Tetra World Congress Praktijk Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing. Radiocommunicatie Chinese portofoons maken kooplustig

Vakblad voor mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector en het bedrijfsleven

Jaargang 30, juni 2009

Praktijk Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing

Radiocommunicatie Chinese portofoons maken kooplustig

Technologie Microgolfverbindingen voor snelle disaster recovery

Tetra World Congress 2009 TWC blijft groeien

Samsung C6625* . smart phone . fotocamera . tri-band * bij een 2-jarig Business abonnement inclusief Pocket Internet Start (met 50Mb bundelverbruik exclusief gesprekskosten) € 21,50 per maand exclusief BTW

Samsung B2100 . waterproof en stofwerend (IP 57) · display van gehard kunststof · valbestendig tot 2 meter

Gratis bij een 2-jarig

Business abonnement met gratis WileyX zonnebril

mail voor meer informatie naar:

[email protected]

Verbinding juni 2009

redactioneel | inhoud

Tetra AppStore? Eind mei vloog de redactie van Verbinding naar München voor het Tetra World Congress 2009. Uit de vele gesprekken in de congreszalen en op de beursvloer kwamen enkele interessante trends en ontwikkelingen naar voren. Zo werd door diverse onderzoekers bevestigd wat we natuurlijk allemaal al zagen aankomen: ontwikkeld en groot geworden in de OOV-sector wordt Tetra-techniek inmiddels ook buiten deze sector volop gebruikt. Sterker nog: OOV is niet langer de grootste afnemer. Dat stokje is overgenomen door de transportsector. Niet voor niets organiseerde Motorola tijdens TWC een bezoek aan het nabij gelegen vliegveld van München. Hier maken inmiddels 1.700 mensen gebruik van Tetra-terminals. Dat aantal is natuurlijk niet te vergelijken met de landelijke netwerken die we in tal van Europese landen zien. Het Duitse BDBOS is met een half miljoen gebruikers van een geheel andere orde, maar hier zit wel een belangrijke trend: er komen nieuwe klanten die veelal kleinere netwerken nodig hebben. Daar hoort een beduidend kleiner trunking-systeem bij. Belangrijke aanbieders als Eads en Motorola werken hard aan de schaalbaarheid van hun oplossingen – en dan vooral richting kleinere systemen. Op het vliegveld van München viel nog iets op: het Tetra-netwerk valt hier onder de verantwoordelijkheid van de IT-afdeling. Dat is een signaal van misschien wel de belangrijkste trend die tijdens TWC opviel: de langverwachte doorbraak van data-over-Tetra lijkt nu eindelijk op gang te komen. Niet alleen bieden de beduidend snellere Teds (Tetra enhanced data services) daar goede mogelijkheden voor, maar ook geven gebruikers aan dat zij via hun Tetra-terminal meer en meer met data-applicaties willen kunnen werken. IDC-onderzoek bevestigt dit. En die dataapplicaties zijn erg voor de hand liggend: gebruikers willen e-mail, mobiele foto’s en video, locatieservices, databasetoegang en misschien zelfs wel rss. Lopend over de beursvloer van TWC 2009 kwam daardoor ineens een idee op: als Apple met zijn AppStore en Nokia met OVI goede sier kunnen maken, wordt het dan niet eens tijd voor een Tetra AppStore? Bij een aantal leveranciers zorgde deze suggestie eerst voor enige verwarring. Tot ook de link werd gelegd met het feit dat niet langer de OOV, maar de transportsector en ook de industrie al grote afzetmarkten zijn. Zijn we inderdaad op weg naar een Tetra AppStore? In de OOV-sector zal het niet snel gebeuren, maar voor enterprisegebruikers?

Inhoud Radiocommunicatie

Internationale werking DMO getest Chinese portofoons kwalitatief niet slecht Tetra World Congress 2009

Een uitgebreid verslag Technologie

Microgolfverbindingen garanderen snelle disaster recovery Suphice voor een veiliger Europa

Supersnelle verbindingen tussen radiotelescopen Praktijk

Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing aan klanten Brandweer integreert beveiliging kazerne met C2000 Veiligheidsregio Flevoland altijd veilig bereikbaar Management

TetraNed: “De blik is breder geworden”

9 19 10 16 24 32 22 28 30 26

Robbert Hoeffnagel De volgende Verbinding verschijnt op 11 september 2009!

En verder... Kort Nieuws

Meld je nu aan voor de nieuwsbrief van Verbinding Kijk op www.verbinding.nl!

4

Productnieuws

35

Column

38

René Frederick: Totale black-out


kort nieuws

Duits Tetra-netwerk bereikt mijlpaal BDBOS, het Duitse Tetra-netwerk in aanbouw, heeft in mei een belangrijke mijlpaal bereikt. Berlijn maakte als eerste Duitse regio de overstap van analoog naar digitaal. In totaal worden in de Duitse hoofdstad 20.000 portofoons uitgereikt aan politie en brandweer. Daar zijn de portofoons voor de regionale politie nog niet bij inbegrepen. Voor de dekking zijn 37 basisstations geïnstalleerd. Het Duitse parlement had voor Berlijn 50,65 miljoen euro uitgetrokken.

Berlijn vormt slechts een eerste stapje in een groot project dat compleet Duitsland omvat. Het is de bedoeling dat in totaal 500.000 hulpverleners met een Tetra-portofoon worden uitgerust waarmee BDBOS het grootste Tetra-netwerk ter wereld wordt. De bouw van het netwerk is gegund aan Eads. De aanbestedingen voor de radio’s lopen nog. De aansturing is in handen van de Bundesanstalt für den Digitalfunk der Behörden und Organisationen mit Sicherheitsaufgaben, afgekort BDBOS.

EMC Beleidsregel stelt eisen aan zendinstallaties Medio mei is in de Staatscourant de EMC Beleidsregel gepubliceerd. Deze beleidsregel regelt de eisen die gesteld worden aan zendinstallaties om hiermee storing aan elektrische en elektronische apparaten te voorkomen. De elektrische veldsterkte van een zender mag volgens de EMC Beleidsregel in de bebouwde kom nabij bebouwing een piekwaarde

hebben van maximaal 18 V/m. Bij ziekenhuizen ligt de limiet lager dan bij andere bebouwing. Hier is voor een maximale waarde van 5,4 V/m in het gebied van 100 kHz tot en met 2,5 GHz gekozen. Het doel van de beleidsregel is duidelijk te maken wanneer een ontoelaatbare belemmering door het gewenste signaal van een radiozendapparaat in

elektrische of elektronische inrichtingen, of radiozend- of ontvangstapparaten aan de orde is. De beleidsregel is gebaseerd op een ‘klachtgedreven regime’, wat betekent dat er pas actie wordt ondernomen door Agentschap Telecom als een klacht wordt ingediend. Speciale aandacht is verder besteed aan de bescherming van apparatuur in ziekenhuizen.


Radio IP Software bundelt netwerken

Radio IP Software demonstreerde tijdens het Tetra World Congress in München een nieuwe technologie om binnen één mobiel VPN gebruik te maken van meerdere draadloze en mobiele netwerken. Zo kan ervoor worden gekozen om kritische applicaties, zoals computer-aided dispatch (CAD)software, te koppelen aan het Tetra-netwerk. Voor video kan vervolgens worden gekozen voor het UMTS-netwerk terwijl softwaredownloads worden binnengehaald via Wifi. Op die manier worden netwerken voor missiekritische communicatie niet belast door bijvoorbeeld de softwaredownloads.

Tetra-netwerk in Peking afgerond De implementatie van het Tetra-netwerk in de Chinese hoofdstad Peking is definitief afgerond, zo meldt radiocommunicatiespecialist Team Simoco die de basisstations heeft geleverd. Het netwerk bestaat uit negen sites en wordt gebruikt door de lokale overheden en de OOV-diensten die actief zijn in de miljoenenstad.

Het netwerk is in twee fases opgeleverd. Het eerste deel werd in gebruik genomen voorafgaand aan de Olympische Spelen van 2008. Daarna is het netwerk verder uitgebreid met dertig Tetra-G basisstations van Team Simoco om de gehele stad te voorzien van een robuuste dekking.

Tetra-markt toont sterke groei De wereldwijde economische crisis lijkt voorbij te gaan aan de Tetramarkt. IMS Research voorspelt voor de komende vijf jaar een groei van 20 %, zo staat in het rapport ‘World Market for Tetra Terminals’. Verder verwacht IMS Research dat opkomende gebieden, zoals China en Zuid-Korea, gaan zorgen voor grote Tetra-contracten. Nieuwe aanbieders van Tetra-terminals, zoals HYT, Unimo en Panasonic, slagen er volgens de onderzoeker in om marktaandeel te winnen. IMS Research voorspelt zwaar weer voor de Tetra enhanced data services (Teds). De opkomst van commerciële technologieën voor breedbanddatacommunicatie maakt het voor Teds alleen maar moeilijker om vaste voet aan de grond te krijgen, aldus de onderzoeker.

Airware opent kantoor in Duitsland Het Britse Airwave heeft een kantoor geopend in het Duitse Hamburg. Vanuit deze vestiging hoopt Airware sneller in te kunnen spelen op de ontwikkelingen in Duitsland. Door de aanleg van wat ’s werelds grootste Tetra-netwerk moet worden, is Duitsland uitgegroeid tot een populaire vestigingsplaats voor buitenlandse spelers op de Tetra-markt.

