THEMA: regiobestuurder Peter smit: Den Haag beste digitale dienstverlener. Nieuwe Wet Veiligheidsregio s. jaargang 7

FOCUS HAAGLANDEN jaargang 7

,25

[

REGI

]

O

A: M E TH palen l j mi E L A N

regiobestuurder Peter smit: ‘Hoogwaardig openbaar vervoer van belang voor bereikbare en leefbare regio’

Den Haag beste digitale dienstverlener Gemeente bouwt verder aan digitaal loket

Nieuwe Wet Veiligheidsregio’s Veiligheid kent geen ‘grenzen’ meer in Haaglanden

WINTER 2010 Relatiemagazine voor overheid en bedrijfsleven

4

visie frisse kijk op visuele communicatie

• van huisstijlen tot magazines • van pril idee tot eindproduct • prima prijs-kwaliteitverhouding • direct contact met ontwerpers • flexibel, toegankelijk en praktisch !

Ontwerpbureau NEO Zutphensestraatweg 16 6881 WS Velp T 026 442 48 31 F 026 351 47 41 [email protected] www.ontwerpbureauneo.nl

bekijk onze prestaties op de website!

FOCUS HAAGLANDEN Colofon Focus Haaglanden is een gezamenlijke kwartaaluitgave van het Stadsgewest Haaglanden, de Kamer van Koophandel Den Haag en de Veiligheidsregio Haaglanden. Dit nummer is mede tot stand gekomen dankzij redactionele bijdragen van de gemeenten Den Haag, Delft en Zoetermeer. Focus Haaglanden wordt gratis verspreid onder 5.000 relaties. Redactieadres Stadsgewest Haaglanden Grote Marktstraat 43 Postbus 66 2501 CB Den Haag Tel: 070 7501500 Fax: 070 7501501 E-mail: [email protected] www.focushaaglanden.nl Abonneren Aanmelden en adreswijzigingen: www.focushaaglanden.nl Aan dit nummer werkten mee Redactie: Brigitte Beeks, Hans Bongers, Daniëlle Driessen, Chris Lieshout, Leo van Marrewijk, Alice Moore, Hans Oerlemans, Danny Peters, Hans Rebers, Marieke van Seggelen Fotografie: Yvette Boegheim, Sicco van Grieken, Corine Janssen, Bart Maat, Inge van Mill, Etienne Oldeman, Peter van Oosterhout, Guus Schoonewille, Bas van Spankeren, Arthur Valenkamp

Inhoudsopgave Thema: Regionale mijlpalen Realistische plannen sleutel tot succes Netwerk RandstadRail

4

Kennisfestival 2010: Grenzeloos innoveren

26

Kennis vermarkten in kraamkamer van talent

6

Investering in Repair Shuttle verdient zich terug

28

Gemeente Den Haag weer beste digitale dienstverlener

8

Vereniging zet zich in voor professionalisering raadlidmaatschap 30

Digitale dienstverlening vanuit de praktijk…

9

Wat gij niet wilt dat u geschiedt…

“Samenwerken beter vanuit verleiding dan vanuit verplichting” 11

34

3

Inwoners drukken stempel op Zoetermeerse binnenstad

16

Verder in dit nummer

Twee prijzen voor uitmuntend ondernemerschap

18

De Stelling

10

Professionele begeleiding verhoogt slagingskans eigen bedrijf 20

In the picture: Ben Schuttenbeld

14

Veiligheid kent geen ‘grenzen’ meer in Haaglanden

22

Column Luigi van Leeuwen

15

Samen sterk

24

Kort in de regio

32

Druk DeltaHage grafische dienst­ verlening Commerciële exploitatie AddingBusinezz BV Tel: 06 - 411 600 94 E-mail: [email protected] www.addingbusinezz.nl Concept, uitgave en vormgeving Actorion Communicatie, Velp Copyright en verantwoordelijkheid Het auteursrecht op de in dit tijdschrift verschenen artikelen wordt door de uitgever voorbehouden. De verantwoordelijkheid voor een artikel ligt bij de betreffende organisatie. Uitgave Winter 2010 Het volgende nummer van Focus Haaglanden verschijnt voorjaar 2011. Kijk voor meer informatie op www.focushaaglanden.nl Voorpagina Peter Smit, regiobestuurder Verkeer en Vervoer van Stadsgewest Haaglanden Fotografie: Peter van Oosterhout Participanten Actorion Communicatie, Velp Grontmij, Waddinxveen HTM, Den Haag Kennisalliantie, Delft

4

11

24

28

Mijlpalen in Haaglanden Regionale overheden, gemeenten en het bedrijfsleven in Haaglanden timmeren sinds jaar en dag hard aan de weg om de regio krachtiger te ontwikkelen. En met succes. Vele mijlpalen zijn bereikt en zichtbaar geworden. Samenwerken is veelal het sleutelwoord van bereikte successen geweest. In iedere editie van Focus Haaglanden is steevast, aan de hand van een thema, een groot aantal mijlpalen beschreven. Dat varieerde van tussentijdse mijl­ palen in langlopende regionale projecten, zoals de totstandkoming van de Spoorzone in Delft, tot kleinere resultaten die door een opmerkelijke samenwerking met andere overheden, bedrijven of in­­ woners van Haaglanden behaald zijn. In deze editie wordt u weer een aantal mijlpalen gepresenteerd. Dit keer niet aan de hand van een thema zoals u als lezer van Focus Haaglanden gewend bent. Het thema is Mijlpalen in Haaglanden. U leest over actuele projectresultaten waar de

gemeente, regionale overheid of organisatie trots op is, die relevant zijn voor de regio en waarvan de resultaten in 2011 doorwerken. Bijvoorbeeld de eerste resultaten van Netwerk RandstadRail in de regio of de totstandkoming van de Visie Binnenstad in Zoetermeer, maar ook de ‘kraamkamer’ voor jonge innovatieve starters in Delft en de succesvolle ondersteuningstrajecten voor startende ondernemers via de KvK. U ziet, stuk voor stuk mijlpalen waarop we trots mogen zijn en die in de toekomst zullen door­ werken. Ik wens u namens de redactie een succesvol 2011 toe! Caroline Schep Hoofdredacteur

WINTER 2010

4

stadsgewest haaglanden

Investeren in kwaliteit openbaar vervoer

Realistische plannen vormen sleutel tot succes Netwerk RandstadRail Comfortabel en vlot reizen met het openbaar vervoer door de gehele regio, als prima alternatief voor de auto. Dat is de missie van Netwerk RandstadRail. De komende vijf jaar

4

wordt vijfhonderd miljoen geïnvesteerd in nieuwe voertuigen, de aanpassing van de infrastructuur hiervoor en verbetering van bijvoorbeeld de halte op station HS.

Tekst: Brigitte Beeks, Stadsgewest Haaglanden Fotografie: Peter van Oosterhout en Stadsgewest Haaglanden

E

en aantal tramlijnen en bussen wordt momenteel op hetzelfde hoge niveau als RandstadRail gebracht, belangrijke haltes krijgen een nieuwe moderne uitstraling. Intussen wordt ook al gekeken naar de tweede fase van Netwerk RandstadRail voor de periode 20152020, waarin meer lijnen op RandstadRail-kwaliteit worden gebracht. Verder is de ambitie om de kwaliteit van de belangrijke haltes te verhogen. De vraag naar openbaar vervoer in de regio Haaglanden groeit naar verwachting met veertig tot zeventig procent tot 2020. Regiobestuurder Verkeer en Vervoer Peter Smit van het Stadsgewest Haaglanden: “Hoogwaardig openbaar vervoer is van belang om de regio bereikbaar en leefbaar te houden. We zijn continu met stedelijke verdichting bezig, dat trekt meer mensen naar de regio en ook meer autoverkeer. Het is onmogelijk om een stad bereikbaar te houden zonder een sprong te maken in kwaliteit en kwantiteit van het openbaar vervoer. Bij stedelijke verdichting hóórt een goed georganiseerd openbaar vervoersnetwerk van hoge kwaliteit.” Kijkend naar het tramnetwerk in Den Haag en omgeving is dit al heel succesvol. De punten van verbetering moeten om die reden worden gezocht in het

Regiobestuurder Peter Smit (Verkeer en Vervoer): “Hoogwaardig openbaar vervoer is van belang om de regio bereikbaar en leefbaar te houden.”

investeren in kwaliteit en nog meer capaciteit. Arend Jan van der Lely is programmamanager Netwerk RandstadRail. Hij benadrukt dat het verbeteren van de kwaliteit ook echt meer mensen overhaalt om voor het openbaar vervoer te kiezen in plaats van de auto. “Dat hebben we gezien met het vervangen van de oude Sprinterlijnen tussen Zoetermeer en Den Haag door de RandstadRail. In maart 2008 reisden 75.000 reizigers dagelijks met RandstadRail tussen Den Haag en Zoetermeer. In het najaar van 2008 waren dat er 94.000. Een stijging van 25 procent!” Realistische plannen Opvallend is het hoge tempo waarin wordt gewerkt. Het bouwen aan Netwerk RandstadRail begon een jaar na het vaststellen van de visie Netwerk RandstadRail. Van der Lely: “We zetten in de regio Haaglanden vol in op de maximale benutting van het tramnet. Toen die vijfhonderd miljoen onze kant op kwam, hadden wij de plannen klaar liggen en konden we gelijk aan het werk met tramlijn 2. Momenteel wordt de aanpassing van de trajecten van de tramlijnen 9, 11 en 17 voorbereid, zodat daar ook bredere voertuigen kunnen gaan rijden. Tramstellen met het comfortniveau van Rand-

stadRail en een grotere capaciteit om reizigers te vervoeren. Van der Lely: “Dat is wat mij betreft wel de stijl van Haaglanden. Als er geld is, dan ook snel bouwen. Twee jaar na de vaststelling van de visie is lijn 2 klaar, en in 2014 is de rest van de eerste fase gerealiseerd.” Hoewel de plannen van het Netwerk realistisch zijn en het geld er is, betekent dit niet dat alle plannen worden uitgevoerd zoals ze in eerste instantie bedacht zijn. Bij de uitwerking van plannen kunnen nieuwe inzichten ontstaan. Smit: “Zo hadden we in eerste aanleg een tunnel voorzien onder de Koninginnegracht voor tramlijn 9. Naar die plannen hebben we nog eens kritisch gekeken. Uit studie bleek dat een bovengronds tramtracé langs de Koninginnegracht ook de gewenste kwaliteit, doorstroming en capaciteit biedt voor het openbaar vervoer. Terwijl de doorstroming van het autoverkeer er niet slechter op zal worden. Door nu te kiezen voor de bovengrondse variant ontstaat er bovendien financiële ruimte voor het verbeteren van het hele tracé voor lijn 9 tussen Den Haag Centraal Station en Scheveningen.” Tweede fase De werkzaamheden voor de eerste fase zijn in volle gang. Voorzichtig wordt er

FOCUS HAAGLANDEN

nu gekeken naar de plannen voor de tweede fase. Voorzichtig, omdat het Rijk fors wil bezuinigen op het openbaar vervoer. Die tweede fase bestaat onder andere uit het verbouwen van een aantal belangrijke halten van tram en bus, naar zogenaamde Tophaltes. Deze haltes bieden de reizigers meer comfort en service, zoals digitale informatie over de vertrektijden. Daarnaast hebben ze een markant ontwerp, zodat ze meer in het oog springen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld de halte Beatrixkwartier van RandstadRail, ook wel de Netkous genoemd. Van der Lely: “Dat soort haltes moet op meer plekken in het ovnetwerk komen. Station Hollands Spoor moet zo’n uitstraling en voorzieningenniveau krijgen, maar ook Leidsenhage en Madurodam. Voor die tweede fase moeten we nog achthonderd miljoen euro zien binnen te halen en dat kan

5 Het Netwerk RandstadRail moet er in 2020 zo uit gaan zien

lastig zijn in tijden van bezuinigingen.” Smit voegt daar tot slot aan toe: “We moeten onze toekomstvisie niet te veel laten beïnvloeden door de huidige financiële krapte. Als de economie weer dusdanig aantrekt en het aantal reizigers in de regio groeit, dan kunnen de

problemen straks twee keer zo groot worden. Dan hebben we de boot gemist en hebben die mensen de keus voor de auto al gemaakt. Daarom moeten we zorgen dat de kwaliteit en het comfort van het openbaar vervoer op orde is, door het geld dat er is, slim in te zetten.”

Projecten Netwerk RandstadRail Haaglanden ontvangt van het ministerie van Infrastructuur en Milieu honderd miljoen voor een aantal urgente projecten om de capaciteit en frequentie van het OV op te voeren. Het Stadsgewest en de gemeenten dragen zelf ook honderd miljoen bij. Het gaat om devolgende projecten: • Keerlus voor lijn 9 bij Madurodam om extra trams te kunnen inzetten (mei 2009); • Aanpassen lijn 2 voor breder materieel. Start van de werkzaamheden medio 2010, daarna na de zomer 2011 inzet van RandstadRail-voertuigen; • Aanpak knelpunt Hoornbrug waar lijn 1 en 15 vaak wachten voor een open brug; • Verbreding van de perrons op het plein voor station Hollands Spoor zodat reizigers sneller kunnen in- en uitstappen en de trams beter doorstromen; • Verbetering kwaliteit en vergroting capaciteit tram 9 o.a. langs Koninginnegracht en verkeer Centrumring Den Haag bij de Koningskade; • Doortrekken van RandstadRail 4 naar het nieuwe station Bleizo en het gelijknamige bedrijventerrein bij Zoetermeer. Het Stadsgewest Haaglanden is nu bezig met de verdere uitwerking van de Visie Netwerk RandstadRail. In samenwerking met de gemeenten en de vervoerders worden de eerste projecten uitgevoerd. De plannen voor de periode 2015-2020 zijn in voorbereiding. Hiervoor is – naast de huidige investering van € 500 miljoen voor de hiervoor genoemde projecten – nog een bedrag van € 800 miljoen nodig. Tot slot wordt nagedacht over het toekomstig regionaal openbaar vervoer na 2020. Meer informatie over Netwerk RandstadRail op www.haaglanden.nl/netwerk/ In 2013 gaan zo’n veertig tot vijftig nieuwe brede trams met het comfortniveau van RandstadRail rondrijden in de regio

WINTER 2010

4

GEMEENTE DELFT

Werken aan het YES!Delft-gevoel

Kennis vermarkten in kraamkamer van talent YES!Delft, de succesvolle broedplaats van jonge innovatieve starters, heeft nogal wat te vieren. Bij het vijfjarig jubileum betrok het onder­ nemerscentrum een nieuw gebouw op het ken-

6

nisbedrijvenpark Science Port Holland. Daarnaast werd het eerste veelbelovende Chinese bedrijf (License) binnengehaald. Het past allemaal bij de Delftse ambities om technologische innovaties als banenmotor beter te benutten. Wethouder Pieter Guldemond: “Kennis levert banen op.”

