Toetsbeleid van Wageningen University. Borging van de kwaliteit van tentamens en examens

Toetsbeleid van Wageningen University Borging van de kwaliteit van tentamens en examens

Toetsbeleid van Wageningen University Borging van de kwaliteit van tentamens en examens

© Mei 2011 Examencommissies Wageningen University

Editor

Mw. Ir J.M.A.S.A. van der Wolk Corporate Education & Research Wageningen UR Photography

Hans Dijkstra en Wim van Hof (GAW ontwerp+communicatie, Wageningen), Guy Ackermans, Wageningen Layout

Jelle de Gruyter (GAW ontwerp+communicatie, Wageningen) Print

Drukkerij Modern b.v., Bennekom

2|

Toetsbeleid van Wageningen University

Inhoudsopgave

Vooraf

5

1.

Inleiding

7

1.1

Toetsing

7

1.2

Huidige situatie: Vertrouwen als basis

7

1.3

Waarom een toetsbeleid?

8

2.

Uitgangspunten Toetsbeleid

11

2.1

Systeemborging

11

2.2

Professionele docenten

11

2.3

Spilfunctie voor de examinator

11

2.4

Voldoen aan wettelijk kader

11

3. Hoe borgt Wageningen University haar tentamens en examens?

13

3.1

Inleiding

13

3.2

Instellingsniveau

13

3.3

Opleidingsniveau

13

3.4

Vakniveau

13

3.5

OER

15

4.

Werkwijze Examencommissies

17

4.1

Inhoudelijk

17

4.2

Organisatorisch

17

4.3

Informatievoorziening

19

4.4 Belangrijke informatiebronnen in relatie tot tentamens en examens

19

5. Implementatie borging kwaliteit van tentamens en examens

21

Bijlage 1 Wettelijke voorschriften m.b.t. borging kwaliteit tentamens en examens

25

Bijlage 2 Overzicht taken en verantwoordelijkheden

27

Bijlage 3 Overzicht borging door examencommissies

29

32

Noten

Inhoudsopgave

|3

Vooraf

4|

Vooraf


5

Per 1 september 2010 is de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW) aangepast. In de wet krijgt de examencommissie een meer expliciete rol: “De examencommissie is het orgaan dat op objectieve en deskundige wijze vaststelt of een student voldoet aan de voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling stelt ten aanzien van kennis, inzicht en vaardigheden die nodig zijn voor het verkrijgen van een graad”. Ook heeft de examencommissie als expliciete taak gekregen “het borgen van de kwaliteit van tentamens en examens”. Om de kwaliteit van de toetsing te bewaken, te bevorderen en te waarborgen, hebben de examencommissies, in overleg met de opleidingsdirecteuren een aantal uitgangspunten en maatregelen vastgelegd in een toetsbeleid, aansluitend bij het onderwijsbeleid. Dit toetsbeleid is een integraal onderdeel van het kwaliteitsbeleid van WU en zal regelmatig geactualiseerd worden. In deze nota wordt de borging van de kwaliteit van toetsen en examens beschreven. Bij het formuleren van het toetsbeleid is er vanuit gegaan dat we binnen Wageningen University te maken hebben met professionele docenten (zowel inhoudelijk als didactisch) en dat het beleid erop gericht moet zijn hen zoveel mogelijk te ondersteunen om hun taken op het gebied van toetsen en beoordelen op een professionele wijze te kunnen uitvoeren. De rol van de examinatoren is duidelijker neergezet en de samenhang met de onderwijsadministratie is omschreven. Ook is in deze nota de taakverdeling tussen examencommissies en opleidingsdirecteuren in kaart gebracht.

Vooraf

|5

Inleiding

1

1.

Inleiding

1.1

Toetsing

7

1.2

Huidige situatie: Vertrouwen als basis

7

1.3

Waarom een toetsbeleid?

8

6|


7

1.1 Toetsing Toetsing is een essentieel onderdeel van een opleiding.

1.2 Huidige situatie: vertrouwen als basis

Studenten maken zich de kennis, het inzicht en de vaar-

Wageningen University heeft veel vertrouwen in de pro-

digheden eigen, zoals die beschreven zijn in de learning

fessionaliteit van docenten en examinatoren. Het Col-

outcomes (eindkwalificaties). Wageningen University

lege van Bestuur stelt leerstoelhouders aan die kunnen

toetst of ze daar in voldoende mate in geslaagd zijn.

beschikken over personeelsleden die doorgaans goede docenten en examinatoren zijn of worden. Naast het aan-

In deze notitie wordt gesproken over toetsen, tentamens

namebeleid zijn er nog vier pijlers waarop dit vertrouwen

en examens. Het examen is het bachelorexamen dat ver-

steunt:

bonden is aan de bacheloropleiding of het masterexamen dat verbonden is aan de masteropleiding (OER art 2, sub f). Met tentamen wordt bedoeld een “beoordelende toets van kennis, inzicht en vaardigheden behorende bij

1.2.1 Scholing

een vak” (OER art 2 sub e) . Een tentamen kan uit één of

Vóór 2008 konden de docenten zich scholen in examine-

meerdere toetsen bestaan. De begrippen toets en tenta-

ring via het programma van docentenondersteuning en

men worden in deze notitie naast elkaar gebruikt.

de onderwijskwalificatie. Vanaf begin 2008 zijn nieuwe docenten verplicht om binnen drie jaar na hun aanstel-

Een tentamen is de toetsing waarbij wordt onderzocht of

ling de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO) te halen. De

de student voldoet aan de eisen die aan het behalen van

tenure track regeling heeft in 2009 deze groep vergroot

het vak worden gesteld. Het tentamen kan de volgende

met docenten die stappen vooruit willen zetten in hun

vormen hebben:

loopbaan. In de BKO opleiding wordt aandacht besteed

• schriftelijke of mondelinge ondervraging en/of

aan toetsen en examineren. Aan het einde van het BKO-

• beoordeling van een verslag, werkstuk of pre-

traject moeten de docenten aantonen dat ze de aspecten

sentatie en/of

•b eoordeling van de tijdens een practicum geleverde prestaties.

van onderwijstoetsing op voldoende niveau voor academisch onderwijs beheersen. Daarnaast is het mogelijk om bij Educational Staff Development een (aanvullende) training over tentamineren te volgen. Ook levert EDUsup-

Tevens kan de mate waarin aan een eventuele aanwe-

port dienstverlening voor docenten inzake digitaal tenta-

zigheidsverplichting is voldaan in de beoordeling worden

mineren. Meer informatie is te vinden op www.esd.wur.nl

betrokken. De toetsvorm van elk vak is aangegeven in

en Edu-exam.1

de studiegids. Het tentamen van een vak kan bestaan uit een combinatie van toetsvormen. Waar dat het geval is, is tevens aangegeven hoe uit de deelbeoordelingen het eindoordeel over het tentamen wordt vastgesteld. Hierbij mogen minimumcijfers per onderdeel gehanteerd worden.

1.2.2 R ichtlijnen vanuit het OWI en de examencommissies Het OWI heeft recent alle docenten aanbevelingen voor

De wijze van toetsen is van invloed op de manier waarop

het maken van een ‘course guide’ gestuurd, waarin ook

studenten studeren. Het is daarom cruciaal dat er goede

informatie is opgenomen over toetsing. Het OWI en de

toetsing plaatsvindt.

examencommissies hebben aanbevelingen opgesteld voor examinatoren en docenten voor het maken van toetsen

Kwaliteitsindicatoren van toetsen zijn:

en tentamens van voldoende kwaliteit, de nota “kwaliteit

van toetsen van vakken, een handleiding”.