Wimax-roaming getest in Amsterdam De Amsterdamse RAI was begin juni het toneel van de allereerste commerciële Wimax-roamingtest. Veertien deelnemers participeerden aan de proef die werd gehouden tijdens het Wimax Forum Global Congress 2009. “De proef hield een end-to-end test in van roaming over live Wimax-netwerken en biedt een uitgangspunt voor het opzetten van roamingdiensten en overeenkomsten voor Wimax wereldwijd”, zei Ron Resnick, president en voorzitter van het Wimax Forum. “Roaming met interoperabiliteit is belangrijk voor het uitbreiden van het aantal Wimaxdiensten. Gebruikers hebben dan ook buiten het eigen dekkingsgebied automatisch toegang tot netwerken.”


Motorola benoemt nieuwe topman Nederland Casper Zweers is benoemd tot country manager Nederland bij Motorola. Hiermee wordt hij verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding van alle activiteiten van het bedrijf vanuit de vestigingen in Nieuwegein, Gouda en Didam. Zweers kwam door de overname van Symbol Technologies, waar hij general manager was, bij Motorola terecht. Inmiddels is hij hier twee jaar actief. Motorola levert naast radiosystemen voor de OOV-sector netwerkoplossingen voor uiteenlopende sectoren. In Nederland besteedt het bedrijf veel aandacht aan onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologiestandaarden, zoals Wimax en LTE.

a d v e r t e n t i e

MAXIMIZING MOBILITY, CREATING CONNECTIVITY VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK BESTAAT EEN OPLOSSING Maximale bereikbaarheid, altijd kunnen communiceren. Abiom levert al meer dan tien jaar hoogstaande communicatie-, navigatie- en signaleringstechnologie aan een brede groep professionals. Zoals het bedrijfsleven, de politie, ambulance- en beveiligingsdiensten, entertainment- en maritieme industrie. We bieden de meest geavanceerde producten van bekende fabrikanten, en daarnaast ontwikkelen en assembleren we zelf. VOOR ELK COMMUNICATIEVRAAGSTUK BESTAAT EEN OPLOSSING En is de oplossing niet ‘standaard’ voorhanden dan zorgen we dat er één komt. Abiom biedt een breed pakket diensten en producten aan. We onderscheiden drie gespecialiseerde businessunits: • Fleetsystems • Communication systems • Special products Abiom is marktleider in de Benelux en werkt nauw samen met verschillende toeleveranciers, in veel gevallen is er zelfs sprake van een exclusief partnership. Dankzij deze goede relaties kunnen wij productontwikkeling beïnvloeden en zodanig sturen dat we tegemoet komen aan de wensen van onze klanten.

Bijsterhuizen 2218, 6604 LD Wijchen Nederland Tel. +31 (0) 24 373 44 22 Fax +31 (0) 24 378 48 88 E-mail [email protected] Internet www.abiom.nl

Internationalelaan 55 F, 1070 Brussel / Bruxelles België Tel. +32 (0) 2 609 69 20 Fax +32 (0) 2 609 69 66 E-mail [email protected] Internet www.abiom.be

Compass House, Chivers Way Histon Cambridge CB24 9AD United Kingdom Tel. +44 (0) 1223 25 7550 Fax +44 (0) 1223 25 7551 E-mail [email protected] Internet www.abiom.co.uk


Geen alternatieven voor C2000-mast in Rotterdam Het is niet mogelijk met andere typen antennes de C2000-mast aan de Suze Groeneweglaan in Rotterdam te verplaatsen naar de zogeneemde Sporendriehoek. Dit schrijft minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ter Horst aan de Tweede Kamer na onderzoek voor de voorziening tot samenwerking Politie Nederland (vtsPN). De vtsPN was door de minister gevraagd te onderzoeken of er alternatieven zijn die de radiotechnische problemen bij de plaatsing van een C2000-mast in de Sporendriehoek in Rotterdam kan oplossen. Dit blijkt niet mogelijk, ook niet als drie andere C2000masten in Rotterdam worden voorzien van het modernste type antenne. Bij alle alternatieven die de vtsPN heeft onderzocht

bleek de vereiste dekking van 95 procent niet haalbaar te zijn. Deze kwam niet verder dan 87,8 procent. De handover-problemen werden zelfs onaanvaardbaar hoog met 58 tot 92 procent. Een C2000-mast op de Suze Groeneweglaan levert daarentegen een dekking op van 98,2 procent, terwijl de handover-problemen beperkt blijven tot 37 procent. De C2000-mast aan de Suze Groeneweglaan houdt de gemoederen al een tijdje bezig. Omwonenden van dit gebied hebben ‘camping Zondermast’ opgezet om zo de bouw tegen te houden. Ook hebben zij een klacht ingediend bij de nationale ombudsman tegen het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Linx tablet pc goedgekeurd voor Astrid De Linx tablet pc is goedgekeurd voor gebruik op het Belgische Tetra-netwerk, zo maakt leverancier Microbus bekend. Microbus heeft tijdens het traject voor goedkeuring samengewerkt met de Nederlandse partner Abiom dat ook een vestiging heeft in België.

‘4G bestaat niet’ De term 4G bestaat niet en is verzonnen door journalisten. Dit zegt onderzoeks- en consultancybureau Strand Consult. Vaak wordt gesproken over het 4G mobiele netwerk, dat door telecomproviders in de komende jaren zou worden geïntroduceerd. Deze foute benaming wordt volgens Strand Consult veroorzaakt doordat mensen moeite hebben het verschil tussen UMTS en LTE uit te leggen. Het 3G/UMTS-netwerk is gebaseerd op de standaard IMT-2000. Met deze standaard kunnen telefoons, infrastructuren en diensten worden gebruikt op de netwerken van andere telecomaanbieders. Dit werkt op vergelijkbare wijze als de regiocodes die in een telefoonnetwerk worden gebruikt. LTE is onderdeel van de IMT-2000 standaard, en daarmee ook onderdeel van 3G of UMTS. LTE wordt gezien als een evolutie op UMTS. LTE kan daarom gezien worden als technologie die met UMTS, UMTSHSDPA en UMTS-HSUPA vergelijkbaar is.

Terminals van FunkElectronic Piciorgros Tijdens het Tetra World Congress in München diende zich een nieuwe speler aan op de Tetra-markt. Het Duitse Funk-Electronic Piciorgros introduceerde onder de naam ‘T-One’ een reeks nieuwe Tetra-terminals. De apparaten beschikken over een kleurenscherm en zijn eenvoudig te bedienen, aldus de leverancier. FunkElectronic Piciorgros levert al vanaf 1982 producten voor onder andere draadloze datacommunicatie.


Airwave tier 3-leverancier voor London 2012 De London Organising Committee of the Olympic Games and Paralympic Games (LOCOG) heeft bekend gemaakt dat het Britse Airwave is benoemd tot een tier 3-leverancier voor London 2012. Hiermee wordt Airwave verantwoordelijk voor de levering van private mobile radiodiensten aan alle spelpodia. Ter voorbereiding van de Olympische Spelen in 2012 is Airwave een compleet nieuwe en onafhankelijke communicatie-infrastructuur aan het bouwen die vanaf 2011 tot aan de Spelen zal worden gebruikt. De dienst maakt gebruik van Tetratechniek, maar is toch onafhankelijk. Het communicatienetwerk zorgt voor dekking tijdens het evenement en geeft werknemers de mogelijkheid effectief te opereren.

Markt voor spraakherkenning in 2014 verdrievoudigd Naar verwachting zal de markt voor spraakherkenning de komende jaren flink groeien. Datamonitor, een onafhankelijke marktanalist, voorspelt in het rapport ‘The Proliferation of Innovative Speech Applications in Mobile Computing’ dat de markt van 32,7 miljoen dollar in 2009 groeit naar 99,6 miljoen dollar in 2014. De markt voor dezelfde technologie in voertuigen groeit volgens de analist met dezelfde snelheid, van 64,3 miljoen dollar in 2009 tot 208,2 miljoen dollar in 2014. De groei van de markt heeft verschillende oorzaken. Zo nemen steeds meer landen wetten aan die het gebruik van een mobiele telefoon tijdens het besturen van een voertuig verbieden. De verkoop van hands-free systemen groeit hierdoor flink. Ook de markt voor navigatiesystemen doet het al jaren goed. De verwachte afname van spraakherkenning in navigatiesystemen is volgens het rapport slechts een symptoom van de teruglopende verkoopcijfers. Voor deze daling noemt Datamonitor een aantal oorzaken, zoals de kredietcrisis, waardoor de gehele uitgave van consumenten is afgenomen. Daarnaast nemen steeds meer autofabrikanten fabrieksnavigatiesystemen op in het standaardpakket en beschikken steeds meer mobiele telefoons over GPS-applicaties.


Aan KPN heeft u een deskundige en betrouwbare leverancier met focus op veiligheid en oog voor uw bedrijfsprocessen.

¡Mloqlcllkp%>QBU& ¡Jl_filcllkp ¡>``bpplfobp ¡Qorkhfkd ¡@lksbkqflkbbi

¡?fkkbkerfpabhhfkd,P@I ¡Oâflabhhfkdpjbqfkdbk ¡M^dfkd ¡Mi^^qp_bmîfkdDMP ¡?ES*lmilppfkdbk

¡Qbqo^)@/--¡Kbqtboh^^kibd ¡MJO%Mofs^qbJl_fibOâfl& ¡Sbohbbop`bkqoîbp ¡Jbiah^jbo*^mmô^qrro ¡PvpqbjFkqbdo^qlo

¡Jôfclkfb ¡JAQ%Jl_fbibA^q^Qbojfkîp& ¡/1rroppbosf`b ¡?bebbo ¡>asfbp

Meer informatie? Bel (010) 457 27 27 of kijk op kpn.com/portofoons


radiocommunicatie

Ludieke test toont internationale werking DMO

Internationale communicatie weer stap verder Tijdens de PSRG-meeting (Public Safety Radiocommunication Group) vorige maand is er een internationale DMO-praktijktest uitgevoerd. Na enkele hobbels uit de weg te hebben geruimd, was het al snel een mooie kakofonie van gesprekken. In Verbinding hebben we al vaker aandacht besteed aan de Public Safety Radiocommunication Group. Recent was er een bijeenkomst in Portugal met zo’n veertig deelnemers uit zestien landen. Van tevoren was elk land gevraagd een Tetra-terminal van hun project mee te nemen die was geprogrammeerd conform de afgesproken DMO-indeling met de internationale kanalen. Deze ‘Eurokanalen’ zijn al een paar jaar geleden afgesproken, maar er was nog nooit op grotere schaal getest of ze in de praktijk ook werkten.

