Tien jaar ICT voor Vlaanderen Een gids door het ICT-landschap van de Vlaamse overheid
e-IB
e-government
ICT-Beheer
FLEXIBEL WERKEN “Wij verwachten door de gecombineerde ervaring, kennis en technologie van onze nieuwe ICT-partner, een solide basis te leggen voor continue optimalisering, zowel op strategisch, tactisch als operationeel niveau.”
10 jaar samen, 10 jaar vooruit Het is tijd voor een terugblik. Tien jaar geleden gunde de Vlaamse overheid het grootste ICT-outsourcingcontract in Vlaanderen aan het Consortium EDS-Telindus, nu HP-Belgacom. We kijken met trots en voldoening terug op de voorbije periode. HP en Belgacom hebben de Vlaamse overheid leren kennen als een ambitieuze overheid, gericht op innovatie, efficiëntie en vereenvoudiging. Een overheid die uitdagingen durft aangaan. Een overheid met visie. Samen hebben we ICT op een creatieve en zeer doelbewuste wijze ingezet om de prioriteiten van Vlaanderen te realiseren. Een samenwerking op strategisch niveau, wederzijds stimulerend en steeds met de klant voor ogen. Het was een zeer boeiend decennium waarvan we de hoogtepunten graag nog eens de revue laten passeren. Dit boekje is een samenvatting van het vele werk dat we samen met de Vlaamse overheid verrichtten. Ontelbare projecten, doordachte beslissingen en soms moeilijke keuzes hebben geleid tot een grondig hertekend ICT-landschap. De volgende pagina’s bevatten een indrukwekkende lijst van belangrijke Vlaamse initiatieven, de meeste met een duurzame impact. Er was heel veel materiaal om uit te kiezen, massa’s anekdotes en doorslaggevende details. Onmogelijk om alles hier op te nemen. Daarom is dit boekje geen chronologisch naslagwerk geworden, maar eerder een gids die de lezer kriskras door tien jaar Vlaamse overheid loodst, met een ICT-bril op.
10 jaar ICT, voor u en door u! Luc Chauvin, ICT-manager van de Vlaamse overheid (2003)
Veel leesplezier Patrick Urkens en Roger Dejaeghere in naam van het voltallige HP-Belgacomteam
Technologische (r)evolutie De Vlaamse overheid bestaat in 2013 dertig jaar. Dat is best
vooruitgang geboekt. Tal van belangrijke verwezenlijkingen
jong voor een overheid.
werden mogelijk dankzij de juiste strategische beslissingen. Toen in 2003 het ICT-partnerschap tussen HP-Belgacom en de
Van jongelingen wordt verwacht dat ze dynamisch zijn,
entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) van start ging, kwam
vooruitstrevend, trendy en mee met de actualiteit. Onze Vlaamse
die innovatieve aanpak in een stroomversnelling terecht.
overheid maakt die verwachtingen ook echt waar. Alleen al op ICT-vlak werd de voorbije jaren indrukwekkend veel
De voornaamste mijlpalen en de meest in het oog springende hoogtepunten van tien jaar technologische evolutie in Vlaanderen komen hierna aan bod.
Wat volgt
Wat misschien wel het meeste opvalt, is de snel groeiende maturiteit van de jonge Vlaamse ICT-administratie. Het
Technologische (r)evolutie in Vlaanderen
p. 04
Continu streven naar efficiëntie en vereenvoudiging
p. 07
Een overheid met visie
p. 10
Een transparante, toegankelijke, maar veilige overheid
p. 15
De Vlaamse overheid is een toonbeeld van anders werken
p. 19
Business en ICT
p. 22
Meerjarenplannen en innovatie
p. 23
Op naar de toekomst
p. 25
naar voor geschoven als antwoord op de vraagstukken rond
Een greep uit 10 jaar ICT
p. 29
kostenbesparing en efficiëntieverbetering. In die nota zien we
volstaat om de beleidsnota’s van vroegere regeerperiodes te raadplegen, om te beseffen hoe anders de klemtonen toen lagen. Bij Bestuurszaken was er vanaf 2004 voorzichtig Ondertekening ICT-contract 2008
sprake van anders en telewerken, maar buiten de term ICT zelf bevat de verklarende woordenlijst van de toenmalige beleidsnota weinig technologische acroniemen. Het is pas in het laatste regeerakkoord dat ICT exponentieel belangrijker werd. In de nota van 2009 wordt er duidelijk ingespeeld op de groeiende behoefte aan flexibel werken en mobiliteit en worden opvallend veel technologische vernieuwingen
dan ook volop de moderne ICT-terminologie verschijnen. Ondertekening ICT-contract 2003 4
Nadat in 2006 het toekomst-
Wist je dat...
project
• in 1987 honderden ambtenaren hun eerste informaticaopleidingen kregen? Ze leerden onder andere werken met het tekstverwerkingsprogramma Displaywrite 4 (DW4).
in Actie) de basis voor het regeerakkoord 2009-2014. Het
van
Vlaanderen
georganiseerd in actie schoot, vormde
ViA
(Vlaanderen
veelbesproken Pact 2020 bevat concrete doelstellingen om als regio bij de Europese top te gaan behoren: moderniseren, innoveren en een sociaal en duurzaam beleid voeren. Voor de Vlaamse overheid zijn dat strategische keuzes die de laatste jaren steeds meer vorm krijgen en, aangespoord door ICT-
• op 30 september 1996 de website van de Vlaamse overheid (www.vlaanderen.be) voor het eerst online ging?
partner HP-Belgacom, ook op technologisch vlak ambitieuzer worden.
• de entiteit Sturing en Controle Informatica (SCICT) werd opgericht op 28 april 1998? Vanaf 2006 sprak men van de entiteit ICT-Beleid en in 2009 werd dat entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB).
• Het huidige takenpakket van e-IB omvat: maximaal ondersteunen van alle entiteiten van de Vlaamse overheid door het aanbieden van ICT, e-government en informatiediensten, -producten en -advies, om zo bij te dragen tot de optimale werking van de Vlaamse overheid als geheel.
