Toekomstvisie Peuterspeelzaal Houten Naar een integraal onderdeel van een samenhangend aanbod voor opvang & ontwikkeling van het Houtense jonge kind.
Het bestuur en directie van de Peuterspeelzaal Houten Februari 2011
Opties Toekomst Peuterspeelzaal Houten Het wettelijk kader: De volgende wetten kaderen de voorzieningen op het gebied van het jonge kind: •
•
•
Wet Kinderopvang. Hierin worden kwaliteitseisen gesteld aan de kinderopvang en nu ook aan de peuterspeelzalen. De bedoeling is om het peuterspeelzaalwerk te behouden als laagdrempelige voorziening. De peuterspeelzaal moet toegankelijk blijven voor ouders die hun kind aan voorschoolse educatie willen laten deelnemen. Gemeenten worden geacht zorg te dragen voor goede voorzieningen en voor impulsen voor samenwerking tussen peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Wet op het Onderwijstoezicht De gemeenten zijn verantwoordelijk op het toezicht. De gemeente geeft hiervoor opdracht aan de GGD. De onderwijsinspectie houdt toezicht op de onderwijskwaliteit van de voorschoolse educatie. De gemeente houdt een register bij van instellingen in de gemeente op het gebied van kinderopvang en peuterspeelzalen. Wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie) Deze wet beoogt voor kleine kinderen een veilige en stimulerende omgeving te creëren waarbij medewerkers in staat zijn om een risico op een taalachterstand in het Nederlands te signaleren en effectief aan te pakken. De gemeente heeft hier een uitdrukkelijke regiefunctie. De kwaliteitseisen zijn: - Leidster-kindratio bedraagt één leidster op maximaal 8 kinderen - De groepsgrootte is maximaal 16 kinderen - Op elke groep is minimaal één beroepskracht met opleidingsniveau PW-3 - Het personeel moet in bezit zijn van een VOG - Er geld een informatieplicht aan de ouders over het beleid - Er is een oudervertegenwoordiging en er is een klachtenregeling - De voertaal is Nederlands - Er moet voldaan worden aan eisen rond veiligheid, gezondheid, brandweervoorschriften, speeltoestellen en keuken hygiëne. Voor VVE zijn er extra eisen: -
Twee beroepskrachten op 1 groep Nascholing Gebruik van integrale programma’s Aanbod van 4 dagdelen of 10 uur Inspanningsverplichting voor de gemeente voor een optimaal bereik van doelgroepkinderen door goede toeleiding
2
Actoren in de opvang en ontwikkeling van het jonge kind: • • • • •
Peuterspeelzaal (2-4 jaar) Kinderdagverblijf (0 – 4 jaar) Buitenschoolse Opvang (voor –en naschoolse opvang) (4- 13 jaar) Basisscholen (4 – 13 jaar) Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)
Aanpalende voorzieningen: •
•
Zorg: o Consultatiebureau o GGD: voert het toezicht uit i.o.v. de gemeente Activiteiten: o Muziekschool o Sport o Zwemmen o Bibliotheek o Sociaal Cultureel Werk o Kunst en Cultuur
Financiering: •
• • • • •
Peuterspeelzaal: ouders en gemeente. Landelijk is hiervoor vanaf 2010 structureel 35 miljoen beschikbaar via het gemeentefonds. Voor de gemeente Houten betekent dit een jaarlijkse bijdrage van 114.376,04 euro. Ouderbijdrage voor twee dagdelen per week is ongeveer 600.00 euro per jaar. (landelijk ligt dit tussen 400.00 en 500.00 euro) VVE: Rijk via gemeente. Voor 2011 totaal 237 miljoen via een specifieke uitkering. Voor Houten betekent dat: 108.156 euro Kinderdagverblijf: Ouders en Rijk via belasting Buitenschoolse Opvang (voor –en naschoolse opvang): ouders Basisscholen: Rijk Toezicht door GGD: landelijk 5 miljoen. Ook de gemeente Houten ontvangt daarvan een deel.
