The Story of the Jews - AG filmhuis Vrijdagavonden, 20.00 uur, balkonkamer 21 november 2014 Aflevering 1: In the Beginning Circa 1500 voor het begin van onze jaartelling tot het ontstaan van het Christendom. Ontwikkeling van het monotheïsme. Joodse mythologie als effectieve bepaling van de Joodse identiteit. Aflevering 2: Among Believers Het verhaal van het Joodse volk van de Middeleeuwen tot de Renaissance. 12 december 2014 Aflevering 3: A Leap of Faith De explosie van creativiteit en de bijdrage van het Joodse volk aan de moderne cultuur. Aflevering 4: Over the Rainbow Twee belangrijke richtingen: sommigen volgden hun passie voor sociale gerechtigheid en anderen omarmden de dynamiek door te emigreren naar de VS. 9 januari 2015 Aflevering 5: Return Hoe de horror van massavernietiging de rest van de wereld beïnvloedde. Met de creatie van Israël blijft het Joodse verhaal relevant voor het lot van de wereld. Reflectie Onze reactie op het verhaal zoals dat wordt verteld door Simon Schama. Onderlinge discussie van de toeschouwers aan de hand van de vraag waarop het antisemitisme is gebaseerd.
Story of the Jews – deel 1: In the Beginning Identiteit van de Joden is niet ras, huidskleur, voedsel enz., maar hun verhaal. Schama: “We are our Story”. Geen archeologisch bewijs van de exodus uit Egypte Ca. - 1500: Aanvaarding van de Mosaïsche geboden, als belofte en plicht Ca. - 1000: ten tijde van koning David oudste concrete archeologische vondst Ca. - 700: De Thorah wordt geschreven Ca. - 600: Val van Jeruzalem, verwoesting van de tempel, deportatie van Joodse elite door de Babyloniërs Ca. - 450: terugkeer uit ballingschap, herstel tempel. Contact met Joodse vestigingsplaats op eiland Elefantine in de Nijl bij Aswan Ca. -300 tot – 100: assimilatie met het Hellenisme Ca. begin jaartelling: bibliotheek Dode Zee rollen Ca. + 70: rebellie tegen Romeinen, val van Jeruzalem, optreden van historicus Flavius Josephus.
Story of the Jews – deel 2: Among Believers Dit deel gaat over eerste 1500 jaar van onze jaartelling. Vanuit Joods gezichtspunt onderscheid tussen 3 perioden: • Romeinse rijk tot de kerstening door keizer Constantijn, circa 3½ eeuwen. • Dominantie van het Christendom tot de komst van de Islam; circa 4½ eeuwen • Samenleven met Christendom óf Islam; circa 7 eeuwen Schama geeft voorbeelden aan de hand van locaties. Periode 1: Zippori, Rome. Systematisering leefregels, ontstaan van de Talmud, betrekkelijk tolerante situatie. Periode 2: Antiochië. De antisemitische kerkvader Chrysostomos demoniseert de Joden, verbod op de Talmud, uitsluiting van openbare ambten. Periode 3: Caïro: centrum van Joodse cultuur, samenleven met Islam in segregatie en tolerantie; not equal, but neighbour. Cordoba: productieve samenleving met de Islam; rijke cultuur, tot de herovering door de Christenen. Lincoln: keuze tussen bekering of onteigening en verbanning. Gerona, 1263: publiek theologisch debat over de goddelijkheid van Jezus = diens status als Messias. 14e eeuw massale vervolging en massamoorden, verspreiding over geheel Europa, Ottomaane Rijk en de Arabische wereld. Venetië: tolerante situatie; Joodse wijk genaamd gheto.
