswaard verdient zo’n monument. Het zou best kunnen zijn dat dit nog maar het begin is van uitgebreide beschouwingen over de muzikale beleving van ons fraaie dorp. Want nog lang niet alles is beschreven. Dat kan ook niet in één uitgave. Maar met het verschijnen van dit boek ligt er in elk geval een goede basis. Het is een verhaal dat vertelt over het verleden en het heden van de muzikale beleving in Valkenswaard, op alle niveaus en in alle genres. Natuurlijk zijn er veel manieren waarop je de muzikale historie van een dorp kunt beschrijven. Er is uiteindelijk gekozen voor een indeling op genre. Elk hoofdstuk beschrijft een eigen muzikale richting. Dat maakt de geschiedschrijving overzichtelijk. Elk hoofdstuk is toebedeeld aan een auteur. Er is daarbij gezocht naar mensen die kunnen schrijven en die hun roots in dit dorp hebben. Het is overigens niet zo dat de auteur altijd alle teksten zelf heeft geschreven. Veel informatie komt uit musicerend Valkenswaard zelf zoals al in het voorwoord is vermeld. Maar de schrijver in kwestie heeft er wel voor gezorgd dat alle teksten verzameld werden en in de juiste vorm op papier kwamen. Valkenswaard mag trots zijn op zijn rijke culturele verleden en op alles dat er op muzikaal gebied, ook vandaag de dag nog, gebeurt. Valkenswaard kan nu ook trots kijken naar een uitgave waarin dit allemaal is vastgelegd.
Dick Hermsen, eindredacteur
6
De Wedertzangers
p 9 januari 1974 wordt vanuit de ziekendienst van de Antoniusparochie een gemengd ouderenkoor opgericht. Het koor krijgt, gelet op de leeftijdsopbouw, de enigszins humoristische naam “De Schorre Kelen”. Gestart wordt met 15 à 20 leden in de derde leeftijd. De kar wordt in de beginperiode voornamelijk getrokken door mevrouw Marie-José Weenen, als voorzitter van de club, in samenwerking met de eerste dirigent Paula van der Velden.
O
De Wedertzangers in juli 2009
Alle goede bedoelingen ten spijt wordt het koor al na relatief korte tijd in haar voortbestaan bedreigd omdat vrijwel jaarlijks van dirigent wordt gewisseld. Pas als mevrouw Henriëtte Goudsmits in september 1977 het dirigeerstokje overneemt, komt er rust in de gelederen. Er zijn op dat moment 23 leden, een aantal dat snel uitgroeit tot ruim 45
Groepsfoto van de Wedertzangers ter gelegenheid van het 12,5 jarig bestaan in juli 1986
personen, een ledental dat ook nu nog van toepassing is. Mede daardoor is het koor in staat een repertoire van liederen en zangstukken, in diverse talen, vierstemmig uit te voeren. Het repertoire varieert van volkslied tot licht klassiek. De heer Jo Weenen heeft het koor ruim 25 jaar op de piano begeleid. In 1999 viert het koor haar 25-jarig bestaan. Na al die jaren repeteren, zijn er kennelijk geen schorre kelen meer want bij die gelegenheid wordt de naam veranderd in seniorenkoor “De Wedertzangers”. De naam is afgeleid van Wedert, de oorspronkelijke naam van Valkenswaard. Joop de Wit is dan voorzitter. De Wedertzangers treden regelmatig op. Het
7
koor neemt deel aan regionale korendagen, zorgt voor gezellige uurtjes in zorgcentra en geeft eigen koffieconcerten. De Wedertzangers laten zich door de Valkenswaardse gemeenschap graag uitnodigen ter ondersteuning van feestelijke gelegenheden. Enkele malen per jaar wordt de H. Mis door het koor opgeluisterd. In 2007 zien de Wedertzangers kans om in de landelijke finale voor ouderenkoren een derde plaats te behalen. De baton wordt anno 2009 nog steeds met enthousiasme en bezieling gehanteerd door mevrouw Goudsmits.
Wiener Trio
et Wiener Trio viert feestje!’ Zo kopten op vrijdag 8 oktober 2006 zowel het Eindhovens Dagblad als het Valkenswaards Weekblad, dat op 18 oktober 2006 verscheen. Het Wiener Trio, een regionaal gezelschap, vierde namelijk zijn 30-jarig bestaan. Als dat geen goede reden voor een feestje is!
‘H
Ter afsluiting van een opendag op 20 maart 1976, georganiseerd door de Schijndelse muziekschool, namen de drie docenten Jos Brocken (viool), Henri Lievens (accordeon) en Hans van den Boomen (piano) het initiatief om deze dag muzikaal af te ronden. Zonder van te voren gerepeteerd te hebben, werd aan de gasten een heuse Weense avond aangeboden. Het enthousiasme van de toehoorders motiveerde de muzikanten om verder te gaan in de wereld van de Weense salonmuziek. Jos Brocken, zoon van een Weense moeder, was de gangmaker van dit trio. Dit nieuwe ensemble trok al gauw de belangstelling van het publiek vanwege zijn typisch repertoire van oude Weense deuntjes en echte Schrammel-muziek.
