Toelichting op journalistieke auteursrechtvergoedingen Met de ondertekening van het aansluitingscontract draagt u aan Lira een gedeelte van de rechten op uw werk over. Dit klinkt misschien eng. Vanzelfsprekend draagt u niet álle rechten op uw werk over aan ons, maar alleen de rechten die expliciet genoemd staan in het contract en die zijn aangekruist. Het gaat daarbij om rechten die schrijvers, vertalers en journalisten niet of slechts met heel veel moeite zelfstandig kunnen incasseren. Met de overdracht en de last en volmacht geeft u aan Lira het recht om, veelal in collectief verband, al dan niet toestemming te geven voor het gebruik van uw werk en de vergoedingen hiervoor te incasseren.
Het aansluitingscontract bestaat uit meerdere onderdelen: I. Basisoverdracht In het contract zijn zes auteursrechten al standaard aangekruist. Dit zijn de verplichte overdrachten. Deze rechten hebben betrekking op kabeldoorgifte, televisie- en videovertoningen, on demand en online rechten voor audiovisuele werken en themakanalen. Tevens zijn drie vergoedingsaanspraken aangekruist. Dit zijn de wettelijke vergoedingen voor het leenrecht, het reprorecht en de thuiskopie. Deze vergoedingen keert Lira uit op basis van een formele aanwijzing van de drie achterliggende incasso-organisaties: Stichting Leenrecht, Stichting Reprorecht en Stichting De Thuiskopie. II. Niet-exclusieve last en volmacht en III. Facultatieve overdracht Soms wilt u als journalist kunnen kiezen: doe ik het zelf of laat ik het aan Lira over? Met het aansluitingscontract verleent u een (standaard al aangekruiste) niet-exclusieve last en volmacht voor de exploitatie van audiovisuele werken, voor zover dat niet al onder de basisoverdracht valt en voor digitaliseringsprojecten van cultureel erfgoedinstellingen, bibliotheken, uitgevers en dergelijke. Juist omdat deze volmacht niet-exclusief is, kunt u altijd ook nog zelf licenties verstrekken aan gebruikers voor deze vormen van exploitatie. De rechten onder III in het contract zijn facultatief over te dragen: exploitatie van teksten op internet of elektronische verspreiding via bijvoorbeeld nieuwsbrieven en de vastlegging en uitgave van werken op DVD, CD en andere elektronische informatiedragers zoals bijvoorbeeld e-bookreaders. U kunt deze rechten aankruisen en ze daarmee overdragen aan Lira, of niet en dan kunt u de rechten zelf behouden of ze bijvoorbeeld door uw uitgever laten uitoefenen. Na aansluiting bij Lira kunt u nog steeds contracten sluiten met uitgevers en producenten om boeken en kranten- en tijdschriftenartikelen uit te laten geven of televisie- en radiogramma’s te schrijven. De meeste opdrachtgevers kennen Lira en stemmen hun contracten af op de afspraken die Lira met auteurs heeft gemaakt ten aanzien van het collectief beheer. In de voorwaarden van het Lira aansluitingscontract is daarnaast opgenomen dat u de volledige vrijheid behoudt om uw rechten op uw eigen website te publiceren. Omdat u uw rechten maar één keer kunt overdragen, is het van belang om in de toekomst in uw opdrachtovereenkomsten de volgende clausule op te nemen: “Van deze overeenkomst zijn uitgesloten de auteursrechten en bevoegdheden waaromtrent de schrijver/vertaler/ bewerker/samensteller een aansluitingscontract met de stichting LIRA heeft gesloten. Dit aansluitingscontract is beide partijen genoegzaam bekend.”
Om u te helpen bepalen welke rechten u wilt overdragen, zijn de vergoedingen en de daarvoor benodigde rechten op de volgende pagina’s gedetailleerd uitgewerkt.
