Toolbox Werken in de zorg 2015

Toolbox Werken in de zorg 2015 Werkvormen voor teams Hulpmiddelen en inspiratie ter voorbereiding op de veranderingen in de zorg

Voorwoord Voor je ligt de toolbox “Werken in de Zorg 2015”. De toolbox bevat een aantal instrumenten om teams en medewerkers te ondersteunen in de bewustwording en voorbereiding op de veranderingen in het dagelijkse werk vanaf 2015. De werkvormen zijn gericht op het ontwikkelen van en oefenen met nieuwe vaardigheden die nodig zijn om binnen nieuwe randvoorwaarden effectieve zorg te verlenen. Inhoud en doelstelling van de werkvormen zijn helder beschreven in de vorm van een docentenhandleiding. Teams kunnen er ook zelf mee aan de slag. Binnen Triade zijn de voorbereidingen op de stelselwijzigingen in volle gang. De werkbijeenkomsten “Leren van de Toekomst” maakten hier onderdeel van uit. Medewerkers van de werkvloer tot staf en management spraken met beleidsadviseurs van de gemeenten over hoe de nieuwe werkwijze er uit zou moeten zien. Zij gaven invulling aan taken en werkzaamheden van de medewerker van de toekomst. En benoemden de vaardigheden die daarvoor nodig zijn. De behoefte aan experimenteren met de nieuwe werkwijze is groot. Niet ieder team of medewerker kan echter deelnemen aan proeftuinen die nu al zijn opgezet binnen de gemeenten. Het oefenen met de nieuwe werkwijze is wel nodig om goed voorbereid te zijn op het werken in de zorg vanaf 2015. We hebben gezocht naar een manier om teams de tools te geven om hier zelf mee aan de slag te gaan op de werkvloer. Binnen het programma “Zorg anders organiseren” van Triade krijgt het werken met de toolbox verder vorm. Als een dynamisch document zal de toolbox meegroeien met de ontwikkelingen in de WMO. We bedanken medewerkers van Triade en de gemeenten Almere, Lelystad en Dronten voor hun inzet tijdens de werkbijeenkomsten. Hun bijdrage was van grote waarde. We bedanken Arjen Kaarsemaker die betrokken was vanuit In voor Zorg en de medewerkers van de afdeling HR: met hun inzet ligt er nu een toolbox waar teams en medewerkers mee aan de slag kunnen. Deze toolbox is mede mogelijk gemaakt met subsidie en ondersteuning vanuit In voor Zorg, waarvoor onze dank. We wensen iedereen veel plezier met het gebruik van de toolbox. We stellen deze ook beschikbaar aan andere organisaties en hopen dat ook anderen geïnspireerd raken.

Ruud Stevens Atie Gelderloos

– directeur Ambulant, Dagbesteding, WMO - directeur Jeugd

Lelystad, juni 2014

Colofon Triade Training & Opleiding [email protected]

Triade * Toolbox Werken in 2015

Werk kvormen vo oor teams Hulpm pmiddelen en n inspiratie e ter voorbe ereiding op de d veranderringen in de e zorg

Wan nneer welk ke werkvo orm?

WAAROM M WAT niseren Zorg anders organ

be ewustwording nood dzaak anders werken n

WIE E

HO OE

team m

werkv vorm 1

orientatie op ge eheel van veranderingen

leidinggevende

WAT

WAAROM

Client

opstellen & b behalen ontwikkeldo oelen

parrticipatie & eige en kracht

W WAAROM 3 positie e Triade in mark kt

WAT p positioneren als p professional

4 huidig ge t.o.v. nieuwe e w werkwijze 5 jeze elf presenteren

&

WIE E

HO OE

team m

werkv vorm 2

&

samen met de clie ent

erder regievoe

HOE

WIE 3 te eam & leidingge evende

werkv vorm

4 te eam of individueel & regievoerder

3 plaatsb bepaling Triade

5 te eam of individueel & regievoerder

WAAROM M

WIE E

WAT

plannen maken n & actie

team of ind dividueel

plannen vertalen in actie

samenvattting

&

uitkomsten 1 t/m 5

leidinggevende

Triade*toolbox Werken in n 2015

plan van n aanpak

bepaling 4 plaatsb van/in team 5 elevato or pitch

HO OE

werkv vorm 6 stappen n naar de toekomst

2

Inhoudsopgave Korte uitleg voor gebruik toolbox Werkvorm 1: Plan van aanpak bepalen Opdracht Aanpak bepalen Werkvorm 2: Samen met de cliënt Opdracht Invalshoeken Werkvorm 3: Plaatsbepaling Triade Opdracht Voorwerpen Lijstje Voorwerpen (als voorbeeld) Werkvorm 4: Plaatsbepaling van/in het team Stellingen en dilemma’s voor het stellingenspel Werkvorm 5: Elevator pitch Opdracht Elevator pitch Feedbackformulier Inhoud Feedbackformulier Presentatie Werkvorm 6: Stappen naar de toekomst

Bijlagen 1

Algemene instructie o Omgaan met weerstand o Feedback geven en ontvangen o Samenvatten en conclusies trekken o Evaluatie en reflectie

2

Evaluatie samenwerking

3

Werkvorm 1: o 3 interviews: Dronten, Lelystad, Almere o Casuïstiek - AWBZ Jeugd - Jeugdzorg - Dagbesteding Leren Werken - Begeleid Zelfstandig Wonen – Ambulant

Triade*toolbox Werken in 2015

3

Korte uitleg voor gebruik toolbox Per 1 januari 2015 krijgt Triade, zoals alle andere zorginstellingen, te maken met ingrijpende veranderingen. Vanaf die datum gaan de gemeenten de kortdurende zorg financieren. De instellingen moeten dan bovendien met een kleinere financiële ruimte werken. De gemeenten gaan werken met wijkteams, die binnen de gemeente inventariseren wat er in de wijk speelt op het gebied van zorg. Lichte zorg wordt door het wijkteam zelf geboden, in een samenwerking tussen welzijn, mantelzorgers en vrijwilligers (1e lijn). Overige zorg besteedt het team uit aan specialisten in de 2e lijn, bijvoorbeeld aan Triade. Het is ook mogelijk dat er verschillende zorginstellingen benaderd worden, zodat het wijkteam een keuze kan maken. Vanuit de weten regelgeving liggen de uitgangspunten voor de zorg op preventie, samenhang, eigen regie en eigen kracht van de cliënt. Het wordt dus nog belangrijker om niet alleen zorg voor de korte termijn te bieden, maar ook om de cliënt en/of de cliëntvertegenwoordiger te ondersteunen bij het opstellen en behalen van ontwikkelingsdoelen, naar meer zelfstandigheid en eigen regie. Met de nieuwe weten regelgeving hebben gemeenten beleidsvrijheid. Dat betekent dat Triade binnen verschillende beleidskaders gaat werken, namelijk binnen die van Lelystad, Almere, Dronten, Noord Oost Polder, Urk en Emmeloord. Voor de zorgverleners betekenen al deze veranderingen dat zij in de praktijk: als specialist voor bepaalde zorgtaken worden ingezet; steeds vaker hun voorgestelde aanpak moeten onderbouwen, en aan andere partijen duidelijk moeten kunnen maken waarin zijzelf en waarin Triade zich onderscheidt van andere zorginstellingen; met de cliënt moeten werken aan het opstellen en behalen van doelen voor de langere termijn; resultaatgericht moeten werken, binnen een kleinere financiële ruimte.

Toolbox Doelgroep: leidinggevenden en regievoerders / begeleiders, die teams ondersteunen in het veranderingsproces. Doelen: Ondersteuning van teams en zorgverleners in het bewust worden van de veranderingen in het dagelijks werk in kader van WMO; Teams helpen om via de werkvormen zelf verder te werken aan de vaardigheden en activiteiten die nodig zijn om binnen de nieuwe randvoorwaarden effectieve zorg te verlenen; Ideeën en inspiratie voor het werken aan bewustwording van de veranderingen binnen de teams.


4

Gebruik: Je kunt de instructie van de werkvorm volgen en uiteraard kun je je eigen draai eraan geven. Ook is het mogelijk dat je de werkvorm gaandeweg door interactie met en binnen het team aanpast. Het is dan wel raadzaam om het doel van de werkvorm steeds scherp voor ogen te houden. Voor sommige werkvormen wordt geadviseerd ze te doen onder begeleiding van de leidinggevende (werkvorm 1,3 en 6). Andere werkvormen kunnen zonder begeleiding van de leidinggevende plaatsvinden. Deze kunnen worden begeleid door een regievoeder of door degene die het meeste naar buiten moet treden en/of in het sociale wijkteam zit. Houd bij alle werkvorm kernwaarden van Triade in het vizier: Sterk, Resultaatgericht, Klantgericht en Deskundig.

Opbouw van de toolbox De toolbox bestaat uit een algemene instructie en zes werkvormen met instructies en bijbehorende materialen. In de algemene instructie vind je algemene tips voor het begeleiden van de werkvormen: geven en ontvangen van feedback, omgaan met weerstand, samenvatten en conclusies trekken en evalueren of reflecteren. De zes werkvormen zijn de volgende: 1. Plan van aanpak bepalen (met leidinggevende) 2. Samen met de cliënt (zonder leidinggevende) 3. Plaatsbepaling van Triade (met leidinggevende) 4. Plaatsbepaling van/in het team (zonder leidinggevende) 5. Elevator pitch (zonder leidinggevende) 6. Stappen naar de toekomst (met leidinggevende) In de werkvormen komen alle betrokken partijen aan bod: de gemeente als opdrachtgever, Triade, de teams en de individuele zorgverleners, en de cliënt en cliëntvertegenwoordigers. De werkvormen maken de medewerkers bewust van: anders werken vanuit het beleid van de gemeente (werkvorm 1), de gevolgen hiervan voor het werken met de cliënt (opstellen en behalen van ontwikkelingsdoelen, werkvorm 2), jezelf en je organisatie onderscheiden (werkvorm 3, 4 en 5), en de noodzaak om plannen te maken en actie te ondernemen (werkvorm 6). Het is aan te bevelen de werkvormen in de gegeven volgorde uit te voeren: werkvorm 5 maakt gebruik van informatie uit werkvorm 4, en in werkvorm 6 komen alle resultaten uit voorgaande werkvormen samen. Per werkvorm vind je de volgende informatie: Doel werkvorm Benodigdheden Globaal tijdschema (te zetten stappen met indicatie van te besteden tijd) Voorbereiden van de werkvorm (zowel voor de leidinggevende als de medewerker) Uitvoeren van de werkvorm (te zetten stappen, tips voor uitvoering van de stappen) Afsluiten van de werkvorm (evaluatie, reflectie) De bijlagen achter in de toolbox bevatten per werkvorm de nodige checklists, beoordelingslijstjes, en ander materiaal waar je bij de werkvorm gebruik van kunt maken.