3
Scenario’s voor de toekomst: De ontwikkeling van voorzieningen op het terrein van opvang en ontwikkeling van het jonge kind komt onder druk van de bezuinigingen wellicht in een stroomversnelling. Daarnaast zijn er initiatieven van de minister van OC & W om 0-klassen te ontwikkelen en mogelijk integraal in te voeren. Op dit moment zijn er 20 proefgemeenten waar deze activiteit zal worden uitgevoerd. In deze notitie focussen we ons op Houten. Houten is een groeikern met gemiddeld een jonge bevolking waar de arbeidsparticipatie belangrijk is. Dat zal zich i.v.m. de naderende vergrijzing van de bevolking in het algemeen en de uitstroom uit de arbeidsmarkt zich gaan versterken. De behoefte aan opvang in de brede zin zal alleen maar toenemen. Er zal eerder sprake zijn van een grotere vraag naar verantwoorde opvang. Het aanbod voor het jonge kind is versnipperd. Grofweg vallen de activiteiten uiteen in enerzijds opvang en anderzijds ontwikkelen. Peuterspeelzaal is bedoeld voor kinderen van 2 tot 4 jaar en heeft een ander uitgangspunt dan kinderdagverblijven. Het richt zich gedurende de dagdelen dat een peuter komt op het stimuleren van de ontwikkeling . Kinderdagverblijf is in eerste instantie bedoeld als opvang. Overigens zien we dat ontwikkeling gericht werken en het signaleren van zorg de laatste jaren bij kinderdagverblijven meer vorm heeft gekregen. Op de peuterspeelzaal ligt dus het accent op de voorbereiding op de basisschool. Daar waar twijfel bestaat of een peuter naar het basisonderwijs kan of andere zorg wordt gesignaleerd, wordt dit besproken met de ouders ( de zgn. signaleringsfunctie). Samen met het consultatiebureau en andere betrokkenen worden afspraken gemaakt over de juiste aanpak. Dit komt tot uiting in onze samenwerkingsovereenkomst met JGZ (Jeugdgezondheidszorg). Naast deze reguliere peutergroepen zijn er binnen de Peuterspeelzaal Houten twee VVEgroepen. Deze zijn gericht op het wegwerken van taalachterstand. Peuters die hiervoor in aanmerking komen, worden door het consultatiebureau geïndiceerd. Op de peuterspeelzaal wordt voor elke peuter een observatieverslag ingevuld dat met toestemming van de ouders wordt doorgestuurd aan de basisschool waar de peuter is aangemeld. Daarnaast zijn de activiteiten die op de peuterspeelzaal plaats vinden, gericht op het stimuleren van de ontwikkeling, zodat deze peuter de overstap naar het basisonderwijs vloeiend kan maken. Echter op dit gebied kan de onderlinge afstemming meer vorm en inhoud krijgen. Ook is er nauwelijks terugkoppeling n.a.v. de observatieverslagen. Een uitzondering hierop zijn de Montessorischool en Klavertje Vier. Ook met de andere voorzieningen is er nauwelijks sprake van afstemming.