Story of the Jews, deel 3 – A Leap of Faith Explosie van creativiteit Bijdrage van Joodse volk aan moderne Europese cultuur Doorbreking van de Middeleeuwse vooroordelen Verlichtingsdenkers en Joodse intellectuelen nodigen elkaar wederzijds uit tot Ratio en Tolerantie. Godsdienstvrijheid – Scheiding kerk en staat MAAR: Spinoza wordt nog verketterd in 1657 Medio 18e eeuw: Moses Mendelssohn, vertaling Hebreeuwse bijbel in het Duits Medio 19e eeuw: Circa 36,000 Joden in Berlijn, d.i. ruim 10% Wagner contra Meyerbeer Na 1870: herleving van de Jodenhaat in Frankrijk 1894: Dreyfus veroordeeld Parijs en Wenen centra van antisemitisme 1896: Theodor Herzl publiceert Der Judenstaat
Story of the Jews, deel 4: Over the Rainbow Oost en Midden Europa: chassidisme Eind 18e eeuw: opdeling van het Pools-Litouwse koninkrijk Opleving nationalisme en antisemitisme 1881: Moord op Alexander II – Joden vals beschuldigd
Pogroms rond de eeuwwisseling, massaslachtingen in Polen, Litouwen, Ukraïne
Joden in de USA 1850 tot 1920 emigratie van 2,2 miljoen Joden naar de VS. Succesvol in wetenschap, zakenleven en kunst. Lower East Side Manhattan, later ook Brooklyn Voorbeelden± Irving Berlin, George Gershwin, Joshua Nelson Yip Harburg en Harold Arlen: The Wizard of Oz, met topsong ‘Over the Rainbow’
Hitler’s gedroomde supergetto
Madagascar is jarenlang door Europese mogendheden overwogen als de locatie waarheen de Joden konden worden gedeporteerd.
1897: Frankrijk verovert en koloniseert het koninkrijk Madagascar 1903: Theodor Herzl prefereert Palestina als Joods thuisland, maar hij oppert ook mogelijke alternatieven: Madagascar, Argentinië, Uganda. Uganda was een aanbod van Chamberlain. Koloniale mogendheden overwegen diverse mogelijkheden, waaronder ook Suriname. 1904: Herzl overlijdt 1905: Zionistisch congres besluit dat het sowieso Palestina moet zijn. 1918: Na WOI wordt deportatie serieus bepleit door o.a. UK, Nederland, Polen. Madagascar is bij hen inmiddels de favoriete mogelijkheid. 1940: Revival van het Madagascar plan. Hitler stelt aan Pétain (Vichy France) voor om Madagascar aan Duitsland over te dragen, met het voornemen de Europese Joden daarheen te deporteren. Vichy-France wil Madagascar niet afstaan; UK beheerst de zee en werkt ook niet mee, het plan gaat niet door.
Januari 1942: Wannsee conferentie Beslissing om alle Joden in door Nazi Duitsland beheerste gebieden uit te roeien door vergassing.
Story of the Jews, deel 5: Return Na WOI: UK belooft een ‘Joods nationaal tehuis’ in Palestina, Balfour Declaration Diplomaat Chaim Weizmann : dringt aan op beschikbaarstelling van gedeeld Palestina
Realist Jabotinsky: samenleven met Arabieren is kansloos; strijd wordt onvermijdelijk Idealist Martin Buber geeft filosofisch inhoud Na WOII en de holocaust: Stichting van Joodse staat gesteund door meerderheid in de VN. Organisator David Ben Goerion drukt door. 1948 Israël – oorlog met Arabische buurstaten en met de Palestijnen Simon Schama verzucht: Nu zijn de Joden muurbouwers, de openheid van het Judaïsme is verdwenen.
The Story of the Jews Discussie 9 januari 2015
WAAROP IS HET ANTISEMITISME GEBASEERD? Wij overwegen vijf mogelijke argumenten voor wantrouwen en haat jegens het Joodse volk.
1. Schuld aan de dood van Jezus 2. Voorkeurspositie op religieuze gronden 3. Voorkeurspositie op culturele gronden 4. Niet loyaal aan de nationale staat 5. Aangeboren eigenschappen
Antisemitisch motief 1
Schuld aan de dood van Jezus Vanuit primitief Christelijk antisemitisme wordt verondersteld dat de Joden schuldig zijn aan de dood van Jezus. De Joodse religieuze leiders drongen bij het Romeinse gezag aan op zijn arrestatie en kruisiging. Daarbij komt de Joodse ontkenning van de historische betekenis van Jezus als Verlosser. ------------------------------------------------
Was dit motief historisch van groot belang? Wordt dit motief nu nog steeds gehanteerd?
Antisemitisch motief 2
Voorkeurspositie op religieuze gronden Er wordt verondersteld dat Joden zichzelf beschouwen als een door God uitverkoren volk, en dat zij daarom altijd streven naar een voorkeurspositie ten opzichte van niet-Joden. ------------------------------------------------------------------
Was dit motief historisch van groot belang? Wordt dit motief nu nog steeds gehanteerd?