5

Werkvorm 1

instructie

Plan van aanpak bepalen Onder begeleiding van: het leidinggevende

Doel Bewustwording van noodzaak om anders te werken vanaf 1 januari 2015. Deelnemers leren om te gaan met de globale richtlijnen van de gemeente. Op basis van een casus bepalen zij hun aanpak binnen deze richtlijnen, waarbij ze uitgaan van de situatie en behoeften van de cliënten en hier hun eigen deskundigheid aan toevoegen. Het gaat hier om het bepalen van de aanpak, niet om het maken van een document waarin het plan van aanpak is uitgeschreven, compleet met planning e.d. Gezien het doel (bewustwording) en de beschikbare tijd (1,5 uur) is het formuleren van de aanpak en de onderbouwing daarvan voldoende. NB. De gemeenten zijn nog volop bezig met de vormgeving van de WMO, hierdoor is het helaas niet mogelijk een heel concreet overzicht van richtlijnen per gemeente te geven.

Onderdeel Introductie

Tijdsindicatie 20 minuten

Werken in groepen van 4

30 minuten

Plenaire presentatie van aanpak

20 minuten

Nabespreking en afsluiting

20 minuten

Benodigdheden Interviews met de verschillende gemeenten (beschikbaar zijn Dronten, Lelystad, Almere), over de richtlijnen en aandachtspunten van de gemeente over de te bieden zorg Casus over een cliënt en opdracht Flip-over en stiften Richtlijnen voor het geven en ontvangen van feedback op slide of flap

Voorbereiding Lees de informatie bij de werkvorm. Denk na over eisen voor een goed plan van aanpak, gezien de nieuwe richtlijnen vanuit de gemeente en de expertise en visie van Triade. Gebruik deze punten bij de nabespreking van de werkvorm. Kopieer voldoende interviews gemeenten, casus en opdracht. Event. ook op slide zetten; Zet richtlijnen voor feedback op slide of flap.

Uitvoeren Introductie (20 minuten) o o o

Verwelkom deelnemers + schets veranderingen WMO en werk (zie Leeswijzer voorin); Vertel doel bijeenkomst + verwachtingen aan deelnemers; Uitleg richtlijnen feedback, mn. van belang aan einde werkvorm waarbij deelnemers kunnen reageren op elkaars aanpak;


6

o

Maak groepjes van 4, elke groep is gekoppeld aan een gemeente ( meer dan 3 groepen: geef 2 groepen dezelfde gemeente); Geef alle deelnemers van iedere groep een interview. Vertel: interview geeft beeld van welke eisen de ‘opdrachtgever’ aan de zorg stelt. Laat het interview door groepjes lezen; Uitdelen casus en opdracht + doornemen met groep;

o

Uitleg opdracht: aan elke groep van 4 deelnemers is een gemeente toegewezen. De casus

o o

is een nieuwe cliënt die naar de locatie/team komt. Bepaal voor de casus een plan van aanpak binnen het team (30 min. tijd), daarna presenteren in grote groep (5 min. per presentatie). Te beantwoorden vragen: Welke werkdoelen willen we bereiken met deze cliënt en waarom? Hoe gaan we dit aanpakken, waarom zo? Wie willen we hierbij betrekken en waarom? Geef elke subgroep een flap en stiften mee. Werken in groepen van 4 (30 minuten) o De subgroepen gaan aan het werk om hun aanpak te bepalen. o Verdeel je tijd en aandacht over de subgroepen, loop langs en luister mee. Stimuleer discussie event. via stellen van vragen. o

Na 25 min. aangeven dat er nog 5 min. zijn voor afronding;

Plenaire presentatie van de aanpak (20 minuten) o Uitleg: eerst presenteren, daarna event. vragen stellen. Zet de slide voor richtlijnen voor feedback op. o Subgroepen presenteren plan van aanpak op flap (5 min. per groepje incl. vragen); o Na presentatie: andere deelnemers stellen vragen en geven feedback. Aandachtspunten: hoe is rekening gehouden met richtlijnen gemeente, onderbouwing van aanpak. Nabespreking en afsluiting (20 minuten) o Vat presentaties en de daarop volgende discussies samen. Trek samen conclusies en noteer belangrijkste punten op flap:

Wat ging goed bij het bepalen van de aanpak? Waarin moeten we ons nog verder ontwikkelen, wat zijn aandachtspunten? Hoe gaan we hiermee verder? Betrek bij de nabespreking de richtlijnen van de gemeente en het al dan niet aansluiten van de aanpak hierop (zoals bijv. betrekken netwerk). Hoe was manier van presenteren: was deze overtuigend? Vraag de deelnemers bijvoorbeeld na een presentatie of zij voor deze aanpak zouden kiezen, als zíj de opdrachtgever zouden zijn. Vraag hoe de samenwerking binnen de subgroepen was vormgegeven. o Geef een vooruitblik op traject van werkvormen die nog komen. De gevolgen voor het werken met de cliënt en het jezelf onderscheiden komen in de volgende werkvormen nog meer aan bod. Zie deze werkvorm als een oriëntatie op het geheel van veranderingen. o Vraag de deelnemers de uitkomsten van deze werkvorm te laten bezinken en mee te nemen naar een volgende werkvorm. o Vraag reactie deelnemer over het samenwerken aan de veranderingen. Ga in op feedback op je eigen rol + weerstand bij deelnemers.


7

Op pdracht 1

Aanpakk bepalen

Vana af 1 januari 2015 2 is de ge emeente on nze opdrach htgever. In het h interview heb je kunnen leze en wat in gro ote lijnen het beleid van n deze opdrachtgever is. Daarnaas st heb je een n casus gek kregen van een e cliëntt met een zorgvraag. Bepa aal in je groe epje de aanp pak die volge ens jullie in dit d geval, bin nnen het beleid b van de e gemeente e, de beste is. i Bean ntwoord hierrbij minimaa al de volgend de vragen: Welke e doelen wille en we bereik ken met dez ze cliënt en waarom? Hoe gaan we dit aanpakken, a w waarom zo? ? Wie wiillen we hierbij betrekke en en waarom m? Note eer jullie aanp pak en de on nderbouwing g ervan in hoofdpunten n op de flap, en presenteer hem aan de d andere su ubgroepen. Bouw de presentatie van v jullie aanpak zo op d dat je hierme ee de gemeente overttuigt van de e waarde van n de aanpak k. Besp preek de eva aluatievrage en samenwe erking (zie bijlage b 2).


8

Werkvorm 2

instructie

Samen met de client Onder begeleiding van: bijvoorbeeld een regievoerder.

Doel Het opstellen en realiseren van ontwikkeldoelen (zelfregie, vanuit de kracht van de cliënt/cliëntvertegenwoordiger) heeft gevolgen voor alle betrokken partijen. Deze werkvorm maakt de deelnemers hiervan bewust en zet ze aan het denken over de mogelijke aanpak van knelpunten hierbij. Werkvorm: Invalshoeken (brainstorm). Het team bedenkt met elkaar welke partijen een rol spelen bij het opstellen van en realiseren van ontwikkeldoelen voor de cliënt, en welke belangen zij hebben. Onderdeel Introductie


Invalshoeken benoemen en verdelen

20 minuten

Ideeën inventariseren

20 minuten

Ideeën wegen en selecteren

20 minuten


15 minuten

Benodigdheden Opdracht Invalshoeken Flip-over en stiften

Voorbereiding Lees de informatie bij de werkvorm. Kopieer voldoende opdrachten Invalshoeken. Evt. ook op slide zetten Bereid de werkvorm inhoudelijk voor: Bedenk van tevoren vanuit elke invalshoek zelf wat vooren nadelen, en knelpunten kunnen zijn bij het opstellen en realiseren van ontwikkeldoelen bij cliënten.

Uitvoeren Introductie (15 minuten) o Verwelkom deelnemers + leg doel werkvorm uit: aandacht gemeenten voor ontwikkeling cliënten naar meer zelfregie; o Rondje langs deelnemers over visie op onderwerp, bijv. door snel een rondje te maken, zodat iedereen aan het woord komt. Bijeenkomst is er om plussen en minnen, knelpunten en oplossingen te inventariseren, rondje is alleen een eerste verkenning. Ga discussie dus nog uit de weg! o Uitleg kernvraag werkvorm: Vanaf 1 januari 2015 wordt het nog belangrijker cliënten te ondersteunen naar meer zelfstandigheid, meer eigen regie. Hierbij zijn verschillende partijen betrokken, met verschillende belangen. Waarmee moeten we allemaal rekening mee houden in onze aanpak hiervan?


9

Invalshoeken benoemen en verdelen (20 minuten) o Inventariseer met deelnemers wie betrokken zijn bij het opstellen en realiseren van ‘ontwikkeldoelen’. Denk aan: gemeente, wijkteam, zorgverleners, cliënt, cliëntvertegenwoordigers, andere partijen rond de cliënt, e.d. (= invalshoeken); o Vorm voor iedere invalshoek een groepje; o Uitdelen opdracht + uitleg bedoeling opdracht. Geef elke subgroep flap en stift. Ideeën inventariseren (20 minuten) o Groepjes bedenken welk belangen er vanuit hun invalshoek spelen bij opstellen/realiseren ontwikkelingsdoelen. Wat zijn voor deze invalshoek/rol de vooren nadelen van het opstellen en realiseren van ontwikkeldoelen? o Groepjes bedenken vanuit hun invalshoek welke knelpunten zij verwachten en onder welke voorwaarden of op welke manier de knelpunten op te lossen zijn (vanuit de invalshoek!). o Groepjes schrijven uitkomsten op flap; o Luister mee, beantwoord vragen, stimuleer discussie via vragen. Geef tijdig eindtijd aan. Ideeën wegen en selecteren (20 minuten) o Ieder groepje presenteert uitkomsten op flap (ca. 5 min.); o Herhaal kernvraag (zie Introductie), vraag deelnemers rol of invalshoek los te laten; o Bekijk samen: kunnen oplossingen samengevoegd? Zijn er meer oplossingen te bedenken voor gesignaleerde knelpunten? o Ga na wat bruikbare oplossingen zijn vanuit alle invalshoeken. Zet deze op flap. Nabespreking en afsluiting (15 minuten) o Kijk terug op verloop bijeenkomst en trek samen met deelnemers conclusies: Wat ging goed, wat was lastig? Waarin moeten we ons nog verder ontwikkelen, wat zijn aandachtspunten? Hoe gaan we hiermee verder? o

o o o

Noteer de belangrijkste punten op de flip-over. Geef vooruitblik op traject van werkvormen die nog komen. Volgende werkvormen betreffen vooral het positioneren van de organisatie en jezelf. In de laatste werkvorm bedenken we welke acties we nog moeten ondernemen om ‘klaar te zijn’ voor de veranderingen in 2015. Vraag uitkomst werkvorm vandaag laten bezinken + meenemen naar volgende werkvorm; Vraag deelnemers: hoe werkvorm ervaren? Ga hierbij in op feedback op je eigen rol en op eventuele weerstand van deelnemers. Evaluatie van samenwerking in tweetallen (zie bijlage 2).


10

Op pdracht 2

Invalsho oeken

Vana af 1 januari 2015 2 wordt het nog belangrijker clliënten te ondersteune o en naar mee er zelfs standigheid,, meer eigen n regie. Hierrbij zijn vers schillende partijen p betrrokken, mett verschillende be elangen. Wa aarmee moe eten we alle emaal rekening houden in onze aan npak hierv van?

