Toezicht is een uitgave van het Bureau Financieel Toezicht en verschijnt 3 keer per jaar

Derde jaargang • Nummer 2 • December 2007

Toezicht Toezicht is een uitgave van het Bureau Financieel Toezicht en verschijnt 3 keer per jaar

Inhoud: Pag. 2 Interview

Pag. 5

Een van de eerste werkdagen van dhr. G.P. Vermeulen RA bij het BFT

Het motto van het OM is “Misdaad mag en zal niet lonen”

Digitale indiening jaarstukken door notarissen en gerechtsdeurwaarders

Pag. 6 Wijzigingen Wid en Wet Mot

Pag. 9 Notaris veroordeeld wegens valsheid in geschrifte

Pag. 10 Beveiliging Informatie bij Bureau Financieel Toezicht

Pag. 11 Witwassende advocaat

Handel in nep potentie pillen

Pag. 12

Witwassende advocaat

Column door Marcel Pheijffer

Onlangs is een advocaat strafrechtelijk veroordeeld voor witwassen en de handel in nep potentie pillen. Vervolgens is de Nederlandse orde van advocaten (Nova) een tuchtprocedure gestart om de advocaat van het tableau te laten schrappen.

Toezicht • Derde jaargang • Nummer 2 • December 2007

Het motto van het OM is “Misdaad mag en zal niet lonen”

Met ingang van 1 oktober 2007 heeft het BFT een tweehoofdige directie bestaande uit dhr. F. Winkel RA en dhr. G.P. Vermeulen RA. De redactie van Toezicht hield op een van zijn eerste werkdagen bij het BFT een interview met dhr. G.P. Vermeulen RA.

2

3


Dhr. Vermeulen heeft voor hij bij het BFT begon gewerkt bij een groot accountantskantoor, bij de CRI (Centrale Recherche Informatiedienst) en de laatste 10 jaar bij het Bureau Ontnemingswetgeving Openbaar Ministerie (BOOM). Naast de opleiding tot Registeraccountant heeft hij de postdoctorale opleiding Forensische accountancy voltooid. Verder heeft hij een belangrijk deel van de bachelor opleiding Nederlands recht aan de universiteit Leiden gevolgd. Hij is actief bij diverse opleidingsactiviteiten in de sfeer van de forensische accountancy. Van zijn hand verscheen in 2005

bij (zware) opsporingszaken. Dit kan

doelmatige invulling te kunnen geven

het boekwerkje “De strafrechtelijke

variëren van het meedenken over de opzet

aan dit toezicht , maar ook het besturen/

toepassing van de kasopstelling en de

van een dergelijk onderzoek, het mede

aansturen spreekt mij aan in deze functie.

vermogensvergelijking”.

aansturen van dergelijke onderzoeken, het

Voor meer informatie over het BOOM zie

waarborgen van kwaliteit, het beoordelen

www.om.nl/parket/boom.

van de uiteindelijke rapportages die zijn vervaardigd, maar ook het voeren

Welke kennis vanuit BOOM die u heeft opgedaan is voor het BFT nuttig?

Vertelt u eens iets over het BOOM

van schikkingonderhandelingen met

Ongetwijfeld kunnen we van elkaar

Het motto van het OM is “Misdaad mag

advocaten/ verdachten. In mijn werk

leren. De werkwijze van het BFT moet ik

en zal niet lonen”. Ik denk dat de meeste

bij het BOOM heb ik meerdere malen

natuurlijk nog doorgronden.

criminaliteit wordt gepleegd om er

mogen meemaken dat notarissen (vaak

Het BFT zal als toezichthouder veelal

financieel beter van te worden en in dat

onbewust) meegewerkt hebben aan

zaken aanbrengen bij een tuchtrechter, of

kader is het OM motto ook zeer zeker

ongebruikelijke en onaanvaardbare

soms (bij Wid/Mot) een boete opleggen.

verdedigbaar. Op 1 maart 1993 is de Wet

constructies. Een dergelijke constatering

Incidenteel zullen er zwaardere zaken zijn,

verruiming vermogenssancties (beter

is niet goed voor de beroepsgroep.

waarbij aangifte moet worden gedaan bij

bekend als de Pluk-ze Wet) in werking

Ook met deurwaarders heeft het BOOM

het Openbaar Ministerie of dat er overleg

getreden. In juridische termen: Artikel

zeer frequent contact, bijvoorbeeld als een

moet zijn tussen betrokken partijen (ook

36e, lid 1 van het Wetboek van Strafrecht

deurwaarder voor het Openbaar Ministerie

om doublures te voorkomen). In een

bepaalt dat de rechter aan degene die

beslag legt.

dergelijk geval is het natuurlijk handig om

veroordeeld is wegens een strafbaar feit

mijn contacten en kennis op dat vlak te benutten.

ontneming van wederrechtelijk verkregen

Waarom heeft u de keuze gemaakt om te solliciteren voor directeur bij het BFT?

voordeel. Het wederrechtelijk verkregen

Bij het Openbaar Ministerie is het in

toezichtinstrumenten te hebben om

voordeel is, kortweg gezegd, datgene dat

principe alleen voor Officieren van Justitie

daarmee de risico’s per sector te kunnen

de veroordeelde heeft ”verdiend” met

mogelijk om een managementfunctie te

inschatten. Het gaat dan ook niet alleen

het plegen van het strafbare feit. Deze

bereiken. Dat is op zich wel jammer, want

om financiële gegevens, maar ook om

ontnemingsmaatregel is geen straf maar

het Openbaar Ministerie is een leuke

zaken als integriteit in zijn algemeenheid,

een maatregel, met andere woorden: het

en interessante werkgever. Het BOOM

het aantal akten per notaris en /of andere

is een manier om de rechtmatige toestand

breidt zelfs uit en heeft sinds een jaar in

indicatoren.

die bestond voor de uitvoering van de

Nederland meerdere vestigingen.

