Toelichting behorende bij de herziening van het bestemmingsplan der gemeente Nijmegen (plan "Panovenlaan 1986”).
I.
INLEIDING. Het bestemmingsplan Panovenlaan 1986 betreft een wijziging van een gedeelte van de Herziening II F van het uitbreidingsplan in hoofdzaak voor de gemeente Nijmegen, uit 1962. Het voorliggende bestemmingsplan is voorgesteld ten behoeve van plannen van het Psychiatrisch Centrum Nijmegen betreffende wijzigingen en uitbreidingen in de bebouwing. Tevens beoogt het plan een ruimere bestemming te verlenen aan de gronden waarop het gebouw van de voormalige blindenbibliotheek staat, hetgeen immers niet door het P.C.N. in eigendom is verworven. In het vigerende bestemmingsplan is het plangebied bestemd tot Bijzondere Doeleinden, met bebouwingsclassificatie A, hetgeen betekent dat slechts 5% van het perceel mag worden bebouwd. Op grond van dit percentage is uitbreiding van de bebouwing niet mogelijk.
2.
BESCHRIJVING VAN HET PLANGEBIED.
2.1
BEGRENZING. Het bestemmingsplangebied wordt in het noorden en westen begrensd door de Panovenlaan en aan de zuidzijde door de Sionsweg. Het zuidoostelijk gedeelte grenst aan het perceel van de Nebo, een klooster, waarin zich tevens een dependance van de Kopse Hof bevindt. Oostelijk van het bestemmingsplangebied ligt de Nijmeegsebaan welke tevens de grens met de gemeente Groesbeek vormt. Bepalend voor de bestemmingsplanbegrenzing zijn de percelen van het PCN, de Vereniging van Fraters te Tilburg en het gemeentezwembad.
2.2
LIGGING. (kaart 1 en 2) Het plangebied maakt deel uit van de zuidelijke aaneengesloten groenzone om Nijmegen. Deze groenzone is kenmerkend voor de structuur van de stad. Ten zuiden van het gebied ligt een fraai bosgebied (gemeente Groesbeek). Ten westen en noorden vinden we een open groengebied met bouwland met hieraan grenzend de stedelijke bebouwing van Nijmegen (Brakkensteín, Heijendaal, Groenewoud). Aan de westzijde van het plangebied bevindt zich de spoorlijn Nijmegen - Venlo en Nijmegen - Kleef. De Síonsweg, die ten zuiden van het terrein loopt speelt een rol in de oost-west-verbindingen in de stad. In het oosten ligt de Nijmeegsebaan, die de verbinding vormt tussen Nijmegen en Groesbeek. Hieraan bevindt zich ook de ingang van het PCN, terwijl de ontsluiting van de voormalige blindenbibliotheek en het zwembad plaatsvindt via de Panovenlaan, de verbindíngsweg tussen de Nijmeegsebaan en de Sionsweg.
2.3
HISTORISCHE ONTWIKKELING. Het plangebied ís een gedeelte van het landgoed "De Driehuyzen" en is ín 1961 door de Vereniging van Fraters te Tilburg aangekocht om er het instituut voor blinde en slechtziende jongens "St. Henricus" op te richten. Rond 1965 verschijnt de huidige bebouwing: een hoofdgebouw, enkele schoolgebouwen, 2 sportgebouwen, een bibliotheek en een aantal paviljoens. In 1981 fuseert "St. Henricus" met "De Wijnberg'* te Grave en komt het terrein vrij voor de toen opgerichte stichting Psychiatrisch Centrum Nijmegen. De gemeente Nijmegen krijgt het grote sportgebouw (zwembad en sportzaal) in eigendom, terwijl de Vereniging van Fraters te Tilburg het gebouw van de voormalige blindenbibliotheek Le Sage ten Broeck in eigendom behoudt.
