tijd. Locatie. Zalencentrum Engels, Rotterdam

UITNODIGING CONFERENTIE ‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

Goed waarnemen van kinderen als ingang om de kwaliteit van het taal/lees- en rekenonderwijs te verbeteren.

Datum/tijd

woensdag 17 maart 2010 van 14.00-16.45 uur

Locatie

Zalencentrum Engels, Rotterdam

Doelgroep

Leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders uit het primair onderwijs. Ook geïnteresseerde bestuurders, algemeen directeuren en adviseurs zijn welkom.

Kosten

€ 50,00 per persoon

Inschrijven

Uitsluitend individueel online via www.deelnameregistratie.nl

Organisatie

Projectbureau Kwaliteit in samenwerking met NTO-Effekt

REGIOCONFERENTIE

‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

Beste collega, Graag nodigen we u en uw collega's uit om deel te nemen aan de conferentie die het Projectbureau Kwaliteit van de PO-raad, in samenwerking met NTO-Effekt en ANIMAZ organiseert voor de regio Westland, Delft en Oostland op 17 maart 2010 in Zalencentrum Engels te Rotterdam. Belangstellende leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders zijn van harte welkom. Opbrengstgericht werken is een kansrijk middel voor scholen om doelgericht de kwaliteit van het taal/lees- en rekenonderwijs te verbeteren. De conferentie is vooral bedoeld om opbrengstgericht werken door Handelingsgericht Werken (HGW) te introduceren. Dit betekent dat duidelijk wordt gemaakt wat de betekenis is van opbrengstgericht werken en hoe dit in de praktijk op functionele wijze handen en voeten kan worden gegeven. Een groeiend aantal scholen in Nederland is in het kader van de Taalpilots Onderwijsachterstanden en de taal/lees- en rekenverbetertrajecten aan de slag gegaan met het scherp in beeld brengen van de leerling-resultaten op de verschillende aspecten van de taal/lees- en rekenwiskundige ontwikkeling. Deze scholen hebben inmiddels de ervaring hoe nuttig het kan zijn om met het gehele team leerling-resultaten te analyseren en er conclusies aan verbinden. Door conclusies bespreekbaar te maken en hieraan gerelateerd ook gerichte initiatieven te nemen kan het onderwijsaanbod en het handelen van de leerkracht beter worden afgestemd op wat leerlingen nodig hebben voor goede ontwikkeling van de basisvaardigheden. Door opbrengstgericht werken te relateren aan het leren van de basisvaardigheden krijgt vooral het primaire onderwijsproces accent. We willen zoveel mogelijk scholen laten profiteren van de ervaringen die deze scholen hebben opgedaan. Naast het aanreiken van achtergrondinformatie over de wijze waarop opbrengstgericht werken vorm en inhoud kan krijgen op verschillende onderwijsniveaus, krijgt u tijdens inspirerende workshops praktische handreikingen om zelf op groepsniveau en op schoolniveau met opbrengstgericht werken aan de slag te gaan. Collega’s op scholen in uw eigen regio en experts op dit thema spannen zich in om deze regionale conferentie tot een succes te maken. Tijdens de conferentie gaan we in op de mogelijkheden om via opbrengstgericht werken het onderwijs in de onder-, midden- en bovenbouwgroepen beter af te stemmen op pedagogische en didactische onderwijsbehoeften van leerlingen, wat zal leiden tot betere onderwijsresultaten en daarmee samenhangend ook het welbevinden en de competentiebeleving van de leerlingen versterken. We heten u van harte welkom tijdens onze regionale conferentie op 17 maart 2010 in Rotterdam. Met vriendelijke groet, mede namens NTO-Effekt en ANIMAZ Roel Weener

Algemeen Projectleider Projectbureau Kwaliteit ‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

3

Programma 13.30 – 14.00 uur

Ontvangst met koffie

14.00 – 14.15 uur

Welkom door Nico van der Meer, directeur van NTO-Effekt

14.15 – 15.00 uur

DVD presentatie 'Kijken naar opbrengsten' daarna interactieve opening. Centraal inleidend deel onder leiding van Nico van der Meer. Wat betekent opbrengstgericht werken door Handelingsgericht Werken? Wat kan de invloed zijn van opbrengstgericht werken door HGW ten gunste van het leerproces van leerlingen? Welke factoren zijn van belang? Hoe kunnen we dit in de regio Westland, Delft en Oostland handen en voeten gaan geven? Wie heeft hierbij welke rol? Interactieve opening van de dag waarin met elkaar een beeld wordt geschetst van de inhoud van opbrengstgericht werken door HGW en de wijze waarop data gestuurd beleid kansen biedt voor de verbetering van de kwaliteit van het taal/lees- en rekenonderwijs op alle onderwijsniveaus.