Negen deelnemers Initiatiefnemers van dit ludieke, maar praktische en nuttige onderdeel waren Engeland en België. Tot ieders verrassing waren er maar liefst negen landen die aan het verzoek invulling hadden gegeven. Tijdens de vergadering zijn de negen ‘terminaldragers’ in het midden van de zaal gaan staan om te laten zien wat er wel of niet werkte. Uiteraard had een aantal landen de werking voor die tijd al uitgeprobeerd, omdat deze landen veel te benieuwd waren hoe het zou uitpakken. Bijna alle terminals werkten direct. Er was wel een paar gekke verschijnselen: toen Servië met Denemarken wilde praten, werkte op ‘Euro 1’ alles direct perfect, en op ‘Euro 2’ kon Servië wel Denemarken ontvangen, maar bij het terugzenden ging er iets niet goed. De ‘open groep’- instelling bleek niet goed geprogrammeerd. Na controle van de andere terminals was het bij de ‘demo DMO internationaal’ een ‘gezonde chaos’ met

De negen landen die een Tetra-terminal met DMO-programmering hadden meegenomen, hebben succesvol de internationale communicatie getest.

een kakofonie aan gesprekken van de negen terminals die met elkaar communiceerden. Om de andere dertig deelnemers de demonstratie beter te kunnen laten volgen, gingen onder leiding van de Engelse initiatiefnemer de landen één-voor-één voor de groep staan en deden een oproep, zodat goed was te zien hoe de andere acht landen deze oproep ontvingen. De foto laat deze testen goed zien.

Structureel verbeteren De Engelsen hebben snel na de vergadering een mail naar alle landen gestuurd met de details van het programmeren van de ‘open groep’-instellingen, opdat die landen die het niet helemaal goed hadden geprogrammeerd, dit thuis structureel voor alle terminals kunnen verbeteren. Nu hadden we de gelegenheid het snel te herstellen, maar bij een operationele inzet moet het uiteraard direct feilloos functioneren! Door Hans Borgonjen Hans Borgonjen is kennismanager bij de vts Politie Nederland, voorzitter van de Public Safety Radiocommunication Group (PSRG) en vice-voorzitter van de Tetra Association Board.

tetra world congress 2009

10


Tetra World Congress 2009

Groep Tetra-gebruikers wordt steeds gevarieerder “Misschien komt Tetra in de ruimte” Na een uitstapje vorig jaar naar Hongkong was het Tetra World Congress (TWC) eind mei weer terug op Europese bodem. Ruim 2.600 bezoeker waren naar de Zuid-Duitse stad München afgereisd om van 181 sprekers en ruim 100 exposanten de laatste Tetra-ontwikkelingen te vernemen. Veel aandacht was er voor de aanvullende datadiensten die met Teds en Tetra release 2 mogelijk worden.


11

De indruk is dat breedband nu vooral wordt toebedeeld aan commerciële toepassingen. Nederlands feestje Nederland drukte dit jaar een zware stempel op het Tetra World Congress (TWC). Verbinding maakte een rondje langs de Nederlandse bedrijven die waren te vinden op de beursvloer in München. Aan de Nederlandse netwerkbouwer Rohill was in München eigenlijk niet te ontkomen. Het bedrijf had als gold sponsor zijn naam aan het evenement verbonden en had een enorme stand midden op de beursvloer. “Dit is voor ons een belangrijk evenement om nieuwe contacten op te doen”, vertelde Rohills marketingcoördinator Marleen Pelgröm. Rohill is met een groene boodschap naar München gekomen, of zoals Pelgröm het omschrijft: ‘green solutions on a red carpet’. Centraal in de groene boodschap staat het R8070-basisstation dat dankzij enkele aanpassingen zuiniger met energie omspringt. Rohill heeft plannen om ook zijn andere producten ‘groener’ te maken. Een andere oudgediende op de beursvloer was CyberTech uit Alkmaar. “Je moet hier gewoon staan”, zei Robert Wingelaar, bij CyberTech sales engineer. “We richten ons hier op voicerecording voor Tetra, dat is voor ons een groeiende markt.”

Eerste keer

Het is niet geheel toevallig dat het Tetra World Congress (TWC) dit jaar is neergestreken in Duitsland, zo benadrukte voorzitter Phil Godfrey van de Tetra Association tijdens zijn openingstoespraak. Bij onze oosterburen wordt momenteel het grootste Tetra-netwerk ter wereld uitgerold. BDBOS, zoals het netwerk heet, moet uiteindelijk 500.000 gebruikers bedienen en staat open voor alle veiligheidsdiensten. BDBOS is al in enkele regio’s opgeleverd. Het Duitse project onderstreept volgens Godfrey het succes van Tetra dat inmiddels in 106 landen in gebruik is. De spreker haalde

TetraNed, verantwoordelijk voor het onderhoud van het C2000-netwerk, was voor het eerst als standhouder aanwezig tijdens TWC. Die aanwezigheid heeft alles te maken met de activiteiten die het bedrijf momenteel ontplooit in België en Duitsland. “Onze blik wordt breder”, legt algemeen directeur Bert Garlich van TetraNed uit. In 2007 is het besluit genomen het werkgebied uit te breiden naar de ‘extended home markets’ van moederbedrijf KPN. “We hebben twee jaar de tijd genomen om met ‘trial and error’ nieuwe markten te ontdekken.” In België is het Nederlandse bedrijf nu een van de kandidaten om vanaf 2010 het onderhoud van het Astrid-netwerk te gaan verzorgen. “Duitsland is een enorme markt en is voor ons dichtbij, maar tegelijkertijd ook moeilijk om tussen te komen”, vervolgt Garlich. Duitsland bouwt momenteel het grootste Tetra-netwerk ter wereld, maar volgens de algemeen directeur worden zeker de OOV-projecten vooral aan Duitse bedrijven gegund. “Maar je ziet nu ook andere markten meteen overstappen.” TetraNed heeft ervoor gekozen zich in Duitsland te richten op markten, zoals de energiesector, havens en luchthavens en mijnen, en dan met ‘specifieke Tetra-oplossingen’. Zo heeft het bedrijf een ‘Tetrametrie’-oplossing om telemetriegegevens terug te koppelen via het Tetra-netwerk. Een tweede Nieuwkomer op de beursvloer in München was Kolibri Systems dat een halfjaar geleden is ontstaan als een afsplitsing van Cuperus Consultants dat speciale ontwikkelingen heeft gedaan voor het C2000-netwerk. Kolibri levert een IP-gebaseerd ‘radiobediensysteem’ om bijvoorbeeld de locatie van de radio’s in kaart te brengen en een groep radiogebruikers te alarmeren. In de basisconfiguratie integreert Kolibri twee applicaties: de mobiele dispatcher KoliDispatch en de trackingapplicatie KoliTrack.

een recent onderzoek aan, waarin een aantal opvallende punten naar voren kwam. Zo is de transportsector met 33 % uitgegroeid tot een grotere Tetra-gebruiker dan de OOV-sector die goed is voor 32 % van het Tetra-gebruik.

Dan moet worden gedacht aan luchthavens, spoorwegmaatschappijen en de metro. “Als je naar de installed base kijkt, is Europa nog altijd leidend”, zei Godfrey. “Wat interessant is om te zien is dat de groep gebruikers

12


steeds gevarieerder wordt.” HIj noemde de dierentuin in Helsinki, China Light and Power en de bloemenveiling FloraHolland als voorbeelden van ‘nieuwe gebruikers’. Ook de Russische ruimtevaartsector maakt gebruik van Tetra. “Misschien komt Tetra nog wel een keer in de ruimte. Ik vraag me af hoe het daar zit met de wetgeving.”

Teds Tijdens het TWC was er veel aandacht voor Tetra release 2 en de Teds (Tetra enhanced data services) die daarvan deel uitmaken. Kees Verweij van vtsPN verzorgde tijdens een persconferentie een update over de ontwikkelingen rondom Tetra 2. De standaard is al in 2007 afgerond en biedt zaken als een betere afhandeling van GPS-informatie en mechanismen om Tetra te kunnen gebruiken in helikopters en vliegtuigen. De eerste Tetra 2-producten zijn inmiddels op de markt verschenen. De specificatie voor interoperabiliteit is overigens nog in ontwikkeling. Een belangrijk onderdeel van Tetra 2 zijn de Teds die met de afronding van de Tetra 2-standaard al een tijdje mogelijk zijn. Teds bieden ‘wideband’ om datadiensten, zoals video, af te leveren bij de radiogebruiker en kunnen in dat opzicht worden gezien als een opstapje naar breedband. Toch heeft het een heel tijdje geduurd voordat de eerste Teds-projecten realiteit werden. Nu Motorola en Eads hun eerste Teds-klanten in respectievelijk Noorwegen en Zuid-Afrika hebben binnengehaald, komen Teds alsnog in een stroomversnelling, zo hopen de belanghebbenden.

