Themaboek P2ME. Ontwerpen en creativiteit voor IPD en PDE. Auteur: Datum. Daan Haeyen

Themaboek P2ME Ontwerpen en creativiteit voor IPD en PDE

Auteur: Daan Haeyen

Datum 3 april 2006

Themaboek P2ME, ontwerpen en creativiteit

Inhoudsopgave 1 Thema ontwerpen en creativiteit ............................................................... 2 Inleiding .............................................................................................................................2 Leerdoelen ........................................................................................................................2 Practica & werkcolleges ....................................................................................................2 Theorie ..............................................................................................................................2 Projectbesprekingen .........................................................................................................2 Beoordeling project ...........................................................................................................3

2 Projectbeschrijving .................................................................................... 4 Inleiding .............................................................................................................................4 Projectplanning .................................................................................................................4 Week 1 – start ...................................................................................................................5 Week 2 – keuze onderwerp, probleemstelling, PvE, tussenverslag .................................5 Week 3 – opzet portfolio, ideeschetsen ............................................................................6 Week 4 – vormschetsen en 2 modellen van papier ..........................................................8 Week 5 – constructieschetsen en modellen .....................................................................9 Week 6 – uitwerken ontwerp, VLS, sterkteberekeningen, kostprijs..................................10 Week 7 – grafisch ontwerp, handleiding, modelbouw, evaluatie ......................................12 Week 8 – presentatie, poster, inleveren ...........................................................................13 Checklist inleveren ............................................................................................................13

3 Literatuur..................................................................................................... 14

Thema ontwerpen en creativiteit

1


1 Thema ontwerpen en creativiteit Inleiding Dit themaboek 'Ontwerpen en Creativiteit' is bestemd voor 'thema 4' in de propedeuse. Voor MBO en VWO studenten is dit het tweede thema, omdat zij met de studie beginnen in de P2-fase. Het themaboek heeft als doel om duidelijk te maken welke leerstof valt onder het thema 'Ontwerpen en Creativiteit'. Aangegeven wordt: • • • •

wat het doel van het thema is welke leerstof onder het thema valt wat de volgorde van werken is in de colleges en practica wat de opdrachtomschrijving voor het project is

Leerdoelen In dit thema staat het ontwerpen centraal. Ontwerpen is het maken van een plan voor van iets dat nog niet bestaat, in dit geval een industrieel te vervaardigen product. Het leren kennen van dit proces 'van idee tot ontwerp' en de wijze waarop ontwerpresultaten en documenten hierover ontstaan, is het hoofddoel van dit thema. Subdoelen zijn: Werkwijzen

• • • •

Klantenwensen kunnen vertalen in een Programma van Eisen als basis voor een ontwerp Op een systematische en toch creatieve manier een product ontwerpen Mondeling en schriftelijk kunnen communiceren via presentaties, verslagen en vergaderingen Oriëntatie door middel van dit thema op de keuze voor IPD of PDE

Technieken

• • •

Kennen van practicumfaciliteiten Kunnen schetsen van vormen en producten Kennen van de Solidworks basisfuncties en kunnen lezen van technische tekeningen

Theoretische onderbouwing

• •

Kennen en toepassen van leerstof over de relatie tussen uitwendige belasting en vervorming en interne spanningstoestand bij slanke balken. Kunnen kiezen van de belangrijkste vervaardigingtechnieken en materialen.

Practica & werkcolleges Bij de practica & werkcolleges is aanwezigheid van de student verplicht. Beoordeling vindt plaats aan de hand van uitgevoerde activiteiten en/ of het (meet)rapport door middel van een cijfer.

Theorie De theoriecursussen worden afgesloten met een tentamen. Hiervoor geldt de volgende procedure: Er zijn maximaal twee tentamenmogelijkheden per theorieonderdeel. Het eerste tentamen vindt plaats bij afsluiting van het blok. Het herkansingstentamen vindt plaats op een maandagmorgen in het opvolgende blok. LET OP: na een herkansing geldt voortaan het laatst behaalde punt, niet meer het hoogste.