Tekst: Leo van Marrewijk, i.o. gemeente Delft Fotografie: Guus Schoonewille

Y

ES!Delft (YES staat voor Young Entrepreneurs Society) ondersteunt en faciliteert innovatieve starters in een technologische incubator. Het werd vijf jaar geleden geopend door de huidige premier Mark Rutte. Het toenmalige idee van de TU Delft en de gemeente Delft om hoogwaardige kennis beter te vermarkten, is duidelijk aangeslagen. Dit blijkt ook uit de cijfers, stelt Hans Huygens, directeur van YES!Delft. “Hier zitten nu veertig bedrijven en dat levert, ondanks de crisis, nu al ruim vierhonderd arbeidsplaatsen en negenhonderd indirecte arbeidsplaatsen op. In totaal hebben we tachtig bedrijven begeleid met starten.” De Delftse wethouder Pieter Guldemond (Kenniseconomie en Ruimtelijke Ordening) ondervond aan den lijve dat het onderwijs in Delft meer werk maakt van ‘de markt’. “In 2003, toen ik aan de TU begon, werden er geen college-uren besteed aan ondernemerschap. In 2006, toen YES!Delft dus al bestond, kwamen er laagdrempelige cursussen zoals het schrijven van een businessplan. En vandaag de dag kun je als TU-student tallo-

Hans Huygens, directeur van YES!Delft (links) en Pieter Guldemond, wethouder Kenniseconomie en Ruimtelijke Ordening

ze keuzevakken volgen die je voorbe­ reiden op het ondernemerschap. Je ziet dat steeds meer studenten al tijdens hun studie een bedrijfje starten. Wat dat betreft is er echt een switch van denken ingezet.” Proeftuin YES!Delft staat voor inspiratie en vernieuwing: er worden dingen bedacht waarvan je niet verwacht dat dát ook zou kunnen. Een groot aantal van deze bijzondere innovaties is van grote meerwaarde voor de stad Delft. Daarom ondersteunt de gemeente Delft graag YES!Delft, als subsidiegever en waar mogelijk als launching customer. Delft stelt zich beschikbaar als proeftuin voor deze innovaties, zodat ook de stad ervan kan profiteren. Goede voorbeelden zijn de snellaadaccu’s van starter

Epyon, die als eerste in Delft werden gebruikt en Alert Solutions’ innovatieve sensornetwerken voor dijkmonitoring, die inmiddels worden ingezet door het Hoogheemraadschap van Delfland. Ook van DeltaSync, een internationaal kenniscentrum op het gebied van drijvend bouwen, krijgt Delft een primeur: in de nieuwe wijk HarnaschpolderDelft realiseert DeltaSync samen met de gemeente de zes meest duurzame drijvende wo­ningen van Nederland. Jonge technostarters moeten aan stren­ge eisen voldoen om sowieso aan te sluiten bij YES!Delft, maar wie een­maal ‘binnen’ is, wordt aan alle kanten ondersteund: er zijn cursussen (Edu­­ca­tion Centre), workshops, netwerk­ events, patentspreekuren en coaches. Onder­nemers kunnen gebruikmaken van testruimtes en een lab van de TU

FOCUS HAAGLANDEN

en in het gebouw van YES!Delft is ruimte voor colleges en conferenties (Inspiration Centre). Doorgroeiers Na vijf jaar YES!Delft is de organisatie toe aan een nieuwe fase, waarbij ook doorgroeiers terecht kunnen in het Growth Centre. Wat dat betreft was het aantrekken van het Chinese bedrijf License (augustus 2010) een mijlpaal die past bij de ontwikkeling van het ondernemerscentrum. Wethouder Guldemond: “Delft heeft sowieso een speciale focus op China, want daar liggen ongelooflijk veel marktkansen.” Bovendien heeft Delft er al de contacten, waaruit blijkt dat de interesse wederzijds is. Studenten en innovatieve starters uit China komen graag naar Delft. Guldemond: “We hebben hier nu eenmaal de beste technische universiteit met veel bedrijvigheid erom heen. Er zit ongelooflijk veel kennis. In het verleden hebben we daar te weinig mee gedaan, maar dat halen we nu in. Je merkt nu ook dat YES!Delft steeds vaker wordt genoemd als ‘best practice’. Dat is ook goed voor de partners van YES!Delft, zoals Rabobank en Ernst & Young.” Er is slechts één maar, stelt directeur Huygens: “Als we in dit tempo doorgaan, is deze ruimte al begin 2012 te klein.” Inspiratie Over positieve belangstelling heeft YES!Delft niet te klagen. Eerder dit jaar noemde minister De Jager een bezoek aan het Delftse ondernemerscentrum als hét inspirerende moment waarop hij op zijn idee kwam om de ‘innovatiebox’ te lanceren. Guldemond merkt de stijgende populariteit ook op andere fronten. “Netwerkevents zijn hier uitgegroeid tot echte evenementen, compleet met CEO’s van grote bedrijven die interesse tonen, maar ook regionale en landelijke bedrijven die samenwerking en goede mensen zoeken.” Die ‘goede mensen’ zijn voor veel bedrijven een pre om zich langdurig in Delft te vestigen. Huygens: “Uit onderzoek blijkt dat zeventig procent van de ondernemers graag in Delft wil blijven. Ook vanwege de nabijheid van de TU Delft en InHolland, waarmee de banden steeds nauwer worden. Bedrijven weten ook dat ze hier

7

De robothelikopters van Delft Dynamics zijn uitermate geschikt voor het maken van opnames vanuit de lucht

goede stagiairs kunnen halen en niet te vergeten: veel techno­logiebedrijven doen zaken met elkaar. Dan is het handig als je dicht bij elkaar zit.” Netwerk Na één lustrum is YES!Delft al een successtory. Maar wat moet er over nog eens vijf jaar zijn bereikt? Huygens heeft nog genoeg wensen, variërend van nauwere samenwerking met andere kennisinstellingen in de regio tot het verder werken aan het YES!Delft-gevoel.

Bovendien moet YES!Delft in 2015 hét innovatieve netwerk van ZuidHolland voor technostarters zijn, vindt de directeur. Wethouder Guldemond wijst naar buiten op het Science Park Holland, waar nu naast de nieuwe bewoners multi­national Exact en YES!Delft nog genoeg ruimte is langs de A13 om de regionale kenniseconomie te laten groeien en bloeien. “Ik zie dit terrein straks helemaal gevuld met kennisintensieve bedrijven.”

Van stormplu tot microsatelliet Wie YES!Delft zegt, zegt bijna automatisch SenzUmbrellas, de YES-starter uit 2005 die de wereld heeft veroverd met de stormbestendige paraplu die inter­ nationaal wordt geprezen en verkocht: een goed praktijkvoorbeeld van de stads­ slogan ‘Delft Creating History’. Maar het ondernemerscentrum telt veel meer successen die minder in de spotlights staan, benadrukt directeur Hans Huygens. Zo zijn of waren er bedrijfjes actief bij YES!Delft die zich bezighouden met microsatellieten (ISIS, Innovative Solutions In Space), met robothelikopters (Delft Dynamics), met energiebesparende ‘vleugels’ voor vrachtwagens (Ephicas), met ijskoeling voor oververhitte topsporters (IcySolutions) en met opvouwbare stoelen (Flux). Huygens: “Veel van die bedrijfjes zijn op weg om toonaan­ gevend in de wereld te worden in hun discipline, of zijn dat nu al. Neem ISIS, dat nu al microsatellieten verkoopt in vier verschillende werelddelen.” Met een grijns: “Je satellieten die in de ruimte zweven, verder kun je als ondernemer volgens mij niet komen …” Alle starters van YES!Delft en hun producten zijn te vinden op www.yesdelft.nl

WINTER 2010

4

GEMEENTE DEN HAAG

“We willen ook morgen en overmorgen de beste zijn.”

Gemeente Den Haag weer beste digitale dienstverlener Voor de tweede keer op rij mag de gemeente Den Haag zich beste digitale dienstverlener van Nederland noemen. Net als vorig jaar valt er ook dit jaar niet tegen de Den Haag op te boksen. Volgens onderzoek van Ernst & Young heeft de website www.denhaag.nl wederom het meest volwassen digitale loket van alle Nederlandse gemeenten. Een resultaat om trots op te zijn!

8

Tekst: Alice Moore, gemeente Den Haag Fotografie: Peter van Oosterhout

T

rots, dat is wethouder Ingrid van Engelshoven zeker. Als wethouder, die onder meer ‘Dienstverlening’ in haar portefeuille heeft, is deze onderscheiding een mooie opsteker. “Het is een geweldig resultaat. Niet alleen voor de gemeente Den Haag, maar ook zeker voor de mensen die er zo hard aan hebben gewerkt en dat nog steeds doen. Onze website is sinds vorig jaar vernieuwd en onze digitale dienstverlening wordt steeds uitgebreider. De onderscheiding van Ernst & Young bevestigt dat we met denhaag.nl goed op weg zijn. Maar we blijven verbeteren. We willen niet alleen vandaag de beste zijn, maar ook morgen en overmorgen.”

Ver gevorderd Uit het onderzoek ‘Status digitale dienstverlening Nederlandse gemeenten vergeleken’ is gebleken dat burgers en ondernemers uit Den Haag veel gemeentelijke producten interactief kunnen afnemen. Zo kan men verschillende vergunningen aanvragen en afhandelen via het digitaal loket. Dat maakt dat de digitale dienstverlening van de gemeente Den Haag ver gevorderd is. Bij de meeste digitale loketten is of alleen een aanvraagformulier beschikbaar of slechts informatie over het product of de dienst. Steden die ook goed scoren zijn Rotterdam, Amstelveen, Zwolle en Dordrecht. Click-call-face De gemeente Den Haag verleent op dit moment voornamelijk haar service via drie kanalen en hanteert daarbij de volgorde click (website), call (tele­ fonisch) en face (balie/huisbezoeken).

V.l.n.r.: Ad Buckens (Ernst & Young), Guill van den Boom (Ernst & Young), Ingrid van Engelshoven (wethouder van Onderwijs en Dienstverlening, gemeente Den Haag), Rob Ellermeijer (Ernst & Young) en Peter Koes (waarnemend directeur Publieksservice, gemeente Den Haag)

“Ook in de toekomst blijven we op die manier dienstverlenen, maar de focus komt wel meer te liggen op de digitale dienstverlening. Natuurlijk is voor sommige producten een bezoek aan de balie verplicht, zoals bij het aanvragen van een paspoort. Maar ons streven is dat in 2012 de helft van onze dienstverlening

Winst Digitale dienstverlening maakt het mogelijk dat de gemeente de burger ieder uur van de dag van dienst kan zijn. En daar staan - in tegenstelling tot de dienstverlening via de balie of telefoon - minder hoge kosten tegenover. “Dit heeft voor zowel de gemeente

‘De onderscheiding van Ernst & Young bevestigt dat we met denhaag.nl goed op weg zijn’ digitaal verloopt. Dat past goed binnen de plannen die wij hebben voor excellente dienstverlening. De gemeente richt per 1 januari 2011 de Dienst Publiekzaken op, zodat de dienstver­ lening eenduidig kan worden aangestuurd. Daarbij is samenwerking met andere diensten erg belangrijk.”

als voor de bezoeker voordelen. De gemeente kan kosten besparen en de Hagenaar zit niet vast aan de openingstijden van het stadskantoor. De dienstverlening verloopt sneller en met minder mankracht. Er wordt dus aan twee kanten winst behaald”, aldus wethouder Ingrid van Engelshoven.

GEMEENTE DEN HAAG

FOCUS HAAGLANDEN

Digitale dienstverlening vanuit de praktijk … De prijswinnende website van de gemeente Den Haag (zie pagina 8) is ontwikkeld door de Content Management Organisatie (CMO) van Publieksservice. Deze afdeling zorgt ook voor het beheer en de doorontwikkeling van het digitale kanaal.

Tekst: Alice Moore, gemeente Den Haag Fotografie: Inge van Mill

H

9

erman de Kievith is als hoofd van de CMO vanaf het beginstadium betrokken bij de vernieuwing van www.denhaag.nl. De website is veel­ omvattend; het bevat 13.000 artikelen, krijgt 430.000 bezoeken per maand en heeft een kleine twee miljoen paginaweergaven. Dat is nog eens een site om te managen.

dan ook, volgens Ernst & Young, de op één na beste gemeentelijke website. Opmerkelijk is dat zij vinden dat wij beter zijn geworden in onze dienstverlening. Zeker wat betreft onze zoekmachine, terwijl andere gemeenten door de crisis stil zijn blijven staan. Zo zie je maar: in Den Haag is vernieuwen een traditie.”

Had je verwacht zo goed te scoren? “Het is erg prettig dat het onderzoek uitwijst dat wij het meest volwassen digitale loket hebben. Daarin onderscheiden wij ons van andere gemeenten, want de meesten zijn nog lang niet zover. Ik was heel benieuwd hoe Rotterdam zou eindigen, omdat hun website nog maar pas is vernieuwd. En dat hebben ze in mijn ogen niet verkeerd gedaan. Zij hebben

Wat doet de gemeente om de beste te blijven? “De diensten binnen de gemeente dragen zorg voor de inhoud van de teksten. De CMO zorgt onder meer voor kwaliteitbeheersing. De afdeling is het kenniscentrum voor allerlei overheidsrichtlijnen, zorgt voor de ordening en begrijpelijkheid van informatie en geeft trainingen om zo helder mogelijk

Herman de Kievith, hoofd Content Management Organisatie, gemeente Den Haag

met de bezoeker te communiceren. We bekijken voortdurend hoe we de web­site gebruiksvriendelijker kunnen maken. Dit doen we door de bezoeker te vragen naar zijn ervaringen met de website. Ook houden we rekening met de informatiebehoefte van de burger door aan monitoring te doen. We bekijken welke pagina’s veel bezocht worden en welke minder of helemaal niet. Pagina’s over zwembaden, paspoortaanvragen en stadsdelen doen het bijvoorbeeld goed, maar er zijn ook pagina’s die nauwelijks bezocht worden. We gaan nu samen met de diensten kijken of we deze pagina’s aanpassen, verplaatsen of verwijderen. Door continu te verbeteren, blijven wij hopelijk de beste.” Hoe zorg je ervoor dat meer Hagenaars gebruik gaan maken van het digitale loket? “Dit zou je kunnen verwezenlijken door kanaalsturing toe te passen. We zouden de bezoeker naar het digitaal loket kunnen krijgen door producten met korting aan te bieden of de levertijd te verkorten. Op die manier maak je het digitaal loket een stuk aantrekkelijker. Maar voorlopig is dit nog niet aan de orde. Op dit moment investeren diensten veel in eenvoudig taalgebruik. Maar soms zijn gemeentelijke zaken ook in begrijpelijke taal moeilijk uit te leggen. In dat geval proberen we zaken duidelijk te maken met korte filmpjes, zodat de bezoeker het alsnog begrijpt.” Kijk zelf! Nieuwsgierig geworden naar de website van de gemeente Den Haag? Neem eens een kijkje op www.denhaag.nl.

WINTER 2010

4

DE STELLING

Wordt verdere uitwerking van mijlpalen getemperd door de crisis? Ook in 2010 zijn weer verschillende mijlpalen bereikt die van groot belang zijn voor de regio Haaglanden. Aan vele mijlpalen wordt nog verder gebouwd in 2011. In welke zin wordt deze verdere uitwerking getemperd door de economische crisis?

10 Coen Olde Olthof,

Paul ten Kroode,

Mr. A.M. Kleij mpa,

Directeur Marketing en Portfolio, Getronics

Hoofd Stedelijk Gebied, Grontmij

Programmadirecteur, Hof van Delfland

“

“

“Ik ervaar geen tempering door de economische crisis, maar zie de crisis juist als een aanjager om mijlpalen te behalen. ICT kan immers kosten helpen besparen, en biedt ook mogelijkheden de duurzaamheidsdoelstellingen van bedrijven te realiseren voor zowel de korte als de langere termijn. De toegevoegde waarde van ICT op de duurzaamheidsagenda van organisaties blijft veelal nog onderbelicht. En dat terwijl ICT vanuit twee invalshoeken kan bijdragen aan de duurzaamheidsambities van organisaties. Enerzijds als ‘vervuiler’ en anderzijds als ‘enabler’. Voorbeelden zijn het verminderen van het energieverbruik van de ICT apparatuur en het CO2 neutraal inrichten van een datacenter. Maar ook het voorkomen van onnodige reiskilometers, door medewerkers in staat te stellen om plaats- en tijdonafhankelijk te werken: Het Nieuwe Werken. Bij Getronics is dit ook intern doorgevoerd en heeft het tot mooie resultaten geleid. Duurzaamheid verbeteren, kosten besparen en het vergroten van de toegevoegde waarde van ICT voor medewerkers en de organisatie als geheel gaan prima samen. Voorbeelden hiervan zijn klanten die de Conference Card hebben ingevoerd om de medewerkers de mogelijkheid te geven om op afstand te kunnen vergaderen. Hiermee is het aantal zakelijke kilometers met dertig procent afgenomen, dus minder CO2 uitstoot en de productiviteit verhoogt. Groene ICT, duur of duurzaam? Bewustwording creëren bij onze klanten over wat ICT kan betekenen op het gebied van duurzaamheid staat centraal. Ik verwacht dat dit in 2011 tot nieuwe mijlpalen zal leiden.”

