Jaargang 8 nr 2 augustus 2008
Tijdschrift
Thema: diversiteit in de eerste lijn Souhail Saidi: ‘Mijn cliënten weten dat ik hun cultuur ken’
JGZ-verpleegkundige onmisbaar bij opsporing postnatale depressie Tijdschrift voor eerstelijnsverpleegkundigen
Colofon
Redactioneel
Mevrouw Salman Op pad in de ‘wijk’ met Cennet Cildir, een jonge vrouw van Turkse komaf die zich hardTijdschrift LVW ontvangt u uitsluitend wanneer u lid bent van de afdeling Eerstelijnsverpleegkundigen van V&VN. De redactie nodigt u van harte uit om een bijdrage te leveren aan dit tijdschrift, in de vorm van artikelen, onderwerpsuggesties, ingezonden brieven, boekbesprekingen enzovoort. Een onafhankelijke redactie bepaalt welke artikelen in aanmerking komen voor publicatie en behoudt zich het recht voor deze in te korten en te bewerken.
maakt voor allochtone cliënten (zie p. 10 en verder), kom ik terecht in de huiskamer van mevrouw Salman. Deze Turkse van 65 jaar heeft onlangs haar man verloren. Drie jaar terug trouwde ze met hem, vertaalt Cennet, toen hij in Turkije een nieuwe vrouw kwam zoeken. Zijn eerste echtgenote overleed, net als haar eerste man. Het was een verstandshuwelijk: zij had weer inkomsten en hij iemand die voor hem zorgde. Maar het liep anders. Eenmaal terug in Nederland bleek hij te lijden aan longkanker, een ziekte waaraan pijnlijk genoeg ook haar eerste man bezweek. Ze verzorgde haar tweede man zo goed en zo kwaad als het ging en had haar handen er vol aan. De inburgeringscursus ging zo aan haar voorbij. Ze weet de weg in de stad niet. Niet hoe je de bus neemt, ze heeft geen fiets en als ze er een had, kon ze er niet op fietsen. En nu is ze alleen. Ook háár gezondheid is niet best. Ze heeft pijn in haar benen en ademt zwaar.
Gepubliceerde artikelen vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie.
“Wat gaat u nu doen, toch maar Nederlands leren?” Nee, schudt ze haar hoofd verschrikt.
Jaargang 8, nummer 2, augustus 2008.
Ik vind het ook om te huilen. De hele avond zit mevrouw Salman nog in mijn hoofd.
ISSN 1568-5853 Redactie Myriam Crijns, Irene Rutte, Evelien Rijkhoff, Tanja Veenstra (hoofd-/ eindredactie) en Zabeth Wessels. Klankbordgroep Gera Bouter, Annemarie Klaassen, Ines van Lieshout en Ria Meijerink. Redactieadres Zie onder Informatie of:
[email protected] Foto omslag Eut van Berkum Bedrijfsfotografie Ontwerp en opmaak UnitedGraphicsCreatie, Zoetermeer Advertenties Scem, tel. 0345-576642 Abonnementen Gratis voor alle leden en (instellings)donateurs van V&VN Eerstelijnsverpleegkundigen. Het lidmaatschap van V&VN Eerstelijns verpleegkundigen bedraagt bij automatische betaling € 77,50 per jaar (€ 40 basis + € 37,50 voor afdeling Eerstelijnsverpleegkundigen). Het abonnementstarief voor instellingen bedraagt € 84 per jaar. Beëindiging van het lidmaatschap/abonnement: schriftelijk tot uiterlijk 1 november van het lopende jaar. Bij niet tijdig opzeggen wordt het lidmaatschap automatisch met een jaar verlengd.
“Ik kan niet lezen en schrijven. Die ene keer dat ik naar Nederlandse les ben geweest, vond ik het veel te moeilijk. Ik barstte in tranen uit.” Gelukkig is er iemand als Cennet in haar leven. Iemand die voor haar de brug slaat naar de thuiszorg en eventuele andere hulpverlening. Want die zal zij nog nodig hebben. Net zo heeft de thuiszorg meer mensen nodig als Cennet. Tanja Veenstra Hoofdredacteur Tijdschrift LVW
In dit nummer Thema: diversiteit in de eerste lijn Thuiszorg krijgt kleur
9
De missie van Cennet Cildir
10
Gezocht: allochtone managers
13
Wijkverpleegkundige Souhail Saidi
14
Pluimage
16
Thuiszorg De leerwerkplaats, een minipraktijk
20
Wijkverpleging op zijn best
22
Column Groot of klein?
