The Dutch are 'definitely weird' Het droomseizoen van Moniek Kleinsman. Wijs & Grijs in Hoger Onderwijs

Nº 09 / maart / 2005

Het droomseizoen van Moniek Kleinsman

Wijs & Grijs in Hoger Onderwijs

The Dutch are 'definitely weird'

Ontmoetingsplek in vuur en vlam

Inhoudsopgave Nº 09 / maart/ 2005

Sax is een redactioneel onafhankelijke uitgave van Saxion Hogescholen met vestigingen in Enschede, Deventer en Apeldoorn. Het magazine verschijnt maandelijks en wordt gratis verspreid onder ca. 18.000 studenten en 1.700 medewerkers van Saxion Hogescholen. Sax verschijnt tevens in de vorm van een online nieuwsversie via de webpagina: www.sax.nu

4 5 7 8 9 10 12 14 15 17 18 19 21

Meelifters verzieken de sfeer Saxion wil groeien in Apeldoorn Dumpen of gedumpt worden Academie LED creatief met luchtmatras Het droomseizoen van Moniek Kleinsman Walstraat 9: Ongewenste intimiteiten Nederlanders zijn 'definitely weird' Masterkeuze: wat je minimaal moet weten Van station Lochem naar Bistro Graaf Floris IIment: ‘wireless campus’ Hoe goed is Twente? Jaarverslagen hbo onder de maat Meer dan de helft van de docenten is 45+ In the picture: IJsberen met Aad Wever

Even

schrikken helpt

Als het studieadvies waarmee in Tilburg wordt geëxperimenteerd per 1 februari bindend was geweest, had de helft van alle eerstejaars op moeten krassen. De ervaring bij andere instellingen leert dat het uiteindelijk niet zo’n vaart zal lopen. u het studietempo van het kabinet omhoog moet, lijkt de opmars van het bindend studieadvies (bsa) in het hoger onderwijs onstuitbaar. In het hbo is het al sinds de vroege jaren negentig gebruikelijk om harde eisen te stellen aan de studievoortgang, maar gebeurt dit steeds vaker. Een recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en een eerder onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam tonen het nut aan. Het bsa zorgt misschien niet voor een hoger afstudeerrendement, maar de afvallers vallen wel eerder af en een grote groep studenten doorloopt de eerste studiejaren sneller. Van de weggestuurde studenten vinden negen van de tien hun negatieve advies terecht, volgens het Rotterdamse onderzoek. "Het voordeel van het bsa is dat studenten eerder overstappen en sneller op de juiste plek terechtkomen", zeggen de onderzoekers van de Erasmus Universiteit. "Het is voor docenten niet leuk om telkens een onvoldoende te moeten geven en slechte studenten houden de werkgroepen enorm op." Maar deze argumenten en ervaringen kunnen de studentenvakbond ISO niet overtuigen. "Het bsa is een goedkope manier om van trage studenten af te komen. Studenten willen allemaal graag op de juiste plek zitten, dat is het probleem niet. Voordat je hen met dwang om de oren slaat, moet je eerst je studiebegeleiding op orde hebben", vindt voorzitter Madelein Hofmijster. (HOP)

N

2

maart 2005

Infire brengt mensen samen

Wat is het in vuur dat mensen bij elkaar brengt? Met die vraag in het achterhoofd gingen Merel Brandon, Paul Klotz en Nico Zeeders aan het werk toen ze van hun opleiding Kunst & Techniek de opdracht kregen de intrigerende naam van deze Saxion academie vorm te geven in een even zo boeiende kunstzinnige als technische installatie. oor het project dat Infire werd gedoopt, kozen de drie vierdejaars studenten voor het thema vuur. "Hoewel vuur destructief is, lijkt het dat vuur mensen ook met elkaar verbindt", legt Merel uit. "Waarom kunnen we er uren naar kijken? Is het mogelijk door goed naar dit element te kijken een kunstwerk te bouwen dat op dezelfde wijze intrigeert en dat voor dezelfde interactie zorgt tussen mens en vuur, maar ook tussen de mensen onderling?", vult Paul aan. "Met onze installatie proberen wij een impressie van vuur te geven en een antwoord te geven op deze vragen. Een kunstmatig vuur dat de interactie tussen mensen en vuur nabootst en op sommige punten uitvergroot." Nico: "Het sociale aspect is erg belangrijk: de bezoekers worden

V

uitgenodigd om samen interactie te hebben met het vuur en hierdoor ook met elkaar". Zo ontstond na ruim een half filosoferen en ontwikkelen de elektronische ontmoetingsplek Infire. Van veraf lijkt het een groot vuur. Als je dichterbij komt, ontdek je dat je de installatie in kunt lopen. "Je merkt dat je de brandstof van het vuur bent. Als je het vuur inloopt, ontsteekt het vuur. Waar je loopt is het centrale punt van het vuur. Rond om je heen zie je vlammen. Ook de grond licht daar waar je loopt op. Het vuur geeft licht, warmte en geluid. De beweging van de vlammen is onvoorspelbaar en speels. Hoe meer mensen er in de installatie zijn, hoe hoger en heftiger het vuur wordt.

groeien in Apeldoorn én Deventer Saxion wil

Saxion Hogescholen wil in de Stedendriehoek Deventer-Apeldoorn-Zutphen groeien van 5500 hbo-studenten naar 8000. Het aantal hbo-studenten blijft in deze regio nu achter bij de landelijke trend. amen met ROC Aventus en de gemeenten Deventer en Apeldoorn heeft Saxion Hogescholen daarom een consortium gepresenteerd om gezamenlijk het beroepsonderwijs in de Stedendriehoek verder te ontwikkelen. De ambitie van Saxion Hogescholen om de marktpositie in westelijke richting te versterken is niet nieuw. In het najaar van 2004 verschenen hierover al diverse publicaties in de media waaronder dit magazine Sax en de digitale versie www.Sax.nu. "We hebben de afgelopen maanden benut om onderzoek te verrichten naar de wenselijkheid en mogelijkheden. De regionale benadering van het beroepsonderwijs vormde daarbij het belangrijkste uitgangspunt", aldus bestuursvoorzitter Cor Boom van Saxion. "Het blijkt dat op dit moment

S

het aantal scholieren in de Stedendriehoek dat naar het hbo gaat tien procent lager ligt je zou mogen verwachten. Bovendien valt er winst te behalen wanneer we er in slagen om de doorstroom van studenten vanuit het mbo naar Saxion te verbeteren. Die ervaring hebben we in Twente waar we door intensieve samenwerking met het ROC veel meer studenten uit het mbo naar Saxion weten te trekken, dan in den lande het geval is". Nieuwe opleidingen Volgens Cor Boom ligt het voor de hand om nieuwe opleidingen in de Stedendriehoek in Apeldoorn neer te zetten. "Diverse ministeries staan pal achter initiatieven waarbij regionale ontwikkelingen voor een economische

maart 2005

3

Zelfs je stem wordt vervormd en gemengd met vuurgeluiden zodat je echt het gevoel krijgt onderdeel te worden van de installatie. Ook is er de mogelijkheid om alleen of met meerdere mensen even in het vuur te gaan zitten en te genieten. Zo hopen we een plek te creëren waar mensen bij elkaar

komen en zich samen kunnen verwonderen over dit bijzondere element." Infire, het visitekaartje van de Academie Kunst & Techniek, werd eind februari onthuld in de centrale hal van de Saxion Stadscampus in Enschede en is nu te ‘beleven’ op de afdeling Wolvecamp van de Academie K&T.

impuls kunnen zorgen. Apeldoorn is bovendien een grote stad met veel potentiële studenten.Verder is ons in het verleden met aanvragen voor diverse nieuwe opleidingen duidelijk geworden dat Deventer de schaalgrootte mist om hier succesvol nieuwe leerwegen en studies tot ontwikkeling te brengen. Met Apeldoorn erbij zal dit naar we mogen verwachten minder problemen opleveren." Welke nieuwe opleidingen er in Apeldoorn komen en wat er zeker in Deventer blijft, valt volgens Cor Boom nu nog niet zeggen. Zeker is dat Saxion hbo-opleidingen wil aanbieden die het

economisch profiel van de stedendriehoek weerspiegelen, en daarmee een aantrekkelijk perspectief bieden voor studenten om na hun opleiding in de regio aan de slag te kunnen. "Dan valt te denken aan industriële kennisintensieve bedrijven, zakelijke dienstverlening, gezondheidszorg, veiligheid, toerisme en een lerarenopleiding." Het consortium zal de komende maanden contacten leggen met vertegenwoordigers van bedrijfsleven, non-profitorganisaties en overheden in de Stedendriehoek en ook verkennende gesprekken voeren met het Ministerie van OC&W.

Time-out

verbetert samenwerking Meelifters, telaatkomers en betweters. Ze zijn een nachtmerrie voor elke werkgroep. Een time-out om te praten over de samenwerking kan echter een hoop leed voorkomen, aldus Silvia Dewiyanti die onlangs op dit onderwerp promoveerde. en time-out verbetert de samenwerking, het groepsgevoel en de tevredenheid", zegt Silvia Dewiyanti beslist. "Extra voordeel is dat er na een time-out minder conflicten optreden. Die betere samenwerking heeft echter geen significant effect op de resultaten van het groepswerk. Vergelijk het met voetbal: je hebt een pauze nodig om de strategie te bespreken." Samenwerkend leren is ‘in’, zowel in het contactonderwijs als in het afstandsonderwijs. In de nieuwe onderwijsvorm is het klassikaal lesgeven bijna verdwenen. In plaats daarvan werken studenten in het hoger onderwijs samen in groepen. "Hoewel deze werkwijze zeer inspirerend kan zijn, leidt het regelmatig tot irritaties en soms zelfs tot conflicten wanneer mede-

E

studenten er de pet naar gooien. De oplossing voor dit probleem is volgens Dewiyanti simpel. Zo blijkt uit haar proefschrift ‘Learning together: positive experience' waarmee ze eind februari promoveerde aan de Open Universiteit Nederland in Heerlen. "Studenten zijn vaker tevreden over de samenwerking en de inzet van hun werkgroep als ze zo nu en dan een time-out inbouwen, een pauze waarin ze even reflecteren op het samenwerken zelf in plaats van op de opdracht. Het verbetert de samenwerking, het groepsgevoel en de tevredenheid." Dewiyanti verrichtte in dit kader vijf studies, waarbij zowel studenten uit het afstands-onderwijs waren betrokken als studenten uit het

GeenStijl

beste weblog

2004 GeenStijl is zowel door de jury als door het publiek tot winnaar van de Dutch Bloggies 2005 gekozen.

contactonderwijs, in dit geval PABOstudenten. Meelifters verzieken sfeer "Meelifters verzieken de sfeer", is ook de conclusie van een onderzoek dat werd verricht door de Universiteit van Groningen. Het gaat in op het bekende fenomeen van studenten in een projectgroep die brak van een nacht stappen nog in bed liggen terwijl de rest aan het werk is in het studielandschap. Die luie studenten die studiepunten halen door te parasiteren op het harde werk van medestudenten komen op iedere hogeschool en universiteit voor, concluderen de onderzoekers. Meelifters worden omschreven als profiteurs die liever chatten en surfen op het internet,

eker tien prijzen bleven er staan bij de door About:Blank georganiseerde Dutch Bloggies-uitreiking in het Museum voor Communicatie in Den Haag. De redactie van GeenStijl toonde immers één van haar trekjes door niet op te komen dagen. Maar ze toonde zich op haar eigen site wel erg blij met de toekenningen. De negen van de vijftien publiekprijzen had GeenStijl voor een groot deel te danken aan de eigen schare fans die was gaan stemmen. Daardoor werd GeenStijl ook de beste in categorieën als 'beste politieke weblog' en 'meest humoristische weblog'. Minder verassend waren publiekskeuzes voor best geschreven, best vormgegeven en de beste collectieve

Z

Saxion: Een docent

per 24 studenten Van de brede hogescholen heeft Inholland naar verhouding het laagste aantal docenten: per 28 studenten is daar één docent beschikbaar. De Christelijke Hogeschool Ede komt als beste uit de bus. Die school telt één docent per negentien studenten.

4

weblog. Ook de prijzen voor beste nieuwslog en meest originele weblog, benevens beste 'weblogbullie' en uiteraard beste weblog in het algemeen kwamen niet uit de lucht vallen. GeenStijl was ook de favoriet voor de vakjury die het weblog prees vanwege primeurs, lef en spektakel. De jury merkt op dat er nog veel ruimte is in de weblogmarkt voor eigenzinnige, kwalitatief hoogstaande logs die de strijd met GeenStijl en vast terugkerende nominaties als Retecool kunnen aangaan. De vakjury koos na ampel beraad tot best vormgegeven weblog Maanisch.com, juist voor Retecool en als best geschreven weblog: Vandenb.com.

at blijkt uit cijfers van de HBOraad over de student-docentverhouding in 2003. In de ranking scoort Saxion Hogescholen een 30e plaats in een veld van 45 hogescholen. In 2003 was er 1 docent beschikbaar op 24,2 studenten. In de voorliggende jaaren 1999 tot 2002 schommelde deze quote tussen de 23,6 en 23,0. Conclusie is dus dat het docentencorps binnen Saxion langzaam krimpt ten opzichte van de als maar stijgende aantallen studenten. Uit de landelijke cijfers blijkt dat hogescholen en universiteiten elkaar niet veel ontlopen. In het algemeen liggen de getallen zo tussen de vijftien en dertig studenten per docent. Bij individuele opleidingen zijn de verschillen echter aanzienlijk.

D

maart 2005

in bed blijven liggen of zich - in het meest legitieme geval - met ander werk bezig houden dan de studie. Ze bemoeien zich niet of nauwelijks met groepsopdrachten. De overige groepsleden moeten er maar iets harder aan trekken, vinden ze. De meelifter maakt zich geen zorgen, het uiteindelijke groepsproduct zorgt immers voor de benodigde studiepunten. Verzonnen smoesjes voor het niet gedane werk wekken irritatie binnen de groep en de sfeer wordt gaandeweg verziekt. Gek genoeg komt het zelden voor dat meelifters zonder pardon uit de groep geknikkerd worden. In slechts twee procent van de gevallen werd hier wel mee gedreigd en dan alleen bij meelifters die het echt te bont maakten.

Kunstopleidingen en agrarische studies steken gunstig af bij massastudies als economie en rechten. Helaas worden de precieze gegevens per opleiding alleen in visitatierapporten genoemd, maar niet centraal verzameld en actueel gehouden. In het wetenschappelijk onderwijs staat de Universiteit van Tilburg met één fulltime docent op 28,8 studenten onder aan de lijst. Wageningen Universiteit heeft gemiddeld één docent per 7,4 studenten. In het hbo doen behalve de Christelijke Hogeschool Ede vooral de Hogeschool Zuyd en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen het relatief goed met gemiddeld 21 studenten per docent.