Je he ebt een bepa aalde invals shoek toege ewezen gekregen, om bovenstaan b de vraag te e belichten. Inven ntariseer va anuit jouw inv valshoek: wat jo ouw belange en zijn bij he et opstellen en realiseren van ontw wikkeldoelen n; wat de vooren nadelen n erv van zijn; welke e knelpunten n je verwach ht en hoe diie vanuit jou uw belangen n zijn op te lossen. l Note eer jullie bevindingen op een flap, om m ze plenair te kunnen nabespreke n en.


11

Werkvorm 3

instructie

Plaatsbepaling Triade Onder begeleiding van: het leidinggevende.

Doel Bewustwording van de positie die Triade als zorgverlener in de markt inneemt. Deze werkvorm bij voorkeur met leidinggevende uitvoeren, omdat de visie van het management hierin leidend is, en de medewerkers vanuit de praktijk hier een aanvulling of een andere kijk op kunnen hebben. Werkvorm: Voorwerpen. Het haalt de deelnemers uit hun vaste denkpatronen, bevordert de creativiteit waardoor de kans op verrassende en nieuwe uitkomsten groter is. Onderdeel Introductie


Associëren: sterke punten

15 minuten

Associëren: aandachtspunten

15 minuten

Inventarisatie andere aanbieders

15 minuten


30 minuten

Benodigdheden Opdracht Voorwerpen (zie bijlage) Verschillende, willekeurige voorwerpen (zie voor voorbeelden: lijstje in de bijlagen) Flip-over en stiften

Voorbereiding Lees de informatie bij de werkvorm. Verzamel voldoende voorwerpen voor de opdracht (per deelnemer >1); Kopieer voldoende opdrachten Voorwerpen. Evt. ook op slide zetten; Bereid de werkvorm inhoudelijk voor: Bedenk wat volgens jou de sterke en zwakke kanten van Triade zijn. Formuleer ook wat Triade wil zijn, hoe Triade zichzelf wil positioneren in de markt. Zet tot slot op een rijtje welke andere zorgaanbieders je tegenkomt in de regio: aanbieders die met dezelfde soort cliënten te maken hebben en dezelfde soort diensten aanbieden. Ga voor jezelf na hoe Triade zich naar jouw mening kan onderscheiden van deze aanbieders (wat doen wij beter/anders, wat doen zij beter/anders).

Uitvoering Introductie (15 minuten) o Verwelkom deelnemers + leg doel werkvorm uit: marktpositie Triade bepalen. Hoe doen wij het in vergelijking met andere aanbieders van gelijksoortige zorg? Visie van de mensen uit de praktijk is hierbij van groot belang. Zij hebben ervaring met de sterke en zwakke kanten van de organisatie, en komen in de praktijk ook andere aanbieders tegen (direct of via ervaringen van cliënten). o Inhoud programma: in subgroepjes brainstormen over sterke kanten en zwakke kanten, en vervolgens inventariseren wat we weten over andere aanbieders. o

Uitdelen opdracht (evt. via slide ) en doornemen. .


12

Associëren: sterke punten (15 minuten) o

Leg voorwerpen op tafel. Iedere deelnemer kiest 1 voorwerp als symbool voor sterke kant Triade. In 2-tallen uitwisselen + uitkomsten op flap noteren:

Waarom heeft de deelnemer het voorwerp gekozen: wat is een sterk punt van Triade en waaruit blijkt dit in de praktijk? o

Inventariseer plenair op flap welke sterke punten van Triade genoteerd zijn. Waarin is dit zichtbaar (voorbeelden)? Laat groepjes op elkaar reageren.

Associëren: zwakke punten (15 minuten) o Zelfde aanpak, maar dan naar zwakke punten: Wat zijn onze aandachtspunten voor de toekomst? o

Schrijf de bevindingen op een nieuwe flap en hang de twee flappen naast elkaar.

Inventariseren andere aanbieders (15 minuten) o Nu is het zaak Triade op haar sterke en zwakke punten te vergelijken met andere aanbieders in de regio. o In 2-tallen brainstormen en op flap laten schrijven: welke andere aanbieders komen zij tegen in de praktijk?

o

Wat weten zij over hun sterke en minder sterke kanten? Inventariseer plenair de bevindingen. Event. aanvullen met eigen informatie over andere aanbieders.

Nabespreking en afsluiting (20 minuten) o Trek samen conclusies: Wat kunnen we goed, wat zijn onze speerdiensten? Waar moeten we ons in ontwikkelen? Waar staan we in de markt? Welke andere instellingen leveren gelijksoortige zorg? Waarin onderscheiden we ons, wat doen wij beter? Wat zouden we beter willen kunnen/doen? Laat je aanvullen door de deelnemers. o Als er tijd over is: Inventariseer suggesties voor vervolgstappen: wat moeten we (als organisatie én individueel) doen om aan de aandachtspunten te werken?

o o o o

Houd het globaal, in de laatste werkvorm maken de deelnemers een gezamenlijk actieplan voor de toekomst. Vooruitblik volgende werkvormen: inzoomen in op het werk, eerst op het werken in het team, daarna op het positioneren van je eigen sterke kanten. Vraag uitkomst werkvorm vandaag laten bezinken + meenemen naar volgende werkvorm;

Vraag de deelnemers hoe zij deze werkvorm hebben ervaren. Ga hierbij in op feedback op je eigen rol, en op eventuele weerstand van deelnemers. Evaluatie van samenwerking in tweetallen (zie bijlage 2).


13

Op pdracht 3

Voorwe erpen

In deze bijeenkomst stel je met m je colle ega’s vast welke w plaats Triade inne eemt in de markt m van zorgaanbieders.. Dat doe je door vanuit een gekoze en voorwerp p te associë ëren.

Ga als volg gt te werk: d sterke ka de anten van Trriade: wat do oen we goe ed? Op een tafel ligg gen verschillende voorw werpen. Kies s het voorwerp wat voo or jou een va an de sterk ke kanten va an Triade sy ymboliseertt: wat maa akt dat de gemeenten g v voor Triade e zouden mo oeten kiezen n? Wissel in tweeta allen uit wat die sterke kant k is waarrbij je het vo oorwerp vind dt passen, en e hoe dit in de prraktijk blijkt.. Probeer bij dit laatste een concreet voorbeelld uit de praktijk te geven. de zwakke kanten d k van Triade: T wat zijn z aandach htspunten voor v de toek komst? Doe hetzelfde h voor de zwak kke kanten van v Triade: waar zou uden we nog g aan moeten werken om o ervoor te t zorgen d dat de geme eenten voor ons s kiezen? Kies hiervoor op pnieuw een voorwerp. v

Voo orbeelden van voorw werpen Tand denborstel Medic cijnen Pak hagelslag h Kalen nder Porte emonnee Parap plu Sokk ken Hame er Reke enmachine Kauw wgom Afstandbedienin ng Douc cheschuim Lamp p

Telefoon Tennisracket Armband Hoofdkuss sen Kladblok Vaas


14

Werkvorm 4

instructie

Plaatsbepaling van / in het team Onder begeleiding van: bijvoorbeeld een regievoerder.

Doel Medewerkers binnen hun team laten nadenken over hun huidige aanpak of werkwijze, in relatie tot nieuwe richtlijnen van de gemeente (ontwikkeldoelen cliënten), individueel en als team. Werkvorm: stellingen of dilemma’s. Deze werkvorm kan dienen als opstapje naar de volgende werkvorm, waarin medewerkers zich bewust worden van de noodzaak zichzelf te presenteren. Onderdeel Introductie


Stellingenspel: 3 spelronden

45 minuten

Stellingenspel: gesprek

20 minuten


10 minuten

Benodigdheden Stellingen en dilemma’s Post-its Flip-over en stiften Opdracht Elevator pitch (om aan het einde van de werkvorm uit te delen, zodat deelnemers zich kunnen voorbereiden op de volgende werkvorm).

Voorbereiding Lees de informatie bij de werkvorm. Zet stellingen en dilemma’s op kaarten (A5 formaat, 1 stelling of dilemma per kaart);

Bereid de werkvorm inhoudelijk voor: Bedenk hoe je zelf denkt over de stellingen, en beantwoord voor jezelf de vragen die je wilt stellen in het gesprek na de spelronden. Kopieer voldoende opdrachten Elevator pitch. Uitdelen na afloop van deze werkvorm, zodat iedereen zich kan voorbereiden op werkvorm 5.

Uitvoering Introductie (15 minuten) o Verwelkom deelnemers + leg doel werkvorm uit: huidige werkwijze team en hoe past deze bij het ‘Nieuwe werken’ in 2015. o Inhoud programma + uitleg bedoeling opdracht: in gesprek over werkwijze aan de hand van stellingen of dilemma’s, leg uit wat in Max. 3 spelronden; o Leg kaarten met stellingen of dilemma’s zichtbaar op tafel; o Ieder team kiest 3 kaarten waarmee zij aan de slag willen, bijvoorbeeld omdat deze kaarten het meest herkenbaar of het meest uitdagend zijn. o Deel post–it vellen en pennen uit. Triade * Toolbox Werken in 2015

Stellingensp S pel: 3 spelro onden (45 minuten) m o 1 deelnem mer kiest ka aart. Overig ge deelneme ers schrijven n reactie zo kort mogelijk op een post-it vel. v Iedere de eelnemer pllakt vel op tafel t + geeftt korte toeliichting; o Team leg gt post-its op één lijn in n de volgord de: het meest m wens selijk – het minst m wens selijk

o o

Wissel de e argumenten voor de plek p kort me et elkaar uitt. Herhaal het h spel mett de volgend de kaart. Voor elke spelronde e zijn er onge eveer 15 minuten beschikbaar. Als er tijd over is kan het team kie ezen voor nie euwe kaarte en en nog ee en spelrond de.

Stellingensp S pel: gesprek k (20 minute en) N drie spelronden (drie kaarten) ga Na aat het team m in gesprek k over de vo olgende vragen: Wa at vraagt het ‘nieuwe we erken’ van jo ou? Wa aar zie je in de d praktijk al goede voo orbeelden va an het nieuw we werken? Wa at heb je nod dig om je verder te ontw wikkelen? Wat W doe je al goed en wa at wil je nog g beter kunn nen? N Noteer belan ngrijke uitko omsten/con nclusies op een e flap. Nabesprekin N ng en afsluitting (10 min nuten) o Vat uitko omsten en conclusies c s samen, laat deelnemers s aanvullen. o Vooruitb blik op volge ende werkvo ormen. In de eze werkvorm hebben w we het gehad over je werkwijz ze en de werrkwijze van het h team. In n de volgend de: meer kijk ken naar je in ndividuele aanpak: wat w voeg je e toe, waarin n ondersche eid je je? o Uitdelen + toelichten n opdracht werkvorm w 5 Elevator pitch. Elevato or pitch thuiis voorbere eiden en leg g uit: nadruk ligt op leren n, niet om te e presteren en beoorde eeld te worden! o Vraag uittkomst werrkvorm vand daag laten bezinken b + meenemen m n naar volgende werkvorm m; o Vraag re eactie deelnemers: hoe werkvorm ervaren. e Ga hierbij in op feedback op o je eigen rol, en op p eventuele weerstand van deelnem mers.


16

Opdracht 4

Dilemma's en stellingen

Dilemma’s 1. Een ouder neemt telefonisch contact met jou op om advies en ondersteuning te krijgen bij de gedragsproblemen van hun kind. Het gesprek dat de ouder met de gemeente heeft gevoerd heeft geen concrete oplossing gebracht. 2.

