Thuis- medicatie Bisfosfonaten Om je botten sterker te maken
Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie doorgeven per e-mail:
[email protected]
Wat staat er in deze folder Inleiding voor ouders
2
Informatie voor jongeren vanaf 12 jaar
4
Bisfosfonaten 6 Hoe werken bisfosfonaten? 7 Hoe gebruik je bisfosfonaten? 8 Wat mag je wel wat mag je niet?
8
Bijwerkingen
10
Tips
13
Wil je meer weten?
15
Voor ouders: uw kind begeleiden bij het innemen van medicijnen
16
1
Inleiding voor ouders Wij vinden het belangrijk u en uw kind goed te informeren. Begrijpelijke informatie is daarbij van groot belang. Deze folder is zowel voor u als voor uw kind. Een deel van de voorlichting gebeurt in het ziekenhuis. De arts bespreekt de volgende zaken met u, en als het mogelijk is ook met uw kind: • Waarom uw kind deze medicijnen krijgt. • Hoe uw kind deze medicijnen dient in te nemen. Thuis stellen kinderen meestal meer vragen dan in het ziekenhuis. Uw kind vertrouwt u. Daarom kunt u het beste uitleggen wat er gaat gebeuren. U weet welke informatie uw kind begrijpt en kan verwerken. Deze folder helpt u bij de voorbereiding. Lees de folder eerst zelf. U kunt de tekst daarna voorlezen of in uw eigen woorden navertellen. Of uw kind leest de tekst zelfstandig. Bespreek daarna samen of alles duidelijk is. Als u korte vragen stelt over de tekst, kunt u nagaan of uw kind de informatie begrepen heeft.
2
3
Belangrijke informatie voor jongeren vanaf 12 jaar Een behandeling in het ziekenhuis kan vervelend zijn. Je krijgt te maken met verschillende artsen, assistenten en verpleegkundigen. Je hoort ook allerlei medische termen. Wij willen je zo goed mogelijk voorbereiden op de behandeling. Lees daarom deze folder goed door. Als je weet wat er gaat gebeuren, ben je meestal minder zenuwachtig. Je ouders lezen deze folder ook. Vraag of ze kunnen uitleggen wat je niet snapt.
Wie beslist: jij, je ouders of samen? Wat is het beste voor je als je ziek bent? Wie beslist dat eigenlijk? Moet er rekening gehouden worden met jouw mening? Dat staat in een speciale wet: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO).
Ben je ouder dan 12 jaar Dan moet de dokter ook aan jou vragen of je het goed vindt wat hij gaat doen. Jij en je ouders moeten allebei toestemming geven. Maar wat gebeurt er als jij het niet eens bent met je ouders? Hoe gaat het dan? Ook dat staat in deze wet. Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl
Ben je ouder dan 16 jaar Dan beslis je zelf. Dan is alleen jouw toestemming nodig. Maar moet de arts dan wel informatie over de behandeling geven aan je ouders? Lees er meer over op www.jadokterneedokter.nl
4
Tips Neem iemand mee naar het ziekenhuis. Je vader, moeder of iemand anders die je vertrouwt. Praat met je ouders, broers, zussen, vrienden en vriendinnen over wat er gaat gebeuren in het ziekenhuis. Schrijf je vragen op, dan vergeet je ze niet. Bij je volgende bezoek aan het ziekenhuis kun je ze stellen.
Wil je meer weten? www.hetwkz.nl www.opeigenbenen.nu www.ikvoelpijn.nl
5
Bisfosfonaten, om je botten sterker te maken De dokter heeft jou medicijnen voorgeschreven. Jij krijgt bisfosfonaten. Bisfosfonaten lijken op pyrofosfaat, een stof die van nature in je lichaam voorkomt. Bisfosfonaten kunnen via een infuus gegeven worden of als pillen. Je dokter heeft pillen voorgeschreven. De meest gebruikte bisfosfonaten in pilvorm zijn:
Actonel® of natriumrisedronaat Fosamax® of alendroninezuur
Je krijgt bisfosfonaten als je botten zwak zijn. Dat kan door een ziekte zoals Osteogenesis Imperfecta afgekort OI. Maar het kan ook door bepaalde medicijnen zoals prednison. Bisfosfonaten maken je botten sterker. De dokter heeft afgesproken hoe en hoe vaak jij bisfosfonaten krijgt. Waarschijnlijk heb je eerder al extra vitamine D en Calcium tabletten moeten nemen. Die stoffen zitten ook in gevarieerde voeding, maar door jouw ziekte heb je hier soms extra van nodig. Nu is het echter nodig om je lichaam nog een handje te helpen. Daarom krijg je de bisfosfonaten.