Antisemitisch motief 3
Voorkeurspositie op culturele en educatieve gronden Aan zowel lichamelijke als geestelijke ontwikkeling (hygiëne, wetenschap, kunst) geven Joden bij de opvoeding van hun kinderen doorgaans een hoge prioriteit, met als resultaat een gemiddeld hoger opleidingsniveau en maatschappelijk succes. Dat leidt tot jaloezie bij niet-joden. --------------------------------------------------------------
Was dit motief historisch van groot belang? Wordt dit motief nu nog steeds gehanteerd?
Antisemitisch motief 4
Niet loyaal aan de nationale staat De Joden waren een volk zonder staat. Er werd verondersteld dat van hen dus geen nationale solidariteit kan worden verwacht. Zij zouden zich dus nooit loyaal kunnen opstellen tegenover de staat waarin zij leven. ----------------------------------------------------------------
Was dit motief historisch van groot belang? Wordt dit motief nu nog steeds gehanteerd
Antisemitisch motief 5
Aangeboren eigenschappen Er wordt verondersteld dat de Joden gemeenschappelijke genetische kenmerken bezitten die hen zozeer doen verschillen van niet-joden dat samenleven praktisch onmogelijk is. ---------------------------------------------------------------
Was dit motief historisch van groot belang? Wordt dit motief nu nog steeds gehanteerd?
Aanvullende argumenten De onderstaande argumenten worden niet op het scherm gepresenteerd. Ze zijn naar voren gekomen tijdens de discussie, hetzij vanuit de gespreksleiding, hetzij vanuit de deelnemers. Ad 1: Schuld aan de dood van Jezus Jezus was zelf een Jood. Hij nam aanvankelijk bij zijn landgenoten een dominante plaats in als free lance prediker, heelmeester, beweerd afstammeling van David en adspirant koning. De gevestigde religieuze leiders zagen in hem een concurrent en wilden hem uitschakelen. Evenals Jezus zelf zijn zij echter niet representatief voor het gehele Joodse volk. Van collectieve schuld is uiteraard geen sprake. Ad 2: Voorkeurspositie op religieuze gronden De arrogantie van Christenen is minstens even groot. De koloniserende Europese mogendheden zijn eeuwenlang uitgegaan van de door God gegeven superioriteit van het Christendom. Dat komt tot uiting in onderdrukking en uitbuiting van niet-Europese volken, in het bijzonder de slavernij.
Ad 3. Voorkeurspositie op culturele gronden Inderdaad waren de Joden duidelijk oververtegenwoordigd in de wereld van kunst, wetenschap en commercie. Hun strenge voorschriften betreffende hygiëne zorgde er voor dat zij minder kwetsbaar waren voor besmettelijke ziekten; op grond daarvan kregen zij de schuld als vermeende veroorzakers van die ziekten. De veronderstelde maatschappelijke superioriteit geldt slechts voor een elite, net zoals bij niet-Joden. De overgrote meerderheid van de Europese Joden behoorde tot het arme proletariaat. Ad 4. Niet loyaal aan de nationale staat Zoals duidelijk uit de filmserie blijkt hebben veel Joden hun uiterste best gedaan om zich loyaal op te stellen als staatsburgers van het land waar zij leefden. Dat is echter altijd met wantrouwen bejegend: als ze zich (net als veel niet-Joden) niet loyaal gedroegen dan werd dat als ‘typisch Joods’ beschouwd, en als ze zich wel loyaal gedroegen dan werd dat beschouwd als een truc tot camouflage voor kwaadaardige bedoelingen. Ad 5. Aangeboren kenmerken Dit racistische argument werd met name door de Nazi’s gehanteerd. In hun ogen verhoudt het zogenaamde ‘Joodse ras’ zich tot het ‘Germaanse Heersersras’ in onoverbrugbare vijandschap. De onzinnigheid hiervan is zonneklaar. De Joden hebben zich gedurende 2000 jaar verspreid over en vermengd met allerlei volken. In het huidige Israël wonen Joden afkomstig uit mediterrane Europese landen, uit Rusland en Oost-Europa, uit de Arabische wereld en ook uit zwart Afrika. Zij verschillen dientengevolge onderling, vaak ook op uiterlijke kenmerken. Van een homogeen Joods ras is dus geen sprake. Hun gemeenschappelijke kenmerk is religieus, en uit zich door gemeenschappelijke leefgewoonten op basis van Thora en Talmoed.