• betrouwbaarheid (d.w.z. de mate waarin een toets consistent meet)

• validiteit (d.w.z. de mate waarin de toets meet wat we er mee willen meten; de mate waarin de leeruitkomsten bereikt zijn)

• t ransparantie (d.w.z. de mate waarin de

1.2.3 T erugkoppeling vanuit de studenten Mede op basis van de mening van studenten (o.a. via de

methode(n) van toets en berekening van het

systematische onderwijsevaluaties en de klachtenpro-

cijfer helder zijn voor de student)

cedure) wordt bewaakt of het geschonken vertrouwen terecht is. Waar nodig wordt door opleidingsdirecteuren met docenten over de kwaliteit van hun vak en de bijbehorende toets gesproken. De learning outcomes van de opleidingen zijn vertaald in een vakkenpakket; als die vakken met goed gevolg zijn afgelegd voldoet de student aan de eindkwalificaties van de opleiding. Een andere

Inleiding

|7

goede indicator of onze studenten aan de eindkwalificaties van de opleiding voldoen is hun functioneren in een

1.3 Waarom een toetsbeleid?

vervolgopleiding, de tevredenheid van het werkveld en

Wageningen University zet er op in dat de examencom-

de mate waarin onze studenten snel een passende baan

missies een meer proactieve rol krijgen met betrekking

vinden. Dit controleert Wageningen University door haar

tot het borgen van de kwaliteit van tentamens. Het op-

alumni te volgen en door regelmatig met het werkveld te

stellen van dit toetsbeleid is een van de eerste stappen in

overleggen over de eindkwalificaties.

dit proces. De werkwijze zoals in paragraaf 1.2 omschreven is voor de overheid niet (meer) voldoende. De overheid vraagt,

1.2.4 T oezicht vanuit de examencommissie

via de WHW en het beoordelingskader t.b.v. van accreditatie, dat we als Wageningen University adequaat toetsen

De examencommissie beoordeelt vakkenpakketten, stelt

en dit ook kunnen aantonen. Per 1 september 2010 is

deze vast en bepaalt jaarlijks welke studenten geslaagd

de WHW (Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschap-

zijn voor het afsluitende examen. Zij kan examinatoren

pelijk onderzoek) ingrijpend aangepast (Wet Versterking

aanwijzingen geven met betrekking tot de beoordeling

Besturing). In de wet wordt nu meer aandacht besteed

van degene die het tentamen aflegt en met betrekking tot

aan de borging van de kwaliteit van toetsen. De exa-

de vaststelling van de uitslag. De examencommissies wij-

mencommissie krijgt hierbij een meer expliciete rol: “De

zen niet expliciet examinatoren aan dit is gemandateerd

examencommissie is het orgaan dat op objectieve en

aan de leerstoelhouders. De examencommissie reageert

deskundige wijze vaststelt of een student voldoet aan de

op signalen van docenten en studenten als het gaat om

voorwaarden die de onderwijs- en examenregeling (OER)

toetsen en tentamens. Er is een klachtenprocedure voor

stelt t.a.v. kennis, inzicht en vaardigheden die nodig zijn

klachten met betrekking tot tentamens en examens,

voor het verkrijgen van de graad”. Ook heeft de examen-

waarvan tot nu toe alleen incidenteel en op individuele

commissie als expliciete taak gekregen “het borgen van

basis gebruik wordt gemaakt. Blijkbaar zijn er weinig of

de kwaliteit van tentamens en examens”. Daarnaast is in

geen problemen en dat schept vertrouwen dat de docen-

het nieuwe beoordelingskader van de NVAO t.b.v. accre-

ten en examinatoren zich bewust zijn van hun verant-

ditatie toetsing als een aparte standaard opgenomen. Dit

woordelijke taak.

betekent dat een opleiding op dit onderdeel minimaal een voldoende moet scoren. De instelling moet aantonen dat de toetsingen en de beoordeling binnen de opleidingen

8|


valide, betrouwbaar en transparant zijn. De gerealiseerde leeruitkomsten en eindkwalificaties van de studenten moeten blijken uit de tussentijdse en afsluitende toetsen en de afstudeerwerken (thesis). De wijzigingen in de WHW en het beoordelingskader zijn aanleiding om binnen Wageningen University met betrekking tot de huidige wijze van toetsen en de borging daarvan het toetsbeleid in onderhavige nota te omschrijven. De nota is als volgt opgebouwd. Paragraaf 2 beschrijft de uitgangspunten. In paragraaf 3 wordt de systematiek van de borging van tentamens en examens beschreven. Paragraaf 4 beschrijft de werkwijze van de examencommissie. Paragraaf 5 benoemt de activiteiten die nodig zijn om dit nieuwe toetsbeleid te implementeren. De teksten van de WHW en het beoordelingskader zijn opgenomen in bijlage 1. Bijlage 2 geeft een overzicht van taken en bevoegdheden van de functies en organen die bij het toetsbeleid zijn betrokken. Bijlage 3 schetst een minimum kwaliteitsniveau, inclusief de borging van dit niveau door de examencommissie.

Inleiding

|9


2

2.


2.1

Systeemborging

11 11

2.2

Professionele docenten

11

2.3

Spilfunctie voor de examinator

11

2.4

Voldoen aan wettelijk kader

11

10 |


2.1 Systeemborging

len zoals docent, beoordelaar van tussentijdse toetsen, contactpersoon en examinator niet te scheiden.

De examencommissie is wettelijk verantwoordelijk voor de borging van de kwaliteit van tentamens en examens. Dit betekent niet dat de examencommissie alle tentamens en examens zelf op kwaliteit gaat beoordelen. Door bin-

2.4 Voldoen aan wettelijk kader

nen Wageningen University vast te stellen welke personen

Met dit toetsbeleid voldoet Wageningen University aan het

verantwoordelijk zijn voor een kwalitatief goed tentamen

nieuwe wettelijk kader (WHW en accreditatie richtlijn).

of opleidingsprogramma en door een systeem van toezicht te ontwerpen met bijbehorende informatievoorziening en steekproefsgewijze controles geeft de examencommissie invulling aan de haar opgedragen taak. Op vakniveau heeft de examencommissie deze verantwoordelijkheid gedelegeerd aan de examinatoren. Op niveau van de opleiding werkt de examencommissie samen met de Opleidingsdirecteuren en het OWI.

2.2 Professionele docenten Uitgangspunt voor Wageningen University blijft dat docenten de belangrijkste rol spelen bij de kwaliteit van het toetsen van de prestaties van studenten. Docenten weten zelf, zowel inhoudelijk als didactisch, het beste wat er in een toets moet worden opgenomen. Het toetsbeleid is er dan ook zoveel mogelijk op gericht om bureaucratie te vermijden en docenten zoveel mogelijk te ondersteunen. De kwaliteit van toetsen bij Wageningen University is goed. Het inzichtelijk maken van de relatie tussen toets en leerdoelen c.q. eindkwalificaties is echter nog niet voor alle vakken beschikbaar. Door het inzichtelijk maken wordt borging van de kwaliteit van de toets door de examencommissie mogelijk gemaakt. Ook wordt het hiermee voor visitatiecommissies mogelijk om toe te zien op de borging van de kwaliteit van tentamens en examens.

2.3 Spilfunctie voor de examinator Passend bij het uitgangspunt van de professionele docent en examinator wordt bij deze kwaliteitsborging gestreefd naar een ‘principle based’ benadering i.p.v. een ‘rule based’ benadering. Hiermee bedoelen we dat er een minimum kwaliteitsniveau wordt gesteld, waarbij de verschillende actoren de verantwoordelijkheid en het vertrouwen krijgen om dat niveau in te vullen. Dit minimum kwaliteitsniveau is vastgelegd in deze nota, zie bijlage 3 voor een samenvatting. Het is belangrijk dat de examinator van een vak betrokken is bij een vak en goed op de hoogte is van de learning outcomes en de vertaling daarvan in de opzet van het vak. Dit is te bereiken wanneer de examinator tevens doceert in het vak of contactpersoon –de organisator- is van het vak. Om die reden heeft WU ervoor gekozen rol-


| 11

Hoe borgt Wageningen University

3

haar tentamens en examens?

3. Hoe borgt Wageningen University haar tentamens en examens?

13

3.1

Inleiding

13

3.2

Instellingsniveau

13

3.3

Opleidingsniveau

13

3.4

Vakniveau

13

3.5

OER

15

12 |


Niveau

Wat toetsen?

Hoe borgen?

