Alleen het gesproken woord geldt
Toespraak Annemarie Jorritsma Thema: Woninginbraken Bestuurdersdiner lokale veiligheid 29 oktober 2013 Dames en heren,
Goed om met u in zo’n groot gezelschap bijeen te zijn om vanavond met elkaar te spreken over thema’s die onze gemeenten raken, thema’s die ons als burgemeester raken, omdat we spreken over de veiligheid van onze inwoners. Ik ben blij dat we dit in goede samenwerking met de minister van Veiligheid en Justitie konden organiseren.
Uit onderzoek wat de VNG begin dit jaar heeft laten uitvoeren blijkt dat gemeenten het thema woninginbraken voor de komende jaren als meest urgente veiligheidsprobleem zien. Dit blijkt ook uit de cijfers: sinds 2009 is het aantal woninginbraken in Nederland sterk gestegen. Reden genoeg om hier een belangrijk deel van deze avond bij stil te staan.
Woninginbraken raken ons allemaal, iedere inwoner van Nederland kan zich er iets bij voorstellen. De impact op slachtoffers is erg groot, niet voor niets noemen we woninginbraken één van de ‘high impact crimes’, samen met overvallen en straatroven. In de Taskforce
Overvalcriminaliteit, waar de VNG ook aan heeft deelgenomen, zijn de afgelopen jaren goede resultaten geboekt. Nu is het voor ons de kunst om de beproefde methoden daaruit in te zetten voor de aanpak van woninginbraken.
In de week van de veiligheid, begin deze maand, is ook aandacht geschonken aan dit fenomeen. Met name in de maanden oktober tot en met maart blijkt het aantal woninginbraken sterk te stijgen. Daarom worden in het kader van het ‘donkere dagen offensief’ extra maatregelen getroffen, zoals verscherpt toezicht en intensievere surveillances. Hierbij wordt de nadruk gelegd op ‘hottimes’ en ‘hotspots’, de tijdstippen en plaatsen waar de criminaliteit het meest voorkomt. Daarnaast worden inwoners en ondernemers extra gestimuleerd preventieve maatregelen te nemen. Ik merk dat de keten van politie, gemeente, ondernemers en het OM in deze periode de urgentie van het thema extra aanvoelt en van daaruit meer nadruk legt op de samenwerking. Dat geeft goede hoop, maar het kan beter.
De gemeente heeft een regierol op het gebied van veiligheid, ook al heeft de minister het wetsvoorstel daarover eerder dit jaar ingetrokken. Gemeenten kunnen de analyses van politie bundelen met de eigen informatie over de betreffende wijken waar de inbraken plaatsvinden, zoals de kenmerken van de wijken en woningen. Dit kan niet alleen reactief gebruikt worden, in het bepalen van hotspots, maar ook preventief, door te voorspellen waar nieuwe woninginbraken kunnen plaatsvinden. Ook het evalueren van de effectiviteit van gemeentelijke maatregelen is een belangrijke stap in de goede richting.
Maar we kunnen dit niet alleen. In de lokale driehoek moeten goede afspraken gemaakt worden. Zonder de inzet van politie en OM zal het aantal woninginbraken en het aantal onopgeloste zaken verder stijgen. We hebben de inzet van de wijkagent hard nodig om de bewoners te kennen en op de hoogte te zijn van ontwikkelingen in de buurt, om verdachte situaties te kunnen signaleren en waar nodig op te treden. Wanneer er dan toch inbraken gepleegd worden is de rol van de recherche essentieel om vervolging van de daders mogelijk te maken. Het gaat nog steeds om de bestrijding van misdaad. Een ontwikkeling waarbij inwoners die het zich kunnen veroorloven zich gaan opsluiten in ‘gated communities’ om zich veilig te kunnen wanen is niet gewenst. Tot slot moet er goed afgestemd worden tussen de lokale toezichthouders en de politie om een effectieve samenwerking mogelijk te maken.