4
Er zijn 10 tot 15 instellingen voor kinderopvang en inmiddels één instelling voor het peuterspeelzaalwerk. De Peuterspeelzaal Houten participeert wel in overleggen met basisscholen in het kader van de Brede School. We willen aan deze overdracht meer vorm en inhoud geven. Inhoudelijke contacten met kinderopvang zijn er nog nauwelijks mede door het versnipperde aanbod. Van een gecoördineerd stelsel van voorzieningen is dus geen sprake. De determinatie van doelgroeppeuters door m.n. het consultatiebureau verloopt goed. Er is een goed overleg tussen de gemeente, het consultatiebureau en de peuterspeelzaal. Op dit moment gaan geïndiceerde peuters ook naar een kinderdagverblijf waar geen VVE-aanbod aanwezig is. De peuterspeelzaal streeft ernaar om ook deze peuters te bereiken door samen te werken met het kinderdagverblijf. Daarnaast is er t.a.v. het VVE-programma geen geïntegreerd aanbod in relatie tot het basisonderwijs, met uitzondering van Klavertje Vier. De peuterspeelzaal wil dit graag ontwikkelen i.s.m. het basisonderwijs. Wellicht zou er ook gekeken kunnen worden naar de reikwijdte van de doelgroepbepaling. In de grote steden hanteert men een ruimere criteria dan in de gemeente Houten. Hierdoor krijgen meer peuters een adequaat aanbod. In 2010 kwam 83 % van de doelgroeppeuters uit Houten Noord. Inmiddels is dat 93 %. Naast kinderopvang en peuterspeelzaal is er ook nog een ontwikkelaanbod voor peuters met de insteek sport (peuterzwemmen, peuterdans, peutergym e.d.) en kunst –en cultuur (peutertheater, bibliotheek etc.). Het gebruik van deze voorzieningen kost een gezin soms aanmerkelijke bedragen, zeker als er sprake is van meerdere kinderen. Het is de verantwoordelijkheid van de ouders, de instellingen en de overheid (rijk en gemeente) om zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van deze voorzieningen c.q. de structurering hiervan te optimaliseren. M.n. de gemeentelijke overheid heeft hier een wettelijke en bestuurlijke verantwoordelijkheid om de regie te voeren. Samen met de instellingen zouden de volgende scenario’s, van beleidsrijk tot beleidsarm, de revue kunnen passeren . Het bestuur van de Peuterspeelzaal Houten heeft hiervoor een aantal uitgangspunten geformuleerd .
5
Uitgangspunten van de Peuterspeelzaal Houten : • •
•
•
• •
De vraag van de ouders en de ontwikkeling van peuter staat centraal De kern van het peuterspeelzaalwerk - opvang, spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren- maakt deel uit van een samenhangend geheel van voorzieningen t.b.v. het jonge kind VVE-activiteiten maken deel uit van het peuterspeelzaalwerk. Doordat doelgroeppeuters verspreid zijn over veel groepen en instellingen is het aantal doelgroeppeuters per instelling te gering om aparte VVE-groepen te vormen. Er kan bekeken worden of door goede samenwerking tussen het peuterspeelzaalwerk en de kinderopvang er meer kinderen gebruik kunnen maken van het VVE-aanbod dat door de peuterspeelzaal Houten wordt verzorgd. De doorgaande leerlijn (observatiegegevens) van de peuterspeelzaal naar het basisonderwijs dient vanzelfsprekend te zijn, zodat de peuter op de basisschool, indien nodig, de juiste aanpak krijgt. De plaatsing en coördinatie van het kind gaat uit van de één loketgedachte Voor peuters is er sprake van een duidelijk op elkaar afgestemd traject dat wordt vast gelegd in een arrangement
Overige aandachtspunten : - Het coördineren van eventuele zorg rondom de peuter en een nauwere samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG).