10
2.4
LANDSCHAPPELIJK- STEDEBOUWKUNDIGE KARAKTERISTIEK. KARAKTERISTIEK OMGEVING. Zoals reeds eerder vermeld maakt het gebied deel uit van de zuídoostelijke groenzone om Nijmegen. Het gebied ligt op een stuwwalflank met redelijk veel reliëf. In het zuiden ligt een fraai bosgebied, waar het plangebied een uitloper van ís. Het vormt aldus een overgang tussen het groen en de stedelijke bebouwing. Visueel-landschappelijk is het gebied van belang vanwege de dichte bosrand. Met name het bouwlandcomplex ten noorden en westen van het terrein wordt visueel begrensd door deze rand, hetgeen nog eens versterkt wordt door de geaccidenteerdheíd van de omgeving. Van de bebouwing ter plaatse van het PCN is alleen de toren van het hoofdgebouw zichtbaar. INTERNE KARAKTERISTIEK. (kaart 3 en 4) Opvallend binnen het gebied is het contrast tussen de open en meer besloten gebieden. De bebouwing ís gesitueerd in de overgang van gesloten naar open gebieden. Een aantal paviljoens ís ondergebracht ín de meer besloten bosgebieden. In het open middengebied bevinden zich enkele kleine boomgroepen. De vegetatie bestaat voornamelijk uit naaldhout, met hier en daar wat eiken en beuken. De boskwaliteit ín het plangebied is matig, maar kan door beter onderhoud zeker toenemen. Nabij de oostelijke perceelsgrens vinden we een gedeelte met wat meer loofhout, waarvan de kwaliteit aanmerkelijk beter ís (kaart 3). Dit oostelijk gedeelte heeft ook een erg besloten karakter, evenals het noordwestelijk gedeelte. Het plangebied heeft redelijk veel reliëf. Markant ís verder de laan met oude beuken welke noord-zuid ís gesitueerd en aansluit op de Panovenlaan.
3.
PLANONTWIKKELING.
3.1
PSYCHIATRISCH CENTRUM NIJMEGEN. Op 30 november 1980 ís de stichting Psychiatrisch Centrum Nijmegen opgericht. Deze oprichting ís gebaseerd op de tendens tot decentralisatie van de psychiatrische gezondheidszorg en de wens tot oprichting van een algemeen psychiatrisch ziekenhuis ín Nijmegen. Door deze stichting zijn ín 1983 de terreinen en het gebouwencomplex van het instituut St. Henricus in eigendom verkregen. Ter plaatse van het PCN zijn momenteel * 80 patiënten gehuisvest; uitbreiding tot 200-225 patiënten ligt in het verschiet. Bij dit aantal patiënten zullen ± 80 personeelsleden gelijktijdig aanwezig zijn op het complex. Om haar taak naar behoren te kunnen vervullen ziet het PCN zich genoodzaakt enige wijzigingen en uitbreidingen te realiseren ín de bebouwing.
3.2
VOORMALIGE BLINDENBIBLIOTHEEK. De Fraters van Tilburg, welke momenteel nog eigenaar zijn van het gebouw en terrein van de voormalige blindenbibliotheek hebben er zelf geen geschikte gebruiksmogelijkheid voor en zijn van plan het pand te verkopen. De vigerende bestemming “Bijzondere Doeleinden A" geeft een te grote beperking van de mogelijke en toelaatbare functies. Zakelijke activiteiten zijn hier zeker toelaatbaar; ook andere vormen van bedrijfsvoering zouden kunnen worden overwogen, mits sprake is van "schone" productie. Met name vanwege de ligging kan worden gedacht aan activiteiten welke toeleverend zijn aan of een afgeleide zijn van de Katholieke Universiteit Nijmegen of medische instellingen als het Canisius-Wilhelmina- en het Radboudziekenhuis, Sint-Maartenskliniek of het Psychiatrisch Centrum Nijmegen zelf, kortom activiteiten ten behoeve van onderwijs, onderzoek en medische zorg. De ligging in een rustige, "groene" omgeving maakt het bij uitstek geschikt voor zogenaamde "high-brow" of "hightech" activiteiten, waarbij een rustige werkomgeving op hoge prijs gesteld wordt. Anderzijds dienen deze activiteiten niet de werkomgeving voor derden, met name het P.C.N., te verstoren.
