VOEDING EN KANKER
Jan Alex van Spil Verpleegkundig Specialist Oncologie Antonius Ziekenhuis Zuid-West Friesland / Thuiszorg Zuid-West Friesland
7 February 2007
Post ONS meeting
Voeding en Kanker • Voedingstoestand heeft invloed op: – Overall survival – Response op behandeling – Toxiciteit – Kwaliteit van leven – Kosten van de gezondheidszorg
“According to a recent study conducted by the American Institute for Cancer Research, one third of all cancers are preventable through a combination of dietary changes, adequate physical activity, and maintenance of appropriate body weight. Avoiding tobacco and alcohol could prevent an additional one third of cancers”
Kankergerelateerd gewichtsverlies • 40 - 80% (ernstig) gewichtsverlies • Ernstig: 7,5% < 3 Maanden > 10% < 6 Maanden • 30-50% overlijdt aan gewichtsverlies • 6% gewichtverlies: Vermindert respons op therapie Verlaagt de overlevingskans Infecties en complicaties nemen toe Kwaliteit van leven vermindert
Kankergerelateerd gewichtsverlies • • • • •
38 % Maagcarcinoom 26 % Pancreascarcinoom 15 % Longcarcinoom 14 % Coloncarcinoom 6 % Mammacarcinoom
Enkele begrippen • Anorexie: gebrek aan eetlust/vermindert hongergevoel (voedselinname spontaan < 80%).
• Kankercachexie: een syndroom dat klinisch wordt gekenmerkt door progressief gewichtsverlies en ondervoeding.Het uit zich in anorexie, chronische misselijkheid, extreme vermagering, spieratrofie en asthenie. Cachexie veranderd de stofwisseling van eiwitten, vetten en koolhydraten.
• Verhongeren: het niet kunnen eten, maar wel willen.
Kankercachexie vs gewoon gewichtsverlies Gewoon gewichtsverlies • Verlies vetweefsel • Gewichtsverlies tgv lage inname energie en nutriënten • Stofwisseling past zich aan en lichaamseiwitten worden gespaard • Gewichtverlies omkeerbaar met voeding
Kanker gerelateerd gewichtsverlies • Verlies vetweefsel en spiereiwitten • Gewichtverlies tgv metabole veranderingen • Geen aanpassing van de stofwisseling • Inname meer voeding geen invloed op afname gewicht
Verminderde voedselinname: oorzaken • Mechanisch: obstructie • Behandeling/therapie: Inname: ¾ anorexie, smaak, misselijkheid, vermoeidheid, stomatitis.
Verlies: ¾ braken, diarree, koorts, ascites, wonden, resorptiestoornissen.
Verhoogde behoefte: ¾ fysieke stress, chirurgie, complicaties.
Verminderde voedselinname: oorzaken-2 •Psychologisch • Tumorgerelateerde: Anorexie/verminderde eetlust Veranderd energiemetabolisme Verhoogde ruststofwisseling Vermoeidheid/lusteloosheid Verlies van vetvrije massa en vet
Cachexie • Indirecte systemische effecten: – Chronische ontstekingstoestand welke het lichaam aanzet tot het produceren van cytokines (TNF, IL-6) – Eetlust↓,veranderd metabolisme, ANOREXIE, GEWICHTSVERLIES – FEEDING THE TUMOR…………………..NEEN
Food intake Study Evidence
Food Intake Study Evidence • Verbetering calorie “intake” • Verbetering eiwit “intake” • Geen verschil in: – Overleving 7/7 – Tumor response 7/7 – Voedingstatus 7/7 – Kwaliteit van leven 2/7 – Gewichtsverlies 4/7
7/7 5/7
Pharmocological Evidence • Verbetering van gewicht, eetlust en “well-being”, maar geen verbetering in “body composition en voedingstoestand. – Megestrol Acetate (Megace®) 15 RCT – Corticosteroïden 5 RCT
Nutraceuticals • Voeding en factoren welke de synthese of activiteiten van “Pro-inflammatory mediators” beinvloeden in patiënten met cachexie • Voedinssuplementen, nutra-ingredients, Phytochemicals
Nutraceuticals Evidence • NSAID’S (gewichtsverlies in kankerpatiënten) – Toename survival time – Beter functionele status en QoL – Minder pijn medicatie – Gelijkblijvend of toename van gewicht en “body composition” – Vermindering: resting energy requirement (REE), serum IL-6 en C-reactive protein.