Enschede bekend van

onderwijs en bier Bedrijven en instellingen bepalen voor een belangrijk deel het imago van een stad. Denk maar aan Philips en Eindhoven en de haven van Rotterdam. Enschede was lang bekend als textielstad maar dat imago is intussen volledig veranderd. Anno 2005 kleuren de Universiteit Twente, bierbrouwer Grolsch en verrassend genoeg ook de Saxion Hogeschool de stad.

at blijkt uit onderzoek van I&O Research. Die verrichtte een peiling onder de circa 800 Enschedeërs via het Enschede-panel. De deelnemers noemden UT en Grolsch het vaakst als bedrijf of instelling die het meest bepalend is voor het imago van de stad. De universiteit wordt door 37 procent genoemd, de bierbrouwer door 36 procent. Op enige afstand

D

meest genoemde organisaties. Grote bedrijven als Vredestein en Polaroid die al lang in de stad gevestigd zijn, worden veel minder genoemd (2 procent). De grootste werkgever, Medisch Spectrum Twente, eindigde op plaats tien. De toptien bedrijven en instellin-

volgt Saxion Hogescholen op de derde plaats met een score van 7 procent. FC Twente deelt een vierde plek met Holland Casino, Bijenkorf en internationaal onderwijsinstituut ITC. Onderwijs-instellingen vullen zo drie hoge posities in de top-tien van de

Supersisters Saxion

RSI bij studenten

alsnog bekostigd

bedreigt economie

Maandenlang touwtrekken heeft dan toch succes opgeleverd: Saxion Hogescholen mag in Enschede beginnen met een bekostigde masteropleiding nurse practitioner, in de volksmond ook wel hbo-dokter of ‘supersister’ genoemd. en jaar geleden deed Saxion Hogescholen een poging om deze master in Deventer van de grond te mogen tillen. Waar overal in het land hogescholen toestemming kregen om masteropleidingen nurse practitioner of physician assistant op te tuigen, kreeg Saxion Deventer telkens nul op het rekest. De gezondheidszorg in Nederland staat te springen om deze zogenaamde hbo-dokters, maar voor de Deventer regio golden kennelijk andere normen. Dus waagde Saxion een tweede poging, nu voor Enschede. Rond de afgelopen kerstvakantie werd het de

E

Studenten vormen in toenemende mate een risicogroep voor RSI. Uit onderzoek blijkt dat 57 procent van de studenten aan de universiteit Maastricht RSI-gerelateerde klachten heeft, waardoor op dit moment 1 op de 8 studievertraging oploopt.

bestuurders van Saxion al duidelijk dat deze aanvraag wel ‘rond’ zou komen, getuige het optimisme dat ondermeer klonk uit de woorden van bestuursvoorzitter Cor Boom in zijn nieuwjaarsrede. De nieuwe masteropleiding wordt om twee redenen met veel vlagvertoon door Saxion aan het programma toegevoegd. Ten eerste gaat het hier om een masteropleiding die door het ministerie bekostigd wordt. En dat komt in het hbo nu nog maar mondjesmaat voor. Ten tweede is deze masteropleiding ‘maatschappelijk en regionaal gezien uiterst relevant’. De gezondheidszorg kampt namelijk met tekorten aan personeel en financiën. Één van de door de overheid gestimuleerde oplossingen hiervoor is taakherschikking: taken van artsen en specialisten worden overgenomen door onder andere de Nurse Practitioner. Deze verricht zowel verpleegkundige als medische taken. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap bekostigt de Masteropleiding Advanced Nursing Practice. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vergoedt aan de zorginstelling een substantieel deel van de salariskosten van de duale student. (Zie ook het artikel hierover op www.Sax.nu)

maart 2005

gen die het meest het imago van Enschede bepalen, biedt werk aan ongeveer 11.000 mensen. Dit komt overeen met ongeveer 15 procent van de totale Enschedese werkgelegenheid. Rob Admiraal, hoofd Dienst Marketing & Communicatie van Saxion Hogescholen is content met de uitslag van het onderzoek. “De naam Saxion Hogescholen is in het jaar 2000 geïntroduceerd. Als merknaam vrij jong dus, en in ieder geval van veel recentere datum dan de Universiteit Twente (sinds jaren ’60 UT) en de bijna historische naam Grolsch. Wij hebben veel werk gemaakt van de introductie van de naam Saxion, en ik ben er blij mee dat we in een relatief korte tijd deze merknaam in Enschede op de kaart hebben gezet. Ik denk dat ook de goed ‘zichtbare’ Stadscampus op een markante plek in de stad aan dit succes heeft bijgedragen.”. Rob Admiraal constateert dat het item onderwijs blijkbaar hoog scoort in Enschede. “Met drie onderwijsinstituten (UT, Saxion en ITC) in de topvijf zou de gemeente Enschede nog maar eens goed moeten nadenken waarmee de stad zich zou moeten profileren.”

e vaak wordt nog gedacht dat alleen betaalde werknemers risico lopen op RSI. Het onderwijs wordt echter vaak vergeten. Scholieren en studenten maken in het kader van hun studie veel uren achter de computer. RSI onder deze groep vormt derhalve een bedreiging voor de economie. Dat stelt de Nederlandse RSI Patiëntenvereniging. "Met de aankomende vergrijzing daalt het aantal werkenden ten opzichte van het aantal 65-plussers", aldus de organisatie. "Scholieren en studenten zijn de toekomstige werknemers die straks de financiële lasten van de vergrijzing dienen op te vangen. Indien zij arbeidsongeschikt raken door RSI, zal het aantal werkenden in Nederland nog sterker

T

5

dalen waardoor de financiering van de oudedagvoorziening in gevaar komt." Op de internationale RSI-dag, die op 28 februari plaatsvond, werd door de Nederlandse RSI- Patiëntenvereniging extra aandacht gevraagd voor RSI in het onderwijs.

Goed opgeleid:

twee keer welvarender Door maatregelen van de overheid zijn hoogopgeleiden twee keer zo welvarend als laagopgeleiden. onder de belastingen, sociale premies en overheidsuitgaven zou de welvaart van mensen met een universitaire opleiding ruim drieëneenhalf keer zo groot zijn als die van mensen met alleen basisonderwijs. Dat heeft het Centraal Planbureau (CPB) laten weten. Volgens het CPB verdienen mensen met alleen basisonderwijs over hun hele leven gemeten ongeveer de helft van het gemiddelde in de samenleving. “Als gevolg van het stelsel van collectieve regelingen wordt het relatieve welvaartsniveau echter verhoogd tot 74 procent”, aldus CPB-onderzoekers.

Z

DENKEN ZOALS HIJ EN TOCH

GOED VERDIENEN! Ben jij?

Wil jij? • Een uitdagende baan? • Op straat werven voor goede doelen? • In een leuk team door heel NL werken? • En… goed verdienen?

• • • •

Communicatief Flexibel Gemotiveerd Prestatiegericht

Wij zoeken Echte doorzetters! Ben jij dat? Bel dan: 0346-210040 w w w. W e r k e n A l s W e r v e r. n l

GoGo Tours brengt dumpgedrag van jongeren in kaart

Vakantie? It’s over baby! Als het vakantieseizoen weer in aantocht is, grijpen veel jongeren de kans om definitief een punt te zetten achter hun relatie. De gedachte aan een vrijgezelle vakantie, waarin ze lekker de beest uit kunnen hangen en naar hartelust kunnen flirten, is de belangrijkste aanleiding om hun vriend of vriendin te dumpen. ltijd als ik met mijn vriendin op vakantie ging, zeikte ze constant als ik naar een ander meisje keek. Daar heb ik dit jaar geen zin in hoor. She’s out!", klaagt Joris in het onderzoek van Young Works dat in samenwerking met GoGo Tours het dumpgedrag van jongeren onder de loep nam. Gogo Tours, specialist op het gebied van jongerenreizen, signaleerde via hun reisleiders dat veel jongeren vlak voor ze op vakantie gaan het voor gezien houden met hun relatie. Dit was de aanleiding voor GoGo Tours om dit ‘dumpgedrag’ eens in kaart te brengen. De drie meest genoemde redenen om de partner te dumpen zijn behalve een vakantie in het vooruitzicht: "mijn partner is vreemdgegaan" of "ik ben uitgekeken op mijn partner." Voor het dumpen van vriend of vriendin voor de vakantietijd noemen jongeren de volgende reden: ze willen

A

op vakantie liever single zijn zodat ze zonder vreemd te gaan toch lekker kunnen flirten en ‘scharrelen’. Zeker wanneer ze met vrijgezelle vrienden of vriendinnen op vakantie gaan menen ze dat het veel leuker is om ook zelf single te zijn. Dumpen of gedumpt worden "Ik doe ineens heel nonchalant tegen hem en laat gewoon zelf niks van me horen. Dan is de boodschap snel duidelijk." Het uitmaken is onder jongeren aan de orde van de dag. Ze hebben het allemaal wel eens meegemaakt, als dumper óf als gedumpte. Ook al hebben ze zelf wel eens hun partner gedumpt, jongeren kunnen allemaal manieren noemen die ‘not done’ zijn om het uit te maken. De top 3 van ongewenste tactieken: het uitmaken via sms, via een vriend of vriendin of de relatie

gewoon laten doodbloeden. Deze laatste manier wordt door jongeren overigens wel vaak gebruikt. Ze reageren niet meer op sms’jes, telefoontjes of mailtjes, kortom: ze negeren hun partner volkomen. www.dumpjeschatje.nl GoGo Tours wil graag dat jongeren een te gekke vakantie hebben. Omdat het dumpen van hun vriend of vriendin daar een belangrijke bijdrage aan kan

leveren, heeft GoGo Tours een ludieke website gemaakt die hen daarbij kan helpen. Op www.dumpjeschatje.nl, vinden jongeren een heleboel handige tips voor een eenvoudige of originele break-up. Behalve deze dumptips biedt de site ook handige dump e-cards en dumpbrieven. Het einddoel is natuurlijk dat jongeren als single op vakantie gaan om zo de tijd van hun leven te kunnen hebben.

Ceres Vesta na 74 jaar opgeheven

hart van de stad De gemeente Deventer verhuurt het voor een ‘maatschappelijke huurprijs’ aan de stichting Brink 21. Desondanks zit de stichting in ‘financieel zwaar weer’ omdat een aantal van de vier studentenverenigingen die gebruik maken van Brink 21 de touwtje niet of nauwelijks nog aan elkaar kunnen knopen. De toestroom van leden is minimaal en daarom wordt er hard gewerkt aan een reddingsplan voor Brink 21, het icoon van het studentenleven in Deventer dat overigens dus steeds minder door de verenigingen bepaald wordt. Eind 2004 waren nog maar 188 Saxion-studenten lid van één van de vier studentenverenigingen die onderdak vinden in Brink 21. (Michos 80, Ceres Vesta 23, SAAM 45, Pro Deo 40). Het is duidelijk dat de prestatiebeurs, de individualisering van de maatschappij en het bij veel studenten negatieve imago van de verenigingen zijn sporen diep aan het trekken is in Brink 21. Ook het gegeven dat grote aantallen studenten ‘bij moeders pappot’ blijven wonen en daarom niet aan het Deventer studenten deelnemen, nekt de verenigingen. Met als eerste slachtoffer Ceres Vesta.

landbouw en Vesta is de godin van het haardvuur, wat je in dit verband kunt uitleggen als huiselijke haard. In 1978 wordt de vereniging voortgezet door studenten van Rijksacademie Nieuwe Rollecate (THW en Milieukunde), wat later veranderd is in Hogeschool IJselland. In 1992 werd besloten dat Ceres Vesta voortaan zou worden voortgezet door uitsluitend studenten van THW. In datzelfde jaar werd de naam van de opleiding veranderd in Facilitaire Dienstverlening. Na haar sociëteitsavonden gehouden te hebben aan de Polstraat (Roll-In), in de catacomben van de Drie Nissen en Theatercafé Bouwkunde, opent Ceres Vesta in augustus 1992 haar eigen sociëteit in Brink 21.

Ceres Vesta, de op een na oudste studentenvereniging van Deventer, is niet meer. De 23 laatst overgebleven leden hebben afgelopen week besloten de stekker eruit te trekken. Vrijdag 25 februari kwamen de leden en donateurs voor het laatst bij elkaar in de Saxionsocieteit Brink 21. Toen was het over met Ceres Vesta. e vereniging, met op het laatst nog maar 23 leden en 40 donateurs, kampte met een schuld van ruim 10.000 euro. De hoofdreden voor de opheffing is echter het gebrek aan animo onder de leden. "Het ging al een aantal jaren minder en op een gegeven moment houdt het op", zegt secretaris Daphne Feldman. "Het doet menig lid en donateur pijn. Iedereen is zó intensief met de vereniging bezig geweest." Om de schulden weg te werken organiseert de studentenvereniging nog een aantal activiteiten, waaronder een veiling. "Voor de resterende schulden staat Saxion Hogescholen garant." Ook de reddingsplannen van het stichtingsbestuur Brink 21, waar Ceres Vesta samen met de andere in het pand gevestigde studentenverenigingen onder valt, zullen moeten worden aangepast. Het stichtingsbestuur kijkt al enige tijd naar een nieuwe invulling van het studen-

D

tenpand. "Wij moeten gewoon door’, zegt Ton de Haan, voorzitter van het stichtingsbestuur. "Maar het is wel jammer dat Ceres Vesta zichzelf niet heeft kunnen bedruipen, dat 74 jaar verenigingsleven in één keer weg is." Geschiedenis van de vereniging Ceres Vesta vindt haar oorsprong in de schoolvereniging Tot Nut ende Vermaeck. Deze vereniging is op 31 januari 1931 opgericht door mejuffrouw Mansholt, directrice van de Rijks Landbouw/ Huishoudschool, met als doel het vormen van een blijvende band tussen de leden en het geven van ontspanning, welke tevens bijdraagt tot verruiming van de blik. Een hele mond vol, maar het komt er op neer dat studenten via deze vereniging het nuttige met het aangename kunnen combineren. Op 31 januari 1951 wordt de naam gewijzigd in Ceres Vesta. Ceres is de godin van de

maart 2005

Deventer studentenleven Deventer heeft de ambitie om een echte studentenstad te zijn, en bij die ambitie passen naast een bloeiend (studenten)verenigingsleven, ook een studentensociëteit op een opvallende locatie. Met Brink 21 hebben de Saxionstudentenverenigingen de beschikking over een prachtig en statig pand in het

7

Projectweek Academie LED:

Creatief met luchtmatras Wat krijg je als je 500 studenten van de opleidingen Industrieel Product Ontwerpen, Technische Natuurkunde, Werktuigbouwkunde, vier Antillianen en dertien Duitsers een week lang bij elkaar zet? Antwoord: een wedstrijd om de meest innovatieve, creatieve en praktisch toepasbare oplossing voor een technisch probleem, beter bekend als de Projectweek van de Academie Life Science, Engineering & Design (LED). n februari vond alweer de tiende Projectweek plaats. Hierbij werkten alle eerste-, tweede- en vierdejaars aspirantingenieurs van de opleidingen Technische Natuurkunde, Werktuigbouwkunde en Industrieel Product Ontwerpen in teams van circa zeven studenten aan 34 verschillende opdrachten uit het bedrijfsleven. Het principe van de Projectweek is even simpel als effectief: op maandagochtend komt het bedrijf naar Saxion om de opdracht toe te lichten. Op vrijdag presenteren de studenten hun resultaat aan het bedrijf. De begeleidende docenten kunnen op donderdag teams nomineren voor de finale en een deskundige jury bepaalt op vrijdag welke 3 teams in de finale gaan strijden om de Projectweekprijs. Voor de (jubileum)gelegenheid bestond de jury dit jaar uit projectleiders van de eerste Projectweek, onder voorzitterschap van de heer Wim van Stuivenberg van de Ingenieursvereniging KIVI NIRIA.

I

De ergste babyboomers W

at vinden ze zichzelf nog jong van geest, hip en vernieuwend, wat hebben ze toch veel bereikt en de wereld veranderd! Zonder hen, de babyboomers, geen emancipatie, geen democratisering of koopzondagen, immers. Zíj hebben Nederland het gidsland gemaakt, waar heel de wereld toch jaloers op is? Nou dan? De jongeren van nu moeten daarom niet zo zeuren. Laten ze dankbaar zijn en hen bewonderen. Zelfgenoegzame nostalgie druipt van ze af. Zij eisten de macht in de jaren zeventig en laten die nooit meer los. Maar wat laten ze eigenlijk achter na die vernieuwing? Schamen zij zich, de babyboomers? Ben je gek. Ze beklagen zich, over het gebrek aan inzet en idealisme en tolerantie bij de jeugd van nu. Het is dus maar goed dat zij het nog steeds voor het zeggen hebben. Niet dus! Aldus de LSVb. Afgelopen weken stond daarom website www.ergstebaybyboomer.nl open voor de verkiezing van de ultra, hardcore, meest irritante babyboomers. Met als winnaars het voormalige echtpaar Bram Peper en Nelly Kroes!