v1011
1
De vergoedingen van Lira: een overzicht I-a
I-b
I-c
I-d
I-e
I-f
I-g
I-h
I-i
II-a
II-b
III-a
III-b
III-c
III-d
O
€/ O
€/ O
H
H/ €
€/ O
€/ O
H
H/ €
boeken
€
€
e-books
€
O
O
O
€/ O
O/H
O
€
€/ O
€/ O
€
H
H/ €
internetpublicaties kranten publiekstijdschriften
€
€
O
€/ O
€
H
H/ €
vak/educatie/ wetenschap
€
€
O
€/ O
€
H
H/ €
knipselkranten
€
€
€
readers
€
€
€
interviews (tekst)
€
€
€/ O
recensies
€
€
€/ O
radio/tv documentaires radio/tv interviews radio/tv reportages radio/tv nieuws/ sport/spel
€
H
H
H
H
O
O
O
O
O
O
€
€
O
H
O
O
O
O
O
O
€
€
O
H
O
O
O
O
O
O
€
€
O
H
O
O
O
O
O
O
€
O
H
€ - Voor deze werken incasseert Lira collectieve vergoedingen die jaarlijks worden uitgekeerd. Wilt u deze ontvangen, dan hebben wij uw getekende aansluitingscontract nodig, met uitzondering van de rechten onder I-g, I-h en I-i (leenrecht, thuiskopie, reprorecht, waarvoor Lira ook aan niet-aangeslotenen uitkeert). O - Voor deze werken is Lira in onderhandeling om in de toekomst vergoedingen voor journalisten veilig te stellen. Wilt u in aanmerking komen voor uitkeringen in de toekomst, dan heeft Lira uw getekende aansluitingscontract nodig. H - Wanneer derden uw werk zonder uw toestemming gebruiken, dan kan Lira op basis van een getekend aansluitingscontract adviseren en/of hulp bieden om inbreuken tegen te gaan en een passende vergoeding te verkrijgen.
v1011
2
Boeken Wanneer uw (luister)boeken, gesproken boeken of multimediaproducten worden uitgeleend door openbare bibliotheken, ontvangt u daarvoor een leenrechtvergoeding (I-g). Voor literaire werken is voor het fotokopiëren ook een reprorechtvergoeding (I-i) beschikbaar. Deze relatief kleine geldstroom wordt toegevoegd aan de jaarlijkse leenrechtvergoedingen en tegelijkertijd daarmee uitgekeerd. Is uw boek door bijvoorbeeld Google zonder uw toestemming ingescand en online gezet, dan onderhandelt Lira namens haar aangeslotenen en in overleg met het NUV over een passende vergoeding (II-b en III-a). Is uw boek zonder uw toestemming op bijvoorbeeld een DVD, CD of een e-bookreader uitgebracht of anderszins mechanisch of elektronisch verspreid, dan kan Lira op basis van de rechten onder III adviseren en/of hulp bieden. E-books E-books vallen momenteel niet onder de wettelijke leenrechtregeling (I-g). Bibliotheken hebben daarom toestemming nodig van alle betrokken rechthebbenden voor het ‘uitlenen’ van e-books. Een uitzondering daarbij zijn e-books die worden uitgeleend op een fysieke drager (bijvoorbeeld op een e-bookreader) waarvoor Lira via Stichting Leenrecht een bescheiden geldstroom ontvangt. Ook heeft Lira een kleine vergoeding ontvangen voor de uitleningen van e-books via een pilotproject (I-g en III-b). Lira heeft in de samenwerkingsovereenkomst met het NUV opgenomen dat wanneer in de toekomst een collectieve regeling naar analogie van het leenrecht voor e-books tot stand komt, Lira in overleg met het NUV betrokken zal zijn bij de collectieve rechtenverlening (III-a en III-b). E-books vallen momenteel niet onder de wettelijke reprorechtregeling (I-i). Voor het maken van kopieën uit e-books is daarom toestemming nodig van alle betrokken rechthebbenden. Stichting Reprorecht is samen met het NUV en Lira bezig om voor het digitale kopiëren een licentie te ontwikkelen zodat ook daarvoor in de toekomst kan worden geïncasseerd (III-a en III-b). Internetpublicaties Lira wil de individuele exploitatie van freelancers natuurlijk niet belemmeren. In het aansluitingscontract wordt daarom nadrukkelijk ruimte gelaten voor freelancers om zelf hun eigen teksten op hun eigen websites te plaatsen. U krijgt daarvoor geen collectieve vergoeding. Als u in uw overeenkomsten met uw uitgever afspraken heeft gemaakt over plaatsing op de website van de uitgever, bent u zelf verantwoordelijk voor het afspreken van een individuele vergoeding. Lira kan daarvoor geen collectieve vergoedingen incasseren. Zoals hierboven is aangegeven, zijn er op dit moment geen incassostromen voor ‘digitaal leenrecht’ of voor ‘digitaal reprorecht’. Daaraan werkt Lira samen met de betrokken auteursrechtorganisaties en de uitgevers. Als u de rechten onder III aankruist maakt u in de toekomst aanspraak op de door Lira geïncasseerde collectieve vergoedingen, terwijl u tegelijkertijd zelf afspraken kunt blijven maken met uw uitgever over online exploitatie. Willen derden, bijvoorbeeld archiefinstellingen, bibliotheken, musea of uitgevers, uw werk digitaliseren en online plaatsen, dan biedt Lira hiervoor een collectieve regeling aan. Daarbij zullen wij altijd nadrukkelijk een opt-out mogelijkheid bedingen, dus als u niet wilt dat uw werk online wordt geplaatst kunt u dat aangeven. Lira’s regeling wil de digitale bereikbaarheid bevorderen en gaat uit van een passende vergoeding waarbij recht wordt gedaan aan de belangen van de digitaliserende instellingen en tegelijkertijd ook aan die van de freelancejournalisten. Zijn uw teksten zonder uw toestemming al ingescand en online geplaatst, dan tracht Lira hiervoor een passende vergoeding voor u veilig te stellen op basis van II-b en III-a. De vergoedingen die uit deze regelingen voortvloeien zullen tegelijkertijd met de reprorechtvergoedingen worden uitgekeerd.