Breedband Breedband blijft een pijnlijk punt in de Tetrawereld, zo bleek tijdens diverse sessies. De indruk is dat breedband nu vooral wordt toebedeeld aan commerciële toepassingen en dat er geen geld wordt uitgetrokken om breedband (en dus spectrum) beschikbaar te stellen aan reddingswerkers. Tijdens een forumdiscussie vergeleek ‘Jeppe’ Jepsen, bij Motorola international director business relations, de situatie met een brede snelweg zonder vluchtstrook. “Dit terwijl de OOVsector slechts 0,9 procent van het totale spectrum verbruikt.” Verweij ziet verschillende opties om breed-

band beschikbaar te maken voor Tetra-gebruikers. Een eerste optie is de ontwikkeling van een breedbandige Tetra-oplossing, maar die optie zal niet goedkoop zijn. Een alternatief is lenen van technieken uit de Wimax- en LTE-wereld, en daarmee ook samenwerking zoeken. Volgens Dirk Borchardt, de CEO van Eads Security & Communications Solutions, hebben Tetra-gebruikers voorlopig echter voldoende aan Teds. “Ik zie voor ‘missioncritical’ applicaties geen directe behoefte aan

De transportsector is uitgegroeid tot een grotere Tetra-gebruiker dan de OOV-sector.

breedband ontstaan.” Eads heeft met Fortecor dan ook een volledig Teds-portfolio op de markt dat zijn geld nog op moet brengen. En die gebruikers zelf? Die lijken voorlopig totaal geen beeld te hebben van hoe Tetrabreedband eruit komt te zien. Tijdens een sessie over Tetra-breedband werd het publiek gevraagd naar hun ‘breedbandbehoeften’. Het publiek kon met een stemkastje reageren op meerkeuzevragen als ‘welke diensten verwacht u in de toekomst’ en ‘wilt u terminals die meer dan een dienst ondersteunen of meerdere terminals voor verschillende diensten’. Bij bijna alle vragen kregen de antwoorden even veel stemmers achter zich. “Het lijkt wel alsof jullie niet kunnen kiezen”, concludeerde Phil Kidner van de Tetra Association. Door Ferry Waterkamp


13


Tetra World Congress blijft groeien

“Tentoonstelling was zelfs enorm” Het Tetra World Congress (TWC) is zonder enige twijfel het grootste evenement op Tetra-gebied. De editie van 2009 had eind mei plaats in de Zuid-Duitse stad München. Verbinding-auteur Hans Borgonjen was erbij en doet persoonlijk verslag.

Tijdens de openingstoespraak benadrukte voorzitter Phil Godfrey van de Tetra Association dat zijn organisatie erg actief is geweest in de frequentielobby voor spectrum voor breedbanddata.

Het jaarlijkse Tetra World Congress (TWC) was dit jaar (na Hongkong vorig jaar) weer in Europa. München was de locatie en het aantal bezoekers was met 2.500 weer meer dan de voorgaande jaren. Gezien de economische situatie was dit een positieve verrassing. De tentoonstelling was enorm, zelfs zo veel groter dan andere jaren dat het in plaats van ‘een conferentie met ondersteunende tentoonstelling’ eerder het omgekeerde leek

en de tentoonstelling de overhand leek te hebben. TWC was gecombineerd met het ‘Critical Communication Congress 2009’, een vakbeurs met een bredere focus dan Tetra. Deze combinatie is bewust gekozen, omdat het de bedoeling van de Tetra Association is zich te verbreden en het platform te worden voor professionele radiocommunicatiegebruikers en -toepassingen.

Actieve lobby Bij de openingsessie meldde de voorzitter Phil Godfrey wat hoogtepunten: “De Tetra Association is in 2008 en 2009 erg actief geweest in de frequentielobby voor spectrum voor breedbanddata en er zijn op het gebied van breedbanddata workshops georganiseerd om de gewenste functionaliteit boven water te krijgen en om de verschillende technieken te belichten. Tetra heeft zijn intrede in Amerika

14


Kees Verweij van de vtsPN wint prijs De Tetra Association looft elk jaar een prijs uit voor een persoon die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het succes van Tetra. Na Jolly Wong vorig jaar in Hongkong was het nu iemand die al ruim vijftien jaar actief is in deze wereld. Kees Verweij is als technisch onderzoeker bij de politie begonnen en heeft aan de basis van C2000 gestaan. Hij was onder andere betrokken bij het opstellen van de specificatie en de contractfase, en vervolgens gedurende het gehele traject bij de tests tot aan de implementatie. Kees Verweij is al jaren internationaal actief in onder andere de OUA (Operator and User Association), het Technical Forum van de Tetra Association en in de TC-Tetra van Etsi. Hij is erg actief op het gebied van interoperabiliteit met onder andere een sterke focus op het handhaven van de ‘multi vendor’-situatie, de ISI en de hernieuwde drielandenpilot. Ik ben erg blij dat we als Tetra Board deze prijs aan Kees Verweij hebben kunnen geven, want hij is al jaren een uitermate prettige collega en hij heeft echt een ‘Tetra-hart’.

Met 2.500 bezoekers Tetra World Congress weer groter. samenwerking met Kennemerland een presentatie gegeven over de recente vliegtuigcrash op Schiphol. Kees Verweij van de vtsPN krijgt de ‘outstanding contribution to Tetra Award’ uitgereikt door Phil Godfrey, de voorzitter van de Tetra Association.

gedaan en voor het eerst is public safety niet meer de grootste gebruikers groep: de transportsector heeft zo’n snelle groei doorgemaakt dat deze net een fractie groter is.” Gezien de omvang van de projecten (bijvoorbeeld public safety Duitsland) is public safety nog wel de belangrijkste. Het geeft echter wel aan dat de oorspronkelijke doelstelling - een standaard voor ‘professionele gebruikers van command and control’-verbindingen - goed is gelukt.

Heathrow, München, Madrid, Barcelona, Kopenhagen, Oslo en Hongkong. Herman van Sprakelaar van de vtsPN heeft in

Door Hans Borgonjen Hans Borgonjen is kennismanager bij de vts Politie Nederland, voorzitter van de Public Safety Radiocommunication Group (PSRG) en vice-voorzitter van de Tetra Association Board.


Koldijk

Van public safety naar public interest

Beveiligingstechniek

De zekerheid van een betrouwbare totaalaanpak

Er werden om de variëteit te tonen wat Tetratoepassingen genoemd die wat minder bekend zijn, zoals de bloemenveiling Aalsmeer, de dierentuin in Kopenhagen, Ferrari Formule1 en de ruimtevaart in Rusland. Daarnaast zijn er vele taxi’s, hotels en metro’s die Tetra gebruiken. Vooral vliegvelden zitten enorm in de lift. Er zijn Tetra-systemen op meer dan twintig luchthavens waaronder Schiphol, Parijs,

www.koldijk-beveiligingstechniek.nl

Installatiebedrijf en Ingenieursbureau Koldijk B.V. Schokkerweg 17 Postbus 460 8000 AL Zwolle T 038 - 421 32 20, F 038 - 421 24 94 E-mail: [email protected] URL: www.koldijk.eu Kampen - Lelystad - Almere - Hengelo - Emmeloord

Naamloos-15 1

04-06-2009 09:30:45


15


Nieuwe Tetra-terminal kent gsm-achtige menustructuur

Motorola: kleine Dimetra voor bedrijfstoepassingen Motorola greep het Tetra World Congress 2009 in München aan om een visie neer te zetten en om nieuwe producten aan te kondigen. De visie laat zien hoe volgens het Amerikaanse concern radiocommunicatie, meldkamertechniek en bijvoorbeeld video steeds meer met elkaar geïntegreerd raken. Uit onderzoek van onder andere IMS Research en IDC blijkt dat de OOV-sector niet langer het grootste afzetgebied is voor op Tetra-gebaseerde systemen voor radiocommunicatie. Vooral de transportsector is inmiddels een grotere gebruiker van deze apparatuur.

Kleine Dimetra Die ontwikkeling is dan ook een van de redenen waarom Motorola de 2009-editie van het Tetra World Congress aangreep om formeel haar Dimetra IP Micro te introduceren. Bij enterprise-projecten is veelal sprake van een veel kleinere infrastructuur dan bij – bijvoorbeeld – landelijke dekkende Tetra-netwerken en dus moet ook de trunking-oplossing hierop worden aangepast. De IP Micro is bedoeld voor situaties waarbij sprake is van één tot vijf sites en is daarmee interessant voor gebruik op bijvoorbeeld vliegvelden,

industrie- en haventerreinen. De Dimetra IP Micro bestaat uit een centrale switch die de gehele infrastructuur bestuurt, en moet verder worden aangevuld met een of meer basisstations en een dispatcherconsole waarmee vanuit een meldkamer met mensen in het veld kan worden gecommuniceerd.