24
Informatie V&VN Eerstelijnsverpleegkundigen Postbus 8212 3503 RE Utrecht Tel. 030-2919046
[email protected] www.eerstelijn.venvn.nl
JGZ
Varia
4
Rosemarie van Troost, voorzitter afdeling Eerstelijnsverpleegkundigen V&VN, Mariska de Bont, beleidsmedewerker.
Gelezen en gezien
5
Aan tafel met… Maaike van Lonkhuijzen
6
Nutricia is hoofdsponsor van V&VN Eerstelijnsverpleegkundigen.
6
Symposia
25
Oog voor postnatale depressie
30
10
Nieuws & informatie
V&VN-nieuws
8
Uit het nieuws
18
De informatiebron
29
Agenda
30 Tijdschrift LVW augustus 2008
14 3
Thema: diversiteit in de eerste lijn ‘Even de imam bellen’
Verzorgende Cennet Cildir: ‘Iedereen Een oude Turkse vrouw knuffelt haar innig, haar man geeft haar een tas met verse groenten uit zijn volkstuin mee. Cennet Cildir (23), dochter van Turkse ouders, is buitengewoon geliefd bij haar cliënten. Portret van een vrouw met een missie.
Tekst en foto’s: Tanja Veenstra
10
Jaren terug fietste ze met een vriendin regelmatig langs
moest doen stond ze tegen. Mijn vader had vooral
een bejaardentehuis in Nijkerk. “Hier zou ik echt nooit
moeite met het idee dat ik naakte mannen zou zien. ‘Dat
willen werken, tussen al die ouwe billetjes,” zei ze vol
mag niet van het geloof,’ beweerde hij. Na veel discussie
overtuiging. Aan het woord is Cennet Cildir, dochter van
heb ik de imam om raad gevraagd. Hij zei dat het geen
Turkse ouders, verzorgende bij Buurtzorg Amersfoort.
probleem was. En dat was dat: ik kon aan de slag.
De ironie wil dat ze haar zorgloopbaan nu juist in
Waar ben ik aan begonnen, dacht ik wel eens. Je start
datzelfde bejaardentehuis startte.
tenslotte onderop, met het vuile werk. Maar ik ging door,
“Dat komt doordat mijn opa erg ziek werd. Nadat hij
misschien wel juist omdat ik zoveel negatieve reacties
was terugverhuisd naar Turkije, kreeg hij leukemie.
kreeg uit Turkse en Marokkaanse kring. Niet lang daarna
Thuiszorg heb je daar niet, en de gedachte dat híj daar
begon ik het werk leuk te vinden. Ik zag ineens een heel
ziek lag te zijn zonder professionele hulp, maakte dat
ander gezicht van de zorg: de liefde die je mensen kunt
ík hier de zorg in ging.
geven, de waardering die je krijgt, het contact.
Naakte mannen
Stomverbaasd
Toen ik in de krant een vacature zag voor een leerling-
Na mijn huwelijk en verhuizing naar Amersfoort kwam ik
verzorgende IG, was mijn besluit snel genomen. Mijn
hier via een detacheringsbureau bij een grote thuiszorg-
ouders vonden het maar niks: als Turks meisje ging je
organisatie terecht. Als enige allochtone medewerker
niet in de zorg werken. Het idee dat je allerlei vies werk
observeerde ik in stilte hoe de thuiszorg met allochtonen
Tijdschrift LVW jaargang 8 nummer 2
Thema: diversiteit in de eerste lijn
verdient dezelfde aandacht omging. Nooit zei ik iets over dit onderwerp, ik wilde het
Het is trouwens lastig om zakelijk te blijven in zulke
eerst eens rustig observeren. Tot op de dag dat ik een
omstandigheden. Want iedereen is zo dol op je. Ze kussen
oude Turkse vrouw bezocht die een CVA had gehad.
