THE BOTTOM LINE

VAKREBELLEN

Designed by: ME

SOPHIE SPECK

OKTOBER 2015

KUNST LETTERS

In de kijker

DRAWING / THE BOTTOM LINE

Tijdschrift Verschijnt 5x per jaar Afgiftekantoor 9000 Gent X Jaargang 13

Wedstrijd

HOMMAGE

erkenningsnummer : P209149

Project

Leerlingen en kunstenaar Kristof Van Gestel aan het werk voor hun project ‘Vormfrakken’. Meer info: p. 9

INHOUD 03 HOMMAGE 04 TENTOTIPS 08 KORTE TIPS 09 VAKREBELLEN 10 GESPREKKEN MET KUNSTENAARS: VINCENT GEYSKENS 14 DE KOTROUTE 15 UIT DE WEBGALERIE 19 DESIGNED BY: ME SOPHIE SPECK 20 IN DE KIJKER: DRAWING/THE BOTTOM LINE 22 TENTOTIP XL: SARAH MORRIS 24 TENTOTIP XL: KLEUR ONTKETEND 25 ATELIERBEZOEKEN NAJAAR 2015 26 BOEKEN 28 ZOEKERTJES 30 AGENDA 31 WEDSTRIJDEN

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

André De Nys, Ward Desloovere, Sofie Dewulf, Winne Lievens, Hilde Van Canneyt, Annemie Vingerhoets. SAMENSTELLING EN REDACTIE

Ward Desloovere OPMAAK

ABONNEREN OP KUNSTLETTERS?

Een abonnement kost 15 euro (5 nummers). Groepsabonnement: 35 euro (5 exemplaren van 5 nummers). Rekeningnummer: 001-3538770-92 IBAN: BE12 0013 5387 7092 BIC: GEBABEBB Abonneren kan via www.kunstwerkt.be

www.heartwork.be KUNSTLETTERS IS EEN TIJDSCHRIFT VAN KUNSTWERKT VZW

Bijlokesite, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent tel. 09/235 22 70, [email protected] www.kunstwerkt.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Hilde De Leeuw, Bijlokekaai 7C, 9000 Gent

KUNSTLETTERS FACEBOOK

Meer info over exposities en filmpjes vind je op www.facebook.com/kunstletters

Still uit aankondigingsfilm bij HOMMAGE, project Gert Robijns 'Reset Home (Borgloon). (c) Fabien De Lathauwer.

HOMMAGE Er zijn plaatsen waar je nooit genoeg van krijgt. Er zijn mensen die je diep bewondert. Er zijn gebeurtenissen die een onuitwisbare indruk maken. Er zijn ideeën die je echt aan het denken zetten. En er is dat ene beeld dat je steeds weer van je sokken blaast. Hoe verbeeld je als kunstenaar bewondering en respect voor een gebeurtenis, een werk, een persoon, een plek? Laat het zien en doe mee met HOMMAGE!

HOMMAGE

WEDSTRIJD Vertaal jouw persoonlijke hommage naar een persoonlijk abstract of concreet beeldend werk. Alle beeldende disciplines komen in aanmerking. Een bestaande stijl imiteren of een kunstwerk kopiëren is niet de bedoeling. Indienen kan tot 31 januari 2016 via www.hommage-expo.be. Lees er zeker ook het volledige reglement. WORKSHOPS Wie voor hij deelneemt eerst nog wat wil opsteken over hoe je best je werk fotografeert, beschrijft of presenteert, kan deelnemen aan een van de HOMMAGE-workshops. Info & inschrijven: www.hommage-expo.be. SELECTIE EN EXPO Er zijn twee rondes: een voorronde en de finale. In de voorronde selecteren 3 curatoren een 100-tal werken. Daarvan gaan er een 40-tal door naar de finale. Bij het beoordelen letten de curatoren vooral op beeldende kwaliteit, zeggingskracht, autonomie en de visuele uitwerking van het thema ‘hommage’. De winnende werken worden tentoongesteld op de expo HOMMAGE in BOZAR. Die loopt tijdens de Week van de Amateurkunsten en kent een feestelijke finissage in het weekend van 7 en 8 mei 2016.

HOE VERBEELDEN KUNSTENAARS HUN BEWONDERING EN RESPECT VOOR EEN GEBEURTENIS, EEN WERK, EEN PERSOON, EEN PLEK?

EXPO MEI 2016 | BOZAR

4

KUNSTLETTERS

TENTOTIPS TOM LIEKENS

Tom Liekens, Congo Room, 2015, collage van monotype en houtsnede op doek, 200cm x 300cm Tom Liekens, Taxidermist, 2014, olie en acryl op doek, 150cm x 200cm

Tom Liekens (1977) omschrijft zichzelf graag als ‘de schilder van de getemde natuur’. Het onderwerp dat steeds terugkomt in zijn werk is het streven van de mens naar dominantie in zijn biotoop, het overmeesteren van de natuur die heel wat mensen alleen nog kennen uit dierentuinen en natuurhistorische musea. Met een veertigtal metersgrote doeken presenteert de Antwerpse kunstenaar in het CC Hasselt zijn meest omvangrijke tentoonstelling tot nu toe. Zijn monumentale schilderijen, collages en tekeningen tonen een natuur die de mens naar zijn hand heeft gezet. Een serre bijvoorbeeld, waaruit een raadselachtig groen licht straalt. Zowel binnen als buiten het glazen huis leeft de wildernis: een artificieel landschap in een verstedelijkte wereld. Veel inspiratie kreeg hij mee van zijn vader die opgezette dieren en fossielen verzamelde. Meermaals verwerkt de zoon zijn herinneringen aan het vroegere thuisfront in zijn tekeningen. ‘Delacroix’s Dream’ is vooral een hommage aan de beroemde 19e-eeuwse Franse schilder Eugène Delacroix. Liekens bewondert hem niet alleen, hij deelt met hem de liefde voor het schilderen van onder andere tijgers en leeuwen. De absurde jachttaferelen en leeuwenkuilen die in Hasselt te zien zijn doen nog het meest denken aan de titel van het project. Maar ook de exotische paradijzen van Gauguin, de 17e-eeuwse fabels van Jean de La Fontaine en de naïeve jungletaferelen van Henri Rousseau zijn nooit ver weg. Het werk van Liekens is doorspekt met referenties naar de kunst- en

cultuurgeschiedenis. Enkele meer actuele raakpunten vinden we in het werk van Philippe Vandenberg, die eveneens macabere en sadistische scènes met dieren neerzette, op grote formaten. Anders dan bij Vandenberg blijken de fantasieën van Tom Liekens overgoten met een relativerende ironie en niet al te zwaar op de hand. Met een beetje goede wil merken we ook nog wel de invloed van zijn academieleraar Fred Bervoets en diens verhalende taferelen, ver weg van conventies en verwachtingen van de kunstmarkt. Tom Liekens woont en werkt in Antwerpen. In zijn studententijd wilde hij bioloog worden, maar het artistieke virus stuurde hem naar de Antwerpse Academie. Zijn eco-engagementen is hij echter nooit verloren en dat resulteerde onlangs in een wetenschappelijke expeditie naar Spitsbergen. Ook werkte hij een tijdje als artist in residence in China. Liekens is iemand die leeft met een grote bezorgdheid over het behoud van de natuur. Zelf omschrijft hij zijn werk als ’schilderkunst met weerhaken’, beeldvorming die de toeschouwer aanzet tot nadenken. Liekens is een man met een verhaal, een verhaal dat hij vertelt met een ironische glimlach. TOM LIEKENS - DELACROIX’S DREAM

CC Hasselt • Tot 8 november 2015 www.tomliekens.com

OKTOBER 2015

5

FRANÇOIS SCHUITEN

François Schuiten kennen we als een weergaloos tekenaar van stripverhalen en decorontwerpen. Zijn stripalbums ‘De Duistere Steden’ bezorgden hem naam en faam. Schuiten creëert imaginaire werelden die sterk lijken op de 19e-eeuwse versie van onze steden. Elk verhaal speelt zich af in een andere stad. Brüsel, Pâhry, Kobenhavn: het zijn steden van de toekomst, meestal in een monumentale setting met art-nouveau-architectuur. In de sciencefictionwereld van Schuiten doen geleerden vreemde ontdekkingen en worden mensen het slachtoffer van bizarre verschijnselen. Op het eerste gezicht hebben de verhalen van de Duistere Steden weinig met elkaar gemeen. Elk verhaal staat op zich. De verbindende link moeten we zoeken in het mysterie en het opvoeren van de kleine, kwetsbare mens in het imponerende universum. Tot februari 2016 komen de stripalbums tot leven in het Centre de la Gravure in La Louvière. De expo toont een mix van originele tekenplaten, zeefdrukken, litho’s en affiches. François Schuiten is een fervent bewonderaar van het architecturaal erfgoed en koos bijgevolg voor de toren van de voormalige steenkoolmijn van Saint-Albert in Péronnes-lez-Binche als symbolische afbeelding voor deze tentoonstelling. De 63 meter hoge betonnen toren werd gebouwd in 1954. Na de mijnsluiting in 1969 werd de site in gebruik genomen als gasopslagtank. Vandaag probeert een werkgroep de industriële architectuur te vrijwaren van de sloop. Schuiten tekende de Sint-Alberttoren nadat hij de site had bezocht. François Schuiten is ook scenograaf. Hij speelt graag met licht en geluid. En dat doet hij ook in La Louvière. Een deel van de expo speelt zich in het duister af. Beelden lichten op en verdwijnen weer. Knisperend zand op de vloer refereert aan een ecologische fabel. ‘De theorie van de zandkorrel’,

werk dat Schuiten met zijn kompaan Peeters uitbracht, verscheen vlak na het begin van de economische crisis die we vandaag nog steeds doormaken en is te lezen als een ecologische fabel. Een vrouw ontdekt dat er steeds meer zandkorrels in haar huis terechtkomen. Niemand weet waar al dat zand vandaan komt. Tegelijkertijd vindt een oude man een stapel stenen in zijn appartement. Ook de stenen, die op de gram allemaal evenveel wegen, vermenigvuldigen zich. De invasie is niet te stoppen. Een paar huizen verder woont een chef-kok. Hij vermagert zienderogen. Mysteries alom en uiteraard dankbaar symbolisch materiaal voor de scenografie van Schuiten. Muziek op de achtergrond, de zandsculptuur en wat lichteffecten, dat alles in combinatie met de tekenplaten van Schuiten, brengen het verhaal helemaal tot leven. Op de eerste verdieping van het museum maakt Schuiten een heel ander statement. De commerciële wereld rond multiples, zeefdrukken, litho’s en andere drukwerken ontspoort de laatste tijd maar al te vaak. Schuiten toont dat de drukker een even groot kunstenaar kan zijn als de tekenaar. Hij schonk het museum een omvangrijke reeks afdrukken. Hij toont ze naast de originele tekeningen. Zo herleeft ‘La Douce’, een verhaal over de liefde van een mens voor een machine. Schuiten brengt een relaas over een indrukwekkende stoomlocomotief ontworpen in 1939 door CockerillSeraing. De passie rond de bescherming van ons erfgoed-patrimonium is nooit ver weg. FRANÇOIS SCHUITEN - LUMIÈRES SUR LES CITES

Centre de la Gravure et de l’Image imprimée, La Louvière. • Tot 7 februari 2016 www.centredelagravure.be

6

KUNSTLETTERS

UITVERKOREN

FRED BERVOETS

Kies zelf je favoriete kunstwerk! Dat werd het uitgangspunt voor de laatste tentoonstelling in de reeks ‘De Modernen’ die vijf jaar lang en dubbel zoveel presentaties te zien was in Antwerpen. De medewerkers die de voorbije jaren betrokken waren bij de opbouw van de tentoonstellingen in de Antwerpse Koningin Fabiolazaal, kozen hun eigen favoriet uit de collectie van het KMSKA. Maar ook bekende Vlamingen gingen in op de uitnodiging. Zo hangen de keuzes van Johan Bonny, Marc Didden, Ruth Joos en Bent Van Looy naast die van tekenaar Paul de Roy, fotograaf Ko Markovsky en vele anderen. Ze vertellen hun persoonlijke verhaal bij hun meest dierbare werken. De invalshoeken van deze kunstliefhebbers zijn soms heel verrassend, grappig of af en toe pure poëzie. Door de keuze van het kunstwerk komen we te weten wat ze mooi, inspirerend of bijzonder vinden. Fotograaf Jacques Sonck, bekend van zijn indringende zwart-witportretten, maakte van iedere gast een foto bij het kunstwerk van zijn of haar keuze. Deze foto’s worden gepresenteerd als coda in de tentoonstelling.

Bervoets is 73 jaar en nog steeds claimt hij een vooraanstaande plaats in de Vlaamse kunstwereld. Hij is een uiterst authentiek kunstenaar die zijn getormenteerde wereld in een expressieve stijl op doek of op papier zet. Al meer dan vijftig jaar realiseert hij uiterst eigenzinnige schilderijen en grafiek, die zowel thematisch als stilistisch nogal wat veranderingen hebben ondergaan. In 1981, na de dood van zijn vriend kunstenaar Jan Cox, ontwikkelde hij voor een hommagereeks een nieuw grafisch procedé: een directe etstechniek, waarbij hij rechtstreeks met zuur op de zinken etsplaat schildert. Zijn uitvinding noemt Bervoets zelf ‘acideverkeerd’. De monumentale grafiekbladen die hij achteraf bijkleurt, hebben telkens een autobiografisch karakter. Bervoets is altijd een verhalend schilder geweest. In navolging van Jeroen Bosch en Frits Van den Berghe voegt hij zelf een pagina toe aan het gestuele expressionisme.