1. Instellingsniveau

Academische criteria

Toetsbeleid

2. Opleidingsniveau

Eindkwalificaties

Toetsplan op opleidingsniveau

3. Vakniveau

Leeruitkomsten

Toetsplan op vakniveau

3.1 Inleiding

3.3 Opleidingsniveau

Dit hoofdstuk beschrijft hoe het toetsbeleid van

Uitgangspunt op opleidingsniveau zijn de eindkwalificaties

Wageningen University in het licht van de Wet Versterking

(learning outcomes) van de opleiding. De eindkwalificaties

Besturing vorm krijgt. Veel aspecten zijn in de praktijk

van de opleiding moeten voldoen aan de academische

al gangbaar en daarom niet nieuw. Wat wel nieuw is

criteria van de instelling en aan de internationale eisen

dat ze nu in het raamwerk van de kwaliteitsborging

(Dublin descriptoren en eisen vakgebied). De eindkwali-

van tentamens en examens worden geplaatst en dat

ficaties worden opgenomen in het “Study Handbook” van

afspraken over verantwoordelijkheden en bevoegdheden

het lopende jaar als onderdeel van de OER. De inhoud

worden vastgelegd.

van het programma (de vakken) moet aan studenten de

Bij een adequaat systeem van toetsen kunnen drie

mogelijkheid bieden om de beoogde eindkwalificaties te

niveaus onderscheiden worden (zie tabel boven):

halen. Op basis van advies van de opleidingscommissies

1. instellingsniveau; 2. opleidingsniveau en 3. vakniveau.

stelt het opleidingsbestuur (bestuur van het OWI) een matrix vast waarin de leeruitkomsten van elke opleiding worden uitgezet tegen de (verplichte en beperkte keuze-)

3.2 Instellingsniveau

vakken van de opleiding, zodat duidelijk is dat alle leeruitkomsten gehaald worden en dat elk vak zijn plaats heeft

De instelling is verantwoordelijk voor het vaststellen van

in de leerlijn.2 In deze matrix wordt duidelijk gemaakt

het onderwijsbeleid, de onderwijskaders en de criteria die

waar bepaalde kennis/vaardigheid wordt opgedaan of aan

gelden voor alle opleidingen (academische criteria, Dublin

de orde komt.

descriptoren). Om te waarborgen dat adequaat wordt getoetst wordt aan De eindkwalificaties van de opleidingen (de learning out-

de opleidingsmatrix een toetsplan op opleidingsniveau

comes) moeten voldoen aan deze academische criteria.

gekoppeld. In dit toetsplan wordt aangegeven op welke

De examencommissies zijn verantwoordelijk voor het

wijze en bij welk vak een leeruitkomst daadwerkelijk

opstellen van het toetsbeleid van Wageningen University,

wordt getoetst. Het toetsplan moet aansluiten bij de ma-

welk beleid vervolgens wordt bekrachtigd door het college

trix, maar valt hier niet altijd mee samen. Een eindkwalifi-

van bestuur. Hierin is vastgelegd:

catie kan in een aantal verschillende vakken (gedeeltelijk)

aan de orde komen, maar hoeft niet persé in dat vak te

• hoe getoetst wordt dat de student aan de eindkwalificaties voldoet;

•d e procedures voor het toetsen van de individu-

•d e controle hierop door de examinatoren en de

ele onderwijselementen; examencommissies.

worden getoetst. De examencommissie stelt vast of een student, die alle vakken met goed gevolg heeft afgesloten, voldoet aan de eindkwalificaties. Zij doet dit door na te gaan of de eindkwalificaties allemaal zijn afgedekt door de vaktentamens en of daarmee alle eindkwalificaties worden getoetst.

De instelling is verantwoordelijk voor de scholing en ondersteuning van docenten en examinatoren en heeft hiervoor een intern trainingsaanbod ontwikkeld. Docenten en examinatoren kunnen gebruik maken van interne en ex-

3.4 Vakniveau

terne cursussen en opleidingen op het gebied van toetsen en examineren. Ook in de BKO wordt aandacht besteed aan toetsen. Op intranet is voor docenten informatie be-

3.4.1 B enoemen examinatoren per vak

schikbaar over toetsen met o.a. tips voor het formuleren

Op niveau van het vak is de examinator van het vak

van leeruitkomsten en het format van een goede course

verantwoordelijk voor het tentamen. Het is de taak van

guide en een goed toetsplan.

de examencommissie om voor elk vak examinatoren aan te wijzen. De examencommissies wijzen de examinator aan op voordracht van de leerstoelhouder. In voorkomende gevallen kan de examencommissie van de voordracht afwijken. Tot nu toe heeft de examencommissie geen specifieke criteria opgesteld voor het benoemen van

Hoe borgt Wageningen University haar tentamens en examens?

| 13

examinatoren. De examencommissie is voornemens om in

immers op één of andere wijze getoetst moeten worden.

haar eigen Regels & Richtlijnen (R&R) hiervoor criteria op

Het toetsplan wordt opgenomen in de studiewijzer van het

te nemen. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tus-

vak en tijdens de eerste onderwijsbijeenkomst besproken

sen een examinator voor een vak en een thesis. Criteria

met studenten.

zouden bijvoorbeeld kunnen zijn dat een examinator van een cursorisch vak in het bezit is van een BKO of daarmee

Daarnaast wordt aanbevolen om voor ieder tentamen een

vergelijkbare kennis en ervaring en dat hij of zij bij het

scoringsvoorschrift te maken, d.w.z. een toetssleutel bij

vak betrokken is als contactpersoon (vak verantwoorde-

gesloten vragen, antwoordmodel bij open vragen, beoor-

lijke) of docent. Van een examinator van een thesis zou

delingscriteria bij opdrachten, inclusief cesuur.

geëist kunnen worden dat hij gepromoveerd is en/of lid is van een onderzoekschool. Ook overwegen de examencommissies om over te gaan tot benoemen voor een bepaalde periode. De examencommissies doen hiertoe een voorstel in 2011-2012.

3.4.3 W erkwijze examencommissies bij cursorische vakken De examencommissie checkt steekproefsgewijs of ten-

In de huidige OER en het studentenstatuut staan (ge-

tamenopgaven en tentamens aanwezig zijn. Ook checkt

drags)regels opgenomen over de gang van zaken tijdens

de examencommissie of er een toetsplan is. Elk jaar

het tentamen. De examencommissie overweegt om ook

bespreekt de examencommissie al dan niet samen met

een protocol voor surveillanten op te stellen.

een toetsdeskundige een aantal vakken met de betrokken examinatoren, om inzicht te krijgen in hun manier om validiteit, betrouwbaarheid en transparantie van tenta-

3.4.2 Cursorische Vakken

mens te garanderen. De steekproef bestaat bijvoorbeeld uit alle/ een deel van de vakken van één leerstoelgroep,

De verschillende vakken dragen bij aan de eindkwalifica-

of van een bepaalde fase van een opleiding. In die ge-

ties van de opleiding. Voor ieder vak worden leeruitkom-

sprekken zullen ook best practices en eventuele (brede)

sten geformuleerd. De leeruitkomsten van het vak worden

aandachtspunten en problemen aan de orde komen.

in het “Study Handbook” opgenomen. De wijze van toetsen en de wijze waarop de beoordeling van de student tot

Daarnaast zullen de examencommissies met enige re-

stand komt wordt vastgelegd in het “Study Handbook”. De

gelmaat de mening van de opleidingsdirecteuren polsen

vakken moeten zo worden getoetst dat helder is dat bij

over de kwaliteit van tentamens en examens, die zich op

een positieve beoordeling de student de leeruitkomsten

hun beurt baseren op de resultaten van de vakevaluaties.

van het vak heeft gehaald. De toetsen moeten valide,

Een vakevaluatie met een lage beoordeling op de vragen

betrouwbaar en transparant zijn. De examinator van het

die de tentamens betreffen, zal aanleiding zijn voor de

vak is verantwoordelijk voor de kwaliteit van de toets c.q.

opleidingsdirecteur om dit te bespreken met de contact-

tentamen.

persoon van het vak. Indien nodig betrekt de contactpersoon van het vak de examinator hierbij. Bij vermoeden

De examinator zorgt dat hij aan de examencommissie kan

van ernstige zaken of bij persistente lage beoordelingen

laten zien op welke wijze de kwaliteit van de toets c.q.

vraagt de opleidingsdirecteur de examencommissie om

tentamen gewaarborgd is. Het toetsplan is daarbij een

gezamenlijk de situatie te onderzoeken. De examencom-

goed instrument. In de nota “Kwaliteit van toetsen van

missie vraagt tenminste de examinator naar de gang van

vakken; een handleiding” is vastgelegd hoe een toetsplan

zaken rond het tentamen. De examencommissie en de

er uit kan zien. De examinator kan ook op een andere

opleidingsdirecteur bekijken gezamenlijk welke acties

wijze waarborgen dat de toets adequaat is.