Ook inwoners zijn ontzettend belangrijk in het voorkomen van woninginbraken. In diverse wijken zijn buurtpreventieteams actief. Het kan ook heel simpel zijn: hondenbezitters die bij het uitlaten hun ogen en oren open houden. Het samenwerkingsverband tussen gemeente, politie en hondenbezitters, met de toepasselijke naam ‘WAAKS’ richt zich hierop. Zo worden er trainingen verzorgd voor de deelnemers aan het project. Wanneer de hondenbezitters iets verdachts signaleren, kunnen ze dat direct aan de politie doorgeven. Zo kunnen ook woninginbraken voorkomen worden. En laten we wel wezen: deze hondenbezitters liepen toch al buiten. Nu letten ze extra op in de buurt die zij als bewoner het beste kennen.
Een ander voorbeeld is Burgernet, waarbij deelnemers in de buurt via sms een verzoek krijgen van de politie om uit te kijken naar een bepaalde persoon of een voertuig. Inmiddels kunnen deelnemers ook via een app informatie krijgen over specifieke acties van Burgernet bij hen in de buurt. Zo’n 1,4 miljoen inwoners binnen 400 gemeenten doet hier al aan mee. De VNG erkent het belang hiervan, daarom hebben we onlangs ook meegedaan aan de grote landelijke publiekscampagne waarin veel deelnemers zijn geworven. Op deze wijze kunnen ook verdachten van woninginbraken sneller opgespoord worden.
Inwoners leveren ook een bijdrage aan de preventie van woninginbraken, als ze hun huis beveiligen volgens het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Van de woningen in Almere waar ingebroken is of een poging daartoe is gedaan, is ruim driekwart gebouwd voor 1998, het jaar waarin het PKVW is ingevoerd. Inbrekers weten dus waar ze makkelijk binnenkomen, tegelijkertijd ligt hier een grote kans in de preventieve sfeer. Bij sociale huurwoningen spelen woningcorporaties een grote rol vanuit hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de woningen. Voor koopwoningen zijn subsidieregelingen denkbaar om het PKVW in te voeren. Het is daarbij belangrijk dat inwoners weten wat er mogelijk is.
Toch herkennen we ook knelpunten rondom het PKVW. De voorwaarden worden elk jaar strenger, wat voor inwoners een drempel opwerpt om hun woning hieraan te laten voldoen. Het gevaar is dat ze hierdoor ervan afzien aanpassingen te doen om het keurmerk te behalen. Een oplossing hiervoor zou zijn om diverse pakketten aan te bieden binnen de PKVW,
van een ‘lightversie’ waarin met name het hang- en sluitwerk aangepakt wordt tot een uitgebreide versie met onder andere inbraakwerende beglazing. Als dit de drempel voor inwoners zou verlagen om kleine preventiemaatregelen te nemen, zou dat een mooi resultaat zijn.
Om af te ronden wil ik nog wijzen op de dadergerichte aanpak, een veelgebruikt middel. Zo is er de bekende top X aanpak, naar voorbeeld van de Amsterdamse Top 600 aanpak. Hierbij wordt persoonsgericht gewerkt en worden (jonge) daders van woninginbraken, overvallen en straatroven op de voet gevolgd door de partners van het Veiligheidshuis. Naast de daders zelf is er ook aandacht voor gezinsleden die in dit gedrag meegesleept kunnen worden, zoals jongere broertjes en zusjes. Ook in gemeenten waar niet over een top X aanpak gecommuniceerd wordt zie ik dat de dadergerichte aanpak versterkt wordt. Door meer informatiedeling tussen de partners krijgt de aanpak van inbrekers meer focus.
Samen kunnen we elkaar versterken in de aanpak van lokale veiligheidsproblemen. We hebben allemaal met dit probleem te maken. Laten we het wiel niet continu opnieuw uitvinden, maar elkaar inspireren door goede voorbeelden en vernieuwende inzichten. Tegelijkertijd hoop ik dat we vanavond niet alleen ruimte bieden aan de succesverhalen, maar ook aan de alledaagse praktijk waarin we soms niet weten hoe we het aan moeten pakken. Dat biedt ruimte om verder te komen!
Ik wens u nog een heel goede en met name opbouwende avond.