4

15.00 – 15.15 uur

Programmawissel

15.15 – 16.45 uur

Workshops

16.45 – 17.30 uur

Netwerken, er staat een drankje voor u klaar

‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

De workshops Grip op de Groep; werken aan een positief leerklimaat voor betere leerprestaties

Door: Monica van Sprang van Basisschool de Kim te Z wijndrecht en Marianne Soeters [NTO-Effekt] Het leerklimaat in de groep is een vaak onderschat aandachtsgebied wanneer er een focus is op het verbeteren van leerprestaties. Er bestaat een hechte cohesie tussen leerklimaat en leerresultaten. Leerkrachten hebben veel invloed op het stimuleren en realiseren van een positief leerklimaat in de groep. Dit heeft allerlei prettige gevolgen: - kinderen gaan met plezier naar school - betere leerresultaten - leerlingen helpen elkaar, zodat er veel meer ‘leerkrachten’ in een groep zijn. Grip op de groep is een bewezen aanpak die helpt om een positief leerklimaat te realiseren. Door op een handelingsgerichte wijze aandacht te besteden aan het groepsproces, is de leerkracht in staat grip te krijgen op haar groep om zo een prettig leer- en werkklimaat te creëren voor alle kinderen. In deze workshop zullen we op een interactieve wijze antwoorden krijgen op vragen als: - Hoe kun je als leerkracht op actieve wijze vorm geven aan een prettig leer- en werkklimaat? - Hoe breng je als leerkracht in beeld hoe de groep functioneert en welke rol hebben de kinderen en ikzelf daarbij? - Welke interventies kan ik inzetten en hoe kan ik mijn rol en de rol die kinderen kunnen hebben benutten? Leerkrachten die grip op hun groep hebben, ontwikkelen een klimaat waar ieder zich goed voelt en waar de leerprestaties daadwerkelijk verbeteren.

DN.02

Het is de leerkracht die ‘t ‘m doet

Door: Annemarie Pradera van basisschool de Houthoeffe, Hellevoetsluis en Corrine Bleecke [NTO-Effekt]

Gesteund door activiteiten binnen het SWV FSL heeft basisschool de Houthoeffe uit Hellevoetsluis de kwaliteit van het technisch leesonderwijs speerpunt gemaakt van haar beleid. Doel is de opbrengsten van de leesresultaten in de hele school te verhogen, waarbij met name de rol van de leerkracht als regisseur van het leesonderwijs centraal staat. Hoe plan en organiseer je in je groep een doelgericht en passend aanbod, waarin je tegemoet komt aan de verschillende onderwijsbehoeften van de kinderen? Wat vraagt dit van de leerkrachten, met name in de groepen 1/2 t/m 4 op aspecten als de hoeveelheid tijd die je aan lezen besteedt, het realiseren van een beredeneerd aanbod, de kwaliteit van de instructie en je aanbod voor (mogelijke) risicolezers. De methoden zijn nog niet vernieuwd, door de focus op lezen worden de leerkrachten vaardiger in het bieden van effectief leesonderwijs. Door het inzetten van de cyclus handelingsgericht werken gaan de leerkrachten consequent aan slag met het verbeteren van de leerresultaten van hun leerlingen. In deze workshop wordt geschetst hoe, via opbrengstgericht onderwijs door handelingsgericht werken, wordt toegewerkt naar goede resultaten op het gebied van technisch lezen. In deze workshop wordt ook stil gestaan bij hoe de schoolontwikkeling op bovenschools niveau wordt ondersteund en hoe de aandacht voor de leerresultaten van kinderen geen belemmering hoeven te vormen voor de ontwikkeling van het kind als geheel.