en omhelzen je en willen je voortdurend eten geven, want
Mijn collega’s vertelden me dat ze niet kon praten. Ik
‘je bent zo mager geworden’. Ze vangen je op als een
vroeg haar niks, maar keek raar op toen ze na een half
dochter. Veel Nederlanders vinden het onprofessioneel
uur plotseling in het Turks tegen mij begon te praten. Ze
om hierin mee te gaan. Maar in mijn ogen ben je pas
kon dus wel degelijk praten, alleen geen Nederlands…
professioneel als de cliënt tevreden is. Dat kan dus ook
Haar man vertelde me dat ze graag een kleine rituele
een minder zakelijke opstelling betekenen.
wassing (wudu) wilde na het douchen, zoals haar geloof voorschrijft. Maar ze wist dat niet duidelijk te maken aan mijn collega’s. Zij wilden ook hun schoenen niet uitdoen, zoals bij islamitische mensen thuis de gewoonte is. Ho, dacht ik, dit gaat te ver. Waarom was in dit geval geen goed zorgplan opgesteld, gebaseerd op de wensen van de cliënt? Zoals voor de Nederlandse man, die ook een
‘Een huisarts of transferverpleegkundige kan het verschil maken voor allochtone cliënten. Het is belangrijk dat zij zich dat realiseren’
CVA had gehad en niet meer kon praten. Tijdens het eerstvolgende overleg dacht ik: nu trek ik
Bidden
mijn mond open. Iedereen zat me stomverbaasd aan
Inmiddels was ik overgestapt naar Buurtzorg, een
te kijken. Behalve één collega, die vond het prachtig. Zij
buitengewoon prettige werkgever die ook oog heeft
had een scriptie geschreven over Marokkaanse en Turkse
voor allochtone cliënten. Hier heb ik mijn collega’s de
cliënten en hun gebruiken. Er bleek zelfs een boekje over
belangrijkste ins en outs van de islamitische cultuur
het onderwerp op kantoor te staan, maar niemand keek
bijgebracht. Ze weten nu hoe je een hoofddoek omdoet
er in. Evenmin vroeg iemand ooit iets aan mij.
bij een vrouw en hoe het rituele wasje in zijn werk gaat;
Toen heb ik het omgedraaid en ik vroeg mijn collega’s
dat islamitische mensen zich nooit aan de wastafel
of ze niet nieuwsgierig waren naar de reden waarom
wassen, maar altijd willen douchen, dat ze elke dag
islamitische mensen hun schoenen in huis uittrekken. Ik legde uit dat ze op de grond bidden en dat die daarom schoon moet zijn. ‘Maar ik ga toch niet zonder schoenen werken,’ bracht iemand ertegenin. Waarna ik de oplossing opperde om blauwe kousjes over de schoenen te dragen. Die gebruiken ze in het ziekenhuis ook. Simpel toch?
Extra werk Zo kwam het dat ik voor alle allochtone cliënten het zorgplan ging opstarten. Het extra werk nam ik op de koop toe. Ik vind het leuk om te doen en het gaat sindsdien zo goed, de cliënten zijn echt tevreden! Door mond-tot-mondreclame kwamen er al snel meer allochtone cliënten. Zo krijg je ze dus binnen! Toen ik eens bij een andere Turkse cliënt en zijn vrouw
Meneer Karakoç zorgt voor zijn vrouw. Zij krijgt daarnaast thuiszorg (verpleging
binnenkwam, zat de hele kamer vol met vrouwen. Zij
en verzorging): “Toen mijn vrouw uit het ziekenhuis kwam na haar beroerte,
had bij hen reclame voor me gemaakt. Ze belaagden
kregen we geen voorlichting over thuiszorg. Niemand heeft ons wat verteld.
me met allerhande vragen: de een had een bloedneus
Ook de huisarts kwam niet met die mogelijkheid. Gelukkig wist een Turkse kennis
gehad en wilde weten hoe dat kwam. De ander vertelde
van het bestaan ervan. Sinds Cennet bij ons komt en haar collega’s instrueert,
over de klachten van haar man. Een derde ging nog
gaat het stukken beter. Cennet verstaat én begrijpt ons, ze kent onze gebruiken.