5
“LNE is op elk vlak sterk gedigitaliseerd. Van kleinschalige systemen, bijvoorbeeld voor het ondertekenen van een milieuvriendelijkheidattest in het kader van de fiscale aftrek van investeringen in het buitenland, tot grootse ICT-projecten.”
Jean-Pierre Heirman, secretaris-generaal van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (2010)
Minister-president Kris Peeters bij de uitreiking van een VIA Award voor de ICT-helpdesk (2008)
6
Continu streven naar efficiëntie en vereenvoudiging Je moet het maar doen als overheid. Moderniseren, meegaan
Reeds in 2008 illustreerde gewezen administrateur-generaal
met technologische trends en groeien, terwijl het beschikbare
Gilbert Kolacny die tendens met een concreet voorbeeld:
ICT-budget stagneert. En dat tien jaar lang, in tijden van
“Bredero past in het allesomvattende optimalisatieproject dat
exponentiële vooruitgang. De Vlaamse overheid deed het en
momenteel loopt binnen het agentschap. Met als doelstellingen
doet het nog steeds.
meer transparantie, een betere samenwerking en vooral
Eric Vernaillen, administrateur-generaal bij het Vlaams Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie (2013)
“Het VSAWSE ontving de prestigieuze ‘Business Excellence Award’ als erkenning voor haar klantgerichte en efficiënte kwaliteitsmanagement.”
een goede werksfeer door middel van een vlot functionerend Meer doen met minder. Het is misschien de grootste uitdaging
informaticasysteem.”
van een overheid in beweging. processen
Meerwaarde creëren is waar het om gaat, zowel binnen de
Iemand die zeker goed geplaatst is om dat te duiden, is
optimaliseren, digitaliseren … het zijn objectief meetbare
organisatie als naar buiten toe. Nog meer klantgedreven
administrateur-generaal
inspanningen die efficiëntie en vereenvoudiging duidelijk in
worden in denken en doen, maar toch evolueren naar een
Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie (VSAWSE)
de hand werken. En tegelijk creëren die initiatieven ook meer
onzichtbare overheid die de prioriteiten van Vlaanderen
ontving tijdens het Innovatiefestival Vlaamse overheid in december
ruimte voor minder repetitief kenniswerk. Dat leidt dan weer
centraal zet.
2012 de prestigieuze ‘Business Excellence Award’ van het Vlaams
De
“Bredero heeft als doelstellingen meer transparantie, een betere samenwerking en vooral een goede werksfeer door middel van een vlot functionerend informaticasysteem.” 7
interne
organisatie
automatiseren,
Eric
Vernaillen:
“Het
Vlaams
tot een verbeterde werksfeer en een kwalitatievere balans
Centrum voor Kwaliteitszorg. Het agentschap kreeg die erkenning
tussen werk en privé. Een balans die er binnen de Vlaamse
voor haar klantgerichte en efficiënte kwaliteitsmanagement en
overheid zeker is. Vlaanderen staat op dat vlak zelfs mijlenver
meer in het bijzonder voor het e-Subsidieloket en de digitalisering
vooruit en mag daar terecht trots op zijn.
van de prestatiestaten voor tewerkstellingsprogramma’s. Dat project werd door de organisatoren van het festival als ‘best practice’ binnen de Vlaamse overheid naar voor geschoven.”
Gilbert Kolacny, gewezen administrateur-generaal van het Agentschap Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vlaanderen (2008)
8
Doelbewust en omringd door de juiste partners slaagt de
Om dit hoofdstuk af te sluiten geven we nog graag het woord
Vlaamse overheid er al jaren in de ontplooiing van Vlaanderen
aan
duurzaam te bevorderen. Steeds betere resultaten met
personeelsleden van het Vlaamse onderwijs kunnen sinds juni
dezelfde middelen. De feiten bewijzen het:
2009 hun maandelijkse salarisbrieven digitaal ontvangen via de
administrateur-generaal
Guy
Janssens:
“De 185.000
Zoomit-functie op hun bankrekening. Ondertussen maken al 38.791 personeelsleden hiervan gebruik. Meer entiteiten, meer afnemers, VOnet Open source MAGDA steeds meer gebruikers, meer pc’s. Databank Taaladvies Gedeelde platformen Meer volume, veel meer data, open data, in de cloud. Sharepoint Ariba CMDB Documentum Meer opslagcapaciteit, ook on demand. Laptops, smartphones, tablets. Iedereen mobiel. werk.be Kmo-portefeuille
Van heel veel papier en heel veel archiefruimte Gemeenschappelijke mailomgeving naar digitaal en van thuis uit. VKBO draadloos Vlimpers Single sign-on comfort. Anders werken, werken, telewerken, Meer netwerken, snellere netwerken, Elektronisch Bestelloket Publiccaties Drupal betere verbindingen, veel meer hits. Kabinetswissels Draaiboek verhuis Meer e-mailverkeer, dus meer kans op spam. Verkeersbordendatabank Winterdienst Maar ook veel meer spam tegengehouden. Meer openheid, meer veiligheid, iPublish Van intranet naar extranet transparantie zonder zorgen. Service Oriented Architectuur Applicatiemonitoring Eenvoudiger. Meer klantgericht, naarRaamcontracten meer burgers enleveranciers meer bedrijven. Klein, groter, grootse projecten. Server- en printeroptimalisatie Digitalisering Succesvolle oplossingen. Terechte trots. Virtualisatie Egaliseren van pc’s Ecologiepremie Kostenbesparing onder economische druk. Studietoelagen Digitale handtekening Meer doen met minder. Efficiëntie.
Dit unieke project, dat AgODi heeft opgezet in samenwerking met HP-Belgacom, Zoomit en Unified Post, is een voorbeeldproject op het vlak van efficiëntie en effectiviteit. Ook past het volledig binnen onze toekomstvisie om te streven naar een digitale administratie. Met de elektronische salarisbrief zetten we een stap in de goede richting.”
De Vlaamse overheid beseft goed dat efficiëntie, vereenvoudiging en klantgerichtheid zwaar moeten doorwegen in haar beleid en dat ICT en e-government daarbij een hefboomeffect creëren. Om een slagkrachtige en faciliterende overheid te worden voor
“De elektronische salarisbrief is een voorbeeldproject op het vlak van efficiëntie en effectiviteit en past volledig binnen onze toekomstvisie om te streven naar een digitale administratie.”
