Thuis wonen of in een voorziening? wat is mogelijk?

Thuis wonen of in een voorziening? wat is mogelijk?

INFORMATIE VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP

VLAAMS AGENTSCHAP VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP

wat vindt u in deze folder?

01 Welke begeleidings- en opvangmogelijkheden bestaan er? 09 Zijn er combinaties van zorgvormen mogelijk? 10 Hoe krijgt u toelating om een beroep te doen op begeleiding of opvang in een voorziening van het VAPH? 11 Hoe gaat u op zoek naar een gepaste dienst of voorziening? 13 Hoe verloopt de opname in een voorziening? 14 Wat kost een opname in een voorziening? 15 Wat brengt de toekomst? 16 Waar kan u terecht voor meer informatie?

01 Welke begeleidingsen opvangmogelijkheden bestaan er?

De noden van personen met een handicap zijn zeer verschillend. Zo kan u ervoor kiezen thuis te blijven wonen, maar dan heeft u wellicht een aantal hulpmiddelen nodig, wie weet zelfs enkele aanpassingen aan uw woning. U kan ook kiezen voor extra hulp thuis. Zo kan u een beroep doen op iemand die u helpt bij het aankleden ’s ochtends, iemand die u helpt koken of die de boodschappen voor u doet. Heeft u meer zorg en ondersteuning nodig, of kan u alleen tijdens de weekends thuis in familiekring verblijven, dan biedt het VAPH tal van andere mogelijkheden aan. In deze folder vindt u een overzicht van alle begeleidings- en opvangmogelijkheden die het VAPH u aanbiedt. We maken in de eerste plaats een onderscheid tussen de opvang voor minderjarigen en meerderjarigen. Vervolgens delen we die twee groepen in volgens de wijze van hulpverlening. Ambulante diensten helpen personen die zelfstandig thuis leven. Zij kunnen u enkele uren pedagogische ondersteuning geven. Ze kunnen u begeleiden bij de opvoeding van uw kind met een handicap. Ze kunnen u ook helpen bij uw dagelijkse activiteiten, u financiële begeleiding bieden, ... Semi-residentiële diensten voorzien opvang overdag. ‘s Avonds, ’s nachts en in het weekend verblijft u thuis. Soms is het niet mogelijk om een persoon met een handicap in een thuissituatie op te vangen. Deze persoon kan dan terecht in een residentiële voorziening waar 24 uur op 24, 7 dagen op 7, begeleiding en zorg wordt aangeboden.

02

03 Minderjarigen AMBULANT Thuisbegeleiding De thuisbegeleidingsdiensten bieden pedagogische en psychologische ondersteuning aan ouders die instaan voor de zorg van hun kind of jongere met een handicap. De thuisbegeleiding wil de ontwikkeling van uw kind of jongere stimuleren, en u als ouders ondersteunen in dagelijkse opvoedingssituaties. De begeleiding gebeurt steeds door professionele gezinsbegeleid(st)ers. Ouders en begeleid(st)ers komen regelmatig en in nauw overleg samen. Twee belangrijke onderwerpen die begeleiders en ouders hierbij bespreken, zijn het aanvaarden van de handicap en het samen bekijken van de toekomst van het kind.

SEMI-RESIDENTIEEL Semi-internaat Semi-internaten vangen kinderen en jongeren op en begeleiden ze overdag. ‘s Avonds, ‘s nachts en in het weekend verblijven de kinderen en jongeren thuis. De semi-internaten zijn vaak verbonden aan onderwijsinstellingen voor buitengewoon onderwijs. Ze richten zich naar minderjarigen met een verstandelijke handicap, emotionele of gedragsstoornissen, autismespectrumstoornissen, zintuiglijke of motorische stoornissen.

