Bral vzw (Brusselse raad voor Leefmilieu) 02/10/2013 Tijdelijk gebruik/tijdelijke heraanleg casestudy Pte de Ninove
« Comme le définit Hannah Arendt l’espace public est l’espace qui est contenu entre les citoyens: quitter la sécurité protectrice de nos quatre murs et entrer dans le domaine public, cela demande du courage. Cet espace qui offre aux hommes la liberté d’agir est par nature un espace politique »
Foto: Antoine Meyer
Bral vzw Bral vzw - Brusselse Raad voor het Leefmilieu - °1973 - is een Nederlandstalige Brusselse vereniging van bewonersgroepen,organisaties en Brusselaars met eenzelfde engagement: een leefbare stad, waar iedereen zich kan verplaatsen, kan wonen en kan vertoeven op een milieuvriendelijke, betaalbare en aangename manier. Bral vzw est une association bruxelloise néerlandophone, rassemblant des groupes d‘habitants, des organisations et des Bruxellois ayant le même engagement : une ville viable où chacun peut se déplacer, peut habiter et séjourner d‘une façon agréable, respectueuse de l‘environnement et accessible financièrement
“Vacant sites and disused premises are not a constraint but a prerequisite of restructuring. They are the spaces of the future: a training ground and experimental zone for the future city. They are a part of this city’s wealth.” Ingeborg Junge-Reyer Senator for Urban Development - Mayor of Berlin (2004 -2011) Source: Urban Pioneers – Temporary Use and Urban Development in Berlin (2007)
Des terrains vacants et des locaux désaffectés ne sont pas une contrainte mais une condition préalable à la restructuration. Ce sont des espaces de l'avenir: un terrain d'entraînement et des zones d’ expérimentation pour la ville du futur. Ils font partie de la richesse de cette ville ". Foto: Antoine Meyer
Over de onaanvaardbaarheid van “nutteloze ruimten” Sur l’inadmissibilité des “espaces inutiles” dans la ville
BRONNEN/SOURCES
Bewoonbaar verklaard Het potentieel van collectief wonen in de talrijke leegstaande en onderbenutte infrastructuren in en rond Brussel. Julien Treragot, Frederik Serroen. STER. Master Stedenbouw en Stedelijke Planning. 2013.
[email protected] Over de rol van tijdelijk gebruik in de stedelijke (her)ontwikkeling. Voorbeelden uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Aurélie de Smet .St- Lucas architectuur, Brussel & ASRO, KU Leuven. Doctoraatsproefschrift. 2009 -2013.
[email protected] Parckdesign GARDEN 2012-2013. Conclusies. 11 wastelands redesigned in Anderlecht. Troussicot. Dudal. Lorent. 2013.
[email protected]
Soorten leegstand/types d‘immeubles inoccupés Uit: Bewoonbaar verklaard. Serroen – Treragot.
-
-
33% inoccupation des immeubles commerciales 3% projets de reconversion 32% projets en cours 8% pas de projet: inoccupation depuis longtemps 19% pas de projet: inoccupation depuis peu de temps 5% occupation precaire
synthese
Uit: Bewoonbaar verklaard. Serroen – Treragot.
Aanbevelingen deel 1 Bewoonbaar verklaard Het potentieel van collectief wonen in de talrijke leegstaande en onderbenutte infrastructuren in en rond Brussel. Julien Treragot, Frederik Serroen. 2013.
• • • •
•
Aandacht voor betaalbaarheid Noodzaak voor regie Bemiddelende instanties Een meer evenwichtige grondpolitiek (groepspanden, een fonds voor ontsluiting van een betaalbaar aanbod van sites mogelijk te maken, charges d‘urbanisme, openbaar beheersrecht) Gedeelde verantwoordelijkheid, grensoverschrijdend werken
Vormen tijdelijk gebruik in Brussel 1.De manière opportun – citymarketing Cityscape – Arne Quinze Toison d‘OR (sponsorisé by BMW Mini) Lancelot - Camelot - MFT (profit)-> promotion du lieu pour un nouveau public ->gentrification, mais une porte parole qui propose des règles: - commerciales avec très peu de respect pour les locataires; préavis=3 semaines. - pas de lien avec les habitants. - Si pas de paiement du taxe d‘inoccupation: place à nouveau à la spéculation.