Guy Janssens, administrateur-generaal van het Agentschap voor Onderwijsdiensten (2013) 9
Een overheid met visie
burgers en bedrijven, koos de Vlaamse overheid er bewust voor om versneld te informatiseren. Die keuze leidde tot een groeiende visie op outsourcing en een sprongsgewijze evolutie van het ICT-beleid. HP-Belgacom, toen nog EDS-Telindus, was vanaf 2003 samen met e-IB verantwoordelijk voor de overgang van een moeilijk controleerbaar, versnipperd ICT-landschap naar een homogeen model met één strategie, één infrastructuur en maximaal gebruik van gemeenschappelijke systemen. Vijf jaar later maakten we ook samen de sprong naar een organisatie gericht op verbetering, groei en innovatie. Het was en is een zeer intensieve en wederzijds verrijkende samenwerking op strategisch niveau.
Minister-president Kris Peeters (2010)
“De Vlaamse overheid moet effectief en efficiënt werken. Dat wil zeggen dat ze in eerste instantie ook innovatief moet bezig zijn en moet zorgen dat e-government overal wordt doorgedrukt en uitgevoerd, waardoor burgers en ondernemingen goed worden behandeld en tevreden zijn over de Vlaamse overheid.”
10
“Dankzij het strategisch partnership met HB/Cipal beschikt de Vlaamse Belastingdienst over de juiste expertise op het juiste moment zonder zelf een ‘omvangrijke’ ICT-dienst te moeten uitbouwen.”
David Van Herreweghe, administrateur-generaal van de Vlaamse Belastingdienst (2013)
HP-Belgacom stond mee aan de wieg van MAGDA, onder-
doelbewust de Vlaamse overheid te werk gaat en hoe succesvol
steunde het vlotte verloop van enkele kabinetswissels, werkte
de samenwerking is met HP-Belgacom, al tien jaar. Het extranet
een draaiboek uit voor volledige verhuizingen van ICT-
bijvoorbeeld, dat de verschillende entiteiten toelaat continu en
infrastructuur en zorgde er mee voor dat de verkiezingen
Administrateur-generaal Guido Decoster verwoordde het zo: “De
Dat was voornamelijk dankzij de grondige voorbereiding en de inzet
transparant met elkaar te communiceren. Of het VOnet dat alle
feilloos verliepen, onder andere door de zeer performante
website www.vlaanderenkiest.be die HP-Belgacom ontwikkelde was
van het HP-Belgacom team. De resultatenwebsite ontving bijna 1
agentschappen op een gemakkelijke manier toegang geeft tot
website www.vlaanderenkiest.be.
schitterend en ontving meer dan 400.000 unieke bezoekers. Deze
miljoen unieke bezoekers.”
gemeenschappelijke informatie, door netwerken te koppelen.
Meedenken en een ICT-omgeving faciliteren die samen met de
website verzamelde het geheel van de regelgeving, te gebruiken
En dan is er die wereldreferentie: het Vlaamse MAGDA-platform.
business evolueert, het is nog steeds de drijfkracht achter het
formulieren en antwoorden op relevante vragen van kiezers,
Een initiatief van e-IB en CORVE (de Coördinatiecel Vlaams
partnerschap.
kandidaten en betrokkenen bij de verkiezingsorganisatie in de
e-government) dat bewijst hoezeer de Vlaamse overheid
verschillende gemeenten. Daarnaast ontwikkelde HP-Belgacom ook
begrijpt dat ontsluiten van correcte informatie onontbeerlijk
de resultatenwebsite. We waren aangenaam verrast door de uiterst
is. MAGDA (Maximale GegevensDeling tussen Administraties
snelle publicatie van de verkiezingsresultaten: om 15:00 uur sloten de
en Agentschappen) is gebaseerd op het only ask once principe,
digitale stembureaus, om 15:20 uur ontvingen we de eerste resultaten
waardoor een klant slechts eenmaal gegevens moet bezorgen die
en die werden al om 15:30 uur gepubliceerd. Om 18:00 uur waren
daarna voor meerdere doeleinden gebruikt worden. Klantgerichte
ongeveer 85 % van alle digitale en 30 % van de manuele resultaten
e-government ten top!
gepubliceerd. Nooit eerder werden resultaten zo snel gepubliceerd. ICT-manager Luc Chauvin licht e-government in Vlaanderen toe
11
Minister Geert Bourgeois bezoekt het ICT-zenuwcentrum achter de schermen van de Lokale Verkiezingen 2012
Er zijn heel wat concrete verwezenlijkingen die aantonen hoe
Lokale verkiezingen 2006 (Bron: RTV)
12
De focus van het Vlaamse ICT-beleid ligt al lang op kostenbewust, resultaatgericht en duurzaam beheer van ICT-middelen. En de laatste jaren ook op het aanbieden van gemeenschappelijke diensten met respect voor de autonomie van de entiteiten. Geen loze woorden, zo blijkt uit de geslaagde realisaties ter zake. Op ICT-vlak dient onze overheid ondertussen tot internationaal voorbeeld van vele anderen. Dat is, zeker voor zo’n jonge organisatie, een prachtige prestatie die getuigt van gedrevenheid, inzicht en durf.
“Nooit eerder werden resultaten zo snel gepubliceerd als bij de verkiezingen van 2012. Dat was voornamelijk dankzij de grondige voorbereiding en de inzet van het HPBelgacom team.”
13
Wist je dat...
Een greep uit de gemeenschappelijke diensten, aangeboden door de entiteit e-government en ICT-Beheer:
• de stemresultaten in 2012 tot 2 uur sneller gepubliceerd werden dan bij de vorige verkiezingen? www.vlaanderenkiest.be werd op 14/10/2012 bezocht door 459.327 unieke gebruikers en in totaal verwerkte de website die dag 140 miljoen hits.