11
3.3
LANDSCHAPSBEHOUD. Hoewel de boskwaliteit binnen het plangebied matig is, is de landschappelijke betekenis van het gebied als onderdeel van de totale omgeving zodanig groot, dat deze op de planvorming een wezenlijke invloed heeft gehad. Binnen de bestemmingen “Bijzondere Doeleinden" worden de bestaande houtopstanden op tweeërlei wijze beschermd: bebouwing mag alleen worden opgericht binnen de op de plankaart aangegeven bebouwingsgrenzen; parkeerplaatsen mogen alleen worden aangelegd ter plaatse van en in de aantallen van de aanduiding. Hoewel het meest waardevolle bosgedeelte zich binnen deze bestemming bevindt, is de bovengenoemde bescherming voldoende, omdat de gebruikers van het terrein belang hebben bij het handhaven van de bestaande landschappelijke situatie. Op het terrein rond de voormalige blindenbibliotheek ligt deze situatie enigszins anders. Ten eerste is over het toekomstig gebruik en de gebruiker weinig bekend. Ten tweede ligt het terrein in de hoek tegen het open landschap aan en maken de bomen erop een belangrijk deel uit van het bosgebied. Juist het gegeven dat hier een deel van de bosrand wordt gevormd geeft dit terreingedeelte een groot landschappelijk belang. Anderzijds betekent de loskoppeling van dit gebouw van het totale complex en de functiewijziging dat er behoefte zal ontstaan aan een eigen ontsluiting vanuit de Panovenlaan en een parkeeraccommodatie van circa 120 plaatsen. Een verdere uitbreiding van de bebouwingsmogelijkheden zou naast een grotere ruimteclaim ook een vergroting van de parkeerdruk met zich meebrengen en dit leidt tot een dubbele aanslag op het nu nog te behouden bosgebied. Besloten is daarom de uitbreidingsmogelijkheden zeer te beperken en wel tot de onderlaag van het gebouw. Resumerend gelden de volgende uitgangspunten voor het plan: gebied met goede boskwaliteit beschermen; geen vermenging met bebouwing. handhaven van de gesloten bosrand langs de Panovenlaan; geen doorbreking door bebouwing. handhaven van het groene karakter met nadruk op het contrast tussen open en besloten gebieden. Met name het open middengebied dient z'n karakter te behouden. bestaande bebouwing in verband met verbouwplannen uitbreidingsmogelijkheden bieden. Op een aantal locaties is nieuwbouw verantwoord. door middel van bebouwingspercentage enige toename van het bebouwingsoppervlak toelaten. op het terrein van de voormalige blindenbibliotheek slechts datgene toelaten dat voor een gebruik als bedrijfspand noodzakelijk is.
3.4
MILIEUPARAGRAAF
3.4.1 Wegverkeerslawaai. Het plangebied ligt in de geluidszones van de Nijmeegse Baan en van de Sionsweg. De voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A) op de gevels van nieuw te projecteren geluidsgevoelige bestemmingen wordt niet overschreden. Op de terreingrens is de geluidbelasting ten gevolge van het verkeer op beide wegen meer dan 55 dB(A); er is echter sprake van een bestaand terrein. Een procedure voor een hogere waarde behoeft niet te worden gevolgd. 3.4.2 Spoorweglawaai. Het plangebied grenst aan een spoorweg, die bestaat uit drie sporen: twee vormen de verbinding van Nijmegen met Venlo, het dichtst bij het terrein gelegen spoor verbindt Nijmegen met Kleef in Duitsland. Hoewel het hoofdstuk betreffende railverkeerslawaai van de Wet geluidhinder nog niet in werking is getreden ten tijde van de voorbereiding van dit plan is desondanks materieel rekening gehouden met de regelingen welke in de toekomst van kracht zullen worden.