even naar huis om een paar formulieren te halen. Of
We hoeven haar niks uit te leggen.”
ik die voor haar wilde invullen. Het was treurig om te
Tip van meneer Karakoç: “Stel je voor dat je zelf in de situatie van de cliënt zit
merken dat ze zo desperaat waren. Ze wisten duidelijk
en hoe je dan behandeld zou willen worden.”
niet waar ze terechtkonden met hun problemen. Tijdschrift LVW augustus 2008
11
Thema: diversiteit in de eerste lijn mensen met een andere achtergrond daar evenveel recht op hebben. Tot op zekere hoogte, natuurlijk. Een Marokkaanse of Turkse cliënt hoeft niet van mij te vragen dat ik een hoofddoek draag. Dat gaat me te ver. Maar we moeten wel de moeite nemen om iedereen te voorzien van goede zorg op maat. Hierbij is de medewerking van huisartsen en transfer verpleegkundigen essentieel. Zij zijn de belangrijkste schakels tussen cliënten en de eerste lijn. Zij zouden allochtone cliënten hierin daarom veel meer moeten stimuleren. In plaats van te suggereren dat de familie de zorg wel zal opvangen, zouden ze duidelijke voorlichMeneer en mevrouw Dekker (86 en 84 jaar) zijn 49 jaar geleden uit Indonesië
ting over thuiszorg moeten geven. Zoals Nederlandse
naar Nederland gekomen. Sinds Cennet van werkgever is veranderd. wipt ze
cliënten die ook krijgen.
even aan als ze in de buurt is. Meneer Dekker: “Wij missen Cennet heel erg. We
Omdat de Nederlandse taal voor allochtone ouderen
begrepen elkaar meteen! Dat komt doordat we, net als zij, een andere achtergrond
vaak een serieus probleem is, kan een tolk uitkomst
hebben. Daarbij maakt het eigenlijk niet uit of je Turks, Surinaams of Indonesisch
bieden. Sommige mensen kunnen zelfs niet lezen en
bent. Je voelt elkaar direct aan. Wij houden van fysiek contact en knuffelen. Daar
schrijven. Voor hen werpt de administratieve rompslomp
komen geen slechte bedoelingen aan te pas. En als ik wat gekookt heb, moet
rond de aanvraag van zorg een enorme drempel op. Een
iedereen proeven. Dat is de Indonesische cultuur.”
allochtone zorgconsulent staat cliënten hierin op verzoek
Tip van meneer Dekker: “We zouden het liefst wat minder gezichten zien. En zou het
bij. Een huisarts of transferverpleegkundige kan het
allemaal niet wat minder gehaast kunnen? Soms ben je in je eigen huis haast te veel.”
verschil maken door deze mogelijkheden aan te bieden. Het is van groot belang dat zij zich dat realiseren.
schoon ondergoed aan willen en dat ze na toiletbezoek
Druk
van onderen gewassen willen worden in plaats van
Zelf werk ik in mijn vrije tijd nog aan een projectvoorstel
wc-papier te gebruiken. Allemaal uit oogpunt van de
om allochtone cliënten én professionals de thuiszorg in te
hygiëne die hun geloof vereist.
krijgen. Mijn cliënten probeer ik intussen zoveel mogelijk
Tegenwoordig hebben mijn collega’s veel vragen over
tevreden te stellen, zodat we er meer in zorg krijgen. Maar als enige allochtoon in het team krijg ik het dan wel druk…
‘In mijn ogen ben je professioneel als de cliënt tevreden is, dat kan ook een minder zakelijke opstelling betekenen’
We hebben er met andere woorden meer nodig!”
Rolmodel Cennet Cildir is geboren in Nijkerk en tweetalig opgevoed: “Ik denk in het Turks en ik
Tanja Veenstra is freelance journalist en hoofd-/eindredacteur van Tijdschrift LVW.