• MAGDA • ICT-veiligheid • VKBO • Configuratiedatabank • VOnet • GIS • Applicatiemonitoring • APEX • Referentiearchitectuur • Gedeelde databases
• e-IB in 2009 met het project ‘WebIDM’ een Agoria e-Gov Award won? In de categorie ‘Project dat het meest gericht is op administratieve vereenvoudiging’.
• Netwerk • CoD-server • Digitaal tekenplatform • VOBIP • Documentum • CoD-computerzaalfaciliteiten • Telewerken • Draadloos internet • Zelfbeheer toepassingen • Service Oriented Architecture
• Kwetsbaarheidsanalyses website • Light hosting • VKBP • SharePoint • Groene ICT • Gebruikersbeheer • Datacenterinfrastructuur • Citrixportaal • Toegangsbeheer • CoD-storage
Guido Decoster, administrateur-generaal van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur (2012)
14
Een transparante, toegankelijke, maar veilige overheid
Een aanpak die in de toekomst verdergezet zal worden.
ondernemers zal in 2014 een onlineplatform gelanceerd worden met
Administrateur-generaal
Bernard De Potter licht de plannen
enerzijds wegwijsinformatie over overheidsmaatregelen op maat
van zijn agentschap toe: “Een slagkrachtige en efficiënte overheid
van de ondernemers en anderzijds een transactioneel luik. Zo tonen
is een belangrijk element in de ondersteuning en competitiviteit van
we de bedrijven welke erkenningen, vergunningen, subsidies en
het bedrijfsleven. Om tegemoet te komen aan de wensen van de
steunmaatregelen er bestaan en maken we geleidelijk de koppeling met cruciale e-gov applicaties zoals de KBO, de VKBO, overheidsplatformen
De Vlaamse overheid wil een open overheid zijn. Zowel in de betekenis van toegankelijk, voor andersvaliden bijvoorbeeld, als vlot bereikbaar voor burgers en bedrijven. Meer en meer Vlaamse overheidswebsites dragen het AnySurfer kwaliteitslabel. Ontelbare initiatieven maken interactie met de klant mogelijk, en verbeteren én vereenvoudigen de toegankelijkheid van de administratie. De Vlaamse Infolijn werd 1700 en breidde daarmee haar dienstenaanbod gevoelig uit. Een aanvraag indienen voor een ecologiepremie of subsidies bekomen via de kmo-portefeuille kan al enkele jaren volledig online. Ook rond het versneld verwerken van studietoelagen zijn er immense inspanningen geleverd. Het zijn stuk voor stuk indrukwekkende voorbeelden van de doelgerichte aanpak die de Vlaamse overheid op het vlak van ICT handhaaft.
Bernard De Potter, administrateur-generaal van het Agentschap Ondernemen (2013)
15
voor access- en identiteitsidentificatiesystemen (WebIDM), bestaande
“Om tegemoet te komen aan de wensen van de ondernemers zal in 2014 een onlineplatform gelanceerd worden waarop bedrijven hun aanvragen meteen kunnen indienen en de status van hun dossier zelf kunnen opvolgen.”
“De gedigitaliseerde factuur is een eerste stap in de volledige digitalisering van de financiële administratie.”
databanken enzovoort. Bedoeling op langere termijn is dat de bedrijven via het onlineplatform hun aanvragen meteen kunnen indienen en de status van hun dossier zelf kunnen opvolgen.” HP-Belgacom was steeds van de partij en is mee fier op alle gezamenlijke realisaties. Het Vlaams Fiscaal Platform is nog zo’n succesverhaal, net als de vele portalen met al dan niet een selfservice-aanbod, zoals vlaanderen.be. Toegankelijk zijn is belangrijk, maar transparantie gaat nog een stap verder. Daarvoor moet een organisatie eerst van binnenuit aan responsabilisering doen. Bij de Vlaamse overheid vertaalde zich dat onder andere in de implementatie van Vlimpers, het Vlaams Interdepartementaal Modulair Personeelssysteem, en
Gonda Cock, administrateur-generaal van het Agentschap Centrale Accounting (2009)
de vervanging van het verouderde boekhoudsysteem door OraFin 2010. Elektronische goedkeuringsstromen sturen sindsdien het financiële proces op een gestandaardiseerde manier, waardoor de kans op menselijke fouten verkleint en de betrouwbaarheid van de output sterk toeneemt.
16
Administrateur-generaal Gonda Cock: “De gedigitaliseerde factuur
gemeenschappelijk platform ingericht, het VOBIP of Vlaamse
is altijd en overal raadpleegbaar voor medewerkers met toegang
overheid Bedrijfsinformatie Platform, de basis voor alle interne
tot OraFin. Hierdoor besparen we op archiefruimte en werkt de
en externe rapportage.
administratie efficiënter. Dit past ook in het kader van nomade- en thuiswerken en een groenere Vlaamse overheid. Het is een eerste
Wanneer een overheid zich openstelt voor meer interactie met de
stap in de digitalisering van de financiële administratie.”
buitenwereld, zet ze ook de deur open voor cybercriminaliteit.
Ook administrateur-generaal Peter De Wilde is die mening
Hacking, phishing en malware zijn steeds reëlere dreigingen
toegedaan: “Door digitaal te werken kan Toerisme Vlaanderen
en moeten op tijd gedetecteerd of liefst vermeden worden. Een
beter en sneller rapporteren, dossiers beheren, haar business beter
vaste ICT-partner wordt terecht belast met het uitvoeren van een
leiden en bijsturen. Op termijn wensen we een digitaal subsidieloket
veiligheidsbeleid. Tien jaar dienstverlening door HP-Belgacom
als rechtstreeks kanaal naar de sector, waar dossiers ingediend,
resulteert in een zeer gerichte ervaring en kennis van de
geraadpleegd en bewerkt kunnen worden.”
Vlaamse overheids-ICT-omgeving. Risicobeheer is ondertussen
Wist je dat... • het eerste portaal dat EDS-Telindus voor de Vlaamse overheid bouwde iVO21 heette?