De laatste maanden ontvang je regelmatig doorverwijzingen van een medewerker van het wijkteam waarvan de informatie over de cliënt en de vraagstelling wel erg summier is.

3. Je hebt een voorstel gedaan aan het wijkteam over de behandeling of begeleiding van een cliënt. Een medewerker van het wijkteam neemt contact met je op met de mededeling dat jouw voorstel te duur is en te lang gaat duren. Hij geeft aan dat de ‘opdracht’ naar een andere aanbieder gaat als je het niet aanpast. 4. Jouw team heeft het de afgelopen maanden rustiger gekregen. Jullie ‘werkvooraad’ lijkt af te nemen. Je verneemt dat ze bij een andere zorgaanbieder het werk niet aankunnen. 5. Je merkt dat de contacten tussen jouw collega en het wijkteam stroef verlopen. ‘Ze snappen er ook helemaal niets van’, is een opmerking die je vaak hoort als je collega weer eens telefonisch contact met het wijkteam heeft gehad. 6. We doen ons best om de wijk bij onze locatie te betrekken. Mensen zeggen enthousiast te zijn en als vrijwilliger activiteiten te willen doen. Alleen komen ze maar een paar keer en dan houdt het op. 7.

Het wijkteam en de gemeente willen betere resultaten zien van het zorgtraject. Het kost zoveel tijd om dit te doen. Het gaat toch om de zorg en niet om het papierwerk.

Stellingen 1. ‘Ik moet als zorgprofessional volgend jaar wel commerciëler worden’. 2. ‘Een zorgtraject is voor mij alleen geslaagd als mijn cliënt tevreden is’ 3. ‘De regievoerder bepaald de hoofddoelen bij een zorgvrager. De andere zorgprofessionals moeten hierin altijd volgen’. 4. ‘Onze belangrijkste zorg als team moet zijn: ‘hoe blijven we bij de sociale wijkteams in beeld’. 5. ‘De inzet van mantelzorgers en vrijwilligers neemt in de toekomst toe. Gemeenten en instellingen hebben hierin slechts een beperkte taak’. 6. ‘Het geven en vragen van feedback wordt voor zorgprofessionals een cruciale vaardigheid’ 7. ‘Ons team is het aanspreekpunt van ouders en verzorgers over veranderingen in de zorg’ 8. ‘Wij werken als team al effectief samen. Daar hoeft niets aan te veranderen’ 9. ‘90% team van alle vragen rondom de zorg kunnen wij zelfstandig beantwoorden’ 10. ‘Aan onze producten en diensten hoeft de komende jaren weinig meer te veranderen’


17

Werkvorm 5

instructie

Elevator pitch Onder begeleiding van: bijvoorbeeld een regievoerder.

Doel Medewerkers bewust maken van hun sterke kanten en manieren om die naar voren te brengen. Werkvorm: Deelnemers bereiden zich voor op basis van een checklist voor het voorbereiden van een elevator pitch. Een elevator pitch is een korte presentatie (2 à 3 minuten; de tijd die je in een lift zou doorbrengen als je naar de bovenste verdieping van een flat gaat) waarin je bondig en overtuigend vertelt wat je doet en wat jouw kracht is. Onderdeel Introductie


Elevator pitch in drietallen

35 minuten

Elevator pitch in de praktijk

35 minuten


5 minuten

Benodigdheden Opdracht Elevator pitch Feedbackformulieren Inhoud en Presentatie Richtlijnen voor feedback op slide of flap (zie Algemene instructie of Werkvorm 1)

Voorbereiding Lees de informatie bij de werkvorm; Zorg voor voldoende kopieën van de beide feedbackformulieren. Houd de slide of flap met richtlijnen voor feedback bij de hand.

Uitvoering Introductie (15 minuten) o Verwelkom deelnemers + leg doel werkvorm uit: inzicht in eigen kwaliteiten + presentatie daarvan. Leg uit: in de toekomst zijn er mogelijk situaties zijn waarin de gemeente je vraagt hoe je een en ander zou aanpakken. Het is dan belangrijk om van je zelf goed te weten wat je kan, waar je kwaliteiten liggen, en om deze overtuigend voor het voetlicht te brengen. Deze werkvorm is bedoeld om daarmee te oefenen. Belangrijk: deelnemers zien uitvoeren van elevator pitch als een leermoment, niet als een prestatiemoment: door de feedback leer je over de manier van presenteren, maar ook kunnen je collega’s aanvullen waar je goed in bent. Leg ook de manier van werken uit en geef aan dat voor elke presentatie 10 minuten beschikbaar is, inclusief het geven van feedback. o Uitleg programma. o Neem de richtlijnen voor feedback door en vraag de deelnemers zich hieraan te houden.


18

o

Bij de eerste oefenin ng de feedb back opschrrijven en niet besp preken. Zo kan k de ontva anger op ee en rustiger momentt de feedbac ck lezen en gebruiken. g Schrijf S duidelijk en wees co oncreet in je feedback.

Elevator pitc E ch in drietalllen (35 minu uten) o Vorm 3-tallen, per groepje g 3 feedbackform mulieren Inhoud en n 3 feedbac ckformuliere en Presenta atie. o 1 deelnem mer doet prresentatie. Overige O 2 observeren. Deze 2 vullen beide e formuliere en in en geven de eze aan 1. Geen discuss sie. (Mocht de d ontvange er duidelijkhe eid willen ov ver de feedb back, dan ka an hij of zij diit na de werkvorm m onder vie er ogen besp preken met de gever va an de feedb back.) o Deelnem mers wissele en elkaar af in rol, tot de eelnemers uiteindelijk u alle drie de ro ollen hebben vervuld. v Elevator pittch in de pra E aktijk (35 minuten) o Leg uit dat d het nu de e bedoeling is dat de de eelnemers hun verhaal o ook kunnen doen naar aanleidin ng van een vraag v van ee en cliënt. Leg g de werkwijijze uit; o Geef tea amleden tijd om cliëntvrraag te bedenken; o Verdeel rollen voor 3-tal: 3 1 oude er/cliëntverrtegenwoordiger + 1 zo orgverlener+ +1 observator. Ouder/c cliëntverteg genwoordig ger stelt vra aag. Zorgverrlener heeft 2 min. voorr antwoord. Observattor geeft ein nde aan. Vra ager doet sttap naar vorren als antw woord overtuig gend was, sttap naar ach hteren als an ntwoord nie et overtuige end was. Vra ager en observant geven fe eedback op inhoud i + pre esentatie) Waarom was W s het wel/niiet overtuig gend? W kan er (nog) beter? Wat ? o

Teamled den rouleren n rol totdat elk e alle rollen n hebben ge ehad.

Nabesprekin N ng en afsluitting (5 minu uten) o Vraag de e deelnemerrs hoe zij de eze werkvorrm hebben ervaren. e Ga h hierbij in op feedback op je eigen rol, en op p eventuele weerstand van deelnem mers. o Vraag de e deelnemerrs de uitkom msten van deze d werkvo orm te laten n bezinken en mee te nemen naar de volge ende werkvormen.


19

Opdracht 5

Elevator pitch

Bereid een korte presentatie voor over jouw sterke kanten in je werk. De presentatie mag 2 à 3 minuten duren, en geeft antwoord op de volgende vragen: Wat voor werk doe je? Waarin onderscheid je jezelf in dit werk van anderen die hetzelfde soort werk doen? Wat zijn je overtuigingen in dit werk? Hoe pak je dingen aan in het werk? Hoe ga je om met de cliënt? Wat betekent jouw aanpak en benadering voor de cliënt? Wat maakt jouw aanpak sterk? Waarom zou de gemeente voor jou moeten kiezen? Ga nu als volgt te werk: 1. Formuleer voor jezelf de antwoorden op bovenstaande vragen. Als je het lastig vindt om op deze manier over jezelf te praten, probeer dan vanuit een ander (je collega, je leidinggevende of de cliënt) te bedenken waarom zij jou waarderen. 2.

Vat de antwoorden op de vragen samen in een kort verhaal van een ½ à 1 A4. Maak er een geheel van en probeer kort en bondig te formuleren.

3. Lees je verhaal nog eens over, en bedenk of het voldoende overtuigend is. Komen je kwaliteiten voldoende naar voren? Heb je de link gelegd tussen je kwaliteiten en het positieve effect daarvan op de zorg en je cliënt? Is het voor een opdrachtgever duidelijk waarom hij jou zou moeten kiezen? 4. Pas je tekst aan als je bovenstaande vragen met ‘nee’ hebt beantwoord. 5. Zet nu de hoofdpunten op een kaartje. 6. Oefen je presentatie met de hoofdpunten erbij. Leer de tekst niet woord voor woord uit je hoofd, omdat de presentatie anders niet natuurlijk over komt. Let bij de presentatie op je spreektempo, je articulatie, en het contact maken met je toehoorders (oogcontact, mensen direct aanspreken). 7.

Doe je presentatie ter voorbereiding eens aan een huisgenoot, en vraag om feedback. Ook kun je met je smartphone je presentatie opnemen en terugkijken.


20

Feedbackformulier Inhoud Observeer de presentatie op inhoud. Vul op basis van je observaties het volgende in: Is de presentatie duidelijk/begrijpelijk? Ja/nee*. Indien nee: wat was onduidelijk en waarom? ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… Geeft de presentatie volgens jou de kwaliteiten van de spreker (zoals jij hem of haar kent) voldoende weer? Ja/nee*. Indien nee: Dit miste ik nog: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………

Geeft de presentatie als geheel voldoende informatie om een opdrachtgever te overtuigen? Ja/nee*. Indien nee: dit miste ik nog: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

*Haal door wat niet van toepassing is.


21

Feedbackformulier Presentatie Observeer de presentatie op presentatievaardigheden. Vul op basis van je observaties het volgende in: Spreekt de presentator duidelijk, kun je de presentator goed volgen? Ja/nee*. Indien nee, geef hier een tip voor verbetering. ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

Word je voldoende betrokken bij de presentatie, bijvoorbeeld door oogcontact of doordat de spreker je als toehorende direct aanspreekt? Ja/nee*. Indien nee: geef een tip voor verbetering: ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….

Is de presentatie overtuigend? Ja/nee*. Indien nee: geef hier een tip voor verbetering: ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………

*Haal door wat niet van toepassing is.


22

Werrkvorm 6

instrructie

Stappe en naar de toeko omst Onde er begeleidin ng van: het leidinggevende.

Doell Bewu ustwording van de nood dzaak om plannen te maken m en acttie te ondern nemen voorr de toekomst (meer specifiek de d tijd vanaff 1 januari 20 015). Opbrrengst: plan met daarin mijlpalen die e deelneme ers individueel en als tea am gaat beh halen en de actie es die onderrnomen worden. Onderdeel O In ntroductie

atie Tijdsindica 10 minuten n

O Opbrengst b bepalen

15 minuten n

M Mijlpalen ops stellen

15 minuten n

A Acties formuleren en sttappen zetten

40 minuten n

N Nabesprekin ng en afsluiting

10 minuten n

Beno odigdheden n Stapel A4-papier, bij voorkeur in tw S wee verschillende kleure en S Stiften

Voorrbereiding Lees de informatie bij de L e werkvorm m. B Bedenk voorr jezelf glob baal wat volg gens jou opb brengst, mijjlpalen en ac cties zouden moeten z zijn. Z de tafels Zet s aan de kan nt, en stel de e stoelen op p in een kring g, waarbij err flink wat ru uimte o overblijft in het h midden.