RESIDENTIEEL Observatie- en behandelingscentrum Uw kind kan terecht in een observatie- en behandelingscentrum wanneer er (nog) geen duidelijkheid bestaat over de precieze aard van zijn/haar handicap. Uw kind kan voor maximaal 36 maanden opgenomen worden in een dergelijk centrum. Uw kind krijgt er een permanente observatie, 24 uur op 24. Na een verblijf in zo’n centrum wordt uw kind gericht doorverwezen naar een aangepast type voorziening. U wordt als ouders gedurende het volledige verblijf van uw kind nauw betrokken bij de diagnosestelling, behandeling en eventuele doorverwijzing naar een gepaste dienst of voorziening. Observatiecentra richten zich vooral naar kinderen met een gedrags- en emotionele stoornis. Slechts één observatiecentrum neemt ook kinderen met een verstandelijke beperking op.

04 Internaat Kinderen kunnen niet altijd in de thuisomgeving worden opgevangen, en dan is een internaat een oplossing. In een internaat verblijven kinderen en jongeren 24 uur op 24. Vaak zijn internaten verbonden aan een onderwijsinstelling voor buitengewoon onderwijs. De internaten richten zich naar dezelfde doelgroep als de semi-internaten. Begeleide uitgroei In een internaat of in een observatie- en behandelingscentrum krijgen kinderen en jongeren een intensieve begeleiding. Nadat de diagnose gesteld is, of wanneer die kinderen de volwassen leeftijd hebben bereikt, vangt men ze vaak opnieuw op in een thuissituatie. Om die overgang vlotter te laten verlopen, kan het kind of de jongere nog zes maanden begeleiding krijgen thuis door iemand uit het internaat of het centrum die ze goed kennen. Pleeggezin Kunnen ouders de zorg voor hun kind met een handicap niet meer aan, dan kan een pleeggezin het kind opvangen. Pleegouders nemen tijdelijk of voor een langere periode de verzorging en de opvoeding van het kind over. De pleeggezinnendienst geeft de pleeggezinnen hiervoor ondersteuning, informatie en advies. Men noemt deze dienst ook wel dienst voor pleegzorg. Pleeggezinnen vangen enkel kinderen met een handicap op wanneer de aard van de handicap duidelijk is. Diensten voor pleeggezinnen richten zich naar kinderen met een verstandelijke, psychische, lichamelijke of zintuiglijke handicap. Kortverblijf Kan het gezin gedurende korte tijd, door welke omstandigheden ook, niet voor hun kind met een handicap zorgen, dan kan een voorziening voor kortverblijf instaan voor opvang en begeleiding van het kind.

05 Logeerfunctie Kinderen met een handicap die nog thuis verblijven, kunnen gaan logeren in een bestaande voorziening. Internaten kunnen kinderen met een handicap voor een korte duur (minstens twaalf uur, overnachting inbegrepen) opvangen en de nodige begeleiding en behandeling voorzien. Een persoon met een handicap kan maximaal 30 dagen per jaar gaan ‘logeren’.

Meerderjarigen AMBULANT Thuisbegeleiding Is de persoon met een handicap meerderjarig, dan kunnen ook de mensen waar de persoon verblijft en die het ouderlijk gezag uitoefenen, een beroep doen op een thuisbegeleidingsdienst. De thuisbegeleiding wil de zelfstandigheid van de meerderjarige persoon met een handicap stimuleren en de ouders ondersteunen in dagelijkse (opvoedings)situaties. De begeleiding gebeurt tijdens huisbezoeken door professionele gezinsbegeleid(st)ers, steeds in nauw overleg met de betrokken partijen. Twee belangrijke onderwerpen hierbij zijn het aanvaarden van de handicap en het samen bekijken van de toekomst van de persoon met een handicap. De thuisbegeleidingsdiensten beschikken over zeer veel informatie over verschillende soorten handicaps: motorische, verstandelijke, zintuiglijke of autistische handicaps. Ook meerderjarige personen met een handicap die niet meer bij hun ouders wonen, kunnen een beroep doen op thuisbegeleiding. We denken dan bij­voorbeeld aan personen met een niet-aangeboren hersenletsel, of personen die op de centrale registratielijst van zorgvragen (wachtlijst) staan met een andere zorgvraag en die voorlopig nog thuis zijn. Zelfstandig wonen De diensten voor zelfstandig wonen richten zich tot meerder­ jarige personen met een motorische handicap die zelfstandig wonen. Zij wonen in een aangepaste woning in de buurt van een ADL-centrum (ADL staat voor ‘Activiteiten Dagelijks Leven’). De diensten garanderen 24 uur op 24 assistentie bij de dagelijkse activiteiten van de persoon met een motorische handicap bij hem thuis. De begeleiding beperkt zich tot maximaal 30 uur per week en biedt vooral bijstand bij zaken die moeilijk zijn voor de persoon met een handicap, zoals opstaan, zich aankleden, zich wassen enz, ...