Taart bij de tiende projectweek

Dit jaar werd de Projectweek gewonnen door het studententeam onder leiding van Gerson Pape, vierdejaars student werktuigbouwkunde. In opdracht van het Duitse bedrijf Hupfer Metallwerke uit Coesfeld, een bedrijf dat normaal gesproken waterbedden ontwerpt en produceert, heeft Gersons team zich bezig gehouden met ‘het optimaliseren van een luchtmatras voor ergonomisch slaapcomfort’. Een enthousiaste Gerson vertelt: "Bij het intekenen op de lijst met beschikbare projecten had ik als projectleider nog maar een beperkt beeld van deze opdracht. Na het bedrijfsbezoek, voor aanvang van de Projectweek, zijn we met ons team fris

begonnen aan de probleemstelling. Na het opstellen van een pakket van eisen en het analyseren van bestaande producten, was ons doel om op woensdag al zo veel mogelijk concepten te presenteren aan de bedrijfsbegeleider. De bedrijfsbegeleider schatte onze eerste concepten als zeer bruikbaar in, wat een goede basis gaf voor het uiteindelijke, winnende, concept. Daarin hebben we vooral aandacht besteed aan een gelijkmatige verdeling van de lucht en het voorkomen van huismijt. Door ventielen tussen de schotten in het matras, wordt de lucht gelijkmatiger verdeeld en een luchtslang moet de huismijt uitdrogen."

Het winnende team

8

maart 2005

Naast de glimmende Projectweekbokaal mochten de winnaars ook de KIVI NIRIA-Saxion Projectprijs in ontvangst nemen; een nieuwe, door de Ingenieursvereniging KIVI-NIRIA gesponsorde, jaarlijks uit te reiken prijs voor techniekstudenten van Saxion Hogescholen, gekoppeld aan de jaarlijkse Projectweek (100 euro per deelnemer en een jaar gratis lidmaatschap van KIVI-NIRIA). Frisse kijk De Projectweek heeft zijn nut inmiddels ruimschoots bewezen. Voor bedrijven biedt de Projectweek veelal een aanzet tot oplossingen voor praktische problemen waarvoor binnen het bedrijf de tijd ontbreekt, of waarvoor eens een ‘frisse kijk’ nodig is. De ervaring van de afgelopen jaren leert dat ongeveer 70 procent van de ingediende opdrachten bruikbare oplossingen oplevert. Bedrijven als Philips, Unimeta, Vernay, Siemens Industrial Turbomachinery BV, KMG Europe BV, het Nederlands Forensisch Instituut, de Brandweer Regio Steden-driehoek en Fico Trim and Form Systems zijn al jaren enthousiast over de oplossingen van de studenten. Deze bedrijven komen daarom vaak met nieuwe opdrachten. Opvallend is dat er ook steeds meer Duitse bedrijven opdrachten verstrekken. Ook de studenten zelf zijn enthousiast. Zij leren samenwerken - onder tijdsdruk - aan realistische opdrachten uit het bedrijfsleven. Omdat elke opdracht aan ten minste twee teams wordt voorgelegd, krijgen de studenten hierbij bovendien te maken met concurrentie.

Moniek Kleinsman combineert topsport met studie

Het hele schaatsseizoen hebben we haar in de publiciteit kunnen volgen, onze eigen Saxion studente Moniek Kleinsman. Aan de vooravond van het WK afstanden schaatsen in Inzell blikken we met haar terug op een naar eigen zeggen ‘droomseizoen’. Wie is de persoon achter de schaatsster? Gaan we volgend jaar van haar horen bij de Olympische Spelen? Tijd voor een nadere kennismaking.

Naar jezelf luisteren Ze heeft een lang en razend druk seizoen achter de rug. Maar het is de inspanning waard geweest, want er zijn heel wat schaatssuccessen behaald, met als hoogtepunten: Nederlands kampioene allround, een derde plaats op de 3.000 meter bij het EK en zevende bij het eindklassement van datzelfde EK. We spreken Moniek Kleinsman vlak voor haar vertrek naar het Duitse Inzell, voor de wereldkampioenschappen afstanden. Dat is meteen haar voorlopig laatste krachtsinspanning, want met dit WK wordt het schaatsseizoen afgesloten. Het succes is de 23-jarige verpleegkunde studente uit Bentelo niet in de schoot geworpen. Even zag het er zelfs naar uit dat ze haar droom moest opgeven. Vorig jaar mei, na anderhalf jaar in de opleidingsploeg te hebben gezeten, kreeg ze te horen dat daar geen plaats meer voor haar was. Men had geen vertrouwen meer in haar ontwikkeling. Moniek: "Ik heb toen echt even in een dip gezeten en moest bij mezelf te rade gaan of ik nog wel verder wilde. Ik ben in m’n eentje naar Mallorca gegaan, om te trainen maar ook om even afstand van alles te nemen. Toen ik voor mezelf duidelijk had dat ik inderdaad verder wilde, kwam de rest eigenlijk vanzelf. Als je maar naar jezelf luistert, dan vind je je pad altijd wel weer!" Topsportregeling Moniek combineert haar schaatsloopbaan met de opleiding Verpleegkunde bij Saxion in Enschede, ze zit inmiddels in het vierde jaar. Moniek: "Zonder de steun van mijn ouders en de opleiding was ik nooit zover gekomen. Mijn ouders hebben mij van kleins af aan overal naartoe gebracht en me altijd gesteund en gemotiveerd. En bij de opleiding Verpleegkunde is altijd alles in het werk gesteld om ervoor te zorgen dat ik geen trainingen en wedstrijden zou missen. Saxion heeft een perfecte regeling voor topsporters. Dat is echt niet overal zo. In de schaatswereld kom ik regelmatig sporters tegen die hebben moeten kiezen tussen de sport en hun opleiding. Ik ben heel blij dat ik beide kan doen, want ik vind mijn opleiding als verpleegkundige net zo belangrijk als het schaatsen. Doordat alles op de opleiding goed geregeld is heb ik daar tijdens het sporten nooit stress van ondervonden. Was dat wel zo geweest, dan was ik niet zover gekomen. Je moet je volledig op je trainingen en wedstrijden kunnen concentreren, dan moet je geen andere sores aan je hoofd hebben. Aan het begin van het schooljaar ging ik altijd met mijn studiebegeleider rond

Het droomseizoen van Moniek

te tafel en dan keken we aan de hand van mijn training- en wedstrijdschema of er geschoven moest worden met tentamens of stageperiodes. Dat is tot nu toe altijd gelukt. Alleen mijn afstudeerstage van negen maanden zal even moeten wachten, ik kan er nu niet negen maanden tussenuit. Daarvoor gaat het te goed met schaatsen." Egoïstisch en sociaal Topsport en een hbo opleiding tegelijk, dat betekent dat er niet veel tijd overblijft voor andere bezigheden? Moniek: "Dat klopt. Als ik op school ben wil ik gewoon student zijn, maar buiten school is er weinig tijd voor sociale contacten of andere bezigheden. Ik kan natuurlijk niet elke week in de kroeg zitten, maar dat wil nog niet zeggen dat ik me geen student voel. Mensen denken vaak dat ik veel mis, maar dat is niet zo, ik krijg er juist heel veel voor terug! Ik reis veel en dan maak ik van alles mee, bovendien ben ik heel zelfstandig geworden. Ik heb mezelf goed leren kennen en ook dat is weer belangrijk voor mijn toekomstige beroep van verpleegkundige. Het is een wisselwerking; in de topsport moet je egoïstisch zijn om te kunnen winnen, terwijl ik in mijn beroep juist sociaal en inlevend moet zijn. Maar het een staat het ander niet in de weg, ik heb er juist profijt van dat ik beide kanten ontwikkel. Zo leer ik tijdens

het sporten veel over mijn lichaam, die kennis kan ik goed gebruiken bij het behandelen van patiënten. En of het nou om schaatsprestaties gaat of een goede verpleegkundige willen zijn, het belangrijkste is dat het gevoel van binnenuit moet komen om succesvol te kunnen zijn! Ik denk dat dat mijn kracht is." Roem is betrekkelijk Voorlopig concentreert Moniek zich even helemaal op het schaatsen, zeker met de Olympische Spelen in aantocht. Ze woont sinds kort in een hotelkamer in een verpleeghuis in Wolvega, dicht bij het Thialf Stadion in Heerenveen. Moniek: "Voor mij is dit een perfecte oplossing, het is betaalbaar, en in de vakanties kan ik hier mooi vakantiewerk doen." Ze is vrij nuchter onder alle druk en publiciteit: "Roem is betrekkelijk, als je minder hard schaatst dan hoor je

foto: ANP

maart 2005

9

ineens niks meer van pers en TV. Ik heb mijn eigen kleine kring van vrienden en familie om me heen, die zijn het belangrijkst. In de schaatswereld maak je niet zoveel vrienden, want uiteindelijk zijn het toch je concurrenten." Straks na het schaatsseizoen is het even uitpuffen en dan er weer vol tegenaan in de zomertraining om straks klaar te zijn voor de Olympische Spelen. Moniek: "Ik heb een olympische status, dat betekent dat ik financiële ondersteuning heb en dat allerlei faciliteiten voor mij zijn geregeld, dus ik kan me helemaal concentreren op mijn prestaties. Het gekke is dat de beste races vaak de minste moeite kosten, op zo’n moment klopt alles gewoon." Laten we hopen dat we die momenten in de toekomst nog vaak gaan meemaken. Aan Moniek zal het niet liggen: "Ik ga ervoor!" (MvdM) Info: www.moniekkleinsman.nl en www.saxion.nl/extra/sport/topsport

Walstraat 9

DJ Plato

Studentensoap met in de hoofdrol Fred Pels, Danny van de Welle, Katja Schurink, Tamara Tukkers, Ahmet Yildrim, Diane Dikmoet, Roderick Zwetslooth, Babs Brinkgreeve en Jelle Mouthaan, negen Saxion-studenten en bewoners van een sloopwaardig studentenhuis aan de Walstraat.

i.s.m. Plato LCD SOUNDSYSTEM - LCD Soundsystem Dat James Murphy een rake klap zou uitdelen met het debuut van zijn LCD Soundsystem was eigenlijk op voorhand al wel duidelijk. Het niveau van de eerder verschenen singles en de spetterende optredens

Intimiteiten at boek van Minzberg waar u me laatst op wees is bijzonder interessant", meneer Lomans. Met een glimlach sloot Katja Schurink achter haar docent Theo Lomans aan in de rij van de overvolle Coffee & Calorieën Corner van de Saxion. Het was vrijdag, zelfs al in de middag, dus was het verbazingwekkend dat het nog zo druk was in het hogeschoolgebouw. "Vond je het interessant? Dat is altijd prettig om te horen". Lomans glimlachte bescheiden. "Het is taaie stof maar wel op een toegankelijke manier geschreven. Ik had nooit gedacht dat management zo interessant zou kunnen zijn. Bovendien komen vooral die laatste hoofdstukken me goed van pas bij het project waar ik nu mee bezig ben", kwijlde Katja. "Is dat zo?" Lomans keek verheugd. Katja knikte vol overtuiging. "U heeft me een boeiende suggestie aan de hand gedaan", zei ze, iets zachter nu. "Ik wil me graag intensiever gaan bezig houden met de vakgebieden waarin u bent afgestudeerd. U bent toch commercieel econoom?" Katja ging iets dichter bij haar nog jonge docent staan en keek hem smeltend aan. "Ik hoorde dat u nog een student zoekt die u met een marktonderzoek kan assisteren. Dat lijkt me een geweldige ervaring. Ik vroeg me af, of u denkt dat ik zoiets zou kunnen doen?" "Ach", zei Lomans. "Ik zou niet weten waarom niet. Weet je wat, loop even mee naar m'n kamer. Dan praten we erover". Bingo, Katja lachte tevreden in zichzelf. Studenten die via HBO JobService bij hun eigen opleiding een baantje wisten te bemachtigen, bleken over het algemeen best veel te verdienen en ze had het geld hard nodig. Bovendien was Theo 'heel behoorlijk gezelschap' om mee aan de slag te gaan. Ze moest Lomans nu alleen nog overhalen haar aan te nemen. Maar dat zou vast wel lukken, dacht Katja. De jonge en

D

Deeveedeetje SNOW PATROL Live At Somerset House ederland en Snow Patrol, dat was de laatste maanden geen gelukkige combinatie: twee concerten afgezegd, op Lowlands en in Paradiso. Waarmee vele nieuwe aanhang, afgekomen op de prachtige millionseller Final Straw, treurig achterbleef. Maar enkele weken geleden maakte de band het meer dan goed door in een uitverkocht Paradiso alsnog een daverend concert te geven, waar de stoom van af kwam en waar de band fans voor het leven mee wist te binden. Zoveel spirit en energie zie je zelden op het podium: het is iets wat ook vroeger (want Snow Patrol bracht al

N

briljante Theo Lomans stond immers bekend als een liefhebber van vrouwelijk schoon. En daarvan had Katja genoeg in de aanbieding. "Kom maar even binnen", nodigde Lomans haar uit toen ze bij zijn kamer gekomen waren. Katja liep het vertrek binnen en ging zitten. Ze sloeg haar benen zo elegant mogelijk over elkaar, zodat het korte rokje dat ze in de voorjaarsuitverkoop bij H&M op de kop had getikt nog verder opschoof. Lomans nam achter zijn bureau plaats en pakte een map papieren uit zijn la. "En waarom denk je dat je geschikt bent voor deze vacature?", vroeg hij ernstig. Katja knipperde overdreven met haar ogen en hield haar hoofd een beetje schuin. "Ik ben helemaal gegrepen door uw... vak. Ik wil me graag verdiepen in de materie en ervaring opdoen". Ze plukte voorzichtig aan de wijde hals van haar shirt, zodat een schouder met bh-bandje ontbloot werd. "Hmmm". Lomans wierp een vluchtige blik in haar richting en begon een vakblad door te bladeren. "Andere vraag: hoe zie je marketingonderzoek in het grotere geheel. Hoe verhoudt de discipline zich tot het grotere geheel van het commerciële management? Ik zou daar graag je mening over horen". Katja slikte moeizaam. Wat had die vent? Ze had gedacht dat ze hem met gemak zou kunnen paaien, maar hij leek wel gay of impotent of zo. Hij verwachtte waarachtig dat ze een intelligente mening over zijn vak zou hebben. Wanhopig probeerde ze te verzinnen wat ze moest zeggen. "Ik eeh, ik denk...." Op dat moment werd er op de deur geklopt en kwam een lange oudere dame in een mantelpakje de kamer binnen. "Kom je Theo". Lomans keek haar een beetje verward aan. "Ach, ja dat is ook zo". Lomans keek in Katja’s richting. "Sorry, maar ik heb nu een vergadering met de commissie ongewenste intimiteiten. Maar we spreken elkaar nog wel. Oké?"

twee platen voor Final Straw uit, natuurlijk) Snow Patrol ook kenmerkte. Maar nu, met zoveel succes, is elk optreden een mijlpaal. Dat zie je aan alles: de felheid waarmee Gary Lightbody zingt, op en neer springt, vol verbazing het publiek toespreekt. Het is om van te smullen, ook op dvd. Het concert in het Londense Somerset House speelt zich af in een prachtige openluchtsetting, de band wordt ondersteund door een strijkensemble. Voor Engeland was dit zeker een mijlpaal: daarna begon Final Straw absurd snel te verkopen. De miljoengrens is inmiddels bereikt, en deze dvd, met toerbeelden, clips en meer, is daar een prachtige registratie van. De verbazing, de blijdschap en de oprechtheid zijn van de gezichten van de band af te lezen. Ze geven er zichtbaar alles voor: het succes is ze daarom meer dan gegund.

(met Lowlands 2004 als absoluut hoogtepunt) gaf geen enkele aanleiding tot twijfel. Nu het debuut er eindelijk is, kunnen we constateren dat de verwachte rake klap een ware mokerslag is geworden. Op twee cd's komen de inmiddels bekende singles en een flink aantal nieuwe nummers voorbij. Nummers waarop wat ons betreft wat al te makkelijk het label "punkfunk" wordt geplakt; een vlag die de lading maar zeer te dele dekt. De muziek van LCD Soundsystem laat zich met geen mogelijkheid in een hokje duwen. Dance vormt weliswaar vrijwel altijd de basis, maar deze basis komt in vele gedaanten. Electro, 70’s disco, ambient, postpunk: James Murphy doet het allemaal en doet het bovendien allemaal goed. Met de danceinvloeden zijn we er nog lang niet, want Murphy houdt ook van de Beatles, van Krautrock en van Kraftwerk en dan is er ook nog eens zijn veelbesproken obsessie voor de grillige muziek van The Fall. Het resultaat is een geweldige cd die het goed zal doen op de dansvloer, maar ook thuis kan zorgen voor een heel mooi muziekfeestje.