DE MODERNEN. UITVERKOREN

Koningin Fabiolazaal, Antwerpen • Tot 3 januari 2016 www.kmska.be

FRED BERVOETS - PRENTENKABINET

De Halle, Geel • Tot 20 december 2015 www.dewerft.be

OKTOBER 2015

DE GOUDEN EEUW REVISITED

7

CONTOUR 7

Michael Fliri, I Pray I'm A False Prophet © Kristof Vrancken

Melchior D’Hondecoeter, Watervogels, Sauvagines, 17e eeuw Olieverf op doek, Museum voor Schone Kunsten Gent

Het Museum voor Schone Kunsten in Gent verzamelde de afgelopen twee eeuwen via aankopen en schenkingen een rijke verzameling Hollandse schilderijen uit de 17e eeuw. Werken die het depot nog nooit hebben verlaten, kregen een grondige restauratie. Diepgaand historisch onderzoek heeft enkele boeiende verrassingen opgeleverd. Zo werden kunstenaars ontdekt wiens werk niet of nauwelijks is gekend. De tentoonstelling toont ook meermaals aan dat bepaalde doeken niet op zichzelf staan, maar ‘fragmenten’ zijn die in een groter geheel passen. Er valt dus heel wat te ontdekken in deze expo. Ook omdat de olieverfwerken uit de 17e eeuw omringd zijn door tekeningen, gravures en objecten die het creatieve proces verduidelijken. De reeds gekende permanente collectie van 17e-eeuwse werken in de rechtervleugel van het museum wordt tegelijkertijd heringericht. MSK Gent beleeft de laatste jaren ook een nieuwe traditie: her en der wordt tussen de klassiekers ook actuele kunst geïntegreerd. Isabelle de Borchgrave brengt de jurken uit de gouden eeuw terug tot leven met haar prachtige papieren replica’s. Bovendien gaan zes internationaal gerenommeerde kunstenaars aan de slag met ‘Raaklijnen’, verbindingen tussen heden en verleden, verbindingen tussen de mens als individu en de geglobaliseerde samenleving. Elk op hun eigen manier en met hun specifiek medium, tekenen ze een bezielde wereld.

DE GOUDEN EEUW REVISITED / RAAKLIJNEN

Museum voor Schone Kunsten, Gent • Tot 28 februari 2016 www.mskgent.be

De zevende Biënnale voor Bewegend Beeld in Mechelen wordt opgedragen aan Thomas More en aan zijn boek ‘Utopia’. Tijdens een verblijf in Vlaanderen in de zomer van 1515, waarbij hij ook Mechelen bezocht, schreef More het grootste deel van zijn boek over de ideale staat, het eiland Utopia. CONTOUR 7 brengt het werk van éénentwintig internationale filmkunstenaars samen binnen twee inhoudelijke luiken. Beide luiken verwijzen zowel naar het menselijke als naar het intellectuele traject dat More exact vijfhonderd jaar geleden in Mechelen aflegde. Thema 1: Monsters en martelaren in de media Helpen monsters ons om onze diepste angsten uit te drukken? Of willen ze ons waarschuwen voor een gruwelijke toekomst die ons mogelijk te wachten staat? Heeft de kunstenaar in de 21e eeuw überhaupt nog monsters nodig? Martelaren daarentegen, die halen dagelijks het nieuws. Ze herinneren ons eraan dat mensen in staat zijn hun geloof zo radicaal te omarmen dat ze zelfs hun leven ervoor opofferen. Het onderscheid tussen monsters en martelaren wordt echter vaag als ze in de informatiedraaikolk van de huidige massamedia terechtkomen. Mechelen heeft wel iets met monsters en martelaren. De klopgeest ‘De Nekker’ teisterde volgens de volkslegendes uit de 17e eeuw de stad door onschuldige kinderen te ontvoeren. Drie eeuwen later werd Mechelen het decor voor werkelijke gruwelen, toen de kazerne Dossin door NaziDuitsland werd ingezet als verzamelplaats om joden en zigeuners naar Auschwitz te deporteren. Thema 2: Fooling Utopia Het woord ’utopie’ hebben we aan More te danken. Een utopie is een wens die onophoudelijk op vervulling wacht. Dromen van een betere samenleving is van alle tijden. Vijfhonderd jaar geleden waren het de hofnar en de zot die zich de snedigste kritiek konden veroorloven. Maar ook Thomas More en Erasmus formuleerden in hun briefwisseling een scherpe en ironische kritiek op het Europa van toen. Deze kritische kijk op de samenleving, die vijfhonderd jaar geleden erg prangend was, is vandaag nog steeds relevant. Wat is de zin en onzin van utopisch denken vandaag? Dat wordt binnen Fooling Utopia verder uitgediept. CONTOUR 7

Mechelen • Tot 8 november 2015 www.contour7.be

KUNSTLETTERS

8

KORTE TIPS 2050

David LaChapelle, Gas Shell, 2012, C-print on dibond, 137 x 222 x 6,5 cm. Courtesy Jablonka

Dit prestigieuze project bestaat uit 2 aparte, maar complementaire tentoonstellingen. De expo’s in het Louvre te Parijs en het Brusselse Museum voor Schone Kunsten zoomen in op thema’s die Jacques Attali behandelt in zijn boek 'A Brief History of the Future'. Meer dan 70 hedendaagse kunstwerken belichten onderwerpen als milieu, vereenzaming, overconsumptie, mondiale conflicten, sociale en economische ongelijkheid.

MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL

Tot 24 januari 2016 www.expo-2050.be

RODE WELVAART Meer dan 360 objecten tonen het beste van wat Sovjet-design tussen 1950 en 1970 te bieden had. Het naoorlogse Rusland kopieerde aanvankelijk westers design, maar vanaf 1964 tonen de ontwerpen een onmiskenbaar Sovjet-vocabularium: robuust, duurzaam en constructivistisch geïnspireerd.

KUNSTHAL, ROTTERDAM

Tot 14 februari 2016 www.kunsthal.nl

Stofzuiger ‘Raketa’, 1964 © Moscow Design Museum

GAO BROTHERS Gao Zhen en Gao Qiang geven in hun werk een kritische kijk op het huidige China, met een sterke nadruk op vrijheid van meningsuiting. In de ifa gallery zie je recent fotografisch werk, waarin het kunstenaarsduo de groeiende isolering van het individu binnen de verstedelijkte samenlevingen aankaart.

IFA GALLERY, BRUSSEL

Tot 29 november 2015 www.ifa-gallery.com

Gao Brothers, The Utopia of Construction n°5 (2014), c-print, 150x150cm

JASPER RIGOLE Jasper Rigole werkt sinds 2005 aan ‘Het Internationaal Instituut voor de Conservatie, Archivering en Verspreiding van Andermans Herinneringen (IICAVAH)’. Verzamelingen van objecten, 8mm-films, foto’s, tapes en andere souvenirs vormen het materiaal voor collages en compilaties, die hij toont in een eigenzinnige presentatie.

Z33, HASSELT

Tot 6 december 2015 www.z33.be

Jasper Rigole, IICADOM.

PAIR(S)

Andres Serrano, The Other Christ The Interpretation of Dreams, 2001. Courtesy of the artist and Nathalie Obadia.

Kunstverzamelaars uit twee families gaan binnen hun eigen collecties op zoek naar kunstwerken die ‘een paar’ zouden kunnen vormen. Tegenpolen of mooie samenhang? De paren die uit deze collecties tevoorschijn komen, tonen in elk geval een grote nieuwsgierigheid naar hoe kunst kan raken of verwonderen. Met onder meer werk van Basquiat, Boltanski, Le Corbusier en een mooie selectie van traditionele kunstwerken uit Afrika en Oceanië.

MAISON PARTICULIÈRE, BRUSSEL

Tot 13 december 2015 www.maisonparticuliere.be

9

OKTOBER 2015

VAKREBELLEN 1+1=3 Wat gebeurt er als kunstenaars en leerlingen uit het secundair onderwijs die een vak leren de handen in elkaar slaan? KUNSTWERKT test het uit met het nieuwe project Vakrebellen.

Veertig vierdejaars van het VTI Tielt uit de afdelingen hout, basismechanica en elektrische installaties gaan samen met kunstenaar Nick Ervinck een traject aan waarbij ze samen een kunstwerk maken. Zo werkten ze al een dag in de studio van Nick Ervinck in Lichtervelde. De volgende maanden onderzoeken de leerlingen en de kunstenaar samen de mogelijkheden van architectuur, sculptuur, design, multimedia en 3D. Leerlingen van het vierde jaar Creatie en Mode van het Sint-Jozef in Kontich en het vijfde jaar Moderealisatie- en verkoop van het Sint-Ursula in Lier werken met kunstenaar Kristof Van Gestel rond ‘Vormfrakken’. Kristof ontwikkelde een methodiek die creativiteit losmaakt op een speelse manier. Gaandeweg ontwikkelt iedere leerling zijn eigen vormfrak: van 2D naar 3D, van klein naar groot en via allerlei materiaal-en vormexperimenten.

Robbe Vanoosthuyse: 'Ik vond het verhaal dat Nick vertelde over zijn kunst boeiend. Dit is een wereld waar ik weinig over weet. Ik was nog nooit in een atelier van een kunstenaar geweest en had niet verwacht dat het zo groot was, of dat de omvang van de projecten zo groot was.'

Vakrebellen is een spannend project, want zoals het bij kunst wel vaker gebeurt, is het niet duidelijk waar het project zal uitkomen. Het proces van interactie, experiment en grenzen verleggen staat immers voorop. Leerlingen krijgen de kans om hun materiaalkennis en ervaring eens helemaal anders in te zetten: op een vrije en niet-functionele manier. Wat kan kunst voor hen persoonlijk betekenen? Op welke manier gaat de kunstenaar om met het materiaal en waarom, en wat kunnen ze van elkaar leren? Benieuwd? Volg het hele proces van Nick Ervinck, Kristof Van Gestel en de scholieren op vakrebellen.tumblr.org.

Quinten Vanwalleghem 'Ik heb hier heel mooie dingen gezien. Wij deden oefeningen waarbij je vanuit bestaande afbeeldingen een nieuw beeld creëert. De kunstenaar doet dit soms ook. Hij bestudeert soms bestaande dingen en creëert zo iets nieuws. Door hier te zijn ga ik nu toch met andere ogen naar kunst of een kunstenaar kijken.'

Ward Sabbe & Tijl Van Renterghem 'Het is heel bijzonder hoe de werken worden gemaakt en hoe lang ze eraan werken. Ik vond het indrukwekkend om te zien hoe alles met de computer wordt getekend en hoe 3D-printing wordt toegepast.'

KUNSTLETTERS

10

GESPREKKEN MET KUNSTENAARS VINCENT GEYSKENS

The Feminine Depression III, 2013, olie op doek, 50X40cm, courtesy of the artist © Richard Duyck.

Kunstenaar Vincent Geyskens (1971) werpt in zijn werk vragen op over onze kijkgewoonten en over de plaats die schilderen in de hedendaagse kunst inneemt. In zijn werk schakelt hij voortdurend tussen figuratie en abstractie of drukt zijn zoektocht naar de fundamenten van het schilderen uit in kaderreeksen, sequenties. Geyskens is één van de curatoren van de KUNSTWERKT-wedstrijd HOMMAGE (zie blz. 3). Hier licht hij zijn eigenzinnige kijk op schilderkunst toe.

In 2012 had je een overzichtstentoonstelling in het Gentse S.M.A.K., onder de noemer UnDEAD. Het is een titel die verwijst naar je opvatting dat schilderkunst zich in de hedendaagse kunst als een zombie gedraagt. Dat vraagt om een verklaring. Wat zou er gebeuren als de status van de schilderkunst niet meer werd bevraagd? Aan de Academie van Antwerpen heb ik drie jaar lang stillevens, model en portret geschilderd. Ik was aan het zoeken hoe ik iets moest schilderen en welke techniek ik daarvoor moest kennen. In het vierde jaar stapten de meeste van mijn medestudenten in het beeld van de vrijheid. Ze schilderden grote doeken met grote brede penselen, terwijl ik heel 19e-eeuws en heel repetitief een schedel schilderde, telkens 80 x 60 centimeter. De docenten vroegen zich af wanneer ik eindelijk zou starten. Voor mij was het echter een aftasten van een heel stereotiep beeld, een

conventie: de schedel als vanitasmotief. Nadat ik een 50-tal schedels had samengebracht, begreep ik ineens dat dit vergelijkbaar was met iets zo vaak zeggen dat het enkel nog een klank wordt. Dit is, denk ik, een gelijkaardig procedé geweest. Voor mij was de les dat het schilderen uiteindelijk niet gaat over het maken van een beeld, maar net een manier is om van het beeld en de conventies die dat oproept weg te gaan. Schilderen is eigenlijk een manier om die conventies te verstoren en de materie op drift te krijgen. Het is een vitalistische impuls die probeert fysiek en materieel los te komen van de heel reducerende werking van een beeld. Voor mij is schilderen toch een manier om in contact te komen met de materie en om dingen op gang te brengen. Eerder dan iets te fixeren. ‘Like a piece of ice on a hot stove the poem must ride on its own melting ‘, schreef de Amerikaanse dichter Robert Frost. Daar herken ik iets in: het is net zo bij het schilderen.

OKTOBER 2015

11

Brettar I, 2013, olie op doek (kader in aluminium), 66,5x52cm, courtesy of the artist © Richard Duyck.

Ambassador R.X.I., 2013, olie op doek, 64x46cm, courtesy of the artist © Richard Duyck.

De meeste beelden dienen tegenwoordig enkel maar om te consumeren, zeg je. Welk effect kunnen (schilders)beelden dan nog hebben? Zelf vertrok je vroeger bijvoorbeeld van pornobeelden of fascistische afbeeldingen, om je er daarna van los te maken. Die beelden hebben de intentie om de blik te gijzelen: te verleiden, op te winden of te overtuigen. Schilderen is daar het totaal tegenovergestelde van: het gaat er daar net om de blik in beweging te brengen. Als iemand naar een schilderij kijkt, dan ziet hij gewoon stukjes blauw, verftoetsen, enzovoort. Het verbinden van die stukjes maken uiteindelijk dat je kijkt. Dat heeft niets te maken met het passieve, dode oog van de camera zoals je dat in porno of in politieke affiches ziet. Of zoals dat in heel communicatieve fotografie of film wordt gebruikt. Daarover gaat het altijd in schilderkunst: dat de blik wordt bevrijd of loskomt. Als schilder beoog je één ding: ‘te zien’.

contemplatieve manier van werken die heel moeilijk te verwoorden is. Ik kan aan mezelf of anderen moeilijk uitleggen wát er precies gebeurt. Ik ben me ervan bewust dat ik dagenlang mijn kop loop te breken over een schilderkundige situatie waar ik moeilijk uit geraak. Ik ben daar enorm bij betrokken en het slorpt me volledig op om daar een oplossing voor te vinden. Dat doe ik door een storing in te brengen, in de hoop dat het schilderen op gang komt.

Wil je ons - de kijker - leren ‘zien’? Nee. Als ik in mijn atelier aan het werk ben, zijn er gewoon momenten dat ik iets zie. Dat is het eigenlijk. Als ik een sequentie - een kaderreeks maak, dan is dat echt vergelijkbaar met een soort muzikale sequentie. Er zijn bepaalde combinaties die je maak, waardoor je ineens iets te zien krijgt. Maar evengoed zijn er momenten dat er iets zichtbaar wordt door net niets te doen. Dat wordt erger en steeds moeilijker, omdat ik tegenwoordig haast alléén nog aan dergelijke sequenties werk. Dat neemt al snel twee tot zes maanden in beslag. Ze zijn ook steeds schilderkundiger, plastischer geworden. Het is een kwestie van ‘de dingen te laten gebeuren' en te zien hoe je fysiek en gevoelsmatig op iets reageert. Een denkspoor zou kunnen zijn: ‘Nee, dat lijkt me een te evidente reactie op die vlek, misschien moet ik die twee panelen verder herhalen met een kleur die daar net van afwijkt, in een ander soort, glanzender verf, enz…’ Het is een heel zwijgzame,

Dan is er de vraag wanneer een schilderij ‘af’ is. Dat is het beoordelingsmoment. Soms ben ik maandenlang bezig aan zo een sequentie en kom ik maar niet op het punt dat ik beslis dat het af is. Soms doe ik dat wel, om er de dag erna aan verder te werken. Zolang er intern iets aan de gang is, rust dat niet. Ik ben er zelfs in geslaagd om − nadat een museumdirecteur een werk had uitgekozen voor een tentoonstelling − het nog volledig te veranderen. Dat werk trekt zich van niks iets aan, zelfs niet van vastgelegde presentaties. Op een bepaald moment stopt dat proces en blijkt er van het werk geen vraag meer uit te gaan om er nog iets aan toe te voegen. Op dat punt zit er zo’n sterke interne logica in dat werk, dat het zich in gelijk welke omgeving kan handhaven. In je vroegere werk switchte je van figuratief naar abstract, alsof het niks was. Daarnaast ben je ook bekend om je collages. Waarbij leunt je recent werk het meest aan? De werken die ik nu maak, zijn bijna fundamenteel abstract, maar een veeg of een vlak heeft dezelfde waarde als een figuratief element. En soms steek ik er een vormelijk element in, maar dat kan ik dan ook weer teniet doen. Figuratief of abstract: dat is een vals dilemma. Als er daar al een onderscheid is, dan is het tussen illustratie en schilderij. Maar ik ben een schilder, geen illustrator.

12

KUNSTLETTERS

Courtesy of the artist © Richard Duyck.

Als je figuren of portretten schildert, heeft de kijker natuurlijk sneller een herkenningspunt en kan hij zich gemakkelijker identificeren. De Franse filosoof Henri Maldiney die veel onderzoek naar Cézanne heeft gedaan, meent dat er twee soorten schilders zijn. Er zijn schilders ‘devant le monde’, die zich opstellen in confrontatie met de wereld - zoals Picasso - en schilders ‘dans le monde’, met een grotere ontvankelijkheid voor de omgeving, ‘à l’écoute du monde’ - zoals Cézanne. Bij mij is er een evolutie. Mijn ‘figuratieven’ waren meer ‘devant le monde’, met mijn huidig werk sta ik meer ín de wereld, denk ik.

S.M.A.K. heel interessant voor mij, omdat ik toch dezelfde problematiek doorheen die verschillende types werken zag en die onderstroom zichtbaar kon maken.

Je menselijke figuren zaten in rare ongemakkelijke posities, soms seksuele poses. Je toonde een soort lelijkheid. Wou je niet, als de meeste kunstenaars, in eerste instantie net met schoonheid lokken? Schoonheid is een conventie, dat is een kwestie van afspraken. Dat gaat over een beeld dat zich sluit en een soort totaalbeeld wordt. Als schilderen een manier is om van het beeld weg te gaan, dan heeft dat ook te maken met het verstoren van die conventies, in de hoop iets te zien te krijgen. Beelden zorgen er eigenlijk voor dat alles onzichtbaar wordt. Het is pas als dat beeld verstoord of verbroken wordt, dat je ineens iets ziet.

Gaat het je daarbij om het schilderen om te schilderen? Of om het eindresultaat? Nee. Ik zou evengoed één type werk kunnen nemen en daarin eindeloos mee blijven experimenteren. Toen ik mijn sequenties aan kunstenaar Walter Swennen toonde, zei hij me: ‘dit is einde-loos’. Dirk Snauwaert, directeur van Wiels, bevestigde dat. Ik heb ook wel dat gevoel. Maar wat daar uiteindelijk uitkomt, is toch heel beperkt. Dus accepteer je heel veel dingen. Zo krijg je een opeenstapeling van beslissingen. Dat resulteert in iets wat in het atelier een grote fysieke aanwezigheid heeft, maar op mij totaal vreemd overkomt.

Het lijkt wel alsof je oeuvre samengesteld is uit werk is van verschillende kunstenaars. Zowel in je stijl, onderwerpen, abstractie versus figuratief, kleur- en materiegebruik, formaat als kadrering, zit geen eenheid, al zijn er wel linken natuurlijk. Hoe verklaar je dat? Het is niet iets wat je als kunstenaar beoogt, of het gevolg van bewuste inzichten of strategische keuzes. Die uiterlijke heterogeniteit is het gevolg van het voortdurend weggaan van beelden en clichés. Ik begon met schilderen, maakte dingen en ondertussen gebeurden er andere dingen in het atelier. Het nieuwe heeft zelden het oude vervangen. Het ene is nooit een oplossing voor het andere. Er zijn gewoon sporen bijgekomen, waarop de dingen zich verder hebben ontwikkeld. Zo was mijn expo in het

Uiteindelijk neem je altijd dingen mee en laat je andere liggen doorheen je eigen wandeling en onderzoek in de schilderkunst. Zo zou je dat kunnen bekijken. Toch achteraf. Zo werk ik nu aan een reeks landschappen, terwijl ik die nooit eerder heb geschilderd. Voorlopig weet ik zelfs niet wat dat betekent of welke plek die werken innemen.

Merk je dat ook aan de feedback? Ja. Nochtans is het niet mijn bedoeling moeilijk te doen. Francis Bacon beweerde al: ‘Het spel zal altijd moeilijker worden.’ Er is een grote opstapeling van beelden in ons hoofd. Elke lijn, vlak of vlek roept onmiddellijk nieuwe beelden op. De motor is eigenlijk om daar net uit weg te gaan. Het is een heel lang spel en het vraagt veel om je te laten leiden door de dingen die je niet herkent. Als kijker is dat heel frustrerend, want je wordt niet op je wenken bediend. Je staat oog in oog met een moeilijk te verstane, maar zeer aanwezige vreemde. Elk schilderij is het resultaat van verworpen vondsten.

OKTOBER 2015

13

Was dat in je vroeger werk niet veel minder het geval? Voor mij niet. Maar in figuratie zie je natuurlijk sneller een verhaal en dan komt bij de kijker de verhalende verbeelding op gang. Het schilderkundige lijkt dan minder van belang.

Jou gaat het om de verf, om het onderzoek? Ja, maar niet om technische vaardigheid. Vanaf het moment dat je dat onder de knie hebt, moet je je er ook terug vanaf maken. Techniek is eigenlijk een soort van welbespraaktheid. En dan wordt het retoriek.

Waarin schuilt ‘de horror van het schilderen’ zoals je het omschrijft? Dat kan ik illustreren met een anekdote over Claude Monet. Na het overlijden van zijn maîtresse hangt hij boven haar kist en onderzoekt onbewust hoe de kleuren zich combineren in de oogkassen van de dode. Hij schrikt van zichzelf, van de mate waarin de waarneming het overneemt. Hij beseft hoe hij de wereld bekijkt als een sensatie van kleur en licht en niet als een geordend systeem van symbolen, codes en betekenissen. De horror zit in de blik die zich volledig loskoppelt van beelden en betekenissen. Ik merk bij hedendaagse beeldende kunst een failliet van het intense waarnemen en van een volgehouden hoop op autonomie. Alles wordt heel erg teruggebracht tot werkmoraal en techniek. Je vindt het steeds vaker in uitspraken als ‘die kerel werkt heel hard’ of ‘hij kan wel (technisch) iets.’ Dat vind ik vreselijk. Het terugvallen op arbeidsmoraal en technisch kunnen als artistieke waarden is een teken dat men écht niet meer weet waarover het gaat.

Vroeger had je een groot atelier met alles erop en eraan, nu werk je bij je thuis in een kleine ruimte. Van waar die keuze? Die ruimte in mijn huis zint me meer: zo kan ik werken wanneer ik dat wil. In het begin dacht ik dat ik de discipline moest bewaren, maar daar ben ik van afgestapt. Ik werk zonder de tijd in het oog te houden. En ik vind die terloopse manier van werken ook passen bij mijn huidige werk. Het is nu meer wat Eugène Leroy noemt ‘vagabonder dans l’atelier.’

Hoezo? Er is een tendens om kunst maatschappelijk te verantwoorden. Je merkt dat in heel veel krantenartikelen en interviews. Kunstenaars moeten en willen tonen dat ze een legitieme plek innemen in de actieve welvaartsstaat. Ze dienen iets.

Courtesy of the artist © Richard Duyck.

Niet makkelijk als je naar een expo toe werkt, lijkt me. Ik werk nooit naar een expo toe, ik kan dat zelfs niet. Ik werk gewoon door en wat af is, is af. Treed je binnenkort met werk naar buiten? Over enkele weken breng ik een gedicht uit. Ik heb er van 1998 tot 2008 aan gewerkt en sindsdien verder aan gesleuteld. De titel is: ‘Op Stijgend Vocht’ Het is een bundel van een 40-tal bladzijden. Kunstenaar Jan op de Beeck brengt er één beeld in. Bij een boek met mijn collages, had Jan al een gedicht geschreven. Nu pakken we het omgekeerd aan. [Hilde Van Canneyt]

14

KUNSTLETTERS

DE KOTROUTE

DE KOTROUTE KOMT NAAR GENT EN MECHELEN Het concept is simpel: kunstenaars van 18 tot 26 jaar exposeren in studentenkoten nabij het S.M.A.K in Gent of in de buurt van Hof van Busleyden in Mechelen.Verschillende disciplines komen aan bod: beeldende kunst, muziek, performance, noem maar op. Per stad zijn een 20-tal kunstenaars en een 10-tal koten geselecteerd. Daarvoor stuurden initiatiefnemer AmuseeVous en haar partners eerder een oproep uit. Als bezoeker kan je zo een fijn parcours volgen en alle locaties bezoeken op één avond. KOM LANGS EN STEM VOOR DE PUBLIEKSPRIJS KUNSTWERKT reikt tijdens de Kotroute een publieksprijs uit. Per stad maakt één van de deelnemende kunstenaars kans op de Kottopper Beeldende Kunst. Jij kan mee bepalen wie er wint! Kom langs, vraag een stemformulier aan een medewerker en laat horen wie volgens jou de prijs het meest verdient. Beide winnaars krijgen de steun van een kunstenaar, die hen tijdens hun artistieke carrière bij zal staan met tips en goede raad. Zo krijgen de kunstenaars extra ondersteuning in hun artistieke carrière. Je zal hun werk bovendien kunnen bewonderen op de Facebookpagina’s van AmuseeVous en KUNSTWERKT, en in de volgende KUNSTLETTERS.

Woensdag 25 november in Gent met kick-off in S.M.A.K. Donderdag 26 november in Mechelen met kick-off in Hof van Busleyden Kick-off om 19u30 – koten geopend van 20u tot middernacht. We sluiten de deuren met een knallende afterparty!

OKTOBER 2015

DE KEUZE VAN

Bij elke nieuwe editie van KUNSTLETTERS pluist een kunstenaar, curator of bekende naam uit de beeldende kunsten de webgalerie uit, op zoek naar werken die hem of haar opvallen, boeien of ontroeren. Hij of zij selecteert enkele werken, die daarna op de website extra in de schijnwerpers komen te staan. Bovendien verschijnen 2 van de geselecteerde werken paginagroot in KUNSTLETTERS.

Jouw werk in KU NSTLETTERS? Maak een webgalerie aan op www.kunstwerkt.be Eenvoudig én gratis.

15

KRISTOF VAN GESTEL

Sinds 1999 maakt Kristof Van Gestel sculpturen en foto’s die letterlijk en figuurlijk de plaats van de kunst ten opzichte van de dagdagelijkse wereld bevragen en onderzoeken. Voor Van Gestel is kunst maken een manier om de wereld en de verschillende relaties die we er als individu mee aangaan te verkennen en betekenis te geven. Dit geldt zowel voor de kunstenaar als voor de toeschouwer. Vanuit die optiek heeft hij een platform opgericht: ‘Knowing by Doing’. Dit platform biedt mogelijkheden voor participatieve kunstprojecten en ervaringsgerichte workshops. Van Gestel gelooft immers dat een groot deel van de betekenis van het werk ontstaat in het doen zelf. In het kader van Knowing by Doing is Van Gestel bijvoorbeeld net in het project Vakrebellen van KUNSTWERKT gestapt: samen met de leerlingen van een technische en een beroepsschool uit het Antwerpse maakt hij Vormfrakken (zie ook p. 9). Dit project staat in het verlengde van een lopende co-creatie met MADE BY OYA in Gent. Op dit moment werkt hij ook aan projecten in Leuven (STUK) en Gent (S.M.A.K.).

www.kristofvangestel.be

18

KUNSTLETTERS

DE KEUZE VAN

KRISTOF VAN GESTEL

EDDY SAMAN Opgericht

ERWIN VAES sculptuur 17

Mijn grootvader verhuurde de voetbalvelden aan voetbalclub V.V. S.T.E.E.N., maar later werden ze onteigend door de gemeente. Ik vond het leuk om zowel mijn grootvader als de voetbalclub een aandenken te schenken. Het werk maakte ik uit RVS-strips. Dat en meer over het verhaal achter het werk heb ik opgenomen in de legende. Ik ben al een hele tijd met allerlei vormen van kunst en techniek bezig. Zo volgde ik een opleiding siersmeden, aquarel, fotografie en beeldhouwen. Nu zit ik in het derde jaar op de Stedelijke Academie voor Beeldende Kunsten in Sint-Niklaas. Mijn inspiratie haal ik bij verschillende kunstenaars wiens werk ik mooi of interessant vind. Dat is heel uiteenlopend! Ik wil altijd iets maken wat mensen aanspreekt. Salvador Dalí bijvoorbeeld vind ik echt fascinerend, ook omdat hij heel divers was in zijn kunstwerken.

Dit werk dateert uit 2008 en maakt deel uit van een reeks ruimtelijke objecten, assemblages en sculpturen waarin geometrische volumes - vaak in verschillende materialen - prominent aanwezig zijn. In dit geval gaat het om een keramieken basisvorm met daarop een afgeknotte kegel in zebrano, een tropische houtsoort. Verder gebruik ik heel vaak een gestileerde lemniscaat (het oneindigheids­ teken uit de wiskunde) als basisvorm of als detail in mijn werken, die trouwens nooit een titel dragen. Dit is een bewuste keuze waarmee ik openheid beoog en een vrije ruimte wil scheppen waarin elke toeschouwer de werken voor zichzelf betekenis kan geven. Om die reden stap ik meestal ook af van figuratie – die werkt voor mijn gevoel vaak beperkend. In abstracte composities krijgen lijnen, vormen en kleuren meer vrij spel en kan ik het ‘beeld’ beter manipuleren tot het beantwoordt aan mijn eigen criteria. Wellicht is deze manier van werken een gevolg van mijn opleiding als product designer. Daarnaast heeft ook het werk van kunstenaars als Hans Arp, Anish Kapoor, Richard Deacon, Simon Oud en vele anderen me geïnspireerd bij de ontwikkeling van mijn vormentaal. Binnen de schilderkunst is Marc Rothko mijn grote voorbeeld. Met zijn werk maakte ik kennis tijdens mijn opleiding schilderkunst aan de kunstacademie Meylandt in Heusden-Zolder, waar ik ook de opleidingen reclamekunst en beeldhouwkunst afmaakte. www.erwinvaes.be

Kristof Van Gestel: 'Deze sculptuur viel me direct op. Ik hou ervan als kunstwerken verankerd zijn in de wereld; als ze er een functie opnemen. Deze sculptuur hangt letterlijk vast aan een gebouw, maar lijkt er daarnaast ook sociaal te zijn ingebed. De vorm is geïnspireerd door de praktische organisatie van een voetbalwedstrijd. Het is fascinerend dat de kunstenaar niet gewoon een voetballer heeft gebeeldhouwd, zoals gebruikelijk zou zijn voor een sculptuur met sport als onderwerp. In dit beeld gebeurt daarentegen het tegenovergestelde: de voetbalwedstrijd wordt op een grafische, abstracte manier weergegeven. De manier waarop Eddy Saman omgaat met zijn onderwerp is erg ongebruikelijk en daardoor verfrissend. Opmerkelijk: bij de foto hoort een legende met extra informatie over het maakproces (sponsors, materialen…). Ze maakt duidelijk hoe je het werk kan lezen.'

Kristof Van Gestel: 'De vorm en de schaal van het witte keramische gedeelte van deze sculptuur doen me denken aan een mouw. Maar… de hand ontbreekt; het is een abstracte houten vorm die aan de ‘mouw’ is vastgemaakt. Het hout zelf doet me denken aan meubels: tafelbladen, kasten, het interieur van een poepsjieke auto… In de schaal, de vorm, het materiaal, de kleur van deze sculptuur komen heel wat herkenbare verwijzingen samen. Die associaties zijn talig en conceptueel, maar zeker ook lichamelijk. Het werk verwijst daardoor voor mij erg naar de materie en het lichamelijke van de alledaagse wereld. Het is een object. Het beeld confronteert me met mijn eigen lichamelijkheid. Maar tegelijkertijd verhoudt het zich ook tot de abstracte kunstwereld en tot het medium sculptuur. Het is een sculptuur. Ik hou van beelden die niet eenduidig zijn en die daardoor vragen stellen, die met één been in de wereld staan en met één been in de kunstwereld. We blijven het ons afvragen: is dit een object of een sculptuur?'

OKTOBER 2015

19

© Sophie Speck

DESIGNED BY: ME SOPHIE SPECK Designed by: ME, dat is een jaarlijkse themadag rond toegepaste kunst. Maar ook een website waar jonge ontwerpers hun creaties kunnen voorstellen. En een traject waarbij vier startende designers een jaar lang gratis een professioneel ontwerper als coach aan hun zijde krijgen. Sophie Speck bespreekt met textieldesigner Eva Pannecoucke de evolutie van haar project en overlegt wat de volgende stappen kunnen zijn. FOCUS OP DE INTERACTIE VAN HET TEXTIEL MET DE GEBRUIKER Mijn werk komt voort uit een reeks onderzoeken van mijn masterproject textielontwerp aan het KASK. Daarin onderzocht ik de invloed van handelingen en beweging op de kleur, textuur en patroon van textiel. Ik tracht hierbij de grenzen tussen toeschouwer en consument, tussen kunst en design te vervagen. Door een product te laten leven, door het te laten veranderen door de handelingen van de gebruiker. MIJN PROJECT: EEN TAPIJT DAT DOOR GELAAGDHEID IN KLEUR UITNODIGT TOT INTERACTIE. Van bij het begin legde Eva de nadruk op het belang van mijn eigenheid als ontwerper. Ze onderstreepte dat ik naast de technische uitwerking het esthetische en het verhaal dat ik wil brengen niet uit het oog mag verliezen. Wanneer je je te lang verdiept in de technische uitwerking kan het verhaal onderweg immers verloren gaan. Daarom is het interessant om in dialoog te blijven gaan tijdens een onderzoeksproject en je er niet mee af te zonderen.

DE UITDAGING: EEN INTERESSANTE INDUSTRIËLE VERTALING MAKEN VAN MIJN ONTWERPEN. Hoe kan je je eigenheid en boodschap behouden in een industrieel vervaardigd product? De technieken die ik tot nog toe gebruikte (handtuften, haken…) waren esthetisch heel geschikt om mijn ideeën te vertalen, maar ook erg arbeidsintensief. Wilde ik werk verkopen, zou de kostprijs veel te hoog liggen. Daarom ging ik al snel samenwerken met Associated Weavers in Ronse, gespecialiseerd in getuft en bedrukt tapijt. Daar krijg ik de kans om te experimenteren met ondergrond en kleur. Ik zoek vooral naar het juiste contrast en diepte van de kleuren. Ook de structuur en de poolhoogte van het tapijt speelt een belangrijke rol om het gewenste effect te bekomen. Gedurende het onderzoek kwamen verschillende technische en esthetische vragen naar boven. Al deze vragen zijn opnieuw startpunten van nieuwe zoekpistes, die ik samen met Eva kan bespreken. Steeds gaat het om de spanning tussen een ambachtelijk product en de industriële vertaling ervan. Ik weet nu dat ik naar de toekomst toe niet het volledige proces wil uitbesteden aan de industrie, maar ook gebruik wil maken van de ongelijkmatigheden van een handmatig drukproces. Ambachtelijke elementen zullen dus geïntegreerd worden in het industrieel proces. Verder zoek ik nog naar een evenwichtig kleurenpalet en de juiste afmetingen om vervolgens tot reeks prototypes te komen. Het blijft dus experimenteren en steeds opnieuw beslissingen nemen, maar we zijn al wat verder op de weg naar het verkoopbaar maken van mijn product. www.sophiespeck.be

20

KUNSTLETTERS

IN DE KIJKER DRAWING / THE BOTTOM LINE EEN STAALKAART VAN DE HEDENDAAGSE TEKENKUNST

Michaël Borremans, The house of opportunity (the chance of a lifetime) 2003, Watercolor, pencil and color pencil on paper, 31,5 x 35 x 2 cm, Collection S.M.A.K. © Dirk Pauwels.

Andrea Bowers, Nonviolent Civil Disobedience Drawings (Statement of Elvira Arellano in Sanctuary August 15, 2006), 2008, Colored pencil, pastel, and graphite on paper, Courtesy of Susanne Vielmetter Los Angeles Projects © Joshua White.

Tekenkunst heeft een heel eigen plaats veroverd in de hedendaagse kunstwereld. De tijd dat tekenen werd gezien als een vorm van training van het waarnemen, het noteren ten dienste van andere disciplines is voorbij. Het onbegrensde karakter van het tekenen zet kunstenaars ertoe aan het medium volop in te zetten als volwaardig element in hun oeuvre. Philippe Van Cauteren, directeur van het S.M.A.K., stelt het zo: “'Eerst tekenaar, dan kunstenaar' is een voorbijgestreefd idee. Tal van grote kunstenaars tekenen niet, denk maar aan Joseph Kosuth bijvoorbeeld. Het is geen voorwaarde voor kunst, maar het is wél fascinerend dat iedereen ooit getekend heeft. Tekenen is iets primairs, alledaags en tegelijk heeft het iets verbazingwekkend nobels. Tekenen is een manier van denken, een heel eigen taal, met directheid als grote troef”. Spreekt die directe lijn tussen denken en handelen aan in deze maatschappelijk rumoerige tijden? Biedt tekenen een soort van tegengewicht in onze virtuele wereld? Wat er ook van zij, het S.M.A.K. achtte de tijd rijp om een grootse tentoonstelling op te zetten rond tekenen: ‘Drawing / The Bottom Line’ is een staalkaart van wat hedendaagse tekenkunst te bieden heeft. Philippe Van Cauteren: ‘Curator Martin Germann en ik broedden al enkele jaren op het idee om een tentoonstelling op te zetten met tekeningen. Eerst dachten we aan werk van een achttal kunstenaars, maar de honger groeide. Wat kan tekenen zijn? Wat boeit ons in tekenen? Wat gebeurt er als we gaan uitpuren en tekeningen van kunstenaars met elkaar laten communiceren binnen de muren van het museum? Uiteindelijk tonen we een breed panorama met werk van 53 kunstenaars. De schaal van deze expo is uniek, blijkbaar was er nood aan.’

Bij The Bottom Line komt dan ook een veelheid aan vormen en formaten aan bod: er wordt gezocht, gewroet, gegomd, gekrast, bewerkt en herwerkt, op zoek naar de juiste lijn. De werken tonen de enorme mogelijkheden tot vernieuwing die tekenen te bieden heeft, zowel in compositie als in werkwijze. Zowel nieuwe als bestaande werken bieden in deze expo een blik op het medium en haar vele uitlopers. Ze tonen dat je niet alleen op veel manieren kan tekenen, maar dat de tekening ook veel verschillende functies kan krijgen binnen een oeuvre. ‘We tonen het tekenen in al zijn modaliteiten,’ bevestigt Philippe Van Cauteren. ‘Schetsen, modellen, structuren, netwerken, het komt aan bod. En we tonen werk van kunstenaars van alle leeftijden. Neem nu een werk van Carol Rama. Ze is de negentig voorbij en maakte in 1940 een prachtige tekening van een naakte vrouw met kroon en slangen. Amper 8 cm op 9 cm groot, maar ongelooflijk hoe het demonische en het ontroerend-naïeve er elkaar vinden. Het is mijn persoonlijke lievelingswerk.’

21

OKTOBER 2015

Nick Mauss, Transparent, 2015, Ink, charcoal, gouache, cut paper, 59,7 x 48,3 cm, courtesy 303 Gallery, New York © Nick Mauss.

Anna Barriball, Soundproof II, 2013, Pencil on wall, courtesy the artist and Frith Street Gallery, London © Villa Stuck, Munich 2015.

Sommige werken in deze tentoonstelling zijn politiek geaard. Zo tekende Francis Alÿs in 2004 een groene lijn die de demarcatielijn tussen Joods en Palestijns Jeruzalem aanduidt. Andere zijn poëtische weergaven van een idee, sommige breien voort op tradities, andere breken er radicaal mee. Andrea Bowers demonstreert in haar hyperrealistische potloodtekeningen een meesterlijke beheersing van het tekenen. De supersubtiele elf meter lange repetitieve muurtekening van Anna Barriball toont dan weer hoe tekenen tot een noodzaak of zelfs een compulsief-obsessieve aangelegenheid kan uitgroeien. ‘In feite kan je The Bottom Line opvatten als een kunsthistorische les. Daarin is plaats voor een aantal bekendere namen, zoals Michaël Borremans, Paul McCarthy, Anne-Mie Van Kerckhoven, Ante Timmermans, Thierry De Cordier - noem maar op. Daarnaast hopen we dat het publiek ook ontdekkingen doet, zoals wijzelf ontdekkingen hebben gedaan tijdens onze zoektocht. Ik denk dan bijvoorbeeld aan William Anastasi of Nick Mauss’. Het is duidelijk: deze tentoonstelling belicht tekenen in tal van facetten en wil de bezoeker laten kennismaken met het bekende én het onbekende. Het maakt van Drawing / The Bottom Line nu al een imposante ode aan de Alma Mater van de kunst. DRAWING / THE BOTTOM LINE

Tot 31 januari 2016 www.smak.be

Francis Alÿs, The Green Line, 2004, in collaboration with Julien Devaux, image: Rachel Leah Jones, courtesy David Zwirner, New York/London.

ENKELE ACTIVITEITEN IN DE RAND VAN DE EXPO:

Tekenwerkplaats: tot 11 december 2015 kan je op vrijdagnamiddag aansluiten bij de tekenwerkplaats van Wisper: www.wisper.be. Ontdekkingstocht: ontdek met dit gloednieuw zoekboekje, vol vragen en allerlei (teken-)opdrachten hoe divers tekenen vandaag kan zijn. Matinee of Midi: een rondleiding door de tentoonstelling met ontvangsten napraatmoment met koffie, gebak en een glaasje cava. Kunstendag voor kinderen op 15 november 2015: teken mee aan een zwart-wit animatiefilm. Parallel met The Bottom Line presenteert het cultuurcentrum van Strombeek A line is a line is a line: een expo rond actuele vormen van tekenkunst van jonge en gevestigde waarden. De expo loopt van 2 oktober tot 12 december 2015. Meer info: www.ccstrombeek.be.

22

KUNSTLETTERS

TENTOTIP XL SARAH MORRIS Na het overweldigende succes van muurschilderingen van Sol Lewitt in 2012, kleurt Sarah Morris (°1967) drie jaar later opnieuw de wanden in M-Leuven met grafische patronen. In haar schilderijen en films onderzoekt deze Amerikaanse kunstenares hoe de architectuur van een stad ons beïnvloedt. Ze bestudeert hoe het kapitalisme, als teken van welvaart, wordt weerspiegeld in modernistische gebouwen. Daarvoor concentreert Morris zich op wereldsteden als New York, Los Angeles, Chicago en Beijing, moderne samenlevingen die symbool staan voor alle steden waar macht, geld en consumptie het dagelijkse leven bepalen.

DE STAD BLOOTGELEGD Kunststromingen als popart, minimalisme en conceptualisme hebben een grote stempel op haar werk gedrukt. Morris’ schilderijen bestaan uit lijnen, patronen en rasters. Soms werkt ze met dertien of veertien verflagen die elkaar overlappen. Dat vraagt om een traag productieproces, waarbij de lagen lang moeten drogen. Haar composities roepen associaties op met verschillende details uit het straatbeeld: strakke moderne voorgevels, gebrandschilderde ramen van gotische kathedralen, patronen van islamitische moskeeën. De titels verwijzen naar concrete objecten of instellingen. Ook in haar films wil Morris de verschillende details van een stad blootleggen. We kunnen die films in twee categorieën indelen: stedenfilms en portretfilms. In de eerste categorie onderzoekt ze een stad aan de hand van de architectuur. In de tweede vertrekt ze vanuit een persoonlijk portret van iemand die ze in één van haar steden tegenkomt. VERWARRENDE VERLEIDING Morris’ films lijken soms op documentaires, maar zijn het niet helemaal. Daarvoor maakt zij te veel gebruik van scenario’s met een duidelijk verloop. Ze verleiden de toeschouwer, maar ze kunnen ook verwarrend zijn. Dat heeft een aantal oorzaken. Haar films bevatten geen interviews en geen commentaren. Morris is naar eigen zeggen meer geïnteresseerd in de zelfstandige werking van een beeld.

Sarah Morris, Banco Alliança [Rio], 2012. © Sarah Morris. Courtesy White Cube. Photo © Ben Westoby

Sarah Morris, Rockhopper [Origami], 2009, Based on a crease pattern “Penguin” by Noboru Miyajima. © Sarah Morris. Courtesy White Cube . Photo © Christopher Burke, New York

OKTOBER 2015

23

Vaak werkt ze met elektronische en hypnotiserende soundtracks die de Britse conceptuele kunstenaar Liam Gillick speciaal voor haar maakt. Dat heeft een bijkomend voordeel: door enkel met muziek te werken, krijgt ze gemakkelijker toegang achter de schermen, aangezien er geen gesprekken worden opgenomen. Op die manier voelen mensen zich vrijer en zijn ze sneller geneigd om de camera toe te laten.

Rio (2012) combineert beelden van stranden, fruitmarkten, ziekenhuizen, voetbalstadions, fabrieken en favela's met beelden van politieagenten en stadscontrole. De film laat het leven in Brazilië in al haar verscheidenheid zien, als één van de nieuwe wereldeconomieën, gekend voor feest en zon, maar ook voor plastische chirurgie. Met een nieuwe reeks geabstraheerde Rio-schilderijen breidt Morris dat beeld verder uit.

BEJING, MÜNCHEN, RIO EN PARIJS Museum M toont vier films met bijbehorende schilderijen. In Beijing (2008) zoomt Morris in op een dubbelzinnig internationaal sportevenement: de Olympische Spelen in 2008. Hier brengt zij de complexe aanloop naar de openingsceremonie in beeld, waarbij de sport regelmatig werd overschaduwd door negatieve berichten over megalomane bouwprojecten of de duistere kanten achter de Chinese democratie.

In haar laatste film Strange Magic (2014) wilde Morris de positieve en negatieve kanten van een stad tonen, in dit geval van Parijs. Opdrachtgever Fondation Louis Vuitton verlangde echter dat het resultaat ook een promofilm voor hun merk werd (waaronder de kleding- en parfumlijn Dior). Hier balanceert de kunstenaar dan ook op de dunne grens tussen commerce en kritische kunst. Daarnaast handelt Strange Magic over alles wat vloeibaar is. Over champagne, parfum en de Seine, maar ook over de vreemde aantrekkingskracht van de vloeibare rijkdom: geld.

De film 1972 (2008) belicht de terroristische aanslag tijdens de Olympische Spelen van München. Georg Sieber is de centrale figuur. Hij was als psycholoog verantwoordelijk voor alle noodscenario’s rondom het evenement. Sieber kreeg de leiding over drieduizend medewerkers, uitgedost in blauwe, gele en rode uniformen, en ontwierp samen met collega’s een plattegrond en een kleurrijke wegbewijzering voor het geval er iets zou gebeuren. De film staat stil bij onze gevoelens wanneer het gaat over veiligheid en controle.

Sarah Morris, 1972, 2008. © Sarah Morris. Courtesy White Cube

[André De Nys]

SARAH MORRIS

18 oktober 2015 - 20 maart 2016 www.mleuven.be

24

KUNSTLETTERS

TENTOTIP XL KLEUR ONTKETEND In de korte periode tussen 1885 en het begin van de Eerste Wereldoorlog vindt in de schilderkunst van de Lage Landen een ware Renaissance plaats. Kleur wordt bevrijd van de ketenen van de zichtbare werkelijkheid. Het verhaal begint in 1883 bij de kunstenaarsvereniging Les XX (Les Vingt) in Brussel, een belangrijk moment in de moderne kunstgeschiedenis. Kunstenaars als Theo van Rysselberghe, Jan Toorop en Henry van de Velde maken hier kennis met het impressionisme en pointillisme van hun Franse collega’s. Het laat een diepe indruk na. Gras kan ineens koel blauw zijn, een gezicht wordt helder paars geschilderd en bomen kleuren rood. Kleur heeft een eigen betekenis gekregen.

‘Kleur ontketend’ toont hoe kunstenaars in de Lage Landen hier een heel eigen invulling aan geven. De expo zoomt in op de wisselwerking tussen België en Nederland en legt zowel verschillen als overeenkomsten bloot. Van de Franse godfathers van kleur als Claude Monet, Paul Signac, Henri Matisse en Paul Cézanne tot de meesters van de Lage Landen als Leo Gestel, Jan Toorop, Piet Mondriaan, James Ensor, Jan Sluijters, Henry Van de Velde en Rik Wouters: ze komen allemaal samen in Den Haag en het resultaat is een waar feest voor het oog.

1.

2.

Met ruim 100 schitterende werken, gecombineerd met foto’s, brieven en ander archiefmateriaal, beleef je het verhaal over de ontwikkelingen die elkaar in razend tempo opvolgen. Tot de Eerste Wereldoorlog alles tot stilstand brengt. Midden in dit feest van kleur is in deze expo een volledige zaal gewijd aan Rik Wouters (1882- 1916). De Vlaamse schilder/beeldhouwer liet in de korte tijd dat hij leefde een schitterend oeuvre na. Zowel de olieverven als de bronssculpturen, vaak met zijn vrouw Nel in de hoofdrol, zinderen van licht. In Nederland heeft hij nog niet eerder de aandacht gekregen die zijn werk verdient. Daar komt met deze expo misschien verandering in. Ter voorbereiding van ‘Kleur ontketend’ heeft het Gemeentemuseum een restauratieproject opgestart om een aantal belangrijke schilderijen uit de collectie te restaureren. Door het verwijderen van het verkleurde vernis en het schoonmaken van het verfoppervlak wordt de oorspronkelijke verf weer zichtbaar en stralen de schilderijen weer zoals de kunstenaars het bedoeld hadden. Zo is een wat sombere ’Babyslaapkamer’ van Jan Sluijters opeens gaan bruisen van roze en geel, blijkt het groen van ‘Het huisje bij zonlicht’ van Piet Mondriaan opeens uit vele verschillende tinten blauw te bestaan en zijn de bloemen in de tuin van Jan Toorop’s ‘Trio Fleuri’ weer gaan bloeien.

3.

4.

KLEUR ONTKETEND

Gemeentemuseum Den Haag • Tot 4 januari 2016 www.gemeentemuseum.nl

1. Piet Mondriaan, De rode wolk, 1907, Olieverf op doek, 64 x 75 cm, Gemeentemuseum Den Haag 2. Piet Mondriaan, Molen bij zonlicht, 1908, Olieverf op doek, 114 x 87 cm, Gemeentemuseum Den Haag 3. Jan Toorop (1858-1928), De arbeid (houthakker), 1905, Olieverf op doek, 100,8 x 92,2 cm, Gemeentemuseum Den Haag 4. Rik Wouters (1882-1916), Het rode huis, late sneeuw, 1907-1908, Olieverf op doek, 40 x 48 cm, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen

25

OKTOBER 2015

ATELIERBEZOEKEN NAJAAR 2015 PUBLIEKE KUNST, PUBLIEKE RUIMTE Plaatsen waar iedereen toegang toe heeft en waar het openbare leven zich afspeelt, oefenen een artistieke aantrekkingskracht uit. Logisch, want het zijn de beste plekken om betekenisvolle beelden te laten spreken met een divers publiek. Vanouds zoeken mensen en samenlevingen naar verbindingen tussen de openbare ruimte en kunst. Dat is een constante. Wat evolueert, is de betekenis van die verbindingen. Soms zijn ze puur decoratief of functioneel, dan weer experimenteel of artistiek. Hoe gaan we vandaag om met de openbare ruimte? Welke antwoorden bieden beeldende kunstenaars met hun werk? Binnenkort laten Gijs Van Vaerenbergh en Kris Martin er hun licht over schijnen. Inschrijven: www.kunstwerkt.be of 09 235 22 70.

The Upside Dome, Gijs Van Vaerenbergh © Jeroen Verrecht.

Altar, Kris Martin © Benny Proot.

OP BEZOEK BIJ GIJS VAN VAERENBERGH

OP BEZOEK BIJ KRIS MARTIN

Als Gijs Van Vaerenbergh gaan kunstenaarsarchitecten Pieterjan Gijs (1983) en Arnout Van Vaerenbergh (1983) op zoek naar de fundamenten van het construeren zelf en de impact daarvan op de toeschouwer. Dit atelierbezoek brengt kunst en architectuur samen. Hun experimenteel werk bestaat uit site-specifieke ingrepen, installaties en constructies die een artistieke interactie met de omgeving tot stand brengen. Daarnaast ontwikkelen ze ook architectuurprojecten en opdrachten waarin ze de resultaten van hun experimenteel werk gebruiken. Reading between the lines, de doorkijkkerk van Borgloon, is een van hun bekendste realisaties.

Kris Martin (1972) studeerde architectuur, maar werd uiteindelijk conceptueel kunstenaar. In zijn werk onderzoekt hij de spanning tussen ervaring en wijsheid, tussen leven en dood. Steeds tracht hij particuliere ervaringen om te zetten in een universeel beeld. Daarbij vormen de tijd en het lot van de mens belangrijke leidmotieven. Martin stelt sinds 2001 tentoon, vooral internationaal. In België toonde de expo ‘De zee’ zijn ‘Altar’ en samen met Jan Hoet junior zette hij pas nog de kunstmanifestatie ‘Pass’ op in de Vlaamse Ardennen. Dit atelierbezoek vindt plaats in bronsgieterij Art Casting.

Wanneer Zondag 29 november 2015, 10 - 12 uur Waar Leuven Prijs 8 euro

Wanneer Zaterdag 19 december 2015, 10 - 12 uur Waar Oudenaarde Prijs 15 euro

26

KUNSTLETTERS

BOEKEN DE ATELIERS VAN PIET MONDRIAAN

HANS VANDEKERCKHOVE PAPERWORLD – GIMME SHELTER

‘Ik herhaal: de woning moet niet langer beeldend gesloten, gescheiden zijn. De straat evenmin. Hoewel zij een verschillende functie hebben, moeten zij toch een eenheid vormen.’ Met dit citaat van Piet Mondriaan opent ‘De ateliers van Piet Mondriaan’, een goed gedocumenteerd overzicht van de plekken waar Mondriaan woonde en werkte tussen 1893 en 1944. Het blijkt een erg interessant uitgangspunt te zijn voor een boek over deze kunstenaar. Of Mondriaan nu in Amsterdam, Laren, Parijs, Londen of New York verblijft, zijn atelier betekent voor hem meer dan werkplek. Overal zorgt hij voor een zeer persoonlijke aankleding en de decoratie, steeds in lijn met de ontwikkelingen in zijn werk: van naturalistisch over experimenteel neo-impressionistisch tot –uiteindelijk– abstract. Hoofdstuk per hoofdstuk geeft dit boek deze evolutie weer. Mondriaan werkte zijn ideeën niet alleen beeldend uit, tussen 1917 en 1922 schreef hij ze ook neer. Dat deed hij in het tijdschrift ‘De Stijl’, waarbij hij ideeën en concepten als ‘destructie’ en ‘neoplasticisme’ toelicht. Dit boek reproduceert de 4 artikels van Mondriaan die samen de geloofsbelijdenis van De Stijl vormden. Doordat niet elke bijdrage aan dit boek even vlot leest, is het minder harmonieus dan Mondriaan het wellicht zelf zou willen. Maar het biedt wel een interessante kijk op de vele facetten van zijn werk.

Met zijn verstilde landschappen, ondoorgrondelijke serres en fascinatie voor modernistische architectuur schept Hans Vandekerckhove een kleurrijke, mysterieuze, warme wereld waar je als toeschouwer als het ware ingezogen wordt. Al tientallen jaren lang maakt de schilder furore in binnen- en buitenland. ‘Gimme shelter’ is het nieuwste boek op zijn palmares en stelt het concept ruimte centraal. Die ruimte is bijzonder veelzijdig: nu eens zorgt ze voor geborgenheid, dan weer is ze weids. De ene keer kijk je binnen, de andere keer blijf je buiten. Een heel aantal keren zie je de schilder zelf: tussen de bomen, in een woonkamer, bij een serre. Alles lijkt gehuld in een tijdloze, trage stilte. Hoe weldadig en uitnodigend de schilderijen ook zijn, tegelijk hebben ze iets bevreemdends. Erik Rinckhout, die de teksten in het boek verzorgt, verwoordt heel raak wat ze met de toeschouwer doen: ze laten je als een ‘hedendaagse Alice’ binnenstappen in ‘een Wonderland’. En dat is niet de enige treffende vergelijking die Rinckhout maakt. Doorheen het boek biedt hij heldere, goed gedoseerde achtergrondinformatie die je uitnodigt om echt grondig naar de schilderijen te kijken. Ook de prachtige inleiding van Oscar van den Boogaard en de uitgepuurde vormgeving van Thomas Soete zorgen ervoor dat je meteen helemaal verdwijnt in de unieke wereld van Vandekerckhove.

[AMSTERDAM UNIVERSITY PRESS, 240 BLZ., 39,95 EURO]

[LANNOO, 160 BLZ., 45 EURO]

‘Papier is mijn alfabet’, aldus Guy Leclef. ‘Of ik het nu vouw of kneed, knip of pons, het inspireert me voortdurend. Met papier voel ik een diepe zielsverwantschap’. Het basismateriaal van deze Antwerpse kunstenaar bestaat uit tijdschriften. Die koopt hij in grote hoeveelheden op bij drukkerijen en papierleveranciers om ze een nieuw leven te bezorgen. Het papier gaat in kuipen, waarna hij het impregneert, uitwringt en in repen snijdt. Glans en vernis van het papier zijn van het grootste belang. De behandeling met lijm maakt het papier duurzaam en geeft het een bijzonder patina. Door het samenbrengen, rangschikken, plooien en weven van de stroken papier komt Leclef tot grote collages, waarin hij vaak duizenden stukjes verwerkt. Ritme, kleuren in harmonie en organische vormen staan centraal in dit werk. Leclef legde zich jarenlang toe op decoratieve schildertechnieken, waarmee hij onder andere decors voor exposities schilderde. Die achtergrond is in zijn papierkunst sterk terug te vinden. Baanbrekend of confronterend is het werk zeker niet, wel verzorgd en met oog voor detail uitgewerkt. [LANNOO, 130 BLZ., 34,99 EURO]

27

OKTOBER 2015

MUNCH / VAN GOGH

Sinds jaar en dag worden Van Gogh en Munch beschouwd als artistieke broers. Hun werk spreekt een groot publiek aan en hangt regelmatig samen op tentoonstellingen. Onafhankelijk van elkaar bouwden de Nederlander en de Noor een oeuvre uit dat niet weg te denken is uit de geschiedenis van de schilderkunst. Ook al hebben ze elkaar nooit ontmoet, tussen hun werk speelt een duidelijke interactie. Kunstkenners doorheen de tijd hebben deze interactie gezien en aangegeven, maar weinigen zijn er ooit echt bij blijven stilstaan. Daar brengen de conservatoren van het Van Gogh- en Munchmuseum nu verandering in. Met een uitgebreide overzichtstentoonstelling belichten ze het werk en het leven van Munch en Van Gogh. Ze gaan op zoek naar parallellen en leggen ook een aantal verschillen bloot. De auteurs van de bijdragen in deze catalogus belichten zowel artistieke elementen (denk aan kleur, penseelvoering, ruimte) als meer persoonlijke drijfveren, zoals passie, levensangst, gebeurtenissen uit hun jeugd, de ontdekking van Parijs en de Franse moderne kunst. Tal van bekende en minder bekende schilderijen maar ook tekeningen en aquarellen krijgen in dit boek alle ruimte. Boeiend is ook het hoofdstuk over Munch en Van Gogh als schrijvers: schrijven bleek voor allebei een toevluchtsoord om zich af en toe terug te trekken uit een buitenwereld vol onbegrip. Een mooie, degelijke catalogus over twee iconen uit de moderne schilderkunst. [MERCATORFONDS, 239 BLZ., 39,95 EURO]

TRACES OF SURVIVAL

‘Traces of Survival’ toont de tragedies van hele gemeenschappen in Irak als gevolg van de terreur van IS, die meer dan 1,8 miljoen mensen in het land op de vlucht heeft gejaagd. De tekeningen in dit boek zijn gemaakt door vluchtelingen in drie kampen in noordelijk Irak. Vertegenwoordigers van de Ruya Foundation verschaften hen tekenmateriaal met de vraag hun gevoelens en ervaringen uit te drukken op papier. Philippe Van Cauteren, artistiek directeur van S.M.A.K., bracht in december 2014 een bezoek aan drie vluchtelingenkampen in Noord-Irak. ‘Je zou verwachten dat de vluchtelingen vooral tekeningen van geweld, oorlog en verlies zouden maken, maar het tegendeel was waar’, aldus Van Cauteren. ‘Een huis, een boom,

de natuur, dansende mensen duiken op in de tekeningen. Kunst stopt niet, ook niet in oorlogstijden: mensen hebben steeds behoefte zich uit te drukken, ook in de meest tragische omstandigheden.’ Ai Weiwei, Chinees kunstenaar en in eigen land ook een vluchteling, maakte een persoonlijke selectie van de tekeningen. In het boek, dat alle 350 tekeningen bevat, nemen de 80 door Ai Weiwei geselecteerde werken een prominente plaats in. De opbrengst van de verkoop van het boek gaat integraal naar de kunstenaars in de Iraakse vluchtelingenkampen. [MERCATORFONDS, 152 BLZ, 25 EURO, TE BESTELLEN VIA WWW.SMAK.BE]

28

KUNSTLETTERS

ZOEKERTJES AANGEBODEN: MATERIAAL TOMA KERAMIEKOVEN TE KOOP TOMA-oven, binnenmaat 65-65-95, 2 nieuwe ovenplaten inbegrepen, comp controller SE-3000, 3x220v, kw 21600, temp,1300 36A zekering, vraagprijs 1500 euro. tel: 054 42 21 00 mail: [email protected] ZEEFDRUKRAAM ALUMINIUM Aluminium zeefdrukraam 118 x 158 cm, profiel 54 met perfect gaas T120 yellow. mail: [email protected] ELEKTRISCHE WERKPLAATSVERWARMER Warmeluchtblazer gaat van 1500 tot 3000 watt, amper gebruikt, zo goed als nieuw. tel: 09 378 07 62 mail: [email protected] COMPRESSOR AANZUIGKRACHT Geschikt om aan te sluiten op zeefdruktafel of reprocamera Crompton Parkinson. tel: 09 378 07 62 mail: [email protected] OUDE SPIERAMEN Opruiming gebruikte spierramen! (Geen 3D). Allemaal gebruikt. Alles mag weg voor 60 euro. gsm: 0479 27 73 60 mail: [email protected] COMPRESSOR TE KOOP 3 x 220380, 25 l inhoud, prijs 150 euro. gsm: 0478 59 21 69 mail: [email protected] TE KOOP: SOKKELS Sokkels: 8 stuks MDF, geschilderd, afm. 40cmx40cm hoogte 100cm. gsm: 0486 26 23 93 mail: [email protected] KERAMIEK GASOVEN Grote gasoven, binnenafm. b 79-h 75-d 68cm, twee branders. gsm: 0499 45 84 63 mail: [email protected] ZEEFDRUKTAFEL Zeefdruktafel halfautomaat Argon Modular 2, met diverse rakels, nieuw rakel gummi, papier formaat 80x100 cm, zeefformaat 110x125 cm, met antistatische bar. gsm: 0472 40 74 84 mail: [email protected] GRATIS VITRINEKASTEN Ik heb 6 vitrinekasten, afkomstig van Museum M te Leuven. Ze bestaan uit een sokkel en een presentatiekast. Afm: 50 x50 cm. Ongeveer 170 cm hoog. In zeer goede staat. Af te halen in Antwerpen centrum. tel: 03 288 70 80 mail: [email protected]

GEZOCHT: MATERIAAL SCHILDERSEZEL GEZOCHT Ik zoek een eenvoudige schildersezel. Evt. ruilen tegen een kunstwerk! Ik woon in omgeving Antwerpen. gsm: 0484 43 61 72 mail: [email protected] POTTENBAKKEN DRAAITAFEL GEZOCHT Ik ben op zoek naar een elektrische draaitafel, liefst merk Shimpo. gsm: 0474 98 63 02 mail: [email protected]

CMYK-KLEURENWAAIER Wie heeft een kleurengids met CMYK-waarden? Of het hele pakket met de pantone-kleuren of Bridge-waaiers? mail: [email protected] PLANNENKAST GEZOCHT Ik zoek een plannenkast (of ladenkast met lage lades) papierformaat tussen A3 en A1. gsm: 0478 36 52 42 mail: [email protected] DRAAITAFEL GEZOCHT ik ben op zoek naar een draaitafel (merk: Shimpo of Rodenveld) om potjes te draaien (min. 300 watt.) gsm: 0475 45 38 25 mail: [email protected] AANGEBODEN: ATELIERRUIMTES CHALET TE KOOP ALS ATELIER Op een rustige plek aan het water, een fijne plek om te zijn en als atelier te gebruiken. mail: [email protected] TE HUUR: HUIS MET SCHILDERSATELIER EN WERKRUIMTE Herenhuis Art Nouveau met atelier en werkruimte in Sint-Niklaas centrum. Contract 3 jaar, verminderde prijs door werken. Prijs: 600 euro/maand. gsm: 0494 89 99 17 mail: [email protected] CO-WORKING SPOT AANGEBODEN IN GENT Wij hebben een co-working spot ter beschikking in StudioMassis nabij de Dampoort in Gent. Profiel: creatief, ondernemend, en op zoek naar een plek om samen te werken (vooral bureau, geen extra atelierruimte). gsm: 0477 43 90 60 mail: [email protected] ATELIER OF EXPOSITIERUIMTE IN GENT Een kunstgalerij in hartje Gent met extra ruimte van 40m² beschikbaar om een bijkomende artistieke activiteit uit te bouwen. gsm: 0499 97 61 48 mail: [email protected] RUIMTE VOOR BEELDENDE KUNSTEN Atelierruimte waar je alleen of samen kan tekenen, schilderen,... Per dag of halve dag. De ruimte is +- 90m². gsm: 0475 58 63 63 mail: [email protected] WOONHUIS MET ATELIER TE GENT Gerenoveerd woonhuis met atelierwerkruimte te huur. Centraal gelegen te Gent. Enkel hoofdverblijfplaats: domicilie verplicht. gsm: 0479 49 61 99 mail: [email protected] ATELIER/WERKPLEK/BUREAU CENTRUM GENT Opp: 30m², gedeeld gebruik van toilet en keuken. Prijs: 400 euro per maand (incl. kosten). gsm: 0474 65 70 31 mail: [email protected] TOFFE CO-WORKINGSPACE TE ANTWERPEN!! Grafisch ontwerper zoekt twee jonge creatievelingen die op zoek zijn naar een toffe gedeelde werkruimte! De ruimte bevindt zich in een pand in Wommelgem (Antwerpen). gsm: 0499 23 73 55 mail: [email protected] GROTE TIJDELIJKE ATELIERRUIMTE TE LOMMEL BESCHIKBAAR Mooie en ruime atelierruimtes beschikbaar voor tijdelijk gebruik. Prijs: 200 euro/maand p.p. incl. nutsvoorzieningen. Domicilie niet mogelijk. mail: [email protected]

BEL-ETAGE MET ATELIER TE KOOP IN ST-NIKLAAS Bel-etage met karakter. Garage en atelierruimte van 80m² met verwarming. Voormalige fotostudio hoogte: 3,5m. gsm: 0486 26 23 93 mail: [email protected] ATELIERRUIMTES EN RUIMTE VOOR WORKSHOPS IN OMGEVING DIKSMUIDE Te huur: 4 atelierruimtes, opp.16m² op 1e verdiep. 150 euro incl. kosten per maand per atelierruimte. Ook ruimte voor workshops met keukentje erbij: 25 euro per avond. gsm: 0475 45 38 25 mail: [email protected] GROTE ATELIERRUIMTES TE TEMSE Grote open ruimtes met tuintje en parkeerplaats. 200 euro per maand p.p. incl. nutsvoorzieningen. Domicilie niet mogelijk. mail: [email protected] ATELIERRUIMTE IN BRUGGE KunstGroep Brugge vzw heeft verschillende ateliers te huur in Brugge. De ruimtes zijn te huur voor beeldende kunstenaars en schrijvers woonachtig, werkende of afkomstig van Brugge en omgeving. gsm: 0492 72 29 73 mail: [email protected] CHALET TE HUUR MET PLAATS VOOR ARTISTIEKE BEZIGHEDEN Chalet in rustige omgeving (vlakbij de Dijle-Haacht) Vlaams-Brabant, met veel plaats om artistieke activiteit te beoefenen. Te huur per maand, geen domicilie mogelijk. 500 euro per maand, verwarming en nutsvoorz. niet inbegrepen. gsm: 0484 97 50 11 mail: [email protected] CO-WORKING EN ATELIERRUIMTE IN SCHAARBEEK Made in kit vzw heeft beschikbare plaatsen voor co-working. In een rustig en goed verlicht atelier van 120m²: atelierruimte om te plooien, lijmen, schilderen,… en werkruimte met WiFi om te computeren, beelden bewerken,… 150 euro per maand. gsm: 0497 22 18 96 mail: [email protected] GEZOCHT: ATELIERRUIMTES ATELIER GEZOCHT Wij zijn twee kunstenaars op zoek naar een atelier te Gent, Ledeberg of Sint-Amandsberg. Onze voorkeur gaat uit naar een ruimte op het gelijkvloers, met sanitair en verwarming. Prijs overeen te komen. gsm: 0485 47 51 93 mail: [email protected] ATELIER GEZOCHT Atelier gezocht waar ik mijn kunst kan uiten in metaal. Optie aansluiting lasapparaat en mogelijkheid om een smeedoven te installeren. gsm: 0474 46 96 13 mail: [email protected] SCHILDERSATELIER Gezocht in de omgeving van Leuven: een ruimte die kan ingericht worden als schildersatelier, met daglicht, elektriciteit en sanitair. gsm: 0486 86 51 37 mail: [email protected] ATELIER OF WOONWERKRUIMTE GEZOCHT Ik en mijn vriend zijn beide schilders en zijn naar Antwerpen verhuisd vanuit Londen. We zoeken hier nog een atelier (of zelfs een woonwerkruimte moest er aanbod zijn) om te delen. Het mag een leegstand pand of zelfs een kelder zijn. Graag wel makkelijk bereikbaar met het openbaar vervoer of in een centrale locatie in Antwerpen. tel: 0745 02 94 180 mail: [email protected]

29

OKTOBER 2015

BESCHEIDEN ATELIERRUIMTE MET WOONST GEZOCHT Ik zoek een atelierruimte met woonst voor mijn modeontwerp en beeldende therapiepraktijk. In het Antwerpse. Atelieruimte hoeft niet zo heel groot te zijn, ong. 150 m². tel: 0498 63 13 99 mail: [email protected] GEZOCHT RUSTIG GELEGEN ATELIER MET WONING Ik zoek een woning voor een alleenstaande man die rolstoelgebonden is, een schilder/beeldhouwer en op zoek naar een rustig gelegen woning met eventueel plaats voor een atelier. Heel regio Oost-Vlaanderen. gsm: 031 474 98 19 33 mail: [email protected] ATELIERRUIMTE GEZOCHT REGIO DEINZE Ik ben op zoek naar een atelierruimte voor fotografiedoeleinden. Ong. 30 m² tot 50 m². Liefst met sanitair en verwarming. gsm: 0494 85 73 26 mail: [email protected] ATELIER GEZOCHT (CENTRUM ANTWERPEN) Ik ben nog op zoek naar een betaalbaar atelier in Antwerpen centrum. Grootte speelt niet echt een rol. gsm: 0470 35 53 40 mail: [email protected] LOKAAL OF ATELIER GEZOCHT Leraar en cursisten zoeken een lokaal, atelier, ruimte om lessen in groep (5 mensen) te kunnen organiseren, 1 maal per week. gsm: 0484 43 61 72 mail: [email protected] WERKRUIMTE OMGEVING EVERGEM/ MEETJESLAND Twee net afgestudeerde studenten KASK (school of arts Gent) zoeken werkruimte (hok, garage, klein magazijn,...) in de regio van Evergem/Meetjesland. mail: [email protected] AANGEBODEN : TENTOONSTELLINGSRUIMTES EXPOSITIERUIMTE IN SINT-TRUIDEN Een inlijstatelier met een tentoonstellingsruimte van 50m² in het centrum van Sint-Truiden. tel: 011 68 51 15 mail: [email protected] POP UP GALLERY ARTS & CRAFTS Op zoek naar die unieke locatie voor uw expo? Welkom bij SuperSTUDIO4. Uitstekend gelegen aan de gekende Grote Markt van het pittoreske Veurne. tel: 0473 44 36 95 mail: [email protected] TENTOONSTELLINGSRUIMTE BESCHIKBAAR Atelier Linesse is een ruimte waar zitmeubels op ambachtelijke wijze terug een nieuw leven krijgen, mijn werkruimte is hier ook gelegen. Graag zou ik met kunstenaars samenwerken, om mijn ruimte aan te kleden. gsm: 0488 47 96 02 mail: [email protected] EXPOSEREN IN GALERIE FOTOON Galerij Fotoon te Lissewege geeft kunstenaars de kans om op een professionele manier met hun werk naar buiten te komen. gsm: 0472 58 09 49 mail: [email protected] GALERIE ARTE FALCO Kapel van de 16de eeuw, mooi gerenoveerd tot een prachtige tentoonstellingsruimte. Vrij vanaf 2016. tel: 03 324 60 72 mail: [email protected]

TENTOONSTELLINGSRUIMTE OOSTENDE Kunsthuis Artine, 40m² groot, 50 m van het strand te Oostende, staat ieder jaar ter beschikking van andere kunstenaars. Ophangsystemen, sokkels en verlichting zijn voorradig. gsm: 0497 42 90 30 mail: [email protected] RUIMTE 34 IN ANTWERPEN Mooie tentoonstellingsruimte, bestaande uit 2 dooreenlopende ruimtes, ophangsysteem, verlichting,... gsm: 0473 85 31 76 mail: [email protected] GEZOCHT : TENTOONSTELLINGSRUIMTES LEEGSTAANDE RUIMTE GEZOCHT Het kunstencollectief Krakk is op zoek naar ruimten die al een tijdje leeg staan of op het punt staan om afgebroken te worden om daar een korte tentoonstelling te organiseren. gsm: 0497 91 98 62 mail: [email protected] JONG TALENT ZOEKT GALERIE Ik ben een jonge kunstenaar van 26 jaar. Ik zoek een galerie om mijn werk tentoon te stellen. gsm: 0483 11 18 26 mail: [email protected] AANGEBODEN: ANDERE BEELDEND ATELIER (REGIO WACHTEBEKE) Beeldend Atelier Wachtebeke: ben je 18+ en heb je interesse om je eigen werk en werkwijze onder de loupe te nemen en te ontwikkelen? Welkom! gsm: 0472 91 53 12 mail: [email protected] INTERESSE IN EEN STARTSCHOT OF BOOST VOOR JE CARRIÈRE? ‘Atelier Spontaneite’ is een buzz blog en online galerie die recent van start is gegaan met als doel visibiliteit te geven aan jonge Belgische kunstenaars. Tegelijk probeert het een brug te bouwen tussen de kunstenaar en de kunstliefhebber en investeerder. url: www.atelierspontaneite.be mail: [email protected] WEBSITE VOOR KUNSTENAARS UIT BREDENE EN OMGEVING Ben je van Bredene of heb je een band met Bredene, ben je kunstenaar? Voor amper 15 euro per jaar krijg je een plaats op de site ‘Art from love’. gsm: 0497 88 47 75 url: www.artfromlove-bredene.be ILLUSTRATOR NODIG? U kan mij contacteren voor illustraties die net dat beetje anders zijn. gsm: 0484 14 62 47 url: eneaderboven.wordpress.com

STAGE GRAFISCH VORMGEVER Straatwoordenaar vzw is op zoek naar een grafisch vormgever die stage wil lopen bij de organisatie. Je werkt van thuis uit en beschikt over een eigen pc en grafische programma's. De huisstijl is in grote mate bepaald maar je krijgt de kans om het grafisch beleid van de organisatie mee te helpen uitstippelen. url: www.straatwoordenaar.be mail: [email protected] MONARTLOGE De Monartloge zoekt sterke kunstenaars voor diverse artistieke projecten. gsm: 0486 71 51 98 mail: [email protected] LINT ZOEKT KUNSTENAARS VOOR KUNSTWERK WOONZORGCENTRUM Het OCMW van Lint zoekt een kunstenaar voor de realisatie van een kunstwerk voor het nieuwe woonzorgcentrum. Het kunstwerk moet een evocatie zijn van de waarden solidariteit, dankbaarheid, verantwoordelijkheid en zorgzaamheid. GEZOCHT: BESTUURSLEDEN Om onze werking zowel lokaal als interlokaal verder te zetten is Art On Tour op zoek naar erg gedreven mensen. Je bent bereid je te verplaatsen naar Zottegem. gsm: 0487 65 97 89 mail: [email protected] ILLUSTRATOR GEZOCHT Voor een eigen boek dat ik ten bate van een goed doel zou willen verkopen, ben ik op zoek naar een illustrator (omslag + 7-tal tekeningen). Stijl : humoristisch, strip, karikatuur. Het opzet is pro deo, maar mits succes kan het natuurlijk wel een zekere naambekendheid opbrengen. gsm: 0478 98 95 70 mail: [email protected] GEZOCHT: ARTIST VOOR INDIE GAME DEVELOPMENT Ik zoek een artist om samen games te creëren. De persoon die ik zoek, kan met Photoshop/Illustrator/... werken en geeft een passie voor games en ervaring met Unity. Voor alle duidelijkheid: dit is als hobby. gsm: 0499 13 65 36 mail: [email protected] FREELANCERS BEELDENDE WORKSHOPS Bazarts vzw is op zoek naar freelancers die voornamelijk in de schoolvakanties en grote vakantie workshops en kunstkampen wil geven. Zowel studenten, leerkrachten, gepensioneerden,… Je moet materialen komen halen, dus best woonachtig in Hasselt. Vergoeding gebeurt via vrijwilligersvergoeding. gsm: 0497 45 38 55 mail: [email protected]

GEZOCHT: ANDERE

UW ZOEKERTJE IN KUNSTLETTERS?

DEELNEMERS TENTOONSTELLING MAN IN KUNST Wij zoeken nog een schilder en een of twee fotografen voor onze tentoonstelling met thema ‘De Man.’ mail: [email protected]

Op www.kunstwerkt.be kan je zélf je zoekertjes (met foto’s) plaatsen. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 15 november 2015.

IK ZOEK EEN GALERIE OF TENTOONSTELLING Ik ben een Franstalige beeldhouwer van de regio Hoei. gsm: 0485 94 09 99 mail: [email protected]

BELANGRIJK: DIT IS DE BEKNOPTE VERSIE VAN DE ZOEKERTJES. MEER ZOEKERTJES VIND JE OP WWW.KUNSTWERKT.BE

ONTWERPER WEBSITE We zoeken een creatieve ontwerper voor een website voor het Kunstplatform Kappa (regio Kapellen). gsm: 0496 55 77 88 mail: [email protected]

KUNSTLETTERS

30

AGENDA WEST-VLAANDEREN GLORIA ROMBERG + STELLAR expo | Oostende | 18 juli tot 20 oktober 2015 Schilderijen van Gloria Romberg en cartoons van StellaR. Waar: De 3 Gapers, Timmermanstraat 1, Oostende www.gloriaromberg.com SPECTANDO INVENIES expo | Oostende | 19 september tot 15 november 2015 Een tentoonstelling met portretten van 27 kunstenaars werkende te Oostende, gerealiseerd door fotograaf Guido Saeys. Waar: Galerie Theobalds Boothuisje, Vlaanderenstraat 17, Oostende www.medusaarts.be ANNE EN DOMINIQUE DE GHELDER expo | Brugge | van 16 tot 18 oktober 2015 In het kader van ‘Buren bij kunstenaars’: Anne De Ghelder: papierkunst Dominique De Ghelder: acryl op canvas. Waar: Kolenkaai 22, Brugge www.burenbijkunstenaars.be ONTMOETING expo | Diksmuide | van 17 tot 25 oktober 2015 Kunstfotografie door Robert Vollekindt op groot formaat, in confrontatie met hoedenontwerpen door CHArlePEAU. Waar: Stationsstraat 35 b, Diksmuide www.robertvollekindt.be BETTY BOUCKAERT In het kader van ‘Buren bij kunstenaars’: schilderijen van Betty Bouckaert. Waar: Lauwestraat 146, Wevelgem ANNY MORTIER EN KARLINE BULTINCK expo | Brugge | van 20 tot 31 oktober 2015 Dubbeltentoonstelling met werk van Anny Mortier en Karline Bultinck. Waar: Arti Facts, Oude Gentweg 2, Brugge www.arti-facts.be LOVE WITHOUT LIMITS expo | Menen | 21 november 2015 Glaswerk van Mady Herman. Waar: Schippershof, Rijselstraat 77b, Menen OOST-VLAANDEREN LISTEN TO THE STONES, THINK LIKE A MOUNTAIN expo | Gent | 23 augustus tot 31 oktober 2015 Werk van Oshin Albrecht, Melissa Mabesoone, Céline Butaye, Eleanor Duffin, Anneke Eussen, Anne Holtrop, Carlos Irijalba, Rachel de Joode, Nicolás Lamas, Cathérine Lommée, Pieter Paul Pothoven. Waar: Galerie Tatjana Pieters, Nieuwe Vaart 124/001, Gent www.tatjanapieters.com METAMORPHOSIS expo | Geraardsbergen | 2 september tot 31 oktober 2015 Overzichtstentoonstelling van recent en minder recent abstract werk van Gustaaf Van Mulders: acrylverf op doek. Waar: Bibliotheek, Gasthuisstraat 28, Geraardsbergen AF-WACHTEN expo | Zottegem | 15 september 2015 tot 15 november 2015 Recente en nieuwe werken van Hilde Goossens rond het thema wachten, afwachten en verwachten. Waar: Openbare bibliotheek, Kasteel van Egmont, Zottegem www.hildegoossens.com TENTOONSTELLING MIR VAN NYVELSEEL expo | Assenede | van 4 tot 25 oktober 2015 Waar: Galerij Pim De Rudder, Hoogstraat 6, Assenede