12
het geloof. Over het bidden, bijvoorbeeld. Ze weten niet
spreek Nederlands.” Tijdens
of je dan mag doorwerken. Dat mag, kon ik ze vertellen;
haar opleiding voor verzor-
zolang je maar niet voor ze gaat staan.
gende IG viel ze al op door haar kordate inzet voor
Of je overdag medicijnen in mag nemen of als zieke mag
de allochtone doelgroep. Een studiepresentatie over
eten tijdens de Ramadan is ook een veelvoorkomende
het onderwerp bracht haar vorig jaar als gastspreker
vraag. Cliënten denken dat het geloof dat verbiedt. Maar
bij de uitreiking van de Prinses Margriet-prijs.
een diabetespatiënt die niet eet, krijgt last van dalende
Cildir zat daarna niet stil, want samen met beleids-
bloedsuikers. In de Koran en in uitleggen ervan valt
medewerker innovatie Paulien Bode, van beroeps-
gelukkig te lezen dat zieke mensen absoluut niet mee
vereniging verzorging en zorgtrajecten Sting, geeft
mogen doen aan de Ramadan. Je hebt goede argumen-
ze tegenwoordig op aanvraag workshops in Vraag
ten nodig om mensen van zoiets te overtuigen. Daarom
gericht werken in de multiculturele zorg. Daarnaast
bel ik soms de imam, want naar hem luisteren ze wel.
volgt Cildir een ambassadeurscursus om nog beter
Ik zet mijn telefoon dan op ‘luidspreker’, zodat de cliënt
op te kunnen komen voor de belangen van alloch-
kan meeluisteren. Dat werkt heel goed.
tone cliënten. Al het extra werk doet Cildir vrijwillig: “Het gaat mij niet om het geld. Ik wil dat mensen er
Heilig
iets aan hebben en vooral dat ze er iets mee doen!”
Aan de gewoonten en gebruiken van Nederlandse
www.sting.nl
mensen passen we ons dagelijks aan. Mijn idee is dat Tijdschrift LVW jaargang 8 nummer 2
Thema: diversiteit in de eerste lijn
Gezocht: allochtone managers Tekst : Tanja Veenstra
Incidenteel en op kleine schaal gebeurt er al het nodige om allochtonen van passende zorg te voorzien. Maar hoe zit dat op beleidsniveau? Elif Borucu-Çalinalti is senior adviseur bij Alleato, centrum voor maatschappelijke ontwikkeling én kennisorganisatie voor de provincie Utrecht. Zij heeft onder meer ‘diversiteit in de zorg’ in haar portefeuille. In Amersfoort geeft zij leiding aan een driejarig project, Kleur in Actie, dat landelijke navolging moet krijgen. Het doel is om de groeiende vraag naar allochtone mantelzorgers in de schijnwerpers te zetten, en hen te ontlasten. Borucu-Çalinalti: “We voeren hiertoe gesprekken met mantelzorgers. Vaak zijn ze zich niet eens bewust
Elif Borucu-Çalinalti
van het feit dat ze dat zijn. Een tweede spoor is dat we het onderwerp inbrengen bij belangenbehartigende
haar benen uit haar lijf doordat alle vragen over het
organisaties als patiëntenverenigingen en cliëntenraden,
onderwerp bij haar terechtkomen. Door het beleidsdeel
zodat er meer aandacht voor komt bij het maken van
bij de manager neer te leggen, en dus ook het verhaal
beleid. En tot slot stimuleren we zorgorganisaties
erachter, ben ik ervan overtuigd dat autochtonen dat
toegankelijker te worden voor deze doelgroep en
werk net zo goed kunnen doen.”
diversiteitsbeleid te ontwikkelen.”
Schrijnend
Status Het is niet louter beleid dat de klok slaat bij Borucu-
Oudere allochtonen rekenen nog volop op hun kinderen
Çalinalti. Als dochter van Turkse ouders zet ze haar
als zorgvangnet. In tegenstelling tot autochtonen, die op
ervaringsdeskundigheid ook graag pragmatisch in.
hun oude dag vaak nog van alles ondernemen, trekken ze
Daarom geeft ze in september een workshop aan
zich eerder op zichzelf terug. De eenzaamheid neemt toe.