2.Stedelijk activisme – années ’90 PleinOpenAir Limiet/Limite, Precare – Pavillion Eau Propre - Eggevoort site (Citymined – PUMproject) 3. Nieuwe actoren – antwoord op specifieke hedendaagse problemen en hoe een betere stad gerealiseerd kan worden. ART2WORK Rue Royale 123, JES Stadsmoestuinen ->IBGE-BIM Parckdesign 2012 (!! EVENT!! Donc court terme)
‗Making tomatoes is just making tomatoes until it is picked-up into political terms. It’s not about planting tomatoes and giving them water, it’s about seeing what it means to develop a city around tomatoes.‘ — Jeanne Van Heeswijck
Aanbevelingen deel 2/Conclusions Parckdesign 2012 •
Un contexte juridique clair pour des alliances plus fortes
•
La mise à disposition du public d‘une expertise en ce qui concerne les conditions juridiques et l’utilisation de procédures ou de contrats types permettraient en tout cas de réduire fortement des craintes. En outre, il convient de s‘interroger sur un impact financier éventuel, par exemple en prélevant une taxe sur les terrains en friche. Un coût qui pourra être évité si une parcelle est mise à disposition en vue d‘un usage temporaire une valeur ajoutée pour la société.
•
Une politique stimulante et un instrumentaire d’activation. Une obligation légale de mettre les terrains inoccupés à la disposition d‘initiatives communautaires serait probablement encore plus efficace que la perception d‘une taxe en cas de ‗non-utilisation ». Les service publics comme BXL Environnement, le Maître Architecte pour Bruxelles, l‘Agence de Développement Territorial jouent un rôle important en tant qu’intermédiaires et modérateurs pour permettre aux propriétaires terriens et aux candidats utilisateurs d‘entrer en contact. Des stratégies innovantes d‘aménagement du territoire et d‘affectation du sol, comme p.ex. Le Community Land Trust ou des stratégies existantes comme les contrats de quartier peuvent servir comme base pour une relation plus durable avec le territoire urbain.
•
Une connaissance partagée de la maîtrise de l’utilisation temporaire.
•
La réalisation d‘une installation temporaire exige une palette d’expertise spécifique et de maîtrise technique. Méthodologie adapté à un public-cible diversifié, choix de matériaux durable et une attitude adaptée, sur l‘entretien et gestion.
•
Imaginer la ville en partant de sa plus petite échelle
Aanbevelingen deel 3
Gebaseerd op werk Aurélie de Smet (2009-2013 – LUCA - KUL); bestudering 10 Brusselse casestudies
Het beleid kan: -
Een faciliterend houding aannemen; waarbij de spontaneïteit van de stad uitganspunt wordt van stedelijke ontwikkeling en beleid
-
monitorer - faciliter – et soutenir
Tijdelijke projecten als een vanzelfsprekend onderdeel van plannings-en ontwerpproces beschouwen: kan om op een experimentele en praktische manier naar oplossingen te zoeken als de traditionele ontwikkelingsstrategieën tekort blijken te schieten
-
Interpréter des projets temporaire comme une évidence dans le processus de planification
Instrumenten/Instruments Gebaseerd op werk Aurélie de Smet (2009-2013 – LUCA - KUL); bestudering 10 Brusselse casestudies
•
Database pauzelandschappen –
Base de données des paysages en attente: information géographique, structures de propriétés, timing, plans pour le futur. Travailler de manière plus anticipative avec l‘espace temporaire
•
Loket van de tussentijd –
•
Studiedienst tijdelijke ontwikkeling –
•
Diffuser les expériences et connaissances
Détecter, coordiner, démarrer et tester des projets temporaire en vue des développements urbanistiques.
Steunmaatregelen –
mise à disposition systématique à très bas prix le territoire, du matériel, et de la connaissance.
Grondwet van de tussentijd: Ana Dzokic – Marc Neelen – Iris de Kievith Tussentijd: voorziene tussentijd – onvoorziene tussentijd – opportunistische tussentijd – strategische tussentijd Meerwaarde: kapitaalsopbouw: sociaal – cultureel kapitaal, materieel & immaterieel Bevorderen tussentijd: financiële ondersteuning – mediation, hulp bij vinden van locaties, hulp bij conflictmanagment – aanpassen instrumenten en modellen van stedelijke planneing – pro-actief gedrag
Good practices •
Berlin: Zwischennutzung na de val van de Berlijnse Muur: skate, hondenpark, golf, ferme pour enfant, potager, école de devoir, parc de construction de cabanes, labyrinth des tournesols.
•
Park Spoor Noord – Antwerpen
•
De Site – Gent
•
Meanwhile – UK
•
Tempelhof – Berlin
•
Thurn & Taxis - Brussel
> PARK SPOOR NOORD: 1999 – 2002: Wervend proces algemeen coördinator en een veld-of buurtwerker. Een praatcafé wordt een centraal aanspreekpunt waar ook creatieve ateliers plaatsvinden. Een boek, een videodocumentaire over het ervaren van de openbare ruimte, volksfeesten, theater, exposities, een super 8 filmfestival, fotografieopdrachten, nieuwsbrief, en regelmatige overlegmomenten gedurende 3 jaar.