06 Begeleid wonen Diensten voor begeleid wonen begeleiden personen met een lichte tot matige verstandelijke, motorische, zintuiglijke of autistische handicap. Deze personen leven weliswaar zelfstandig in hun eigen woning, maar hebben gedurende een aantal uur per week toch nood aan begeleiding, zowel op psychosociaal vlak als bij hun dagelijkse activiteiten. Een individuele begeleider biedt hen die begeleiding. Beschermd wonen De diensten voor beschermd wonen situeren zich tussen het begeleid wonen en de tehuizen voor niet-werkenden. Enerzijds is de intensiteit van de begeleiding in het begeleid wonen te licht. Anderzijds horen de personen die in aanmerking komen voor beschermd wonen, niet thuis in de intensievere begeleidingsvorm van een tehuis voor niet-werkenden. De diensten voor beschermd wonen bieden een geïntegreerde groepswoning in de nabijheid van een instelling, en organiseren de dagbesteding. De gebruikers van deze woonvorm staan, net als bij het begeleid wonen, zelf in voor hun woon- en leefkosten. Geïntegreerd wonen Geïntegreerd wonen is de nieuwste ambulante zorgvorm, waarbij meerderjarige personen met een zwaardere zorgbehoefte gehuisvest worden in inclusieve woonprojecten. De personen met een handicap staan zelf in voor hun woon- en leefkosten en wonen in kleine, geïntegreerde wooneenheden. Deze worden in samenwerking met de sociale huisvestingsmaatschappijen aangeboden. Geïntegreerd wonen is een proefproject dat loopt tot 2011. Momenteel zijn twee projecten opgestart.

SEMI-RESIDENTIEEL Dagcentrum Volwassen personen kunnen gebruik maken van dagcentra. Dagcentra staan open voor personen met een verstandelijke, motorische of zintuiglijke stoornis. Dagcentra bieden training of therapie op diverse domeinen: kiné, logopedie, ergotherapie, zelfredzaamheid, sociale vaardigheid, ontwikkeling van arbeidsgerichte vaardigheden, emotionele ondersteuning, …. Begeleid werken Dagcentra organiseren of bieden zinvolle arbeidsactiviteiten aan. Het gaat hier om niet betaalde arbeid die ook in het bedrijfsleven kan voorkomen.

07

08 RESIDENTIEEL Tehuis werkenden Personen met een handicap die overdag tewerkgesteld zijn en niet zelfstandig kunnen wonen, kunnen in een tehuis voor werkenden verblijven. Tehuis niet-werkenden Deze tehuizen bestaan in twee vormen: een bezigheids­ tehuis of een nursingtehuis. Bezigheidstehuizen leren elke persoon volgens zijn individuele mogelijkheden diverse vaardigheden aan en stellen hem arbeidsvervangende activiteiten voor. In een tehuis voor niet-werkenden, stelsel nursing, ligt het begeleidingsaccent sterker op de verzorging en paramedische behandeling, zoals kinesi­therapie. Deze tehuizen richten zich op de meest zorgbehoevende personen. Pleeggezin Kunnen ouders de zorg voor hun volwassen kind met een handicap niet meer aan, dan kan een pleeggezin die meerderjarige opvangen. Pleegouders nemen tijdelijk of voor een langere periode de verzorging en de opvoeding van de persoon op zich. De pleeggezinnen krijgen hiervoor ondersteuning, informatie en advies van de pleeggezinnendienst. Deze dienst richt zich naar personen met een verstandelijke, psychische, lichamelijke of zintuiglijke handicap. Een andere term die vaak als synoniem voor pleeggezin wordt gebruikt, is gastgezin. Wonen onder begeleiding van een particulier Dit is een vorm van pleegzorg waarbij een volwassen persoon met een handicap zelfstandig woont en daarbij ondersteuning krijgt van een vrijwilliger uit de buurt of een familielid. Die komt op geregelde tijdstippen langs en ondersteunt de dagelijkse activiteiten van de persoon met een handicap. Hij vult bijvoorbeeld de tijdsbesteding in, volgt de administratie op, … De vrijwilliger streeft er ook naar de sociale contacten en de relaties van de persoon met een handicap te bevorderen. Maar het is vooral de vriendschap en de emotionele band die tussen vrijwilliger en persoon met een handicap ontstaat, die belangrijk is; de persoon met een handicap kan zijn verhaal kwijt aan de vrijwilliger, de vrijwilliger luistert en maakt tijd voor hem. De dienst pleegzorg biedt ondersteuning en begeleiding aan de persoon met een handicap en aan de vrijwillige begeleider. Kortverblijf Kan het gezin gedurende korte tijd, door welke omstandigheden ook, niet voor de volwassene met een handicap zorgen, dan is opvang en begeleiding mogelijk in een voorziening voor kortverblijf.