Projectbesprekingen Iedere week is er een verplicht projectcollege. Tijdens deze hoorcolleges wordt informatie of ondersteuning aangeboden die bij het project hoort. Bij de projectbesprekingen (tutorbijeenkomsten) is aanwezigheid van de student verplicht. Tijdens de bespreking moet elke student zijn of haar tussenresultaat tonen. Er zal dan gediscussieerd worden over de kwaliteit en de kwantiteit van het geleverde werk. Thema ontwerpen en creativiteit

2


Beoordeling project De criteria waarop het project getoetst wordt zijn: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Toepassing methoden en technieken Kwaliteit en diepgang verzamelde informatie Toepassing van de leerstof van het thema Kwaliteit resultaat Kwaliteit presentatie Functioneren van de groep Inzet binnen de groep Kwaliteit portfolio

Dit resulteert in 3 cijfers: Cijfer 1 (C1) ; groepscijfer (productlijn, proces, project). Alle teamleden krijgen hetzelfde cijfer voor het groepsresultaat. De gezamenlijke onderdelen van het project worden beoordeeld door de tutor.

•

Cijfer 2 (C2) ; individueel cijfer (product, proces, project). Elk teamlid maakt een portfolio, dat later gebruikt kan worden bij bijvoorbeeld een sollicitatie voor een stage. Deze wordt beoordeeld door de tutor.

•

Cijfer 3 (C3) ; individueel cijfer. Elk teamlid beoordeelt de andere leden van het team voor zijn of haar bijdrage aan het groepsproject.

•

EINDCIJFER = (C1 + C2 + C3) / 3 (Mits alle cijfers voldoende zijn, anders geldt het laagste cijfer)

Thema ontwerpen en creativiteit

3


2 Projectbeschrijving Inleiding Een bekend bedrijf wil graag een spannend nieuw product als promotiemateriaal. Jullie zijn als projectgroep benaderd om hier iets voor te ontwerpen. Er zijn een tweetal belangrijke eisen: •

Het moet een product van golfkarton worden

•

Het moet plat vervoerd en door de gebruiker zelf in elkaar gezet kunnen worden, zonder lijm, nietjes, splitpennen en andere hulpmiddelen

Jullie gaan zelf een nieuw product bedenken, maar om een idee te geven kun je denken in de richting van een opvouwbare kartonnen stoel of tafel, een paraplu of slaapplek van watervast karton, een kinderspeelauto, knikkerbaan of nieuwe verpakking voor bierflessen of kerstballen. Waarschijnlijk zullen de mensen die zeker weten dat ze IPD gaan doen liever direct met staal aan de slag gaan, maar je zult zien dat construeren in karton door zijn eigenschappen toch een uitdaging is.

Projectplanning Tijdens dit project zul je een deel met de groep en een deel individueel doorlopen. Nadenken over het nieuwe product doe je met z’n allen, maar ieder groepslid moet een eigen ontwerp maken. Later ga je met de hele groep één van deze ontwerpen verder uitwerken. Hieronder staat een globale planning, die verderop week voor week wordt toegelicht. Week

Acties

1

Lezen themaboek, kiezen voorzitter en notulist, kiezen bedrijf, informatie verzamelen over karton, A4 probleemstelling, A4 PVE, brainstorm onderwerp

2

Keuze onderwerp in overleg met tutor, probleemstelling en PVE opstellen, tussenverslag inleveren

3

Bespreken tussenverslag, opzet projectportfolio, 8 individuele ideeschetsen, 2 beste kiezen

4

8 vormschetsen, 2 papieren modellen, 2 beste kiezen

5

8 constructieschetsen, 4 kartonnen modellen, de beste kiezen

6

Met de groep één ontwerp kiezen. Uitwerken gekozen ontwerp, VLS maken, sterkte- en kostprijsberekingen