OPEN HAND – You And Me Het persbericht spreekt van een meesterwerk van epische gitaarrock dat de grenzen tussen indie, metal, stoner, hardcore, prog en garage doet vervagen… Dat is nogal wat en het roept hoge verwachtingen op. Die worden niet helemaal waargemaakt, maar dat betekent geenszins dat You And Me een slechte plaat is. Integendeel zelfs! Open Hand focust vooral op stevige, melodieuze rock en fraaie atmosferische, licht psychedelische passages, hoewel van de meeste van de genoemde genres wel wat elementen terug te vinden zijn. Zonder dat Open Hand echt op deze bands lijkt, kunnen bijvoorbeeld Soundgarden, Tool en Alice In Chains een beetje als referentie dienen. Maar feitelijk klinkt Open Hand vooral als zichzelf. Hoe dan ook, You And Me is vooral een heel mooie plaat.

HALLO VENRAY - Vegetables & Fruit Met hun onafgebroken achttien jarige carrière zal dit ongetwijfeld een van de langstlopende Nederlandse formaties zijn. Een toch wat schadelijke imago als "de band om de hoek" deed misschien de interesse voor de band wat temperen. Gelukkig breken er nieuwe tijden aan voor de heren. Het kwaliteitslabel Excelsior, van onder andere Daryll-Ann, Caesar, Johan en Spinvis, nam de band in haar gelederen. Ingetogen en dromerig is Vegetables & Fruit en Henk Koorns breekbare stem maakt het helemaal tot iets eigens. Hier en daar in de wat meer up-tempo tracks vinden we de invloeden van Velvet Underground zoals op Travelling, maar er lijkt ook naar de zware gitaarmuren van the Jesus And Mary Chain en recenter Black Rebel Motorcycle Club te zijn geluisterd. Vegetables & Fruit piept en kraakt er bij tijd en wijle lustig op los om zich even later net zo makkelijk zonder gene zichzelf in alle intimiteit volkomen bloot te leggen. Koorn heeft weer eens enkele wonderschone luisterliedjes gemaakt!

RELAX - Odeur De Clochard Na het dynamische live debuutalbum uit 2002 heeft Relax naam en faam verworven en langs de vele (internationale) muziekpodia gezworven. Na wat ritueel gerommel met een platenmaatschappij en enkele bezettingswisselingen verschijnt nu het eerste studioalbum van de Haarlemmers. En hoe klinkt het? Muzikaal worden alle registers opengetrokken: we horen hiphop die doet denken aan Ozomatli en The Roots van enkele jaren terug. Dit wordt aangevuld met pop, reggae en een vleugje swing en latin (What the F#?k). Nergens ligt de verveling op de loer. De blazers zijn nieuwe aanwinsten (2-Gether) en de soulvolle meerstemmige zang (1930 The Festivities) zorgt voor een mooi gelaagd geluid. Was het debuut live album vooral enthousiast en wat recht toe recht aan, nu horen we een volwassen band die zich met dit album overtroffen heeft (op de titel na dan). It is definitely time to Relax!

maart 2005

Het Studium Generale Deventer presenteert

COIFFURE MODERNE

Expo Pieter Geenen Wat was er nu écht belangrijk in de twintigste eeuw? Wie op zoek is naar een snel overzicht hoeft daarvoor geen dikke boeken te lezen.

ieter Geenen tekende een hilarische geschiedenis van de 20e eeuw in 48 bladen, elk met een eigen onderwerp. Naast grote thema's, zoals de geschiedenis van de BH of het bombarderen, zie je ook schijnbaar tijdloze onderwerpen als God, Seks en de

P

meterslang stripverhaal in de stijl van het Tapijt van Bayeux, over de verovering van Sicilië door de Noormannen. Inmiddels is een boek van Pieter Geenen verschenen, met onder meer de illustraties van de tentoonstelling onder de titel: de Vooruitgang. Meer informa-

Dood. Deze serie is in 1999 gepubliceerd in wekelijkse afleveringen in Trouw onder de naam het dagboek van Anton Dingeman. Pieter Geenen kwam op het idee voor de serie over de 20e eeuw toen hij in Normandië een Middeleeuws wandkleed zag, een

KPN zet in op VoIP en ADSL2

Skype heeft de toekomst. Bellen over het Internet is immers gratis, als je al in het bezit bent van een breedband internetverbinding. Skype heeft echter nog één klein nadeel: nog lang niet iedereen heeft een Skype-verbinding en zonder Skype-adres kun je geen gratis gesprekken voeren.

T

e Dualphone lost dit probleem op. Met een Dualphone kun je namelijk zowel skypen als bellen op de ‘ouderwetse’ manier, zodat je met één telefoon toch iedereen kunt bereiken. Dus bel je moderne kennissen met Skype, en je traditionele vrienden met de gewone lijn. Het basisstation van de Dualphone maakt gebruik van twee verbindingen,

D

Gratis mastergids voor studenten O

Dick’s Daghap

Elfstedenbliksem Hollandse kookkunst lijkt vooral in barre winters tot een hoogtepunt te komen. Zoals begin deze maand toen de sneeuw een halve meter hoog tegen de Friese terpen lag opgetast. Dan is het geen tijd voor subtiel gedoe met een 'liflafje op een bedje van..'. Calorieën scoren, daar gaat het om bij Hollandse winterkost als erwtensoep en stevige stappotjes. Of een overheerlijke 'bliksem' natuurlijk, waarvan hier de favoriete variant van stoere schaatsers en koene kluners.

Bereiden: Schil de peren, snijd ze in partjes en verwijder de klokhuizen. Breng in een pan op hoog vuur 2 deciliter water met kaneel, de suiker en de partjes peer aan de kook, sluit de pan en stoof de peertjes ongeveer een half uur op laag vuur. Schil de

In het kader van de Boekenweek 2005 van 1 maart tot 24 maart in de hal van Saxion Hogeschool Deventer, dagelijks geopend van 09.00 - 18.00 uur, toegang gratis.

Skype de nieuwe hype

elecomconcern KPN gaat de komende jaren flink investeren in telefoneren over het internet (VoIP) en de snellere versie van het huidige ADSL-netwerk, het zogenoemde ADSL2. Het bedrijf zegt "de aanval" te openen op deze markt en streeft naar het marktleiderschap. De aangekondigde aanval op de markt voor internettelefonie komt niet onverwacht. Het telefoneren via vaste lijnen, de markt waarop KPN sinds jaar en dag de absolute heerser is, neemt de laatste jaren sterk af. Een belangrijke oorzaak is de vlucht die telefoneren via internet neemt. Kabelbedrijven lopen zich al warm om internettelefonie op grote schaal te gaan aanbieden.

Ingrediënten: 1 kilo stoofperen, 1 kilo aardappelen, 600 gram doorregen rookspek, 1 theelepel kaneel, 1 eetlepel suiker, 2 eetlepels azijn, peper en zout.

tie hierover, zie: www.deharmonie.nl

nlangs is de eerste editie van de Nobiles Mastergids uitgebracht. Volgens de samenstellers is het de enige gids met een compleet overzicht van masteropleidingen en doorstudeermogelijkheden voor hbo en wo bachelor studenten in Nederland. Studenten kunnen de gids gratis ophalen bij hun hogeschool of universiteit. Daarnaast wordt deze gids verspreid op lokale en landelijke bedrijven- en informatiedagen. De gids helpt bij de oriëntatie op een vervolgstudie. Het bevat een redactioneel gedeelte met belangrijke informatie over de BaMa structuur, studiekosten, doorstuderen in binnenen buitenland en een groot aantal opleidingspresentaties van hogescholen, universiteiten en business schools.

aardappelen en snijd ze in vieren. Voeg ze, zo nodig met wat water, aan de peertjes toe en stoof zachtjes door tot de aardappelen en de peren gaar zijn. Snijd het spek in plakken van een halve cm dik en bak die op matig vuur aan beide kanten goudgeel. Neem ze uit de pan en houd ze warm. schep de azijn, peper en het spekvet door het gare peer-aardappelmengsel en leg de gebakken plakjes spek erop. Serveer de hap met roggebrood, boter en mosterd. Eet smakelijk!

maart 2005

11

één met een analoge telefoonlijn en één met het internet via de computer. De telefoon heeft ook twee verschillende beltoetsen waarmee je kunt kiezen op welke manier je iemand wilt bellen. Voor beide gesprekken kunnen verschillende beltonen worden geselecteerd, zodat je onmiddellijk kunt horen of het een analoog of een Skype-gesprek is. De Dualphone heeft verder alle kwaliteiten die je van een DECT-telefoon kunt verwachten. De telefoon is draadloos, je bent dus tijdens het skypen niet meer gebonden aan je computer zoals met een Skype-headset. De Dualphone is verkrijgbaar bij de betere telecom- en computerspeciaalzaak voor € 139.

WijDe Wereld Markt Student en op zoek naar een stage, afstudeerproject, uitwisseling, vakantie of vrijwilligerswerk? aan het werk. Als de tijd er vervolgens rijp voor is, dan kan het volledige bachelor-diploma later nog wel worden gehaald. om dan op woensdag 27 april naar de WijDe Wereld, een informatiemarkt met als thema "duurzame ontwikkeling".Tijd: 11.00 uur – 16.00 uur. Plaats: Trianon, Oudegracht 252, Utrecht (op 8 minuten lopen van Utrecht CS). Toegang: gratis Meer info: www.lhump.nl/ proj-wijdewereld.php

K

Hollandse smeerlapperij? Een patatje oorlog uit de muur!

Books Nederlanders zijn Living in Holland

'definitely weird'

Information on Dutch society, newly revised This guide is meant to ease the period of adjustment experienced by foreign students and other temporary residents. Living in Holland is best read before a person leaves home. It tells what has to be arranged and decided in advance and generally describes how one’s basic needs will be met. It also presents a provocative introduction to Dutch culture and the Dutch mentality. It provides in some practical information as well. Price: € 5.00

Quang Do, Vietnam (25) "The Dutch are very helpful and friendly on the street. But I also feel the Dutch are cold. I can never visit you at the time that I need or like spontaneous. You live very much on your own. Even the old people are not taken care of by their family but live apart in special homes. So sad, in my opinion."

The Holland Handbook Practical information for expats, students and others The richly illustrated Holland Handbook offers expatriates almost 200 full-colour pages of essential information on all aspects of living and working in the Netherlands, such as registration, the housing market, international education, taxes, health care, telecommunications and insurance. It also contains information on Dutch culture and habits, tourist attractions, sports, language courses, etc. The Holland Handbook, published by XPat Media, has a special section for students that was prepared in cooperation with Nuffic. ISBN 90 5594 211 1; Price: € 22.50 This book can be ordered at Scriptum Publishers, phone +31(0)104271022

The Low Sky; The Low Sky in Pictures Books about the Dutch and their society, habits and culture Historian and journalist Han van der Horst, who is also a member of the Nuffic staff, describes in The Low Sky the way that Dutch society has evolved, and the consequences this has had for contemporary life. Without concealing any of their flaws, Van der Horst analyses with great humour the Dutch and their habits. This book is a must for anyone eager to learn more about this people living below sea level. In The Low Sky in Pictures, Van der Horst introduces the Netherlands through colourful pictures taken by famous Dutch photographers. He has provided a brand new commentary. Price The Low Sky _ 22.50; Price The Low Sky in Pictures € 27.50; Both books can be ordered at Scriptum Publishers, phone +31(0)104271022

Van links naar rechts op de foto: Timea, Quang and Krisztina

Nederlanders zijn 'definitely weird.' "Nou dat lijkt mij op het eerste gezicht raar", zul je denken. Want persoonlijk heb je daar, zeg nu zelf, nog nooit zoveel van gemerkt. Nee natuurlijk niet: "The fish is the last creature capable of understanding the water". Als je ergens middenin zit, is alles vanzelfsprekend. Gelukkig studeren er inmiddels enkele honderden buitenlandse studenten voor langere of kortere tijd aan de Saxion Hogescholen. En je zult er wellicht van opkijken, maar ze vallen van de ene verbazing in de andere. aarom proberen instappende Nederlandse treinreizigers de uitstappende reizigers weer naar binnen te duwen? Wat is er in hemelsnaam zo interessant aan het weer? Hoezo wordt er in Nederland altijd en overal op gekankerd en gezeurd terwijl wij in het meest welvarende en sociaal zekere land van de wereld wonen? En waarom krijgt iedereen, ongeacht het niveau van de voorstelling, altijd een daverend en staand applaus? Een vluchtige blik in de spiegel van de Nederlandse cultuur.

W

Ester is Duitse en studeert viool aan het conservatorium. Het meest opvallende aan de Nederlandse cultuur vindt ze de gemakkelijke manier van omgang met docenten. "Zelfs studenten zeggen 'je' tegen docenten. Dat is in Duitsland ondenkbaar. Zelf blijf ik wel 'U' tegen mijn docenten zeggen. Dat zit er zo diep in en uit een soort respect kan ik niet anders". Van onze nationale 'lekkernijen' heeft Ester daarentegen een minder hoge pet op. Ze gruwelt al bij alleen de gedachte aan pindakaas op brood of een patatje oorlog. Met een vies gezicht:

12

Krisztina Nagy, Hungary (23) "I am surprised I can not make Dutch friends here. To make connections the only way you have is going to the pub. I also think the Dutch are lazy cookers and have overweight. Shocking for me is that men here are not polite and romantic anymore. It looks like there is no difference anymore between men and women. You not only have the same rights but it looks like you have the same sexuality. The romance is gone here. What I like is that I see old people riding their bike. Besides that the transport system of train and busses is good and reliable and well organised. And of course I like your bicycletracks."

"En kroketten heb je ook alleen in Nederland". Carsten komt net als Ester uit Duitsland en verbaast zich ook regelmatig over de Nederlandse eetgewoonten: "Zoiets als 'De Muur' (een populaire patattent/automatiek aan de rand van de Oude Markt in Enschede, red.) heb je in Duitsland in ieder geval niet. En in Nederland heb je veel meer Indonesische en Chinese ge-rechten". Wat Carsten ook erg opvalt is het veelvuldig gebruik van met name twee woorden: "Alles is hier altijd gezellig of lekker."

Timea Egerszaloki, Hungary (24) "When I came here I thought the Dutch would be very open people because they accept homosexuality and soft drugs for example. Now I think you can only find these kind of people in Amsterdam and not outside. In Deventer I don't think the people are very open to other cultures. Only them who work with international students or those who lived abroad for a while have that openness. I also think the Dutch are very smart. The way you work is professional and efficient, allthough I don't like the way you use your agenda and the 'time is money' attitude."

De nogal letterlijke manier van communiceren die bij Nederlanders gebruikelijk is is voor veel buitenlandse studenten niet vanzelfsprekend. Wanneer Nederlanders iets willen of vinden, zeggen ze ook precies wat ze willen of vinden. Voor iemand die uit een cultuur komt waar alles veel implicieter wordt gezegd kan dat schokkend zijn. Zeker als het om sex gaat. Nederlanders hebben de reputatie met de hartstocht en warmte van een blok ijs openlijk over alles wat met de vleselijke liefde te

maken heeft te praten. Ook het spontaan vertoon van bloot mag geen probleem zijn. Ach, en zo zijn er oneindig veel meer gekke dingen op te noemen. Waarom wordt iedereen die zijn of haar kop boven het maaiveld uitsteekt on-middellijk ernstig afkeurend bejegend? 'Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg' is in Nederland hét credo. Uit het commentaar van buitenlandse Saxion studenten blijkt dàt in ieder geval 'een waarheid als een koe' te zijn.

maart 2005

n het kader van de boekenweek had Studium Generale dit keer de historicus Maarten van Rossem naar de Hanzestad verscheept. Hij sprak op Saxion Hogeschool in Deventer over de identiteit van ons vaderland, of beter gezegd: over het ontbreken ervan. Dat de andere gastspreker, de voorzitter van de Vereniging van Geschiedenisleraren, een pleidooi hield voor vrijer en meer geschiedenisonderwijs, weerhield hem er niet van zijn geliefde ambt te reduceren tot “een tamelijke nutteloze bezigheid als postzegels verzamelen.”