eventueel genomen moeten worden. De examencommis-

De examinator zorgt ervoor dat in elk geval de tentamen-

sie ontvangt daartoe per jaar een lijst met vakken waar-

opgaven en de gemaakte tentamens (in geval van schrif-

voor een lage beoordeling op de vragen met betrekking

telijke tentamens) tenminste voor een periode van 2 jaar

tot de tentamens.

bewaard worden. Docenten zullen ook nauw betrokken zijn bij de uitvoering van de in deze paragraaf opgesomde

Naast de eigen initiatieven zullen de examencommissies

taken van de examinator. Zij werken daarbij onder ver-

ook reageren op signalen uit het veld, zoals die tot hen

antwoordelijkheid van de examinator.

komen via onderwijsevaluaties, de opleidingsdirecteuren of studenten zelf. De examencommissie zal E&R (QSI)

Wageningen University streeft ernaar dat op termijn voor

informatie vragen over slagingspercentages van vak-

alle cursorische vakken een toetsplan wordt gemaakt,

ken, aantal pogingen dat studenten doen om een vak te

waarin staat aangegeven met welke methode(n) de

halen, cijferverdelingen en gemiddelde cijfers van theses.

leeruitkomsten worden getoetst en hoe het cijfer wordt

Lage en extreem hoge scores kunnen aanleiding zijn om

berekend. Dit kan parallel gebeuren aan het beschrijven

nadere inlichtingen in te winnen bij de examinator en/of

van de leeruitkomsten van het vak; elke leeruitkomst zal

opleidingsdirecteur en met hem in gesprek te gaan.3

14 |


De Rector Magnificus heeft besloten dat vakken inhoude-

teur OWI vraagt de examencommissie om gezamenlijk de

lijk onderworpen moeten worden aan een peer review;

situatie te onderzoeken. De examencommissie vraagt ten

voorgesteld wordt om hierbij aan te sluiten en de peers

minste de betrokken examinator naar de gang van zaken

ook de tentamens te laten evalueren. Dit vereist goede

rond de beoordeling. De examencommissie en de direc-

coördinatie om te voorkomen dat examinatoren door

teur OWI bekijken gezamenlijk welke acties eventueel

teveel verschillende personen/instituties op hetzelfde

genomen moeten worden. De examencommissie ontvangt

onderwerp worden aangesproken.

daartoe per jaar de relevante resultaten van de evaluatie niet cursorische vakken.

3.4.4 Thesis en internship (stage) Voor de beoordeling van de (bachelor en master) thesis

3.5 OER

en stage is een beoordelingsformulier opgesteld. Deze for-

De examencommissie stelt voortaan een eigen document

mulieren zijn te vinden op de OWI portal. Bij de beoorde-

“Regels en Richtlijnen” op waarin de regels voor het vast-

ling van de thesis zijn altijd, ten minste twee assessoren

stellen van de uitslag van tentamens en examens wor-

betrokken: de begeleider van de thesis en de examinator.

den vastgelegd. Regels om de uitslag van tentamens en

De examinator is eindverantwoordelijk voor het verloop

examens te beoordelen en vast te stellen die in de huidige

van de beoordeling en de beoordeling zelf. Het ingevulde

OER staan zullen daaruit worden verwijderd.

beoordelingsformulier en de thesis zelf wordt (blijvend)

In de regels en richtlijnen examencommissies wordt o.a.

digitaal opgeslagen bij de bibliotheek en zijn opvraagbaar.

in ieder geval beschreven:

Het is aan te raden om per leerstoelgroep één examinator

• verplichting tot inzichtelijk maken van de

te benoemen voor thesis om er voor zorg te dragen dat

borging van de kwaliteit van het tentamen, bij

er binnen de leerstoelgroep op vergelijkbare wijze beoor-

voorkeur door het opstellen van een toetsplan

deeld wordt.

• bekendmaking examinatoren (studiegids, toets-

• criteria voor benoemen examinatoren

• wijze van bekendmaking toetsvorm en norme-

• regels m.b.t. deeltoetsen die deel uitmaken

plan)

Voor stages geldt een vergelijkbare opzet. Voor stage verslagen geldt een bewaartermijn van 2 jaar.

ring (studiegids, toetsplan)

3.4.5 W erkwijze examencommissies bij thesis en internships (stages) De examencommissies controleren steekproefsgewijs of

van het tentamen (“niet, tenzij vermeld in de studiegids”)

deze regels in de praktijk worden nageleefd en of alle

lopende academisch jaar, tenzij anders bepaald

thesis verslagen worden opgeslagen bij de bibliotheek. De examencommissies organiseren meta beoordelingen, om

in het study handbook)

de betrouwbaarheid van de beoordelingen van theses en

overleg met de examencommissie)

• uiterlijke termijn beschikbaar komen van tenta-

• bewaartermijn tentamens wordt beschreven

• bewaartermijn tentamenopgaven wordt be-

• regels met betrekking tot de praktische gang

opnieuw beoordeeld. Vanaf 2011-2012 organiseren de examencommissies

mencijfers (10 werkdagen)

jaarlijks meta beoordelingen voor ongeveer 10-15 leerstoelgroepen. De resultaten van de vakevaluaties (voor

• regels m.b.t. afwijken van de in het study handbook beschreven tentamenvorm (altijd in

stages te optimaliseren. In deze meta beoordelingen worden theses en stageverslagen door collega’s en/of peers

• geldigheidsduur deeltoetsen (gedurende het

schreven

niet cursorische vakken) beïnvloeden de selectie van de

van zaken bij het afnemen van tentamens;

leerstoelgroepen die bezocht worden door de examen-

aantal surveillanten, gebruik woordenboeken,

commissies.

telefoons, etc

Daarnaast zullen de examencommissies met enige regelmaat de mening van de opleidingsdirecteuren polsen over

• procedure hoe om te gaan met fraude en vermoedens van fraude

• gedragsregels tijdens tentamens

de kwaliteit van beoordeling van de theses en stages, die zich op hun beurt baseren op de resultaten van de evaluaties niet cursorische vakken. Een lage beoordeling op de vragen die de beoordeling betreffen, zal aanleiding zijn voor de opleidingsdirecteur om dit te bespreken met de betreffende leerstoelhouder. Bij vermoeden van ernstige zaken of bij persistente lage beoordelingen geeft de opleidingsdirecteur dit door aan de Directeur OWI. De direc-

Hoe borgt Wageningen University haar tentamens en examens?

| 15


4

4.


4.1

Inhoudelijk

17

4.2

Organisatorisch

17

4.3

Informatievoorziening

4.4 Belangrijke informatiebronnen in relatie tot tentamens en examens

16 |


17

19 19

4.1 Inhoudelijk

• De examencommissie stelt de examinatoren

Omdat de kwaliteit van de tentamens en examens een

jaarlijks op de hoogte van veranderingen in

integraal onderdeel is van de kwaliteit van vakken en

de regels en richtlijnen met betrekking tot het

opleidingen is het toetsbeleid een integraal onderdeel van het kwaliteitsbeleid van Wageningen University. Het effectueren van het toetsbeleid wordt in samenhang vormge-

examineren.

• De examencommissie vraagt examinatoren onregelmatigheden bij tentamens te melden.

geven met het effectueren van het kwaliteitsbeleid, met dien verstande dat het OWI eerste verantwoordelijke is voor de operationele kwaliteit van het onderwijs en dat de examencommissies een eigenstandige verantwoordelijk-

4.2.2 Rol opleidingsdirecteur

heid hebben voor wat betreft de tentaminering en de exa-

In het onderwijsmodel van Wageningen University heeft

minering. In de uitvoering van de borging is gezocht naar

het OWI-bestuur de verantwoordelijkheid voor de inhou-

een werkwijze die aansluit op de werkwijze bij de borging

delijke kwaliteit van de opleidingen. Het OWI bestuur

van de kwaliteit van vakken en opleidingen. De rol van de

belegt de uitvoerende en voorbereidende taken hiervoor

leerstoelhouders, examinatoren en opleidingsdirecteuren

bij de opleidingsdirecteuren. Zij zien vanuit die rol toe op

wordt hieronder beschreven.

de kwaliteit van de vakken (cursorisch en niet cursorisch) zowel wat betreft de inhoud van het vak als ook wat betreft de kwaliteit van de toets/tentamen.