Het diginproject ( elektronische

strafbare feiten, te herstellen.

Het BOOM houdt zich bezig met

aanlevering financiële gegevens, zie

opsporing, terwijl het BFT een

verderop in dit nummer van Toezicht)

de verplichting kan opleggen tot betaling van een geldbedrag aan de staat ter

Als senior forensisch accountant

toezichthouder is. Ik zie het als een

ondersteun je de Officier van Justitie

uitdaging om een goede effectieve en

Het is de kunst voor een toezichthouder om een effectief stelsel van

Lees verder op pagina 4

4


niet geheel afgedekt. Er zijn terreinen,

informatie verstrekken. Dit blad Toezicht is

zoals bijvoorbeeld bewindvoering,

overigens een goed voorbeeld van een van

faillissementen, de rol van de curatoren,

de manieren om naar buiten te treden.

derdengeldenrekeningen, incassobureaus, toezicht als ook integriteittoezicht) nog

Wat vindt u van horizontaal toezicht?

niet op een sluitende wijze is geregeld.

De basishouding vanuit een

Of dergelijk toezicht er moet komen is

toezichthouder moet zijn: vertrouwen in

uiteraard een politieke keuze.

de onder toezicht gestelde professionals,

waar het toezicht (zowel financieel

tenzij het tegendeel blijkt. Horizontaal

Vervolg van pag 3

Vindt u dat de beide brancheorganisaties KBvG en KNB hun taak goed vervullen?

toezicht is daarbij een mogelijkheid,

Ik heb daar nog geen goed beeld van,

al betekent het in mijn visie dat we

maar mijn uitgangspunt is dat een goede

gezamenlijk met alle “stakeholders”

beroepsuitoefening in ieders belang is.

moeten werken aan een goed stelsel van

We zullen dus moeten overleggen en

toezicht, waarbij ieder in samenhang

samenwerken. Die bereidheid is er zeker.

met elkaar zijn eigen bevoegdheden en

is een goede zaak. Daarmee leg je de

maar ook verticaal toezicht moet daarbij zeker niet worden uitgesloten. Al met

verantwoordelijkheden op een goede en

degene die ze aanlevert. Tevens voorkom

Heeft het BFT voldoende middelen om zijn taak goed uit te oefenen?

je mogelijke fouten en komt er als extra

.Ik praat nu even over het Financieel

voordeel op termijn meer tijd vrij voor

Toezicht. Er zijn nogal wat ontwikkelingen

Wat vindt u van de toezicht arrangementen met beroepsgroepen?

feitelijk toezicht.

gaande naar aanleiding van het rapport

Dat kan bijdragen aan een goed en

verantwoordelijkheid voor de inhoud van de aangeleverde cijfers expliciet neer bij

effectieve manier invult.

Hammerstein (notariaat) en de op komst

effectief toezicht. Echter, de doelmatigheid

Als forensisch accountant heb ik vooral

zijnde evaluatie van het BFT.

wordt in belangrijke mate bepaald door

geleerd om woorden goed te wegen.

Persoonlijk voel ik wel voor een scheiding

een goede invulling en naleving van een

Je moet rapporteren over feiten, in

tussen toezicht( bij het BFT) en het

dergelijk arrangement. In die zin zou het

samenhang met juridische zaken. Bij het

tuchtrecht. Hoewel eerlijkheid gebied

BFT daar een nuttige bijdrage in kunnen

vervaardigen van dergelijke rapportages

te zeggen dat de overheid een weg is

leveren.

is het niet altijd zwart of wit, er is een

ingeslagen die steeds meer naar een

groot grijs gebied. De kunst is dan ook om

mindere scheiding op dit vlak neigt (denk

bij dergelijke rapportages een en ander

bijvoorbeeld aan de boete mogelijkheden

zorgvuldig en nauwgezet aan het papier

die andere toezichthouders hebben, maar

toe te vertrouwen.

die ook het OM steeds meer krijgt).

Nu zijn er diverse toezichthouders (zoals AFM , DNB, Fiod/ECD). Wat zou de verhouding moeten zijn van het BFT met al deze toezichthouders?

In sommige situaties kan ik mij echter

Iedere toezichthouder heeft zijn eigen

Wat vindt u van “naming and shaming”, dat wil zeggen het in het openbaar aan de schandpaal brengen van ernstige overtreders?

vanuit de effectiviteit van het toezicht

Daar moet je toch wel heel voorzichtig

voorstellen dat een bestuurlijke boete of

mee zijn. Je kunt er ook veel mee

een dwangsom heel pragmatisch kan zijn.

kapotmaken. Als je goed tuchtrecht hebt

Zoals bijvoorbeeld bij te laat opleveren

en een beroepsgroep ook overigens

van financiële stukken aan het BFT.

voldoende reinigend vermogen heeft om

branche of meerdere branches waarop

de uitwassen te bestrijden, moet je in principe niet aan “naming and shaming”

DNB en de AFM richten zich onder andere

Moet het BFT meer naar buiten treden om zijn standpunten duidelijk te maken?