I

‘Nationale angstpsychose’ Volgens Van Rossem lijdt Nederland aan een nationale angstpsychose, aangewakkerd door de ‘Kale Verlosser’. “Fortuyn toonde ons de puinhopen van acht jaar paars en de debiliteit van het zittend gezag. Na de door hem veroorzaakte politieke eruptie en zijn tragische dood, werden we vertegenwoordigd door een uit het gekkenhuis ontsnapte Kamerfractie. Momenteel toert er zelfs een licht ontspoorde minister met een bus door Nederland om het gekozen burgemeesterschap aan de man te brengen.Want ja, het volk denkt nu dat politici met oorwarmers onder een kaasstolp verstopt zitten. D66 heeft voor het gemak ook maar een nieuw districtenstelsel ontworpen, ik vermoed op basis van het spel Risk”, aldus van Rossem. Van Rossem heeft de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren met lede ogen aangezien. “Die onvrede over de politiek was er altijd al, dat heeft weinig te maken met luisteren naar de kiezers.” De beroepsrelativist ergert zich dood aan de hetze die ontstond na de moord op Theo van Gogh. Het migratievraagstuk wordt in zijn optiek onterecht gekoppeld aan het Islamitisch terrorisme. “De aanslag was meer een kwestie van een gestoorde geest”, beweert de historicus. “In de media wordt keer op keer genoemd dat er één miljoen moslims onder ons zijn. Worden die gezamenlijk aangestuurd of zo? Krijgen ze op een gegeven moment van hoger hand een teken het kromzwaard uit de kast te halen, aan te scherpen om vervolgens ons allen de strot door te snijden? Is dat een waarschijnlijk scenario?” Volgens Van Rossem zijn de allochtonen van nu de rooms-katholieken van de jaren vijftig. “De gereformeerden kregen destijds opeens een ongekende voortplantingsdrift, zodat verhinderd kon worden dat de rooms-katholieken de meerderheid zouden vormen. Ja, want dan waren de rapen gaar.Als zij de macht zouden grijpen waren processies door de straten aan de orde van dag. De paus zou hier de dienst uit maken.”

“Nederland lijdt aan

nationale angstpsychose” “Wie zijn wij om allochtonen in te burgeren met verhaaltjes over hoe fijn het wel niet was vóórdat zij kwamen? Wat voor normen en waarden denken we hen op te kunnen leggen? Er is geen enkele historische grond voor een typering van de Nederlandse ziel en van een nationale identiteit is al helemaal geen sprake. Het valt best mee met dat integratieproces. Decennia heeft het immers geduurd om van Brabanders enigszins notabele Nederlanders te maken. Dit land verkeert gewoon in een angstpsychose!’

‘Nederland heeft geen typische volksaard’ De professor kan niet begrijpen waarom Nederland zich zo druk maakt om

maart 2005

13

de integratie van minderheden. “Het heeft decennia geduurd voordat we van de Brabanders enigszins notabele Nederlanders hebben gemaakt. Zo bezien doen die allochtonen van nu het best goed!” Over de inburgeringscursus van minister Verdonk is hij al helemaal niet te spreken. “Wat verlangen we van die mensen, het overnemen van onze identiteit? Onze normen en waarden?” Volgens Van Rossem heeft Nederland helemaal geen typische volksaard. “Is het waarschijnlijk dat in een vrij complexe samenleving, in de loop van ongeveer 500 jaar, de normen en waarden ongeveer het zelfde zijn gebleven? Denkt u eens aan hoe onze normen en waarden waren in 1953. Als ik in 1953 had gezegd wat ik in de afgelopen twintig minuten had gezegd, dan was er al een Deventer agent gekomen die mij had ingesloten. Ik kan geen terrein noemen waarop onze normen en waarden in de afgelopen halve eeuw niet essentieel zijn veranderd.” De inburgeringscursus van Verdonk is volgens Van Rossem alleen samengesteld uit zogenaamd ‘bruikbaar verleden’, waarin we de allochtonen vertellen hoe fijn het wel niet was vóórdat zij kwamen. “Hoe hard we gewerkt hebben, hoe dapper we de wereldzeeën hebben bevaren. Als klap op de vuurpijl peperen we ze de Joods-christelijke traditie in en doceren we ze over de instituties van Thorbecke.” Tot Van Rossems overmaat van ramp propageert de VVD de liberale waarden. “Van Aartsen, wat is het nou? 1e bootsmaat, hopman?”, stuurman is de VVD-lijsttrekker in ieder geval niet, dat staat voor de professor als een paal boven water. ‘Welkom in onze Hanzestad’ Ook Deventer moet er aan geloven. “Kom ik hier vanmiddag binnenrijden, zie ik op een bord ‘Welkom in onze gezellige Hanzestad’ Dan denk ik, hoezo Hanzestad? Ook misbruik van het verleden eigenlijk, he?! Bestaan die Hanzen nog of zo? Is dat iets wat mij ontgaan is? Meert er nog wel eens zo’n schip aan hier, en dat jullie dan op de kade staan, van hé daar: onze vrienden uit Lübeck!” Hoe laagdunkend Van Rossem ook over Nederland denkt, de lachers wist hij wel op zijn hand te krijgen. Zijn zwartgallig relaas overschaduwde het pleidooi van de andere genodigde spreker: De voorzitter van de Vereniging van Geschiedenisleraren, Peter Wester, wees op het belang van vrije invulling van geschiedenisles in het basis- en middelbaar onderwijs. Van Rossem: “Geschiedenis leren is een tamelijk nutteloze en irrationale bezigheid, te vergelijken met postzegels verzamelen. Toch is het wel handig als je wat weet over het verleden van je overbuurman, bijvoorbeeld waarom hij de klootzak is geworden die hij nu is. Dan kun je nog enige sympathie voor ‘m opbrengen, voordat je ‘m op z’n bek rost.”

Masterkeuze: wat je minimaal moet weten Als je straks klaar bent met je hbo-opleiding, kun je zo aan de slag op de arbeidsmarkt. Gefeliciteerd. Maar je kunt natuurlijk ook kiezen voor een vervolgstudie. De financiële mogelijkheden zijn er, alleen welke master ga je dan volgen? Zeker nu het bachelor-masterstelsel nog in de kinderschoenen staat, is de voorlichting gebrekkig en zijn er valkuilen waar je niet in moet stappen. et bamastelsel is niet zomaar een aardigheidje. Het idee erachter is niet alleen dat het buitenland voortaan beter snapt wat voor opleiding je in Nederland hebt gevolgd, maar ook dat je meer keuzemogelijkheden krijgt. Een vervolgopleiding na het hbo ligt nu meer voor de hand dan vroeger. Ook de financiële mogelijkheden voor hbobachelors zijn onlangs wat verruimd. Je krijgt er – afhankelijk van je masterkeuze – één of twee jaar de tijd voor, inclusief het vereiste schakel- of doorstroomprogramma. Pas als je anderhalf jaar studievertraging oploopt, moet je het hoge collegegeld betalen, dat kan oplopen tot maximaal 4500 euro. Je recht op een studiebeurs heb je na vier jaar hbo opgesoupeerd, maar geld lenen kan nog wel. Je moet dan als afgestudeerd hbo’er nog even op een houtje bijten, maar daar staat tegenover dat een masterdiploma je kans op een interessante baan en een hoger startsalaris aanzienlijk vergroot. Waar moet je bij je masterkeuze allemaal op letten?

H

Hbo-masters Voor hbo-studenten ligt een hbo-master voor de hand, al is het maar vanwege de naam. Op dit moment studeren al een paar duizend studenten aan een hbomaster. Een deel van die opleidingen wordt niet bekostigd door de overheid; zij brengen dus een hoog collegegeld in rekening. Wel bekostigd worden onder meer de zogenoemde ‘zorgmasters’ (nurse practisioner, physician assistant), de voortgezette opleidingen in het kunstonderwijs, de kaderopleidingen in de gezondheidzorg (bijvoorbeeld om manager van een ziekenhuis te worden) en de eerstegraads lerarenopleidingen. De meeste voortgezette opleidingen moeten nog officieel als master geaccrediteerd worden. Pas dan krijg je een officieel masterdiploma. Universitaire masters Je kunt ook naar de universiteit gaan, maar let op: met je hbo-bachelordiploma kun je gewoonlijk niet zomaar de master van je keuze volgen. In veel gevallen moet je eerst een schakelprogramma doen. Zo’n programma heet ook wel

‘pre-master’. Daarin werk je ‘deficiënties’, ofwel gaten in je kennis weg. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je niets van statistiek weet of nog te weinig juridische kennis hebt. Ook de academische vaardigheden van hbo’ers schieten vaak tekort. Zo’n schakeljaar kost uiteraard geld, want voor niets gaat de zon op. Het collegegeld varieert van het standaard bedrag tot soms meer dan drieduizend euro. Laat dat meewegen bij je keuze, en geef niet nodeloos te veel geld uit. Speciale toelatingscommissies zullen beoordelen wat voor kennisachterstand je moet wegwerken als je een bepaalde studie hebt gevolgd. Afhankelijk van je vrijstellingen duurt een schakeljaar een half tot heel jaar. Soms is een bepaald schakeljaar standaard voor alle hbo-bachelors. Doorstroomminor Steeds meer hbo-studenten die naar de universiteit willen, kunnen al tijdens hun studie een ‘doorstroomminor’ kiezen. Dat is een programma in de vrije keuzeruimte waarin je dieper op de stof ingaat en je allerlei academische vaardigheden krijgt aangeleerd. Wie bijvoorbeeld na zijn studie hbo-rechten advocaat wil worden, moet zich ter voorbereiding op de WO-master al in het hbo voor de academische minor inschrijven. Vaak kunnen alleen de beste of meest gemotiveerde studenten er aan meedoen. De doorstroomminors van hogescholen - ook wel pre-mastertraject geheten worden meestal in nauw overleg met de universiteiten georganiseerd. Saxion Hogescholen werkt bijvoorbeeld samen met de Universiteit Twente, de Hanzehogeschool met de Rijksuniversiteit Groningen, de Hogeschool van Utrecht doet dat met de Universiteit Utrecht, de Hogeschool van Amsterdam met de UvA en Windesheim in Zwolle met de VU, enzovoorts. Wie ergens een doorstroomminor heeft gevolgd, kan meestal niet zonder meer in een andere stad gaan studeren. Je kunt ook meteen na je eerste jaar overstappen naar een universitaire bachelor. Dat lijkt slim, maar negen van de tien studenten haken na die overstap voortijdig af. Universiteiten raden het daarom af en verwijzen je

14

liever naar de schakelcursussen. Instroommoment Bestuurswerk, kroegbezoek, topsport… het kan natuurlijk voorkomen dat je in de bachelorfase studievertraging oploopt.Aan een master kun je gewoonlijk niet beginnen als je je bachelordiploma nog niet op zak hebt. Let daarom goed op het aantal ‘instroommomenten’ bij de opleiding van je voorkeur. Als je ergens vaker dan één keer per jaar mag beginnen, kan je dat een half jaar extra studievertraging schelen. De meeste womasters hebben twee instroommomenten, maar daar kun je niet blind op rekenen. Master of masterprogramma? Bij de invoering van het bama-stelsel moesten de universitaire opleidingen kiezen: maken we van onze oude afstudeerrichtingen allemaal zelfstandige masters of gaan we ze bundelen? In het laatste geval spreken we van masterprogramma’s. Dat kan opmerkelijke gevolgen hebben. Aan de Radboud Universiteit Nijmegen was een student die arabisch & islam studeerde. Maar toen hij klaar was, stond er tot zijn verbazing ‘Arabische, Nieuw-Perzische & Turkse Talen en Culturen’ op zijn diploma. Zo heette zijn master namelijk officieel. Om aan alle onduidelijkheid een eind te maken, mogen Nijmeegse opleidingen nu alleen nog studenten werven met de

maart 2005

officiële masternaam. De moraal van het verhaal: het maakt niets uit of je een master of een masterprogramma volgt, maar weet welke titel er straks op je diploma staat. Buitenland Het bachelor-masterstelsel klinkt lekker internationaal, maar in de praktijk valt het tegen. Zo geldt je recht op studiefinanciering niet in het buitenland, tenzij je bij een Nederlandse universiteit of hogeschool staat ingeschreven. Dan kun je alleen studeren bij een buitenlandse partner van je eigen instelling – of bereid zijn om veel geld te investeren. Ook is het nog maar de vraag of je hbo-bachelordiploma in het buitenland geaccepteerd wordt. De internationaliseringsorganisatie NUFFIC in Den Haag (www.nuffic.nl) kan je hier alles over vertellen. Particuliere master Je kunt ook voor een particuliere, niet bekostigde master kiezen. Die kun je vaak in deeltijd volgen naast een parttime baan. Veel hogescholen bieden ze aan. Een wo-voorbeeld is de opleiding tot Master of Science in Management van de Universiteit Nyenrode. Maar ook daarvoor moet je geselecteerd worden en goedkoop is anders. Voor veel businessopleidingen op masterniveau heb je bovendien eerst werkervaring nodig. (HOP)

HET ECHTE

WERK

Ondernemende hotelschoolstudenten doen het voor ‘het echie’:

Van station Lochem naar Bistro-Bodega Graaf Floris II Een oud stationsgebouw, vier ondernemende studenten én een team dat voor de financiering en coördinatie zorgt. Kortom, een combinatie die wel iets moois moét opleveren. Voor de vier derdejaars hotelschoolstudenten Adriaan Verkerk, Ruud Dijkstra, Vera Snijders en Marjolein Leppink voelt het inmiddels bijna als hun eigen onderneming. ij spelen namelijk een belangrijke ondersteunende en uitvoerende rol bij de verbouwing en herinrichting van het stationsgebouw in Lochem. BistroBodega Graaf Floris II, zoals de uit 1897 daterende locatie gaat heten, ondergaat momenteel een ‘total make-over’. De heropening staat gepland voor begin april. Dat betekent dus dat alle zeilen bijgezet moet worden voor de studenten, voor de bouwers en voor IJsselland Horeca. Maar ze houden het hoofd koel: "Dit is toch het mooiste dat er is!"

Z

Als ik Adriaan tref, in de besneeuwde wereld van Lochem, heeft hij net te horen gekregen dat zijn stage op Aruba (vanaf april) doorgaat. Het kost hem even zichtbaar moeite zijn gedachten bij de les te houden, de gedachte aan een azuurblauwe zee lijkt even de sneeuw in Nederland te verdringen. Maar de studenten moeten verder, omdat elk moment kostbare tijd is. Adriaan landt weer snel met beide voeten in het hier en nu, dat wil zeggen, in een historisch pand waar volop getimmerd en geschilderd wordt en waar men zich

in het zweet werkt om alles voor de opening af te hebben. Inleven in concept Adriaan vertelt: "Het begon allemaal met een ondernemersplan. Of liever gezegd, met de opdracht van het schrijven van een ondernemersplan voor het moduul Entrepreneurship 3. Omdat ik bij Bistro De Drie Nissen in Deventer werk en de eigenaar bezig was een eigen concept om te zetten naar Deventerse maatstaven, vroeg hij of wij niet mee wilden werken aan de opzet en de uitvoering van de opstart van een nieuw Amerikaans restaurant in Deventer. Aanvankelijk zou dat het oude Landbouwmuseum aan de Brinkgeverweg in Deventer worden, tegenover Larenstein. We realiseerden ons wel dat het veel tijd zou gaan kosten om hier in te stappen. Je moet je inleven in het concept, zodat je allemaal op dezelfde denklijn zit. Zowel met het management, als met het team. Vanwege enige problemen zijn we, na het schrijven van het concept, begonnen aan de opstart van het stationsgebouw in Lochem. Zo’n oud pand als dit inspireert natuurlijk enorm. Na weinig nadenken besloten we het te doen en we hebben er geen moment spijt van gehad. Je leert zoveel van de praktijk!"

een horecapand kost al genoeg geld. Als je ziet wat alleen al adverteren, bouwtekeningen en kleding kosten..." Knipoog naar de Middeleeuwen "Alle vier hebben we in de afgelopen maanden daadwerkelijk kunnen zien wat er allemaal komt kijken bij het opzetten van een onderneming. Dit pand is eigenlijk te vaak verbouwd. Bijna alles krijgt een nieuw likje verf, sommige dingen worden aangepast of vernieuwd. Beneden komt het restaurant met podium, bar, open keuken en een spreekgestoelte met salade- en soepenbar. Daarnaast komt er een prachtige schouw in, met aan weerszijden spiegels en een schilderij van Graaf Floris II in het midden. Boven komt een mooi restaurantgedeelte met vide en Bodega in een warme, klassieke sfeer. De aankleding, gerechten en drankjes op de kaart zijn met een knipoog naar de Middeleeuwen opgezet. Het wordt boven een ideale ambiance voor een borrel ter aanvang of als afsluiting van het diner. Speciaal voor collega-ondernemers bieden we daar de gelegenheid voor bedrijfsborrels, etentjes en personeelsfeesten. Er zijn nu vier man werkelijk met de verbouwing bezig, maar voor de laatste weken worden dat er meer. Dan gaat het heel snel.