praktijkassistenten en -verpleegkundigen die in hun werk
Mannen gaan nog naar de moskee, maar dat is meestal
problemen ondervonden in het contact met allochtone
hun enige sociale netwerk. Vrouwen gaan doorgaans
patiënten. De huisarts, het is al eerder gesignaleerd,
steeds minder, vertelt Borucu-Çalinalti. “Helemaal
heeft een centrale rol in de voorlichting aan allochtonen.
schrijnend is het als ouders hun wijk verlaten om dicht
Maar die rol is doorgaans gedelegeerd aan de assistente
bij de kinderen in een Vinex-wijk te kunnen wonen. Daar
of de verpleegkundige. En daar zit een kink in de kabel,
kennen ze niemand, er is niet altijd een moskee, en de
want de communicatie tussen hen en allochtone cliënten
kinderen blijken – om legitieme redenen – nauwelijks tijd
vlot niet altijd even goed. De assistentes en verpleeg
voor ze te hebben. Daar zitten ze dan, zonder hulp of
kundigen voelen zich vaak niet serieus genomen.
sociaal contact. Het is kortom heel belangrijk dat deze
“Dat verbaast mij niets,” zegt Borucu. “Artsen zijn heilig
groep toegang krijgt tot professionele hulp en zorg.”
voor allochtonen, maar een assistente of verpleegkun-
De zorg is echter nog niet goed toegesneden op de
dige heeft in hun ogen geen enkele status. Als de dokter
doelgroep. Daarom is het noodzakelijk dat er allochtone
zegt: ‘Je moet deze pillen driemaal per dag innemen,’
managers in de zorg komen, vindt Borucu-Çalinalti.
doen ze het grif. Maar als een assistente of verpleeg
“Met één manager bereik je meer mensen, die op hun
kundige het zegt, denken ze: nou meid, het zal wel.’”
beurt weer meer cliënten kunnen (laten) bedienen, dan
De belangrijkste tip is dat je benadrukt dat het gaat
met één allochtone verpleegkundige. Of de uitvoerenden
om een opdracht van de huisarts. Dus: “De dokter
allochtoon zijn of niet, maakt dan minder uit. Het gaat
heeft gezegd dat…” Of, als iemand tegensputtert:
erom dat je ze goed instrueert en dat ze kunnen terug-
“De arts zal er niet blij mee zijn als u dat niet doet.”
koppelen naar de manager of teamleider. Plus dat die
Een andere denkwijze krijg je de allochtone ouderen in
persoon het aanspreekpunt is voor de hele organisatie
elk geval niet meer aangepraat. Respecteer daarom
als het gaat om deze thematiek.
liever hun opvattingen en beweegredenen. De volgende
Het probleem van één allochtone wijkverpleegkundige
generatie doet het tenslotte alweer heel anders.”
in het team is dat die al gauw overbelast raakt. Ze loopt
www.alleato.nlw
Tijdschrift LVW augustus 2008
Tanja Veenstra is freelance journalist en hoofd-/eindredacteur van Tijdschrift LVW.
13
Thema: diversiteit in de eerste lijn Wijkverpleegkundige Souhail Saidi (Kleurrijk Zorg):
‘Het is extra leuk om mensen van In de thuiszorg werken nog maar weinig nieuwe Nederlanders, vooral islamitische professionals zijn zeldzaam. Toch zou dat voor veel Marokkaanse en Turkse ouderen een uitkomst zijn. Bij Kleurrijk Zorg in Utrecht hebben ze dat begrepen. Een gesprek met wijkverpleegkundige Souhail Saidi.
Tekst: Tanja Veenstra Foto: Eut van Berkum
maak je er echt blij mee. De cliënt weet
Maar de tweede generatie heeft het toch ook druk?
Marokkaanse Nederlander daarentegen dat je bekend bent met zijn situatie en
“Daarom zijn wij er ook! De verwachting
In de verpleegkunde zien we helaas nog weinig mannen, laat staan Marokkaanse Nederlanders. Hoe kwam jij tot die keuze?
cultuur en stelt vertrouwen in je.”
dat je kinderen wel voor je zullen zorgen
Waarom is multiculturele thuiszorg nodig?