De eerste uitnodiging voor een radiooptreden bij Omroep Brabant in het programma ‘Muziek uit de regio’ viel al in november 1977 in de bus. Het optreden was een succes, de luisteraars reageerden massaal. Al snel volgden meer optredens bij Omroep Brabant. Met name de Kerstuitzendingen en de live optredens bij ‘Open huis’, het Dakterras vanuit Tilburg en het Middagcafé waren erg geliefd bij een breed publiek. In 1979 kwam de samenwerking met Tjeu Sijbers, een bekende Brabantse troubadour en conferencier, tot stand. Het trio heeft mooie herinneringen aan deze samenwerking.
Ze waren in 1987 te gast bij het VARA-TV programma ‘Voor wie niet kijken wil’. Twee jaar later, in 1989, verscheen een eerste LP ‘Frühling in Wien’. Na een korte tussenperiode werd de LP ‘Geworteld in het zand’’ van Tjeu Sijbers en het Wiener Trio gepresenteerd. Het succes bleek bestendig, er volgde zelfs een uitnodiging om als vast huisorkest van de EO-radio in het wekelijkse programma ‘Lunch Time’ op te treden. Het Wiener Trio speelde in 2000 als begeleidingsorkest van de Sjawi’s op de cd ‘Op het geluk van alledag’. De twee theatertournees die het Wiener Trio samen met de Sjawi’s Jac van Gerven, Wim van Wijk en Aloys Wetzer met zoveel plezier maakten, waren zowel voor het publiek als voor de optredende artiesten een feest.
Wiener Trio anno 2001 V.l.n.r. Henri Lievens (accordeon), Jos Brocken (viool), Hans van den Boomen (piano).
8
Het optreden ter gelegenheid van dit 6de lustrum werd in 2006
opnieuw een onvervalste Wienermiddag die menigeen nog lang bij zal blijven. Natuurlijk waren naast de tenor Henk Kreukniet uit Lelystad en de sopraan Irene Meeuvis uit Waalre ook de Sjawi’s van de partij. En zoals het hoort, werd het Wiener Trio op die zondag in oktober 2006 door alle muzikale gasten volop in de bloemetjes gezet.
Het Wiener Trio is geen lid van De Notenbalk, de overkoepelende organisatie van de Valkenswaardse muziekgezelschappen.
De laatste vijf jaren was het Wiener Trio vooral in het theater te vinden waar ze samen met de Sjawi’s vaak hebben opgetreden. In de gezamenlijke show van het seizoen 2007 2008 werd het programma volgens een nieuw concept gemaakt. Hierbij werd iedereen verrast door de vocale presentatie van deze zes heren. Opnieuw werkte het enthousiasme van het Wiener Trio, in combinatie met de Sjawi’s, voor alle toehoorders buitengewoon aanstekelijk.
Huisconcert op 7 maart 2009 te Dorst. V.l.n.r. Jos Brocken, Hans van den Boomen en Henri Lievens
9
Entertainer Jos van den Berg
l vroeg maakte Jos van den Berg in de huiselijke sfeer kennis met muziek van Elvis Presley, zoals Jailhouse rock, Are you lonesome tonight en Heartbreak hotel. Hij kon daarbij wegdromen en zich voorstellen hoe het zou zijn als hij deze liedjes zelf zou gaan zingen. Er waren zelfs plannen om naar Memphis af te reizen en daar de Elvis-show van september 1977 bij te wonen. Helaas is het zover nooit gekomen want Elvis overleed kort daarvoor op 16 augustus 1977, op zijn landgoed Graceland.
A
Op zeer jeugdige leeftijd nam Jos accordeonles bij Vic Bouillard, samen met Geert van Haterd. Op 14-jarige leeftijd evenwel kon de accordeon hem niet meer zo boeien en stapte hij over op basgitaar. Bij zo’n fascinatie voor de muziek van Elvis Presley is deze overstap trouwens logisch te noemen. De basgitaar bespelen leerde hij van Theo Blokland. Niet lang daarna sluit hij zich aan bij de band Gypsy Rock waar allerlei bekende covers worden gespeeld en de nummers van Elvis bijna als vanzelfsprekend door Jos voor zijn rekening worden genomen. Na ongeveer twee jaar verlaat hij de band en gaat alleen
10
verder met het verzorgen van Elvis-shows in de regio. Zijn vrouw Maria maakt prachtige Elviscostuums, waardoor hij de muziek van ‘The King of Rock & Roll’ in de juiste sfeer kan overbrengen op het publiek. Via de radiozenders Noord-Limburg, Concorde en Royaal krijgt Jos veel bekendheid. Met bekende artiesten zoals Albert West en Jack Jersey brengt hij volle zalen in extase. Samen met Ton van Schaik werd onder de naam ‘De Kiwi’s’ vier jaar lang opgetreden bij bruiloften en partijen. Jos maakte twee singles met zijn Elvismuziek. Hij verzorgt nog steeds grote shows in Valkenswaard en omgeving, daarbij vaak ondersteund door een plaatselijke band.
11