Geen Monopoly meer Wat zijn de grote winstpunten voor jullie? Adriaan, zonder te hoeven nadenken, "Dat je bijvoorbeeld leert om zakelijk te denken, alle zaken op het goede moment samen laten komen, promotie, deals sluiten, kortingen, offertes, buren en alle bedrijven in de regio. Als iemand mij nu een prijs noemt, denk ik direct: winst voor jou, maar een kostenpost voor ons. Dus daar moet over gepraat worden. Ik blijf het lastig vinden, maar doordat het nu om echt geld gaat – het is geen Monopoly meer moet je wel proberen zo scherp mogelijk te onderhandelen. Het opstarten van

maart 2005

15

Je zult zien, het is in no-time klaar." Voor alles toestemming Wat is je tegengevallen? "Dat er zoveel te regelen valt waar je geen weet van hebt. Voor alles heb je toestemming nodig, omdat je met vele belangengroepen te maken hebt. Gemeente, vergunningen, verbouwen en afstemmen kosten erg veel tijd. Maar we klagen niet, want dit is waar je het van leert. Je leert ook je eigen zwakke en sterke punten goed kennen. Iedereen is anders ingesteld, maar samen met IJsselland Horeca (coördinerende leiding en kantoor) brengen we dit samen tot een goed einde. Begin april eindigt het project, dan zijn we ondernemer-af." Voor meer informatie: www.graafflorislochem.nl of [email protected]

Mevrouw Verlee is eenzaam.

Who cares? Duizenden vrijwilligers bezoeken iedere dag mensen die eenzaam zijn. Giro 22000. Den Haag. A part of

www.rodekruis.nl

OESO wil invloed UT en Hogescholen op Regio Twente meten

Hoe goed is

PERSONEEL

Twente?

Bedrijven als Siemens en LogicaCMG kwamen naar Twente vanwege de aanwezigheid van de universiteit. Maar ze gaan net zo gemakkelijk weer weg. Politici en ondernemers hechten veel waarde aan hoog onderwijs in Twente. Toch blijkt uit de cijfers niet dat in Twente het bedrijfsleven een hogere omzet boekt, meer exporteert of de werkgelegenheid dankzij de uitmuntende opleidingscentra hoger is dan in minder goed onderwijsgeoutilleerde regio’s. Wat de Nederlandse of regionale overheid nooit deed, doet nu de OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling. Die laat een (wereldwijd) onderzoek doen naar de invloed van hoger en wetenschappelijk onderwijs op een regio. De uitkomst wordt op zijn vroegst aan het einde van dit jaar verwacht. "We gaan niet iets nieuws uitvinden, we gaan de nulsituatie vastleggen."

een politiek gevalletje. Want de Stuurgroep moet zorgen dat het definitieve rapport draagvlak heeft binnen de regio bij de zogenaamde ‘stake-holders’ (opleidingsinstituten, overheid en bedrijfsleven). "Stel dat wij concluderen dat Twente heel sterk is in de maakindustrie, dan moeten de leden van de Stuurgroep het wel eens zijn met het beeld dat van Twente opgeroepen wordt." Dat wordt nog een hele klus,

de eigen serieuze cijfers goed interpreteren. "Ik vind het wel lastig om te zeggen, maar iedereen die ik spreek, zegt dat we in Twente zo goed zijn georganiseerd, maar dat er veel dingen mis gaan, omdat we op een ander niveau dat nog niet voor elkaar krijgen." De OESO heeft de opdracht gegeven (de regio’s werken overigens vrijwillig mee) maar voor Twente kan het onderzoek zeer leerzaam zijn. (JM)

moeten vergelijken met regio’s zonder zo’n dicht net van hooggekwalificeerde onderwijsinstellingen? "Ik denk dat Twente juist een goed voorbeeld is omdat in deze regio pas in 1961 de universiteit gevestigd werd en er waren weinig hbo-instellingen. De regio heeft zich van 1961 tot 2005 gigantisch ontwikkeld. We proberen die impact cijfermatig te onderbouwen."

Alle hoger onderwijsinstellingen (Universiteit Twente, Saxion Hogeschool, Edith Stein, de AKI en ITC) zijn bij het project betrokken en dat is uniek. Het project heet officieel ‘Supporting the Contribution of Higher Education Institutions to Regional Development’. Het onderzoek wordt op dezelfde wijze uitgevoerd in dertien regio’s (in Mexico, Korea, Australië, Spanje, Ierland, Engeland, Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en in Nederland in Twen-

te). Er is (natuurlijk) een stuurgroep die het onderzoek begeleidt en die bestaat uit Geert de Raad (IKT), Wilma van Ingen (Kamer van Koophandel), Erik Helder (wethouder Enschede), Willem te Beest (Universiteit Twente), Henk Mulders (Edith Stein), Richard Slotman (HBO-Raad) en als voorzitter Wim Boomkamp van Saxion omdat Saxion verantwoordelijk is dat het rapport er ook echt komt.

ls Nederlandse projectleider is aangesteld Irene Sijgers, die als vaste projectleider bij Saxion Hogescholen in het verleden veel nationale en internationale projecten heeft uitgevoerd voor Saxion. Om te weten wat de invloed van het onderwijs op een regio is, moet ontzettend veel cijfermateriaal verzameld worden. "Het project is op 1 januari gestart en we zijn nu nog bezig met het inventariseren van de vraagstelling van de OESO en waar we die informatie kunnen vinden." De vraagstelling in het onderzoek is cruciaal omdat het onderzoek in alle regio’s die meedoen moet leiden tot een vergelijk, conclusies en adviezen. "We moeten eerst de Regio Twente exact beschrijven.Twente is natuurlijk een totaal andere regio in vergelijking met regio’s in Australië of Korea. Met een totaal andere infrastructuur." Hoeveel bedrijven zitten er in de Twentse regio, hoeveel mensen werken daar? Maar het gaat veel verder natuurlijk. Hoeveel studenten hebben ooit gestudeerd aan één van de hoger onderwijsinstellingen? Kwamen ze uit de regio of van daarbuiten en waar zijn ze gebleven?

A

Stuurgroep Het is een eerlijk onderzoek, maar ook

Onderwijsimpact "Het gaat dus om de ‘spin-off’. We vergelijken de situatie ook met die van tien jaar geleden. De andere kant van het verhaal is natuurlijk om te weten waar Twente goed in is. Ik heb in contacten met de OESO gemerkt dat ze daar een heel positief beeld hebben van Twente. De universiteit heeft daar natuurlijk aan bijgedragen, die heeft al vaker contacten gehad met de OESO, maar ook de bijdrage aan de ontwikkeling van het bedrijfsleven." Het is razend interessant om te weten hoe Twente presteert in vergelijking met die andere regio’s, maar zou je eigenlijk ook niet

maart 2005

17

Eén loket voor bedrijven

Jaarverslagen onder de maat De jaarverslagen van hogescholen scoren een 5. De universiteiten doen het iets beter: zij halen een 6. Dat zegt het adviesbureau Hay Group, dat 125 jaarverslagen uit de publieke sector heeft onderzocht. In de steekproef zaten 34 hogescholen en twaalf universiteiten. oewel de hbo-instellingen veel informatie geven, noemen zij zelden de salarissen van hun bestuurders. Ze zeggen bovendien weinig over de in-grepen van de Raad van Toezicht en slechts in de helft van de gevallen

H

worden nevenfuncties vermeld. Universiteiten doen het iets beter, maar ook zij laten steken vallen. De beloning van de bestuurders en toezichthouders blijft in de helft van de gevallen onvermeld. Als de beloning wél in het verslag

axion Hogescholen en ROC Aventus hebben elk één telefoonnummer en één e-mailadres ingesteld voor vragen uit het bedrijfsleven. Verder zijn er nu twee loketten waar bedrijven en instellingen in de Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen informatie kunnen krijgen over het beroepsonderwijs in de regio. Om te voorkomen dat bedrijven en instellingen het spoor bijster raken in grote organisaties zoals het ROC Aventus en

S

Saxion Hogescholen, hebben beide onderwijsinstellingen de handen ineengeslagen en is per 1 februari één kennistransferpunt ingesteld. Vragen aangaande onderwijs, onderzoek, afstudeeren praktijkopdrachten, stages en gastcolleges kunnen neergelegd worden bij de twee loketten. Voor Saxion is het telefoonnummer 0570 - 66 3011 en e-mail [email protected]. ROC Aventus is te bereiken via 055-5336561 en [email protected].

staat, is die slechts in de helft van de gevallen opgesplitst per bestuurder. "Het is begrijpelijk dat de score niet zo hoog is", zegt Peter Langerak, consultant van de Hay Group. "De discussie over governance-codes is kort geleden opgelaaid. De raden van toezicht aarzelen nog om zulke informatie openbaar te maken. Het gaat om flinke bedragen, zeggen ze dan, en andere instellingen maken het ook niet openbaar. Maar openheid is toch de nieuwe norm." Het probleem in de publieke sector is dat de Raad van Toezicht zich niet tegenover aandeelhouders hoeft te verantwoorden. Langerak hoopt dat de raden het jaarverslag gaan gebruiken

als instrument om verantwoording af te leggen. Ook staatssecretaris Rutte van onderwijs vindt dat de salarissen van onderwijsbestuurders openbaar moeten zijn. Dat schreef hij in de nieuwe wetgevingsnotitie die deze week is verschenen. Minister Remkes van Binnenlandse Zaken werkt aan een wetsvoorstel om alle topinkomens in de (semi-) publieke sector openbaar te maken. Volgens de Hay Group deden ziekenhuizen, woningcorporaties en goededoelenorganisaties het slechter dan de onderwijsinstellingen. Zij kregen voor hun jaarverslagen respectievelijk een 5-, een 4 en een 2,5. (HOP)

Minstens zestig

Hbo

vergrijst

ministersalarissen Zeker 159 topfunctionarissen van hogescholen en universiteiten of onderzoeksinstellingen verdienen bruto meer dan zestigduizend euro per jaar. Hun salaris steeg tussen 2003 en 2004 met bijna acht procent. Van hen verdienen er zestig meer dan 130.000 euro.

at blijkt uit een schriftelijk onderzoek dat het ministerie van Binnenlandse Zaken gedaan heeft naar de topsalarissen in onder meer het hoger onderwijs en onderzoek. In absolute aantallen gaat het om 76 toppers in het hbo en 83 aan de universiteiten en onderzoeksinstellingen. Respectievelijk 24 en 36 van hen verdienen meer dan 130.000 euro; 8000 euro meer dan een minister. Het gemiddelde salaris van deze hele groep grootverdieners bedraagt ruim 110.000 euro in het hbo en bijna 122.000 euro in het WO.

D

De 60.000-plussers in het hoger onderwijs verdienen goed in vergelijking met collega's in andere sectoren. Ze leggen het af tegen de bestuurders van academische ziekenhuizen (gemiddeld 197.586 euro), maar steken de toppers in de beroeps- en volwasseneneducatie (102.686), bij gemeenten (77.181 euro), bij de provincie (98.533 euro) en de rechterlijke macht (107.107 euro) de loef af.(HOP)

18

Het percentage hbo-werknemers dat ouder is dan 45 jaar, is voor het eerst in vijf jaar licht gedaald. In 2003 was 56,4 procent ouder dan 45. Het jaar daarvoor was dat percentage nog 57 procent. De vergrijzing van het hbo is daarmee niet opgelost, want in absolute aantallen stijgt het aantal oudere werknemers nog altijd.

2003 44 procent, 2004 44 procent en in 2005 is het 44 procent. De werkgelegenheid in het hbo werd in 2003 vastgesteld op 24.100 fulltime arbeidsplaatsen. In 2002 ging het om 23.300 fte. Dat houdt dus in dat er in 2003 bijna veertienduizend arbeidsplaatsen door 45-plussers zijn vervuld, terwijl het een jaar eerder om ongeveer 13.300 arbeidsplaatsen ging.

at blijkt uit cijfers van het Sectorbestuur Onderwijsarbeidsmarkt. Saxion Hogescholen is iets minder ‘grijs’ dan het landelijk gemiddelde: op dit moment is het percentage medewerkers ouder dan 45 jaar 53 procent. In februari 2002 was het percentage ouder dan 45 jaar 46 procent, in februari 2003 48 procent, en in februari 2004 50 procent. Ook percentueel is er dus een stijging te zien van oudere werknemers binnen Saxion Hogescholen. Overigens liggen die percentages voor ondersteunende functies lager (2002 was 46 procent,

Het aantal ondersteunende functies nam in 2003 met 0,8 procent toe naar 43,4 procent. Sinds 1999 stijgt dit percentage jaarlijks met 0,6 tot 1,1 procent. Het aantal vrouwen dat in het hbo werkt, wordt ieder jaar groter. In 2003 was 42,6 procent van de functies ingenomen door vrouwen. Dat is 1,1 procent meer dan het jaar daarvoor. Bij Saxion was het percentage vrouwelijke medewerkers in 2003 46 procent en in 2005 47 procent. Saxion is daarmee ‘vrouwelijker’ dan het landelijk gemiddelde in het hbo. (Zie ook pag. 19)

D

maart 2005

53 procent Saxionmedewerkers is ouder dan 45 jaar

‘Geen

zin

meer in

’

gezeik

Het hbo in Nederland vergrijst. Het aantal werknemers dat ouder is dan 45 jaar neemt al jaren toe. Het personeel van de Saxion Hogescholen is maar een klein beetje minder grijs dan het landelijk gemiddelde: 53 procent is 45+ tegenover landelijk 56 procent. Is het nog vol te houden als Saxiondocent wanneer je boven de 45 komt? Drie ‘oudere’ Saxiondocenten aan het woord: "aan de studenten ligt het niet."

Anton Hottinga

nton Hottinga (58) heeft het allergrootste lettertype geïnstalleerd op zijn beeldscherm. In januari 2004 liet een van zijn netvliezen los. "Lastig, maar ik red me er best mee," zegt hij. Vanaf 1975 werkt hij bij Saxion als docent drama/sociale vaardigheden. ‘Tja, wanneer moet je stoppen? Als je de namen van je collega's niet meer kunt onthouden? Die ken ik nu al niet meer….. De ARBO-arts heeft besloten dat ik in de gevarenzone ben. Ik ben meer moe na het werk dan vroeger. Maar dat is individualiseren van een collectief probleem. Je moet zelfinzicht hebben. Ik houd heel veel dingen af. Ga regelmatig overleggen met de afdeling planning. Soms zeg ik botweg nee, soms doe ik het toch, als ze heel erg omhoog zitten. Je energiehuishouding wordt zwaarder belast. De organisatie wordt te ingewikkeld. Dat hoor ik ook van jongere collega's. Studenten zijn niet moeilijker geworden, wel anders. Eigenlijk zijn studenten altijd hetzelfde; ik vind ze eigenlijk nog steeds ijverig. Er worden steeds meer net afgestudeerden aangesteld. Schatten van mensen, maar heel veel van dat volk heeft nog nooit een cliënt gezien. Ik maak me dus zorgen over de kwaliteit van de collega's die erbij komen. Ze hebben veel te weinig praktijkervaring, of ze hebben alleen praktijkervaring en te weinig scholing. Toch is het leuk om hier te werken. Het werk met studenten blijf ik leuk vinden. Als bijscholing werk ik nu in een psychiatrisch ziekenhuis. Dat doe ik in de tijd van de school. Het houdt me gemotiveerd, open en lenig: ik moet weer helemaal nieuwe dingen verzinnen: hoe krijg ik iemand in beweging die niks meer wil?"