Uitvo voering In ntroductie (10 ( minuten) o Verwelko om deelnem mers en blik kort terug op o vorige we erkvormen. Vraag naar hun ervaringe en en of ze sinds de eerste werkvo orm anders zijn gaan den nken over de e veranderin ngen die op stapel staa an. Zien ze de d veranderiing met verttrouwen teg gemoet? o Deze werkvorm is de ‘brug’ naa ar actie: nu in nventarisere en wat we gezamenlijk g en individue eel moeten doen d om als s organisa atie klaar te zijn voor 1 ja anuari 2015. o Leg kort de werkvorrm ‘Stappen n naar de to oekomst’ uitt en het doel: plan maken n met te beh halen mijlpalen en uit te voeren activiteiten a o als orga om anisatie op 1 januari 20115 klaar te zijn z voor hett ‘nieuwe we erken in de zorg’. z


23

Opbrengst bepalen O b (15 minuten) o Laat dee elnemers in duo’s d in 3 minuten m inven ntariseren waar w de zorg gverleners van v Triade gezamen nlijk aan moeten werken n om klaar te t zijn voor het h werken in 2015. o Duo verttelt in groep p wat ze heb bben bedach ht. Noteer ho oofdpunten op flap en formuleer op basis daarvan ge ezamenlijk wat w de opbre engst moett zijn van hett te maken plan. p o Noteer deze opbrengst op een A4 en leg deze op vloe er achter in rruimte. Mijlpalen ops M stellen (15 minuten) m o Vraag grroep om bij je j te komen n staan, mett het gezicht naar de op pbrengst ge ericht. o Bedenk samen s welke mijlpalen bereikt b moe eten worden n om tot uite eindelijke op pbrengst te e komen. o Noteer elke mijlpalen n (met stift) op afzonderlijke A4-tjjes. Leg dez ze ook op de e grond, in de goede e volgorde naar n de A4 met m de opbrengst, en met m voldoen nde tussenrruimte voor te formu uleren acties s. Acties form A muleren en stappen zettten (40 minuten) o Vertel grroep dat er dingen d geda aan moeten n worden om m de mijlpale en te bereike en. o Vraag de e deelnemerrs: we elke acties moeten m ond dernomen worden w om de d mijlpalen te bereiken n. o Noteer acties op afz zonderlijke A4-tjes, A bij voorkeur v op p A4-tjes va an een andere kleur (of schrijf ze e met een an ndere kleur stift) en leg g ze op de grond voor d de eerste mijlpaal. j o Blik nu vo ooruit en vra aag de groe ep (letterlijk)) de stap te e zetten naa ar de eerste actie als zij deze haa albaar vinden. Zo ook met de volgende stappen. Achterblijjvers of twijjfelaars: mogelijk teken dat stap s te groo ot of te herfformuleren. o Begeleid der kan even ntueel bij actties namen van verantw woordelijken n noteren, en e bij mijlpalen n data voor realisatie. r o Formulee er op deze manier m met de groep ac cties bij alle mijlpalen, to ot je met de e groep bij de opbre engst bent. Nabesprekin N ng en afsluitting (10 min nuten) o Ga allema aal zitten. Kijk k naar ‘Reis na aar de toekom mst’. Bespreek wat reis voor hen en Trriade betekent. o Vraag de e deelnemerrs hoe zij de eze werkvorrm hebben ervaren. e Ga h hierbij in op feedback op je eigen rol, en op p eventuele weerstand van deelnem mers. o Maak me et je smartp phone een fo oto van de ‘rreis naar de toekomst’, of stapel de d A4-tjes in de goe ede volgord de als je ze opruimt. o Dit is je basis voor v een plan van aanpa ak. o Maak evtt. afspraken n over verde ere uitwerkin ng en/of ee erste activitteiten.


24

Algemene instructie Veranderingen in organisaties kunnen veel losmaken bij medewerkers. Directe negatieve gevolgen, zoals bezuinigingen en ontslagen, zorgen ervoor dat de meeste mensen in organisaties niet op veranderingen zitten te wachten. Anders moeten werken betekent afscheid nemen van veilige gewoontes en investeren in nieuwe werkwijzen, met alle onzekerheden die daarbij horen. De werkvormen in deze toolbox zijn bedoeld om medewerkers op positieve, constructieve wijze met elkaar te laten bedenken wat er anders gaat worden in hun werkpraktijk. Een randvoorwaarde daarbij is dat zij zich veilig voelen om hun onzekerheden vrij uit te spreken, zodat je samen in oplossingen kunt denken. De tips in dit onderdeel van de toolbox helpen je hierbij.

Omgaan met weerstand Bij veranderingen ervaren veel mensen weerstand. Deze weerstand komt voort uit angst voor het onbekende of zich belemmerd voelen in hun vrijheid (niet meer kunnen werken zoals zij gewend zijn en het graag doen). Belangrijk bij het reageren op weerstand is dat je de vinger op de zere plek legt, en dus uitzoekt welke bezwaren mensen precies hebben, of welke ‘beren zij op de weg zien’. Door in de werkvormen met de teams samen te werken aan bewustwording van veranderingen en de gevolgen daarvan, geeft de medewerkers de kans hun bezwaren uit te spreken en mee te denken over oplossingen. Hierdoor verdwijnt de aanvankelijke weerstand vaak vanzelf. Daarnaast zijn er verschillende tactieken om in de werkvormen zelf met de weerstand om te gaan: Benoemen en luisteren: Laat weten dat je merkt dat er weerstand is en geef de medewerker de gelegenheid om te reageren. Erkennen: Geef aan dat je de weerstand begrijpt. Daardoor voelt de medewerker zich gehoord, en zal de weerstand voor een deel al verdwijnen. Bevragen: Vraag rechtstreeks naar de bezwaren zodat je daarop in kunt gaan. De weerstand benutten: Mensen in organisaties weten vaak precies wat goed loopt en wat beter kan. Medewerkers uiten weerstand tegen verandering als ze vinden dat de verandering niet de goede is. Praat met ze om erachter te komen hoe zij vinden dat het beter kan en leer van hun inzichten. Meebewegen en kantelen: Geef de ander gelijk in zijn bezwaren. Daarmee vergroot je de bezwaren eigenlijk uit. Dat is vaak ook weer niet de bedoeling, dus op dat moment zal de ander iets gaan toegeven. Zie voor meer informatie over weerstand: http://www.carrieretijger.nl/functioneren/professionele-vaardigheden/weerstand


25

Feedback geven en ontvangen

Actief meedoen en –denken is op zichzelf al positief. Door op elke inbreng positief te reageren, voordat je er inhoudelijk op ingaat, beloon je de medewerkers die meedoen. Dit kun je doen door in elk geval goed te luisteren naar de inbrenger en hem of haar te bedanken voor zijn bijdrage. Is de inbreng niet duidelijk, of het verband met het thema niet duidelijk, vraag dan door om met de bijdrage verder te kunnen. Houd bij het geven van feedback rekening met de regels voor feedback. Constructieve feedback: is feitelijk en specifiek: gericht op gedrag, of te staven met voorbeelden. De ontvanger moet met de feedback verder kunnen; is kort en bondig; gaat uit van je eigen gevoel: ‘Ik vind...’, ‘Op mij komt het over als...’; is positief: wat is er goed, en hoe kan het nog beter? is realistisch: verbetertips moeten binnen het bereik van de ontvanger liggen. Het is ook mogelijk dat de deelnemers jou als begeleider feedback geven, bijv. als je aan het einde van de bijeenkomst de medewerkers vraagt naar hun bevindingen met de werkvorm. Ook voor het ontvangen van feedback zijn een aantal richtlijnen te geven: Sta open voor de feedback, doe er je voordeel mee. Zie feedback als een geschenk. Zie feedback niet als een aanval, schiet niet in de verdediging, en leg niet uit (‘Ja maar, dat heb ik helemaal niet zo bedoeld, dat kwam omdat...’) Vraag zo nodig om verduidelijking: wat bedoel je precies, heb je daar een voorbeeld van? Bedank de feedbackgever. Het kan nuttig zijn deze richtlijnen aan het begin van elke werkvorm op slide of flip-over te tonen, zodat alle deelnemers de richtlijnen kunnen toepassen. Vooral in werkvorm 5 (elevator pitch) is het toepassen van de richtlijnen een belangrijk onderdeel.

Samenvatten en conclusies trekken Als begeleider is het je taak om (onderdelen van) de werkvorm goed af te sluiten. Hoewel je het samenvatten en het trekken van conclusies in de werkvorm, achteraf doet, helpt het om van tevoren na te denken over wat je wilt bereiken met (het onderdeel van) de werkvorm. Maak tijdens de discussies en brainstorms aantekeningen, voor jezelf of voor de groep op een flipover. Zo houd je de lijn in de discussies en brainstorms, en kun je de uitkomsten gemakkelijker samenvatten. Vraag de groep altijd om feedback na het geven van je samenvatting of je conclusies: het is best mogelijk dat zij vanuit een andere invalshoek je samenvatting kunnen aanvullen, en het is belangrijk om dat mee te nemen naar een volgende werkvorm.

Evaluatie en reflectie Om er zeker van te zijn dat iedereen zich heeft uitgesproken tijdens de werkvorm, is het nuttig aan het eind van de werkvorm na te gaan wat iedereen van de bijeenkomst vond. Laat de deelnemers bijvoorbeeld om de beurt vertellen hoe zij de bijeenkomst hebben ervaren, en wat hun verwachting is voor de toekomst. Een andere mogelijkheid is iedereen een post-it te laten beschrijven met drie punten die zij ‘top’ vonden en op een andere post-it drie tips voor een volgende keer. Laat iedereen de post-its op een ‘top-flap’ en een ‘tip-flap’ plakken, en bespreek de meest opvallende door te vragen om een toelichting.


26

Evaaluatie samenwerkking Goed d samenwerrken is een voorwaarde v e voor (zelfo organiseren nde) teams o om resultatten te halen. Team ms die werke en aan vernieuwing, verrandering off verbeterin ng hebben ontwikkelruim mte nodig om succesvol s te e zijn. Die ruiimte maken n ze in de samenwerking g met elkaar. In de optim male ontw wikkelruimte e voelen teamleden zich h vrij om hun n mening en ideeën in he et team in te e brengen en vo oelen ze zich h daar ook toe t uitgenodigd. De opttimale ontwikkelruimte voelt veilig en daagt tege elijkertijd uit. Bijge evoegde vra agen helpen je belangrijke aspecten van samenwerken in k kaart te bre engen. Je kunt deze vrage en inzetten door d halverw wege of aan n het einde van v elk overrleg de same enwerking te ev valueren. Vra aag teamled den per vraa ag een rapportcijfer te geven hoe z zij de samen nwerking in het overleg o erva aren hebben n. Noteer de eerste paar keer de resultaten per vraag op een e flipover. Formuleer samen mett de groep waaraan w mee er aandachtt besteedt m moet worde en. Zorg ervoor dat het evalueren e va an de samen nwerking ee en routine wo ordt. Meerr informatie over samen nwerken en het realiserren van een optimale on ntwikkelruim mte: http://www.karinderksen.nl/?page_id= =573. Evalu uatievragen n Toek komst creërren o We hebben resulltaten geforrmuleerd wa aar we allem maal 100% a achter staan n. Orga aniseren o We hebben SMART afsprake en gemaaktt om de beschikbare tijd d in het overleg zo d mogelijk te e benutten. goed Refle ecteren a hoe andere en naar ons vraagstuk v k kijken (bijvoorbeeld de o We hebben ons afgevraagd ente, andere e zorgaanbie eders, etc.).. cliëntt, de gemee Dialo oog voeren o We hebben elkaa ar vragen ge esteld zodat aanwezige e kennis en ervaring zo goed mogelijk benut kon k worden.