DN.03

Iedereen kan leren rekenen

Door: Nico Eigenhuis [ANIMAZ; resultaat door inspir atie]

De opbrengsten van uw rekenonderwijs verbeteren èn ontspannen uw rekenlessen geven. Jawel, dat kan. Door een scherp beeld te hebben van de leerresultaten die u in uw leerjaar wilt gaan behalen. Het geeft rust als u, samen met uw collega’s de rekenleerdoelen per leerjaar duidelijk in beeld brengt en uw rekenmethode daardoor doelgerichter kunt gaan gebruiken. In deze workshop gaan we aan de slag door te onderzoeken hoe we dit in de dagelijkse onderwijspraktijk kunnen doen. Neem daarom uw handleiding en een leerlingenboek van uw rekenmethode mee. Na een gezamenlijk begin kunt u in deze workshop uw eigen belangstelling volgen: Daarvoor kunt u kiezen uit: - Taal en rekenen trekken samen op en leiden zo naar betere rekenresultaten: van peuters tot groep 8; - Getalbeelden als basis voor succesvol rekenonderwijs; - Vaak en kort aandacht voor hoofdrekenvaardigheden; - 6 bouwstenen voor het rekenen tot 100: als de kinderen deze beheersen kunnen ze allemaal leren rekenen; ‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

5

- De tafels: uit het hoofd en mèt inzicht; - Enkele essenties van het breukenonderwijs; - Het voeren van diagnostische gesprekken als vanzelfsprekend onderdeel van het dagelijkse werk van elke leerkracht.

DN.04

Kinderen begrijpen door met hen in gesprek te gaan

Door: Monique Verhage van de basisschool de Troubadour in Schiedam en Suzanne Van Assenbergh [NTO-Effekt]

Op basisschool de Troubadour wordt hard gewerkt aan het realiseren van Ontwikkelingsgericht Onderwijs in alle klassen. De Troubadour heeft een extra accent gelegd op het regelmatig voeren van gesprekken met kinderen. Centraal in deze gesprekken staat het in beeld krijgen van de onderwijsbehoeften van kinderen. Wat hebben kinderen nodig om de volgende stap in hun ontwikkeling te kunnen maken. Leerkrachten van de Troubadour zijn zich bewust van de noodzaak tot het stellen van uitdagende doelen en het betrekken van kinderen in het maken van keuzes hoe deze doelen te bereiken. In deze workshop staan we stil bij hoe deze gesprekken plaatsvinden en hoe ze richtinggevend zijn voor de keuzes van kinderen en leerkrachten. We zoomen in op de rol van de leerkracht en hoe zij op basis van de gesprekken met kinderen in staat een uitdagend aanbod voor de kinderen vorm te geven.

DN.05

Leerresultaten verbeteren door Handelingsgericht Werken Door: Mia Valk en Janneke van der Vooren van basiss chool de Zonnebloem en Sonja de Lange [NTO-Effekt]

Basisschool de Zonnebloem werkt geruime tijd aan het implementeren van Handelingsgericht Werken in de groep volgens de principes van de 1-zorgroute. Leerkrachten besteden via de stappen: waarnemen - begrijpen - plannen - realiseren op een systematische wijze aandacht aan het formuleren van een passend leer- en ontwikkelingsaanbod voor alle kinderen uit hun groep. Juist door kinderen goed in beeld te hebben, heldere doelen te stellen en te begrijpen wat kinderen nodig hebben om deze doelen te kunnen bereiken en regelmatig te volgen of kinderen op koers liggen is er een sterke focus op hoe kinderen leren en of ze wel voldoende profiteren van het aanbod wat door de leerkracht wordt aangeboden. Handelingsgericht Werken heeft veel invloed gehad op hoe er op de Rozenhorst wordt gewerkt. In deze workshop vertelt de Zonnebloem en hun begeleider wat het de leerkracht maar vooral ook wat het de kinderen heeft gebracht, wat hen heeft opgeleverd en de invloed van HGW op de leerresultaten van de kinderen.