In april 2005 startte de zichtbare aanleg van Park Spoor Noord. 4 jaar later, in 2009, was het voormalige spoorwegterrein verleden tijd en het park een feit. -
sport- en spelvoorzieningen, twee heerlijke speelfonteinen, een zandspeeltuin, een uitgestrekte grasweide, verschillende fiets- en wandelpaden Gebouwen; open shelter, twee sporthallen (1 voor buurtsport en 1 voor de Artesis Hogeschool Antwerpen), kantoren en een multifunctionele expohal, nieuwbouwcampus van de Artesis Hogeschool Antwerpen en een gemengde private projectontwikkeling.
24 ha, 1,6 km lang
De Stadsgassite – Gent 2000-2016 • • •
Anticiperen op vandalisme, illegale dumping en onzekere situaties (vervuilde grond) Antwoord op de noodzaak voor ruimte en ontmoetingsplekken Verhogen buurtbetrokkenheid; activering ipv.praten
•
Bloembakken – zone de bronzage – bbq fixe – 3 containers comme stockage & bureau – kinderboerderij – potagers – bar – water en elektriciteit – sportfaciliteiten (voetbalveld) en een plek voor filmprojecties – fietsparcours
En pratique
• • •
Coordinateur du projet & supervisor/assistant technique Spin-off: durable: catering company – textiellabel - Torekes + identité du promoteur est connu – influence sur la détermination finale du projet de redéveloppement
•
° Community Trust Fund; la ville aide a cofinancier ce Fund et demande au partenaire privé de joindre l‘initiative. Evaluation 1x/l‘an. ° Plan for the recreational structure of the Rabot – Blaisantvest: manuel pour examiner les besoins et pratiques journaliers
•
Torekes =― eco –iris‖
Meanwhile - UK Meanwhile use: bedreigingen omzetten in opportuniteiten. Remplacer des menaces par des opportunités • •
―2009 – Looking after our town centres‖ - stads – en dorpscentra aantrekkelijk en levendig maken door – – –
– –
sterke samenwerkingsverbanden en een goed beheer Hoe op een creatieve manier omgaan met de gevolgen van de recessie Stappen die de overheid wil nemen om lokale overheden en partners te helpen
Lokale besturen helpen om sneller en flexibeler te kunnen reageren op aanvragen tot functiewijziging Samenwerken met vastgoedeigenaar om tijdelijke huurovereenkomsten gemakkelijker, sneller en goedkoper te maken – Mogelijk maken voor gemeentes om als tussenpersoon op te treden als eigenaars het niet zien zitten – Subsidies voorzien OUTCOME/ • MEANWHILE LEASE; 3 types tijdelijke huur, 2 types recreatie en gemeenschappellijk tuinieren, bewoning • MEANWHILE LICENCE FOR TEMPORARY LAND USE • MEANWHILE TENANCY AGREEMENT • EMPTY SHOPS HANDBOOK/TOOLKIT • AANGEPASTE VERZERKINGPOLIS • INFORMATIECENTRA • OPLEIDINGS_EN LEERMOGELIJKHEDEN/ MEANWHILE TOUR • NETWERKBEVORDERING
Tempelhof - Berlin
Good to know -
Précédents: Thurn & Taxis -
-
-
JES bouwspeelplaats – jardins potagers ―Le début des haricots‖
2007; établissement d‘une convention + chartre d’utilisation temporaire; BRAL 2006: établissement d‘un site web: Citymined avec le projet PRECARE
•
Het charter/La charte________________________________________________
•
Om uit te gaan van een algemeen respect voor de site stellen we een charter op. Dit zijn algemeen te respecteren regels waardoor we elkaar kunnen wijzen op fouten of gebreken. Het vormt het kader waarbinnen we ons met onze organisatie bewegen. Afin d‘obtenir un respect générale pour le site, on compose une charte. Ceci sont des règles qui doivent être respecté par tout les usagers du site. La charte est le cadre dans lequel on s’organise.