Intuïtieve terminal Dat was echter niet het enige nieuws dat het Amerikaanse concern had meegenomen naar München. Nieuw zijn ook de CEP400- en de MTP850Sterminals. De eerste is bedoeld voor enterprise-toepassingen, de tweede voor ‘mission critical’-toepassingen. Opmerkelijk aan de laatste terminal is de sterk vereenvoudigde gebruikersinterface. Deze lijkt nu, wat aantallen en soorten knoppen betreft, eerder op een

GPS + RFID = 3D-locatiebepaling Interessant op de stand van Motorola tijdens TWC 2009 waren niet alleen de demo’s die de snelheidswinst van Teds (Tetra enhanced data services) voor dataapplicaties lieten zien. Ook waren demonstraties te zien van de mogelijkheden om de locatie van personen snel te vinden. Hierbij wordt gps gebruikt om in het platte vlak een locatie vast te stellen en daaraan wordt een combinatie met RFID-tags en RFI-leesapparaten toegevoegd, waardoor ook kan worden vastgesteld op – bijvoorbeeld – welke etage een persoon zich vindt.

traditionele mobiele telefoon dan op een klassieke portofoon. “Een bewuste keuze”, vertelde Heidi Hattendorf, director Tetra business & strategy van Motorola. “Deze terminal is ontwikkeld voor gebruik onder zware omstandigheden. Dan moet de gebruiker niet alleen snel en intuïtief kunnen communiceren, maar dan moet de terminal ook een maximale bijdrage leveren aan de veiligheid van de functionaris.” Vandaar de eenvoudige interface die snelle communicatie in noodsituaties mogelijk maakt, en bijvoorbeeld de ‘man down’-faciliteit. Een ander voorbeeld hiervan is ook een noodknop die – behalve een alarmering – ook meteen de positie van de gebruiker weergeeft.

Geïntegreerde informatie Daarnaast greep het concern TWC 2009 aan om een duidelijke visie neer te zetten. Radiocommunicatie is in de OOV-wereld uiteraard zeer belangrijk, maar kan niet langer zonder een integratie met tal van andere informatiebronnen. De visie van Motorola werd daarom weergegeven via een groot evenement waar radiocommunicatie, meldkamertechniek, locatiebepaling en videowaarneming naadloos in elkaar over gingen. Door Robbert Hoeffnagel

16


technologie

Microgolfverbindingen garanderen een snelle disaster recovery

De gemalen van New Orleans waren onbestuurbaar, nadat de bekabelde infrastructuur was bezweken. Dankzij microgolfverbindingen werden ze snel weer in gebruik genomen.

De leermomenten van orkaan Katrina in New Orleans Telecommunicatie is de olie van de hedendaagse maatschappij. Het wegvallen van telecommunicatieverbindingen staat borg voor complete chaos. Na de ramp met orkaan Katrina in New Orleans (Louisiana), was er geen infrastructuur meer over. Een snelle disaster recovery is dan van levensbelang.

17


We kennen allemaal de beelden nog. Na de orkaan Katrina was New Orleans niet langer de stad, bekend van de jazzmuziek, maar een grote ondergelopen delta, ontdaan van bewoners. Een ramp van ongekende omvang. Doordat de communicatie-infrastructuur uitviel, raakte de waterhuishouding helemaal ontregeld. Gemalen werkten niet meer, de stad liep onder en veranderde in een spookstad.

Microgolfverbinding Een natuurramp die alle telecommunicatie-infrastructuur in een klap vernietigt is zo’n beetje de grootste nachtmerrie van elke overheid. Op de lange termijn is de infrastructuur op de traditionele, bekabelde manier wel weer te herstellen, maar op de korte termijn is een nietconventionele aanpak gewenst. Moderne microgolfverbindingen zijn inmiddels zo krachtig dat ze de bekabelde infrastructuur kunnen vervangen. Verbindingen van 50 of 100 Mbps zijn nu draadloos te maken. Bovendien is het verkeer over de verbinding perfect te managen, waardoor de belangrijkste diensten altijd een optimale verbinding hebben. Weer en wind zijn bijna geen spelbreker meer. De belangrijke spelers in deze markt zijn Ericsson, NEC en Ceragon met elk een marktaandeel van ongeveer 20 %. De noodzakelijke sites zijn dankzij de compacte opzet van de units snel op te bouwen en ook dan nog robuust genoeg om zware weesinvloeden te weerstaan. Moderne communicatieproto-

collen garanderen een optimale verbinding onder bijna alle weerscondities, door de codering dynamisch aan te passen aan de kwaliteit van de radioverbinding en daarmee de transmissiecondities als gevolg van het weer.

Vijf microgolfverbindingen brachten alle componenten weer met elkaar in verbinding. Sommige verbindingen vormden een backup voor bekabelde infrastructuur.

Vijfde categorie Deep South Communications is een systeemintegrator van microgolfsystemen, gevestigd in Baton Rouge (Louisiana). Zijn hulp werd ingeroepen om mee te denken over de snelle wederopbouw van de telecommunicatie-infrastructuur die na de orkaan was vernietigd. In dit voorbeeld werd het bedrijf ingezet, omdat de verschillende gemalen in de stad weer met elkaar moesten kunnen communiceren om de waterhuishouding op orde te krijgen. Het Israëlische bedrijf Ceragon, een van de grotere spelers in de markt voor microgolfoplossingen, werd gevraagd een oplossing uit te rollen. Zij hebben gekozen voor de FiberAir IP Max-oplossing met een capaciteit van 50 Mbps+8xT1 en een 1+1-configuratie met hot standby, over een beveiligde 11 GHz-verbinding met een bandbreedte van 10 MHz en een 64 QAM-modulatie. Het netwerk dat New Orleans voorzag van de communicatieinfrastructuur om de waterhuishouding op orde te krijgen, werd opgebouwd met vijf communicatiepaden. De gebruikte systemen zijn in staat een orkaan van de vijfde categorie te overleven. Om dit mogelijk te maken zijn de antennes niet alleen degelijk, maar ook redundant uitgevoerd. De outdoor-componenten kunnen

windsnelheden van meer dan 220 Mph (350 km/h) weerstaan. Over het netwerk lopen spraak en video, telemetrie en de complete bewaking en besturing van de gemalen. De vijf draadloze verbindingen zijn momenteel niet de enige infrastructuurcomponenten. Drie van hen vormen een back-up voor bestaande glasvezelverbindingen en de twee overige links vertegenwoordigen wel een primaire verbinding.

Hoe werkt ACM? Microgolfverbindingen zijn voor de kwaliteit van de verbinding afhankelijk van de condities van de ether. Zij hebben niet het nadeel van een kabel die kan breken, maar wel last van wisselende weersinvloeden. ACM (adaptive coding and modulation) is ontwikkeld om exploitanten te helpen hun kostbare spectrum optimaal te gebruiken en de backbone-capaciteit via microlinks zowel qua bandbreedte als kosten te optimaliseren. Dankzij ACM is de capaciteit van een transmissiekanaal ook altijd op-

Ethernet-microgolfverbindingen die gebruikmaken van ACM, resulteren in meer bandbreedte en een hogere beschikbaarheid.

timaal afgestemd op variërende omgevingsfactoren, zoals regen en wind. ACM verwijst naar een automatische optimalisatie van een draadloos communicatiesysteem waardoor de verbinding steeds wordt geoptimaliseerd voor de actuele ontvangstcondities. Hierdoor worden negatieve effecten van regen en wind, die gewoonlijk de transmissie storen, verminderd. Bij extreme weersomstandigheden, zoals storm, die gewoonlijk spraak- en dataverbindingen flink storen, zorgt de ACM-modulatie ervoor dat deze onderbrekingen in realtime worden geëlimineerd. Hierdoor blijft de communicatie zonder merkbare storingen mogelijk.

Foutloze transmissie Het variëren van de codering heeft grote impact op de capaciteit. Als bij goede condities bijvoorbeeld 256 QAM-modulatie wordt gebruikt, is de capaciteit van een link vier keer zo groot als bij 4 QAM (QPSK). De FiberAir IP10 van Ceragon kan dankzij ACM variaties van 90 dB/s ondervangen. De QoS-protocollen (quality of service) zorgen ervoor dat spraaksignalen met een hogere prioriteit worden afgehandeld dan datapakketten, waardoor spraak niet wordt onderbroken door gemiste datablokken. Hierdoor wordt de spraakkwaliteit binnen strakke servicelevels gegarandeerd. De ononderbroken en foutloze transmissie die ACM mogelijk maakt, heeft als groot voordeel dat een time-out van een TCP/IPsessie niet meer voorkomt.

18


Experimenten hebben aangetoond dat, als een systeem voor de aanpassing van de modulatie een TCP/IP-stream slechts 50 ms moet onderbreken, dit al behoorlijke invloed kan hebben op de gebruikerservaring. Het opnieuw op gang laten komen van een onderbroken TCP/IP-sessie kan soms wel enkele seconden duren en vermindert de transportcapaciteit direct. Dankzij ACM behoren deze problemen als het goed is tot het verleden.

Een praktijkvoorbeeld Laten we als voorbeeld eens uitgegaan van een 256 QAM-modulatie met een capaciteit van 500 Mbps over een microgolfkanaal van 56 MHz. Als de BER (bit error rate) een vooraf ingesteld niveau bereikt, wordt als voorzorgsmaatregel teruggeschakeld naar 128 QAM. Hierdoor neemt de bandbreedte af tot 400 Mbps. Dit is een nagenoeg transparante overgang die geen transmissiefouten veroorzaakt. Het systeem blijft nu doorwerken met 128 QAM, totdat de transmissiecondities slechter of beter worden. Wordt de transmissie nog slechter (de BER loopt weer op), dan kan worden overgegaan op 64 QAM. Neemt daarentegen de BER weer af, doordat de atmosferische storingen minder worden, dan wordt weer teruggeschakeld naar een krachtigere codering totdat uiteindelijk 256 QAM weer mogelijk is. Deze verandering van codering gebeurt in realtime en heeft als ondergrens de laagste codering, QPSK.