4.2 Organisatorisch

Op het moment dat een cursorisch vak bij de vakevaluatie een aandachtspunt heeft wat betreft het tentamen, dan

4.2.1 Rol examencommissie

• Opstellen en actueel houden van het toetsbeleid

bespreekt de opleidingsdirecteur dit met de contactpersoon van het vak, en in geval van ernstige zaken samen met de examencommissie.

Wageningen University

• Toezien op en waarborgen van juiste naleving ervan binnen Wageningen University

•D e examencommissies wijzen de examinator

De opleidingsdirecteur informeert de examencommissie op het moment dat de onderwijsevaluatie van niet cursorische vakken laten zien dat de tentaminering mogelijk

aan op voordracht van de leerstoelhouder. In

niet van voldoende kwaliteit is en verzoek de examen-

voorkomende gevallen kan de examencommis-

commissie om bij de betrokken leerstoelgroep een nader

sie van de voordracht afwijken.

onderzoek uit te voeren, c.q. op te nemen in de steek-

•D e examencommissie kan in de Regels & Richt-

proefsgewijze beoordelingen/controles.

lijnen (R&R) kwaliteitseisen formuleren waaraan examinatoren moeten voldoen

•D e examencommissie stellen een protocol op voor surveillanten

4.2.3 Rol leerstoelhouder De leerstoelhouder heeft de verantwoordelijkheid voor

• De examencommissie geeft richtlijnen mee aan

het voorzien in goed onderwijs door professionele docen-

de leerstoelhouders voor het voordragen van

ten. Hij/zij zorgt voor de organisatorische randvoorwaar-

examinatoren (zie ook paragraaf 3.4). Hierbij

den zodat het mogelijk wordt goed onderwijs te geven;

worden de onderstaande criteria voorgesteld:

bijvoorbeeld door het zorgen voor opleidingen, of trainin-

Voor cursorische vakken:

gen voor docenten, organiseren van het vastleggen van

- BKO opleiding met goed gevolg afgerond, of

cijfers, etc. Hij draagt kandidaat examinatoren voor en

andere aantoonbare ervaring met onderwijs,

zorgt ervoor dat docenten en examinatoren zich aan het

en

toetsbeleid houden.

- Betrokken bij het vak als contactpersoon (vak verantwoordelijke) of docent

Voor niet cursorische (thesis en internship) vakken:

- gepromoveerd of anderszins aantoonbare ervaring met het onderwerp van het vak, of lid is van een onderzoekschool.

- Bij voorkeur één examinator per leerstoelgroep voor thesis, om te waarborgen dat thesis op een vergelijkbere wijze worden beoordeeld

Werkwijze Examencommissie

| 17

18 |


4.2.4 Rol examinatoren

• Examinatoren worden op voordracht van de

pen voor niet cursorische vakken

leerstoelhouder in de jaarlijkse onderwijswijzi-

verslagen

gingsronde voor (cursorisch en niet cursorische)

is de onderstaande informatie nodig:

vakken door de examencommissies aangewe-

• overzicht van het gemiddelde thesiscijfer, en

zen. De naam van de examinator staat bij het

variatie tussen groepen en tussen jaren (jaar-

betreffende vak vermeld in de studiegids.

lijks)

•D e examinator is verantwoordelijk voor een

• overzichten van opgeslagen thesisverslagen per

• een overzicht met vakken die op de evaluatie-

goed en ordelijk verloop van het tentamen en zorgt voor een adequate administratieve afhan-

leerstoelgroep

deling van de resultaten, invoeren cijfers etc.

• meta beoordelingen van thesis- en internship-

resultaten met betrekking tot de tentamens een

•D e examinator zorgt ervoor dat voor het vak waarvoor hij verantwoordelijk is door de betrok-

aandachtspunt (ster) hadden (jaarlijks).

• aspecten m.b.t. de kwaliteit van toetsen van

ken docenten een tentamen van voldoende

niet cursorische vakken die naar voren zijn ge-

kwaliteit wordt opgesteld. Bij voorkeur wordt

komen uit de evaluatie niet cursorische vakken

dit met behulp van een toetsplan aangetoond,

en de maatregelen die zijn genomen door de

conform de nota “kwaliteit van toetsen van vak-

opleiding (jaarlijks)

ken- een handleiding”.

•D e examinator zorgt ervoor dat de tentamenopgaven en de gemaakte tentamens (ingeval van schriftelijke tentamens) ten minste voor een periode van 2 jaar worden bewaard.

4.4 B elangrijke informatiebronnen in relatie tot tentamens en examens

4.3 informatievoorziening

tentamens

• Bepalingen met betrekking tot tentamens en

• Regels en Richtlijnen Examencommissies

• https://portal2.wur.nl/sites/ESD/nl-nl/Intern/

•c ursus tentaminering Educational Staff

cursorische vakken die naar voren zijn gekomen

• OWI portal

uit de vakevaluaties en de maatregelen die zijn

• www.intranet.wur.nl/educationsurveys

De examencommissie heeft de volgende gegevens nodig om haar taken goed uit te voeren.

examens OER

Voor het jaarlijkse gesprek met de opleidingsdirecteuren over:

• Bepalingen studentenstatuut aangaande

Projecten/tentamineren/default.aspx

• aspecten m.b.t. de kwaliteit van toetsen van

Development

genomen door de opleiding

• aspecten m.b.t. de kwaliteit van toetsen van niet cursorische vakken die naar voren zijn gekomen uit de evaluatie niet cursorische vakken en de maatregelen die zijn genomen door de opleiding

is de onderstaande informatie nodig:

•e en overzicht met vakken die op de evaluatievragen met betrekking tot de tentamens een aandachtspunt (ster) hadden (jaarlijks).

•e en overzicht van de evaluatievragen m.b.t. de tentaminering van individuele leerstoelgroepen voor niet cursorische vakken (jaarlijks).

Voor de jaarlijkse gesprekken met de leerstoelhouders (cyclus van 5 jaar) over:

• eventuele verschillen in becijfering van de ver-

•k nelpunten m.b.t. de tentaminering van thesis

• een overzicht van de evaluatieresultaten m.b.t.

schillende leerstoelgroepen vakken. de tentaminering van individuele leerstoelgroe-

Werkwijze Examencommissie

| 19

Implementatie borging kwaliteit van tentamens

5

en examens

5. Implementatie borging kwaliteit van tentamens en examens

20 |


21

Om te voldoen aan de kaders zoals die gesteld worden

Examencommissie

in de aangepaste WHW zullen er extra inspanningen

• onderzoeken de matrices en toetsplannen van

gevraagd worden van vele personen en gremia binnen

alle opleidingen en gaan na of de eindkwalifica-

Wageningen University. In verband met de aankomende

ties allemaal zijn afgedekt door de tentamens

accreditaties moet voor zomer 2012 het proces van kwaliteitsborging van toetsing vastgesteld zijn en een start

(eenmalig)

• jaarlijkse check van toetsplannen op oplei-

gemaakt zijn met de implementatie. Dit wil concreet

dingsniveau en veranderingen in matrices van

zeggen dat het onderstaande samenhangende pakket van

eindkwalificaties en vakken, via onderwijswijzi-

maatregelen geïmplementeerd moet zijn.

gingsronde;

Een deel van de uit te voeren werkzaamheden is eenmalig, met jaarlijks onderhoud (opstellen R&R en criteria

• maken afspraken voor deze checks in het kader van de onderwijswijzigingsronde.