Nutraceuticals Evidence -2 • Omega 3 supplementen (pancreas en andere maligniteiten) – Stabiel of toename gewicht – Verbetering performance status – Toename overleving
Nutraceuticals Evidence -3 •
Anti-oxydanten – Geen grote studie welke effect aantonen in cancer cachexie – Dieren studies suggereren • Vermindering synthese van proinflammatory mediators of cachexia • Vermindering gewichtsverlies en spierverlies • Toename overleving
Anti-Oxydanten • • • •
NADH Melatonine Vitamine C Vitamine B-complex (1,2,3,5,6,12) • Foliumzuur • Vitamine E • Koper
• • • • • • • •
Magnesium Mangaan Selenium Zink Glutathion Liponzuur Taurine Co-enzym Q10
The big debate over whether or not antioxidant supplements conflict with chemotherapy continues. In a recent study, scientists at the National University of Singapore showed that the activity of the common cancer drug Adriamycin (doxorubicin) was affected by supplements of vitamin E or fish oil in an animal population.
A small study of 5 patients at the Rotterdam Cancer Institute in the Netherlands has recently been published in which it was shown that concurrent administration of a typical dose of St. John's wort (300 mg three times per day) with the chemotherapy drug Camptosar decreased the blood levels of Camptosar's active metabolite by 42%. In addition, and even more worrisome, these decreased levels were still seen as long as 3 weeks after stopping the St. John's wort. (Effects of St. John's Wort on Irinotecan Metabolism. J Natl Cancer Inst. 2002 Aug 21;94(16):1247-9. Mathijssen RH, Verweij J, De Bruijn P, Loos WJ, Sparreboom A.)
Interacties Estramustine Cautions: Take this pill 1 hour before or 2 hours after meals. Do not eat or drink dairy products, calcium fortified foods/beverages, or take calcium supplements during these times or with meals. Capecitabine/Xeloda Cautions: Take the tablets within 30 minutes after the end of a meal (breakfast or dinner). Tablets should be swallowed with water. If you are taking vitamins, inform your doctor. Avoid fruit juices.
Procarbazine* Cautions: Take this medication 1 hour before or 2 hours after meals. If prescribed, take a vitamin B supplement.
Interventies en kankerbehandeling Æ Voedingsscreening Æ Calorieën↑: – Eetlust – Symptomen – Drinkvoedingen ÆVraag naar voedingssupplemeten ÆSamenwerken met voedingsdeskundige
Interventies en Herstel • Calorieën en Eiwitten • Multi-vitaminen en mineralen tot Dagelijks Aanbevolgen Hoeveelheid • Lichamelijke activiteit → Spierherstel • Creatief zijn in lange termijn problemen (droge mond, stomatitis, slikklachten)
“if everyone is thinking alike, then no one is thinking” Benjamin Franklin
Interventies en palliatieve zorg • Gewichtsverlies en Cachexie zijn niet te voorkomen • Veranderende behoeften • Goede voeding en goed voelen, sociale dimensie en kwaliteit van leven • Symptoombestrijding (misselijkheid, braken, obstipatie, hypercalciemie, etc.) • Eetlustopwekkers • Lichamelijke activiteiten • Drinkvoedingen
Grading the evidence ► Gezond gewicht tijdens behandeling: ÍMammacacrinoom:
mogelijk voordeel recidiefkans
ÍColoncarcinoom:
mogelijk voordeel recidiefkans
ÍLongcarcinoom:
mogelijk voordeel recidiefkans mogelijk voordeel QoL
ÍProstaatcarcinoom:
onvoldoende bewijs
Grading the evidence -2 ► Omega-3-meervoudige overzadigde vetzuren ÍMammacacrinoom: Onvoldoende bewijs ÍColoncarcinoom:
Onvoldoende bewijs
ÍLongcarcinoom:
Mogelijk voordeel in overleving
ÍProstaatcarcinoom: Onvoldoende bewijs