Flexibiliteit Het systeem van Ceragon heeft acht verschillende modulatie- en coderingsniveaus. Deze flexibiliteit wordt gerealiseerd met de adaptieve modulatie en codering. Adaptieve codering betekent dat bij betere weerscondities minder bits voor FEC (forward error correction) worden gebruikt. Zodra het systeem merkt dat er meer fouten in de transmissie opduiken, wordt juist een krachtigere foutcorrectie toegepast. Het gebruik van een volledig dynamische ACM zorgt voor een effectievere bitrate voor de gebruiker. De bitrate wordt opgebouwd uit verschillende componenten; de symboolsnelheid x het aantal bits/symbool x de coderingssnelheid. De feitelijke bitrate voor datatransport over een gegeven kanaal is dus afhankelijk van zowel de modulatie als de codering. De efficiëntie van de modulatie is bepaald door de informatie die elk symbool met zich meebrengt. Zo kan een QPSK-symbool 2 bit transporteren, terwijl een 256 QAM 8 bit vertegenwoordigt per symbool. De codering bepaalt vervolgens hoeveel bits van de getransporteerde data echte waardevolle bits zijn voor de eindgebruiker. Een gedeelte van de transportcapaciteit gaat immers verloren aan de bits die nodig zijn voor de foutcorrectie (redundantie). Zo betekent een codering van 0,9 dat 10 % van de bandbreedte wordt gebruikt voor foutcorrectiesignalen, de redundante bits. Als het systeem een sterkere codering nodig heeft

Wordt gebruikgemaakt van ACM, dan resulteert dat tot een efficiënter gebruik van het schaarse en kostbare spectrum.

ACM zorgt niet alleen voor een hogere bandbreedte, ook de afstanden die door een link kunnen worden overbrugd nemen toe.

ACM is kosteneffectief, meer waar voor hetzelfde geld In tegenstelling tot realtime-diensten, zoals spraak en video, is het voor de meeste dataverbindingen absoluut niet nodig de beroemde ‘five nines’ of 99,999 % beschikbaarheid te realiseren. Een vertraging van 50 ms is in een spraakverbinding zeer hinderlijk, maar wordt bij het browsen naar een website absoluut niet opgemerkt. Bij surfen en het ophalen van e-mail is een kleine vertraging (zelfs als deze enkele seconden bedraagt) in veel gevallen nog acceptabel. Vandaar dat netwerkbeheerders flexibel te werk kunnen gaan en voor spraak de vertraging met een betrouwbaarheid van 99,999 % managen, terwijl voor tal van dataservices 99,99 % of 99,9 % nog acceptabel zijn. Ter illustratie een vergelijking tussen een TDM-oplossing en een ethernetsysteem met ACM. Een DS-3-service kan worden geleverd over een 50 Mbps-verbinding met een beschikbaarheid van 99,999 %. Als alternatief is het over deze interface ook mogelijk 155 Mbps te leveren met een 99,99 % beschikbaarheid. Wordt voor ethernet met ACM gekozen, dan kan op basis van dezelfde apparatuur en etherruimte een scala aan diensten worden geboden. Carrier-class 50 Mbps met de 99,999 % betrouwbaarheid, maar ook nog een 105 Mbps-dienst met 99,99 % beschikbaarheid en als derde 45 Mbps met 99,9 % beschikbaarheid. Dit betekent bruto 200 Mbps over dezelfde verbinding. Omdat ACM dus de capaciteit en beschikbaarheid van de ethernetverbinding aanzienlijk kan opvoeren, zonder dat additionele investeringen in spectrum en netwerkplanning nodig zijn, heeft deze techniek voor beheerders belangrijke voordelen.

om alle fouten te herstellen kan dat afnemen tot bijvoorbeeld 0,8. Hierdoor is de codering robuuster, maar vermindert de effectieve transportcapaciteit. Zowel de modulatie als de codering worden sterk beïnvloed door de signaal-ruisverhouding (SNR) van het transmissiekanaal. Als de modulatie hoger wordt moet de verbinding een hogere signaal-ruisverhouding hebben om signalen foutloos

te transporteren. Het kanaal wordt daardoor minder efficiënt. Door steeds de juiste combinatie van modulatie en codering te kiezen, is steeds de hoogst haalbare bitrate voor een kanaal beschikbaar. Voor de exploitant betekent dit een maximale efficiëntie van zijn spectrum. Een meevaller als het even tegenzit. Door Hans Steeman

radiocommunicatie


19

Bamiporto’s maken kooplustig

Goedkope Chinese portofoons kwalitatief niet slecht Sinds enkele jaren worden op diverse plekken, meestaal via internet goedkope portofoons voor VHF en UHF van Chinese makelij aangeboden. De prijzen voor de apparaatjes variëren van 30 tot hooguit 110 euro. Wat opvalt is niet alleen de lage prijs, maar ook de vele accessoires die vaak standaard met de apparaatjes worden meegeleverd of achteraf leverbaar zijn. Vanwege de prijs zou je al snel geneigd zijn te denken dat de kwaliteit misschien wel beroerd is of dat de uitval door snel defect geraakte apparaten heel erg groot is...

De Chinese portofoons zijn er in verschillende varianten en van oosters klinkende merken, zoals Wouxun, Weierwei, Puxing, Quansheng, Feidaxin en Jingtong. De apparaatjes zijn via verschillende verkoopkanalen te verkrijgen.

Het goedkoopst zijn de apparaten direct in Sjanghai bij de fabriek. Een zendamateur meldde daar slechts 12,50 US dollar te hebben betaald voor een volwaardige VHF-portofoon met 5 W-zendvermogen. De portofoon-

tjes kunnen van hieruit direct bij de fabriek worden besteld. Een andere manier is bestellen bij een webshop in bijvoorbeeld China of Hongkong of bij een handelaar op eBay. De portofoons worden ook wel in Nederland

20


aangeboden op beurzen en via internet. Direct af fabriek verzonden, worden prijzen genoemd van 29 tot 60 dollar voor een modern apparaat met 5 W-zendvermogen, en via een webshop in het Verre Oosten of in Nederland tussen 40 en ruwweg 100 dollar inclusief verzendkosten. Geen echt afschrikwekkende prijzen dus. De apparaten zijn overigens heel uitgebreid en qua uiterlijk doen ze vaak sterk denken aan portofoons van westerse merken, zoals Motorola. Niet alleen is het aantal mogelijkheden groot, de bediening is tevens goed uitgedacht en er is sprake van kleine handigheidjes die de veel duurdere westerse modellen niet hebben. Maar er is ook sprake van minder handige en soms zelfs alarmerende zaken.

Europese keurmerken Meer en meer fabrikanten claimen dat hun apparaten aan de meeste verplichte keurmerken, zoals CE, RoHS en R&TTE, voldoen. Er zijn wisselende geluiden of die geclaimde keurmerken allemaal wel terecht worden gevoerd. Een voormalige leverancier van dit soort porto’s meldt dat dit inderdaad in lang niet in alle gevallen zo is. Een Nederlandse importeur die niet nader wil worden genoemd, meldde dat een van de belangrijkste fabrikanten van dergelijke porto’s met wie hij zaken had gedaan, onbetrouwbaar was. Een andere importeur bleef zitten met portofoons waarin een firmwarefout zat. Ook zit het handelaren niet lekker dat veel van deze fabrikanten gewoon direct aan consumenten blijven leveren, zelfs als zij een officiële importeur in een land hebben zitten. De portofoons zijn hierom vooral bij zendamateurs in gebruik, die deze apparaten in hoofdzaak toepassen in de 2 meterband (144 – 146 MHz) en op 70 cm (430 – 440 MHz). Het merk Wouxun levert daarbij ook een apparaat dat in de 4 meterband (rond 70 MHz) kan worden gebruikt. Deze band is vooral in het Verenigd Koninkrijk erg populair, maar die in een flink aantal landen in Europa en in sommige landen in Afrika sterk in opkomst is.

Enquête en reacties Op de site www.zendamateur.com is een kleine enquête opgezet om te kijken hoe de ervaringen zijn met deze apparatuur. Door deelnemers aan de enquête gekochte typen

zijn onder andere: Puxing 777+ UHF (70 cm), Puxing 777 PRO, Feidaxin FD-160A, Weierwei V1000 VHF (2 m), Jingtong JT-208. Van de in totaal 41 deelnemers aan de enquête waren er dertien die ervaring hebben met Chinese portofoons. Twaalf van hen waren zeer tevreden. Eén persoon meldt gematigd tevreden te zijn. Ontevreden was er niemand… Een greep uit de reacties: “Via eBay een Puxing 777+ UHF (70 cm) gekocht. Ja, het ding werkt prima. Eenvoudig programmeerbaar vanaf de pc met een extra kabeltje ook van eBay. Deze lijkt iets beter te ontvangen dan mijn Yaesu FT-60E, maar dat moet ik nog eens echt uitzoeken. Ten opzichte van een Yaesu FT-60 heeft mijn Puxing 777+ nog iets wat voor sommige amateurs erg handig kan zijn: het ding is redelijk goed op de tast te bedienen. Zo geeft memory 1 steeds een piep als je die selecteert, zodat je blind je gewenste preset kan vinden. Ook in de menunavigatie kun je een Engelstalige stem feedback laten geven. Voor mij irritant, maar wel erg handig als je het even of permanent niet kunt zien. Dus hoewel de stevigheid wel onderdoet voor mijn Yaesu zitten er zeker functies op die heel doordacht zijn. Dat je alleen kan switchen tussen memory-mode en VFO door het apparaat aan te zetten met de entertoets ingedrukt, is wel duidelijk op de tast maar toch iets minder logisch dan bij de Yaesu. Maar je kan het in elk geval niet per ongeluk uitzetten.” Een andere deelnemer aan de enquête meldt: “Via webshop in Hongkong een Puxing 777 PRO (2 m) gekocht voor 55 euro inclusief

verzendkosten. Het apparaat heeft wel een repeatershift, maar geen 1.750 Hz-toon. De gebruiksaanwijzing klopt niet helemaal. De gevoeligheid is iets beter dan bijvoorbeeld van een Kenwood TH-F7E. Modulatie was wat dof, maar is opgelost na een modificatie. Voor mij is het gewoon een degelijk ding.” “Een 2-meterversie via internet gekocht voor 40 euro inclusief verzendkosten. Er zit een lader en een oortje bij. Geen 1.750 Hz, wel CTCSS. Ik hoor dat vooral de gevoeligheid erg goed schijnt te zijn. Ik gebruik de portofoon in de auto met een car-adapter, een kleefvoetantenne en Bluetooth (Jabra a210). Ik heb geen klachten over de modulatie. Prima geluid en prima audiorapporten. Wel een negatieve ervaring gehad met de speaker-mic die ik had mee besteld. De goedkoopste was inderdaad erg goedkoop. Geluid was bagger.”