VAN GLAS TOT KLEUR expo | Beveren | 24 oktober tot 1 november 2015 Werk van Kristina Smidts (glas en tin) en Tania Verhasselt (mixed media). Waar: Kasteel Cortewalle, Beveren HERFSTTENTOONSTELLING expo | Zwalm-Meilegem | van 7 tot 15 november 2015 Chris Masson en echtgenote Romine stellen hun werk tentoon in eigen galerij. Waar: Den Artistjee, Meilegemstraat, 67, Zwalm-Meilegem chrismasson.exto.nl ALINE BAELE expo | Gent | 15 november 2015 tot 4 januari 2016 Olieverfschilderijen van Aline Baele. Thema 'Oud en... Oud Maar...' Waar: ’t Martinushuis, Ekkergemstraat 82, Gent NAJAARTENTOONSTELLING ARTIFICIUM expo | Stekene | 21 november tot 6 december 2015 30 leden van ARTificium stellen tentoon: schilderen, grafiek, tekenen, beelden en keramiek. Waar: OC. De Statie, Spoorwegwegel 1, Stekene www.artificium.be TIPPING PO!NT expo | Gent | 23 november tot 4 december 2015 Naar aanleiding van de klimaattop in Parijs wordt aan de UGent van 23 november tot en met 4 december 2015 een klimaatparcours georganiseerd. Kathleen Ramboer stelt er tentoon met werk in thema ‘biodiversiteit’. tippingpoint.UGent.be Waar: verschillende locaties, Gent ANTWERPEN GLAS IS LICHT expo | Hingene | 26 april tot 31 oktober 2015 Glassculpturen van Jan Melis: speelse constructies met een knipoog naar mens en natuur. Waar: De Notelaer, Hingene www.notelaer.be DE MAANTJES MAKEN KUNST VAN ZWERFVUIL evenement | Hingene | 27 april tot 31 oktober 2015 In samenwerking met Let’s do it Belgium maakten De maantjes van Freinetschool ‘t Hinkelpad in Bornem kunst met zwerfvuil in De Notelaer. Waar: De Notelaer, Hingene www.notelaer.be GRAFIEK LEEFT expo | Hingene | 28 juni tot 31 oktober 2015 Acties en expo rond grafiek door Foundation Veerle Rooms. Waar: De Notelaer, Hingene www.notelaer.be PASSAGE expo | Antwerpen | 5 september tot 31 oktober 2015 Recent werk van Els Vos: prenten met subtiel lijnenspel. Waar: Galerie het Vijfde Huis, Reyndersstraat 5, Antwerpen. www.hetvijfdehuis.com EXPO FONS DEGRUITER expo | Antwerpen | 19 september tot 24 december 2015 Acrylwerken van Fons Degruiter. Waar: Banks Hotel, Steenhouwersvest 55, Antwerpen SCHILDERIJEN GRETA HENDRICKX expo | Antwerpen | 1 oktober tot 31 december 2015 Acrylschilderijen die vlinderen van collages en fantasie naar Aboriginal dromen en warm getinte taferelen van Gauguins Tahiti. Waar: koffiehuis Cuperus, Sint-Katelijnevest 51, Antwerpen http://www.gretahendrickx.tk

THE RISING SEA expo | Antwerpen | 1 oktober tot 20 november 2015 Schilderijen van hedendaags conceptueel schilder Kate Gottgens uit Zuid-Afrika. Waar: NUNC Contemporary Gallery, Wolstraat, 15, Antwerpen www.nunc-contemporary.be SONJA MICHIELS RETROSPECTIEVE expo | Antwerpen | van 3 tot 17 oktober 2015 Sonja Michiels stelt reeds meer dan 20 jaar tentoon en toont nu een doorsnede van haar oeuvre door de jaren heen. Waar: Arte Falco, Falconrui 33, Antwerpen RECENT GRAFISCH WERK VAN KUNSTKRING LAZERNIJ expo | Rumst | van 10 tot 25 oktober 2015 De leden van het atelier grafiek van Kunstkring Lazernij tonen nieuw grafisch werk. Met: Betty Van Geffen, Diane Van Steen, Francois Van Geenhoven, Frank Van Laer, Hilda De Keye, Jos Steynen, Liliane Helsen, Maria Van Laer en Micheline Verbeeck Waar: Galerie Lazarus, Lazarusstraat 8, Rumst www.lazernij.be KUNST@IJSFABRIEK expo | Antwerpen | van 17 tot 31 oktober 2015 6 kunstenaars tonen hun nieuwste werken. Schilderijen, juwelen, keramiek, fotografie en vilt. Waar: De Ijsfabriek, Lange Leemstraat 372, Antwerpen VADER & ZN expo | Antwerpen | van 7 tot 15 november 2015 Olieverfschilderijen van Frans en Bob Van Damme. Vader en zoon tonen hun werk in totaal verschillende stijl: realistische landschappen en magisch realisme. Waar: Paris Texas Antwerp Gallery, Sint-Pietersvliet 6, Antwerpen www.paristexasantwerp.com KUNST OP HET NEERLAND expo | Wilrijk | van 7 tot 8 november 2015 Olieverf, aquarel en keramiek van een 30-tal amateurkunstenaars. Ruim 130 werken. Waar: Neerlandhof, Edenplein 7, Wilrijk EXPO PAULA CEUSTERS expo | Geel | 8 november tot 27 december 2015 Paula Ceusters stelt in haar atelier eigen werk tentoon. Waar: Stationsstraat 42, Geel 365 DAGEN IN AQUAREL expo | Lier | van 12 tot 15 november 2015 Aquarellen van Fons Teijssen, waarbij water de hoofdrol speelt. Waar: CC. Vleeshuis, Lier LIMBURG TENTOONSTELLINGEN IN CULTUURCENTRUM HASSELT expo | Hasselt | 13 september tot 8 november 2015 Delacroix’s Dream: schilderijen van Tom Liekens Fotografie door Tom Callemin Branding: Niels Vaes Weil Der Löwe Brüllt: Erik Chiafele Halewyn servies en tastportretten: Frans Gentils Waar: Cultuurcentrum, Kunstlaan 5, Hasselt MARC COX - DE PROFUNDIS expo | Herk-de-Stad | 27 september tot 25 oktober 2015 Potloodtekeningen door Marc Cox , bekend van zijn bronzen beelden in de openbare ruimte. Maar dé grote passie van Marc Cox is tekenen op klein formaat. Waar: De Markthallen, Markt 2, Herk-de-Stad www.herk-de-stad.be/expo

31

OKTOBER 2015

WEDSTRIJDEN VLAAMS-BRABANT / BRUSSEL EXPO DANIEL ENKAOUA expo | Elsene | 16 oktober tot 21 november 2015 Nieuwe portretschilderijen van Daniel Enkaoua. Org: Galerie Esther Verhaeghe. Waar: Hangar H18 Openspace, Kastelijnsplein 18, Elsene FLOR HERMANS expo | Baal (Tremelo) | 9 tot 18 oktober 2015 Werken van Flor Hermans: beeldhouwwerk in acrylaathars, polyester en brons, schilderijen in olieacryl- en aquarelverf, en tekeningen in pen- en potlood. Waar: Kunstcentrum Gesigneerd, Baalsebaan 287, Baal (Tremelo) www.kunstkringgesigneerd.be AFTER THE RIOT expo | Diest | 9 oktober tot 31 december 2015 'After the Riot', een duotentoonstelling met werk van Virginie Bailly en Caroline Coolen. Waar: Meubart, Commissaris Neyskenslaan 7, Diest www.meubart.be NATTE STREKEN expo | Tienen | van 10 tot 23 oktober 2015 Aquarellen van Willy Van Esch. Waar: CC De Kruisboog, Sint-Jorisplein 20, Tienen www.dekruisboog.be DE NAAKTE SCHOONHEID expo | Baal (Tremelo) | 30 oktober tot 15 november 2015 Werken van Mapic Art, ontstaan door snelschetsen naar naaktmodel, een nieuwe benadering en uitvoering. Waar: Kunstcentrum Gesigneerd, Baalsebaan 287, Baal (Tremelo) www.kunstkringgesigneerd.be

HOMMAGE deadline: 31 januari 2016 Hoe verbeelden kunstenaars hun bewondering en respect voor een gebeurtenis, een werk, een persoon, een plek? Laat je inspireren door deze vraag, maak een beeldend werk en doe mee met HOMMAGE. Deelnemen aan de wedstrijd is gratis. Een bestaande stijl imiteren of een kunstwerk kopiëren is uit den boze. Hommage verkiest nieuw en origineel werk. Een 40-tal winnende werken worden in de lente van 2016 tentoongesteld in BOZAR. Een wedstrijd van Cera, KUNSTWERKT, Centrum voor Beeldexpressie en BOZAR. Lees meer op p. 3 of op www.hommage-expo.be.

INTERNATIONALE PRIJS VOOR GRAFISCHE KUNSTEN RENÉ CARCAN deadline: 15 oktober 2015 De vzw ‘Espace René Carcan’, organisator van de Internationale prijs voor Grafische Kunsten René Carcan, lanceert een oproep voor etsers en leerling-etsers uit alle landen en zonder leeftijdsbeperking.

WEDSTRIJD ABSTRACTE SCHILDERKUNST deadline: 13 november 2015 De cultuurraad van Heist-op-den-Berg en Cultuurcentrum Zwaneberg organiseren een kunstwedstrijd met als discipline ‘abstracte schilderkunst’. Elke deelnemer kan maximum drie werken van recente datum inzenden en de kunstwerken moeten een eigen ontwerp zijn. Alle verfsoorten komen in aanmerking en er is geen beperking in het formaat of drager. Deelname aan de wedstrijd is gratis, de werken moeten afgeleverd worden in Cultuurcentrum Zwaneberg op 13 of 14 november 2015. De leden van de selectiecommissie ‘tentoonstellingen’ van Cultuurcentrum Zwaneberg fungeren als onafhankelijke jury aangevuld met één externe deskundige en met de cultuurfunctionaris als secretaris. De externe jury van deze kunstwedstrijd is kunstenares Virginie Bailly. De eerste drie laureaten verdienen een geldprijs. Meer info: [email protected] of t 015 22 83 56.

ARTE LAGUNA PRIZE deadline: 18 november 2015

INTERNATIONAL CERAMIC BIENNIAL expo | Haacht | van 5 tot 13 december 2015 Kunststichting Perspektief vzw organiseert de 2de editie van de International Ceramic Biennial. Waar: GC Den Breughel, Wespelaarsesteenweg 85, Haacht www.artksp.be

De inschrijvingen voor de editie 2016 zijn geopend. Je kan je aanmelden via de website award.renecarcan. be. Tot en met 15 oktober kunnen werken worden ingezonden. De werken worden dan voorgelegd aan een internationale jury. De prijsuitreiking is voorzien in januari 2016. Er zijn verschillende geldprijzen en een publieksprijs te winnen.

Arte Laguna Prize is een internationale prijs voor hedendaagse kunst. De internationale jury zal 120 finalisten selecteren voor: - zes cashprijzen van elk 7000 euro - een grote groepstentoonstelling in de Arsenale in Venetië - vier tentoonstellingen in internationale galeries - twee samenwerkingen met bedrijven - zeven residenties - drie internationale festivals - de catalogus

ANDERE REGIO

Meer info: award.renecarcan.be

Meer info: www.artelagunaprize.com

PAARDEN EN MEER expo | Goirle | 15 september 2015 tot 11 februari 2016 Expositie van schilderijen van Laura Weterings: mixed media, met olieverf in de hoofdrol. Waar: De Guldenakker, Wittendijk 2, Goirle (Nl) www.paardenschilderingen.nl MAN IN KUNST expo | Arbre | van 7 tot 29 november 2015 Expositie rond het thema ‘De Man’. Waar : Galerij d'Art'bre, Rue du Village, 3, Arbre hommeart.wix.com DE KUNST IN AL HAAR STANDEN expo | Vresse sur Semois | van 8 tot 29 november 2015 Kunstenaars van vereniging 'Vie et Couleurs' tonen hun creaties. Waar: Galerie La Glycine, Vresse sur Semois vie-et-couleurs.e-monsite.com

Een tentoonstelling, kunstenroute, of ander evenement gepland? Op www.kunstwerkt.be kan je zelf je aankondigingen (met foto’s) plaatsen. Uiterste inzenddatum voor de volgende editie van KUNSTLETTERS: 15 november 2015. BELANGRIJK: DIT IS DE BEKNOPTE VERSIE VAN DE AGENDA. VOOR DE VOLLEDIGE AANKONDIGINGEN KAN JE TERECHT OP WWW.KUNSTWERKT.BE

MEER INFO OVER DEZE EN ANDERE WEDSTRIJDEN VIND JE OP WWW.KUNSTWERKT.BE

Designed by: ME

SOPHIE SPECK

Project

VAKREBELLEN

Uit de webgalerie

ERWIN VAES

Gesprekken met kunstenaars

VINCENT GEYSKENS