09 Logeerfunctie Volwassenen met een handicap die nog thuis verblijven, kunnen gaan logeren in een bestaande voorziening, indien zij dat wensen. Internaten en tehuizen kunnen personen met een handicap voor een korte duur (minstens twaalf uur, overnachting inbegrepen) opvangen en de nodige begeleiding en behandeling voorzien. Een persoon met een handicap kan maximaal 30 dagen per jaar gaan ‘logeren’.

Zijn er combinaties van zorgvormen mogelijk?

Als persoon met een handicap kan u een beroep doen op verschillende zorgvormen om uw opvang te optimaliseren.

Enkele voorbeelden hiervan zijn: U verblijft als persoon met een handicap in een pleeggezin. Om uw dagactiviteiten zinvoller te maken, kan u ook een dagcentrum bezoeken. Uw kind met autisme krijgt thuisbegeleiding opdat het leert omgaan met een aantal begeleidingsstrategieën. Na de schooluren kan uw kind worden opgevangen in een semi-internaat. Uiteraard zijn niet alle combinaties mogelijk. Wil u twee zorgvormen combineren, dan neemt u best contact op met uw provinciale afdeling van het VAPH.

10 Hoe krijgt u toelating om een beroep te doen op begeleiding of opvang in een voorziening van het VAPH?

Om te kunnen genieten van de begeleiding of opvang in een voorziening, moet u ingeschreven zijn bij het VAPH. Meer informatie over de inschrijvingsprocedure en de voorwaarden vindt u in de brochure ‘Hoe inschrijven bij het VAPH?’.

Kort samengevat verloopt de inschrijvingsprocedure als volgt: U vult een inschrijvingsformulier (A 001) in en stuurt dit naar de provinciale afdeling van de provincie waar u woont. U kan dit formulier aanvragen bij de provinciale afdeling of downloaden van de website. U neemt contact op met een multidisciplinair team om een multidisciplinair verslag (A 002) te laten opmaken. In dit verslag neemt het team alle gegevens op die belangrijk zijn om te oordelen over uw zorgvraag. Het team stuurt uw verslag dan door naar de provinciale afdeling van het VAPH. De provinciale afdeling houdt u op de hoogte van wat er met uw dossier gebeurt.

Bent u al ingeschreven, dan stuurt u alleen het aanvraagformulier naar uw provinciale afdeling. Als zij voor de beoordeling van uw aanvraag nog bijkomende inlichtingen nodig hebben, brengen zij u hiervan op de hoogte. Nadat het VAPH uw vraag behandeld heeft, ontvangt u een brief waarin de beslissing meegedeeld wordt. Een positieve beslissing betekent dat het VAPH u de toelating geeft voor begeleiding of opvang. U ontvangt dan een toegangsticket voor één of voor een aantal zorgvormen. Dient u bijvoorbeeld een aanvraag in voor de opvang van uw kind in een internaat, dan ontvangt u een toegangsticket voor een internaat.