• de eerste offerte die de Vlaamse overheid bij EDS-Telindus bestelde voor ‘Domino’ was?
ingecalculeerd en beproefd. Termen als disaster recovery (DRP), Correct
benutten
van
beschikbare
informatie
is
een
ontdubbelde netwerken en redundante back-up, Web Server
noodzakelijke voorwaarde voor heldere analyse en duidelijke
Security (WSS), antispam of public-key infrastructuur (PKI) zijn
rapportering. Business Intelligence (BI) wordt mogelijk door
al een hele tijd ingeburgerd. Correct ontsluiten van data is een
gegevens uit verschillende interne bronnen te consolideren in
conditio sine qua non en steeds meer applicaties maken gebruik
datawarehouses en om te vormen tot informatie die inzicht geeft
van IDM/ACM voor centraal gebruikersbeheer en authenticatie
en dus leidt tot kennis. Bij de Vlaamse overheid werd daartoe een
van ambtenaren zowel als burgers. Een veilige overheid wil ook op ICT-vlak mee zijn met de actuele trends.
“Door digitaal te werken kan Toerisme Vlaanderen beter en sneller rapporteren, dossiers beheren, haar business beter leiden en bijsturen.” 17
• in 2012 zes op de tien Belgen geconfronteerd werden met een of andere cyberaanval?
• bij de Vlaamse overheid 63 % van de binnenkomende e-mails spamberichten zijn die worden tegengehouden voor ze een inbox bereiken?
De Vlaamse Infolijn won in 2004, dankzij haar multi-channel aanpak, de Agoria e-government award voor het beste frontofficeproject in Vlaanderen
Peter De Wilde, administrateur-generaal van Toerisme Vlaanderen (2010)
18
De Vlaamse overheid is een toonbeeld van anders werken Laten we, ter verdere illustratie van het vooruitstrevende
koppelen van een werkplek. Werk aan de winkel dus voor HP-
karakter van onze Vlaamse overheid, even inzoomen op een
Belgacom! En de cijfers liegen niet …
thema dat de voorbije jaren wel zeer actueel is geworden: flexibel werken.
Sedert 2008 worden overheidsgebouwen voorzien van een draadloos netwerk om anders werken aan te moedigen.
Een laptop biedt bewegingsvrijheid en laat telewerken toe.
Met de introductie van MS Outlook en MS Exchange als
De Vlaamse regering was zich daar al vroeg van bewust
gemeenschappelijk mailplatform bij de beleidsdomeinen, de
‘Anders werken’ met als een van de
kabinetten en het Vlaams Parlement verdubbelde het aantal
en introduceerde
argumenten dat de ICT-evoluties aan het begin van de 21ste
mailboxen sinds 2004 tot ruim 21.000 vandaag.
eeuw het mogelijk maakten om werkzaamheden los te
Vanaf 2010 kunnen mails op mobiele toestellen ook via
Flexplekken en thuiswerken werden al snel vertrouwde begrippen.
Tegelijk met telewerken moet samenwerken mogelijk blijven, ook
Een telewerker komt niet elke dag naar het basiskantoor, maar
al zit een collega op een andere locatie. In een steeds mobielere
werkt van thuis uit via een netwerkverbinding of vanuit een
werkomgeving is het nodig dat papieren archieven maximaal
satellietkantoor in een van de Vlaamse administratieve centra
gedigitaliseerd en documenten elektronisch gedeeld kunnen
(VAC) bijvoorbeeld. Met telewerk wordt de mogelijkheid gecreëerd
worden. Zo wordt meer en meer informatie online beschikbaar
om werk en privé beter op elkaar af te stemmen, reistijden te
en vanop eender welke werkplek toegankelijk via het intranet of
reduceren en meer resultaatgericht te werken. De Vlaamse
een centrale netwerkserver. Naast de logische plaatsbesparing,
overheid zegt nu ook beter bestand te zijn tegen stakingen. Als
is die aanpak ook ecologisch verantwoord omdat de papierberg
medewerkers niet op het werk geraken omdat hun trein niet rijdt,
drastisch daalt. In opdracht van e-IB implementeerde HP-
kunnen ze thuis inloggen. Bedrijfscontinuïteit is zo gegarandeerd.
Belgacom Documentum en SharePoint bij de Vlaamse overheid, gemeenschappelijke collaboratieplatformen die toelaten om documenten te delen op een veilige manier.
Exchange ontvangen en verstuurd worden, waardoor de deur wijd open staat voor een exponentiële toename in het aantal
“Het gebruik van smartphones binnen de Vlaamse overheid kan bijdragen tot een efficiënte informatie-uitwisseling.”
Fysiek (niet LAD)
smartphones en tablets. Het aantal mobiele gebruikers bij de Vlaamse overheid stijgt dan ook jaar na jaar.
LAD
Virtueel
800 600 400 200
Luc Lathouwers, secretaris-generaal van het Departement Bestuurszaken (2008) 19
Opvallende toename aantal virtuele servers @ VO 1000
0
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
20
Wist je dat... Uiteraard is het ook van belang dat er, aansluitend op de ICTevoluties, beleidsmatig de nodige beslissingen worden genomen.
• er sinds 2006 in Vlaanderen meer laptops dan desktops verkocht worden?
Zo zette de Vlaamse overheid met het goedkeuren van de digitale handtekening in 2010 een zeer belangrijke en baanbrekende stap in de moderne richting. Secretaris-generaal Christine Claus verduidelijkt: “Elektronische
• je in 2005 bij de Vlaamse overheid nog zo’n 10.000 desktops vond tegenover een goeie 3000 laptops? Vandaag zijn die aantallen omgekeerd!
formulieren worden pas rechtsgeldig als ze digitaal ondertekend kunnen worden. De integratie van webformulieren en -applicaties met het digitale tekenplatform is daarom de ideale stap in het volledig digitaliseren van een aanvraag voor subsidies of erkenningen. Dit gaat niet enkel over minder papier, maar ook over digitalisering van
• begin 2007 de eerste 2700 ambtenaren in het ‘Anders werken’ project stapten? Geen eigen bureau meer, wel een laptop en een draagbare telefoon.
dossiers, over een online loket voor onze klanten, over het werken aan een efficiënte en moderne overheid.”