7

Grafisch ontwerp, handleiding, modelbouw, gebruiksonderzoek, productevaluatie

8

Presentatie, poster, inleveren groepsverslag en projectportflio

Projectbeschrijving

4


Week 1 – start Kiezen voorzitter en notulist, doorlezen themaboek Het is de bedoeling dat je als projectgroep zelf de bijeenkomsten voorzit en notulen maakt. Zorg ook dat je aan het begin van het project al het hele themaboek doorleest, dan weet je wat je kunt verwachten. Kiezen bedrijf Besluit met de groep welk bedrijf je kiest om een promotieartikel voor te maken. Denk aan bedrijven als Grolsch, Heineken, Sony en Philips. Verdiep je in de huisstijl van dit bedrijf zodat het ontwerp hierop aan kan sluiten. Informatie verzamelen over ontwerpen in karton Verzamel informatie over karton en het ontwerpen van kartonnen producten. Zet zoveel mogelijk constructieprincipes op een rijtje. Zoek voorbeelden van kartonnen producten. Maak hier een hoofdstuk van voor in het tussenverslag. Dit moet aan het eind van week 2 ingeleverd worden. Natuurlijk mag je informatie van internet halen, maar zorg dat je alles in je eigen woorden opschrijft. A4 probleemstelling en A4 Programma van Eisen Zoek uit wat een probleemstelling en een programma van eisen (PvE) zijn en waar ze aan moeten voldoen. Schrijf hier een stuk over, waarbij je ook hier weer je eigen woorden gebruikt. Zorg dat de hele groep weet wat een probleemstelling en een PvE is, niet alleen de persoon die het heeft uitgezocht. Brainstorm onderwerp Hou met de groep een brainstormsessie om tot een nieuw product te komen. Laat één groepslid deze sessie voorbereiden en leiden. Maak een kort verslag van het verloop en de uitslag. Schrijf op welke ideeën je allemaal hebt gehad en doe een aanbeveling voor het beste idee. Hou je ideeën bewust breed, dus bijvoorbeeld wel “kerstversiering” of “bierhouder”, maar niet “kerstboom” of “bierhoed”. Hierdoor zorg je ervoor dat je je niet teveel beperkt.

Week 2 – keuze onderwerp, probleemstelling, PvE, tussenverslag Keuze onderwerp Bespreek de uitkomsten van de brainstormsessie met de tutor en selecteer het onderwerp. De tutor treedt hierbij op als vertegenwoordiger van het bedrijf en heeft dus in principe het laatste woord. Probleemstelling en PvE Stel een probleemstelling en een PvE op voor het gekozen onderwerp. Hierna weet je dus wat het ontwerpprobleem is en aan welke eisen het ontwerp moet voldoen. Let erop dat je met het programma van eisen de ontwerpmogelijkheden niet te veel beperkt. Als je bijvoorbeeld een stoel zou ontwerpen dan zou de eis “de stoel moet 4 poten hebben” erg veel ideeën onmogelijk maken. Tussenverslag Maak een tussenverslag en lever dit aan het einde van de week in.

Projectbeschrijving

5


Week 3 – opzet portfolio, ideeschetsen Bespreken tussenverslag Bespreek het tussenverslag met de tutor en pas het eventueel aan. Projectportfolio Er zijn veel verschillende soorten portfolio’s waar je tijdens je studie mee te maken zult krijgen. In dit geval wordt met projectportfolio een verzameling bedoelt van het ontwerpproces dat je hebt doorlopen. Simpel gezegd een map of document met alle schetsen en (foto’s van) de modellen, per fase geordend. Zorg dat elke pagina dezelfde indeling heeft, dan wordt het portfolio één geheel. Dit wordt een stramien genoemd. Hieronder zie je een voorbeeld.