DN.06

Werk aan de winkel; hoe een zwak presterende school op weg is naar een goede beoordeling

Door: Jacqueline Rebers van basisschool de Hendrik Boogaard uit Hellevoetsluis en Nico van der Meer [NTO-Effekt] ‘Als startend schoolleider op een school met beoordeling ‘ZWAK’ van de onderwijsinspectie wist ik dat ik geen gemakkelijk klus had aanvaard’. Aan het woord Jacqueline Grevenbroek van basisschool Hendrik Bogaard in Hellevoetsluis. Hoewel de druk groot was alleen te focussen op het verbeteren van de achterblijvende prestaties binnen de school, heeft Jacqueline als kersverse schoolleider vastgehouden aan het concept Handelingsgericht Werken. Juist door op alle niveaus de cyclus van HGW in te zetten, is er een goede analyse van de school tot stand kunnen komen en zijn we aan de slag gegaan daar waar de grootste effecten te behalen waren. Jacqueline is gepassioneerd als ze over haar school spreekt en over de resultaten die in relatief korte tijd zijn behaald. Met vertrouwen wordt het komende inspectiebezoek tegemoet gezien, mede vanwege de reactie van de inspectie op het plan van aanpak van de school en de bemoedigende resultaten die reeds behaald zijn. Tijdens deze workshop hoort u de ervaringen van de school en krijgt u tips en tops waarmee u zelf op uw school aan de slag kunt.

L01

Opbrengstgericht werken met een datamuur Door: Ad Kappen [Leesverbeterplan Enschede]

Alle leerlingen zijn getoetst voor lezen, spelling en rekenen. De resultaten zijn heel verschillend, de leerlingen scoren boven, op of onder het niveau. Wat nu? Wat ga je doen met deze leerlingen? Hoe ga je om met verschillen? Hoe organiseer je dat binnen de

6

‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

groep? Hoe organiseer je dat binnen de school? Wat is de rol van de directeur als onderwijskundig leider? In Enschede werken 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen zeer succesvol aan het verbeteren van het leesonderwijs. Een belangrijk onderdeel van deze verbeterplannen is het opbrengstgericht werken. De toetsgegevens spelen hierbij een belangrijke rol. Op basis van de toetsresultaten worden besluiten genomen voor de volgende periode. De resultaten worden omgezet in een data-muur, waarbij een overzicht gaat ontstaan van instructie-onafhankelijke, instructiegevoelige en instructieafhankelijke leerlingen. Deze gegevens worden gekoppeld aan een groepsplan. In dit groepsplan wordt op een overzichtelijke wijze de leerstof gekoppeld aan de instructie-behoeften van de leerlingen. De gegevens kunnen ook worden vertaald naar een datamuur op schoolniveau. Wat zeggen deze gegevens dan? Hoe kunnen deze gegevens vertaald worden naar een plan van aanpak? Meten is weten, maar meten leidt niet tot opbrengstgericht werken, opbrengstgericht werken is data-drivendecision-making. En de datamuur maakt dit mede mogelijk.

L03

Gegevens van leerlingen benutten voor goede taalleesontwikkeling Door: Betty van Dam [basisschool de Taaltuin, Schie dam]

Voorwaarde voor goed taalleesonderwijs is om in het aanbod rekening te houden met de behoefte van de kinderen waar je mee werkt. Inzicht krijgen in de opbrengsten van het leerprogramma en de keuzes die daarin gemaakt zijn heet opbrengstgericht werken. Dat kan op verschillende manieren. De Taaltuin in Schiedam neemt deel aan de Pilots Taalbeleid Onderwijsachterstanden. Mondelinge taalontwikkeling en het leesonderwijs zijn op deze school speerpunten in het taalbeleid. Toetsen en monitoren zijn belangrijke middelen om de aanpak te evalueren en bij te stellen. Hieraan wordt gekoppeld hoe je als school kunt werken aan goede doorgaande taal/leesontwikkeling door beter gebruik te maken van leerling-gegevens en veel aandacht te besteden aan ontwikkeling van competenties van leerkrachten. In deze workshop worden de verschillende manieren gedemonstreerd en de voor- en nadelen in kaart gebracht. Ervaringen van de Taaltuin en de valkuilen worden met de deelnemers gedeeld.