v1011
3
Artikelen in kranten Kranten worden door bibliotheken niet uitgeleend en daarom is hiervoor geen leenrechtvergoeding beschikbaar. Wel ontvangt u voor uw krantenartikelen een reprorechtvergoeding (I-i). Lira nodigt journalisten jaarlijks uit om opgave te doen van hun krantenartikelen. Willen derden, bijvoorbeeld archiefinstellingen, bibliotheken, musea of uitgevers, uw werk digitaliseren en online plaatsen, dan biedt Lira hiervoor een collectieve regeling aan. Daarbij zullen wij altijd nadrukkelijk een opt-out mogelijkheid bedingen, dus als u niet wilt dat uw werk online wordt geplaatst kunt u dat aangeven. Lira’s regeling wil de digitale bereikbaarheid bevorderen en gaat uit van een passende vergoeding waarbij recht wordt gedaan aan de belangen van de digitaliserende instellingen en tegelijkertijd ook aan die van de freelancejournalisten. Zijn uw krantenartikelen door bijvoorbeeld archiefinstellingen, bibliotheken, musea of uitgevers, zonder uw toestemming ingescand en online geplaatst, dan tracht Lira hiervoor een vergoeding voor u veilig te stellen op basis van II-b en III-a. Met de Koninklijke Bibliotheek heeft Lira in 2010 een overeenkomst gesloten en wij zijn bezig, in nauw overleg met de vertegenwoordigers van cultureel erfgoedstellingen, om ook met andere online krantenarchieven soortgelijke overeenkomsten te sluiten. De vergoedingen die uit deze regelingen voortvloeien zullen tegelijkertijd met de reprorechtvergoedingen worden uitgekeerd. Is uw artikel zonder uw toestemming op bijvoorbeeld een dvd, cd of een e-bookreader uitgebracht of anderszins mechanisch of elektronisch verspreid, dan kan Lira op basis van de rechten onder III hulp bieden. Artikelen in publiekstijdschriften Voor artikelen die zijn verschenen in publiekstijdschriften ontvangt u zowel een leenrechtvergoeding (als de tijdschriften volgens opgave van de openbare bibliotheken zijn uitgeleend) als een reprorechtvergoeding. Jaarlijks nodigen wij u uit om opgave te doen van uw geschreven bijdragen aan publiekstijdschriften. Net als voor krantenartikelen, geldt ook voor deze werken dat Lira op basis van II-b en de rechten onder III bezig is om een vergoedingsstroom op gang te brengen voor digitale archieven en kan optreden bij inbreuken wanneer u ons daartoe via het aansluitingscontract machtigt. Artikelen in vak-, educatieve en wetenschappelijke tijdschriften en boeken Voor artikelen en boeken die zijn verschenen in de categorieën vak, wetenschap en educatie ontvangt u een leenrechtvergoeding (als uw werken volgens opgave van de openbare bibliotheken zijn uitgeleend). Jaarlijks nodigen wij u uit om opgave te doen van uw geschreven bijdragen aan vak-, educatieve en wetenschappelijke tijdschriften. De reprorechtvergoedingen voor deze categorie ontvangen freelancers in beginsel via hun uitgevers. Maar als u deze vergoedingen niet via uw uitgever krijgt, kunt u een beroep doen op het Auteursfonds Reprorecht, dat wordt beheerd door Lira. Twijfelt u of u een reprorechtvergoeding van uw uitgever krijgt? Op www.lira.nl kunt u de lijst vinden met uitgevers die deelnamen aan de laatste uitkeringsrondes door Stichting Reprorecht. Wanneer uw uitgever daar niet tussen staat kunt u opgave doen bij Stichting Lira voor de jaarlijkse uitkering. Net als voor krantenartikelen en voor artikelen in publiekstijdschriften, geldt ook voor deze werken dat Lira op basis van II-b en de rechten onder III bezig is om een vergoedingsstroom op gang te brengen voor digitale archieven en kan optreden bij inbreuken wanneer u ons daartoe via het aansluitingscontract machtigt. Knipselkranten Lira incasseert een bescheiden vergoeding voor het gebruik van journalistieke teksten in knipselkranten (III-a, III-b en III-d). Deze relatief kleine geldstroom wordt toegevoegd aan de jaarlijkse uitkeringen voor reprorecht publiekstijdschriften en reprorecht kranten en tegelijkertijd daarmee uitgekeerd. Een klein deel komt ten goede aan het Auteursfonds Reprorecht.