Ideeschetsen Deze week begin je met ideeschetsen. Het onderwerp waar je voor gekozen hebt, bijvoorbeeld “bierhouder” of “kerstartikel” ga je door middel van tekeningen uitwerken. Een kenmerk van een goed ontwerper, of het nou een vormgever of werktuigbouwkundige is, is dat hij of zij véél verschillende ideeën verzint en snel op papier kan zetten. Hierdoor wordt je gedwongen niet al met het eerste idee tevreden te zijn en dieper te gaan. Om dit te leren is het de bedoeling dat iedereen steeds een minimum aantal tekeningen maakt. Maak per persoon minstens 8 ideeschetsen, met fineliner op A3 papier. Probeer zoveel mogelijk de technieken toe te passen die bij het vak handtekenen worden geleerd. Teken niet te klein en zet eventueel korte teksten bij de tekeningen als dat het idee verduidelijkt. Maak je nog niet teveel zorgen om de vorm en constructie. Kies uit al je schetsen 2 ideeën om mee verder te gaan. Op de volgende bladzijde vind je voorbeelden van ideeschetsen voor een bierhouder.

Projectbeschrijving

6


Projectbeschrijving

7


Week 4 – vormschetsen en 2 modellen van papier Deze week ga je verder met het uitwerken van de 2 gekozen ideeën. Nu ligt het accent op het uiterlijk van het product. Maak minstens 8 tekeningen, en kies je 2 beste ontwerpen uit. Maak van deze 2 ontwerpen modelletjes van (dik) papier, waarbij je lijm en nietjes kunt gebruiken. Hieronder zie je voorbeelden van vormschetsen.

Projectbeschrijving

8


Week 5 – constructieschetsen en modellen Je hebt nu 2 ideeën over waarvan de vorm min of meer bekend is. Bedenk door middel van het maken van schetsen en modellen hoe de constructie er uit komt te zien. Denk na over sluitingen, kartonrichting, vouwlijnen en uitslagen. Maak hier minstens 8 tekeningen van, waarbij je laat zien dat je hebt gekeken naar verschillende oplossingen. Een voordeel van het werken met karton is dat je makkelijk dingen kunt uittesten. Maak in deze week ook minstens 4 proefmodellen van karton, waar je laat zien dat je verzonnen constructie wel of niet werkt. Kies nu je beste ontwerp uit. Hieronder zie je voorbeelden van tekeningen en modellen.

Projectbeschrijving

9


Week 6 – uitwerken ontwerp, VLS, sterkteberekeningen, kostprijs Keuze Ieder groepslid heeft zijn of haar beste ontwerp gekozen. Deze ontwerpen worden nu met elkaar vergeleken om tot één definitief product te komen. Dit kun je doen door de belangrijkste criteria (bijvoorbeeld vormgeving, maakbaarheid, kostprijs…) op papier te zetten, en elk ontwerp punten te geven per criterium. Dit geeft je een overzicht van de goede en minder goede kanten. Daarna kun je als groep een onderbouwde keuze maken. Uitwerken gekozen ontwerp Met het gekozen ontwerp gaat de groep nu verder. Misschien moet er over bepaalde details nog nagedacht worden, of zijn er toch nog wat verbeterpunten te vinden. Teken uitslagen zodat straks makkelijk een model gemaakt kan worden. Maak eventueel nog proefmodellen.

Projectbeschrijving

10


Je kunt eventueel de uitslagen met de computer tekenen, maar dit is niet verplicht. Met de functie “sheet metal” kun je in solidworks plaatmateriaal vouwen. Dit is echter een behoorlijke uitdaging.

VLS en sterkteberekeningen Zoek uit wat een vrijlichaamsschets is. Maak een VLS van het ontwerp zodat je kunt zien hoe het belast wordt. Maak sterkteberekingen waaruit moet blijken of het ontwerp sterk genoeg is. Kijk hierbij naar de kritische delen. Met karton is eigenlijk niet te rekenen, dus zul je de zaken sterk moeten vereenvoudigen. Neem bijvoorbeeld een materiaal wat enigszins in de buurt komt. Je kunt ook in de computer berekeningen proberen te doen om te kijken hoe het product vervormt. Een andere mogelijkheid is een destructief onderzoek met een proefmodel, zoals je hieronder ziet voor een kartonnen toilet.