”

“

“Natuurlijk merken wij dat de economische crisis invloed heeft op projecten in de regio Haaglanden. Veel projecten zijn door de crisis getemporiseerd en nieuwe ontwikkelingen zijn geschrapt. Maar tegelijkertijd zien we ook dat er nog steeds belangstelling is voor uitdagende, duurzame ontwikkelingen. Projecten die wel doorgaan worden echter op een andere manier aangepakt. Essentieel is om in een vroeg stadium rekening te houden met de eindgebruiker. Wat wil deze nu echt? Juist in deze tijd is een interactieve ontwikkeling van concept en draagvlak onder relevante stakeholders een succesvoorwaarde. Daarnaast gaat het om ontwikkeling van de juiste partnerships. Door vroegtijdig te kijken naar kansen en risico’s, kunnen risico’s worden gedragen door partijen die deze door hun kennis en expertise het beste kunnen managen. Nog sterker dan voorheen zullen succesvolle projecten worden gerealiseerd door consortia die hun krachten op slimme en innovatieve wijze hebben gebundeld.”

Ook reageren op De Stelling? Kijk op www.focushaaglanden.nl

”

“Waar veel organisaties en overheden in deze tijd van crisis en bezuinigingen een pas op de plaats maken, haalt de Hof van Delfland Raad winst uit samenwerking. De zeventien partners in de Hof van Delfland Raad vinden samenwerking op grotere schaal van vitaal belang voor het gebied en voor de twee miljoen mensen die er wonen, werken, ondernemen en recreëren. Natuurlijk heeft de crisis een temperend effect op de uitvoering van projecten, maar uit samenwerking en afstemmen van activiteiten en prioriteiten valt nog winst te halen. Om een voorbeeld te noemen: in Delft Zuid moet een hoogspanningsleiding onder de grond worden weggewerkt. Om het gebied opnieuw in te richten is budget beschikbaar gesteld. Daarbij wordt meteen gekeken naar de ontwikkeling van Technopolis en de recreatieve kwaliteiten van het gebied daar vlak onder. In die plannen wordt ook een brug over de Schie meegenomen. Maar voor een goede fietsverbinding naar het gebied is ook een fietsviaduct onder de A13 nodig. Als Hof van Delfland doen we ons best alle betrokken partijen ervan de overtuigen dat we moeten inzetten op dat fietsviaduct - en dat we daar in de prioriteiten rekening mee houden. Ik vind deze gebiedsgerichte aanpak geen luxe maar een noodzaak. Samen zorgen we ervoor dat versplinterde budgetten verstandig worden ingezet. En dat er constructief wordt samen­ gewerkt aan uitvoering van projecten die belangrijk zijn voor het gebied en de mensen die er wonen.”

”

actorion communicatie

FOCUS HAAGLANDEN

“Samenwerken werkt beter vanuit verleiding dan vanuit verplichting” Vanuit gemeenten wordt met veel scepsis naar de rijksoverheid gekeken. Daar komt veel onheil vandaan: kortingen op het gemeentefonds, decentralisaties met te krappe budgetten, geld over de balk door mislukte projecten, hoge salarissen en veel auto’s met chauffeurs. De rijksoverheid als voorbeeld hoe je efficiënter zou kunnen werken?

11 Tekst: Hans Bongers Beeld: Actorion Communicatie

G

emeenten staan voor forse bezuinigingen. Het regent voorstellen voor versoberingen op de beleidsvelden en besparingen op de ambtelijke organisatie. Veel colleges worstelen met de vraag waar ruimte moet worden gevonden voor nieuwe ontwikkelingen, die eerder dit jaar in de collegeprogramma’s zijn vastgelegd. Er moet meer met minder worden gedaan. Dat vraagt om creativiteit, innovatie en samenwerking. In deze combinatie lijkt er nog veel te winnen. Geld dat door een efficiëntere bedrijfsvoering wordt bespaard, kan worden gebruikt om bezuinigingen op voorzieningen voor de burger te beperken.

Efficiëntere bedrijfsvoering Binnen de rijksoverheid zijn in de af­gelopen tien jaar belangrijke stappen gezet naar een efficiëntere bedrijfs­ voering. Ontwikkelingen die alleen mogelijk waren nadat departementen op een aantal fronten intensief samen zijn gaan werken. Maar voordat het zo ver was, moest er heel wat worden overwonnen. Zitten in de ontwikkeling die de rijksoverheid doormaakte goede voorbeelden voor gemeenten? We stellen deze vraag aan Koos van der Steenhoven, tot voor kort hoogste ambtenaar op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Vanaf 1 november is hij werkzaam voor de Algemene Bestuursdienst (ABD). Deze dienst is een onderdeel van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks­ relaties (BZK). De Bestuursdienst is in 1995 ingesteld als de ambtelijke top van

het Rijk. De managers op het niveau van directeuren en hoger (circa negenhonderd) van alle ministeries maken er nu deel van uit. Doelstelling van de ABD is verhogen van de kwaliteit van de rijksoverheid. Belangrijk daarvoor zijn bijvoorbeeld de centraal georganiseerde programma’s voor managementdevelopment en loopbaanontwikkeling. De cultuurverandering binnen de rijksoverheid heeft volgens Van der Steenhoven vier jaar geleden een extra push gekregen bij het instellen van de Topmanagementgroep (TMG) binnen de bestuursdienst. Daarmee is het ministerie van Binnenlandse Zaken formeel de werkgever geworden van de groep van circa zeventig topmanagers. Deze bestaat uit secretarissen-generaal, directeuren-generaal en inspecteurs-generaal en nog enkele andere hiermee gelijk­ gestelde bijzondere functies. In zijn loopbaan bij de rijksoverheid is Van der Steenhoven altijd belangrijke voorvechter geweest voor meer samenwerking tussen de departementen. “Het was natuurlijk krankzinnig om alles zelf te willen hebben. Alsof de bedrijfsvoering van al die departementen heel veel van elkaar verschilden. Tegenwoordig ziet men dat toch anders. Door zaken gezamenlijk, centraal te regelen, ontstaan schaalvoordelen, kan de kwaliteit verbeteren en bereiken we aanzienlijke besparingen.” Het is voor de voormalige secretarisgeneraal niet moeilijk om de ‘oude tijd’ nog voor de geest te halen. Departementen functioneerden vroeger als gesloten

Drs. K. van der Steenhoven

bolwerken. Iedereen regelde alles voor zichzelf. Per ministerie waren er eigen beheerorganisaties voor personeel, ICT, auditing, inkoop, eigen huisstijlen en logo’s. Zelfs het personeel van het bedrijfsrestaurant en de bewakingsdienst was vroeger in eigen dienst. De bazen van de departementen bestierden zo geheel eigen koninkrijken en er werd onderling nauwelijks iets gedeeld. Er waren in het verleden wel organisaties die voor de rijksoverheid alles deden. De RAC (Rijksautomobielcentrale) en het RIB (het Rijksinkoopbureau), het RCC (Rijkscomputercentrale) en de RPD (Rijkspsychologische dienst) deden

WINTER 2010

4

actorion communicatie 12

enorm hun best om te bundelen en te koppelen. Maar het liep niet goed met hen af, omdat er ontevredenheid bestond en de klant geen koning was. Verandering in cultuur De rijksoverheid heeft in de afgelopen jaren gewerkt aan intensieve samen­ werkingsmodellen en shared services op het gebied van ICT-ontwikkeling, -uitvoering en -beheer, communicatie­ advies, -uitvoering en -middelen, inkoop, personeelsbeheer, personeelswerving, financieel beheer, auditing en contractmanagement. Ontwikkelingen die men lang niet voor mogelijk heeft gehouden en die een resultaat zijn van veranderingen in cultuur en opvattingen. Van der Steenhoven: “De verkokerde blik, waarmee vroeger naar het functioneren van departementen werd gekeken, is grotendeels verdwenen. Wat er nu binnen het Rijk gebeurt aan samenwerking had ik vijftien jaar geleden niet voor mogelijk gehouden. Natuurlijk heeft ook de druk

vanuit de politiek om de rijksoverheid efficiënter en daardoor goedkoper te organiseren een rol gespeeld. Maar het belangrijkste is dat er iets radicaals is veranderd in de houding van het topmanagement van de departementen. Samenwerken wordt opeens niet meer gezien als bedreiging, maar als een kans.” De cultuurverandering in het top­ management legde volgens Van der Steenhoven een groot gewicht in de schaal. “Dat is voor een groot deel de verdienste van de ABD. Deze organisatie heeft een belangrijke rol gespeeld bij het veranderen van de gesloten organisaties naar ontkokerde en efficiënter werkende departementen, die op vele fronten samenwerken. Alleen al het feit dat elke topleidinggevende nu één baas heeft bij het Rijk, scheelt een hoop.” Werkt het ook bij gemeenten? Van der Steenhoven wil overigens niet alle credits neerleggen bij de ABD. “De ontwikkelingen op het gebied van

informatisering hebben het mogelijk gemaakt dat kennis en managementinformatie met groot gemak tussen de organisaties over en weer gaan. Dat was vroeger natuurlijk anders.” De vraag is of de stategische ontwikkelingen, die bij het Rijk zijn ingezet om door samenwerking grote stappen te zetten naar beter en efficiënter werken, ook bij gemeenten zouden werken. De behoefte aan kostenbesparing heeft in gemeenteland inmiddels ook een gunstig klimaat geschapen voor andere organisatievormen op het gebied van bedrijfsvoering. Volgens Van der Steenhoven ligt er bij de gemeentelijke overheid op dat terrein nog veel braak. De druk van de bezuinigingen brengt wel wat in beweging, maar echt grote ontwikkelingen vragen eerst om een andere cultuur bij bestuur en topmanagement. “Als er samenwerkingsvoorstellen komen, zie je bestuurders en managers vaak terugdeinzen en een massieve muur

FOCUS HAAGLANDEN

Ambtelijk tegenwicht op de markt van topconsultancy Koos van der Steenhoven is na zeven jaar secretaris-generaal bij het ministerie van OCW per 1 november benoemd tot directeur van een nieuwe consultantgroep binnen de Topmanagementgroep van de ABD. Een voorziening die aansluit bij de door het kabinet ingezette koers naar het centraal bundelen van voorzieningen. Onder de officiele naam ABD TOP Consultants gaat deze organisatie op het hoogste niveau voorzien in de behoefte aan interim-management en advies. De betreffende consultants zijn allen lid van de topmanagementgroep en worden benoemd door de ministerraad op voordracht van de minister van BZK. Ze zijn voor de gehele rijksoverheid en daarbuiten inzetbaar voor interim-opdrachten, projecten en programmasturing en advisering over complexe beleidsvraagstukken.

“Van deze consultantgroep verwachten we grote voordelen”, aldus Van der Steenhoven. “Het gaat om personen met veel uitstraling en een grote diversiteit aan ervaring en kennis binnen de rijksoverheid en verwante organisaties. Mensen die de organisaties door-endoor kennen en veel veranderkracht hebben.” De nieuwe consultancygroep concurreert uiteraard met gevestigde, externe consultancybureaus, zoals Berenschot, PWC en KPMG. “We zijn ook bedoeld om tegenwicht te bieden aan de markt. Daarbij beschikken we als eigen voorziening binnen de rijksoverheid, maar ook voor andere overheidsorganisaties, over enkele sterke troeven. Externe bureaus moeten eerst via aanbesteding worden geworven. Daarna kan men zich pas echt op de opdracht gaan inwerken.

Wij zijn in die aanbestedingstijd al weken bezig met mensen die direct de draad kunnen oppakken. Dat houdt de snelheid erin, komt de kwaliteit ten goede en is bovendien veel goedkoper.” De ABD TOP Consultants maken deze maand een vliegende start. Niet vreemd gelet op de samenvoegingen van departementen en van grote diensten die na de komst van het nieuwe kabinet actueel zijn. Van der Steenhoven is zelf intensief betrokken bij de integratie van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voeding en het ministerie van Economische Zaken. Daarnaast zijn er opdrachten, zoals de samenvoeging van inspectiediensten, grote ICT-projecten en veranderingsoperaties binnen grote landelijke diensten. In principe is de consultancygroep ook inzetbaar bij gemeenten, provincies en ZBO’s.

optrekken met argumenten waarom de eigenheid van de gemeente het delen van voorzieningen met een andere gemeente in de weg staat.

rijksoverheid voeren, zijn van een andere orde dan die van vijftien jaar geleden. Dat gaat vooral over de kansen die er liggen om voorzieningen samen te delen en niet meer over alleen de beperkingen.”

het eerste gezicht niet echt voor de hand te liggen. Een algemene bestuursdienst met een topmanagementgroep op stadsregio-niveau?

Terwijl er zo veel te winnen is. De burger zal het niets uitmaken of ICT-voorzieningen, het personeelsbeheer, de inkoop, contract­management, het webbeheer, communicatiemiddelen en noem maar op worden gedeeld met andere gemeenten. Als de kwaliteit en de kosten van de dienstverlening maar tot tevredenheid stemmen. En het geld dat je op de bedrijfsvoering bespaart, kun je inzetten om burgergerichte voorzieningen op peil te houden. Daar wordt iedereen blij van!” Uitdaging voor ambtenaren Een andere manier van denken, over de grenzen van je eigen organisatie kunnen kijken en goede keuzes maken die de dienstverlening aan de burger ten goede komen, dat vraagt volgens Van der Steenhoven om andere management­ visies. “De discussies die we nu bij de

Dat heeft niets te maken met het inperken van lokale autonomie. Juist het tegenovergestelde. Door het zo te organiseren dat je zaken efficiënter regelt, onstaat er meer ruimte om je kracht, kennis en capaciteit in te zetten op de kerngebieden. Bovendien kan een grotere context een uitdaging voor ambtenaren zijn. Het biedt meer mogelijkheden. Dit soort voordelen naar voren halen is essentieel. Samenwerken werkt immers beter vanuit de verleiding dan vanuit de verplichting.”

13

“Als je op gemeentelijk niveau tot intensievere samenwerking wil komen is een andere managementcultuur een belangrijke voorwaarde. Ik verbaas me erover dat veel initiatieven om tussen gemeenten voorzieningen centraal te regelen nog steeds stuk lopen op een grote hang naar autonomie. Zoiets doorbreek je volgens mij alleen als je de topmanagers leert anders te denken. Een ABD-achtige voorziening binnen clusters van gemeenten zou helemaal zo gek niet zijn. Stadsregio’s zouden daarbij een goede schaal kunnen zijn. Maar ik geloof dat ik daarmee wel tegen de stroom in ga van het kabinet!”

De gedachte die opkomt om topmanagers van een aantal gemeenten in regioverband te bundelen, is niet vreemd gelet op de positieve ontwikkelingen die bij het Rijk worden ervaren. Voor de gemeentelijke overheid lijkt zoiets op

WINTER 2010

4

IN THE PICTURE

Focus Haaglanden zet dit keer Ben Schuttenbeld in the picture. Schuttenbeld is in juni 2010 benoemd tot directeur en ‘meewerkend voorman’ Regiostimulering van de Kamer van Koophandel (KvK) Den Haag. Sinds 1 september is hij officieel in functie. Schuttenbeld begon zijn carrière bij de KvK in 1993 als beleidsmedewerker. Hiervoor was hij vijf jaar directeur van het kantoor Leiden.