6
Hoe werken bisfosfonaten? In je lichaam heb je heel veel botten. Al je botten samen vormen je skelet. In de loop van je leven groeien die botten. Er gebeurt veel in je botten: je botten worden voortdurend afgebroken en weer aangemaakt. Dit noemen we de botstofwisseling. Bij jou gaat er iets niet goed in de botstofwisseling: Er wordt te weinig bot aangemaakt, bijvoorbeeld omdat er te weinig bouwstenen zijn. Dit kan de bijwerking zijn van bepaalde medicijnen. Je bot wordt te snel afgebroken. De bouwstenen (eiwitten) zijn van een slechte kwaliteit. Alle drie hebben tot gevolg dat de samenstelling van je botten anders is dan bij gezond bot. Je botten zijn zwakker en breken daardoor makkelijker. Soms groeien je botten ook niet zo goed als bij andere kinderen. Bisfosfonaten binden zich aan het bot (aan calciumfosfaatkristallen). Daar remmen ze de werking van de osteoclasten en verminderen zo de botafbraak. Hierdoor wordt je bot sterker en de kans op botbreuken minder.
7
Hoe gebruik je bisfosfonaten? De dokter vertelt welke hoeveelheid bisfosfonaten jij moet nemen en hoe vaak. Dat kan zijn; een keer per dag of een keer per week. Je neemt de bisfosfonaten minimaal een half uur voor het ontbijt. Het is belangrijk dat je hierna 30 minuten rechtop blijft. Zo voorkom je dat de medicijnen je slokdarm beschadigen.
Wat mag je wel, wat mag je niet? Lees ook de bijsluiter die bij de medicijnen in de verpakking zit. Overleg met je dokter of huisarts of als je: • nog vragen hebt • klachten hebt waarvan je denkt dat het komt doordat je bisfosfonaten gebruikt • koorts, griep, keelpijn, hoestbuien of een verkoudheid hebt • kortademig bent • vragen hebt over zwanger worden en borstvoeding
Je kunt bisfosfonaten gewoon blijven slikken als je geopereerd moet worden of naar de tandarts moet.
8
Als je bisfosfonaten gebruikt is er geen bezwaar tegen de ‘griepprik’. Overleg voor alle andere vormen van vaccinaties altijd eerst vooraf met je dokter. Denk bijvoorbeeld aan: gele koorts, bof, mazelen of rode hond (BMR). Gebruik nooit meer dan de dokter heeft voor geschreven. Gebruik liever geen alcohol.
Gebruik bisfosfonaten niet als je: • een nieraandoening hebt • een laag calciumgehalte in je bloed hebt • zwanger bent
9
Bijwerkingen Soms heb je last van bijwerkingen; dat betekent dat je klachten hebt door het medicijn. De bijwerkingen die soms bij bisfosfonaten voorkomen zijn:
buikpijn misselijkheid pijn in je botten spierpijn rillerigheid of een grieperig gevoel metaalsmaak in je mond
Heel zeldzaam zijn:
10
uitslag op je huid of jeuk kortademigheid; je kan dan moeilijker ademhalen
Complicaties Tijdens het gebruik van medicijnen, kunnen er problemen ontstaan. Zulke problemen noemen we complicaties. Het komt zelden voor maar soms heb je last van
verhoging duizeligheid vermoeidheid spierkramp
Als je last hebt van één van deze complicaties of bijwerkingen, laat je ouders dan bellen met de behandelende dokter.