Projectbeschrijving

11


kostprijsberekingen Reken uit wat het gaat kosten om dit ontwerp te produceren. Ook hierbij gaat het om een ruwe schatting. Zet de kosten in een tabel. Hou rekening met materiaalkosten, arbeidsloon, machinekosten, matrijskosten en transport.

Week 7 – grafisch ontwerp, handleiding, modelbouw, evaluatie Grafisch ontwerp Met grafische opdruk kan je duidelijk maken van welk bedrijf dit promotieartikel is.

Handleiding Maak een (grafische) handleiding. Deze kan waarschijnlijk het beste op het product zelf staan.

Projectbeschrijving

12


Modelbouw Maak met de groep realistische modellen van het ontwerp. Er is karton beschikbaar in de werkplaats. Voordat je kunt gaan bouwen, zul je wel duidelijke (uitslag)tekeningen moeten hebben.

Gebruiksonderzoek Voer een kort gebruiksonderzoek uit waarin je test of het duidelijk is hoe het product werkt en doet waar het voor gemaakt is. Gebruik proefpersonen van buiten de groep. Evaluatie product Maak een evaluatie van het product. Voldoet het aan alle eisen, zo niet hoe kan het verbeterd worden?

Week 8 – presentatie, poster, inleveren Presentatie en poster Geef een presentatie van ongeveer 15 minuten. Laat de verschillende stadia van het ontwerp zien, dus niet enkel het eindresultaat. Maak ook een poster van jullie product. Onder voorbehoud wordt een tentoonstelling gehouden waarbij door alle groepen het beste ontwerp wordt gekozen. Inleveren groepsverslag en projectportflio’s Direct na de presentatie lever je het groepsverslag en de projectportfolio’s in. Zorg dat je portfolio er verzorgd uitziet. Rommelige projectportfolio’s worden niet beoordeeld. Maak ook een persoonlijke evaluatie van het project waarin je onder andere terugkijkt op de leerdoelen van het begin.

Checklist inleveren Individueel A3 portfolio:

• • • •

8 ideeschetsen, keuze 8 vormschetsen, 2 papieren modellen, keuze 8 constructieschetsen, 4 kartonnen modellen, keuze persoonlijke evaluatie

Projectbeschrijving

A4 groepsverslag:

• • • • • • • • • •

inhoud tussenverslag probleemstelling, PvE keuze beste ontwerp met toelichting uitwerking beste ontwerp VLS en sterkteberekeningen/testen grafisch ontwerp handleiding gebruiksonderzoek productevaluatie eindmodel en poster

13


3 Literatuur 1. Projectonderwijs, leren werken in een groep, de Keizer, ISBN 90-334-4348-1 2. Integrale productontwikkeling, Jan Buijs en Rianne Valkenburg, Lemma, ISBN 905189-528-3 3. Productontwerpen, structuur en methoden, N.F.M. Roozenburg en J. Eekels, Lemma, ISBN 90-5189-067-2 4. Methodisch ontwerpen, J.C.F. de Beer, Academic Service, ISBN 90-3950-468-7 5. Machineonderdelen, Roloff/Matek, Academic Service, ISBN 90-6233-902-6 6. Werktuigkundig tekenen, J. la Hey, L.A. de Bruijn, J. Veerman, Educaboek, ISBN 901100-828-6 7. Hoe teken ik perspectief, Felix Lorenzi, Cantecleer, ISBN 90-2132-625-6 8. Enige informatie over samenstellingen en stuklijsten, B.Striezenau, expa.hvu.nl/onderwijsvernieuwing/thema3/extra 9. Projectmanagement Roel Grit

Literatuur

14

Themaboek P2ME. Ontwerpen en creativiteit voor IPD en PDE. Auteur: Datum. Daan Haeyen

Recommend Documents