A

Mentaal sterker Peter Arends (46) is tutor/cohortbege-

die in kunnen brengen, en hoe goed ze meegegaan zijn met hun tijd. Studenten kijken volgens mij niet zo naar leeftijd van de docent. Ze willen ervaren dat een docent wat voor hen betekent."

leider bij Small Business. In zijn ogen is er niet zo gek veel verschil tussen de studenten van zijn begintijd en die van nu: "Je verandert zelf." Toen hij begon op zijn 31e, had hij geen onderwijservaring. "Ik vind het prima dat het frontale lesgeven helemaal verdwenen is. Het onderwijs is absoluut leuker geworden. Een leer-werk-situatie met een docent als begeleider is de juiste keuze. Die eerste jaren vond ik wel slopend. Ik had veel onzekerheden in mijn werk. Ik moest alles zelf doen, en bereidde me voor tot in den treure. Ik voel me nu niet drukker dan vroeger, maar de hoeveelheid werk is wel toegenomen. De docent-student ratio was in 1996 bij ons nog 1:24, nu is dat 1:32. Maar ik denk dat ik met meer efficiency en mentaal sterker lesgeef nu ik ouder ben. Fysiek kan ik het nog prima aan. Tja, die vergrijzing onder het hbo-personeel: er is kennelijk geen ruimte in de markt voor nieuw personeel. De doorstroming wordt ook niet echt bevorderd. Veel mensen kiezen voor de zekerheid van een onderwijsbaan en blijven daaraan vasthouden. Wat ik een dodelijke ontwikkeling vind, is dat het management er vanuit lijkt te gaan dat alleen de rol van procesbegeleider voldoende is. In de rugzak van een hbo-docent moet ook vakkennis zitten. Ik vind dat er teveel mensen binnengehaald worden zonder inhoudelijke kennis. Mijn arbeidsvreugde? Soms ben ik wel eens gefrustreerd door al die managementontwikkelingen. Misschien word je moeilijker in de omgang als je ouder wordt; ik heb wel meer een eigen mening. Maar je moet je blik altijd open houden. Ik ben altijd meer met de toekomst bezig dan met wat achter me ligt. Veel studenten dragen mijn oudere collega's op handen. Ze zien gewoon hoeveel ervaring en wijsheid

maart 2005

Vermoeider Na een carrière als verpleegkundige en een studie pedagogiek werd Gea Stoverink docent sociale vaardigheden bij de afdeling Mens & Maatschappij in Enschede. Ze is nu 51 en werkt een jaar of 16 bij Saxion als docent sociale vaardigheden en onderwijskundige. "Lesgeven is voor mij hobby," zegt ze, "samen met studenten de boel ontmaskeren." Zij merkt wel dat ze vermoei-

Peter, Stef en Luca Arends

19

der van het werk thuis komt dan vroeger en vraagt zich ook wel eens af of ze niet eens een keer wat anders zal gaan doen. Of het dan niet meer leuk is? "Nee, het is gewoon ánders. Ik doe mijn best om het leuk te houden. Ondanks het systeem. Ik word er niet overspannen van, nee, ik pas me er wel in aan. Ik heb geen zin meer in gezeik. Vroeger kon ik alles beter accepteren. Arbeidsvreugde? Jawel hoor! Ik begeleid twee jonge collega's bij podotherapie. Voor hen heb ik een communicatie- en reflectieprogramma ontwikkeld en die twee, Renate en Denise, voeren dat uit. Met veel succes. Dat soort werk geeft mij heel veel voldoening."

HAAL JE RIJBEWIJS vóór april 2005! Nu: vanaf € 5,- p/w Lespakketten vanaf € 605,incl. examen met garantie. R.S.N. 0900 20 20 778 (€ 0,22 p/min.) www.rijbewijsservice.nl

In the picture... IJsberen met…… Opgeslokt worden in de natuur en dan met name in de witte leegte ontspant me en geeft me het gevoel dat ik weg ben uit het drukke en volle West-Europa. In 1969, op m’n eerste afgereden brommer, heb ik een naar Noorwegen geëmigreerde nicht bezocht. Het op de brommer door Noorwegen rijden gaf me het gevoel van de film Easy Rider, alleen reed ik alleen en op een oude Berini. Via mijn nicht leerde ik iemand kennen die in zijn diensttijd een bevoorradingsvlucht had gemaakt naar het tussen Noorwegen en Groenland gelegen en naar zijn Nederlandse ontdekker Jan May vernoemde eiland Jan Mayen. Hier zitten 15 Noren die een weer- en navigatiestation bemannen. De foto’s en beschrijvingen van deze man deden me beslissen naar het vulkanische Jan Mayen te gaan. Normaal is het bijna onmogelijk dat eiland te bezoeken.

De Noorse overheid ‘runt’ het eiland en zij bepalen wie er naar toe mag en wie niet. Om toestemming te krijgen ben ik naar Oslo gevlogen. Het verkrijgen van de permit was na een tijd op wonderlijke wijze geregeld. Mijn eerste bezoek was in 1997 en slechts voor 1 dag. Een jaar later ben ik een week geweest. In deze week heb ik met instructies en een radio meerdere tochten gemaakt. Na 5 dagen dwongen de sneeuwstormen me te stoppen. Desondanks blies het onwezenlijke abstracte landschap me ook figuurlijk van m’n voeten. Het idee om op ‘vers gemaakte aarde’ uit magma te staan gaf me het gevoel dicht bij de schepping te staan. Je moet namelijk weten dat Jan Mayen een werkende onderwatervulkaan is waarvan het topje boven zee uitkomt. Behalve het landschap vond ik het ook heel intrigerend om op de zwarte stranden resten tegen te komen van

maart 2005

21

Nederlandse houten huizen en traanovens. Dit uit de tijd rond de 17e eeuw dat wij daar op walvissen jaagden. Nadat ik meer over de historie van de walvisvaart had gelezen kwam ook het verder weg gelegen Spitsbergen in zicht. In dezelfde tijd als bij Jan Mayen hebben ook hier de Nederlanders op heel efficiënte wijze de walvispopulatie zo goed als uitgeroeid. Mijn eerste bezoek aan Spitsbergen, 3 jaar geleden, heeft geleid tot ‘vakantiewerk’ als gids. Ik mag dit jaar twee trektochten begeleiden vanaf een expeditieschip dat rond het eiland vaart. Wat ik echt nog graag zou willen is met een klein groepje een tocht maken door de binnenlanden van Spitsbergen. Dus met een tent, met tripwire, een geweer en signaalpistool tegen al te opdringerige ijsberen, en voor 2 weken droogvoer. Dus als je zin hebt….." Aad Wever (54) en docent Engels

De studentendecaan

Doorstuderen na het hbo Bijna je hbo-diploma op zak, nog de laatste loodjes van afstuderen, nog een paar maanden hard werken en dan ben je als het goed is in bezit van je bachelor diploma. Maar wat dan? Wat ga je na je hbo-diploma doen? Ga je werken, ga je reizen of ga je verder studeren? Stel dat je verder wilt gaan studeren wat zijn dan je mogelijkheden? Mogelijkheden om door te studeren Als je in het bezit bent van je bachelorsdiploma dan is het het meest voor de handliggend om door te studeren aan een opleiding die je opleidt tot de mastersgraad. Dit kun je op 2 manieren doen: 1. Er is een aantal hogescholen (waaronder Saxion) die masteropleidingen aanbieden. Veelal zijn dit masteropleidingen die een verdieping vormen op je hbo-diploma. Kijk bijvoorbeeld maar eens op de site van Saxion. Wel moet gemeld worden dat voor deze opleidingen niet altijd je studiefinanciering mag worden ingezet. Soms omdat ze in deeltijd worden aangeboden, maar het kan ook zijn omdat deze opleidingen niet bekostigd worden door het ministerie van O&W. Houd er ook rekening mee dat je vaak hogere collegegelden voor deze opleidingen moet betalen. Een masteropleiding die wordt aangeboden door een hogeschool, wordt meestal gevolgd wordt door mensen die al werkzaam zijn in de beroepspraktijk. 2. Je kunt ook een masteropleiding volgen aan een wo-instelling. Deze opleidingen krijgen overheidsgelden, hierdoor betaal je het reguliere collegegeld en mag je daarvoor ook je studiefinancieringsrechten inzetten. In vele gevallen kun je echter niet rechtstreeks instromen maar moet je eerst een schakelprogramma van ongeveer een jaar volgen om daarna te mogen instromen in een wo-masteropleiding. Wil je meer weten over de masteropleidingen aan wo-instellingen dan kun je het beste de websites

van de betreffende instellingen bezoeken. Via www.universiteiten.pagina.nl kom je de internetadressen tegen. Het is vervolgens zeer raadzaam om daarna de voorlichtingsdagen over de masteropleidingen aan het wo te bezoeken. Hier krijg je alle informatie over de inhoud van de opleiding maar ook over de toelatingseisen en het eventuele schakelprogramma. Sommige studenten kiezen ervoor om opnieuw een hbo-bacheloropleiding te gaan volgen. Als je het idee hebt, dat je een opleiding hebt gevolgd waarin je eigenlijk niet verder wilt gaan, of als je je mogelijkheden op de arbeidsmarkt wilt vergroten, kan dat een optie zijn. Mocht je opnieuw instromen in een hbo-bachelor opleiding, dan zul je vaak in een verkort programma mogen volgen. Hoeveel vrijstellingen je krijgt, hangt af van je voorgaande opleiding. Er zijn geen standaard verkorte hbo programma’s. Je zult dit zelf met de opleiding moeten regelen. Je kunt een hbobachelor meestal zowel in voltijd als in deeltijd volgen. Heb je nog recht op studiefinanciering bij doorstuderen? Elke student die onder de Prestatiebeurs valt (van toepassing indien je per 01-09-96 voor het eerst studiefinanciering hebt ontvangen voor het hoger onderwijs) heeft recht op 4 jaar beurs en daarna nog 3 jaar lening. Gedurende deze 7 jaren bestaat er recht op de OV-kaart. Die 4 jaar beurs is eigenlijk een voorlopige lening, die pas een gift wordt als je

22

binnen 10 jaar in het bezit bent van een HO-diploma. Je moet je aanspraak op studiefinanciering wel binnen 10 jaar verzilveren. Als je gaat doorstuderen dan komen er in principe geen studiefinancieringsjaren voor het Hoger Onderwijs erbij. Je moet het dus met die 7 jaar doen. En dan valt de rekensom snel te maken wat je nog over hebt aan studiefinanciering. Heb je 4 jaar beurs verbruikt voor je huidige studie, dan heb je voor doorstuderen nog 3 jaar lening over. Heb je al 5 jaar gestudeerd in het hoger onderwijs dan heb je nog 2 leningsjaren over, etc. (n.b. je studiefinancieringsjaren voor het mbo tellen niet mee). Er zijn een paar uitzonderingen op bovenstaande: - als je gaat doorstuderen aan een womasteropleiding die een nominale studieduur kent van 2 jaar, dan krijg je een extra jaar studiefinanciering - als je 3 jaar over je hbo opleiding hebt gedaan dan heb je feitelijk nog 1 jaar beurs over welke je kan inzetten voor je volgende opleiding. Hierbij is het van belang te weten dat studenten die van een verwante mbo-opleiding zijn gekomen en na 1 maart 2005 nog ingeschreven staan, nu ook recht hebben op 4 jaar beurs. Je studiefinancieringsrechten mag je inzetten voor een bacheloropleiding in het hbo en voor een bachelor- en masteropleiding in het wo. (heel af en toe dus voor een masteropleiding in het hbo). Je kunt je studiefinanciering niet inzetten voor een deeltijdopleiding. Wat kan de afdeling Studentvoorzieningen je bieden? - Mocht je het moeilijk vinden om te bepalen wat je na je hbo-diploma wilt gaan studeren, dan kun je contact opnemen met een van de studie- en beroepskeuzeadviseurs van de afdeling Studentvoorzieningen. Zij hebben een up-to-date overzicht van de mogelijkheden en de toelatingseisen. Je kunt een afspraak maken via het Studenten Service Centrum (of in Enschede de opleidingsbalie). Locatie Deventer tel. 0570-663007 of via email: [email protected] Locatie Enschede tel. 053-4871199 of via email: [email protected] - De afdeling Studentvoorzieningen Deventer biedt aan alle 4e jaarsstudenten in Deventer een voorlichting over doorstuderen. Deze wordt samen met de opleiding geregeld. Hierin wordt bovenstaande informatie nog eens nader toegelicht.

maart 2005

COLOFON Sax is een redactioneel onafhankelijke uitgave van Saxion Hogescholen met vestigingen in Enschede, Deventer en Apeldoorn. Het magazine verschijnt maandelijks en wordt gratis verspreid onder ca. 18.000 studenten en 1.700 medewerkers van Saxion Hogescholen. Het magazine Sax verschijnt tevens in de vorm van een online nieuwsversie via de webpagina: www.sax.nu Redactiesecretariaat Enschede: Tromplaan 28 Forum kamer F1.79 Postbus 70.000 7500 KB Enschede 053 4871635 Redactiesecretariaat Deventer: Handelskade 75 Kamer A5.19 Postbus 501, 7400 AM Deventer 0570 663048 Contact abonnementen/toezending: [email protected] E-mail redactie: [email protected] Tel. redactie: 053 4768455 Hoofdredactie: Harry van Stratum Medewerkers aan dit nummer: Paul Abels, Steven de Jong, Mariska van der Meer, Jan Medendorp, Leo van de Reest, Klaas van Smeden, Roel Venderbosch, Eddie Verdriet, Anne Velthausz (eindredactie). Sax is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) Fotografie: Eric Brinkhorst, Jart Koopman, Eddie Verdriet, DeFirma (Sax maakt gebruik van het foto-archief van Saxion Hogescholen. Namen van personen op deze foto’s zijn bij de redactie niet bekend)

Concept en Advies: Van Stratum Communicatie, Enschede Vormgeving en dtp: DeFirma, Enschede Drukwerk: Plantijn Casparie, Zwolle Advertenties: Bureau van Vliet BV Postbus 20 2040 AA Zandvoort 023 5714745 Inzending van copy aan Sax houdt in dat de auteur akkoord gaat met eventuele inkorting of journalistieke bewerking door de redactie van de copy. Anonieme bijdragen worden geweigerd. Artikelen en illustraties in deze uitgave mogen slechts met toestemming van de redactie door derden worden gereproduceerd. Deadline aanleveren copy Sax nr. 10: uiterlijk 31 maart 2005.

Spot het nieuws waar en wanneer je maar wilt. Sax vind je namelijk ook op internet. Inclusief natuurlijk de laatste updates over alles wat je maar weten moet. Iedere dag beschikbaar op www.sax.nu

HET LAATSTE SAXION NIEUWS ONLINE

*""/7", °  " <"Ê" , 
, Ê ,""¶ 7ˆiÊ …iivÌÊ iÀÊ ˜œœˆÌÊ œÛiÀÊ }i`Àœœ“`\Ê «ˆœœÌÊ ÜœÀ`i˜°Ê 7iÀŽi˜Ê ˆ˜Êii˜Ê«ÀœviÃȜ˜iiÊi˜Êˆ˜ÌiÀ ˜>̈œ˜>i]ʅˆ}…ÊÌiV…Êœ“}iۈ˜}°Ê ->“i˜Ê “iÌÊ iÊ Li“>˜˜ˆ˜}]Ê “iÌÊ ™ääÊ Ž“Ê «iÀÊ ÕÕÀÊ ˜>>ÀÊ ÛiÀÀiÊ LiÃÌi““ˆ˜}i˜°Ê iÊ ÛiÀ>˜ÌܜœÀ`iˆŽ…iˆ`Ê ˜i“i˜Ê ۜœÀÊ Ûiˆˆ}…iˆ`Ê i˜Ê Vœ“vœÀÌÊ Û>˜Ê `iÊ «>ÃÃ>}ˆiÀÃ°Ê iÊ Ãi˜Ã>̈iÊ Û>˜Ê …iÌÊ œ«Ã̈}i˜Ê i˜Ê Ûiˆˆ}Ê >˜`i˜°Ê 6iiÊ Û>˜Ê `iÊ ÜiÀi`Ê âˆi˜°Ê œi`ÊÃ>>ÀˆÃ°ÊiÌʎˆ˜ŽÌÊLˆ˜>ÊÌiʓœœˆÊœ“ÊÜ>>ÀÊÌiÊ∍˜Êo /œV…Ê ˆÃÊ `ˆiÊ `Àœœ“Ê LiÀiˆŽL>>À`iÀÊ `>˜Ê …iÌÊ ˆŽÌ°Ê iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ œ«Ê …iÌÊ Ûˆi}Ûi`Ê i`i]Ê LˆÊ Àœ˜ˆ˜}i˜]Ê iˆ`ÌÊ >>ÀˆŽÃÊ âœ½˜Ê £ÓäÊ ÛiÀŽiiÀÃۏˆi}iÀÃÊ œ«°Ê Ոâi˜`i˜Ê ∍˜Ê iÊ `ÕÃÊ >Ê ۜœÀ}i}>>˜°Ê >ÌÕÕÀˆŽÊ ܜÀ`ÌÊ iÀÊ …iÌÊ ˜œ`ˆ}iÊ ÛiÀÜ>V…ÌÊ Û>˜Ê ̜iŽœ“Ã̈}iÊ«ˆœÌi˜]ʓ>>ÀʍiʅœivÌÊiV…ÌÊ}ii˜ÊÃÕ«iÀ“>˜ÉÛÀœÕÜÊ ÌiÊ∍˜°Ê7ˆÃÌʍiÊ`>ÌʍiʓiÌÊii˜Êœœ}>v܈Žˆ˜}ÊÌÕÃÃi˜Ê`iʳÎÊi˜Ê`iÊ ‡ÎÊ✘`iÀÊ«ÀœLi“i˜Ê>>˜Ê`iÊÃiiV̈iʎ՘ÌÊLi}ˆ˜˜i˜¶Ê>ÌÊ …iÌÊ iˆ˜`iÊ Û>˜Ê iÊ ˆ`i>>ÊÌiÊLiÌiŽi˜i˜°Ê ˜ÊâœÊ∍˜ÊiÀÊÜiÊ“iiÀʓˆÃÛiÀÃÌ>˜`i˜°Ê -œ“ÃÊ …œœÀÊ iÊ `>ÌÊ `iÊ œ«iˆ`ˆ˜}Ê ÛiiÊ ÌiÊ “œiˆˆŽÊ âœÕÊ âˆ˜°Ê >ÕÜiŽÕtÊ7ˆiÊ`œœÀÊ`iÊÃiiV̈iʎœ“Ì]ʓœiÌÊÌÜiiʍ>>ÀÊ …>À`Ê ÜiÀŽi˜]Ê “>>ÀÊ ˆÃÊ }iÃV…ˆŽÌÊ œ“Ê `iÊ œ«iˆ`ˆ˜}Ê ÌœÌÊ ii˜Ê}œi`Êiˆ˜`iÊÌiÊLÀi˜}i˜°Ê"˜ÃÊÏ>}ˆ˜}ëiÀVi˜Ì>}iÊ ˆÃÊ ™Ç¯tÊ iÌÊ `iÀ`iÊ }ÀœÌiÊ “ˆÃÛiÀÃÌ>˜`Ê ˆÃÊ `>ÌÊ `iÊ œ«iˆ`ˆ˜}Ê œ˜LiÌ>>L>>ÀÊ âœÕÊ âˆ˜°Ê "œŽÊ ˜ˆiÌÊ Ü>>ÀtÊ iÊ œ«iˆ`ˆ˜}Ê ˆÃÊ ˜ˆiÌÊ }œi`Žœœ«]Ê “>>ÀÊ `iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ}iivÌʍœÕÊ`iÊ>L܏ÕÌiÊ}>À>˜ÌˆiÊ `>ÌÊ iÊ œ«iˆ`ˆ˜}Ê ÛœœÀÊ `iÊ ÛœiÊ £ää¯Ê ܜÀ`ÌÊ }ivˆ˜>˜VˆiÀ`]Ê Ìi}i˜Ê …iiÊ >>˜ÌÀiŽŽiˆŽiÊ ÛœœÀÜ>>À`i˜°Ê <œ˜`iÀÊ LœÀ}ÃÌiˆ˜}Ê Û>˜Ê œÕÊ œvʍiʜÕ`iÀðÊ

6œœÀœ«iˆ`ˆ˜}
ÃÊ ÛœœÀœ«iˆ`ˆ˜}Ê …iLÊ iÊ 67"Ê ­ /‡Ê œvÊ ‡«Àœvˆi®Ê œvÊ Ìi˜“ˆ˜ÃÌiÊ 
6"Ê “iÌÊ i`iÀ>˜`Ã]Ê ˜}iÃ]Ê 7ˆÃŽÕ˜`iÊ £Ê i˜Ê >ÌÕÕÀŽÕ˜`i°Ê -ÕˆÌÊ iÊ Û>ŽŽi˜«>ŽŽiÌÊ ˜ˆiÌÊ«ÀiVˆiÃÊ>>˜]Ê`>˜ÊŽÕ˜ÊiʜœŽÊ˜œ}Ê `iiViÀ̈vˆV>Ìi˜Ê …>i˜Ê œ«Ê >ۜ‡ ˜ˆÛi>Õ°Ê "“Ê >>˜Ê `iÊ ÃiiV̈iÊ `iiÊ Ìiʘi“i˜Ê…œivʍiÊ`iâiÊViÀ̈vˆV>Ìi˜Ê ˜œ}Ê ˜ˆiÌÊ ˆ˜Ê iÊ LiâˆÌÊ ÌiÊ …iLLi˜°Ê

i˜Ê Li܈ÃÊ Û>˜Ê ˆ˜ÃV…ÀˆÛˆ˜}Ê Û>˜Ê …iÌÊ œ«iˆ`ˆ˜}ȘÃ̈ÌÕÕÌÊ ˆÃÊ Ûœ`œi˜`i°Ê "ÛiÀˆ}i˜ÃÊ ˆÃÊ `iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ iÀÊ ˜ˆiÌÊ >ii˜Ê ۜœÀÊ “i˜Ãi˜Ê `ˆiÊ ˜iÌÊ Û>˜ÊÃV…œœÊŽœ“i˜°Ê7ˆÃÌʍiÊ`>ÌÊ Îä¯Ê Û>˜Ê œ˜âiÊ ÃÌÕ`i˜Ìi˜Ê >Ê ii˜Ê }i…iiÊ œvÊ }i`iiÌiˆŽiÊ  "Ê œvÊ 7"Ê ÃÌÕ`ˆiÊ >V…ÌiÀÊ `iÊ ÀÕ}ʅiiv̶tÊ

-iiV̈i«ÀœVi`ÕÀi 7ˆÊ ÃÌii˜Ê ۜœÀ>vÊ Û>ÃÌÊ œvÊ iÊ LiÃV…ˆŽÌÊ œÛiÀÊ `iÊ ÕˆÃÌiÊ


Ê /

Ê

,Ê *""/7", ° ÊÊÊÊ "Ê Ê /Ê Ê Ê/Ê

9Ê / °ÊäxäÊÎä™ÊnÎÊää

iˆ}i˜ÃV…>««i˜Êi˜ÊÛ > > À ` ˆ } … i ` i ˜ ° Ê7 ˆ i Ê` i ÊÃiiV̈iʓiÌÊÃÕVViÃÊ >vÀœ˜`Ì]Ê “>}Ê iÀÊ Û>˜Ê ՈÌ}>>˜Ê `>ÌÊ …ˆÊ œvÊ âˆÊ ii˜Ê }œi`iÊ «ˆœœÌÊ Ž>˜Ê ܜÀ`i˜°Ê >ÌÊ ˆÃÊ œœŽÊ ˆ˜Ê œÕÜÊ Li>˜}°Ê iÊ «ÀœVi`ÕÀiÊ LiÃÌ>>ÌÊ ÕˆÌÊ Ê ÛˆiÀÊ œ˜`iÀ`ii˜Ê ÌiÊ ÜiÌi˜Ê ii˜Ê «ÃÞV…œœ}ˆÃV…Ê œ˜`iÀâœiŽ]Ê ii˜Ê œ˜`iÀâœiŽÊ ˜>>ÀÊ iÊ Ûˆi}>>˜i}]Ê ii˜Ê }iëÀiŽÊ “iÌÊ `iÊ /œi>̈˜}ÃVœ““ˆÃÈiÊ i˜Ê Ìi˜ÃœÌÌiÊ ii˜Ê “i`ˆÃV…Ê œ˜`iÀâœiŽ°Ê iÊ Ûˆi}>>˜i}Ê ÜœÀ`ÌÊ }i`ÕÀi˜`iÊ ÛˆiÀÊ `>}i˜Ê }iÌiÃÌÊ œ«Ê Žiˆ˜iÊ ºÃˆ“Տ>̜Àû°Ê6ˆi}iÀÛ>Àˆ˜}ʈÃʘˆiÌʘœ`ˆ}°Ê

iʜ«iˆ`ˆ˜} iÊ iiÀÃÌiÊ £äÊ “>>˜`i˜Ê ۜ}Ê iÊ Ì…iœÀˆiiÃÃi˜Ê ˆ˜Ê i`i°Ê iÊ Üœœ˜ÌÊ œ«Ê `iÊ V>“«ÕÃÊ Û>˜Ê `iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“Þ°Ê >>À ˜>Ê ÛiÀÌÀiŽÊ iÊ ÛœœÀÊ xÊ “>>˜`i˜Ê ˜>>ÀÊ `iÊ 6iÀi˜ˆ}`iÊ -Ì>Ìi˜Ê Ü>>ÀÊ iÊ iÊ iiÀÃÌiÊ Ûˆi}iÃÃi˜Ê ŽÀˆ}ÌÊ œ«Ê jj˜“œÌœÀˆ}iÊ Ûˆi}ÌՈ}i˜°Ê Ê >Ê âœ½˜Ê £xÊ ÕÕÀÊ œ˜`iÀÊ Li}iiˆ`ˆ˜}Ê Û>˜Ê ii˜Ê ˆ˜ÃÌÀÕVÌiÕÀÊ “>>ŽÊ iÊ iÊ iiÀÃÌiÊ ÃœœÛÕV…Ì]Ê ii˜Ê iÀÛ>Àˆ˜}Ê `ˆiÊ ii˜Ê «ˆœœÌÊ âˆ˜Ê iÛi˜Ê >˜}Ê œ˜Ì…œÕ`ÌtÊ >Ê xÊ “>>˜`i˜Ê i˜Ê £xäÊ Ûˆi}ÕÀi˜]Ê }>Ê iÊ ÌiÀÕ}Ê ˜>>ÀÊ

i`iʜ“Ê`iÊvˆ˜iʎ˜ii«iÃÊÛ>˜Ê…iÌʓiiÀ“œÌœÀˆ}Êۏˆi}i˜Ê œ˜`iÀÊ`iʎ˜ˆiÊÌiʎÀˆ}i˜°Ê iʜ«iˆ`ˆ˜}ÊܜÀ`ÌÊ>v}iϜÌi˜Ê “iÌÊ `iÊ ÌÀ>ˆ˜ˆ˜}Ê œ«Ê ii˜Ê vՏÊ vˆ}…ÌÊ Ãˆ“Տ>̜ÀÊ Û>˜Ê …iÌÊ ÌÞ«iÊ
ˆÀLÕÃÊ
‡Î£äÊ œvÊ œiˆ˜}Ê ÇÎÇ°Ê ˆiÀœ«Ê `œiÊ iÊ œœŽÊiʏ>>ÌÃÌiÊiÝ>“i˜°

˜Ê`>>À ˜>¶ iâˆi˜Ê `iÊ ÛiÀÜ>V…ÌiÊ }ÀœiˆÊ Û>˜Ê `iÊ LÕÀ}iÀÕV…ÌÛ>>ÀÌÊ ˜ii“ÌÊ `iÊ ÛÀ>>}Ê ˜>>ÀÊ œ˜}i]Ê }œi`Ê œ«}iiˆ`iÊ «ˆœÌi˜Ê ̜i°Ê iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ ˆÃÊ ii˜Ê ۜi`ˆ}iÊ `œV…ÌiÀœ˜`iÀ ˜i“ˆ˜}ÊÛ>˜Ê`iÊÊ]Ê`ˆiʅ>>ÀÊ «ˆœÌi˜Ê ˆ˜Ê iiÀÃÌiÊ ˆ˜ÃÌ>˜ÌˆiÊ Û>˜Ê `iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ â>Ê >v˜i“i˜°Ê >>ÀÊ œœŽÊ LՈÌi˜Ê i`iÀ>˜`Ê …iivÌÊ `iÊ Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ ii˜Ê ՈÌÃÌiŽi˜`iÊ Ài«ÕÌ>̈i°Ê iÌÊii˜Ê}ÀœœÌÊ>>˜Ì>Ê̜œ˜>>˜}iÛi˜`iÊ ÕV…ÌÛ>>À̓>>ÌÃV…>««ˆi˜Ê Lˆ˜˜i˜Ê i˜Ê LՈÌi˜Ê ÕÀœ«>]Ê ÜœÀ`i˜Ê ՈÌÃÌiŽi˜`iÊ Vœ˜Ì>VÌi˜Êœ˜`iÀ…œÕ`i˜°Ê

ˆiÌÊÜ>V…Ìi˜t 6ˆvÊ ŽiiÀÊ «iÀÊ >>ÀÊ ÃÌ>ÀÌÊ iÀÊ ii˜Ê ˜ˆiÕÜiÊ œ«iˆ`ˆ˜}]Ê ÌiÊ ÜiÌi˜Ê ˆ˜Ê viLÀÕ>Àˆ]Ê>«Àˆ]Ê>Õ}ÕÃÌÕÃ]ʜŽÌœLiÀÊ i˜Ê ˜œÛi“LiÀ°Ê "œŽÊ `iÊ ÃiiV̈iÊ œœ«ÌÊ …iÌÊ …iiÊ >>ÀÊ `œœÀ°Ê ÕÃÊ >ÃÊ iÊ œ«Ê `ˆÌÊ “œ“i˜ÌÊ …iÌÊ }iۜiÊ …iLÌÊ œ«Ê …iÌÊ ÛiÀŽiiÀ`iÊ Ã«œœÀÊ ÌiÊ âˆÌÌi˜]ʜvÊ>ÃʍiÊ`œœÀÊ`ˆÌÊÛiÀ…>>Ê œ«Ê …iÌÊ ˆ`iiÊ Li˜ÌÊ }iLÀ>V…ÌÊ iÊ «ˆœÌi˜`Àœœ“Ê >Ã˜œ}Ê ÌiÊ >Ìi˜Ê Ո̎œ“i˜]ÊâiÌÊ`>˜Ê˜ÕÊ`iÊiiÀÃÌiÊ ÃÌ>«°Ê Ê ˆ}…ÌÊ
V>`i“ÞÊ œÀ}>˜ˆÃiiÀÌÊ Ài}i“>̈}Ê ˆ˜vœÀ‡Ê “>̈i“ˆ``>}i˜°Ê iivÊ iÊ œ«Ê ۈ>Ê`iÊÜiLÈÌi°

vˆ}…ÌÊ>V>`i“Þ