6
Opties voor de ontwikkeling van de Peuterspeelzaal Houten: Optie 1: Het ontwikkelen van kindcentra. Doelgroep: 0 – 13 jaar Optie 2: Het ontwikkelen van peutercentra als voorloper op optie 1: kindcentra. Doelgroep: 0-4 jaar. Deze peutercentra fungeren als één loket voor opvang en ontwikkeling. Hierin werken dus kinderopvang en peuterspeelzaal verregaand samen, liefst in één organisatorisch verband. Via dit loket kunnen arrangementen aangeboden worden van opvang en opvang en ontwikkeling tussen 08.30 u. – 18.30 u. Ouders kunnen hier terecht voor al hun vragen m.b.t. opvang en ontwikkeling voor hun kinderen tussen de 0 en 4 jaar. Optie 3: Het vergroten van het aanbodportfolio van de Peuterspeelzaal Houten met o.a. dagopvang, voor –en naschoolse opvang. Optie 4: Het optimaliseren van de samenwerking van en afstemming met de bestaande voorzieningen, met daarin een vanzelfsprekende afstemming met het basisonderwijs door gebruik te maken van elkaars voorzieningen en het uitwisselen van personeel. Deze opties zullen/kunnen verder worden uitgewerkt. De volgende aspecten zullen daarbij aan de orde moeten komen: -
Personeelsbeleid: Peuterspeelzaalleidsters vallen onder de cao Welzijn en de Kinderopvangleidsters onder de cao Kinderopvang Eisen aan de accommodaties Financiering Omvang van de vraag (markt)
Bovenstaande opties gaan uit van een verdere ontwikkeling van de opvang van 0 – 4 c.q. 12 jarigenjarigen. De opties geven geen of/of aan maar meer een fasegewijze ontwikkeling naar de toekomst. Als bezuinigingen onafwendbaar zijn, wil de Peuterspeelzaal Houten met de gemeente in goed overleg creatief nadenken hoe zij ondanks eventuele kortingen, het peuterspeelzaalwerk in stand kunnen houden. Wij verwachten dat de samenwerking met de andere voorzieningen kostenbesparingen op zal leveren. Er kan dan ook optimaler gebruik gemaakt worden van de bestaande regelingen voor de diverse voorzieningen. Als de gevolgen van het huidige economische tijdperk voorbij zijn, zal er in de toekomst wellicht meer ruimte ontstaan voor het peuterspeelzaalwerk. Ongeacht deze dreiging, zal de Peuterspeelzaal Houten op korte termijn zich inzetten om met instellingen voor kinderopvang samenwerking op gang te brengen en streven naar een volwaardig aanbod voor de opvang en ontwikkeling van het jonge kind.
7
Standpunt van het bestuur van de Peuterspeelzaal Houten: Het bestuur ziet als uiteindelijk doel het ontwikkelen van kindcentra, in ieder geval als netwerkorganisatie en waar mogelijk ook zo veel mogelijk geoperationaliseerd in een beperkt aantal accommodaties en waar aandacht is voor de doorgaande leerlijn. Gezien het grote aantal actoren die dit tot stand moeten brengen, lijkt het het bestuur niet realistisch om dit binnen één a twee jaar mogelijk te maken. Wel zullen alle stappen die het bestuur zet naar de toekomst in het licht staan van de ontwikkeling naar de kindcentra. Van belang is ook de visie en het standpunt van de gemeente Houten. De Peuterspeelzaal Houten verwacht dat de gemeente hierin ook de regie voert als uitvloeisel van haar wettelijke taak. De Peuterspeelzaal Houten wil graag partner zijn in de toekomstige ontwikkeling. Het bestuur wil z.s.m. in overleg gaan met instellingen voor kinderopvang om te bespreken of deze instellingen samen met de Peuterspeelzaal Houten ambitie hebben om gezamenlijk op korte termijn (binnen één a twee jaar) te komen tot de ontwikkeling van peutercentra in de gemeente Houten, wellicht eerst met één of twee pilots. Mochten deze gesprekken niet leiden tot het inzetten van deze ontwikkeling, dan zal de Peuterspeelzaal Houten zo mogelijk in samenwerking met kinderdagverblijven de huidige activiteiten uitbreiden met dagopvang, schooltijdenopvang en/of hele dagopvang, waarbij de peuterspeelzaalactiviteiten een vast onderdeel vormen. Dit afhankelijk van de vraag van de ouders. Ook wil de Peuterspeelzaal Houten de activiteiten op het gebied van VVE versterken in kwaliteit en omvang i.s.m. het basisonderwijs net zo als met de reguliere peuters, zoals eerder is aangegeven. Samen met de gemeente wil het bestuur daar verder vorm aan geven.
8