Ben Schuttenbeld 14

U

hebt de stap van directeur van één van de regiovestigingen naar directeur Regiostimulering gemaakt. Wat is er anders aan deze baan? “In Leiden was ik werkzaam op een lager schaalniveau, de Leidse regio. Ik maakte onderdeel uit van het lokale netwerk, tot in de haarvaten toe zou je wel kunnen zeggen. Ik kende vele bedrijven en onderhield nauwe contacten met de lokale politiek. In mijn nieuwe functie sta ik boven de lokale zaken en opereer ik meer vanuit een helikopterview. Ook gaat het vaker om langere termijnzaken. Regiostimulering is één van de drie taken van de KvK. Naast wetsuitvoering en voorlichting werken we onder deze noemer aan een beter vestigingsklimaat voor de ondernemers in onze regio. Daarbij gaat het om ruimtelijke ordening, maar ook over bereikbaarheid, een goede aansluiting onderwijsarbeidsmarkt en het verminderen van regeldruk voor ondernemers. We zijn vaak de spreekbuis namens het bedrijfsleven om overheden ertoe te bewegen dat ze de juiste beslissingen voor het bedrijfsleven nemen.” Wat zijn uw ambities in uw nieuwe functie als directeur Regiostimulering? “Momenteel zijn we bezig met het maken van een toekomstvisie voor de

komende vijf tot tien jaar. Deze hangen we op aan een aantal clusters van bedrijvigheid die je hier in de regio kan onderscheiden. Leiden vormt bijvoorbeeld het ‘Life & Science’-cluster met alle bioscience-industrie. Delft met zijn techniek en innovatie sluit hier op aan. Den Haag trekt allerlei bedrijven en organisaties aan die zich richten op recht, vrede en veiligheid. Zoetermeer en ook Den Haag richten zich meer op de vrijetijdsindustrie, de leisure. Verder zijn de Greenports in het Westland/ Oostland van grote betekenis. Clusters in ontwikkeling zijn bijvoorbeeld de ruimtevaart rond Noordwijk en ‘Water’ rond Delft. Wij gaan uit van de stelling ‘als het goed gaat met een cluster, de stuwende sectoren, dan gaat het ook goed met de rest van de economie in dat gebied’. Mijn ambitie is om onze positie op provinciaal, Zuidvleugel- en Randstadniveau te versterken en ervoor te zorgen dat nationale investeringen die belangrijk zijn voor de economische groei van de regio, ook hier terecht komen.” Wat is het belang van regionale samenwerking voor de Kamer van Koophandel? “Samenwerking is in zijn algemeenheid van levensbelang. Het is het toverwoord om de wereld te veroveren. Dat geldt zowel voor de ZZP’er als voor de grote

bedrijven. Zo zou het goed zijn als gemeenten in de regio samenwerken om knelpunten in de infrastructuur en op bedrijventerreinen, bijvoorbeeld voor bedrijven met milieuhinder, met elkaar op te lossen. Gemeenten moeten niet teveel voor zichzelf bezig zijn, als het om regionale aangelegenheden gaat. Ze beseffen vaak nog te weinig dat krachtenbundeling hun eigen doel kan versterken. Een voorbeeld waar hierin goede resultaten worden geboekt, is het Westland. Zij hebben de samenwerking gezocht met Rotterdam om de Tweede Westelijke Oeververbinding te realiseren en zo de bereikbaarheid van mainport, de Rotterdamse Haven, én de Greenport te verbeteren.” Wat is uw favoriete plek in de regio? “In mijn nieuwe functie ben ik veel te vinden in de Tweede Kamer en ook op het Plein om bijvoorbeeld vooraf of achteraf te overleggen. Dat vind ik allemaal best wel spannend, die dynamiek van de politiek. Het zijn interessante tijden, die we als we na tien jaar terugkijken, ons echt gaan herinneren.”

coluMn

FOCUS HAAGLANDEN Blijft onze regionale samenwerking intact? Het kabinet Rutte streeft naar een krachtige en kleine overheid. De weg waarlangs dit moet gebeuren lijkt niet eenvoudig. Rutte gaat de bestuurlijke drukte te lijf door het verminderen van het aantal politici op alle niveaus. De provincietaak wordt beperkt tot de ruimtelijke en economische sector. De Randstad wordt provincie en het regionaal bestuur op basis van de opgelegde WGR+ wordt afgeschaft. Gemeentelijke herindeling wordt aan de beleefdheid van lokalo’s overgelaten. Het regionaal bestuur van de WGR+gebieden verschilt in zo verre van de traditionele WGR (wet gemeentelijke regelingen), dat eerstgenoemde bij wet een extra pakket bevoegdheden heeft gekregen bovenop de vrijwillig overgedragen gemeentelijke taken. Het wordt niet duidelijk of en in hoeverre hun afschaffing leidt tot vermindering van de bestuurlijke drukte.

Bestuurlijke regionale samenwerking is in de jaren zestig ontstaan, omdat de provincies niet in staat bleken gemeentegrensoverschrijdende problemen rond de grote steden adequaat op te lossen. Haaglanden heeft pas in de jaren negentig vaste grond onder de voeten gekregen. De WGR+ heeft zijn positie verder versterkt. In augustus jongstleden is een evaluatie verschenen, getiteld ‘Plussen en Minnen’. Alle plusgebieden blijken goed te functioneren. Het kabinet wil die nu afschaffen. Terwijl zij juist in het vergrote gebied van de nieuwe Randstadprovincie en bij het uitblijven van fusies tussen te kleine gemeenten, de afstand tussen de bestuurslagen moeten overbruggen om zo een oplossing voor de bestuurlijke drukte te bieden. Op de dag dat het parlement het bij wet opgerichte openbaar lichaam Rijnmond ophief, besloten de burgemeesters van de Rijnmondgemeenten hun opgebouw-

boeken/brochures/folders

de samenwerking op vrijwillige basis via de gewone WGR voort te zetten. Haaglanden moet dit voorbeeld volgen. Luigi van Leeuwen, een Haaglander

15

–

vertrouwelijk drukwerk

–

tijdschriften

–

losbladige uitgaven

–

digitaal drukken

–

websites

–

publicatiesystemen en -applicaties

– –

documentprocessing en multimediaproducten XML/SGML fulfillment en distributie conditional printing on demand

– –

–

Postbus 20023 I 2500 EA Den Haag If Binckhorstlaan 401 I 2516 BC Den Haag I telefoon: 070 750 75 00 I fax: 070 750 75 99 I [email protected] I www.deltahage.nl

100x150 DH adv fc.indd 1

01-12-10 09:06

WINTER 2010 Naamloos-1 1

4 01-12-10 09:17

GEMEENTE zoetermeer

Sfeervol en bruisend

Inwoners drukken stempel op Zoetermeerse binnenstad Een sfeervolle en bruisende binnenstad ontwikkelen: voor die opgave staat de gemeente Zoetermeer. Bij het ontwikkelen van een nieuwe Visie Binnenstad worden inwoners actief

16

betrokken. “Het wordt een plek voor álle Zoetermeerders.”

Tekst: Marieke van Seggelen i.o. gemeente Zoetermeer Fotografie: Yvette Boegheim

D

e visie wordt niet ontwikkeld omdat de huidige binnenstad niet in orde zou zijn, weet Remko de Jong, projectleider Visie Binnenstad en stedenbouwkundige van de gemeente. “De basis is in orde, maar een binnenstad is nooit af. Behoeften van inwoners veranderen. De Zoetermeerse binnenstad verandert mee.”

De gemeente wil de binnenstad veel nadrukkelijker presenteren

Jongeren Om ervoor te zorgen dat daadwerkelijk alle Zoetermeerders zich herkennen in de vernieuwde binnenstad, gaat de

gemeente de boer op om alle doelgroepen actief te betrekken bij het vorm­ geven van de visie. Van der Veen: “Op 3 en 4 september hielden we een campagne in de binnenstad, waarbij we zo veel mogelijk mensen aanspraken. Zo stond er een jongerenwoning, waar jongeren­ ambassadeurs de doelgroep vertelden over de visie, en enquêtes afnamen. Eerder werkten we ook samen met het Picasso Lyceum. De scholieren kwamen met heel uiteenlopende suggesties, zoals meer bloembakken op straat en een Starbucks in het centrum.” De Jong geeft aan dat het belangrijk is dat jongeren hun stem laten horen. “Als zij het

In nauwe samenwerking met dé experts van de binnenstad, bezoekers, bewoners, winkeliersverenigingen, verschillende culturele instellingen en eigenaren van vastgoed in de binnenstad, formuleerde de gemeente Zoetermeer vijf ambities voor de binnenstad.

gen, zodat bezoekers meer gebieden bezoeken en er langer verblijven. Bijvoorbeeld door logische verbindingsroutes om je te verplaatsen. Maar ook door de wijken, de leisurevoorzieningen en het station beter te verbinden met elkaar.

Dit zijn mensen van alle leeftijden: studerende jongeren, jonge één- of tweeverdieners en actieve senioren. Voor hen wil Zoetermeer in de binnenstad meer woningen realiseren die qua architectuur en stedelijke uitstraling meer bij hen én bij een binnenstad passen.

Ambitie 1: de binnenstad verbinden Het centrum bestaat nu uit drie losse gebieden: Stadshart, Woonhart en Dorpsstraat. Die moeten samensmelten tot één gebied door optimale verbindin-

Ambitie 2: inzetten op stedelijke woonmilieus Bij een bruisende binnenstad passen bewoners met een stedelijke leefstijl. Zij houden van een dynamische omgeving en de reuring van een binnenstad.

Ambitie 3: ontwikkelen binnenstadscultuur Bij een bruisende binnenstad hoort een binnenstadscultuur. Met mooie horeca, podiumkunsten, kunstcentra, kunst in de openbare ruimte, sport- en leisure-

Diverse ingrediënten Het ontwikkelen van een Visie Binnenstad is één van de negen opgaven die voortkwamen uit de Stadsvisie 2030. De visie tekent de contouren van de binnenstad (Dorpsstraat, Stadshart en

Woonhart) in 2030. De ingrediënten? Heel divers, vindt Maartje van der Veen, junior projectmanager. “Alle Zoetermeerders moeten met plezier in de binnenstad vertoeven. Dat betekent dat allerlei functies vertegenwoordigd moeten zijn, zoals ontmoetingsplekken, gezellige pleinen en voorzieningen als winkels, horecagelegenheden en culturele aangelegenheden. Van een H&M tot de bibliotheek dus.”

Vijf ambities

FOCUS HAAGLANDEN hier naar hun zin hebben, blijven ze in Zoetermeer. Jaarlijks verhuizen ongeveer vijfduizend mensen uit Zoetermeer. Dat betekent dat we minimaal net zo veel mensen moeten interesseren om zich juist hier te vestigen. Een bruisende binnenstad is een extraatje waarmee je hen trekt.” Waardevolle gesprekken Ook de andere doelgroepen worden niet vergeten. De Jong: “Er is een stadspanel, bestaande uit inwoners van Zoetermeer. Deelnemers aan het panel hebben we actief op straat geworven. Deze komen uit alle delen van Zoetermeer, net zoals

de bezoekers van de binnenstad. Verder zitten we om de tafel met een stakeholdersgroep: eigenaren van de panden in de binnenstad, ondernemers, culturele instellingen, woningbouwverenigingen, belangenverenigingen en winkeliers. We vragen het stadspanel, de stakeholders en jongerenambassadeurs naar hun ideeën en brengen tegengestelde belangen in kaart.” Een proces dat naar volle tevredenheid verloopt, aldus Van der Veen. “Doordat we met mensen in gesprek gaan, horen we veel leuke ideeën. Dingen waar we zelf helemaal nog niet aan gedacht hebben. Heel waardevol dus. Daarnaast zien we dat er hier-

door draagvlak ontstaat. We merken ook dat veranderingen niet altijd ingrijpend hoeven te zijn. Met meer gezellige bankjes en bewegwijzering zouden veel Zoetermeerders blij zijn.” De Jong en Van der Veen vinden dan ook dat het voor ambtenaren een gewoonte zou moeten worden om ieder kwartaal de straat op te gaan om mensen aan te spreken. “Leer de mensen om wie het gaat kennen!” Zelf meepraten? Wilt u meer weten over de Visie Binnenstad of zelf meepraten? Kijk dan op www.zoetermeer.nl/binnenstad.

17

Zoetermeer vindt het belangrijk dat jongeren hun stem laten horen over de binnenstad

voorzieningen en een rijk winkelaanbod, waar iedereen aan zijn trekken komt. Want een opvallende, bruisende binnenstadscultuur heeft een positieve invloed op het imago van de hele stad. Ambitie 4: de binnenstad presenteren Een binnenstad is hét visitekaartje van een stad, is aantrekkelijk en makkelijk te vinden voor iedereen. De Zoetermeerse binnenstad moet zich veel nadrukkelijker presenteren. Door betere parkeerroutes, bewegwijzering, bijzondere

bebouwing, mooie pleinen en bijzondere evenementen. En aan de randen van de stad door duidelijke aanlooproutes, entrees en stadspoorten. Ook is actieve promotie in en buiten Zoetermeer en in de regio belangrijk.

en mensen ontmoet. Of je herinnert je een stad aan een icoon, zoals de Eiffeltoren in Parijs. Het centrum van Zoetermeer kan nog wel wat van die bijzondere en sfeervolle ontmoetingsplekken en iconen gebruiken.

Ambitie 5: bijzondere plekken realiseren Veel steden vestigen zich in je herinnering door bijzondere plekken: dat gezellige plein, die leuke disco, dat prachtige park, dat interessante museum. De plekken waar je uitgaat, waar je dingen doet

WINTER 2010

4

stadsgewest haaglanden

Succesvol ondernemen in Haaglanden

Twee prijzen voor uitmuntend ondernemerschap De winnaars van de Baby Tycoon Award 2010 en de OndernemersPrijs Haaglanden 2011 zijn in november weer bekend gemaakt. Icy Solutions uit Delft pakte de stimuleringsprijs voor startende ondernemers en Zein Child Care uit Den Haag mag zich een jaar lang ‘Ondernemer van het Jaar’ noemen.

18 Tekst: Brigitte Beeks, Stadsgewest Haaglanden Fotografie: Arthur Valenkamp (www.fotografiedenhaag.nl)

T

arek Ghobar (26) en Hicham Shatou (30) zijn apetrots op het winnen van de BabyTycoonAward (BTA). Zij startten in mei 2009 hun onderneming Icy Solutions B.V. op. Het ontstaan ervan is bijzonder te noemen. Shatou: “Tarek en ik studeerden beiden aan de TU Delft. Ik civiele techniek en Tarek lucht- en ruimtevaarttechniek. We kwamen elkaar tegen bij het volgen van een keuzevak over ‘Turning Technology in Business’. De TU had een patent op vloeibaar ijs en bij het zoeken naar toepassingen hiervan, stuitten we op het nemen van ijsbaden voor het snelle herstel van sporters.” Het idee voor de IcyDip was geboren. Een container die met kraanwater gevuld kan worden en direct op de gewenste ‘koude’ temperatuur is, tot op de halve graad nauwkeurig. Het bad wordt onder andere gebruikt door sporters na het leveren van een prestatie. Door het lichaam te koelen, herstellen ze sneller en zijn de kansen op blessures of verzuring en verkramptheid van de spieren kleiner. Normaal stapte een Sven Kramer of een Niki Terpstra in een waterbad dat door middel van ijsklontjes na vier uur op de gewenste temperatuur van zo’n 6 tot 12 graden was. Nu is het slechts wachten totdat het bad gevuld is met het kraanwater. Maar niet alleen sporters hebben baat bij zo’n ijskoud bad. Shatou: “We hebben bijvoorbeeld ook een IcyDip geleverd aan het LUMC. Zij doen met de machine onderzoek naar pijnbehan­ deling bij patiënten en de effecten van het afkoelen van patiënten. Zonder

onze snelle koeltechniek was het bijna on­mogelijk om dit te onderzoeken. Ook omdat wij tot op de halve graad nauwkeurig de temperatuur kunnen instellen.” IcySolutions deed heel bewust mee aan de jaarlijkse starterswedstrijd. “Als jonge ondernemer is het moeilijk om toe te treden tot een netwerk van ondernemers en bedrijven en daar moeten wij het wel van hebben”, vertelt Shatou. “De drempel is best hoog. Door alleen al het meedoen aan de BTA kom je wel in zo’n netwerk terecht. De naamsbekendheid van deze aanmoedigingsprijs is erg groot. Na onze nominatie merkten we dat al aan de felicitaties die we van bedrijven in de regio binnenkregen. Ook nu na de finale, hebben we alweer de eerste afspraken met ondernemers en geïnteresseerde investeerders.”