Extra accu’s meegeleverd “Een Weierwei V1000 VHF (2 m dus) gekocht voor 70 euro inclusief verzendkosten. Je moet goed lezen wat ze aangeven bij het artikel. Soms leveren ze er extra accu’s bij, een oortje, losse mic en meer van dat soort spul. Tip: zoek altijd het apparaatje op via Google, net als de leverancier. Daar haal je veel informatie uit. Dit apparaat werd vrij kaal geleverd, porto, lader en accu dus. Bij sommige apparaatjes schijnt de microfoon nogal in het apparaat weggestopt te zijn, wat een erg slecht geluid geeft. Er is niet altijd een Engelstalige handleiding aanwezig (om maar te zwijgen over een Nederlandse).” Weer een ander meldt: “Ik heb twee Puxing 777’s gehad. Binnen twee maanden viel bij de ene de audio weg. De andere was uiterst doof in de ontvangst en bij zenden had de porto een zeer zwakke audio waardoor het tegenstation zijn volume voluit moest zetten. Dit is het nadeel van de massaporto’s. Vele zijn goed, maar vaak zijn er nog meer die slecht zijn. Volgens mij moet je bij dergelijke porto’s het geluk hebben dat je er één uit een


goede productiepartij treft. Maar goed, dat is mijn mening.” “De mijne doet het behoorlijk goed. De gevoeligheid had wat beter gekund, maar porto zendt in elk geval netjes een watt of vier uit (uiteraard getest met dummyload en wattmeter). Qua functionaliteit zijn de porto’s erg leuk. CTCSS is geen probleem, wide-narrowomschakeling, verlichting werkt goed en is lekker helder. Geen probleem bij mij in elk geval. Ik weet dat sommige mensen last hebben van de wat weggestopte microfoon. Dat is op te lossen door een klein gaatje in de behuizing te boren. Bij mijn Weierwei was dit standaard goed. Dit probleem schijnt vooral bij de Jingtang voor te komen. Bij mij ziet alles er netjes uit, al moet je wel wat handigheid krijgen om de portofoon in de lader te zetten. Die moet namelijk naar achteren worden gedrukt. Leuk is ook dat er op eBay gigantisch veel extra’s te krijgen zijn voor deze dingen.” “Als beginnende radioamateur heb ik naar aanleiding van deze enquête een Puxing 777porto gekocht voor in totaal 55 euro inclusief verzendkosten. Ik had de porto daarbij binnen vijf dagen in huis. Het apparaat heeft een handige scanfunctie en ik kon gelijk al twee radioamateurs horen praten. Ik vond de audiokwaliteit tot zo ver prima. Als je goed zoekt op eBay (Radiofactory is aan te raden) kun je er vele extra’s bij krijgen. Zo heb ik een oortelefoontje en een oplader gekregen. Afwerking ziet er prima uit en als ik m’n licentie binnen heb, ga ik het apparaat zeker gebruiken. De betaling heb ik via PayPal gedaan. Dat kan tegenwoordig zonder creditcard. Tot zo ver een aanrader!”

Verontrustende laderproblemen Het enige, (werkelijk) verontrustende geluid komt van een radioamateur met ernstige problemen met de bijbehorende laders. Deze Nederlandse reactie stond elders op internet:

21

Wat opvalt is niet alleen de lage prijs, maar ook de vele accessoires die vaak standaard met de apparaatjes worden meegeleverd of achteraf leverbaar zijn. “Ik heb ook een paar portootjes van Wouxung en Quanseng. Uitstekende apparaatjes, daar is niks mis mee. Alleen de opladers! Wanneer je de porto erin steekt, zorg dan dat je thuis bent en oogcontact houdt met de oplader!! Bij mij is er een in brand geraakt en de andere is als een druipkaars in elkaar gezakt. Quanseng-laders stoppen ook niet wanneer de accu vol is. De rode led op het apparaat geeft aan ‘lader vrij’, en de groene led geeft aan ‘porto in lader’, verder niets. Je kunt van het volgende uitgaan: na accu helemaal leeg, maximaal acht uur aan de lader. En nogmaals: blijf erbij!! Hoe het met de andere merken zit, weet ik niet maar de Chinese kwaliteit geeft mij niet veel vertrouwen.” Een andere gebruiker beschrijft: “Ik heb nu ook een heel stapeltje in huis, voor zowel VHF als UHF. Ik ben best wel fan van deze machientjes geworden. De gevoeligheid is redelijk goed, en audio in en uit gaat goed. Zittende in mijn huiskamer kon ik behoorlijk goed over de repeater van Heerenveen werken. Dat is hemelsbreed 27 km. De accu gaat lang mee, er is zelfs een 1.600 mAh-versie te koop. Standaard is dat een 1.200 mAh-versie. Ze zijn volledig programmeerbaar, wat helemaal een genot is als je de programmeerkabel erbij hebt, zodat je pc het werk kan doen.” “Ik ben in het bezit van een Puxing 777 en het ding werkt gewoon subliem. Doet wat hij moet doen. Ik heb hem nu een half jaar en

nog geen mankementen gehad. Very happy. Het mooie is dat ze gewoon handmatig te programmeren zijn (vergt wel enig zoekwerk in de handleiding). Maar de porto is het geld zeker waard.” “In december deze portofoon gekocht via de bekende 409shop. Snelle correcte levering. Prima portofoon, erg gevoelig. De software om deze 2-meterportofoon te programmeren is helaas erg beperkt, minpuntje. Ik had trouwens nog een Yaesu-microfoon liggen en die past er prima op.” Iemand anders schrijft nog: “Het portootje voelt goed aan (niet goedkoop, maar stevig en goed gebouwd) en ligt lekker in de hand.”

Jurist raadplegen Concluderend kun je stellen dat sprake is van een goede prijs-prestatieverhouding van deze apparaatjes. Het lijkt wel of bijna iedereen tevreden is. De ontevredenheid die er dan nog is, is zeker niet groter dan bij de traditionele fabrikanten. Wel lijkt de investering van een extra rookmelder boven de laders geen overbodige luxe, hoewel het maar één persoon is die zo’n ernstig probleem met de laders meldde. Het mogelijk gemis aan makkelijk te krijgen service, want ver weg is duur verzenden, wordt goed gemaakt door de vaak ronduit spectaculair lage prijzen. Koop drie stuks van verschillende merken gunstig in en je bent nog goedkoper uit dan met één concurrerend westers apparaat. Bij problemen met een van die drie geef je die gewoon direct mee met de afvalverwerker. Voor professionele toepassing is het misschien toch verstandig eerst een jurist te raadplegen wat de mogelijke implicaties zijn van de import en het gebruik van een apparaat zonder de benodigde Europese keurmerken. Of om op zijn minst allereerst te checken hoe solide de keurmerken bij de betreffende apparaatjes zijn. www.wouxun.com www.409shop.com www.bamiporto.nl Door John Piek

22


praktijk

Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing aan klanten

“Overstap naar digitaal soms niet eenvoudig” De servicedivisie van het vliegveld van München is enige tijd geleden overgestapt op een Tetra-netwerk. Hoewel een dergelijke overstap niet altijd even eenvoudig is, heeft het bedrijf inmiddels 1.700 Tetraterminals in gebruik, waarvan een flink aantal wordt verhuurd aan klanten als bagage-afhandelingsbedrijven, telecom-aanbieders en luchtvaartmaatschappijen. Het door Motorola geleverde netwerk was stabiel vanaf dag één, maar vooral het programmeren van de individuele terminals kostte meer tijd dan verwacht.

Zoals zoveel vliegvelden in Europa maakt ook Munich Airport een forse groei door. Het nog jonge vliegveld – het is in gebruik sinds 1992 – biedt inmiddels werk aan ruim 29.000

mensen en kende in 2008 432.000 arriverende en vertrekkende vliegtuigen. Het aantal passagiers lag dat jaar op 34,5 miljoen, een aantal dat naar verwachting van Michael

Zaddach, senior vicepresident IT van het vliegveld, de komende jaren zal toenemen tot circa 50 miljoen. De IT-operatie van het vliegveld is redelijk


Tetra-klanten kunnen kiezen. In afbeelding 3 is bovendien een overzicht gegeven van de kosten per servicelevel per maand.

uitgebreid (zie afbeelding 1). In dit overzicht vallen twee aspecten op. Allereerst valt het inmiddels in gebruik genomen Tetra-netwerk onder de verantwoordelijkheid van de IT-afdeling. Bovendien is IT hier geen kostenpost, maar een vorm van betaalde dienstverlening aan klanten. Dat geldt interessant genoeg ook voor het Tetra-netwerk.