L99

Werken met referentieniveaus Door: Gert Rijlaarsdam [SLO]

In de referentieniveaus is vastgelegd wat kinderen aan het einde van de basisschool moeten kennen en kunnen op het gebied van taal en rekenen. Naar verwachting worden de referentieniveaus op 1 augustus 2010 ingevoerd. De Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen heeft vier niveaus voor taal en rekenen beschreven, niveau 1F tot en met niveau 4F. Het doel van deze niveaus is om de taal- en rekenvaardigheid van leerlingen op een hoger plan te brengen. Hiermee wil de Expertgroep tegemoetkomen aan de zorg in onderwijs en samenleving dat de taalvaardigheid van leerlingen de laatste jaren is achteruitgegaan. De Expertgroep geeft aan dat zij niveau 2F als noodzakelijk beschouwt om maatschappelijk goed te kunnen functioneren op het gebied van taal en rekenen. Dit niveau is volgens het advies een voorwaarde voor het functioneren als burger in de samenleving. De vier taal- en rekenniveaus zijn te gebruiken in het hele onderwijsstelsel, zowel in primair onderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs als hoger onderwijs. Hierdoor kunnen de niveaus als referentiepunt dienen bij de overgang van bijvoorbeeld po naar vo of van vo naar mbo. De beschrijving van taal- en rekenvaardigheden kan bovendien helpen de drempels (overgangen) tussen onderwijstypen weg te nemen en daarmee voor een doorlopende leerlijn zorgen. Tot slot kunnen leerlingen dankzij de niveaubeschrijvingen beter ingedeeld, gevolgd en gestimuleerd worden door leerkrachten. De relatie tussen niveau, schooltype en drempel beschrijft de Expertgroep als volgt: Niveau Basiskwaliteit Drempel - 1F eind primair onderwijs van po naar vo - 2F eind vmbo van vo fase 1 naar vo fase 2 / van vmbo naar mbo - 3F eind mbo-4 en havo van vo naar mbo en ho - 4F eind vwo van vo naar wo Voor een succesvolle invoering van het referentiekader moeten leraren ermee leren werken. Zij gaan immers in de lespraktijk van alledag met de referentieniveaus aan de slag, om de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen te verbeteren. Het toepassen van de referentieniveaus in de onderwijspraktijk, met daaraan gerelateerd ook het nemen van wenselijke initiatieven staat in deze masterclass. ‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’

7

Inschrijven Inschrijven voor de conferentie kan uitsluitend individueel, online via www.deelnameregistratie.nl. De conferentie is primair bedoeld voor leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders. Maar ook geïnteresseerde bestuurders en algemeen directeuren en adviseurs zijn welkom.

Deelnamekosten

Om de drempel voor deelname zo laag mogelijk te houden zijn de deelnamekosten slechts € 50,- per persoon. Voor de implementatie binnen uw school raden wij u aan met meerdere personen uit uw team deel te nemen.

Workshop reserveren

Tijdens uw inschrijving kunt u direct uw workshop reserveren. Volgeboekte workshops worden (browserafhankelijk) aangegeven met een rode balk en/of een sterretje. Deze workshops kunnen niet meer worden toegewezen (check uw totaaloverzicht in stap 5). Maak uw inschrijving definitief met de knop 'ok+verzend' onderaan het totaaloverzicht in stap 5. Hierna ontvangt u automatisch een mailbericht met de gegevens van uw inschrijving en een deelnameregistratie-account waarmee u online uw gegevens kunt bekijken en wijzigen.

Annuleren

Tot 3 weken voorafgaand aan de conferentiedatum kunt u zelf online uw inschrijving kosteloos annuleren. Bij annulering binnen 3 weken voor aanvang kunt u dit uitsluitend per mail aangeven ([email protected]) en worden de annuleringsvoorwaarden toegepast waarmee bij inschrijving akkoord is gegaan.

Bevestiging

Indien u na inschrijving geen mailbevestiging ontvangt, neem dan direct contact op met de deelnameregistratie.

Informatie

Voor inhoudelijke informatie over Opbrengstgericht Werken kunt u terecht op www.schoolaanzet.nl. Voor informatie over uw inschrijving kunt u contact opnemen met de deelnameregistratie, telefoon 036 - 5331941 (10.00-12.00 uur) of e-mail [email protected].

Vormgeving: ProSecOnd, Woerden

8

‘Opbrengstgericht werken: de regionale praktijk, 17 maart 2010, Rotterdam’