• stellen Regels en Richtlijnen op (R&R), afstem-

examinatoren). Echter, het gaat hier om een uitbreiding

men met E&R/JZ i.v.m. nieuwe OER; waarin

van het takenpakket van de examencommissie, en bete-

o.a. de regels voor het vaststellen van de

kent dus extra inspanning/werkbelasting. Kost dus extra

uitslag van tentamens en examens worden

capaciteit. Deze kan enigszins opgevangen worden door

vastgelegd. Beoogd wordt om dit met ingang

onder andere een effectievere aanpak en duidelijk beleg-

van academisch jaar 2012-2013 gerealiseerd te

gen van taken bij de overige bij toetsbeleid betrokken

hebben.

functionarissen en organen. Afgesproken is dat tot zomer

• operationaliseren criteria voor examinatoren;

2012 er geen organisatorische of formatieve wijzigingen

• ontwikkelen procedure voor aanwijzen van exa-

zullen zijn met betrekking tot de examencommissies. Op

minatoren; maken afspraken in het kader van

zijn laatst in de zomer van 2013 zal het nieuwe toetsbe-

de onderwijswijzigingsronde (eenmalig)

leid van de examencommissies geëvalueerd worden en zal

• aanwijzen van examinatoren; (jaarlijks)

ook de organisatorische opzet en omvang worden her-

• zetten intranetsite op met informatie voor exa-

overwogen. Hieronder volgt een overzicht van de maatre-

minatoren (cursussen, tips), in samenwerking

gelen die nodig zijn om dit toetsbeleid te implementeren.

met ESD;

Raad van Bestuur

• bekrachtigen toetsbeleid op voordracht van de

• faciliteren van examencommissie zodat toetsbe-

kwaliteit van de toetsen, bij voorkeur aan de

examencommissies; leid uitgevoerd kan worden;

hand van een toetsplan en beoordelingscriteria per vak met (groep van) examinatoren;

•d idactische scholing aandacht doen geven in • OER herzien, opdat de OER voldoet aan de

overleg met opleidingsdirecteuren;

• aansluiten bij peer review van vakken door ook

• uitwerking en organisatie meta beoordelingen

WHW. Afstemmen met examencommissie i.v.m. Regels &Richtlijnen (voor 2012-2013), inclusief

• reageren op signalen vanuit het veld (o.a. onderwijsevaluaties) m.b.t. toetsing, in nauw

R&O gesprekken;

• jaarlijkse steekproefsgewijze evaluatie van de

toetsen door peers te laten beoordelen;

regelen deeltoetsen. Regels om de uitslag van

van theses; aansluiten bij peer review.

tentamens en examens te beoordelen en vast

te stellen die in de huidige OER staan zullen

Examinatoren

daaruit worden verwijderd.

• zorg dragen voor tentamens en toetsen van

• bij voorkeur voor cursorische vakken een toets-

• Wageningen University streeft ernaar dat op termijn voor alle cursorische vakken een toets-

voldoende kwaliteit

plan wordt gemaakt, waarin staat aangegeven

plan maken, waarin staat hoe de leeruitkomsten

met welke methode(n) de leeruitkomsten worden getoetst en hoe het cijfer wordt berekend.

worden getoetst

• voor cursorische vakken, indien wenselijk, bij elk tentamen scoringsvoorschrift of specificatie-

OWI bestuur

•p er opleiding matrix maken met eindkwalifica-

tabel, inclusief cesuur, maken,.

ties en vakken (gereed); opnemen in het Study Handbook,

• per opleiding toetsplan maken, waarin staat

• zorg dragen voor bewaren tentamenopgaven en gemaakte tentamens gedurende 2 jaar

• deelnemen aan metabeoordelingen voor niet cursorische vakken (thesis en stages)

waar de eindkwalificaties worden getoetst. Met

ingang van 2011-2012 is dit voor alle studie-

De voorgestelde maatregelen zullen veranderingen voor

programma’s van WU gerealiseerd.

de volgende actoren betekenen.

•d ocentenondersteuning op het gebied van toetsen promoten;

Implementatie borging kwaliteit van tentamens en examens

| 21

22 |


Opleidingsdirecteuren Voor opleidingsdirecteuren betekent deze nieuwe werkwijze dat zij meer expliciet betrokken zijn bij de borging van de kwaliteit van de tentamens van vakken. De opleidingsdirecteuren zullen naar aanleiding van hun bevindingen over de kwaliteit van de tentamens / toetsen op basis van de vakevaluatie resultaten verslag uitbrengen aan de examencommissie. Zij kunnen de steun van de examencommissie inroepen bij het vermoeden van meer of minder ernstige zaken met betrekking tot de tentaminering. Deze nieuwe vereisten zullen meer tijd vragen van opleidingsdirecteuren. Docenten, examinatoren De boven beschreven inspanningen zijn eenmalig voor docenten, examinatoren en opleidingen, maar vragen wel jaarlijks onderhoud. De eerste grote slag, het opstellen van de matrices en toetsplannen zal worden gemaakt in het kader van het project accreditatie 2012. Het moet benadrukt worden dat het opstellen van toetsplan en scoringsvoorschriften, naast enig extra werk, ook voordelen oplevert voor de examinator. De examinator kan bijv. aan de hand van het toetsplan eenvoudig checken of zijn concept-tentamenvragen daadwerkelijk alle leeruitkomsten dekken, of dat er nog een vraag bij moet (of juist af moet, als dezelfde leeruitkomsten meermaals getoetst worden). Een scoringsvoorschrift stelt de student in staat om zelf zijn tentamen na te kijken zonder uitleg van de examinator, wat tijdwinst voor de examinator oplevert omdat er minder achterafgesprekken zullen zijn. Leidinggevenden In R&O gesprekken met docenten zullen leidinggevenden aandacht gaan besteden aan de scholing die medewerkers nodig hebben m.b.t. tentamineren. E&R WU zet er op in om per 2012-2013 overzichten van cursorische vakken, die bij de onderwijsevaluaties een lage beoordeling met betrekking tot de tentamens hebben, systematisch te kunnen genereren. Tot die tijd zijn de examencommissies afhankelijk van een signaal van de betrokken opleidingsdirecteur wanneer vakken aandachtpunten hebben met betrekking tot het tentamen. In samenwerking met de bibliotheek ontwikkelen van een overzicht opgeslagen theses (en stage verslagen), inclusief beoordelingsformulieren.

Implementatie borging kwaliteit van tentamens en examens

| 23

Bijlage

Bijlage 1 Wettelijke voorschriften m.b.t. borging kwaliteit tentamens en examens

24 |


1

25

Wettelijke voorschriften m.b.t. borging kwaliteit tentamens en examens

2. I ndien een student of extraneus fraudeert, kan de examencommissie de betrokkene het recht ontnemen één of meer door de examencommissie aan te wijzen tentamens of examens af te leggen, gedurende een door de examen-

A. Aanpassing WHW art. 7.12 en 7.13 per 01-09-

commissie te bepalen termijn van ten hoogste

2010

een jaar. Bij ernstige fraude kan het instellingsbestuur op voorstel van de examencom-

Artikel 7.12. Examencommissie

instelling heeft een examencommissie.

missie de inschrijving voor de opleiding van de

1. E lke opleiding of groep van opleidingen aan de

betrokkene definitief beëindigen.

3. D e examencommissie stelt regels vast over

2. D e examencommissie is het orgaan dat op

de uitvoering van de taken en bevoegdheden,

objectieve en deskundige wijze vaststelt of een

bedoeld in het eerste lid, onderdelen a, b en

student voldoet aan de voorwaarden die de on-

d, en het tweede lid, en over de maatregelen

derwijs- en examenregeling stelt ten aanzien

die zij in dat verband kan nemen. De exa-

van kennis, inzicht en vaardigheden die nodig

mencommissie kan onder door haar te stellen

zijn voor het verkrijgen van een graad.

voorwaarden bepalen dat niet ieder tentamen met goed gevolg afgelegd hoeft te zijn om vast

Artikel 7.12a. Benoeming en samenstelling examencom-

te stellen dat het examen met goed gevolg is

missie

afgelegd.

1. H et instellingsbestuur stelt de examencommis-

4. D e examencommissie stelt jaarlijks een ver-

sie in en benoemt de leden op basis van hun

slag op van haar werkzaamheden. De exa-

deskundigheid op het terrein van de desbetref-

mencommissie verstrekt het verslag aan het

fende opleiding of groep van opleidingen.

instellingsbestuur of de decaan.

2. H et instellingsbestuur draagt er zorg voor dat het onafhankelijk en deskundig functioneren

Artikel 7.12c. Examinatoren

van de examencommissie voldoende wordt

1. V oor het afnemen van tentamens en het vast-

gewaarborgd.

stellen van de uitslag daarvan wijst de exa-

3. A lvorens tot benoeming van een lid over te gaan, hoort het instellingsbestuur de leden van

mencommissie examinatoren aan.