op banken, verzekeraars en financiële

Jazeker. Wij moeten met open vizier naar

er voor een tuchtrechter verscheen en wat

markten. Het juridische werkterrein

buiten treden en helder maken waar

de mogelijke gevolgen zijn van dergelijke

is qua toezicht naar mijn mening nog

wij voor staan en daarover adequaat

uitspraken. ■

toezicht wordt gehouden. Het BFT heeft te maken met de juridische beroepen. De

doen. Daar komt bij dat binnen een beroepsorganisatie echt wel bekend is wie

5


Digitale indiening jaarstukken door notarissen en gerechtsdeurwaarders Elk jaar zijn ongeveer 1.450 notarissen en 350 gerechtsdeurwaarders uit hoofde van wettelijke bepalingen verplicht om hun financiële jaarstukken bij het Bureau Financieel Toezicht (BFT) in te dienen. Deze jaarstukken verschaffen het BFT de informatie, die nodig is om zijn taken te kunnen uitoefenen. De financiële cijfers uit de jaarstukken worden vastgelegd in een database. In deze database wordt per notaris en gerechtsdeurwaarder ondermeer de financiële historie vastgelegd. Op basis hiervan wordt automatisch het risicoprofiel van de betreffende relatie bepaald. De database fungeert tevens als workflowmanagementsysteem.

nodige waarborgen te zijn omgeven. Beveiliging en geheimhouding dient voorop te staan. Notarissen en gerechtsdeurwaarders loggen in op DIGIN met de door het BFT toegestuurde gegevens. Indien gewenst kunnen zij hun accountant autoriseren om de jaarstukken digitaal in te dienen. Ook in die situatie blijven de notarissen en de gerechtsdeurwaarders echter verantwoordelijk voor juiste, tijdige en volledige indiening. In verband met de vertrouwelijkheid van de gegevens is uitgebreid aandacht besteed aan de noodzakelijke beveiligingsmaatregelen van het proces. Zo zijn internetlijnen

Effectievere indiening financiële documenten door DIGIN

een printafdruk worden gemaakt ten

beveiligd en is gezorgd voor een

behoeve van de eigen administratie

beveiligingscertificaat.

Om het proces van indienen, vastleggen

Gerechtsdeurwaarders zijn verplicht

en beoordelen voor zowel notarissen

elk kwartaal een overzicht van de

Pilotproject

en gerechtsdeurwaarders als het BFT

bewaringspositie bij het BFT in te dienen.

Momenteel bevindt DIGIN zich in de

efficiënter en effectiever te maken is het

Ook deze overzichten kunnen via DIGIN

testfase. Een pilotproject is daarnaast

BFT in 2006 het project ‘digitalisering

worden ingevuld en/of ingediend.

gestart met accountantskantoren, die

indiening jaarstukken’ (DIGIN) gestart.

Voor zowel notarissen, gerechtsdeur-

zijn gespecialiseerd in het notariaat

Notarissen en gerechtsdeurwaarders of

waarders en de betrokken accountants

en gerechtsdeurwaarders. Begin 2008

de betrokken accountants kunnen via een

als voor het BFT betekent de digitalisering

moet het project zijn afgerond en kan

webportaal de verslagstaten invullen en

van de jaarstukken een aanzienlijke

elke notaris, gerechtsdeurwaarder of

indienen bij het BFT. Het is ook mogelijk

reductie van papieren stukken.

accountant gebruik maken van een

om reeds door de accountant opgestelde

efficiënte en gemakkelijke digitale

verslagstaten in bestandsvorm via dit

Beveiliging en geheimhouding

indiening van financiële verant-

webportaal in te dienen. Notarissen

Uiteraard dient dit proces met de

woordingsdocumenten bij het BFT. ■

en gerechtsdeurwaarders krijgen automatisch een ontvangstbevestiging van de ingediende stukken en in DIGIN is altijd een actueel overzicht beschikbaar ten aanzien van de status en volledigheid van de ingediende gegevens. In DIGIN is het mogelijk om handmatig alle velden van de verslagstaten in te vullen maar voor accountants is het ook mogelijk om gegevens vanuit hun eigen geautomatiseerde systeem door middel van een XML-bestand te importeren in DIGIN. Van de online verslagstaten kan

6


Wijzigingen Wid en Wet Mot

van de akte. Het wetsvoorstel bevat een specifieke bepaling dat de (kandidaat) notaris de vaststelling van de identiteit van de cliënt mag voltooien op het moment

Het Ministerie van Financiën heeft twee concept wetsvoorstellen opgesteld in het kader van de wijziging van de Wet identificatie bij dienstverlening (Wid) en Wet Melding ongebruikelijke transacties (Wet Mot). Het eerste concept wetsvoorstel heeft betrekking op de implementatie van de derde witwasrichtlijn (2005/60/EG van 26 oktober 2005), het tweede wetsvoorstel heeft betrekking op de samenvoeging van de Wid en Wet Mot tot één nieuwe wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme. De huidige Wid en Wet Mot zullen dan worden ingetrokken. In dit artikel een overzicht van de laatste ontwikkelingen.

dat de identificatie op grond van artikel 39 Wna dat vereist. Dit is een versoepeling ten opzichte van de huidige situatie. In de huidige situatie dient de notaris voor de Wid de cliënt te identificeren zodra hij is gestart met zijn dienstverlening; dit is een eerder moment dan het verlijden van de akte.

Binnenlandse rechtspersonen In het wetsvoorstel wordt een bepaling opgenomen dat instellingen de identiteit van binnenlandse rechtspersonen of buitenlandse rechtspersonen die in Nederland zijn gevestigd,

De nieuwe wet ter voorkoming

uitgesteld naar een later tijdstip, mits

moeten vaststellen aan de hand van

van witwassen en financieren van

wordt voldaan aan twee voorwaarden:

documenten, gegevens of inlichtingen

terrorisme brengt voor de instellingen

Er sprake is van een laag risico op

uit betrouwbare bron (bijvoorbeeld

(advocaten, notarissen, accountants,

witwassen en/of financieren van

uittreksels Kamer van Koophandel).

belastingadviseurs, administratiekantoren

terrorisme;

In de praktijk betekent dit dat online

etc.) naast een aantal versoepelingen

De identificatie wordt zo spoedig mogelijk

uittreksels Kamer van Koophandel

ook een aantal lastenverzwaringen

na het eerste contact voltooid.

worden toegestaan, mits de instelling

met zich mee. Eerst zullen een aantal

het uittreksel zelf aanvraagt. Niet langer

versoepelingen worden genoemd.