Schaatsster Renate Groenewold gebruikt de IcyDip tijdens haar training voor op de Olympische Spelen 2010 in Vancouver

OndernemersPrijs Haaglanden Ook bij Zein Child Care kon de champagne worden ontkurkt. Robbie Zein zette vier jaar geleden samen met haar echtgenoot Jan van der Meijden haar bedrijf, gespecialiseerd in internationale Engelstalige kinderopvang voor met name expats, op. Van der Meijden:

‘De naamsbekendheid van de BabyTycoonAward is erg groot’ Het ondernemersduo richt zich vol enthousiasme op de toekomst. “We willen nog meer nieuwe producten ontwikkelen die van deze techniek gebruik maken. Bijvoorbeeld het koelen van dranken maar ook producten die in de medische wereld gebruikt kunnen worden. Ook hopen we natuurlijk te kunnen verkopen in het buitenland. Hiervoor zijn we in onderhandeling met een salesorganisatie”, aldus Shatou.

“Robbie is zelf een expatkind. Tijdens haar werk als counselor voor expat­ gezinnen hoorde ze over het probleem wat betreft kinderopvang waar veel expats tegenaan lopen. Voor de ouders is er bij een Nederlandstalig kinderdagverblijf vaak een taaldrempel. Daarbij hebben ze vaak een licht schuldgevoel om hun kinderen überhaupt naar een crèche of een buitenschoolse opvang te sturen. Dat moet wel leuk zijn en kinde-

FOCUS HAAGLANDEN

ren moeten hier niet met tegenzin naartoe gaan. Wij kunnen deze opvang bieden. Een actief en sportief programma met een hoog fungehalte. Onze kinderdagverblijven zijn daarnaast huiselijk en luxe ingericht. Ouders kunnen hier ook met andere expatouders in contact komen aan onze ouderstamtafel. Alvast wat werken via het draadloze netwerk dat we hebben. Of bijvoorbeeld meelunchen met hun kinderen. Hiervoor hebben we een chef-kok in dienst. Dit is allemaal inbegrepen bij onze service.” Dat deze vorm van opvang erg gewenst is, blijkt wel aan de enorme groei die het bedrijf de afgelopen vier jaar heeft doorgemaakt. Dit jaar werd de zesde vestiging geopend door Prinses Maxima en vangt Zein Child Care jaarlijks vijfhonderd kinderen op. Hiermee zijn ze de snelst groeiende opvang in de regio Haaglanden en zijn ze uitgegroeid tot de grootste internationale opvang in Europa. De beweegreden om mee te doen aan de OndernemersPrijs is tweeledig. Van der Meijden: “Allereerst is het natuurlijk een mooie kroon op ons ondernemerssucces. Maar het is voor ons ook belangrijk om het vertrouwen van onze klanten mee te winnen. In de kinderopvang bestaat er niet zoiets als een kwaliteitskeurmerk. Hotels hebben nog sterren, maar hier heb je niks waaraan je kunt zien wat een opvang biedt. Met het behalen van deze titel stralen we toch iets uit.”

Hicham Shatou (links) en Tarek Ghobar van Icy Solutions B.V

Stimulans voor ondernemers in Haaglanden De Baby Tycoon Award en OndernemersPrijs Haaglanden zijn bedoeld om de ondernemers in de regio Haaglanden te stimuleren hun ambitie, doorzettingsvermogen en initiatieven vol te houden en verder uit te breiden. Succesvolle ondernemers zijn een voorbeeld voor anderen! Niet alleen de individuele ondernemers, maar ook de verschillende gemeentes in de regio en het Stadsgewest Haaglanden hebben baat bij veel en goede bedrijven.

Dat het behalen van de titel ook andere voordelen biedt, werd op de finale-avond zelf al duidelijk. Van der Meijden: “De gemeente Den Haag heeft

19

En dat groeipad ziet er indrukwekkend uit. Van der Meijden en Zein hebben internationale uitbreidingsplannen. Het eerste is Brussel aan de beurt. Maar ook

‘Behalen van titel ‘Ondernemer van het Jaar’ is de kroon op ons ondernemerssucces’ ons laten weten dat ze het fantastisch vonden dat wij de prijs hadden gewonnen. Zeker voor een expatstad als Den Haag is de aanwezigheid van een bedrijf als het onze van groot belang, vonden zij. Juist omdat de toegang tot goede kinderopvang vaak door expats wordt meegenomen in de overweging om zich in Den Haag te vestigen. De gemeente heeft ons dan ook alle medewerking toegezegd, mochten we struikelblokken tegenkomen op ons groeipad.”

naar Genève en Milaan wordt gekeken. “Ook dit zijn typische expatsteden waar ons concept goed aan zou kunnen slaan. In 2012 willen we tien locaties in Den Haag hebben en eentje in Brussel. Daarnaast willen we gaan starten met flexibele opvang in de avonden en weekenden. Vooral net gearriveerde expats missen vaak nog een sociaal netwerk aan familie en vrienden en vinden moeilijk een oppas.” www.focushaaglanden.nl

Robbie Zein (geheel links) en Jan van der Meijden (geheel rechts) van Zein Child Care Group

WINTER 2010

4

KAMER VAN KOOPHANDEL

KvK boekt succes met Starterstraject en Coachpool

Professionele begeleiding verhoogt slagingskans eigen bedrijf Ondernemers die zich goed voorbereiden op de start van hun bedrijf hebben een grotere kans van slagen. Ook begeleiding na de start werkt positief. Het KvK-Starterstraject en de KvK-Coachpool zijn twee voorbeelden van succesvolle publiek private samenwerkingsverbanden tussen de Kamer van Koophandel, diverse gemeenten en coaches.

20

Tekst: Danny Peters, Kamer van Koophandel Den Haag Fotografie: Sicco van Grieken en KvK Stijlweb

H

et Starterstraject is bedoeld voor ondernemers die maximaal anderhalf jaar staan ingeschreven in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK). Coachpool sluit hier op aan door diensten aan te bieden aan ondernemers die tot vijf jaar staan ingeschreven. En in het Westland zelfs voor alle gevestigde ondernemers. Beide trajecten zijn van toepassing in een aantal gemeenten die subsidie verlenen om deze regelingen mogelijk te maken (zie kaders). Met het Starterstraject krijgen ondernemers subsidie op producten en diensten van de KvK. Seminars, adviesgesprekken en het handelsnaamonderzoek komen hiervoor in aanmerking. Ondernemers die een positief advies krijgen van een bedrijfsadviseur van de KvK kunnen deelnemen aan het traject. Voor alle elf deelnemende gemeenten (zie kader) geldt dat de klant eerst een eigen bijdrage van honderd euro moet betalen. Vervolgens vergoedt de des­ betreffende gemeente een deel van de kosten van de KvK-producten en -diensten. De vergoeding verschilt per gemeente. Ondernemers krijgen tussen de 350 en 700 euro subsidie.

Diverse gemeenten verlenen subsidies voor professionele begeleiding van ondernemers

“Ondernemers die meedoen aan het Starterstraject maken hun bedrijf ‘ready to go’”, aldus KvK-bedrijfsadviseur Margreet Niemansverdriet. Niemans­ verdriet is de drijvende kracht achter alle Starterstrajecten. Ze maakt afspraken met de diverse deelnemende gemeenten en voert samen met haar collega’s gesprekken met ondernemers die willen deelnemen. “Dit is een laagdrempelige manier voor ondernemers om zich voor te bereiden op de start van hun bedrijf. Ze verhogen hiermee hun kans van slagen, wat weer goed is voor de werkgelegenheid. De ondernemers bepalen zelf welke seminars ze willen volgen en wanneer ze adviesgesprekken

Deelnemende gemeenten aan het Starterstraject Delft Den Haag Hillegom Lansingerland Leidschendam-Voorburg Leiden

Lisse Pijnacker-Nootdorp Rijswijk Wassenaar Zoetermeer

willen met hun vaste aanspreekpunt bij de KvK”, aldus Niemansverdriet. Studenten van de Haagse Hogeschool hebben dit jaar in opdracht van KvK Den Haag onderzoek gedaan naar de ervaringen met en de effecten van het Starterstraject. Hieruit blijkt dat iets meer dan de helft van de deelnemers aan het Starterstraject uiteindelijk is gestart met zijn/haar onderneming. 42 Procent is nog niet gestart en 7 procent heeft het bedrijf beëindigd of is uitgeschreven. Slechts één respondent is failliet verklaard. Het merendeel van de starters start als eenmanszaak: 88,4 procent. 7,4 procent start als Vennootschap Onder Firma en 3,6 procent start als Besloten Vennootschap. De gemiddelde leeftijd van de ondernemers is 38,9 jaar. Ervaringen deelnemer Danielle van der Woude heeft een advies- en praktijkbureau voor interieurstyling. Zij heeft deelgenomen aan het Starterstraject en volgt momenteel het Coachpooltraject. “Halverwege mijn opleiding interieurstylist heb ik me in laten schrijven bij de KvK. Via Margreet Niemansverdriet ben ik in het Starters-

FOCUS HAAGLANDEN

traject terechtgekomen. Vanaf dat moment is het heel snel gegaan. Ik heb mijn vakopleiding afgemaakt en ben seminars gaan volgen. De begeleiding van Margreet heb ik als heel positief ervaren. Ze denkt met me mee en geeft praktische tips, bijvoorbeeld over mijn website. Ze is scherp maar ook meelevend en menselijk. Ik heb onze gesprekken als opbouwend en bemoedigend ervaren.” Naast de adviesgesprekken heeft Van der Woude diverse seminars gevolgd. “Je hoort hier veel zaken waar je zelf niet aan denkt als beginnend onder­ nemer. Het heeft mij veel verheldering gebracht. Buiten praktische zaken als boekhouding, belastingdienst en marketing richt ik mij ook op de toekomst. Met het seminar ‘Starten met importeren’ kan ik onderzoeken of ik op termijn zelf bepaalde spullen kan importeren.” Van alle ondernemingen die deelgenomen hebben aan het Starterstraject gaat het met de meerderheid uitstekend, zeer goed of goed. Met 38 procent van de ondernemers gaat het slecht of matig. Als er wordt gekeken naar de omzet van alle ondernemers, ligt deze op ongeveer 43.000 euro. Gemiddeld zijn de ondernemers 33 uur per week bezig met hun bedrijf. Coachpool Om de goede voorbereiding van de start van een eigen bedrijf een extra impuls te geven in de voortgang, is de KvK-Coachpool opgericht. Zes gemeenten subsidiëren coachingsactiviteiten die deelnemende ondernemers naar keuze kunnen invullen. Ook hier verschilt zowel het subsidiebedrag, 750 of 1.000 euro, als de eigen bijdrage per gemeente. Iedere gemeente heeft een eigen pool met professionele coaches ter beschikking met ervaring in het ondernemerschap. Op de website geven de coaches hun specialisaties aan en hoeveel uur coaching zij geven voor het desbetreffende subsidiebedrag. Hun specialisaties liggen op het gebied van marketing, communicatie, financiering, administratie en bedrijfsvoering. Van der Woude heeft in aansluiting op het Starterstraject voor het Coachpool-

21 Interieurstyliste Danielle van der Woude is deelnemer aan zowel het Starters- als het Coachpooltraject

Deelnemende gemeenten aan het Coachpooltraject Delft Den Haag Leiden

Lisse Westland Zoetermeer

traject gekozen. “Mijn coach helpt me toch door te gaan als ik het even niet meer weet. Er komt zoveel op je af waarbij het fijn is als je kunt afstemmen of je op de juiste weg bent. Iedere vier weken stellen we nieuwe doelen die ik bij de volgende afspraak gerealiseerd wil hebben. De focus kan hierbij bijvoorbeeld liggen op acquisitie en contacten leggen.”

‘toegangspoort’ richting commerciële marktpartijen die coaching aanbieden. Uit landelijk onderzoek is gebleken dat ondernemers een verhoogde slagingskans hebben met hun eigen bedrijf als ze zich laten coachen op ondernemerskwaliteiten. De reguliere coachingstarieven weerhouden ondernemers er vaak van een coach in te huren. Het coachpooltraject laat ondernemers zien wat coaching voor hen kan betekenen.”

De deelnemers waarderen het Coachpooltraject met een 8,3 gemiddeld. Margreet Niemansverdriet is vanuit de KvK coördinator van de Coachpool: “Als KvK zijn wij een onafhankelijke

www.kvk.nl/starterstrajectdenhaag www.kvk.nl/coachpool www.kvkcoachpool.nl www.createhomestyle.com

Waardering Coachpool door deelnemers Uitstekend

Goed

Voldoende

Waardering Coach

43 procent

40 procent

17 procent

Toepasbaarheid advies/informatie

30 procent

53 procent

17 procent

Beschikbaar aantal uren

17 procent

43 procent

40 procent

Aanzetten tot nadenken

33 procent

50 procent

17 procent

WINTER 2010

4

VRH

Burgemeester en brandweercommandant over de Wet Veiligheidregio’s:

Veiligheid kent geen ‘grenzen’ meer in Haaglanden Een mijlpaal? “Ja, beslist”, zegt burgemeester Arnoud Rodenburg van Midden-Delfland. “Met het inwerking treden van de Wet Veiligheidsregio’s op 1 oktober kwamen andere wetten te vervallen, zoals de Brandweerwet. Dat mag zeker een mijlpaal heten in het veiligheidsbeleid. Het Rijk bevestigt nu van bovenaf een beweging die onderop in de regio’s al jaren gaande is.”

22

Tekst: Hans Oerlemans i.o. Veiligheidsregio Haaglanden Fotografie: Sicco van Grieken

H

aaglanden liep voor op het Rijk. Op 1 januari 2009 werd de Gemeen­ schappelijke Regeling Veiligheidsregio Haaglanden van kracht en op 1 januari 2010 was Brandweer Haaglanden een feit. De medewerkers van de lokale brandweerkorpsen en de GHOR kwamen in dienst van het nieuwe ‘veiligheids­ bedrijf’. Ook al het materieel werd overgedragen. Het bestuur bestaat uit de burgemeesters van de samenwerkende gemeenten. Arnoud Rodenburg heeft Financiën in zijn portefeuille. In een dubbelinterview schetsen hij en regionaal brandweercommandant Esther Lieben waar de veiligheidsregio nu staat. “Acht relatief kleine, lokale eenheden zijn in één keer gefuseerd tot een grote brandweerorganisatie met 1.400 medewerkers”, zegt Lieben. “Op alle terreinen krijg je ineens met een totaal andere schaalgrootte te maken. De overgang is soepel verlopen, dankzij een grondige voorbereiding. Onze mensen hebben er keihard aan gewerkt. Maar we zijn er nog niet. In de praktijk stuit je voortdurend op zaken die nog moeten worden afgestemd. De automatisering is altijd een hoofdpijndossier bij dit soort fusies. Ook het managen van de nieuwe organisatie vraagt om andere competenties. Ineens heb je een afdeling Personeels­ zaken voor 1.600 medewerkers en moet je allerlei zaken Europees gaan aanbe­ steden.”