•
• • • • • • • • • • • • • • • • • •
• •
Het gaat om niet commerciële activiteiten met een meerwaarde voor buurt en stad. Les activités sont non-commerciales avec un plus-value pour le cartier et la ville. De activiteiten kaderen in een officiële organisatie, en worden voorgelegd aan de stuurgroep, zowel als aan de promotoren en de directeur van de circusschool. Les activités sont cadrés dans une organisation officielle, et sont présentés au petit comité, aux promoteurs et au directeur de l‘école de cirque De organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor de door hun georganiseerde activiteiten en het goede verloop er van. Les organisations sont eux-mêmes responsable pour leurs activités et le bon déroulement. De leden en participanten van de organisatie respecteren zowel het leven van de bewoners rondom de site als de landschappelijke en architecturale eigenschappen van de site zelf. Les membres et les participants de l‘organisation respectent la vie des habitants autours du site et les valeurs paysagères et architecturales du site même.
De organisatie is zich bewust van haar maatschappelijke rol en gebruikt haar gezond verstand. L‘organisation se rend compte de son rôle social et utilise son bon sens. De organisatie evalueert haar eigen activiteiten grondig en communiceert hierover met andere organisaties L‘organisation évalues ses propres activités et en communique avec les autres associations.
De organisatie aarzelt niet om commentaar te geven en heeft geen problemen om commentaar te ontvangen over haar activiteiten, dit kan enkel maar leerrijk zijn. L’organisation n’a pas de problème en recevant des remarques positives et négatives, non en les donnant.
Porte de Ninove – Ninoofse Poort Gomb – Terrassen aan de Sluis – Platform Kanal – NiN – Toestand – La Parfumerie - ….
Foto: Antoine Meyer
Foto: Antoine Meyer
Foto: Antoine Meyer
COURT TERME De nog bestaande gebouwen tegenover de hangar: gebruik verder toelaten waar er nog leven en werk in is. Zo snel mogelijk de rommel van Net-Brussel opruimen (dit is een anti-visitekaartje voor die dienst; nergens is het zo smerig als voor hun poorten en deuren). - utilisation tant qu‘il y a du vie et du travail - nettoyer au plus vite les containeurs et objets de Bruxelles Proprété Wanneer alles definitief onteigend is, niet wachten op definitieve akkoorden en plannen, meer alles afbreken en gecontroleerd braakland van maken. Zelfde principe als met de grote hangar: moes- en bloementuintjes in bakken. - ne pas attendre les permissions mais détruire et en faire du terrain vague mettre partout des bacs et planter
HANGAR devient terrain vague devient PARC De reusachtige hangar, zo snel mogelijk ofwel gebruiken ofwel afbreken. Voorstel – geïnspireerd door het voorlopig gebruik van het vliegveld Tempelhof in Berlijn: - dak eraf (voorzichtig, asbest!); - muren eraf tot hoogte van leuning voor zitjes; enkele toegangen maken langs de verschillende zijden; - grondplaat laten liggen omwille van vervuiling van de grond; - verdelen in perceeltjes voor moes- of bloementuintjes waarbij uitsluitend in bakken mag geteeld worden; aarde en water worden gratis door het Brussels Gewest ter beschikking gesteld mits het inschrijven in het register (voor 1 à 5 euro); de bakken worden zoveel mogelijk gemaakt door rekupmateriaal dat van de straat kan geplukt;...
Foto: Antoine Meyer
Foto: Bert Oostdijk
Foto: Antoine Meyer Illustratie: Giulia Landi
MOBILITEIT/MOBILITE De PicNicPorteNinovePoort "zorgde voor geen verkeershinder", aldus de pers. Bewijs dat het gemotoriseerde machineverkeer, tram + bus + auto's + moto‘s, op het tracé kan blijven of teruggebracht dat zondag werd gebruikt.
Er moet helemaal geen nieuw tramtracé getrokken worden zoals nu via dure en ingewikkelde plannen voorbereid wordt, ten koste van grote stukken van het toekomstige park. De bussen kunnen het tramtracé volgen zodat er fatsoenlijke en veilige gemeenschappelijke haltes aangelegd kunnen worden.
•
De kinderen, voetgangers, fietsers, skaters, rollers, krijgen alvast voorlopig een reusachtige piste ter beschikking. De auto's kunnen op het intensiteitsniveau van voorbije zondag perfect het oude tracé van de Ninoofsesteenweg (op rechteroever) terug gebruiken. Het volume auto‘s dat hoger is (vooral door pendelaars en kindertransporten naar kribbes en scholen) moet hoedanook afgebouwd worden.
•
! Publieke ruimte rond de twee torens; ―la tour des riches – la tour des pauvres‖
Regels..? ADDED VALUE? Plus value/MEERWAARDE - voor de eigenaar - voor de buurt - voor de gebruikers TIME/TIJD/TEMPS (On)voorzien – strategisch – opportuun BOUNDARIES/GRENZEN/FRONT IERES Veiligheid – ademruimte – karakter van de plaats – adaptabilité VORM Event – long terme