Daarnaast is een specifieke

wordt geëist dat er sprake moet zijn

Daarna zal worden ingegaan op de

uitzonderingsregel geïntroduceerd voor

van een (elektronisch) gewaarmerkt

lastenverzwaringen alsmede zullen

(kandidaat) notarissen. Notarissen en

uittreksel Kamer van Koophandel.

een aantal overige aspecten worden

kandidaat notarissen zijn op grond van

besproken.

artikel 39 van de Wet op het Notarisambt

Buitenlandse rechtspersonen

(Wna) al verplicht de cliënt (in persoon)

De verplichting om buitenlandse

te identificeren, uiterlijk bij het verlijden

rechtspersonen te identificeren leidt

Moment van identificatie De huidige Wid heeft als uitgangspunt identificatie voorafgaand aan de dienstverlening. In opdracht van het Ministerie van Financiën is in 2006 onderzoek uitgevoerd naar de knelpunten die instellingen ervaren bij de identificatie en meldingsplicht. Hieruit kwam onder andere naar voren dat de juridische beroepsgroepen regelmatig telefonisch vragen ontvangen waarbij het identificeren voorafgaand aan de dienstverlening tot problemen leidt. Hetzelfde geldt voor spoedeisende dienstverlening. Het Ministerie van Financiën heeft nu een regeling voorgesteld waarbij het moment van identificeren van de cliënt kan worden

Wid Wet Mot

7


aanzien van werkzaamheden die worden verricht in het kader van aangiften met betrekking tot successierechten.

Afwikkeling Mot-melding De FIU-NL gaat nadere informatie verstrekken aan de melder over de afdoening van de Mot- melding. Dit betekent onder andere dat een afloopbericht aan de melder zal worden verstrekt. Als de ongebruikelijke transactie is doorgemeld als verdacht, wordt aangegeven hoe een eventueel daaropvolgend strafrechtelijk onderzoek is verlopen. Op basis van deze informatie in de praktijk soms tot problemen.

doorverwijst naar bijvoorbeeld een

kunnen instellingen hun interne

Niet alle landen beschikken over

belastingadviseur. De instelling die de

organisatie aanpassen en medewerkers

een officieel handelsregister zoals

cliënt heeft geïdentificeerd, stelt (op

alert maken op bepaalde trends en

dat in Nederland beschikbaar is.

verzoek) de gegevens van de cliënt

patronen die wijzen op witwassen of

In het wetsvoorstel wordt een

en/of uiteindelijk belanghebbende ter

financieren van terrorisme.

flexibele benadering voorgesteld.

beschikking aan de andere instelling die

Buitenlandse rechtspersonen kunnen

de identificatie overneemt. De instelling

worden geïdentificeerd op basis van

kan zelf de manier bepalen hoe zij

Verbod uitvoering dienstverlening/ transactie

betrouwbare en in het internationale

zich ervan vergewist dat de eerdere

In het oorspronkelijke wetsvoorstel

verkeer gebruikelijke documenten. De

identificatie conform de wet heeft

was een bepaling opgenomen dat de

instelling zal aan de toezichthouder (het

plaatsgevonden. Het ter beschikking

instellingen zich dienen te onthouden

BFT) moeten kunnen aantonen dat het

stellen van de gegevens lijkt de meest

van het uitvoeren van transacties (c.q.

gerechtvaardigd was om op bepaalde

aangewezen weg.

dienstverlening) waarvan zij het sterke

documenten te vertrouwen.

vermoeden hebben dat deze met witwassen of financiering van terrorisme

een nevenvestiging in een derde land

Identificeren van overheidsinstanties en beursgenoteerde vennootschappen

of een introductie door een bedrijf ter

In de praktijk levert het identificeren

voort te zetten c.q. de transactie uit te

plaatse dat ook onder de anti witwas

van overheidsinstanties soms

voeren. Na consultatie van het Openbaar

bepalingen valt. In een nog in te voeren

de nodige problemen op, terwijl

Ministerie, het FIU-NL en de NVB is

uitvoeringsregeling zal ook worden

het witwasrisico in veel gevallen

besloten dit verbod te schrappen. In

ingegaan op de praktische invulling van

nauwelijks aanwezig is. Nederlandse

de praktijk zou verwarring kunnen

het identificeren van maatschappen.

overheidsinstanties (rijksoverheid,

ontstaan tussen het genoemde criterium

zbo’s, gemeenten, waterschappen),

(transacties met het sterke vermoeden

Verruiming van vrijstellingsregeling

zorgen onderwijsinstellingen en

dat deze verband houden met witwassen

hulpverleningsdiensten worden

of terrorismefinanciering) en het criterium

Het wetsvoorstel bevat een verruiming

vrijgesteld.

van ongebruikelijke transacties. Indien

van de vrijstellingsregeling. Indien

Ook beursgenoteerde vennootschappen

een instelling juist handelt, zal zij bij

de identiteit van een cliënt door een

zullen worden vrijgesteld.

het sterke vermoeden van witwassen

Een alternatief kan zijn dat het de instelling is toegestaan om te vertrouwen op de identificatie door

instelling die onder de wetgeving valt

Mot-melding zou het de instelling niet toegestaan zijn om de dienstverlening

of terrorismefinanciering van een

instelling dit overnemen. Ditzelfde

Vrijstelling aangiften met betrekking tot successierechten

geldt indien bijvoorbeeld de bank de

Er komt een vrijstelling voor de

cliënt heeft geïdentificeerd en deze

identificatieplicht en meldplicht ten

eerder is vastgesteld, mag een andere

verband houden. Naast het doen van een

cliënt afscheid nemen van die cliënt en overgaan tot een Mot-melding. Overigens Lees verder op pagina 8