Jongeren, ook meisjes, studeren, hebben
“Ik had al heel wat opleiding achter de
“Omdat de reguliere thuiszorg niet goed
kinderen. De tweede generatie staat in
rug, maar steeds vond ik mijn draai niet.
aansluit op de wensen en gebruiken van
een spagaat: aan de ene kant schrijft de
Ik besloot mijn verstand op nul te zetten
allochtonen, in het bijzonder niet-wester-
islamitische cultuur voor dat je voor je
en op gevoel een opleiding te kiezen.
se immigranten. Ze weten meestal niet
ouders zorgt, aan de andere kant maak
Tussen een rij studies zag ik hbo-V staan.
eens dat er zoiets bestaat als zorg aan
je deel uit van een maatschappij waar
Daar schreef ik me spontaan voor in.
huis. Laat staan dat je er recht op hebt
een baan van negen tot vijf standaard is.
Mijn klas was zeer multicultureel, met
als je verzekerd bent.
Hoe combineer je dat? Wat doe je als je
naast Marokkanen Antillianen, Surina-
De Turken en Marokkanen die nu om
vader ’s ochtends vroeg hulp nodig heeft
mers, Chinezen en noem maar op. Enorm
zorg verlegen zitten, hebben vaak hun
bij het douchen, of zijn medicijnen op
inspirerend vond ik dat. We vormden een
hele leven keihard gewerkt. Velen
tijd moet krijgen?
gaat steeds minder vaak in vervulling. (bij)banen, trouwen en krijgen zelf
Het taboe op het inhuren van een
‘Nederlanders vinden de zorg vanzelfsprekend. Een Marokkaanse Nederlander daarentegen maak je er echt blij mee’
professionele zorgverlener slijt langzaam
hechte groep, wat het leuk maakte om
kwamen destijds direct van het platte-
“Onze doelgroep is in zekere zin best
naar school te gaan. Door dat plezier
land, ongeschoold, niet zelden analfabeet.
lastig. Mensen kunnen behoorlijk koppig
ging ik van het vak houden.
De voorlichting over thuiszorg bereikt
zijn. Dan sta je voor een deur op verzoek
Bij het zoeken naar een stage sprong
deze groep daarom slecht. Weten mensen
van de familie, en zegt de persoon in
dit zorgbureau in Utrecht eruit. De stage
er wel van, dan hebben ze vaak twijfels.
kwestie: ‘Ach, laat mij maar met rust.’
sloeg wederzijds zo goed aan dat ik
Sommigen proberen het, maar missen
Als ik ziek ben is dat mijn lot, de wil van
besloot hier te blijven werken. Vooral de
de ‘klik’ met Nederlandse hulpverleners,
Allah, hoor je ze denken. Het is moeilijk
kleurrijke cliëntenkring, waaronder ook
door de taalbarrière, culturele en religi-
om tot zo iemand door te dringen.
Nederlanders, spreekt me erg aan. Die
euze verschillen.
Zo heb ik een weinig spraakzame cliënt
maakt het werk heel afwisselend.
Traditioneel nemen leden van de vaak
van 88 jaar, een voormalige imam. Hij zit
Extra leuk vind ik het om mensen van
grote families de zorg op zich. Vanuit
thuis op de bank als een keizer. Ik voel
mijn eigen achtergrond te helpen. Ik
het islamitisch geloof telt die verantwoor-
me heel klein bij hem. Als ik hem vraag
denk dat het verschil in de waardering
delijk heel zwaar. Dit gebruik heeft de
hoe het gaat, zegt hij: ‘Allah heeft het
zit. Geboren en getogen Nederlanders
eerste generatie immigranten meege
beste met me voor.’ Vraag ik waarom hij
vinden de zorg vanzelfsprekend. Een
nomen naar hier.”
zijn suiker niet prikt, luidt zijn antwoord:
14
Tijdschrift LVW jaargang 8 nummer 2
af, simpelweg omdat er steeds meer behoefte aan is. Onze doelgroepgerichte zorgverlening is met andere woorden een groeiend gat in de zorgmarkt.”
Accepteren cliënten de zorg makkelijk?