Regio zonder grenzen Burgemeester Rodenburg wijst op de voorgeschiedenis: “Collegiale samen­ werking tussen brandweer, politie en geneeskundige hulpverlening bestaat al heel lang in Haaglanden. Als het om veiligheid gaat, zijn we een regio zonder

Burgemeester Arnoud Rodenburg van Midden-Delfland (links) en regionaal brandweercommandant Esther Lieben

binnengrenzen. Toen bij ons in MiddenDelfland een groot bollenbedrijf in brand stond, kwamen korpsen uit de hele regio assisteren. Andersom rijden onze drie tankautospuiten naar branden elders in de regio.” Met alleen goeie intenties om samen te werken ben je er niet, benadrukt Rodenburg. “De samenwerking moet ook perfect kunnen verlopen. Brandweermensen uit diverse korpsen dienen dezelfde taal te spreken en dezelfde protocollen te hanteren. Dat is nu geregeld met de Wet Veiligheidsregio's. Landelijk gelden uniforme eisen aan opleiding, oefening en bijscholing zowel voor professionals als voor vrijwilligers. En ook gelden

dezelfde specificaties voor apparatuur en materieel. Dat heeft ons in het voortraject veel interne discussies bespaard over kwaliteitseisen.” Volgens Lieben schuilt hier ook een gevaar in. “De kwalificaties zijn nu zo gedetailleerd geformuleerd dat het een rem zet op vernieuwing. We hebben weinig ruimte om zelf invulling te geven aan taken en functies. Het Rijk schiet hier te ver door. Tegelijkertijd ligt er de vraag te innoveren en meer kostenefficiënt te opereren. Daarvoor moet je juist bestaande kaders open­ breken. Dat botst met elkaar. Bovendien leveren de opleidingseisen een berg papierwerk op. Voor elke medewerker

FOCUS HAAGLANDEN

moet precies worden bijgehouden wat hij of zij aan opleidingen en trainingen heeft gedaan en nog behoort te doen. Ik had graag meer ruimte gehad om vertrouwen en verantwoordelijkheid te leggen bij onze mensen.” Beter dan blussen Wat heeft een ‘kleine’ landelijke gemeente als Midden-Delfland aan de Veiligheidsregio? Rodenburg: “Vergis je niet. Om ons heen ligt een stedelijk gebied met twee miljoen inwoners. Midden-Delfland is ook Randstad. Kijk naar de voltooiing van de A4. We gaan hier een tunnelbak bouwen van zes kilometer die overgaat in een landtunnel van twee kilometer. Dat moet een superveilig stuk snelweg worden. Midden-Delfland kan hiervoor terugvallen op de expertise van de Veiligheidsregio. Als zich ergens in de regio een groot vraagstuk rond veiligheid aandient, hebben we voortaan een bestaande structuur om het op te pakken.” Lieben vult aan: “We spreken bij het veiligheidsbeleid over de koude en warme fase. Het meest spectaculair is natuurlijk het bestrijden van branden en calamiteiten. Op die momenten kijkt de hele wereld over je schouders mee. Maar de koude fase is net zo belangrijk: voorkomen dat er incidenten ontstaan. Want ook al kunnen we heel goed branden blussen, de ellende is dan al geschied. Ik wil nog meer nadruk leg­gen op preventie om menselijk leed en materiele schade te voorkomen, maar ook om te kunnen besparen op de in­zet van hulpdiensten en gemeenten.” Rodenburg is het hier van harte mee eens: “Een grote brand of calamiteit heeft enorme implicaties. Als de slachtoffers zijn afgevoerd en de situatie weer onder controle is, heeft de gemeente nog de handen vol aan de nasleep. Denk aan de opvang van mensen die erbij betrokken waren en het herstel van de schade. Daarom zijn risicoanalyses zo belangrijk. Dat geldt voor de aanleg van de A4, maar bijvoorbeeld ook voor grote publieksevenementen. Wat afgelopen zomer in Duisburg gebeurde tijdens de LoveParade is afschuwelijk. Zou het in Haaglanden kunnen gebeuren?”

23 “Als het om veiligheid gaat, zijn we een regio zonder binnengrenzen”, aldus burgemeester Arnoud Rodenburg

Rodenburg toe. “Maar in Haaglanden zijn we er wel heel alert op. Bij elk groot evenement bepaalt de Veiligheidsregio samen met de organisatie en de gemeente hoe alles zo verantwoord mogelijk kan gebeuren. Je moet goed

Volgens Lieben zorgt succesvolle preventie voor een merkwaardige paradox. “Hoe beter we erin slagen calamiteiten te voorkomen, hoe minder risicobewust het publiek wordt. Mensen moeten zich veilig voelen, maar hoe veiliger ze zich

‘Hoe veiliger mensen zich voelen, hoe minder alert ze zijn’ doordenken wat er in het ergste geval mis zou kunnen gaan. Dat gebeurt allemaal in het voortraject en daar hoort de buitenwereld weinig van.”

voelen hoe minder alert ze zijn. Pas na een ernstige woningbrand gaan de omwonenden rookmelders kopen.”

Uniforme eisen aan personeel brandweer Sinds 1 oktober 2010 telt Nederland 25 wettelijk vastgestelde veiligheidsregio’s die samenvallen met de politie- en ambulanceregio’s. De aangesloten gemeenten werken samen op het gebied van brandweer, rampen- en crisisbeheersing, geneeskundige hulpverlening en openbare orde. Het bestuur bestaat uit de bur­gemeesters met als voorzitter de burgemeester die tevens korpsbeheerder is. In Haaglanden is dat burgemeester Jozias van Aartsen van Den Haag. Volgens de nieuwe wet heeft de veiligheidsregio onder meer de volgende taken: • inventariseren van risico’s op branden, rampen en crises; • adviseren van het bevoegd gezag over deze risico’s; • voorbereiden op de bestrijding van branden en calamiteiten; • aanschaffen en beheren van materieel; • verbeteren van de kwaliteit van het personeel. Het Besluit Personeel Veiligheidsregio’s stelt zeer gedetailleerde eisen aan de opleiding en vaardigheden van brandweerpersoneel. Dit is bedoeld om landelijk overal dezelfde kwaliteit van zorg te garanderen. Het besluit gaat uit van competenties gekoppeld aan functies en niet meer zoals in het verleden van rangen.

Waar veel mensen samenkomen kan altijd iets ernstigs voorvallen, licht

WINTER 2010

4

GRONTMIJ

Stadsgewest Haaglanden en Grontmij stimuleren werken aan fietsroutes

Samen sterk In de strijd tegen de files en in de verbetering van regionale fietspaden staat samenwerking centraal. Advies- en ingenieursbureau Grontmij en het Stadsgewest Haaglanden hebben de

24

handen ineengeslagen om twee langeafstandsfietsroutes in de regio te verbeteren. “In feite loop je met een oliekannetje rond, en druppel je als het nodig is.”

Tekst: Hans Rebers i.o. Grontmij Beeld: Bart Maat

H

et zijn uiteindelijk mensen die het moeten doen, daarover zijn alle betrokkenen het eens. In de bestrij­ ding van files door het verbeteren van de regionale fietspaden, is samenwer­ king tussen de (medewerkers van de) betrokken partijen essentieel. Grontmij en het Stadsgewest Haaglanden werken sinds 2007 samen om deze partijen bij elkaar te brengen en te stimuleren zich in te zetten voor het gemeenschappelij­ ke doel. Namens het Stadsgewest Haag­ landen is dit Dick de Korte, programma­ coördinator Fiets. Namens Grontmij zijn dit senior procesmanager Jeroen Smink en adviseur stedelijke ontwikkeling Leonie van den Hoek.

Het begin In 2006 startte het toenmalige ministe­ rie van Verkeer en Waterstaat (V&W, inmiddels Infrastructuur en Milieu) met het programma Fileproof. Hieronder vielen 42 projecten die gezamenlijk de files in Nederland terug moesten drin­ gen. Eén van deze projecten is Fiets file­ vrij. Voor dit project is het ministerie een nauwe samenwerking aangegaan met de Fietsersbond. Doel is om auto­ mobilisten die op fietsbare afstand (tot vijftien kilometer) wonen en dagelijks in de file staan, te stimuleren om de fiets te pakken naar het werk.

V.l.n.r. Jeroen Smink, Leonie van den Hoek en Dick de Korte

Smink vertelt over de begindagen: “Nadat adviesbureau SOAB op basis van wachttijd (Waar sta je het langste stil?) de File Top 50 had samengesteld, is gekeken voor welke files het verbeteren van fietspaden het meeste effect zou sor­

de regio Haaglanden de hoeders van het proces. Het stimuleren van de vele betrokken partijen is daarin zeer belang­ rijk. Smink: “Het zijn de gemeenten die de fietspaden moeten aanleggen en in beheer hebben. Regionale fietsroutes

‘Te vaak zag je nog aan de fietspaden waar de gemeentegrenzen liggen’ teren. Vijf routes werden de eerste pro­ jecten van Fiets filevrij. Van den Hoek vult aan: “Twee van deze fietsroutes lig­ gen in het Stadsgewest Haaglanden. Een fietsroute parallel aan de A12, tussen Zoetermeer en Den Haag, en een fiets­ route parallel aan de A13, tussen Delft en Rotterdam. Ideale routes om mensen te stimuleren de fiets te pakken!” Stimuleren Het woord valt niet voor het eerst: sti­ muleren. Grontmij en het Stadsgewest zijn voor wat betreft deze fietsroutes in

gaan over de gemeentegrenzen heen. Wil je goede fietsroutes, dan moeten deze gemeenten dus samenwerken. Te vaak zag je nog aan de fietspaden waar de gemeentegrenzen liggen. Verandering van kleur of breedte, ineens geen voorrang meer, of straat­ verlichting die plotseling ophoudt.” De Korte vervolgt enthousiast: “Wij stimuleren de betrokken partijen, naast gemeenten zijn dat bijvoorbeeld de pro­ vincie, stadsregio Rotterdam en bedrij­ ven, om samen de schouders eronder te zetten. Onze rol is in feite het rond­

FOCUS HAAGLANDEN

lopen met een oliekannetje en af en toe druppelen als het nodig is. Wie is er aan zet, en hoe hou je de vaart in het proces? Wij zorgen ervoor dat dit zo soepel mogelijk verloopt. Ook bestuurders op het juiste moment betrekken, maakt daar deel van uit. Als je de regionale bestuurders achter je krijgt en een intentieverklaring laat ondertekenen, dan sta je sterker.” De Korte illustreert het met een mooi praktijkvoorbeeld: “Onder het spoor Den Haag - Gouda, dat deels in de gemeente Pijnacker-Nootdorp ligt, moest een fietstunnel komen in plaats van de bestaande gelijkvloerse overgang. De fietstunnel is een belangrijke verbinding in de A12 fietsroute. ProRail is hier verantwoordelijk voor, maar had een strak budget en wilde een goedkopere tunnel met rechte wanden aanleggen. Maar wij weten dat mensen dit soort tunnels als onprettig en sociaal onveilig ervaren. Wij zijn toen op verzoek van Pijnacker-Nootdorp met ProRail om de tafel gaan zitten en uiteindelijk heeft ProRail de financiële ruimte gevonden om toch een veilige tunnel met schuine wanden te realiseren. We hebben hier een duidelijke katalysatorrol gehad. ”

vijf projecten, nog een project in Haaglanden opgestart is: de snelfietsroutes tussen Den Haag en Leiden, genaamd de Velostrada en de Via 44. Smink: “Al heel snel heeft de Fietsersbond bij V&W aangegeven dat het zonde zou zijn aan Fiets filevrij geen vervolg te geven.” V&W deelde deze mening en heeft tot 2013, 21 miljoen extra vrijgemaakt voor nog vijftien fietsroutes, waaronder de Hofplein­ fietsroute tussen Den Haag en Rotterdam. De Korte: “Samen sta je sterk. Het is prachtig om te zien dat als je

mensen voldoende stimuleert, ze op een gegeven moment zelf de handschoen oppakken en met creatieve ideeën komen. De samenwerking met Grontmij is daarbij zo goed bevallen, dat we ook buiten Fiets filevrij om voor de A12-fietsroute samen hebben gewerkt om de mensen uit de auto en op de fiets te krijgen! Niet alleen beschik­ken zij over veel kennis, maar ze hebben ook een uitgebreid netwerk van mensen die van groot belang kunnen zijn in het goed verlopen van het proces. Kennis en kennissen, noem ik dat altijd. Beide zijn nodig.”

25

Ook communicatie met de gebruikers van de snelfietsroutes maakt een belangrijk deel uit van de succesvolle methodiek van Fiets filevrij. Van den Hoek: “Al je werk is immers voor niets als de mensen niet weten dat er zoveel verbeterd is en je daardoor snel en comfortabel kunt fietsen. De communicatiestrategie wordt geheel in de geest van het project samen bepaald. Met de mensen uit het veld dus. Daarbij proberen we zoveel mogelijk door de ogen van de fietsers te kijken.” Kennis en kennissen De fietsroute langs de A13 ligt er inmiddels mooi bij, langs de A12 zijn er nog wat plekken waar aan gewerkt moet worden. In beide gevallen is echter gebleken dat dingen samen oppakken werkt. Het werkt zelfs zo goed, dat al kort na de start van de eerste

Nieuw geasfalteerd fietspad tussen Delft en Rotterdam in het kader van het project Fiets filevrij A13

WINTER 2010

4

KENNISALLIANTIE AAA

Bezoekers werden uitgedaagd en geïnspireerd

Kennisfestvial 2010: Grenzeloos innoveren Een drukte van jewelste: ruim 1.400 deel­nemers bijeen in een hangar op Rotterdam The Hague Airport. Op 15 november vond het drukst bezochte Kennisfestival tot op heden plaats. Het thema dit jaar: grenzeloos innoveren. De hoofdorganisator was de Kennisalliantie uit Delft.