27

Bijlage

werkvorm 1

-

Interviews gemeenten o Dronten o Lelystad o Almere

-

Casuïstiek o AWBZ Jeugd o Jeugdzorg o Dagbesteding Leren Werken o Begeleid Zelfstandig Wonen – ambulant


28

Interview Dronten HOE KOMT DE WMO ER IN FLEVOLAND UIT TE ZIEN? Per 1 januari 2015 krijgt Triade, net als alle andere zorginstellingen, te maken met ingrijpende veranderingen. Vanaf die datum gaan de gemeenten onderdelen die vanuit de AWBZ zorg overkomen financieren. Met de nieuwe wet WMO hebben gemeenten veel meer beleidsvrijheid. Dit betekent dat Triade binnen de gemeenten waar ze werkzaam is (Lelystad, Almere, Dronten, Noord Oost Polder, Urk en Emmeloord) met verschillende beleidskaders te maken krijgt. De WMO in Dronten Om te horen hoe de WMO in de gemeente Dronten eruit komt te zien, hadden we een interview met Johan van der Zee, projectleider transitie AWBZ/WMO bij de gemeente Dronten. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de wijze waarop Dronten de WMO vormgeeft? Voor de gemeente Dronten zijn ‘participatie’ en ‘eigen kracht’ de sleutelbegrippen in de vormgeving van de WMO. Dat wat inwoners zelf op ‘eigen kracht’ kunnen is het uitgangspunt voor beleid en ‘participatie en zelfredzaamheid in de Drontense samenleving’ zijn ons doel. De mogelijkheden van mensen staan centraal. Er wordt niet meer alleen naar individuen gekeken, maar naar de hele context en omstandigheden waarin vragen zich voordoen. De gemeente streeft naar vraagen resultaatsgericht werken, wil schotten opheffen en de administratieve last voor aanbieders en inwoners verminderen. Al deze punten vormen samen een deel van de bouwstenen voor de visie van de gemeente Dronten op begeleiding, ondersteuning en verzorging. Om deze visie te realiseren is de aanbesteding interactief. In overleg met zorgaanbieders wordt bekeken welke inhoud en kwaliteit van de zorg nodig zijn om te komen tot goede financiële en zakelijke afspraken. De gemeente schrijft dus niet eenzijdig een bestek, waaraan de aanbieders een prijs hangen maar doet dat in gezamenlijkheid met aanbieders. De inwoners van de gemeente worden bij de veranderingen nauw betrokken. Er is gekozen voor een werkwijze ‘van buiten, vanuit de samenleving, naar binnen’. Samen met aanbieders en inwoners is er een innovatieagenda opgesteld waar de komende jaren aan gewerkt wordt. Goede communicatie is daarbij heel essentieel. Er zijn voor een jaar vooruit heldere afspraken met aanbieders gemaakt over de stappen die worden gezet. Komend half jaar wordt communicatie steeds explicieter en interactiever. Inwoners en / cliënten worden zoveel mogelijk op een eenduidige wijze geïnformeerd door aanbieders en de gemeente. Johan van der Zee realiseert zich dat de gemeente zelf, door allerlei regelgeving en ingesleten patronen, een hindernis kan zijn in de daadwerkelijke veranderingen. Als je echt verandering wilt creëren, is het juist daarom van belang om dit met alle betrokkenen samen te doen.

Waarin onderscheidt de vormgeving van WMO in Dronten zich t.o.v. andere gemeenten? Vooral door de interactieve manier van aanbesteden, het zogenaamde ‘bestuurlijk aanbesteden’. Door intensief te investeren in de relatie met de zorgaanbieder ontstaat er een stevig fundament voor de meerjarenaanpak. De gemeente Dronten is hier ruim een jaar met bezig en de veranderingen in de samenwerking beginnen al merkbaar te worden. Nu ben je voor een deel nog steeds gebonden aan de landelijke kaders en verkokerde afspraken. De verwachting is dat hier steeds meer ruimte komt voor een plaatselijke aanpak die aansluit op de vragen vanuit de lokale samenleving. Een goed voorbeeld hiervan is de dorpsboerderij Wisentweg in DrontenWest, hiermee zijn forse stappen gezet om de gehandicaptenzorg in de lokale samenleving te integreren. Door de bijzondere huisvesting en goede locatie komen hier steeds meer mensen en wordt het steeds belangrijker als ontmoetingscentrum. Dit kan verder worden uitgebreid met een wijkgerichte aanpak en samenwerking met aanwezige voorzieningen, zoals een huisartsencluster, een winkelcentrum en het onderwijs. Op deze wijze raken zorgvoorzieningen (cliënten, professionals, vrijwilligers, mantelzorgers en inwoners) daadwerkelijk betrokken bij de wijk / het dorp en kunnen er allerlei nieuwe initiatieven ontstaan.


29

Dronten kiest voor een wijks/dorpsgewijze aanpak zodat dicht bij de zorgvraag en de mogelijkheden die de eigen buurt biedt gewerkt kan worden. Er komen vijf gebieden: drie in Dronten (Dronten Midden, Dronten- Zuid en Dronten West) en verder de dorpen Swifterband en Biddinghuizen. Welke eisen stellen jullie vanaf 2015 aan zorgaanbieders? Het allerbelangrijkste is dat er voor cliënten (waar mogelijk) continuïteit van de zorg is en dat de overgang naar de nieuwe situatie zo geruisloos mogelijk verloopt. Iedere cliënt en betrokkenen uit de directe omgeving wil weten wat de nieuwe WMO concreet voor hen betekent. Het is ook belangrijk dat de kwaliteit en mogelijkheden voor innovatie van de zorg én de financiering goed zijn geregeld. Doordat we hier vanuit de principes van bestuurlijk aanbesteden al geruime tijd samen aan bouwen, is hiervoor een stevige basis aanwezig. Hoe hopen jullie dat zorgaanbieders vanaf 2015 met de WMO omgaan? Het verder bouwen aan een inclusieve samenleving waarbij er voor alle inwoners in de eigen lokale gemeenschap aandacht en zorg is lijkt met de mogelijkheden voor lokale aanpak dichterbij dan ooit. De gemeente heeft hiervoor een aantal bouwstenen neergelegd, waarbij participatie van alle doelgroepen het uitgangspunt is. Daarbij is vraaggericht met elkaar samenwerken essentieel. Binnenkort neemt de gemeente een besluit over de nieuwe functie procesbegeleider. Deze professional moet “een schaap met vijf poten” zijn, een belangrijke spil in de wijk die voor iedereen zichtbaar is voor alles wat met de WMO te maken heeft. De doelgroepen WMO AWBZ, Jeugdzorg en de Participatiewet komen hier samen. Diegene voert de zogenaamde keukentafelgesprekken met inwoners waarin de zorgvraag wordt verkend en kan indien nodig de deskundigheid van de zorgaanbieder hierbij betrekken. Voor de zorgaanbieder is het belangrijk goed te weten hoe de zaken in Dronten geregeld zijn en dat je elkaar kent. Dan kun je straks snel schakelen en handelen in het leveren van maatwerk. Komend halfjaar bereiden we hiervoor een handboek voor ‘zo werken we in Dronten’ daarnaast investeren we in een eenduidige sociale kaart waar iedereen gebruik van kan maken. Johan denkt dat betrokken partners de komende vijf jaar nog wel nodig zullen hebben om samen de plannen verder te verfijnen. Cocreatie is daarbij van belang. Welke adviezen hebben jullie voor de teams in de directe zorg van Triade? Verbinding is het sleutelwoord, dit blijven zoeken met wat er in de wijk gebeurt, oog hebben voor de totale context en omstandigheden en bewust zijn van de het beleid van de gemeente. Het is ook belangrijk dat teams denken vanuit mogelijkheden en daarover in gesprek zijn met de andere betrokkenen. Het is verrassend wat voor oplossingen je soms kunt vinden. Zo werd bv. de rolstoelbus van het Rode Kruis aanvankelijk alleen in het weekend gebruikt of bij evenementen. Toen de Wisentweg dit hoorde hebben ze gevraagd of de bus ook gebruikt kan worden om groepen ABWZ en cliënten van Interact naar de Wisentweg te vervoeren. Nu wordt de bus met vrijwillige chauffeurs de hele week gebruikt. Zolang de kwaliteit van de zorg voorop staat en je nuchter bent in wat er mogelijk is, is er steeds vooruitgang te boeken. Verder is er lef nodig om de zaken aan te pakken en souplesse om met elkaar in dialoog te blijven wanneer het even tegenzit. Veranderen kan lastig zijn, maar het is ook een fantastische uitdaging om de komende jaren dingen beter te doen.


30


31

Interview Lelystad HOE KOMT DE WMO ER IN FLEVOLAND UIT TE ZIEN? Per 1 januari 2015 krijgt Triade, net als alle andere zorginstellingen, te maken met ingrijpende veranderingen. Vanaf die datum gaan de gemeenten de zorg financieren. Met de nieuwe wet WMO hebben gemeenten veel meer beleidsvrijheid. Dit betekent dat Triade binnen de gemeenten waar ze werkzaam is (Lelystad, Almere, Dronten, Noord Oost Polder, Urk en Emmeloord) met verschillende beleidskaders te maken krijgt. De WMO in Lelystad Om te horen hoe de WMO in Lelystad eruit komt te zien, hadden we een interview met Evelyn Kamann en Maria van den Bremer, beleidsadviseurs bij de gemeente Lelystad. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de wijze waarop de gemeente Lelystad de WMO vormgeeft? Uitgangspunt is de eigen kracht van mensen. Je gaat uit van wat iemand zelf of zijn/haar directe omgeving kan doen. De professionele hulpverlener biedt daarbij ondersteuning en vult aan waar dit nodig is. In de nieuwe opzet zijn alle doelgroepen - van verstandelijk gehandicapten tot ouderen tot cliënten met Niet Aangeboren Hersenletsel, onderverdeeld naar leeftijd:18+ en 18-. De groep 18+ valt onder WMO en 18- onder Jeugdhulp. Voor beide doelgroepen geldt dat de indicatie in de huidige vorm vervalt. De sociale wijkteams en jeugd & gezinsteams onderzoeken straks wat de klanten van respectievelijk 18+ en 18- nodig hebben. Als er sprake is van een maatwerkvoorziening zoals ondersteuning thuis of dagbesteding, dan krijgt de klant hiervoor een beschikking waarin staat dat hij of zij voor die voorziening in aanmerking komt. Voor de ondersteuning thuis vanuit de WMO stelt de gemeente Lelystad per stadsdeel een budget vast, waarop de zorgaanbieder kan inschrijven. De zorgaanbieder die het budget krijgt, is als hoofdaannemer verantwoordelijk voor de invulling van de ondersteuning bij mensen thuis in het betreffende gebied (met uitzondering voor de mensen die onder de Wet Langdurige Zorg vallen). De dagbesteding wordt per doelgroep aanbesteed. Er wordt per doelgroep een hoofdaannemer gezocht die verantwoordelijk wordt voor de dagbesteding voor een bepaalde doelgroep, bijvoorbeeld ouderen of inwoners met een verstandelijke beperking. Het sociaal wijkteam stelt in overleg met de klant een ondersteuningsplan op. De zorgaanbieder bekijkt hoe dit plan verder ingevuld kan worden De zorgaanbieder bepaald wie de uitvoering doet en kan hier onderaannemers bij betrekken, omdat deze bv. zich gespecialiseerd heeft in een bepaalde doelgroep. Bij de groep 18- (Jeugdhulp) wordt de ondersteuning verzorgd door jeugd &gezinsteams. In zo’n team werken verschillende professionals (van verschillende instellingen) met elkaar samen, die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het resultaat: goede hulp aan kinderen/jongeren en hun ouders. Van de betrokken hulpverleners wordt verwacht dat ze met elkaar samenwerken, verantwoordelijkheid nemen en daarbij hun professionaliteit proactief inzetten. Het is de bedoeling dat de beide soorten teams op den duur zelfsturend worden en dat het onderscheid tussen 1e lijns zorg (welzijn, mantelzorgers, vrijwilligers) en 2e lijns zorg (specialisten) verdwijnt. De gemeente onderzoekt nog op welke wijze de resultaten van de zorg het beste gemeten kunnen worden. Zij denkt aan het meten van klanttevredenheid en de mate van zelfredzaamheid in de wijk. Waarin onderscheidt de vormgeving van de WMO in Lelystad zich t.o.v. andere gemeenten? Lelystad kiest voor een wijkgerichte aanpak, maar richt daarbij het aanbod en de samenwerking voor de jeugd (en gezinnen) apart in van de hulp vanuit de WMO voor 18+. Ook kiest Lelystad voor een grote vrijheid voor de professionals en zorgaanbieders. Voor de WMO gaat het dan ook om hoofdaannemers per stadsdeel/wijk die met een grotere vrijheid d voor de invulling van de zorg, zolang het aanbod binnen de bekostigingsafspraken valt. Welke eisen stellen jullie vanaf 2015 aan zorgaanbieders? Het is belangrijk dat de zorgaanbieders hun medewerkers voldoende ruimte en ondersteuning geven om flexibel ondersteuning te bieden en te komen met creatieve oplossingen. Het is daarbij ook belangrijk dat er wordt samengewerkt met vrijwilligers en met andere instellingen en disciplines. Het is natuurlijk ook


32

belangrijk dat de hulpverleners voldoende deskundig en competent zijn om deze taken goed uit te voeren en dat zij thuis zijn in de sociale kaart en weten welke instrumenten inzetbaar zijn.

Hoe hopen jullie dat zorgaanbieders vanaf 2015 met de WMO omgaan? We hopen dat ze de vrijheid die hen geboden wordt als een uitdaging zien om - door inzet van hun professionaliteit - de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Ze krijgen nu de mogelijkheid om de zaken naar eigen inzicht te veranderen en van standaardoplossingen af te wijken. Hopelijk gaan ze deze ruimte gebruiken om samen te werken binnen instellingsoverstijgende teams waarin de zorgbehoefte van de cliënt centraal staat. Welke adviezen hebben jullie voor de teams in de directe zorg van Triade? Ga alvast gaan nadenken over hoe de zorgverlening verbeterd kan worden en wat daarvoor nodig is. Het is belangrijk nu al contacten op te bouwen met de mensen waar ze straks mee gaan samenwerken, ook met mensen uit het voorveld, vrijwilligers en gespecialiseerde deskundigen. Ga na hoe je elkaar kunt vinden en hoe je zo efficiënt mogelijk met elkaar kunt samenwerken. Voor succes is het nodig dat er een voortdurende kruisbestuiving komt tussen de verschillende talenten en deskundigheden. Hierdoor worden de teams beter en daarmee ook de zorg voor de mensen.


33

Interview Almere HOE KOMT DE WMO ER IN FLEVOLAND UIT TE ZIEN? Per 1 januari 2015 krijgt Triade, net als alle andere zorginstellingen, te maken met ingrijpende veranderingen. Vanaf die datum gaan de gemeenten de zorg financieren. Met de nieuwe wet WMO hebben gemeenten veel meer beleidsvrijheid. Dit betekent dat Triade binnen de gemeenten waar ze werkzaam is (Lelystad, Almere, Dronten, Noord Oost Polder, Urk en Emmeloord) met verschillende beleidskaders te maken krijgt. De WMO in Almere Om te horen hoe de WMO in Almere eruit komt te zien, hadden we een interview met Henriëtte van Aken, beleidsadviseur bij de gemeente Almere. Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de wijze waarop de gemeente Almere de WMO vormgeeft? We kijken vanuit het hele sociale domein naar wat burgers en professionals te bieden hebben. Wat kunnen mensen en hoe zet je dit zo goed mogelijk in of ontwikkel je dit, event. met aanvullende ondersteuning. Professionals krijgen de ruimte om te doen wat nodig is. Almere wil met nadruk meer samenhang in ondersteuningsvormen thuis, jeugd en gezin, begeleiding, werk en inkomen. Samen doen wat nodig is, met en voor elkaar, met kinderen, ouders, inwoners en professionals. Cocreatie is ons uitgangspunt. De wijkwerker krijgt een belangrijke rol, omdat hij of zij op zoekt gaat naar de vraag achter de vraag en vast moet stellen wat er nodig is. Kijk bijv. naar problemen van een kind, en ook naar eventuele problematiek bij ouders: gezondheid, inkomen of relatie en opvoedstijl. Kan die ook verbetert en hoe communiceer je dit zonder weerstand op te roepen? Communicatie is een sleutelwoord in ons beleid. Het belangrijkste daarin is dat betrokkenen ‘praten MET iemand ‘ en niet is ‘praten OVER’ of ‘praten TEGEN’. Durf elkaar vragen durven stellen die er toe doen en die voor de ander duidelijk zijn. Alleen dan krijg je helder wat echt nodig is en wat mensen zelf kunnen doen. Zo’n activerende vraagstijl is nieuw. Door met kleine simpele dingen te beginnen zullen we met elkaar moeten leren wat het beste werkt. We zijn er voor alle inwoners van Almere, van 0 tot 99. De eerste signalering gebeurt door iedereen en overal, waarbij degene die iets signaleert dit ook benoemt bij de persoon in kwestie. Hieruit start de zoektocht naar de juiste ondersteuning. Als er meerdere vragen blijken te zijn binnen een gezin kan het wijkteam ingeschakeld worden om via het keukentafel gesprek een goede integrale afweging te maken. Is er binnen het eigen netwerk een oplossing? Lukt dit niet, dan zoek je breder en neem je event. contact op met een gezinsbegeleider. De brandpuntfunctionaris komt in beeld als iets helemaal vastloopt. Nieuw is dat we samenhang in de begeleiding willen: voor 1 gezin of huishouden komt 1 plan van aanpak onder regie van 1 gezinsof procesbegeleider (ook voor school). De oude praktijk waarbij voor ieder probleem een ander loket wordt afgeschaft. Gezinsbegeleiders werken binnen het stadsdeel samen in een netwerk van gezinsbegeleiders. Welke professionals in het netwerk zitten is afhankelijk van de situatie in het stadsdeel. De gezinsbegeleider brengt de vraag van het gezin in beeld, organiseert ronde tafel gesprekken met alle betrokkenen (incl. de om ondersteuning vragende burger) waarin men afspreekt wie wanneer wat doet. De gezinsbegeleider coördineert het proces. Zowel wijkwerkers als gezinsbegeleiders werken vanuit versterking van het sociaal netwerk. Belangrijk is om met een brede blik en vanuit verschillende expertises naar een gezin te kijken. Als je kennis tekort schiet, ga dan te rade bij iemand anders of bij een andere organisatie. Geef dit toe aan jezelf en gun dit ook aan die ander. Benader de doelgroep groepsgewijs waar het kan, en individueel als het nodig is. Blijf in contact met de burgers, signaleer trends, bespreek dit met collega’s en speel daar als een team op in. Streef er naar de begeleiding of aanvullende ondersteuning zo kort en goed mogelijk in te zetten en stimuleer de cliënt om het zelf te doen. Ga als organisatie uit van wat je te bieden Triade*toolbox Werken in 2015

34

hebt, niet van wat je kunt binnen halen. Het maatschappelijk effect (inhoudelijk doel) moet leidend zijn. Op dit moment loopt er een pilot met een netwerk van gezinsbegeleiders in Almere- Poort. Met ‘Sterk in de klas’ en ‘OKé op school’ zijn al goede ervaringen op gedaan. Waarin onderscheidt de vormgeving van de WMO in Almere zich t.o.v. andere gemeenten? We zien alle veranderingen in de zorg als één grote verandering, waarin iedereen is meegenomen. We denken dat we ons onderscheiden in het speerpunt van de maatschappelijke effecten van de zorg. Kunnen mensen weer verder, wat heeft het de burgers opgeleverd? De gemeente is van het ‘WAT’ - wat willen we bereiken – en de burgers, vrijwilligers en de professionals van het ‘HOE’ – hoe bereiken we dit? De gewenste effecten worden in overleg tussen gemeente, en zorgaanbieder vastgelegd en vier keer per jaar met elkaar besproken. In een jaarlijkse rapportage geven zorgaanbieders aan welke resultaten gehaald zijn en hoe. Deze resultaatgerichte manier van subsidieverantwoording wordt nu al gebruikt bij organisaties die veel subsidie ontvangen. Verder leggen we veel nadruk op de borging van de resultaten. We willen steeds blijven verbeteren en de effecten daarvan in de gaten houden. Hierin met elkaar samenwerken, vinden we erg belangrijk. Steeds samen, gemeente, burgers en professionals, blijven zoeken naar de beste oplossing en gebruik maken van ieders kennis en ervaring. Daarbij is het erkennen van expertise belangrijk, het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden. Welke eisen stellen jullie vanaf 2015 aan zorgaanbieders? Dat ze voldoen aan de vastgestelde kwaliteitscriteria, resultaatgericht zijn, open zijn en willen samenwerken met andere organisaties. Verder de eisen die in de vorige vragen al genoemd zijn. We gaan niet alles van te voren vastleggen in de opdracht. Hoe hopen jullie dat zorgaanbieders vanaf 2015 met de WMO omgaan? Dat ze altijd oog hebben voor het belang van inwoner/cliënten en intern een goede afweging maken tussen het organisatiebelang en het maatschappelijk belang dat ze dienen. Dat de aanbieders inhoudelijk met elkaar samenwerken aan een gemeenschappelijke opdracht en feedback durven geven. Fouten maken mag, mits je dit toegeeft en er van leert. Een goede communicatie met elkaar en met betrokkenen is essentieel. Dit klinkt eenvoudig, maar is in de praktijk vaak heel ingewikkeld. Intervisie, het liefst verplicht, kan hierbij helpen. Bij voorkeur in de wijk, zodat iedereen er van leert en tegelijkertijd elkaar beter leert kennen. De ervaring is dat intervisie juist bij nieuwe situaties ontwikkelingen kan versnellen. Het ontwikkelen van vaardigheden moet continue de aandacht krijgen, want je kunt je altijd verbeteren. Weten waar jij, als individu of als organisatie, goed in bent en waar de ander goed in is en werken aan wat verbeterd kan worden, zijn belangrijke voorwaarden voor samenwerking. De veranderingen vragen een andere opstelling ten opzichte van elkaar, binnen organisaties en tussen organisaties. Niet alleen tussen zorgaanbieders, maar ook met de gemeente. De Gemeente Almere probeert het goede voorbeeld te geven door zelf ook te “kantelen”. Welke adviezen hebben jullie voor de teams in de directe zorg van Triade? Let er op dat je MET iemand praat en ken je grenzen. Geef het toe wanneer de ander het beter zou kunnen en gun dit die ander(e) professional of instelling. Blijf monitoren wat het effect is van de ondersteuning en signaleer als het niet goed loopt. Onderneem actie als je ziet dat iets niet goed gaat, dat gebeurt nu nog te weinig. Mensen doen hun werk, maar kijken onvoldoende naar de effecten daarvan. Geef ook steeds terugkoppeling en zorg er voor dat je afspraken nakomt. Wees betrokken en geef vertrouwen, breng dit over door te beschrijven wat je ziet, te vertellen wat je gaat doen en het ook te doen (je zegt wat je ziet en je doet wat je zegt). Belangrijk dat mensen zich bewust zijn van hun talenten. Op die manier krijg je lol in je werk. Werken kost energie, maar het kan je meer energie opleveren, wanneer je merkt dat het zinvol is en aansluit bij je talenten. Kortom de belangrijkste tips zijn: kijk naar de mens (en zijn gezin) als geheel en niet alleen vanuit het probleem of de hulpvraag waar jij toevallig mee aan de slag bent; kijk naar de vraag achter de vraag; werk samen met andere disciplines en erken en vertrouw hun expertise; DOE WAT NODIG IS.