8


Vervolg van pag 7

Beëindiging relatie met cliënt

gedurende de relatie en in bepaalde

De huidige Wid hanteert het

gevallen de herkomst van gelden te

is het in bepaalde gevallen (zie hierna)

uitgangspunt dat geen diensten mogen

achterhalen.

toch verboden om dienstverlening voort

worden verleend indien de identiteit

te zetten c.q. transacties uit te voeren.

niet is vastgesteld. Dit geldt ook onder

Op basis van de huidige wet bestaat

Dit houdt echter verband met het feit dat

de nieuwe wet. Daarnaast wordt een

een inspanningsverplichting om

het cliëntenonderzoek niet het gewenste

nieuwe bepaling ingevoerd. Indien het

de uiteindelijk belanghebbende

resultaat heeft opgeleverd.

cliëntenonderzoek niet leidt tot het

te achterhalen. De aandacht voor

gewenste resultaat dan mogen geen

de uiteindelijk belanghebbende is

Naast de versoepelingen worden

diensten worden verricht. Bijvoorbeeld

ingegeven doordat bij witwassen vaak

ook een aantal lastenverzwaringen

indien de identiteit van de cliënt of

gebruik wordt gemaakt van constructies

ingevoerd (met name als gevolg van

de uiteindelijk belanghebbende niet

om de ware herkomst van het geld

de implementatie van de 3e Europese

te achterhalen is. Ook is denkbaar

te verhullen. Vooral het gebruik en

Richtlijn).

dat de cliënt onderdeel uitmaakt van

misbruik van rechtspersonen is in dit

een moeilijk te doorgronden structuur

kader van belang. De kwetsbaarheid

Cliëntenonderzoek

van internationale vennootschappen.

van rechtspersonen in verband met

Zoals aangegeven in de vorige

Vanwege de risico’s is bepaald dat in

witwassen of terrorismefinanciering is

nieuwsbrief wordt als gevolg

dergelijke gevallen er geen zakelijke

nogmaals bevestigd in een rapport van

van de implementatie van de 3e

relatie mag worden aangegaan, de

de FATF, Misuse of corporate vehicles,

Europese witwasrichtlijn het begrip

transactie niet uitgevoerd mag worden,

dat in oktober 2006 is verschenen.

cliëntenonderzoek geïntroduceerd.

dan wel de bestaande relatie (bij de eerst

Om te voorkomen dat een natuurlijk

Daarbij wordt een onderscheid gemaakt

volgende mogelijkheid) wordt verbroken.

persoon zich verschuilt achter een

in vereenvoudigd cliëntenonderzoek

Het ligt voor de hand dat in dergelijke

keten van rechtspersonen, wordt de

en verscherpt cliëntenonderzoek.

gevallen een Mot-melding wordt gedaan.

verplichting opgenomen om in risico

Een instelling is verplicht verscherpt

gevallen de uiteindelijk belanghebbende

cliëntenonderzoek te doen indien en naar

Politiek prominente personen

te identificeren.

gelang een zakelijke relatie of transactie

Het begrip “politiek prominente

In de vorige nieuwsbrief is reeds

naar haar aard een hoger risico op

personen”, ook wel aangeduid als PEP’s,

ingegaan op de definitie van uiteindelijk

witwassen of terrorismefinanciering met

is een uitvloeisel van de 3e Europese

belanghebbende.

zich mee brengt. Bijvoorbeeld in het

witwasrichtlijn. Indien een zakelijke

geval er mogelijk sprake is van politiek

relatie wordt aangegaan met een PEP of

prominente personen dient verscherpt

diensten worden verricht aan een PEP,

Uitbreiding gegevens bij doen van Mot-melding

cliëntenonderzoek te worden toegepast.

bestaat er een hoger risico op witwassen

Onder de nieuwe wet zal in het

of financieren van terrorisme. In dat

meldformulier ook informatie moeten

geval dient verscherpt cliëntenonderzoek

worden opgenomen over de begunstigde

te worden toegepast. Aangezien dit

van de transactie. Deze zal in de meeste

waarschijnlijk maar voor een beperkte

gevallen bekend zijn.

groep instellingen van belang zal zijn, zal dit verder hier nu niet worden besproken.

Risico benadering ook voor toezichthouder Het wetsvoorstel bevat een risico

Uiteindelijk belanghebbende

georiënteerde benadering. Deze

In risico gevallen hebben instellingen

benadering betekent dat de instellingen

de verplichting om de uiteindelijk

zelf een inschatting moeten maken

belanghebbende van een transactie

van de risico’s die bepaalde cliënten

of een relatie te identificeren en zich

of diensten met zich mee brengen. Dit

te vergewissen van de structuur van

betekent in de praktijk meer aandacht

de groep waartoe een cliënt behoort.

voor cliënten en dienstverlening

Ook bestaat de verplichting om de

die hogere risico’s op witwassen en

activiteiten van de cliënt te controleren

financieren van terrorisme opleveren

9


en minder aandacht voor cliënten en dienstverlening met weinig risico’s. Deze benadering geldt ook voor de toezichthouder (het BFT). Bij de uitoefening van het toezicht zal de toezichthouder zich meer richten op instellingen en diensten die een hoger risico met zich meebrengen. De toezichthouder kan bijvoorbeeld informatie inwinnen bij de FIU-NL over het meldgedrag van een instelling.

Informatieplicht voor toezichthouder In het wetsvoorstel is een nieuwe bepaling opgenomen voor het BFT. Indien het BFT stuit op feiten die kunnen duiden op witwassen of financieren van terrorisme, licht het BFT de FIU-NL in. Deze bepaling gold al voor de AFM en DNB.