2. D e examinatoren verstrekken de examencom-

de desbetreffende examencommissie.

missie de gevraagde inlichtingen.

Artikel 7.12b. Taken en bevoegdheden examencommissie

B. NVAO Beoordelingskader t.b.v. accreditatie per

01-01-2011 (uitwerking WHW art. 5a8 inzake ac-

1. N aast de taken en bevoegdheden, bedoeld in de artikelen 7.11 ( getuigschrift) en 7.12

creditatiekaders en toetsingskaders).

tweede lid (student voldoet aan kwalificaties om graad te krijgen), heeft een examencom-

Standaard 3 (beperkte opleidingsbeoordeling) of 16

missie de volgende taken en bevoegdheden:

(uitgebreide opleidingsbeoordeling)

a. h et borgen van de kwaliteit van de tentamens

b. h et vaststellen van richtlijnen en aanwijzin-

en examens onverminderd artikel 7.12c,

Criterium: De opleiding beschikt over een adequaat systeem van

gen binnen het kader van de onderwijs- en

toetsing en toont aan dat de beoogde eindkwalificaties

examenregeling, bedoeld in artikel 7.13, om

worden gerealiseerd.

de uitslag van tentamens en examens te beoordelen en vast te stellen,

c. h et door de meest daarvoor in aanmerking

Toelichting: Het gerealiseerde niveau blijkt uit de tussentijdse en af-

komende examencommissie verlenen van

sluitende toetsen, de afstudeerwerken en de wijze waarop

toestemming aan een student om een door

afgestudeerden in de praktijk of in een vervolgopleiding

die student samengesteld programma als

functioneren. De toetsen en de beoordeling zijn valide,

bedoeld in artikel 7.3c te volgen, waarvan

betrouwbaar en voor studenten inzichtelijk.

het examen leidt tot het verkrijgen van een graad, waarbij de examencommissie tevens aangeeft tot welke opleiding van de instelling dat programma wordt geacht te behoren voor de toepassing van deze wet, en

d. h et verlenen van vrijstelling voor het afleggen van één of meer tentamens.

Bijlage 1

| 25

Bijlage

Bijlage 2 Overzicht taken en verantwoordelijkheden

26 |


2

27

Instellingsbestuur (RvB) •

Stelt OER vast

WHW art. 7.13 lid 1

•

Stelt examencommissie in

WHW art. 7.12 a

•

Benoemt de leden van de examencommissie op basis van hun deskundigheid op het terrein van de (groep van) opleiding(en)

•

Draagt er zorg voor dat de onafhankelijkheid en deskundig functioneren van de examencommissie wordt gewaarborgd

Bestuur van de opleiding (OWI-bestuur) •

Vaststellen eindkwalificaties van de opleiding

WHW art. 7.13 lid 2c

•

Zorgen dat eindkwalificaties aansluiten bij internationale eisen

Beoordelingskader standaard 1

•

Vaststellen inhoud van de opleiding: welke vakken, welke omvang, welke

WHW art. 7.13 lid 2a

periode

Beoordelingskader standaard 2 en 3

•

Verantwoordelijk dat met de inhoud van de opleiding de eindkwalificaties kunnen worden gehaald

•

Verantwoordelijk dat met beoordelingen adequaat wordt getoetst of de


studenten de eindkwalificaties hebben gerealiseerd Examencommissie •

Stelt op objectieve en deskundige wijze vast of een student voldoet aan

WHW art. 7.12

de voorwaarden die de OER stelt ten aanzien van de eindkwalificaties •

Borgt de kwaliteit van de tentamens en examens

WHW art. 7.12b1a

•

Wijst examinatoren aan t.b.v. het afnemen van tentamens en het

WHW art. 7.12c

vaststellen van de uitslag daarvan Examinatoren •

Verantwoordelijk voor de inhoud van de toets, de toetsvorm en de

WHW art. 7.12c1

kwaliteit daarvan


•

Verantwoordelijk dat de eindkwalificaties van het vak worden getoetst

•

Verstrekken de examencommissie (en visitatiecommissie) gevraagde

WHW art. 7.13 lid 3 Beoordelingskader

inlichtingen

standaard 16

Leerstoelgroep (hoogleraar) •

Verantwoordelijk voor personeelsbeleid (inclusief scholing)

Beleid WU

•

Inhoudelijke verantwoordelijkheid betreffende het vakgebied

Beleid WU

Bijlage 2

| 27

Bijlage

Bijlage 3 Overzicht borging door examencommissies

28 |


3

29

Overzicht borging door examencommissies Minimaal kwaliteitsniveau

Borging

Actie

1

Instellingsniveau

1

Richtlijnen

Examencommissie stelt Regels en

Examencommisie stelt eigen

De examencommissie stelt richtlijnen

Richtlijnen (R&R) per studiejaar op.

R&R op. Nu zijn een deel van

en aanwijzingen vast om de uitslag

R&R opgenomen in de OER. Dit

van tentamens en examens te beoor-

hoort niet. De OER moet mede

delen en vast te stellen (WHW).

in dit kader geheel worden herzien.

2

Opleidingsniveau

2a

Eindkwalificaties

De examencommissie stelt vast of

De examencommissie is het orgaan

een student voldoet aan de eindkwa-

matrix met eindkwalificaties

dat op objectieve en deskundige

lificaties door na te gaan of de eind-

en vakken. De eindkwali-

wijze vaststelt of een student voldoet

kwalificaties allemaal zijn afgedekt

ficaties worden regelmatig

aan de eindkwalificaties die nodig zijn

door de vakken en na te gaan of alle

besproken met de werkveld-

voor het verkrijgen van een graad

eindkwalificaties degelijk worden ge-

commissie.

(WHW).

toetst. Iedere opleiding maakt een

• Iedere opleiding maakt een

• Afspraken maken met oplei-

matrix met eindkwalificaties en vak-

dingen en examencommissie

ken. Bij de jaarlijkse onderwijswijzi-

wanneer de matrix tijdens

gingsronde controleert de examen-

de onderwijswijzigingsronde

commissie of alle eindkwalificaties

wordt voorgelegd; voor

kunnen worden gehaald (of er geen

nieuwe opleidingen wordt de

witte vlekken in de matrix zitten).

matrix altijd ter advies voor-

Gesteld mag worden dat wanneer een

gelegd aan de examencom-

student alle vakken met een voldoen-

missie.

de heeft afgesloten, de student ook alle eindkwalificaties heeft gehaald. De relatie tussen eindkwalificaties en toetsing staan in het toetsplan van de opleiding (zie 2b). 2b

Toetsplan

• De examencommissie controleert

• Iedere opleiding maakt een

Elke opleiding heeft een toetsplan

jaarlijks in het kader van de onder-

waarin de relatie tussen eindkwalifi-

wijswijzigingsronde of de opleiding

wordt in welke vakken be-

caties en toetsing wordt beschreven

een toetsplan heeft.

paalde eindkwalificaties ge-

(toetsbeleid WU).

• 1x per 6 jaar (ter voorbereiding op een accreditatie) bestudeert de

toetsplan waarin aangegeven

toetst worden. Hiervoor een traject opstellen.

examencommissie het toetsplan grondig. De examencommissie maakt hierbij gebruik van experts. 3

Vakniveau

3a

Algemeen

•E xamencommissie communiceert

• Er wordt een intranetsite

De examencommissie heeft als taak

met examinatoren over het toets-

opgezet met daarin alle infor-

het borgen van de kwaliteit van

beleid. De examencommissie stuurt

matie die handig is voor exa-

tentamens en examens (WHW). Uit-

jaarlijks een email naar alle exami-

minatoren (o.a. toetsbeleid,

gangspunt is dat elk tentamen vol-

natoren met belangrijkste wijzigin-

R&R van examencommissie,

doet aan de kwaliteitseisen validiteit,

gen.

mogelijkheid tot scholing,

betrouwbaarheid en transparantie

• De examencommissie evalueert

(beoordelingskader). Uitgangspunt

jaarlijks met (een groep van) exa-

is dat docenten goed zijn toegerust

minatoren het toetsbeleid.

voor hun taken. Beleid is er op gericht docenten zoveel mogelijk te ondersteunen om hun taken m.b.t.