11 Hoe gaat u op zoek naar een gepaste dienst of voorziening?

Heeft u een toegangsticket voor een bepaalde zorgvorm, dan kan u op zoek gaan naar een voorziening die bij u past.

U kan rechtstreeks contact opnemen met de voorzieningen. De adresgegevens vindt u op onze website. U kan die ook opvragen bij de provinciale afdeling van het VAPH. Vindt u niet onmiddellijk de geschikte opvangplaats of begeleidingsvorm, dan kan u zich laten registreren op de centrale zorgregistratie in uw provincie. Dat doet u door contact op te nemen met de centrale zorgregistratie in uw provincie of met een voorziening die door het VAPH erkend is. De centrale zorgregistratie bemiddelt bij het zoeken naar een opvangplaats of begeleidingsvorm die voor u het meest geschikt is. U krijgt een contactpersoon toegewezen, meestal is dit iemand uit een voorziening. Uw contactpersoon legt uw vraag voor aan de provinciale overlegvergadering waar de meeste voorzieningen en diensten van een bepaalde provincie of regio vertegenwoordigd zijn. In de mate van het mogelijke engageren de voorzieningen en diensten zich tot opname of begeleiding. Uw contactpersoon blijft uw vraag volgen tot er een geschikte oplossing voor u gevonden wordt. Voor vele opvangvormen is het aantal plaatsen beperkt. Voor sommige personen is het hierdoor moeilijk om meteen een gepaste oplossing te vinden. Zij blijven gedurende een langere tijd op de centrale registratie zorg staan. Heeft uw contactpersoon een oplossing gevonden, dan stelt hij die aan u voor. U beslist zelf of u de voorgestelde oplossing aanvaardt. Ook als u niet akkoord gaat, blijft u geregistreerd bij de centrale registratielijst.

12

Adresgegevens van de Centrale Registratie Zorgvragen: Coördinatiepunt handicap provincie Antwerpen Boomgaardstraat 22 bus 100 • 2600 Berchem Tel: 03 240 61 78 • Fax: 03 240 61 62 Coördinatiepunt handicap provincie Vlaams-Brabant en brussel Provinciehuis • Provincieplein 1 • 3010 Leuven Tel: 016 26 73 06 • Fax: 016 26 73 01 Coördinatiepunt handicap provincie Limburg Universiteitslaan 1 • 3500 Hasselt Tel: 011 23 72 18 • Fax: 011 23 82 80 Coördinatiepunt handicap Provincie Oost-Vlaanderen Provinciaal administratief centrum • W. Wilsonplein 2 • 9000 Gent Tel: 09 267 75 28 • Fax: 09 267 75 99 Coördinatiepunt handicap Provincie West-Vlaanderen Provinciehuis Boeverbos • Koning Leopold III  -  laan 41• 8200 Brugge Tel: 050 40 32 93 • Fax: 050 40 31 07

13 Hoe verloopt de opname in een voorziening?

Een opname kan verschillen van voorziening tot voorziening. Er zijn wel een aantal regels en afspraken om elke opname goed te laten verlopen.

Enkele voorbeelden van afspraken zijn: de informatieplicht van de voorziening, de inspraak van de gebruikers, de privacy van de gebruikers, … Bij de opname in een voorziening of bij het opstarten van een begeleiding krijgt u als persoon met een handicap twee documenten voorgelegd waarin uw rechten en plichten duidelijk omschreven staan: Reglement van orde: in dit document vindt u het aanbod van de dienstverlening, de voorwaarde van opname en de omstandigheden van een mogelijk ontslag. Verder vindt u informatie over de inspraak van de personen met een handicap en over de manier waarop u het best suggesties, bemerkingen of klachten formuleert. Protocol van verblijf, opvang, behandeling of begeleiding: in dit document vindt u meer uitleg over het individuele behandelingsplan en over de financiële regelingen. U vindt er ook concrete informatie over de data van aanvang van de opname, de begeleiding en de opzeggingstermijnen.