12
Omdat het plangebied naar verwachting valt binnen de nog vast te stellen geluidszone van de spoorlijn Nijmegen - Venlo is er onderzoek gedaan naar de te verwachten geluidsbelastingen. De spoorlijn Nijmegen-Kleef (Dld) heeft geen zone en is in het akoestisch onderzoek daarom buiten beschouwing gelaten. De voorkeurswaarde van 55 dB(A) op de gevel van de nieuw te projecteren geluidsgevoelige bebouwing (geen woningen zijnde) wordt overschreden. Indien voor de vaststelling van dit bestemmingsplan het Besluit Geluidhinder Spoorwegen van kracht wordt zal een ontheffing nodig zijn van een hogere grenswaarde. Het terrein kan worden beschouwd als een bestaand terrein. 3.4.3 Overige milieu-aspecten. Het plangebied ligt in een landelijke, bosrijke omgeving, buiten de 25-jaars verblijfstijdzones van de Nijmeegse waterwingebieden. Gezien het regiem van de positieve lijst - Staat van Inrichtingen -, behorende bij de wijzigingsbevoegdheid ten behoeve van de voormalige blindenbibliotheek, is er geen overlast te vrezen van mogelijk te ontwikkelen bedrijfsactiviteiten. 3.5
BESTEMMINGEN. Het plangebied krijgt vier bestemmingen: 1. Een bestemming Bijzondere Doeleinden op het terrein van het Psychiatrisch Centrum Nijmegen (bebouwingspercentage 74%). Met aanduidingen wordt aangegeven waar en hoeveel parkeerplaatsen mogen worden aangelegd. 2. Een bestemming Bijzondere Doeleinden (ter plaatse van het sportgebouwtje op het terrein van het P.C.N., dit omdat patiëntenhuisvesting en - behandeling hier vanwege het mogelijke hinder van het spoorweglawaai - niet toelaatbaar zijn (bebouwingspercentage 40%). 3. Een bestemming Recreatieve Doeleinden ter plaatse van het sportgebouw annex zwembad van de gemeente (bebouwingspercentage 75%). 4. Een bestemming Dienstverlening op het terrein van de Fraters van Tilburg, waarop het gebouw van de voormalige blindenbibliotheek zich bevindt. Een bebouwingspercentage wordt hier niet opgegeven; de bebouwingsmogelijkheden worden alleen beperkt door de bouwgrenzen en de maximale bebouwingshoogtes. Ter beperking van de mogelijke terreinverhardingen is met behulp van een aanduiding vastgelegd waar een ontsluitingsweg en een parkeerterrein mogen worden aangelegd. De vergroting van het bebouwingspercentage van 5% naar 73% is met betrekking tot de BD-bestemming gebaseerd op de gewenste ontwikkeling ter plaatse. Het bestemmingsplan biedt voldoende flexibiliteit om op diverse locaties vergroting van het bebouwingspercentage te benutten. Op basis van de boskwaliteit en de landschappelijk-stedenbouwkundige karakteristiek (zie hoofdstuk 3.2) worden de waardevolle en te behouden onderdelen van het plangebied beschermd door nieuwe bebouwing en de aanleg van parkeerterreinen en dergelijke uit te sluiten. In het bestemmingsplan is een vrijstellingsbevoegdheid ex artikel 15 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening opgenomen om kleine gebouwtjes op te richten buiten de bebouwingsgrenzen. Gedacht kan hierbij worden aan passages en wachtposten tussen de paviljoens. In de voorschriften worden hiervoor kwantitatieve criteria vastgelegd. De huidige ontsluiting van het PCN ligt aan de Níjmeegsebaan. Ter zijner tijd kan deze hoofdingang verplaatst worden naar de Panovenlaan. Het parkeren ten behoeve van het PCN geschiedt geheel op eigen terrein. Verspreid over het terrein ís hier voldoende mogelijkheid voor aangegeven. Het zwembad van de gemeente wordt ontsloten via de Panovenlaan, waarlangs zich voldoende parkeeraccommodatie bevindt ten behoeve van bezoekers van dit zwembad en sportzaal.
3.6
13
FINANCIEEL-ECONOMISCHE UITVOERBAARHEID.