Inwerkingtreding nieuwe wet De beoogde datum van inwerkingtreding van de wetsvoorstellen, 1 januari 2008, wordt niet gehaald. Het Ministerie van

Notaris veroordeeld wegens valsheid in geschrifte De rechtbank in Zwolle heeft een oud-notaris en een notarisklerk elk veroordeeld tot een boete van vijftienduizend euro en vier maanden voorwaardelijke celstraf, wegens valsheid in geschrifte.

Financiën streeft nu naar 1 maart 2008 als nieuwe datum. De valsheid in geschrifte vond plaats

geschriften is gepleegd.

Overgangsrecht

bij vrijwillige kavelruil. Daarnaast zijn

De oud-notaris zei tijdens de zitting dat

De samenvoeging van de Wid en Wet Mot

beiden veroordeeld wegens het niet

hij niet op de hoogte was van alle zaken

tot 1 nieuwe wet leidt ertoe dat de Wid

voldoen van de overdrachtsbelasting.

die door zijn klerk behartigd werden. De

en Wet Mot zullen worden ingetrokken.

klerk daarentegen zei dat de notaris wel

Ook het Uitvoeringsbesluit Wet Mot en

De officier van justitie had tijdens de

Wid zal worden vervangen door een

behandeling van de zaak aangegeven

nieuwe algemene maatregel van bestuur.

dat het niet afdragen van de

De rechter oordeelde dat de notarisklerk

Identificatie van cliënten die hebben

overdrachtsbelasting, niet strafbaar was

de waarheid had gesproken en de

plaatsgevonden op basis van de Wid

en drong er bij de rechter op aan de oud-

oud-notaris wel degelijk op de hoogte

blijven geldig onder de nieuwe wet.

notaris en de notarisklerk daarvoor niet

moet zijn geweest van de valsheid in

De KNB en de NVB hebben aangegeven

te vervolgen, vanwege onduidelijkheid

geschrifte en het niet afdragen van de

het wenselijk te vinden om een

in de wetgeving.

overdrachtsbelasting. In het vonnis wijst

overgangstermijn te hanteren bij de

degelijk op de hoogte was.

de rechter op de publieke taak die een

inwerkingtreding van de nieuwe wet. Dit

De rechtbank kwam tot een ander

notaris heeft en dat vertrouwd moet

zou de gelegenheid bieden om interne

oordeel: de oud-notaris en de

kunnen worden op diens integriteit. De

procedures en systemen aan te passen

notarisklerk hebben de belastingdienst

officier van justitie eiste voor de klerk

aan de nieuwe wettelijke bepalingen.

willen misleiden. Er is ten onrechte

een boete van 25 duizend euro en voor

Het Ministerie van Financiën vindt dit

beroep gedaan op vrijstelling van de

de oud-notaris een boete van 15 duizend

vooralsnog niet nodig. ■

overdrachtsbelasting. In het vonnis

gulden. In het vonnis zijn beiden tot

van 28 pagina’s, wordt per kavelruil

dezelfde straf veroordeeld. ■

Dit artikel is bijgewerkt tot 15 november 2007.

uitgelegd hoe en waar valsheid in

10


eisen te stellen aan de continuïteit van het bedrijfsproces.

Externe toetsing Teneinde optimaal aan deze uitgangspunten te kunnen voldoen heeft het BFT zijn automatiseringsorganisatie en processen zodanig ingericht dat voldaan kan worden aan de hoogste standaarden op het gebied van informatiebeveiliging. Een waarborg voor een adequate inrichting wordt verkregen door een externe toetsing van de automatiseringsorganisatie en de processen. De toetsing vindt plaats tegen de standaard ISO/SEC 27001:2005 en omvat maatregelen binnen 10 deelgebieden: Beveiligingsbeleid, Beveiligingsorganisatie,

Beveiliging Informatie bij Bureau Financieel Toezicht

Bedrijfsmiddelen, Personeel, Fysieke maatregelen, Communicatiemiddelen, Toegangsbeveiliging, Ontwikkeling en onderhoud, Continuïteit en Naleving.

Certificaat Sedert mei 2005 beschikt het BFT over

Bij het Bureau Financieel Toezicht is een aantal wettelijke taken ondergebracht. De informatie die van en omtrent onder toezichtgestelden wordt ontvangen wordt op gestructureerde wijze vastgelegd, verwerkt en geïnterpreteerd, Gelet op de wettelijke taken die aan het BFT zijn toevertrouwd, dient de informatieverzameling en -verwerking aan hoge eisen op het gebied van beveiliging en betrouwbaarheid te voldoen.

een certificaat waarin is vastgelegd dat de inrichting van het bedrijfsproces, het informatiebeveiligingsbeleid en de getroffen maatregelen in overeenstemming zijn met de Code voor Informatiebeveiliging volgens de standaard ISO/SEC 27001:2005. Dit certificaat is verstrekt door BSI Management Systems B.V. als daartoe bevoegde organisatie. Ieder jaar wordt door BSI middels een

Integriteit en beschikbaarheid van informatie

Gegeven bovenstaande organisatie-

vervolgonderzoek vastgesteld dat nog

structuur en de afhankelijkheid van het

steeds aan de uitgangspunten van de

Vanwege de landelijke spreiding van

bedrijfsproces van volledige, juiste en

code is voldaan en het certificaat kan

de onder toezichtgestelden worden

tijdige informatie worden hoge eisen

worden verlengd. Door uit te gaan van

door de onderzoekers bij het BFT de

gesteld aan de continue beschikbaarheid

de Code voor Informatiebeveiliging

werkzaamheden niet alleen centraal,

van deze informatie.