Thema: diversiteit in de eerste lijn
je eigen achtergrond te helpen’ ‘Ach ja, af en toe is hij hoog, af en toe is hij laag.’ Dan zeg ik: ‘Nee, u moet echt
Kleurrijk Zorg
elke dag uw suiker prikken!’ Een week
In 2006 startten Mohamed el Hasniui, Aziz Kalla en Fadl Erazzi een bureau
later hoor ik van de huisarts dat hij mijn
voor multiculturele zorgverlening in Utrecht. Op dit moment bedient Kleurrijk
advies toch heeft opgevolgd. Dat is leuk
Zorg met 60 professionals en 30 betaalde (basaal opgeleide) mantelzorgers
om te merken.”
zo’n 200 cliënten in Utrecht-stad en omstreken. Kleurrijk Zorg biedt ondersteunende en activerende begeleiding, persoonlijke
Heb jij ook vrouwelijke cliënten?
verzorging, verpleging en huishoudelijke hulp.
“Nee, bij ons komen mannen bij mannen en vrouwen bij vrouwen. Dat is toch iets van onze cultuur. Zelf vind ik dat trou-
Hoe bereiken jullie de cliënt?
wens ook het prettigst. Als ik een vrouw
“We maken reclame en we geven
moet douchen voel ik met ongemakkelijk,
presentaties over ons werk in
iets wat onder Nederlanders overigens
moskeeën, waar veel mensen bij
ook voorkomt. Wel kan ik ondersteunende
elkaar komen. Maar de meeste
begeleiding geven aan een vrouw.”
cliënten vinden óns, via
Souhail Saidi
mond-tot-mondreclame.
Vragen cliënten je wel eens om hulp bij papierwerk?
Daarnaast werken we samen
“(Lachend:) Welkom bij de multiculturele
Aveant. Die stuurt regelmatig
thuiszorg! Ja, dat komt regelmatig voor.
cliënten naar ons door.”
met thuiszorgorganisatie
Mensen spreken vaak gebrekkig Nederlands en niet iedereen heeft goed
Blijf je dit werk doen?
opgeleide kinderen. Dus dan is het:
“Ja, absoluut! Ik vind het heel
‘O ja, ik heb nog een brief, wil jij even
waardevol. Je krijgt een hechte
kijken wat erin staat?’ Als het mijn werk
band met cliënten. Laatst was ik
niet belemmert en ik heb vijf minuutjes
bijvoorbeeld bij iemand, van wie de
over, dan doe ik dat. Als het structureel
familie me uitnodigde in Marokko.
wordt, zeg ik: ‘Kijk toch nog eens of je
Zoiets raakt je echt.
niet een familielid heb dat je hiermee
Iets anders is dat ik hier hard nodig
kan helpen.’
ben. Er zijn zo weinig hbo-V-mannen
Voor ouderen die de Nederlandse taal
met een islamitische achtergrond,
niet (goed) hebben geleerd, is dat nu een
dat ik voorlopig onvervangbaar ben.
gepasseerd station. Dat gaat niet meer
Het vak heeft helaas weinig status
lukken. Ik zie het bij mijn eigen ouders.
onder allochtonen. Want daar gaat
Mijn vader werkt, maar het CWI wil dat hij
het tegenwoordig alleen nog maar
alsnog Nederlands gaat leren. Dan kan hij
om. Er is ook veel onwetendheid.
nog een betere baan krijgen, zeggen ze.
Jongeren kennen de thuiszorg niet.
Maar hij is al zestig! Dat is toch niet reëel?
Ze weten niet hoe het is als je een
De energie die ze nu in mijn vader steken
Marokkaanse man hebt geholpen
kunnen ze veel beter richten op jongeren.
en hij je oprecht bedankt vanuit zijn
Overigens, alleen de generatie van mijn
hart. Het gevoel dat je daarvan krijgt
ouders telt zoveel mensen die de taal niet
is onbeschrijfelijk, het pept je
beheersen. En hoe komt dat? Toen mijn
helemaal op!”
vader twintig, dertig was en zich kapot
www.kleurrijkzorg.nl
werkte in de fabriek, was het altijd: ‘Ah, meneer Saidi, kunt u overwerken?’ Voor inburgering was geen enkele aandacht.”
Tanja Veenstra is freelance journalist en hoofd-/ eindredacteur van Tijdschrift LVW.
Tijdschrift LVW augustus 2008
15