In het onderhavige bestemmingsplan zijn wijzigingen voorgesteld die bij realisering geen nadelige financiële gevolgen voor de gemeenten zullen veroorzaken, daar een en ander op particulier terrein uitgevoerd zal worden en dientengevolge de kosten voor rekening van de eventuele ontwikkelaars zullen zijn. 4.
INSPRAAKRESULTATEN EN UITKOMSTEN VAN HET ARTIKEL 10 B.R.O.-OVERLEG. Omwonenden van het Psychiatrisch Centrum Nijmegen zijn met brief van 25 mei 1987 door het College van Burgemeester en Wethouders op de hoogte gebracht van de voorgenomen planwijziging. Binnen de inspraakperiode van twee weken zijn er geen schriftelijke inspraakreacties binnengekomen. In het kader van het wettelijk voorgeschreven overleg ex artikel 10 B.R.O. is het ontwerpbestemmingsplan ook toegestuurd aan diverse aangewezen rijks- en provinciale instanties. Tevens is het ontwerp-bestemmingsplan besproken in de vergadering van de Kleine Subcommissie Gemeentelijke Plannen van de Provinciale Planologische Commissie op 23 juni 1987. De subcommissie kon zich met het plan verenigen. Zij heeft in overweging gegeven om de binnen het plangebied aanwezige boom- en laanbeplanting nog verder te beschermen door hetzij hierop een meer op deze functie toegesneden bestemming te leggen, dan wel bepaalde werken of werkzaamheden te binden aan een in de voorschriften op te nemen aanlegvergunningenstelsel. Hoewel het ontwerp-bestemmingsplan de bestaande houtopstanden reeds beschermt door het vastleggen van de maximale bebouwingsgrenzen en het alleen toelaten van parkeerplaatsen binnen de op de plankaart aangegeven gebieden bestaan er geen bezwaren om alsnog een aanlegvergunningenstelsel op te nemen binnen de planvoorschriften. Het leggen van een zogenaamde dubbelbestemming is dan niet nodig. Uit het artikel 10 B.R.O.-overleg is een inhoudelijke reactie binnengekomen van de Directeur Landbouw, Natuur en Openluchtrecreatie in de provincie Gelderland. In deze reactie wordt voorgesteld om aan de binnen het plangebied aanwezige bebossing/beplanting de bestemming "bos met bijzondere doeleinden" te geven. Tevens wordt voorgesteld de bestemming “Dienstverlenend bedrijf" terug te brengen tot de omvang van de gegeven bebouwingsgrenzen en het bijbehorende parkeerterrein. Ten aanzien van deze voorgestelde aanpassingen kan het volgende worden gesteld. Binnen de gegeven bestemmingen inclusief de daarbij aangegeven bebouwingsgrenzen en de op locatie vastgelegde parkeermogelijkheden en het alsnog op advies van de Provinciale Planologische Commissie opgenomen aanlegvergunningenstelsel worden de aanwezige houtopstanden voldoende beschermd. Het leggen van een "dubbelbestemming" is dan ook niet nodig. De bestemming “Dienstverlenend bedrijf" is gelegd op het gebouw met bijbehorend erf van de voormalige blindenbibliotheek, waarbij de begrenzing is afgestemd op de thans binnen het plangebied bestaande eigendomsverhoudingen. Dit perceel behoort niet tot het terrein van het Psychiatrisch Centrum. De huidige eigenaar van het perceel wil tot verkoop van het geheel overgaan. De geldende bijzondere bestemming geeft een te grote beperking van de mogelijke en toelaatbare functies. Binnen de nu aan de orde zijnde planwijziging is de bestemming dan ook verruimd naar "Dienstverlenend bedrijf", waarbij primair gezien de ligging van het perceel is gedacht aan activiteiten in de onderwijssfeer, onderzoek en medische zorg. Het behoud van het karakter van het bij het perceel behorende (onbebouwde) bosgebied is binnen de bepalingen van het bestemmingsplan voldoende gewaarborgd. Er is dan ook geen aanleiding om de bestemming "Dienstverlenend bedrijf" in te perken.
14