“Het digitale tekenplatform gaat niet enkel over minder papier, maar ook over het werken aan een efficiënte en moderne overheid.” Christine Claus, secretaris-generaal van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media (2010)
21
• ook de BlackBerry in 2006 zijn intrede deed bij de Vlaamse overheid? • bij de Vlaamse overheid ongeveer evenveel mails verstuurd worden als ontvangen? Een goeie 330.000 per dag! Dat betekent zo’n 63 gigabyte aan mailverkeer. • in 2012 bijna 1 miljoen tabletcomputers over de Belgische toonbanken gingen? Dat is drie keer meer dan het jaar voordien.
Business en ICT Begin 2006 voerde het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - zo heette de Vlaamse overheid toen - een drastische hervorming van de Vlaamse administratie door om haar werking en de dienstverlening aan de burger te verbeteren. Het project Beter Bestuurlijk Beleid (BBB) was een grootscheepse vernieuwingsoperatie waardoor de Vlaamse overheid een nieuwe structuur kreeg die haar transparanter en slagvaardiger moest maken. Door BBB kregen de entiteiten een grotere autonomie en nam de responsabilisering van de lagere beleidsniveaus toe.
Dirk Van Melkebeke, secretaris-generaal van het Departement Economie, Wetenschappen en Innovatie (2013)
Afstemmen van de verschillende businessbehoeften op het gemeenschappelijke ICT-aanbod, en vice versa, werd belangrijker. De Vlaamse overheid plande bewust om de connectie tussen de business en ICT te vergroten. Samen met de juiste partners een geïntegreerde Vlaamse ICT-strategie en -infrastructuur uittekenen, met als ultieme doel de entiteiten verder voor te bereiden op zelfbeheer. Het werd de drijfveer en de basis van het
• op normale werkdagen gemiddeld 600 Vlaamse ambtenaren inloggen via de softwareoplossing VPN? VPN is een kanaal dat toelaat om gegevens op een afgeschermde manier uit te wisselen tussen de Vlaamse overheid en een individuele pc.
“ICT is de motor om wendbaar te kunnen handelen, met een lage toegangsdrempel en lichte processen. Dat kan slechts wanneer ICT werkt in functie van de behoeften van de business.”
ICT-contract. Vandaag is de technologie die binnen de Vlaamse overheid gebruikt wordt opvallend vooruitstrevend, en zorgt een betere afstemming tussen business en ICT voor duidelijke efficiëntiewinst en kostenbeheersing.
Wist je dat... • BBB al van start ging in het voorjaar van 2000? Begin 2006 werden uiteindelijk de 7 departementen van het toenmalige MVG en een dertigtal Vlaamse Openbare Instellingen (VOI) gereorganiseerd in 13 homogeen gestructureerde beleidsdomeinen met telkens een Departement en enkele Intern en Extern Verzelfstandigde Agentschappen (IVA en EVA).
22
Wist je dat... • de Vlaamse Infolijn in 2007 aanwezig was op Second Life?
Meerjarenplannen en innovatie Zeker ook vermeldenswaard als het gaat over beleid en ICT,
acceptatie vergemakkelijkte. We zitten nu aan de start van
zijn de Meerjarenplannen. Wat begon als een strategische
een IT-Meerjarenplan op strategisch niveau, een mogelijke
denkoefening op aangeven van het Departement Onderwijs
organisatieoptimalisatie, een mogelijke creatie van meerwaarde
en Vorming, groeide uit tot een methodologie die evengoed
op IT-werkingsvlak. Die startpositie is mee het werk van HP-
door andere entiteiten toegepast kan worden. Dankzij hun
Belgacom, maar vanaf nu zullen we het zelf dag in dag uit moeten
Meerjarenplan hebben entiteiten een beter zicht op hun
waarmaken. Dank aan HP-Belgacom voor het correctiesteentje
budgetten en investeringen, waardoor die controleerbaar
in onze IT-rivier.”
Ook innovatie kreeg de voorbije jaren een boost. Ad hoc vragen
Tientallen beleidsworkshops droegen al bij tot het realiseren van
en behoeften rond vernieuwing leefden er al lang. Met het Indigo-
allerlei vooropgestelde vernieuwingen. Op de jaarlijkse Indigo-
initiatief, dat HP-Belgacom nog altijd zeer actief promoot, werd
dag worden Innovatieprijzen uitgereikt. Het aantal en de kwaliteit
voor het eerst een gemeenschappelijk aanbod rond innovatie
van de inzendingen stijgen jaar na jaar. De Vlaamse overheid
gepresenteerd. Indigo zorgt voor de nodige sensibilisering en
bewijst daarmee effectief open te staan voor zelfreflectie en
houdt het management binnen de Vlaamse overheid alert en
verandering. Met diezelfde houding reageert Vlaanderen op
gemotiveerd om proactief te reageren op technologische en
de gevolgen van de opeenvolgende staatshervormingen. Zo’n
maatschappelijke trends.
mentaliteit en aanpak typeren een dynamische overheid met visie, klaar voor de toekomst.
Winnaars Indigo-innovatieprijzen
Categorie Innovatie
Categorie Efficiëntie
Categorie Burgergerichtheid
2009
Aversigilo (MOW)
Web-IDM (e-IB)
Databank Hoger Onderwijs (O&V)
2010
ESF-applicatie 2007-2013 e-signing
Centaurus (MOW)
Datapunt (Jobpunt Vlaanderen)
2011
i-vlaanderen, de Vlaamse overheid interactief (BZ)
Interbestuurlijke producten- en dienstencatalogus (CORVE)
Leer- en ErvaringsbewijzenDatabank (O&V)
Publieksprijs: Digitale Bouwaanvraag (RWO)
2012
ANPR / PLATO - Vlaamse Belastingdienst
DISCIMUS - AgODi
EC Platform - AKOV
Speciale vermelding voor Spring uit de Band
gespreid kunnen worden. De Vlaamse overheid is nu beter in staat om langetermijnprojecten met een grote, financiële impact te beheren. Financieel beheer gericht op zuinigheid en transparantie is een van de uitdagingen van een slagkrachtige overheid. Voor HP-Belgacom is mee nadenken over mogelijke (ICT-)besparingen een vanzelfsprekend onderdeel van de samenwerking. Secretaris-generaal
Jules
van
Liefferinge
stelt
het
partnerschap op prijs: “Het is goed een externe derde als klankbord en spiegelbeeld te hebben. Het was aangewezen dat HP-Belgacom zaken in vraag durfde stellen. Onze organisatie heeft haar geschiedenis en dat kunnen externe adviseurs uiteraard niet op een, twee, drie veranderen. Maar HP-Belgacom
“Het is goed een externe derde als klankbord en spiegelbeeld te hebben. Dank aan HP-Belgacom voor het correctiesteentje in onze IT-rivier.”