• De examencommissie stelt een protocol op voor surveillanten

tips, etc.). • Jaarlijks afspreken welke leden van de examencommissie met welke examinatoren gaan praten. Lijst opstellen met gesprekspunten.

toetsing en beoordeling op een professionele wijze uit te kunnen voeren.

Bijlage 3

| 29

Minimaal kwaliteitsniveau 3

Vakniveau

3b

Validiteit

Actie

• De examencommissie gebruikt als

• Docentenondersteuning biedt

Een tentamen is valide als het meet

signaal m.b.t. validiteit informatie

cursussen aan over validiteit

wat het beoogt te meten. Voor ieder

uit de vakevaluaties (slagingsper-

van examens. Deze cursus-

vak (examenonderdeel) worden ex-

centages, de mening van studen-

sen worden ook op de site

pliciet leeruitkomsten geformuleerd.

ten) (zie 3e).

van de examencommissie op-

Al deze leeruitkomsten moeten wor-

3c

Borging

• De examencommissie bekijkt steek-

den getoetst. De toets vormen zijn

proefsgewijs de toetsplannen van

afgeleid van en passen bij de leeruit-

vakken.

genomen en de examencommissie wijst examinatoren expliciet op deze cursussen.

komsten. Docenten maken voor hun

• De examencommissie spreekt jaar-

vak een toetsplan (toetsbeleid WU)

lijks met een groep examinatoren

opleiding (1x per 6 jaar) wor-

(zie 3a).

den alle toetsplan verzameld.

Betrouwbaarheid

• Bij de accreditatie van een

• De examencommissie bekijkt steek-

• Docentenondersteuning biedt

Een tentamen is betrouwbaar als

proefsgewijs de beoordelingscriteria

cursussen aan over betrouw-

het als meetinstrument betrouwbare

van vakken.

baarheid van tentamens.

resultaten oplevert (bijv. dezelfde


Deze cursussen worden ook

beoordeling ongeacht de beoorde-


op de site van de examen-

laar). Bij het beoordelen van tenta-

(zie 3a).

commissie opgenomen en de

mens wordt gebruik gemaakt van

• De examens worden regelmatig

examencommissie wijst exa-

een scoringsvoorschrift (toets sleutel

door (internationale) collega’s be-

minatoren expliciet op deze

bij gesloten vragen, antwoordmodel

oordeeld.

cursussen.

bij open vragen, beoordelingscrite-

• Bij de accreditatie van een

ria bij opdrachten) waarin ook de

opleiding (1x per 6 jaar)

cesuur is vermeld. Als een vak door

worden beoordelingscriteria

verschillende examinatoren wordt

van een aantal vakken ver-

beoordeeld, ziet de verantwoordelijke

zameld.

examinator erop toe dat dit wordt

• Tentamens meenemen in

gedaan op grond van dezelfde criteria

peer review.

en normering (toetsbeleid WU). 3d

Transparantie

• De examencommissie gebruikt als signaal m.b.t. transparantie de me-

tips opgenomen voor docen-

matie hebben om een tentamen

ning van studenten uit de vakevalu-

ten over inzichtelijkheid.

goed te kunnen maken. De WU

aties (zie 3e).

maakt jaarlijks de kaders omtrent tentamenroostering bekend (OER).

• Examencommissie stelt eigen • De examencommissie bekijkt steek-

R&R op. Nu zijn een deel van

Ook de leeruitkomsten van een

proefsgewijs de informatie die op

R&R opgenomen in de OER.

examenonderdeel worden voor de

Eduweb is te vinden.

Dit hoort niet. De OER moet

aanvang van het studiejaar bekend

mede in dit kader geheel

gemaakt (OER). Studenten krijgen


worden herzien. De R&R zul-

voor de aanvang van het onderwijs


len een goed zichtbare plaats

via Eduweb (course guide) inzicht

(zie 3a).

op intranet krijgen.

in de eisen die aan een tentamen worden gesteld (R&R). • I n de OER is geregeld: inschrijving, inzagerecht, herkansingen, voorbeeld toetsen, afname, feedback, deadlines, klachtenprocedure, etc.

30 |

• In de course guide worden

• Een student moet voldoende infor-


Minimaal kwaliteitsniveau 3 3e

Borging

Actie

• Signalen uit de vakevaluaties wor-

• Afspraken maken tussen

Vakniveau Informatie van Quality & Strategic Information (QSI)

den doorgegeven aan de examen-

examencommissie, QSI en

De examencommissie maakt gebruik

commissie, via de opleidingsdirec-

opleidingsdirecteuren over

van informatie die door QSI wordt

teur (negatieve beoordelingen) of

procedures.

aangeleverd. Dit betreft de slagings-

rechtstreeks door QSI (slagingsper-

percentages en (gemiddelde) cijfers,

centage, gem. cijfers). Waar nodig

en de mening van studenten (via

spreekt de examencommissie met

de vakevaluaties) over toetsing en

de examinator, in overleg met de

beoordeling. Verbeteracties lopen

opleidingsdirecteur.

rechtstreeks met de examinator, in overleg met de opleidingsdirecteur. 4

Thesis

4a

Betrouwbaarheid

De opleidingsdirecteur verzamelt de

Voor de beoordeling van de (bachelor

thesis en de beoordelingsformulieren.

lier door OWI: is helder wat

en master) thesis is een beoor-

De examencommissie controleert

van een bachelor- en master-

delingsformulier opgesteld. Bij de

steekproefsgewijs of de beoordelings-

beoordeling van de thesis zijn altijd 2

formulieren aanwezig zijn en door 2

examinatoren betrokken.

examinatoren zijn ondertekend.

• Checken beoordelingsformu-

thesis kan worden verwacht? • Gebruik van Rubric sterk aanbevelen bij examinatoren • Afspraken maken over controle van beoordelingsformulieren.

4b

Meta beoordelingen

•D e examencommissie organiseert

Om de betrouwbaarheid van de be-

regelmatig meta beoordelingen. Bij

oordelingen van theses te optimalise-

grote afwijkingen neemt de exa-

ren organiseert de examencommissie

mencommissie contact op met de

meta beoordelingen. In deze meta

examinator.

beoordelingen worden theses door collega’s her beoordeeld.

• Opzetten van systeem van meta beoordelingen. • Theses mee nemen in peer reviews.

• De theses worden regelmatig voorgelegd aan peers (collega’s van andere universiteiten).

5

Examinatoren

5a

De examencommissie wijst t.b.t.

• De examencommissie wijst jaarlijks

• Examencommissie moet cri-

het afnemen van tentamens en het

examinatoren aan, deze krijgen een

teria opstellen. Deze criteria

vaststellen van de uitslag daarvan

email van de examencommissie (zie

bespreken met RvB. Onder-

examinatoren aan (WHW). De criteria

3a).

werpen: BKO of vergelijkbare

voor examinatoren zijn vastgesteld in de R&R.

• Examinatoren moeten voldoen aan criteria.

kennis en ervaring, wel/niet gepromoveerd; wel/niet lid van een onderzoeksschool. • Criteria meenemen in personeelsbeleid? • De criteria worden opgenomen in de R&R van de examencommissie.

5b

De examinatoren verstrekken de exa-

De examencommissie spreekt jaar-

Jaarlijks afspreken welke leden

mencommissie de gevraagde inlich-


van de examencommissie

tingen (WHW).

(zie 3a).

met welke examinatoren gaan praten. Lijst opstellen met gesprekspunten.

Bijlage 3

| 31

Noten 1) h ttp://edusupport.wur.nl/nl-nl/EDUexam/Documents/ De%20dienst%20EDUexam%20CONCEPT.pdf 2) E en leerlijn geeft voor een bepaald gebied/domein aan hoe van een bepaald beginniveau tot de eindkwalificatie kan worden gekomen. 3) H et kan bijvoorbeeld zijn dat er grote verschillen tussen verschillende opleidingen zijn in cijferverdeling en/ of slagingspercentage bij een gezamenlijk vak; een nadere analyse daarvan kan nuttige informatie opleveren betreffende de betrouwbaarheid van de toetsen.

Toetsbeleid van Wageningen University. Borging van de kwaliteit van tentamens en examens

Recommend Documents