14 Wat kost een opname in een voorziening?

Het VAPH subsidieert de ambulante, semiresidentiële en residentiële voorzieningen voor het opvangen en begeleiden van personen met een handicap. Een opname of een begeleiding is niet gratis. Als persoon met een handicap betaalt u een financiële bijdrage per dag dat u van de voorziening gebruik maakt. Hoe hoog die bijdrage is, hangt onder meer af van het type voorziening of de dienst waarop u een beroep doet.

15 Wat brengt de toekomst?

Hoewel het VAPH een ruim aanbod aan zorg aanbiedt, vindt u niet altijd de ondersteuning die volledig aangepast is aan wat u nodig heeft. Daarom willen we het bestaande zorgaanbod verder onderverdelen in verschillende pakketten (modules).

Als cliënt krijgt u dan alleen de pakketten die u echt nodig heeft. Niets minder, maar ook niets meer. Alleen op die manier kunnen we de zorg écht aanpassen aan uw noden, maar zeker ook aan uw mogelijkheden als persoon met een handicap. Een dergelijke ‘zorg op maat’ ontwikkelen, is de ambitie van het Zorggradatie-project. Zorg op maat aanbieden is één ding. We moeten er ook voor zorgen dat u als persoon met een handicap snel toegang krijgt tot die aangepaste zorg, zodra de nood zich voordoet. Nu moeten te veel mensen nog te vaak te lang wachten voordat zij een plaatsje vinden in een voorziening. Om ervoor te zorgen dat iedere persoon met een handicap evenveel kans maakt op een tijdige oplossing, hebben we de Zorgregie ingevoerd. Het VAPH wil hiermee de noden beter in kaart brengen, zodat het weet in welk type voorzieningen er plaatsen tekort zijn en waar het nieuwe plaatsen moet creëren. Tegelijk krijgen de voorzieningen, gebruikers, multidisciplinaire diensten én overheid gezamenlijk de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat niemand uit de boot valt, dat iedereen een goede kans krijgt om snel een plaats te vinden in een voorziening waar hij of zij zich thuis voelt.

16 Waar kan u terecht voor meer informatie?

Themafolders Wil u meer weten over de dienstverlening van het VAPH, aarzel dan niet

om een van onze themafolders aan te vragen. Er zijn al themafolders



verschenen over volgende onderwerpen:



• U heeft een handicap. Waar kan u terecht?



• Hoe inschrijven bij het VAPH?



• Hulpmiddelen en aanpassingen



• persoonlijke-assistentiebudget - Een zelfstandiger leven voor personen met een handicap

Voor algemene vragen kan u terecht bij de communicatiedienst: Sterrenkundelaan 30 • 1210 Brussel

Tel: 02 225 85 97 • E-mail: [email protected]

17

Voor vragen over uw persoonlijk dossier kan u terecht bij de provinciale afdelingen: Provinciale afdeling Antwerpen

Potvlietlaan 5 • 2600 Berchem



Tel: 03 270 34 40 • E-mail: [email protected]



Provinciale afdeling Vlaams-Brabant

Brouwersstraat 3 • 3000 Leuven

Tel: 016 31 12 11 • E-mail: [email protected]



Provinciale afdeling Limburg

Ilgatlaan 7 • 3500 Hasselt

Tel: 011 27 43 54 • E-mail: [email protected]



Provinciale afdeling Oost-Vlaanderen

Kortrijksesteenweg 788 • 9000 Gent

Tel: 09 269 23 11 • E-mail: [email protected]



Provinciale afdeling West-Vlaanderen



Magdalenastraat 20 • 8200 Brugge



Tel: 050 40 67 11 • E-mail: [email protected]



Ondervindt u problemen met de dienstverlening of met een dienst van het VAPH, dan kan u een klacht indienen bij de klachtendienst van het VAPH:

VAPH • Klachtendienst Sterrenkundelaan 30 • 1210 Brussel

Tel: 02 225 85 97 • E-mail: [email protected]

de blauwe peer - - 00005/03 - - gewijzigde herdruk sept 2007 - - D/20076274/5

Vlaamse overheid

VLAAMS AGENTSCHAP VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP

INFORMATIE VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP