Toekomstatelier Kansen en belemmeringen voor een duurzame samenleving in Utrecht VERSLAG

Toekomstatelier Kansen en belemmeringen voor een duurzame samenleving in Utrecht VERSLAG

Donderdag 23 januari van 16.00 uur tot 20.00 uur Locatie: In de Ruimte, Oudegracht 230A a/d werf, Utrecht

Het toekomstatelier ‘Kansen en belemmeringen voor een duurzame samenleving in Utrecht’ is georganiseerd en/of gefinancierd door:

Annelien Meerts Maarten Kuijpers (verslag) www.team2015utrecht.nl

Bharti Girjasing Thessa van Zanten www.utrecht.nl/internationale-zaken

Christiaan Hogenhuis www.stichtingoikos.nl

2

Inhoud

1.

WELKOM

4

2.

WELKOMSTWOORD PETER STEIJN

4

3.

TERUGKOPPELING TOEKOMSTATELIER OKTOBER 2013

4

4.

DIT TOEKOMSTATELIER EN HET PROGRAMMA

5

5.

DE WORKSHOP

5

6.

WORKSHOP RONDE 1 - BRAINSTORM

6

7.

WORKSHOP RONDE 2 – OPLOSSINGEN

6

8.

WORKSHOP RONDE 3 – PRIORITEREN

7

9.

AFSLUITING

8

Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Bijlage 7 Bijlage 8

Deelnemers workshop Oplossingen Case 1 - SOON Oplossingen Case 2 - Fairtrade werkgroep Oplossingen Case 3 - A living wall Oplossingen Case 4 - Stichting Food for Good Oplossingen Case 5 - Energie U Oplossingen Case 6 - Team 2015 Utrecht Resultaat prioritering, Workshop ronde 3

3

9 11 12 13 15 16 18 20

1. Welkom Annelien Meerts, Team 2015 Utrecht, heet iedereen om 4 uur ’s middags welkom. Om dit toekomstatelier te openen geeft ze het woord aan Peter Steijn.

2. Welkomstwoord Peter Steijn Peter Steijn, Themadirecteur Fysiek van de gemeente Utrecht, is in zijn functie verantwoordelijk voor het duurzaamheidbeleid van de gemeente. Samen met Team 2015 Utrecht en Stichting Oikos is de gemeente Utrecht de organisator van dit toekomstatelier. De heer Steijn reflecteert in zijn welkomstwoord dat Utrecht niet hoog scoorde op de lijst van duurzame gemeenten die onlangs bekend werd gemaakt. Maar ‘als gekeken wordt naar de grote steden, dan is Utrecht de duurzaamste van de 7 grootste gemeenten in Nederland.’ Utrecht zet zich actief in voor de verduurzaming van de stad en dat is de reden waarom het toekomstatelier in oktober 2013 werd georganiseerd. Wat Peter Steijn zich vooral kan herinneren van die bijeenkomst was de discussie wie de lead zou moeten nemen in de verduurzaming van de stad en wie aan zet is. Is dat de overheid of zijn het de burgers van Utrecht? ‘Het mooie van deze bijeenkomst is dat we in het atelier verbinding zoeken tussen overheid en burgers (inclusief bedrijven e.d.) uit de stad en het onderwerp bespreken. De gemeente faciliteert nadrukkelijk. In oktober zijn de vergezichten gemaakt over hoe een duurzaam Utrecht er in 2022 uit zou kunnen zien. Het gaat niet vanzelf om daar te komen. Neem Fairtrade; het is makkelijker om op korte termijn beslissingen te nemen terwijl duurzaamheid een blik nodig heeft dat op langere termijn gericht is. Dat is voor de verspreiding van Fairtrade producten zeker een belemmering. Nadat de deelnemers een succesvolle en plezierige middag is gewenst is het toekomstatelier begonnen.

3. Terugkoppeling toekomstatelier oktober 2013 Hierna neemt Christiaan Hogenhuis, Stichting Oikos, het woord en zal de rest van de middag de deelnemers door de bijeenkomst loodsen. Christiaan kijkt terug op het begin van deze serie toekomstateliers zodat dit toekomstatelier in perspectief wordt geplaatst. De directe aanleiding van het toekomstatelier op 3 oktober was de presentatie van de lokale duurzaamheidsmeter. Het onderwerp van dat toekomstatelier was hoe een duurzaam Utrecht er in 2022 (900-jarig bestaan van de stad) er uit zou moeten zien. Wat willen we dan bereiken? En wat is de kracht van duurzaam Utrecht nu op basis van die lokale duurzaamheidsmeter? Die bijeenkomst leverde een aantal lijnen of richtinggevend perspectieven op: 4

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Circulaire economie Lokale, eerlijke en logische voeding Groene, ruime stad Ont-moeten Energiesprong naar duurzame energie Utrecht als thuishaven van een groene economie

Ook werden een aantal concrete mogelijke vervolgstappen genoteerd. -

Netwerkgroep Gezamenlijk invullen van de lokale duurzaamheidsmeter in gesprek met vertegenwoordigers van de lokale samenleving Workshop tijdens ‘Jij maakt Utrecht’ festival (21 november 2013) Workshop: Duurzame levensstijl (23 januari 2014)

Voor meer informatie over die bijeenkomst is het hele verslag te vinden op: http://www.stichtingoikos.nl/sites/default/files/uploads/Documenten/Verslag%20toekomstatelier% 20duurzaam%20utrecht.pdf

4. Dit toekomstatelier en het programma Vandaag is de bijeenkomst gericht op de kansen en belemmeringen om die lijnen te verwezenlijken. Per bovenstaand onderwerp is een case uitgenodigd om met alle deelnemers van gedachten te wisselen over de kansen en belemmeringen die de casehouder nu ondervindt. De cases zijn: 1. SOON – studenten koppelen aan bedrijven en non-profits. (Circulaire economie) 2. Fairtrade werkgroep – zet zich in voor meer verkoop van Fairtrade producten in Utrecht (Eerlijke logische voeding) 3. A living wall – een groene ruimte langs de snelweg in Lunetten (Groene, ruime stad) 4. Stichting Food for Good – een groentetuin in park Transwijk waar bewoners en cliënten uit de OGGZ doelgroep elkaar ontmoeten (Ont-moeten) 5. Energie U – een vereniging die duurzame energie in Utrecht promoot. (Energiesprong naar duurzame energie) 6. Team 2015 Utrecht / Fairtrade onderzoek – wat weerhoudt mensen ervan om Fairtrade producten te kopen en hoe is dat om te zetten in stimulansen? (Groene economie)

5. De workshop De workshop ziet er als volgt uit: 1. In de eerste ronde bezoeken deelnemers 3 van de 6 cases in 3 ronden van 10 minuten. De facilitator van Stichting Oikos houdt een kort interview met de casehouder waarbij deelnemers hun eigen ervaringen en vragen over dit onderwerp noteren en achterlaten bij de casehouder.

5

2. Op basis van deze brainstorm houdt de casehouder 1 centrale vraag over die hij/zij wil behandelen met geïnteresseerde deelnemers. Dit gebeurt in de tweede ronde van de workshop. 3. Alle deelnemers kunnen de verschillende oplossingen die voor de 6 cases zijn bedacht prioriteren; wat is goed, wat is moeilijk en wat had gisteren al gebeurd moeten zijn.

6. Workshop ronde 1 - Brainstorm De deelnemers hebben in drie ronden drie cases bezocht en daar input gegeven voor de belemmering of kans waar de casehouder zich op zou moeten richten. Tijdens het diner, gemaakt en geserveerd door Troost en Proost, heeft elke casehouder in samenwerking met de facilitator de vraag geformuleerd die wat hen betreft de belemmering of kans het beste verwoordt. Dat leverde de volgende vragen op: 1. SOON – Hoe kunnen we kleinere organisaties helpen zonder dat het ons geld kost? 2. Fairtrade werkgroep – Wat brengt u tot keuze voor een duurzame horecaonderneming? 3. A living wall – Hoe overtuig ik de gemeente van het project? 4. Stichting FoodforGood – Is het realistisch om FoodforGood voort te laten bestaan met het huidige gedachtegoed als grondslag zonder professionele ondersteuning? 5. Energie U – Hoe kunnen zoveel mogelijk zonnepanelen in Utrecht worden geïnstalleerd? 6. Team 2015 Utrecht – Hoe overtuig ik ouders met kinderen voor het kopen van Fairtrade producten?

7. Workshop ronde 2 – Oplossingen Na het heerlijke diner van Troost en Proost kozen deelnemers een case waar zij met anderen de vraag wilden beantwoorden van de casehouder. In de 50 minuten die hiervoor stonden is in het begin nog eens kort ingegaan op de vraag, maar al snel is het aan de deelnemers om ideeën te genereren die een antwoord zou kunnen zijn op de vraag, die ideeën zijn vervolgens genoteerd op de flip-over. In de bijlage is per case een aantal foto’s te zien van de flipovers met een verzameling van ideeën.

6

8. Workshop ronde 3 – Prioriteren Iedereen krijgt een envelop met stickertjes van de facilitatoren. Er zijn drie verschillende kleuren: 1. Blauw = Wow! Ideeën die direct in de praktijk gebracht kunnen worden; 2. Rood = Doen! Ideeën die snel opgepakt kunnen worden maar nog wel wat uitwerking vergen; 3. Geel = Later! Ideeën met verre toekomstmuziek. Deelnemers plakken de stickers bij de gegenereerde ideeën. Hieruit ontstaat een rangorde aan ideeën. Dat levert het volgende resultaat op:

Blauw = wow

Rood = doen

- Begin bij de leverancier voor duurzame producten (Fairtrade Werkgroep) - Laat onderzoek duidelijk zien, maak het geloofwaardiger. Maar hou het catchy (Team 2015 Utrecht) - Schrijf artikelen voor bladen die moeders met kinderen lezen (Team 2015 Utrecht) - Organiseer ‘tupperwareparties’, maar dan voor zonnepanelen1 (Energie-U) - Maak een goede pitch voor de gemeente (A living wall) - Gebruik bekende Utrechters als ambassadeur voor het project (A living wall) - Zet een buddy systeem op tussen kwetsbare en vrijwilliger met vergelijkbare achtergrond (FoodforGood) - Organiseer het voor jongeren door jongeren. Peer-to-peer. (Team 2015 Utrecht) - Kwetsbaren zelf betrekken bij het project (FoodforGood)

- Haal geld uit het systeem, organiseer het via dienst voor dienst2 (SOON) - Ontwerp lespakketten vanuit de belevingswereld van kinderen (Team 2015 Utrecht) - Ontwerp een (digitale) duurzaamheidsroute3 (Fairtrade werkgroep) - Sluit aan bij de gemeenteraadsverkiezingen (A living wall) - Gebruik ervaringsdeskundigen, mensen uit de doelgroep, die een klik hebben met ‘kwetsbare mensen’ (FoodforGood)

Geel = leuk voor later - Lobby tegen slecht voedsel (Team 2015 Utrecht) - Lokfonds met goede voorwaarden die daken leaset van bewoners om zonnepanelen te plaatsen (Energie-U) - Bedenk goede leaseformules voor de panelen (Energie-U) - Zorg dat studenten studiepunten krijgen voor inzet in de tuin4 (FoodforGood) 1

Via [email protected] zijn al adviseurs in te schakelen die zulke bijeenkomst kunnen organiseren. Wish Yes (www.wishyes.com) is een platform waar wensen worden gepresenteerd die bezoekers weer kunnen vervullen. 3 De verbinding heeft al een route ontworpen: ‘Utrecht goes green’ 2

7

Bovenstaande is een schematische uitwerking van de flip-over die plenair is opgesteld. Zie de bijlage voor een foto van die flip-over.

9. Afsluiting Met een overzicht van de meest populaire ideeën is ook een einde gekomen aan dit toekomstatelier. Bharti Girjasing zal contact onderhouden met de casehouders om te zien wat dit toekomst atelier hen heeft opgeleverd. Annelien Meerts wijst in haar afsluiting van deze bijeenkomst erop dat dit niet het einde is in de ontwikkeling naar een duurzaam Utrecht. Deze keer heeft Team 2015 Utrecht het toekomstatelier georganiseerd en vorige keer was dat Stichting Oikos. De vraag aan de deelnemers is wie zich wil inspannen voor de volgende bijeenkomst en daarvoor contact op te nemen met de gemeente Utrecht via Bharti Girjasing ([email protected]). Tijdens de daaropvolgende borrel is reeds een groep gevormd van een aantal enthousiaste deelnemers die de organisatie voor het volgende toekomstatelier op zich willen nemen! De groep bestaat uit onder meer: Michel van Schaik (gemeente Utrecht), Mischa Wouterse (Stadshub), Robbert Maas (SOON), Rosa Lucassen (Burosa), Trude Vredeveld (Fair & Sustainable consultancy services). De aanleiding voor de volgende ontmoeting kan de daktuin in Utrecht zijn dat in juni – september in het Utrecht Science Park zal worden georganiseerd. Een ander onderwerp voor de opvolging van dit toekomstatelier is het opzetten van een groep op LinkedIn waar geïnteresseerden zich zullen aansluiten. Dit is ook al besproken in de eerst workshop en alle deelnemers zijn hier erg enthousiast over. Ze benadrukken dat het belangrijk is om dit zo snel mogelijk op te zetten en gebruik te maken van het huidige enthousiasme. Bharti Girjasing, gemeente Utrecht, neemt deze taak op zich. Het verslag van dit toekomstatelier en het toekomstatelier van oktober 2013 zijn ook in de groep te vinden. Inmiddels is de LinkedIn-groep opgericht. Het heet: ‘Duurzaam Utrecht’ en is te vinden via: http://www.linkedin.com/groups/Duurzaam-Utrecht-6617886.