11
Voor ouders Wanneer geen bisfosfonaten gebruiken? • als uw kind een verminderde werking van de nieren heeft • als uw kind een laag calciumgehalte van het bloed heeft • als uw kind zwanger is Bijwerkingen en complicaties Uw kind kan last krijgen van bijwerkingen/complicaties bij het gebruik van bisfosfonaten, zoals hierboven beschreven. Deze bijwerkingen zijn meestal mild tot matig. Heeft uw kind thuis één van deze complicaties, overleg dan met de behandelend arts. ’s Nachts en in het weekend kunt u contact opnemen met het ziekenhuis en vragen naar de dienstdoende kinderarts, telefoonnummer 088 75 555 55. Complicatie op lange termijn Bij volwassen is necrose van de kaak beschreven. Bij kinderen hebben we dit nog nooit gezien. Wanneer uw zoon of dochter een ontsteking van het gebit of andere gebitsklachten heeft dan is het wel belangrijk om te vermelden dat uw kind bisfosfonaten gebruikt. Uw tandarts of mondhygiënist kan hier dan rekening mee houden en zo nodig vaker controleren. Goede mondhygiëne is natuurlijk altijd belangrijk. Als uw kind geopereerd wordt Wordt uw kind geopereerd (denk hierbij bijvoorbeeld aan een ingreep in het ziekenhuis of bij de tandarts)? Overleg dan met de behandelend arts. Meestal mag uw kind de bisfosfonaten gewoon krijgen.
12
Vaccinaties Vaccinaties en de griepprik mogen gewoon gegeven worden als uw kind bisfosfonaten gebruikt.
Tips Medicijnen innemen kan soms lastig zijn. Hieronder staan tips die kunnen helpen om het makkelijker te maken. Vooraf: Als je iets wilt weten of iets niet snapt over de medicijnen, vraag het dan aan je ouders of aan de dokter. Vraag aan de dokter hoe je de medicijnen mag innemen. Bedenk wat voor jou de prettigste manier is. Bijvoorbeeld met een hapje vla of met limonade Maak samen met je ouders afspraken over hoe en wanneer je de medicijnen neemt. Zorg dat je niet vergeet om je medicijnen in te nemen. Gebruik bijvoorbeeld je telefoon of wekker om je te helpen herinneren.
13
Als je een keer per week medicijnen inneemt, is het vaak plezierig om dit op een vaste dag te doen. Denk vooral na over de goede dingen die de medicijnen voor je doen, bijvoorbeeld minder pijn of niet ziek worden.
Tijdens het innemen van de medicijnen:
Doe je ogen dicht en probeer aan iets leuks te denken.
Rustig ademhalen kan helpen als je ergens tegen op ziet of zenuwachtig bent. Diep inademen door je neus, tot drie tellen en dan weer uitblazen. Dit een paar keer herhalen. Zoek naar iets dat je kan afleiden zodat je minder gespannen bent. Bijvoorbeeld naar muziek luisteren of voorgelezen worden. Verzin iets leuks om te doen nadat je de medicijnen ingenomen hebt. Stel je het moment van innemen vaak uit? Gebruik dan een hulpmiddel dat aangeeft wanneer je ze moet innemen, zoals de klok, een stopwatch, een zandloper. Voorbeeld: Stel een stopwatch in op 1 minuut. Neem het medicijn voordat het signaal gaat!
14
Wil je meer weten? Kijk dan op: www.hetwkz.nl www.kindenziekenhuis.nl www.jadokterneedokter.nl www.oivereniging.nl
Heb je nog vragen? Schrijf ze op, dan kun je ze niet vergeten. Je kunt ze stellen als je in het ziekenhuis bent. Voor vragen over bisfosfonaten kun je bellen met de a fdeling Kameleon telefoonnummer 088 75 544 40. Voor andere vragen of advies kun je bellen met een pedagogisch medewerker via het secretariaat Pedagogische Zorg: • op maandag, dinsdag en donderdag van 9.00 tot 10.00 uur • telefoonnummer 088 75 542 24
Je ouders kunnen deze nummers ook bellen.
15
Voor ouders: uw kind begeleiden bij het innemen van medicijnen Thuis medicijnen innemen kan moeizaam verlopen. Dat kan v erschillende oorzaken hebben.
Uw kind:
snapt niet waarom hij de medicijnen moeten nemen; • Vooral wanneer medicijnen preventief worden gegeven, is het lastig uit te leggen waarom het belangrijk is. • De werking van medicijnen is ingewikkeld. Voor kinderen is het vaak te abstract of te indirect; hoe kan een pil helpen voor pijn in mijn knie?
is boos omdat het een aandoening heeft. Uw kind grijpt het moment van medicijnen innemen aan om zich te verzetten. heeft moeite met het accepteren van zijn ziekte. Medicijnen nemen is een terugkerende confrontatie met zijn ‘ziek-zijn’. wil niet anders zijn. Hij wil dan zeker niet dat anderen zien dat hij medicijnen neemt.