35

Casuïstiek AWBZ Jeugd Casus - aanleren schoolse en sociale vaardigheden De moeder van Myra, een kind van 3, vraagt ondersteuning in het aanleren van schoolse en sociale vaardigheden. Het meisje woont thuis, heeft autisme, een lichte verstandelijke beperking en klompvoeten. Haar moeder wil dat ze overdag naar een Orthopedagogisch Kinderdag Centrum gaat. Perspectief: Cliënt ontwikkelt zich optimaal binnen haar mogelijkheden. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.

Casus – passende woonomgeving tienermoeder Saskia is 16 jaar en 7 maanden zwanger van een 21-jarige jongen. De jongen heeft de relatie verbroken en heeft last van psychiatrische problemen. Saskia woonde bij haar moeder en is door moeder op straat gezet. Saskia leeft nu deels op straat en slaapt af en toe bij vrienden of haar grootouders. Zij wil graag in het Moeder en Kindhuis komen wonen. Perspectief: Cliënt heeft een passende woonomgeving. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen

Casus – ontlasten thuissituatie en vaardigheden aanleren De vader van Léon, een kind van 6, vraagt of er voor zijn zoon plek is op een Orthopedagogisch Kinderdag Centrum. Léon is meervoudig complex gehandicapt, hij is spastisch, zit in een rolstoel, praat niet, is niet zindelijk. IQ is op nivo van kind van 1,5 jaar. De moeder heeft zich volledig aan de zorg van haar zoon gewijd, maar de zorg wordt haar te zwaar. Door de thuissituatie te ontlasten kan hij voorlopig thuis blijven wonen. De ouders hopen dat hij in het praten en zindelijkheid getraind kan worden. Perspectief: Cliënt ontwikkelt zich optimaal binnen zijn mogelijkheden. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.


36

Casuïstiek Jeugdzorg Casus – structuur in gezin en passende kinderopvang Bij een gezin, bestaande uit een moeder, vader en 3 kinderen (3, 13, 14), zien de kinderen er onverzorgd uit. De oudste 2 kinderen verzuimen vaak van school om op de jongste te passen. De leerkrachten bespreken dit met de ouders. De ouders geven aan weinig thuis te zijn doordat ze beiden met onregelmatige diensten in de schoonmaak werken en dat er in de kinderopvang geen plek is voor de jongste. Financieel hebben ze het moeilijk. Hierdoor krijgen ze het huishouden niet goed op orde. De school heeft de ouders doorverwezen naar Triade. Perspectief: Er is een adequate structuur en dagroutine passend bij het gezin. Hoofddoel: Er is passende kinderopvang voor het kind van 3 jaar; De oudste kinderen gaan naar school; Het huishouden is op orde. Casus - stabiliseren opvoedomgeving kind Nele is een meisje van 10 jaar en verblijft sinds kort in de crisisopvang. De ouders zijn 5 jaar geleden na veel ruzie en huiselijk geweld uit elkaar gegaan. De moeder heeft enige tijd in een Blijf van mijn Lijf huis doorgebracht vanwege de vele bedreigingen. Sindsdien probeert moeder de draad weer op te pakken, maar er blijft veel strijd tussen de ouders mn. over de kinderen. Hierover zijn ook meerdere rechtszittingen geweest. Nele wil graag weer bij haar moeder wonen. Perspectief: Moeder biedt een veilige, stabiele en gestructureerde omgeving waarbinnen kind veilig kan opgroeien. Hoofddoel: Er is een veilig / positief gezinsklimaat; Kind kan loyaliteitsgevoelens voor beide ouders uiten. Ouders geven kind hiervoor de ruimte. Casus - stabiliseren opvoedomgeving kind Shanna(14) komt uit een gezin, waarbij moeder meerdere kinderen heeft van verschillende vaders. Haar ouders hadden grote financiële problemen en er was sprake van huiselijk geweld. Met een nieuwe partner is de moeder met Shanna naar Groningen verhuisd. Opnieuw was sprake van mishandeling en vermoedens van seksueel misbruik door stiefvader. Shanna wil terug naar Lelystad, waar zij eerst woonde. Grootouders kunnen niet voor haar zorgen, omdat Shanna ook flink pubert. Een tante wil haar in huis nemen, maar wil hier ondersteuning in. Perspectief: Tante biedt een veilige, stabiele en gestructureerde omgeving waarbinnen kind veilig kan opgroeien. Hoofddoel: Er is een veilig / positief gezinsklimaat; Tante weet bij vragen of gedragsveranderingen van het kind m.b.t. de opvoeding welke personen zij uit hun eigen netwerk kunnen inschakelen voor hulp; Tante weet bij vragen of gedragsveranderingen van het kind m.b.t. de opvoeding welke instanties zij kunnen inschakelen voor hulp. Triade*toolbox Werken in 2015

37

Casuïstiek Dagbesteding Leren Werken Casus – ontlasten thuissituatie door dagbesteding Peggy is 30 jaar en wil dagbesteding op een kinderboerderij. Ze houdt veel van dieren en wil meer met haar hobby doen. De moeder geeft aan dat haar dochter alleen thuis kan blijven wonen als zij dagbesteding krijgt. De zorg wordt anders te zwaar voor de ouders. Peggy heeft een Indicatie ZZP 3 VG (Verstandelijk gehandicapt – wonen met begeleiding en verzorging). Perspectief: Cliënt heeft passende dagbesteding. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.

Casus - ontlasten thuissituatie door dagbesteding Quinten van 23 jaar komt oorspronkelijk uit Suriname en is sinds december 2013 in Nederland. In Suriname woonde hij thuis bij zijn moeder. De moeder kan de zorg niet meer aan. Zij is met hem naar Nederland verhuisd omdat zij wil dat hij een instelling gaat wonen en dagbesteding krijgt. Zij vindt dat dit in Suriname niet mogelijk is. Hij heeft een IQ van een 3-jarige en het multi tic syndroom (scheldt, knijpt en spuugt). Quinten heeft een geldige indicatie ZZP VG 06 (Verstandelijk gehandicapt – wonen met accent op gedragsproblematiek ). Er is op dit moment geen woning beschikbaar. Perspectief: Cliënt heeft passende dagbesteding. Thuissituatie ontlasten en thuis structuur bieden. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.

Casus – betaalde baan in horeca John, 21 jaar, heeft de ZMLK-school afgerond. Hij wil graag een betaalde baan in de horeca, het liefst in de bediening. Tijdens zijn stage op de ZMLK-school heeft hij laten zien dat hij moeite heeft met op tijd komen op zijn werk en zich aan afspraken houden. Hij is ook een paar keer boos weg gelopen omdat hij de instructie niet goed had begrepen. John heeft al een paar keer gesolliciteerd bij horecagelegenheden, maar is niet aangenomen. Bij één horecagelegenheid heeft hij 2 weken gewerkt, maar is ontslagen omdat hij elke keer te laat kwam en de instructie niet snel genoeg begreep. Het wijkteam verwijst hem door naar een jobcoach van Triade om een traject voor arbeidstoeleiding in te zetten. Perspectief: Cliënt heeft werk in een horecabedrijf. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.


38

Casuïstiek Begeleid Zelfstandig Wonen ambulant Casus – 18-jarige zoon uit huis De moeder van Omar, een jongeman van 18 jaar, wil dat haar zoon uit huis gaat net als alle andere jongeren van boven de 18 jaar. Omar heeft een Beleiding Individueel, klasse 4 (8 – 10 uur per week), hij heeft geen geldige verblijfsindicatie. Ouders willen de zorg overdragen en geen ondersteuning in de thuissituatie. Volledig Pakket Thuis is dus geen oplossing, wanneer er verblijfsindicatie zou worden afgegeven. Voor Omar moet eigen woonruimte worden gezocht, het liefste in de nabijheid van een locatie van Triade zodat hij op medewerkers terug kan vallen bij calamiteiten. De moeder was heel actief in de zorg voor hem, er is een vermoeden dat hij minder zelfstandig is dan hij nu lijkt. Perspectief: Cliënt kan zo zelfstandig mogelijk wonen. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.

Casus – 45-jarige autistische zoon eigen woning Clinton is 45 jaar en woont bij zijn bejaarde vader. Zijn moeder is 3 maanden geleden overleden en vader kan de zorg niet meer aan. Clinton woont nu in de tuin in een tuinhuisje dat speciaal voor hem is. Hij is autistisch en zeer gevoelig voor geluid. Hij heeft een geldige indicatie ZZP GGZ 2 (Psychiatrie – gestructureerd beschermd wonen met uitgebreide begeleiding) en wil graag zo zelfstandig mogelijk wonen in een eigen huis dat dicht in de buurt is van zijn ouderlijk huis. Perspectief: Cliënt kan zo zelfstandig mogelijk wonen. Hoofddoel: Elkaar leren kennen en gezamenlijk ondersteuningsafspraken vastleggen.


39

Toolbox Werken in de zorg 2015

Recommend Documents