• Indigo in de beginjaren ‘Op Stap’ ging (workshops) en sinds 2007 jaarlijks ook een Indigo-dag organiseert?
had een methodologie en ervaring bij andere entiteiten, wat
Jules Van Liefferinge, secretaris-generaal van het Departement Landbouw en Visserij (2013) 23
Winnaar 2011: i-Vlaanderen, de Vlaamse overheid interactief
Winnaar 2011: Interbestuurlijke productenen dienstencatalogus
Winnaar 2011: Leer- en ErvaringsbewijzenDatabank
Winnaar 2011: Digitale Bouwaanvraag 24
“De Vlaamse overheid dient voluit in te zetten op open data. Hierbij verschuift het beleid van informatieverstrekking op aanvraag, naar het proactief publiceren van overheidsdata en -informatie.”
Noël Van Herreweghe, projectleider open data Vlaamse overheid (2012)
Op naar de toekomst Een moderne overheid werkt achter de schermen van de
Noël Van Herreweghe is projectleider open data binnen de
Een toekomstgerichte overheid houdt een digitale vinger aan
maatschappij die ze vertegenwoordigt. Ze zet haar burgers en
Vlaamse overheid: “De Vlaamse overheid onderzocht in 2010 hoe
de pols. Automatiseren is een continu proces. Optimaliseren
de economische spelers centraal en ondersteunt, stimuleert,
ze door middel van ICT open en transparant actief in dialoog kan
stopt nooit, want processen kunnen altijd verbeterd worden. De
begeleidt of stuurt, enkel wanneer dat nodig is.
treden met burgers en bedrijven en hoe ze vernieuwend met ICT
Vlaamse overheid zal bewust op zoek moeten blijven gaan naar
en technologie kan omgaan. De belangrijkste conclusie was dat
technologische vernieuwingen die de interactie met burgers
Een wendbare overheid staat open voor verandering en
de overheid maximaal gegevens en informatie ter beschikking
en bedrijven, maar ook tussen haar entiteiten onderling,
vooruitgang. De Vlaamse overheid speelt in op signalen uit de
dient te stellen. Kortom: voluit inzetten op open data! Hierbij
vereenvoudigt en efficiënter maakt. Die mentaliteit zorgt ineens
samenleving, omdat ze mee wil evolueren met de leefwereld
verschuift het beleid van informatieverstrekking op aanvraag,
voor de noodzakelijke kostenbeheersing.
van de Vlaming. Snelle besluitvorming is dan een groeiende
naar het proactief publiceren van overheidsdata en -informatie.
voorwaarde.
Bedrijven, non-profitorganisaties en burgers interpreteren deze economisch en maatschappelijk waardevolle schat aan gegevens
Informatie wordt meer en meer de brandstof van iedere beleidsmotor.
ICT
stelt
onze
beleidsvoerders
zelf, en gebruiken ze om er meerwaarde mee te creëren.”
steeds
beter in staat om allerlei gegevens over Vlaanderen in multidimensionale dashboards te visualiseren. De Vlaamse overheid beheert veel data, maar het zal vooral belangrijk worden die op de juiste wijze aan te wenden. Vandaag al zien we op dat vlak een zeer gerichte aanpak en een
Minister Philippe Muyters en leden van de Raad van Bestuur van VDAB bezoeken HP Labs in Bristol, UK (2013)
vastberadenheid om via ICT een positieve impact te creëren op de welvaart in Vlaanderen. Open data zal een extra boost geven aan die strategie. Ambtenaar van de toekomst
25
26
Een vooruitstrevend ICT-beleid voeren is meer dan technologische
De Vlaamse overheid zet al jaren hoog in op ICT. Ze erkent
oplossingen bedenken voor opzichzelfstaande business cases.
de kracht van informatie, het belang van communicatie en
Het gaat om bouwstenen aanreiken, hergebruik stimuleren,
de meerwaarde van een stabiele technologische basis. Met
bestaande modules assembleren tot nieuwe producten of diensten.
HP-Belgacom als strategische ICT-partner streeft de Vlaamse
Cloudcomputing is een zeer actuele trend, de hype voorbij, die
overheid continue verbetering en vernieuwing na. Proactief, open-
perfect inspeelt op de moderne manier van handelen. Voor een
minded en kritisch. Dat biedt haar het competitieve voordeel dat
overheid zal zich dat vertalen in altijd en overal diensten verlenen
nodig is om als regio bij de top vijf van Europa te gaan behoren.
die de burger als individu ‘consumeert’. Ad hoc, gepersonaliseerd, interactief, gebruiksvriendelijk en op elk mogelijk platform.
“Ik pleit voor het introduceren van nieuwe technologieën. Het groeiende gebruik van ICT om sociale netwerken, samenwerking en creativiteit te stimuleren, biedt enorme kansen die we niet mogen negeren.”