16
vindt de pillen of het drankje vies, te veel of te groot. heeft het gevoel dat het geen controle over de situatie heeft. heeft het gevoel dat er niet naar hem geluisterd wordt.
ziet op tegen de dagelijks terugkerende handeling. ziet op tegen de bijwerkingen.
Of Er ‘spelen’ andere zaken in zijn leven, bijvoorbeeld: verhuizing, nieuwe school, geboorte broertje of zusje, verkering krijgen. Bij oudere kinderen: het tijdstip van inname past niet in hun leefritme.
Adviezen Thuis uw kind medicijnen laten innemen, kan een extra belasting zijn naast uw dagelijkse opvoedtaken. Het is daarom belangrijk om van te voren te bedenken hoe dat voor alle betrokkenen zo goed mogelijk kan verlopen. Hieronder wat tips die u kunnen helpen.
Zorg voor een goede uitleg over het hoe en waarom van de medicijnen. • Kies woorden die uw kind begrijpt, vertel zo eenvoudig mogelijk. Sluit aan bij zijn/haar belevingswereld. • Betrek de andere kinderen van het gezin bij de uitleg. Dan weten zij ook welke medicijnen hun broertje of zusje krijgt. • Laat uw kind de informatie navertellen aan uzelf of aan anderen. Zo merkt u of alles begrepen is. • Vertel alles eerlijk. Maak het niet mooier dan het is. • Toon begrip als uw kind er tegen op ziet. 17
Blijf zelf tijdens het innemen van de medicijnen zo rustig mogelijk. Dat maakt uw kind ook rustiger.
Maak samen met uw kind duidelijke afspraken over hoe jullie het innemen van de medicijnen doen. Daarmee geeft u uw kind controle over de situatie. Maak bijvoorbeeld afspraken over: • wie geeft de medicijnen • waar gaan jullie zitten (bijvoorbeeld op de bank in de woonkamer of op het bed in de slaapkamer van uw kind) • tijdstip • wat mag uw kind zelf doen • gebruik je wel/niet iets om af te leiden
U kunt er voor kiezen om deze afspraken samen met uw kind op papier te zetten of met pictogrammen duidelijk te maken. Houdt u daarna consequent aan de afspraken. Kinderen die het spannend vinden, zoeken naar uitstelmogelijkheden. Ze treuzelen, verzetten zich, gaan onderhandelen of in discussie. De situatie duurt daardoor langer en de spanning loopt alleen maar op. Ook neemt de kans op irritaties toe. Door het elke keer op dezelfde manier te doen, maak je de situatie voorspelbaar en daardoor minder spannend. Geef uw kind ook zelf een taakje. Hierdoor vergroot u het verantwoordelijkheidsgevoel en is uw kind meer betrokken bij het innemen van de medicijnen. Als uw kind ouder wordt kunnen daar meer taken bij komen. Zo groeit de zelfstandigheid.
18
Als uw kind ouder wordt kan het er ook voor kiezen om zelfstandig de medicijnen in te nemen. Ondersteun uw kind daarbij door samen te kijken wat u voor uw kind kunt doen. Bijvoorbeeld wel of niet er aan helpen herinneren of samen de medicijnen klaarzetten. Om uw kind te stimuleren of om uw waardering te tonen kunt u uw kind belonen. Belonen is iets waar u goed over na moet denken omdat de medicijnen vaak lange tijd ingenomen moeten worden. U kunt over bewust belonen meer informatie krijgen bij de pedagogische zorg van het WKZ. Een goede voorbereiding en begeleiding zorgen voor minder spanning en onverwachte situaties. Toch kan uw kind zich anders gedragen dan u verwacht of gewend bent. Uw kind kan stil worden, of juist druk, of huilerig. Geef hier aandacht aan en maak het bespreekbaar. Uw kind voelt zich daardoor gesteund.
LET OP: Geeft het innemen van medicijnen thuis keer op keer problemen? Ziet uw kind er tegenop of groeit er angst? Moet u de strijd aangaan met uw kind? Neem dan contact op met de behandelend arts. Samen kunnen jullie zoeken naar een oplossing om erger te voorkomen.
19
Schrijf hier je aantekeningen ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
20
Algemene Kindergeneeskunde Wilhelmina Kinderziekenhuis © 2015, UMC Utrecht
KITE.17.002
Colofon
Wilhelmina Kinderziekenhuis Lundlaan 6 3584 EA Utrecht Tel 088 75 555 55 www.hetwkz.nl