26

Tekst: Hans Bongers Fotografie: Etienne Oldeman

H

et Kennisfestival voor ondernemers en kennisinstellingen uit de Randstad is elk jaar weer een grote belevenis. “Het is dé gelegenheid voor ondernemers en onderzoekers om nieuwe ideeën op te doen en nieuwe kansen te verkennen”, aldus directeur Nico van Buren van organisator Kennis­alliantie. Het programma bestond uit een plenaire bijeenkomst op het hoofd­podium, een groot aantal workshops en het Innovatieplein. Het plenaire programma duurde tot 14.00 uur en vervolgde na 16:00 uur met ‘Meet the Dragons’. Op het hoofdpodium (zie kaders) werden na de introductie door dagvoorzitter Kim Coppes twee innovatieve projecten in het zonnetje gezet. Vervolgens konden de bezoekers kiezen uit de vele workshops. Deze vonden plaats in tien speciaal hiervoor ingerichte bussen, die buiten de hangar waren opgesteld. Tussen de plenaire sessie door konden de mensen terecht op het Innovatieplein. Hier toonden succesvolle bedrijven uit Zuid-Holland hun innovatieve producten. Zo was er veel belangstelling voor de openbare high tech werkplaats van Zuid-Holland CabFabLab, Secrid en verschillende bedrijven van Technet. De studenten van de TU Delft presenteerden hun Novabike, de eerste Nederlandse motorracer op bio-ethanol. Er was ook een primeur: Voertuig Innovatie Techniek Nederland (VITN) uit Lisse introduceerde een Hyundai SUV voorzien van de energiezuinige Smart Save Box. VITN heeft een contract afgesloten met Hyundai om alle IX35 SUV's te voorzien van zo’n Smart Save Box. Alle deelnemende ondernemers deden nieuwe zakelijke contacten

De Haagse wethouder Kool (Economie) reikt eerste prijs ESNC uit

op en be­zoekers kregen gratis advies, tips en ideeën om succesvol te kunnen innoveren. Metropoolgemeente Rotterdam – Den Haag Via een video sprak de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb de aanwezigen toe en legde daarbij vooral veel nadruk op de kracht van samenwerken. Hij sprak ook namens zijn Haagse collega, burgemeester Van Aartsen. Rotterdam en Den Haag werken samen als metropoolregio en waren beide

gast­gemeenten voor het Kennisfestival 2010. Aboutaleb benadrukte dat de regio beschikt over ‘weergaloze’ kennis. Kennis op het gebied van medische toepassingen, transport, logistiek en havenbedrijven en niet te vergeten de waterkennis van Delft. Aboutaleb: “De locatie van het Kennisfestival op Rotterdam The Hague Airport is niet toevallig gekozen: het symboliseert de samen­ werking om binnen de regio het ondernemersklimaat te versterken.” Later in de middag lieten vertegen­woor­ digers van de gemeenten tijdens de

FOCUS HAAGLANDEN

workshop ‘1 + 1 = 3’ zien met welk aanbod zij ondernemers kunnen faciliteren. Investeerders gezocht Je hebt een fantastisch concept, maar nu nog een investeerder die je op weg helpt! Eén van de achttien workshops leerde de deelnemers succesvol te pitchen. De ondernemers kwamen enthou­ siast naar buiten, ervan overtuigd dat ze met de drie gouden tips hun verhaal zó overtuigend kunnen brengen, dat investeerders met ze in zee willen. Goede voorbeelden van een succesvolle pitch werden in de tweede helft van de mid­dag gegeven tijdens de HOPE sessie ‘Meet the Dragons’: een live uitvoering van het televisieprogramma waarin jonge ondernemers hun idee ‘pitchen’ voor een groep investeerders. ‘Meet the Dragons’ werd geopend door de Britse vicepremier Nick Clegg. Hij ging in op het belang van innovatie voor de Europese economie. Na afloop voelden de aanwezigen zich uitgedaagd en geïnspireerd. Of zoals een onder­nemer vertelde: “Ondernemen is een uitdagende, creatieve manier van bewust worden en kansen identificeren. En daarvoor heb ik vandaag een hoop inspiratie opgedaan. Én geweldige nieuwe contacten. Het was een lange maar fantastische dag!” Het Kennisfestival 2010 is georganiseerd door de Kennisalliantie in Delft in samen­­ werking met de gemeenten Rotterdam, Den Haag, Westland, HOPE Entrepreneurship, GEW, TNO, Syntens, Agentschap NL, WFIA en Medical Delta.

Kennisbruggen Innovatieprijs Vanuit het project Kennisbruggen werd de Innovatieprijs uitgereikt aan het beste en meest innovatieve idee. Gekeken is naar onder andere de commerciële en innovatieve waarde, de zelfstandigheid en creativiteit en het gebruik van het kennisaanbod. Uit ruim dertig Kennisbruggen-matches werden drie finalisten gekozen. Tijdens het Kennisfestival bepaalde het publiek wie er met de felbegeerde prijs vandoor ging. Om dat mogelijk te maken ontwierp SPING BV, partner van Kennisbruggen, een innovatief ‘live voting’-systeem waarbij elke aanwezige zijn of haar stem kon uitbrengen via sms. Het scoreverloop was direct te volgen op een centraal scherm in de hangar. Al snel was duidelijk wie de hoofdprijswinnaar was. Dagvoorzitter Kim Coppes reikte samen met wethouder Korrie Louwes van Rotterdam de Kennisbruggen Innovatieprijs uit aan de winnaar Michael van der Bent, die voor Sky Lite Holland duurzame verpakkingen voor kostbare en kwetsbare apparatuur ontwikkelde.

27

Studenten TU Delft winnen navigatiecompetitie Je bent op een muziekfestival en je bent in de ’mood’ om te dansen. Maar al je vrienden zijn in serieuze gesprekken verwikkeld. Je toetst in je telefoon ‘dansen’ en voilà, een pijl wijst naar de plek waar de meeste mensen dansen. Met dit ‘moodkompas’ wonnen drie studenten van de TU Delft de Nederlandse editie van de European Satellite Navigation Competition (ESNC). De prijs werd hen overhandigd door de Haagse wethouder Kool. De competitie, in Nederland ge­organiseerd door de Kennisalliantie, zoekt innovatieve nieuwe toepassingen voor het Europese navigatiesysteem Galileo, bekend van onder andere de TomTom. Het concept voor een festivalapplicatie is nieuw. Het idee is ‘ReMood’ gedoopt. ‘Mood’ voor stemming en ‘Re’, omdat je een nieuwe stemming zoekt. Je kunt bijvoorbeeld op zoek zijn naar dansende of blije mensen, je kunt aan­ geven dat je eenzaam bent of het juist te druk vindt. “ReMood speelt in op de trend dat festivals innoveren om de beleving te vergroten. Dit is een leuke nieuwe gadget die zowel voor de bezoeker, als voor de festivalorganisatie toegevoegde waarde heeft”, zegt student Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek Jos Reijneveld, één van de drie bedenkers.

Met 1.400 bezoekers was dit het drukst bezochte Kennisfestival tot op heden

WINTER 2010

4

ACTORION COMMUNICATIE

GHT uit Wateringen ontwikkelt veilig reparatiesysteem voor de glastuinbouw

Investering in Repair Shuttle verdient zich terug Op bezoek bij Glass Handling Technic (GHT) in Wateringen. Dit samenwerkingsverband van vier vennoten in de glastuinbouw, ontwikkelde de Repair Shuttle waarmee iedere glastuinbouwer zelf veilig het dak van zijn kassen kan repareren. GHT won hiermee op 25 oktober de Goede Praktijken Competitie 2010, categorie branches. Deze competitie is één van de activiteiten van de Europese campagne ‘Veilig uitvoeren van onderhoudswerk’.

28

Tekst: Daniëlle Driessen Fotografie: Corine Janssen

I

n de productiehal van Batist Alumi­ nium Constructies in Wateringen – één van de vier vennoten – staat een proefopstelling: het glazen dak van een kas met het prototype van de Repair Shuttle, simpel en ingenieus. John Berghman, van Batist, heeft de verzamelde pers in de kantine dan al verteld waarom de Repair Shuttle is ontworpen: “De kassen zijn tegenwoordig groot en hoog en daardoor is het repa­ reren en vervangen van kapotte ruiten ‘tricky business’ geworden. Momenteel doen reparateurs dat hangend aan de constructie, gebruik makend van een ladder midden tussen de gewassen en van een steigerplank op het dak. Dat levert gevaarlijke situaties op: de glaszetter op het dak is niet gezekerd, de steigerplank heeft geen hek, glasplaten kunnen wind vangen en kapot vallen. De Repair Shuttle is op alle fronten een verbetering. Het is een reparatiesysteem voor op het dak en het bestaat uit een verplaatsingsplatform met een glaslift en glasopslag. Het platform rolt over een rails langs de kasgevel. Op het dak staat een reparatiewagen - met ruimte voor twee man - die door de goot naar de te repareren plek kan rijden. In een minuut of vijftien heb je een nieuwe glasplaat gelegd. Dat is vijftig procent sneller dan als je het op de ouderwetse manier doet. Bijkomend voordeel is dat het risico op overdracht van virussen van de ene kas op de andere nu aanzienlijk kleiner is. Je hebt immers geen externe reparateur meer nodig die op een dag meerdere kasbedrijven af gaat. Nog afgezien van gewasschade die er kan ontstaan doordat de reparateurs vaak midden tussen de gewassen moeten staan.”

De vier vennoten van GHT. V.l.n.r.: Wil Bakker (TST), Herman Batist & John Berghman (beide van Batist Aluminium Constructies BV) Tom Zwanenburg & Joost van der Waay (beide van vd Waay Machinebouw)

Goed voor de financiële continuïteit “We hebben de Repair Shuttle in een sectorbreed gedragen samenwerkingsverband kunnen ontwikkelen. Dat zegt wat voor een sector die zwaar getroffen is door de crisis”, aldus Berghman. Ze waren alle vier afzonderlijk al jaren actief in de glastuinbouw: het onderhoudsbedrijf Totaal Service voor de Tuinbouw (TST), Van der Waay Machinebouw, De Groot Techniek en Batist Aluminium Constructies. Zomer 2007 werden ze door de Stichting Coördinatie Calamiteitenbestrijding Glastuinbouw (CCG) gevraagd een deugdelijke onderhouds- en reparatievoorziening te

ontwikkelen. De stichting ziet toe op de naleving van het in 2002 afgesloten convenant ‘Veilig repareren’ en controleert herstelwerkzaamheden na calamiteiten. Het project werd gefinancierd enerzijds door de vier vennoten en anderzijds door de Stichting CCG met hulp van de Hagel­ unie (een verzekeringsmaatschappij voor de glastuinbouw) en de Rabobank. Voor alle partijen binnen de sector, maar ook de banken en de verzekeraar, pakt de Repair Shuttle gunstig uit, denkt Berghman. “Want een kortere reparatietijd beperkt de schade en dat waarborgt de financiële continuïteit van de klant.

FOCUS HAAGLANDEN

29

De proefopstelling van de Repair Shuttle voor de glastuinbouw bij Batist Aluminium Constructies in Wateringen

Voor de glastuinbouw­onder­nemer is het even een investering. Zeker als je in aanmerking neemt dat de glastuinbouw heel erg is gericht op opbrengst. Hoe groter het glasoppervlak, de glasplaten, hoe groter de opbrengst. Maar onderhoud na glasbreuk houd je altijd, dus de investering loont. We zijn nu bezig met de eerste leveringen.” MARS II Buiten op de parkeerplaats van Batist werd de MARS-II gedemonstreerd. Traffic Service Nederland won op 25 oktober met dit Mobile Automatic Roadblock System de publieksprijs. De MARS II is een voertuig waarmee de chauffeur veilig verkeersafzettingen langs de weg kan plaatsen, met behulp van een touchscreen in de cabine. Al rijdend, twintig kilometer per uur, legt hij eerst een Andreasmat (om aankomend verkeer te attenderen op de wegafzettingen). Dan koppelt hij de mobiele afzetting met botskussen los en daarna zet hij de bekende oranje pionnen neer. Alles volautomatisch. Kijk op: osha.europa.eu/fop/netherlands, doorklikken naar Europese Campagne en dan naar 2010-2011: Veilig onderhoud

‘Veilig onderhoud, het werk draait door’ Tijdens het event ‘Veilig onderhoud, het werk draait door’ in Bussum, 25 oktober, won Glass Handling Technic in Wateringen met de Repair Shuttle de Nederlandse Goede Praktijken Competitie 2010, categorie branches. Het juryrapport noemde de Repair Shuttle “een sprekend voorbeeld van een technische inno­ vatie gericht op veilig onderhoud, die zich ook terug laat verdienen in de praktijk”. Winnaar in de categorie 100-plus-bedrijven was Twence Afval en energie. Twence ontwierp een veilige onderhoudssteiger voor de verbrandingsketels. De nieuwe steiger wordt aan de wand van de ketel –achttien meter hoog – gemonteerd. In de wand worden daarvoor speciale aanhechtpunten gemaakt. Resultaat is een stabiele steiger op maat, met vloeren die driehonderd kilo per vierkante meter kunnen dragen. John Berghman van Glass Handling Technic en Mark Althof van Twence kregen een cheque van € 2.500 en een ticket naar Boedapest. Hun innovaties zijn namelijk ook genomineerd als Nederlandse inzending voor de Europese Good Practice Award 2011. Op 28 april 2011 (Werelddag voor veiligheid en gezondheid op het werk) wordt in Boedapest de Europese winnaar bekend gemaakt. De Good Practice Award is een hoogtepunt in de campagne ‘Veilig uitvoeren van onderhoudswerk’, die gedurende 2010 en 2011 in heel Europa wordt gevoerd. De campagne ‘Veilig uitvoeren van onderhoudswerk’ is bedoeld voor organisaties, ondernemingen en bedrijven van verschillende groottes en sectoren, De campagne richt zich vooral op deelname van kleine en middelgrote ondernemingen. Iedereen die betrokken is bij veiligheid en gezondheid op het werk wordt uitgenodigd deel te nemen, met name veiligheids- en gezondheidsinsti­ tuten en organisaties, vakbonden, werkgeversorganisaties, bedrijven, managers, werknemers en vertegenwoordigers van organisaties op het gebied van arbeidsomstandigheden.

WINTER 2010

4

RAADSLID.NU

Vereniging zet zich in voor professionalisering raadlidmaatschap

Enerverend jaar voor Raadslid.Nu Raadslid.Nu zet zich in voor de professionalisering van het raadlidmaatschap in Nederland. In 2010 zijn er weer enkele flinke slagen gemaakt met onder andere regionale netwerkbijeenkomsten en een digitale competentiescan. Bestuurslid Petra Tiel: “Het werk van raadsleden wordt steeds uitdagender. Als vereniging kunnen wij hen helpen hun werk nog beter uit te voeren.”

30

Tekst: Hans Rebers Beeld: Actorion Communicatie

H

et verkiezingsjaar 2010 was een enerverend jaar voor Raadslid.Nu. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart betrad een groot aantal nieuwe gezichten de Nederlandse raadszalen. Met de steun van het ministerie van Binnenlandse Zaken, heeft de vereniging dit jaar veel voor hen kunnen betekenen, aldus Petra Tiel, bestuurslid van Raadslid.Nu en deelraadslid in stadsdeel Amsterdam-Zuid: “Al voor de verkiezingen heeft toen­ malig minister van Binnenlandse Zaken Guusje ter Horst zich uitgesproken over het belang van onze vereniging in de professionalisering van raadsleden en daarmee in de kwaliteit van het openbaar bestuur in Nederland.” De minister zette haar woorden kracht bij door Raadslid.Nu een subsidie te verstrekken. Met dit geld heeft de vereniging zich het afgelopen jaar ingezet voor competentieverbetering van raadsleden. Zo zijn er verspreid over het land in totaal twaalf regionale netwerkbijeenkomsten georganiseerd. Tiel: “In gemeentehuizen in heel Nederland boden we de raadsleden een aantal kwalitatief hoogwaardige workshops aan. Deze werden gegeven door onze kennispartners Actorion Communicatie, BMC Management en Advies, De Beuk Organisatieadvies en accountantsbureau Ernst & Young. Na afloop konden de deelnemers onder het genot van een borrel kennis en ervaringen delen.” Tevens heeft de vereniging advies­ bureau Berenschot opdracht gegeven een competentiescan te ontwikkelen. Tiel: “Als raadslid heb je verschillende rollen, en voor elke rol zijn bepaalde competenties vereist. De competentie­ scan, die binnenkort voor leden

beschik­baar wordt op het besloten gedeelte van onze website, wordt gemaakt op basis van een online vragenlijst die de leden in kunnen vullen. Aan de hand van de antwoorden die ze geven, wordt aangegeven welke competenties nodig zijn voor hun rol, en vooral welke nog in onvoldoende mate ontwikkeld zijn. Vervolgens biedt de website een overzicht van cursussen

al gevonden, maar volgens Tiel kan het nog beter: “Sinds dit jaar kunnen raadsleden namelijk het lidmaatschap declareren bij de gemeente. Binnenlandse Zaken wil iedereen hiermee aanmoedigen lid te worden. Bovendien krijgen raden die zich collectief aan­ melden een korting van tien procent.” Naast deze financiële ontwikkelingen heeft Raadslid.Nu de leden steeds meer

‘Sinds dit jaar kunnen raadsleden het lidmaatschap van Raadslid.Nu declareren bij de gemeente.’ van externe partijen, die de raadsleden kunnen helpen deze competenties verder te ontwikkelen.” Ook zet de vereniging zich in voor het vergroten van de naamsbekendheid van de Vertrouwenslijn. Deze Vertrouwenslijn is een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken, de Stichting M. (die ook Misdaad Anoniem coördineert), het Nederlands Genootschap voor Burgemeesters en de Wethoudersvereniging. Tiel: “De verruwing van de maatschappij treft ook lokale politici. Raadsleden worden steeds vaker geïntimideerd of zelfs met fysiek geweld bedreigd door mensen die het oneens zijn met bepaalde besluiten. Wij willen dit soort vreselijke zaken bespreekbaar maken, en de raadsleden de weg naar deze Vertrouwenslijn wijzen.” Landelijk congres Zoals na elke bestuursperiode zegden ook in 2010 aftredende raadsleden hun lidmaatschap op. Veel nieuwe raads­ leden hebben de weg naar Raadslid.Nu

te bieden, aldus Tiel: “Zo gaan we naast de eerder genoemde regionale bijeenkomsten en de competentiescan op de website, in 2011 een groot congres organiseren. Door decentralisatie komt er steeds meer op het bordje van gemeenten terecht. Het college moet dit uitvoeren, en je hebt capabele raads­ leden nodig om hier controle op uit te oefenen. Op het congres, dat in 2011 plaats zal vinden, bieden we de raads­ leden kennis die ze nodig hebben om dit goed te kunnen doen. Bovendien zitten de nieuwe raadsleden tegen die tijd een jaar in de raad. Het ideale moment dus om ervaringen met elkaar uit te wisselen: hier wordt iedereen beter van.” Zwaarder maar uitdagender Het worden dus uitdagende tijden voor raadsleden. Volgens Tiel worden raadsleden door de crisis steeds vaker aan­ gesproken op hun diverse rollen: “Als raadslid ben je bijvoorbeeld volksvertegenwoordiger. Als je dus bijvoorbeeld de subsidie voor een bepaalde

FOCUS HAAGLANDEN

31

In 2010 organiseerde Raadslid.Nu in gemeentehuizen door heel het land netwerkbijeenkomsten

vereniging stopzet, dan wordt je hierover op straat aangesproken door de achterban die je vertegenwoordigt. Tegelijkertijd moet je als raadslid ook duidelijke kaders stellen aan het college. Je kan bijvoorbeeld de wethouder cultuur beperken in zijn investeringen. Zo maak je als raadslid constant afwegingen tussen je diverse rollen. Als het geld over de plinten klotst, kan iedereen wel cadeautjes uitdelen, dat is niet zo moeilijk. Maar door de crisis zijn die tijden voorlopig voorbij. Dat maakt het werk van raadsleden zwaarder, maar ook uitdagender. Ik denk dat juist nu Raadslid.Nu raadsleden kan helpen bij de uitvoering van hun taken.”