4

SIW internationale vrijwilligersprojecten werkt met vrijwilligers en hebben ervaring met dit principe.

8

Bijlage 1

Deelnemers workshop

Naam Aad van der Tas Ad Tourné Annelien Meerts Annemieke Dijk Babke Hogenhuis Bart Gehner Bas Flantua Bharti Girjasing Caloe van Dijk Carolien van Hemel Christiaan Hogenhuis Christian Gombert Desiree van de Ven Eefke Meijer Elise Baron Ellen Alzer Elsje Leurs Frederik Leenders Gina Bijnsdorp Gonny Jeths H. Eijdems I. Dekker Inge van de Klundert Irene Karssiens Irene van Egmond Jan Wijnand Groenendaal Jeroen Onck Kees Verschoor Laura Coello Linda Rosink Lisa Hilderink Lisette Boeren Maarten Kuijpers Maarten van Deursen Margriet Olthuis Marian Connotte Marianne Coopmans Martijn Spaans

organisatie

e-mailadres

Milieucentrum Utrecht Gemeente Utrecht Stichting Oikos Gemeente Nieuwegein JWG Architecten Gemeente Utrecht Gemeente Utrecht Inclusive Works Kopakan Stichting Oikos HKU Team 2015 Utrecht Gemeente Utrecht

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

SIW Gemeente Utrecht Stichting Oikos

[email protected] [email protected] -

Energie-U Team 2015 Utrecht Foodforgood Stichting Oikos Gehner Brasserie Bresson Gemeente Utrecht Stichting Oikos USI Stichting Oikos A living wall Gemeente Utrecht Fairtrade Werkgroep De kleine baron Gemeente Utrecht Gemeente Nieuwegein Gemeente Utrecht Gemeente Nieuwegein Sincero

9

Naam Michel van Schaik Mischa Woutersen Monica Petter Ottelien van Weelden Peter Steijn Raymond Bijen Rebecca Scholten Robbert Maas Roland Peereboom Rosa Lucassen Shai van Vlijmen Talma en collega Thessa van Zanten Trude Vredeveld Wil Broekman Wouke Oprel

organisatie Gemeente Utrecht Stadshub Educatie de Verbinding Gemeente Utrecht Gemeente Utrecht Stichting Oikos SOON Milieucentrum Utrecht Burosa A living wall In de Ruimte Gemeente Utrecht fair&sustainable advisory services Rabobank Stichting Oikos

10

e-mailadres [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] -

Bijlage 2

Oplossingen Case 1 - SOON

Hoe kunnen we kleinere organisaties helpen zonder dat het ons geld kost?

11

Bijlage 3

Oplossingen Case 2 - Fairtrade werkgroep

Wat brengt u tot keuze voor een duurzame horecaonderneming?

12

Bijlage 4

Oplossingen Case 3 - A living wall

Hoe overtuig ik de gemeente van het project?

13

14

Bijlage 5

Oplossingen Case 4 - Stichting Food for Good

Is het realistisch om FoodforGood voort te laten bestaan met het huidige gedachtegoed als grondslag zonder professionele ondersteuning?

15

Bijlage 6

Oplossingen Case 5 - Energie U

Hoe kunnen zoveel mogelijk zonnepanelen in Utrecht worden geïnstalleerd?

16

17

Bijlage 7

Oplossingen Case 6 - Team 2015 Utrecht

Hoe overtuig ik ouders met kinderen voor het kopen van Fairtrade producten?

18

19

Bijlage 8

Resultaat prioritering, Workshop ronde 3

20