v1011
4
Readers Lira incasseert een bescheiden vergoeding voor het gebruik van journalistieke teksten in readers bij het hoger onderwijs (III-a, III-b en III-d). Deze relatief kleine geldstroom wordt toegevoegd aan de jaarlijkse uitkeringen voor reprorecht publiekstijdschriften, reprorecht kranten en leenrecht periodieken en tegelijkertijd daarmee uitgekeerd. Uitgegeven interviews in tekstvorm Wanneer een interview is opgenomen in een boek, krant of een tijdschrift, gelden daarvoor de vergoedingen zoals die hierboven zijn beschreven bij die categorieën, voor zover de interviews auteursrechtelijke bescherming genieten en niet uitsluitend feitelijk van aard zijn. Recensies Wanneer recensies (bijvoorbeeld theaterrecensies, muziekrecensies, filmrecensies en restaurantrecensies) zijn opgenomen in een boek, krant of een tijdschrift, gelden daarvoor de vergoedingen zoals die hierboven zijn beschreven bij die categorieën. Voor literaire recensies die zijn opgenomen in de LiteROM, een databank met recensies die via internet (abonnement) en in de Nederlandse openbare bibliotheken (gratis) te raadplegen is, keert Lira jaarlijks vergoedingen uit. Radio en tv-documentaires, interviews en reportages Freelance makers van documentaires, interviews en reportages, voor zover het gaat om vooraf gescripte werken, ontvangen een thuiskopievergoeding wanneer hun werk is uitgezonden op radio of televisie. Jaarlijks vragen wij de makers om opgave te doen van hun uitgezonden documentaires. Nieuwswaarde heeft nooit kabelvergoedingen uitgekeerd aan journalisten. Lira wil daarin graag verandering aanbrengen en in de toekomst deze geldstroom op gang brengen. Daartoe hebben wij uw getekende aansluitingscontract nodig met de overdracht van ‘kabelrechten’ (I-a). Voor ander gebruik van uw audiovisuele werken, bijvoorbeeld via vertoningen in de horeca (I-b, I-c), uitzending gemist op televisie of internet (I-d en I-e), themakanalen (I-f), of andersoortige uitzending (II-a), en voor de uitgave daarvan op dvd (voor zover u daarover geen afspraken heeft gemaakt met de producent) kan Lira slechts optreden wanneer u bent aangesloten bij ons. Voor eigen exploitatie op de website van de freelancers laat het aansluitingscontract nadrukkelijk ruimte. Documentairemakers ontvingen in het verleden kabelgeld van Vevam. Die vereniging vertegenwoordigt echter vanaf 1 april 2010 uitsluitend nog regisseurs. Voor zover er sprake is van scripted documentaires (sommige documentaires zijn hoofdzakelijk regieprestaties) streeft Lira ernaar om in de toekomst hiervoor kabelgeld uit te keren. Wij zijn daarover in gesprek met Vevam en de ander betrokken partijen. Voor de uitleningen van audio(visuele) werken door bibliotheken ontvangt Lira een relatief kleine geldstroom die wordt toegevoegd aan de thuiskopie- en kabeluitkeringen en tegelijkertijd daarmee wordt uitgekeerd. Radio en tv-nieuwsuitzendingen, sportwedstrijden en sport- en spelprogramma’s Voor freelance makers van deze werken geldt hetzelfde als voor de makers van documentaires, interviews en reportages, met dien verstande dat voor nieuws, sport en spel geen thuiskopievergoeding beschikbaar is, omdat uit onderzoek is gebleken dat deze werken niet of nauwelijks worden opgenomen op CD of DVD.
v1011
5