Raadslid.Nu houdt zich bezig met de professionalisering van het raadlidmaatschap in Nederland. Daarbij hoort ook een professionele organisatie. In 2010 heeft de vereniging vier nieuwe bestuursleden verwelkomd, te weten: 1. Petra Tiel, deelraadslid te stadsdeel Amsterdam-Zuid 2. Mark den Boer, gemeenteraadslid te Graafstroom 3. Frank Rozenberg, gemeenteraadslid te Leidschendam-Voorburg 4. Faouzi Achbar, deelraadslid te Feijenoord (Rotterdam) Deels ter vervanging van vertrekkende bestuursleden, deels als uitbreiding van het bestuur. Petra Tiel, sinds maart bestuurslid: “Als landelijke vereniging willen we dat het bestuur zowel geografisch als wat betreft politieke kleur divers is. Onze bestuursleden komen dus uit alle delen van het land, en beslaan het gehele politieke spectrum. Van links tot rechts, en van de landelijke politieke partijen tot de lokale partijen.”

www.raadslid.nu

WINTER 2010

4

KORT

Resultaten lezersonderzoek Focus Haaglanden

32

In het voorjaar van dit jaar is een onderzoek onder de lezers van Focus Haaglanden uitgevoerd. Ongeveer zeshonderd mensen hebben hieraan meegewerkt. Hieruit is voortgekomen dat de lezers het magazine waarderen met een gemiddelde van 7-. Het taalgebruik en de frequentie van Focus Haaglanden worden als positief

ervaren. Het gebruikte beeldmateriaal kan nog afwisselender en dynamischer. Minder portretfoto’s en meer praktijkbeelden. Hierin is door de redactie al enige variatie in aangebracht. Ook vindt een kwart van de lezers de teksten te lang. In het najaarsnummer en het huidige nummer zijn de tekstlengten al ingekort.

De voornaamste kritiek werd geuit op het formaat van het blad. Dit wordt door een groot deel van de lezers als ‘groot’ of ‘te groot’ ervaren. De redactie en de uitgever onderzoeken momenteel of het formaat aangepast kan worden. De redactie van Focus Haaglanden bedankt via deze weg alle respondenten voor hun deelname aan het onderzoek.

Miljoenenontbijt VNO-NCW West Rondom Prinsjesdag worden in de regio verschillende ‘Miljoenenontbijten’ gehouden. Eén van de grotere is dat van VNO-NCW West dat dit jaar voor de zevende keer werd gehouden in Theater Diligentia. Het evenement, waar gesproken wordt over de gevolgen van het regeringsbeleid en de politieke situatie voor het regionale bedrijfsleven, werd deze keer georganiseerd door VNO-NCW West, Deloitte, ING Bank, Randstad en de gemeente Den Haag. Ruim vijfhonderd gasten waren aanwezig. Het najaarsnummer van Focus Haaglanden werd onder de bezoekers verspreid. Gastspreker was toenmalig minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Piet Hein Donner. Jeroen Smit, beter bekend als auteur van ‘De prooi’ (het boek over het verval van ABN AMRO) trad aan als dagvoorzitter. “Nederland lijkt goed uit de crisis te komen”, meende Donner. “Werkgevers en werknemers hebben goed samengewerkt om de gevolgen van de economische crisis in te dammen. Dat resulteerde bijvoorbeeld in het pensioenakkoord.” Toch waar-

Piet Hein Donner vertelt op het Miljoenenontbijt van VNO-NCW West over Nederland en de crisis

schuwde hij dat we nog niet tot de orde van de dag kunnen overgaan. Bezuinigingen zijn nodig omdat de staatsschuld te groot is geworden.

Tijdens de discussie onder leiding van Smit, ging het onder andere over de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt.

Nieuwe subsidieregeling Groengastankstations Per 1 januari 2011 gaat er een nieuwe subsidieregeling van start voor Groengastankstations. Een tankstation kan dan van het Stadsgewest Haaglanden een subsidie ontvangen van maximaal € 80.000 voor het starten van een Groengasvulpunt. Eén van de voorwaarden voor het verkrijgen van de subsidie is dat bij het Groengasvulpunt de CO2-

neutrale brandstof Groengas getankt kan worden, eventueel naast andere brandstoffen. “Met het stimuleren van rijden op Groengas levert het Stadsgewest Haaglanden een bijdrage aan de vermindering van de klimaatproblematiek en zorgt het voor schonere lucht in de regio”, aldus regiobestuurder Milieu, Christiaan van der Kamp.

Alle informatie over de nieuwe sub­ sidieregeling, maar ook over welke autodealers in de regio Groengasauto’s verkopen, is te vinden op: www.haaglandenrijdtschoon.nl

FOCUS HAAGLANDEN Brandweer Haaglanden kiest voor regionale aanpak tijdens Brandpreventieweken Brandweer Haaglanden heeft dit jaar in oktober voor het eerst als regionale brandweer aan de Brandpreventieweken meegedaan. Voorheen organiseerde iedere gemeente zijn eigen activiteiten rondom deze week. De Brandpreventieweken worden jaarlijks in de maand oktober gehouden en vormen een landelijke campagne ter voorkoming van brand. Ook Brandweer Haaglanden is actief in de strijd voor meer brandveiligheid. Dit jaar was het thema ‘Wat doe JIJ bij brand?’. Op verschillende locaties in de regio was Brandweer Haaglanden aanwezig met de brandveiligheidskaravaan. Onderdeel van de karavaan vorm-

de een mobiele container, omgebouwd tot levensechte mini-woning. Bezoekers konden ervaren wat er gebeurt als in notime een huis vol rook staat en zij gedesoriënteerd moeten proberen de deur naar buiten te vinden. Daarnaast werden via het computerspel ‘Game je uit de brand’ (www.spelmetvuur.nl) tips gegeven om brand te voorkomen. Ook is een ‘Wat doe jij bij BRAND?KRANT’ uitgebracht. Een ‘reality’ krant vol brandverhalen over waargebeurde incidenten in de regio. Meer informatie: www.brandweer.nl/ haaglanden/organisatie/wat_doe_jij_bij/

Bezoekers kunnen ervaren hoe het is om in een mini-woning vol rook, de weg naar buiten te vinden

33

Unieke samenwerking in programma ‘Versterking Rampenbestrijding en Crisisbeheersing’ De Veiligheidsregio Haaglanden heeft onlangs het programma ‘Versterking Rampenbestrijding en Crisisbeheersing 2010-2012’ opgesteld. Uniek aan dit programma is de samenwerking door twaalf organisaties (de hulpdiensten en de gemeenten) in Haaglanden in één integraal en gecoördineerd verbeterprogramma. De samenwerking is gericht om rampen en crises in Haaglanden te voorkomen en effi-

ciënt en effectief op te treden als Haaglanden door een ramp of crisis wordt getroffen. In het programma wordt een vijftal domeinen genoemd. In elk domein zijn diverse projecten ondergebracht. Een domein wordt ‘getrokken’ door één van de hulpdiensten. De projecten moeten er toe leiden dat de Veiligheidsregio Haaglanden voldoet aan de nieuwe Wet Veiligheidsregio's. Het gaat dan om de

VRH heeft internationaal inzetbaar team bij overstromingen De Veiligheidsregio Haaglanden (VRH) beschikt sinds begin november over een internationaal inzetbaar team voor het optreden bij overstroming. Dit Water Search and Rescue Team is tot stand gekomen binnen een internationaal samenwerkingsverband met Brandweer Ostrava (Tsjechië) en Brandweer Merseyside (Liverpool, UK), met subsidie vanuit de EU. De reddingseenheid kan bij overstro-

mingen wereldwijd optreden om men­sen te redden, te evacueren of te voorzien van levensreddende hulp. Binnen 24 uur na alarmering kan het team in een rampgebied aanwezig zijn en in één keer vijftig personen vervoeren naar een veilige plaats. Het team kan vervolgens tien dagen volledig ‘selfsupporting’ optreden.

volgende domeinen: Domein Infor­ matievoorziening (trekker Politie Haaglanden), Domein Opleiden, Trainen en Oefenen (trekker Geneeskundige Hulpverlening Ongevallen en Rampen), Domein Melding en Opschalen (trekker Politie Haaglanden), Domein Leiding en Coördinatie (trekker Brandweer Haaglanden), Domein Risicobeleid en Planvorming (trekker Brandweer Haaglanden).

Correctie In het najaarsnummer van 2010 is een foutief adres in het onderschrift bij de foto van Zoetermeers Buitenhof (pagina 19) genoemd. Dit gebouw staat niet aan de Afrikaweg, maar op de hoek van J.L. van Rijweg/Van Leeuwenhoeklaan.

Meer informatie www.watersave.nl

WINTER 2010

4

HOPE XXL

Verbeter de wereld, begin klein en eindig groot: bij de Verenigde Naties

Wat gij niet wilt dat u geschiedt… Discussiëren en brainstormen over een betere en rechtvaardigere wereld. Onder leiding van initiatiefnemer Chris van de Ven uit Duiven - en met steun van Rabobank - hebben tien jongeren uit De Liemers (Gelderland) dat tien keer gedaan in 2009. Vandaar XXL. HOPE staat voor Human Odyssey of People’s Elevation. Het project HOPE XXL zelf is als ‘richtinggevend totaalbeeld’ allerminst een

34

odyssey of zwerftocht.

Tekst Gemma Schoot Fotografie Bas van Spankeren

R

abobank Foundation faciliteert momenteel de verspreiding van het concept HOPE XXL over een aantal regio’s in Nederland. Inclusief Haaglanden dat met Den Haag als stad van vrede en recht niet mag ontbreken. De teller staat nu op vijf Rabo-werk­ gebieden. In alle regio’s verdiepen Nederlandse en buitenlandse studenten zich in de grote kwesties van deze tijd. Overal moet dat leiden tot een lijst van honderd nastrevenswaardige beginselen en oplossingen voor een betere wereld. De ‘Liemers List’ met 85 punten, resultaat van de Liemerse discussies, dient als leidraad. De punten zijn gerangschikt onder de thema’s economie, duurzaamheid, oorlog & vrede en ontwikkelingssamenwerking. Oud-minister Jan Terlouw van D66 en lid van het Comité van Aanbeveling: “Ik neem mijn pet af voor dit discussiemanifest.” Frits Bloemberg was een van die Liemerse jongeren maar is nu met zijn debatbureau in Den Haag actief in de verspreiding van het concept. “Uiteindelijk willen we de regionale lijsten in 2012 trechteren tot één List van honderd punten en die willen we presenteren op een grote, landelijke manifestatie. Daarna schalen we het op naar VN-niveau. De punten zijn het waard om vertaald te worden in concrete VN-resoluties.” Wereldburgers In de preambule van het manifest schrijven de ‘jonge, onafhankelijke wereldburgers’ uit de Liemers dat ze richting willen geven aan het menselijk

handelen vanuit ‘het universele, on­omstreden en humane principe’ dat ‘men anderen behandelt zoals men zelf behandeld wil worden’. Dat principe gaat op voor individuen én staten, zodat ook de rechten en positie van zwakkeren worden gewaarborgd. Deze en andere gedachten over een menswaardige samenleving worden nu in HOPE XXL uitgewerkt. Initiatiefnemer Chris van de Ven, oud-leraar maatschappijleer en nu directeur van het Cultureel Centrum in Duiven, liep er al twintig jaar mee rond: “We leven in een goed georganiseerd land, maar lopen voortdurend als verwende burgers te klagen en te mopperen. Dat staat niet in verhouding tot de

omstandigheden waarin miljoenen mensen in de derde wereld moeten leven. Tegelijkertijd groeit het aantal mensen dat vindt dat we positiever en opbouwender met elkaar om moeten gaan en dat we moeten ophouden met het plegen van roofbouw op de aarde. Kijk naar mensen als Herman Wijffels, die al jaren praat over een nieuwe, positieve en totale visie op een rechtvaardige en duurzame samenleving op wereldschaal. Maar de grote beweging blijft stagneren. HOPE XXL biedt een richtinggevend totaalbeeld.” www.hope-xxl.com

Partner Partner in in gebiedsontwikkeling gebiedsontwikkeling

Als integraal adviseur zijn wij goed in het oplossen van complexe locatievraagstukken. Als integraal adviseur zijn wij goed in het oplossen van complexe locatievraagstukken. Wij maken planconcepten, treden op als procesmanager en brengen projecten tot realisatie. Wij maken planconcepten, treden op als procesmanager en brengen projecten tot realisatie. Altijd vanuit partnerschap. Fysiek sterk in ruimte en vastgoed, sociaal gedreven en klimaatAltijd vanuit partnerschap. Fysiek sterk in ruimte en vastgoed, sociaal gedreven en klimaatbewust. Grontmij is thuis in de stad. bewust. Grontmij is thuis in de stad.

U en Actorion Communicatie:

Eén team. Eén doel. Communicatie is ónze sport. Bouwen aan een boodschap die scoort. De lat hoog leggen. Samen de horden nemen. Soms met een lange adem, maar ook met oog voor snelheid als het moet. Met dat ene doel voor ogen: een goed resultaat voor onze klanten. Dat is de drive van onze adviseurs: de wil om te winnen. Met dezelfde passie en emotie als in sport. Sprint naar www.actorion.nl of toets behendig 026 443 82 87.

Actorion Communicatie zorgt o.a. voor:

Actorion Communicatie

• strategisch advies

Arnhemsestraatweg 346

• detacheringen / interim-management

6881 NK Velp

• productiecoördinatie

T 026 443 82 87

• interactieve media

E [email protected]