27
Luc Chauvin, ICT-manager van de Vlaamse overheid (2008)
28
Anders werken 2005 Webmail 2005
Telewerken via VPN
2006
Introductie BlackBerry
2006
Introductie OneBridge (mobiele toegang tot mail)
2006 GPRS 2006
Centrale scaninfrastructuur
2007
PKI-authenticatie draadloos netwerk
2008
Draadloos netwerk Boudewijngebouw
2010
Introductie Active Sync (synchronisatie mobiele data)
2012
VAC Brugge
2013
Introductie Lync binnen de Vlaamse overheid
2013
Mobiele App ‘Simulatie Verkeersbelasting en BIV’
Veiligheid 2004
Antispam oplossing
2005
IDM (gebruikersbeheer)
2006
ACM (toegangsbeheer)
2006
ICT Risicomanagement
2009
Disaster Recovery Plan mail
2011
Palo Alto (Beheer internetverkeer)
2011
Herziening Veiligheidsbeleidslijnen VO
2012
Kwetsbaarheidsanalyse voor VO-websites
2012
Filtering van het internetverkeer
2012 ACM3 2013
Opzet PKI-omgeving voor het aanleveren VO-certificaten
2013
Intrusion Detection System (IDS)
FLEXIBEL WERKEN overheid met visie
2004 Documentum 2004 Datawarehouse 2010
Digitaal Tekenplatform
Een greep uit 10 jaar ICT voor en door de Vlaamse overheid
INNOVATIE 2006
Eerste Meerjarenplan (O&V)
2011
Meerjarenplan Toerisme Vlaanderen
2013
Open Data platform met 1150 datasets
2007
Eerste editie Indigo-dag
2012
Mail in de cloud
2013
Meerjarenplan VEA & VREG
2004 Kabinetswissel
2009
Budget Opvolgingssysteem
2005
2010
VO private cloud
2012 ANPR / PLATO - Vlaamse Belastingdienst
Migraties naar open source 2013 platformen
2011 i-Vlaanderen
2012
Eerste editie Open Data Dag
2013
Servers in de cloud
2011
2013
IPV6 binnen de Vlaamse overheid
2013
Diensten in de cloud
Vlaamse Service Bus (VSB)
2006 MAGDA-platform 2006
Gemeente- en provincieraadverkiezingen
2006
SAN/Clarion implementatie
2006
‘On demand’ modellen voor storage en servers
2007
Service Oriented Architecture
2008
Extranet Vlaamse overheid
2008 VOnet 2009
Web-IDM (gebruikersbeheer)
2009 Kabinetswissel 2010
Verrijkte Kruispuntbank voor Ondernemingen (VKBO)
2011
Linux binnen Vlaamse overheid
2012
Gemeente- en provincieraadverkiezingen
2012 Koppeling Kind & Gezin en VDAB over VO-netwerk 2013
Magda 2.0
Spring uit de Band
Transparantie & toegankelijkheid 2004
Elektronisch bestelloket van publicaties
2005
Eerste versie toepassing Studietoelagen (O&V)
2009
Onroerende Voorheffing (Vlaams Fiscaal Platform)
2010
OraFin 2010
2011
Beheer op afstand (OOB)
2012
Leer- en ErvaringsbewijzenDatabank (LED)
Efficiëntie & vereenvoudiging 2004
MS Exchange als mail- en kalenderplatform
2011
2004
Server visienota -> Server Virtualisatie
2011 e-Subsidieloket
Light hosting
2004 Ariba
2011
2004 CMDB
2011 Bryggja
2004 Opleidingcheques
2012 Applicatiemonitoring
2005 Edison
2012 DRUPAL
2005
Elektronisch Personeelsdossier
2012
DISCIMUS - AgODi
2006
De Vlaamse Kruispuntbank voor Personen (VKBP)
Refresh van 2300 pc’s
2012
Business Excellence Award voor e-Subsidieloket VSAWSE
2006 Delta
2012
Light Storage oplossingen (NetGear NAS box)
2006
OESO Databank DAR
2012
Multifunctionele printers
2006
Digitale Subsidiedatabank
2012
RWO Data Manager
2007 Mailarchivering
2012 OngevallenGIS
2009 Verkeersbordendatabank
2012
Ondersteuning Kazerne Dossin (Holocaustmuseum)
2009
Gedeelde databankplatformen
2013
Digitale Bouwaanvraag - Batibouw release
2009
Databank Hoger Onderwijs
2013 Postfrankeersysteem
2010
Migratie MS Exchange 2003 naar Exchange 2007 cluster
2013 Bredero²
2010 ESF-applicatie 2010
2013 DAVINCI
Centaurus (MOW)
Technologische (r)evolutie 2003
Ondertekening ICT-contract 2003-2008
2010
Migratie Agentschap Ondernemen
Eerste versie toepassing Domino
2010
1000ste projectaanvraag
2006 KMO-portefeuille
2010 Belastingportaal
2012
EC Platform - AKOV
2003
2006
2010
2012
Vlimpers ePLOEG en eVTO
2005
Windows NT
2011
Windows 7
Beter Bestuurlijk Beleid
2012
Toetreding Vlaams Parlement tot ICT-contract
2006
Budget Economisch Advies (BEA) Energieprestatiedatabank Binnenland
2007 EFRO 2008
Vlaams Fiscaal Platform
2008 Ecologiepremie 2009
Volledig Elektronisch Personeelsdossier
2009
VOBIP 1ste release
Datapunt (Jobpunt Vlaanderen)
2010 VLIS
2012 eDelta
2006
2011
Vlaamse Infolijn: meer dan 1 miljoen telefonische oproepen
2012
Inspecties (Wegendatabank)
2006
Start Vlaanderen in Actie (VIA)
2012
Toetreding Toerisme Vlaanderen tot ICT-contract
2013
ABB Digitaal Loket
2008
Ondertekening ICT-contract 2008-2015
2013
Opening Muntpunt
2011 Interbestuurlijke producten- en dienstencatalogus
2013
Opzet Intelligent Scannen - ORAFIN
2008
25 jarig bestaan Vlaamse overheid
2013
Databank Toegankelijk Vlaanderen
2011 SBW
“ICT is een onmisbaar fundament om te bouwen aan een slagkrachtige overheid. Wanneer we de Vlaamse overheid verder willen uitbouwen als een slimme, efficiënte en effectieve overheid die het verschil kan maken in onze samenleving moeten we blijven inzetten op ICT-infrastructuur en een gedegen informatiebeleid en e-governmentdiensten.” Geert Bourgeois, Viceminister-president van de Vlaamse regering en Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand (2013)
32
Dit boekje is een eenmalige uitgave van HP-Belgacom, Consortium voor de Vlaamse overheid Zie ook www.10jaarICTvooru.be
V.U.: Patrick Urkens Algemeen directeur THV HP-Belgacom Hermeslaan 1A, 1831 DIEGEM © 2013