wordt gewaarborgd dat het Informatiebeveiligingsbeleid en de

maar voor een belangrijk deel ook op

Certificering van de informatiebeveiliging

hierin opgenomen technische en

een hybride organisatievorm. Naast een centraal bureau in Utrecht is er voor alle

Bij bovengenoemde uitgangspunten gaat

BFT voldoen aan hoge en actuele,

aan het BFT verbonden onderzoekers een

het om de noodzakelijke waarborgen

algemeen aanvaarde, standaarden van

decentrale werkplek ingericht.

omtrent vertrouwelijke informatie en de

informatiebeveiliging. ■

locatie verricht. Derhalve is gekozen voor

organisatorische procedures van het

11


Celstraf voor witwassende advocaat Een advocaat is onlangs door de Rechtbank Utrecht veroordeeld wegens witwassen, handel in illegale geneesmiddelen en deelname aan een criminele organisatie. De advocaat kreeg een onvoorwaardelijke celstraf van 2 jaar opgelegd.

verdachte wel toereikend is voor dat van het ambt van advocaat”. De Deken in Drenthe, mr. M.G. Doornbos, heeft tegen deze advocaat een klacht ingediend in verband met betrokkenheid bij een criminele organisatie, handel in verboden middelen en crimineel bankieren. De tuchtrechtrechter (Raad van Discipline) kan de advocaat van het tableau laten

De advocaat maakte onderdeel uit van

advocaat. Vanaf de derdengeldenrekening

schrappen. In mei 2006 heeft de Raad van

een criminele organisatie. De criminele

zijn bedragen overgemaakt naar een

Discipline dezelfde advocaat al voor een

organisatie beschikte over grote contante

bedrijf in België, met als doel het aankopen

andere zaak van het tableau geschrapt.

bedragen. Over de herkomst van deze

van onroerend goed. De advocaat wist

Deze zaak loopt nog aangezien tegen deze

bedragen zijn wisselende en ongeloof-

dat de medeverdachte(n) beschikte(n)

uitspraak hoger beroep is aangetekend bij

waardige verklaringen afgelegd. De

over crimineel geld, aangezien een

het Hof van Discipline. ■

criminele organisatie maakte zich onder

medeverdachte in België was veroordeeld

andere schuldig aan BTW carrouselfraude.

wegens witwassen. Daarnaast heeft de

Rechtbank Utrecht, 30 oktober 2007,

Bij BTW carrouselfraude wordt doorgaans

advocaat gedurende een periode van twee

LJN BB6867

gebruik gemaakt van een keten van

en een half jaar zijn derdengeldenrekening

Bron: Advocatie.nl, 1 november 2007

ondernemers in binnen en buitenland die

op een oneigenlijke wijze ter beschikking

al dan niet daadwerkelijk goederen leveren

gesteld voor een aantal medeverdachten.

en waarbij ten minste één van de betrokken

Ook beschikte de advocaat over een

partijen niet aan zijn betalings-en/of

contant bedrag van 8 60.000,- waarvan

aangifte verplichtingen voldoet. Deze partij,

over de herkomst zeer ongeloofwaardige

Toezicht is een uitgave van

de zogenaamde ploffer, schrijft facturen

verklaringen zijn afgelegd.

Bureau Financieel Toezicht

uit met BTW die hij niet voldoet aan de

Colofon Euclideslaan 201, 3584 BS Utrecht

fiscus (de BTW wordt door de afnemer wel

De Rechtbank overweegt onder meer het

Postbus 14052, 3508 SC Utrecht

teruggevraagd). Bij de ploffer ontbreekt

volgende over de bijzondere positie van de

Telefoon: 030-2516984

vaak de mogelijkheid tot verhaal.

advocaat: “Dat de verdachte gedurende

Fax: 030-2543785

meerdere jaren witwasactiviteiten aan de

Website: www.bureauft.nl

De advocaat heeft zich gedurende meerdere

dag heeft gelegd is hem dan ook zeer kwalijk

E-mail: [email protected]

jaren schuldig gemaakt aan witwas-

te nemen. Dit geldt temeer nu de verdachte

praktijken. Een aantal medeverdachten

dit heeft gedaan in de rol van advocaat.

Redactie: Jan van Woudenberg RA (BFT),

hebben grote contante bedragen op

Zoals ook uit getuigenverklaringen in dit

Klaas Faber RA (BFT)

een bankrekening in Oostenrijk gestort.

dossier valt af te leiden, wordt aan de

De Oostenrijkse bank heeft van deze

advocaat nog steeds een hoog moreel en

Vormgeving en realisatie:

transacties witwasmeldingen gedaan.

juridisch besef toegedicht. Om die reden

Peter van der Poel bv

Vervolgens zijn deze bedragen overgeboekt

geniet een advocaat meer vertrouwen dan

naar de derdengeldenrekening van de

de gemiddelde burger en mede om die

Toezicht verschijnt drie keer per jaar.

reden beschikt hij over privileges als een verschoningsrecht. Het is dan ook des te

Het Bureau Financieel Toezicht besteedt de uiterste

kwalijker als een advocaat het door de

zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de

samenleving in hem gestelde vertrouwen

informatie in dit blad. Onjuistheden kunnen echter

schaadt door achter de façade van zijn

voorkomen. Het Bureau Financieel Toezicht is niet

advocatenkantoor, zelf te gaan participeren in de criminele activiteiten van zijn cliënten. In het geval van verdachte heeft deze participatie zelfs structurele vormen

aansprakelijk voor onjuistheden of enig handelen op grond van de in dit blad geschreven artikelen. Uitsluitend met schriftelijke toestemming en met uitdrukkelijke bronvermelding van het BFT is het toegestaan de in dit van het BFT afkomstige blad

aangenomen, hetgeen de rechtbank ernstig

opgenomen informatie geheel of gedeeltelijk op

doet betwijfelen of het moreel besef van

enigerlei wijze over te nemen en/of te verspreiden.

12

Derde jaargang • Nummer 2 • December 2007

Column

Trust & Compliance Laatst kocht ik het boek The speed of trust van Stephen Covey. De auteur relativeert onze vlucht vooruit in een stortvloed aan wetten en regels. Covey benadrukt het belang van trust, oftewel vertrouwen. Een woord dat op bijna elke pagina van het boek meerdere malen voorkomt. Wetten en regels leiden tot toezicht en controle en dat alles bij elkaar beoogt compliant gedrag te bevorderen. Covey moet daar

Integriteit; Objectiviteit; Deskundigheid en zorgvuldigheid; Geheimhouding; Professioneel gedrag.

echter niets van hebben: ‘It’s ironic, but from my experience around the world, Sarbanes-Oxley compliance (or its equivalent) has eclipsed the

Het lijkt simpel: slechts vijf

focus on the mistakenly so-called soft stuff, like trust’, en: ‘Compliance

beginselen. Toch zijn er in de VGC 46 pagina’s tekst nodig om deze

regulations have become a prothesis for the lack of trust’.

fundamentele beginselen in te vullen. Accountants en toezichthouders willen graag weten hoe deze beginselen in concrete situaties dienen te

In een democratische samenleving zullen altijd wetten en regels

worden uitgelegd en toegepast. Vervolgens gaan we uitschrijven dat

bestaan. Wetten en regels ordenen, zorgen voor een zo eerlijk

‘Integriteit’ dient te worden uitgelegd als ‘eerlijk en oprecht’ handelen.

mogelijke competitie en maken een samenleving leefbaar. Althans

De juridische haarkloverij roept vervolgens de vraag op wat we onder

zolang die wetten en regels door de geadresseerden worden aanvaard.

‘eerlijk en oprecht’ dienen te verstaan. Het is een voorbeeld van het

Dat is lang niet altijd het geval. Het opstellen van wetten en regels

‘dicht regelen’. Een ander voorbeeld: in de VGC is uitgewerkt dat de

heeft dus alleen zin indien ze zoveel mogelijk worden nageleefd en

geheimhouding van zakelijk verkregen gegevens ook verplicht is tijdens

indien ze bij niet-naleving tot sanctionering leiden. Dat laatste is het

de sociale omgang. Logisch toch? Zo kom je wel tot 46 pagina’s. In feite

ultimum remedium, compliant gedrag dient dan ook gestimuleerd te

door een gebrek aan vertrouwen. Van accountants in toezichthouders:

worden.

zullen die wel een redelijke uitleg geven aan die fundamentele

Dat mag allemaal waar zijn, tegelijkertijd kan een samenleving – gelijk

beginselen? En van toezichthouders in accountants: zullen die niet teveel

Covey stelt - niet functioneren zonder vertrouwen. Zodra je een contract

de grenzen gaan opzoeken of over het randje gaan?

sluit vertrouw je erop dat de andere partij zijn of haar verplichtingen nakomt. Zodra je iemand goed leert kennen vertrouw je erop dat

De Belastingdienst slaat een andere weg in. Niet naar meer regels

hij of zij consistent zal zijn in het gedrag dat wordt vertoond. Des te

en controle, maar juist naar minder. Horizontaal toezicht noemt men

meer vertrouwen er in elkaar is, des te minder wetten en regels. Het

dat. Een interessante ontwikkeling. Sleutelwoorden zijn vertrouwen,

verkrijgen en behouden van vertrouwen in elkaar dient dan ook te

samenwerking en transparantie. Een ontwikkeling die mijns inziens

worden bevorderd.

door de vrije beroepsbeoefenaren met serieuze belangstelling dient te worden gevolgd. Hier liggen marktkansen. Waar accountants,

Waarom snij ik deze thematiek aan? Omdat we in een ‘zoekende

advocaten en belastingadviseurs de afgelopen jaren hun advieskunsten

samenleving’ leven. We zoeken naar oplossingen voor complexe

hebben getoond om hun cliënten zo compliant mogelijk te maken,

problemen. We zoeken naar oplossingen om maatschappelijke waarden

mogen ze nu de arena in om het vertrouwensconcept handen en voeten

en normen te borgen. We zijn ook op zoek naar efficiënt toezicht. We

te geven. Een concept dat we uitwerken in handhavingsconvenanten

zijn op zoek naar de balans tussen wetten en regels en het streven naar

die worden afgesloten tussen fiscus en belastingplichtigen. En waarin

compliance. Ook zoeken we naar de (on)mogelijkheden tot het krijgen

we opnemen dat ‘beide partijen dit convenant met onmiddelijke ingang

en geven van vertrouwen. Vanwege de complexiteit en vanwege onze

kunnen beëindigen’. Als stok achter de deur. Voor als het vertrouwen

onwetendheid vindt onzekerheidsreductie plaats en worden instant

weg is. Dan zijn we weer terug bij af. Dan gaan we strijden over de

oplossingen (te) snel gezocht en (te) snel gevonden.

exacte uitleg en werking van wetten en regels.

Als (Pavlov-)reactie op de boekhoudschandalen zijn het bedrijfsleven

En de boer? Hij ploegde voort ………

en het accountantsberoep geconfronteerd met wetten en regels zoals de Sarbanes-Oxley-Act, de Code-Tabaksblat en de Verordening Gedragscode (VGC). In de VGC draait het om slechts vijf fundamentele beginselen die accountants dienen na te leven:

Marcel Pheijffer

Toezicht is een uitgave van het Bureau Financieel Toezicht en verschijnt 3 keer per jaar

Recommend Documents