Te groot en te zwaar Gevraagd naar de redenen om het oude analoge portofoonnetwerk te vervangen door een modern en digitaal Tetra-netwerk vertelt Zaddach: “Het oude analoge trunk-netwerk was vanaf het begin op dit vliegveld in gebruik. Ons belangrijkste probleem met dit oude radionetwerk was dat we vrijwel geen reserveonderdelen voor de apparatuur meer konden krijgen. Terwijl het aantal storingen steeds verder toenam. Hierdoor liepen de supportkosten onverantwoord hoog op. Van klanten en gebruikers hoorden we bovendien steeds meer klachten over de terminals zelf: te zwaar en te groot.” Op Tetra-technologie gebaseerde oplossingen boden bovendien een interessant alternatief. “Denk aan de mogelijkheid met dynamische call-groepen te werken, dat gesprekken kunnen worden versleuteld, de kwaliteit van de spraakverbinding beduidend beter is, ruisonderdrukking aanwezig is, we dataapplicaties over hetzelfde netwerk kunnen aanbieden, er een goede interface tussen het Tetra-netwerk, het telefonienetwerk en ITsystemen mogelijk is, en noem maar op. Dan is de keuze snel gemaakt.” Het implementatieplan dat Zaddach vervolgens liet opstellen, strekte zich uit van 2005 – het jaar waarin het pakket van eisen en wensen werd opgesteld – tot dit jaar waarin de laatste gebruikers worden aangesloten en de laatste analoge radio’s een voor een worden uitgefaseerd. Het Tetra-netwerk zelf is in bedrijf sinds het najaar van 2007.

Kosten voor service Het netwerk is gebaseerd op een Dimetra IP-switch van Motorola. Hieraan zijn vijf MTS-basisstations gekoppeld, evenals een vrij uitgebreid antennesysteem. Zaddach: “Dat laatste is nodig omdat vrij veel locaties op dit vliegveld zich ondergronds bevinden en dus eigenlijk onder de noemer ‘special location coverage’ vallen.”

23

Tetra en Wifi

1. De communicatie- en it-systemen van het vliegveld van München.

2. De drie servicelevels die bij het Tetra-netwerk van het vliegveld van München mogelijk zijn.

Het netwerk wordt vooralsnog voornamelijk voor spraak gebruikt. “We hebben bewust voor Tetra 1 gekozen. De enige dataapplicatie die we momenteel in gebruik hebben is messaging. Ik kan me voorstellen dat we op termijn Teds (Tetra enhanced data services) implementeren, zodat we snellere dataverbindingen krijgen. Maar tot nu toe bestaat hier nog geen behoefte aan bijvoorbeeld toegang tot gegevens in databases via het Tetra-netwerk of aan foto’s of video’s die via het Tetra-netwerk worden verstuurd of opgehaald”, vertelt Zaddach. Daar komt bij dat ‘München’ Tetra nadrukkelijk combineert met Wifi. “We hebben een uitgebreid WiLan-netwerk in gebruik”, zegt Zaddach. “De meeste van onze voertuigen hebben computers aan boord. Deze systemen communiceren via Wifi met onze centrale ITsystemen. Datzelfde draadloze netwerk willen we ook gebruiken voor Voice over IP.”

Programmeren

3. De kosten per servicelevel (bedragen per maand).

Verder is voorzien in een interface met de telefooncentrale van het vliegveld en worden gesprekken standaard opgenomen. Het team van Zaddach heeft inmiddels CC-toepassingen (control center) geïnstalleerd voor onder andere de beveiligingsdienst en de brandweer. Ook is een aantal dispatch-consoles geplaatst. Er zijn twee typen radio’s in gebruik: de draagbare MTP850 en de MTM800 voor gebruik in voertuigen. Zoals gezegd, treedt de IT-afdeling van het vliegveld van München op als een serviceprovider. IT-diensten, communicatiefaciliteiten, maar ook het Tetra-netwerk zijn op commerciële basis voor klanten beschikbaar. In afbeelding 2 is te zien uit welke serviceniveaus

“Het duurt wel even voordat elke individuele terminal volledig correct is ingesteld.”

Het project is Zaddach meegevallen. “De reductie in kosten die we vooraf hebben ingeschat, is zonder twijfel gerealiseerd. Dat zien we ook terug in de kosten die we doorberekenen aan onze klanten. In de analoge tijd lag het bedrag per gebruiker per maand op minimaal 72 euro. Nu zitten we twintig euro lager.” Wat Zaddach – met zijn achtergrond in IT – erg is opgevallen, is dat het Tetra-netwerk vanaf dag één stabiel was. “Desondanks hebben we een lange migratieperiode gekend, waarin we het digitale en analoge netwerk naast elkaar in gebruik hadden. Dat heeft vooral te maken met het feit dat bij een analoog netwerk erg veel centraal wordt geregeld, terwijl bij een Tetra-netwerk veel op het niveau van individuele terminals moet worden geprogrammeerd. Dat is op zich heel handig, alleen moeten wij als serviceprovider nu aan de gebruikers vragen: Wat willen jullie per terminal precies aan functionaliteit? En dat weten de gebruikers vaak niet in één keer goed aan te geven. Hierdoor moet de migratie soms in een aantal stappen verlopen. De basisfunctionaliteit van het digitale netwerk was dan ook zeer snel geïmplementeerd. Maar het duurt wel even voordat elke individuele terminal volledig correct is ingesteld.” Door Robbert Hoeffnagel

24


technologie

Veiliger Europa binnen handbereik

Europees project Suphice géén brug te ver De Europese Commissie heeft in een reactie op de terroristische aanslagen ingezien dat nieuwe technologie moet worden ingezet in de strijd tegen terrorisme. In geval van calamiteiten moeten civiele en militaire organisaties snel en veilig met elkaar kunnen communiceren. Ook wil de Europese Commissie de economie stimuleren door de systemen volledig in Europa te laten onderzoeken en bouwen. In 2004 is een eerste stap gezet met de instelling van een driejarig Europees onderzoeksprogramma (PASR) naar beveiliging.

Uit 170 voorstellen die zijn binnengekomen bij het Europese onderzoeksprogramma PASR, zijn zeven onderzoeken daadwerkelijk in gang gezet. Eén daarvan was Suphice (Secure Unplanned Provisioning of High Integrity Communications across Europe). De bedoeling van Suphice was en is om tot een beveiligde infrastructuur binnen Europa te komen, die het mogelijk moet maken op een ad-hocbasis geclassificeerde informatie

Overzicht van de architectuur.

tussen en binnen de lidstaten uit te wisselen.

Tien Europese bedrijven Het onderzoek is uitgevoerd door tien Europese bedrijven in negen lidstaten. Avensus, een systeemintegrator op het gebied van onder andere beveiliging, nam deel namens Nederland. “In de periode van januari 2005 tot juli 2006 ging het erom te bewijzen dat een dergelijk ambitieus project mogelijk was: een

Suphice als beveiligend element voor I-Bridge I-Bridge voorziet in flexibele en veilige IP-connecties en services om ad-hocsamenwerking te bewerkstelligen in crisissituaties. C2000, Tetra, VHF, UHF, gsm, Marifoon, FM9000, mobiele en vaste communicatieapparatuur worden met elkaar verbonden en het resultaat kan worden geïntegreerd met andere systemen voor informatie uitwisseling en logging en/of recording.

gemeenschappelijk EU cryptoplatform, met een ongeclassificeerd ontwerp voor alle ‘STG’-beveiligingsniveaus (staatsgeheim)”, zegt Klaas Boshoven van Avensus. “Ook lag er de eis voor meervoudige certificeringen en onderzochten we of niveau ‘Top Secret’ haalbaar was.” Alleen het laatste was in 2006 niet haalbaar, omdat niveau ‘Top Secret’ nog niet bestond op Europees niveau. Boshoven voegt eraan toe dat het bereiken van de doelstellingen niet zo’n eenvoudige zaak was. “Je werkt met negen verschillende nationaliteiten en culturen uit verschillende – ook concurrerende – bedrijven en je moet

natuurlijk vertrouwen opbouwen. Je moet vaststellen welke doelgroepen er zijn, wie werkt met wie samen, welke contacten zijn logisch en welke bevoegdheden en verantwoordelijkheden spreek je af? En zo waren er nog tientallen factoren waarnaar moest worden gekeken.”

Barrières overwinnen Toen deze fase in 2006 was afgesloten, lag er een basis voor een infrastructuur, maar moesten er technisch nog grote barrières worden overwonnen. De volgende stap was een nieuwe aanpak te vinden voor hardware en software die is gebaseerd


25

Europees Suphice initiatief noodzakelijk Als het om veiligheid gaat, dan kan het nationale belang niet boven het gezamenlijke belang worden gesteld. Als er een vorm van dreiging is, dan moeten veiligheidsinstanties in verschillende landen ad hoc en snel informatie kunnen uitwisselen op Europees niveau. Elke lidstaat heeft nog steeds zijn eigen regelgeving. Er bestaat nog steeds terughoudendheid tussen diensten als het gaat om het delen van informatie, zelfs nationaal. Er is geen standaard voor EU communicatiesystemen. Highgrade security-oplossingen zijn nog steeds landspecifiek. Er is geen gecertificeerd EU brede highgrade-crypto beschikbaar. Militaire highgrade-oplossingen kunnen niet communiceren met civiele systemen. Overzicht architectuur nationaal verband.

op open standaarden. Die open standaarden zijn nodig zodat iedere leverancier en fabrikant hun eigen hardware en software kunnen ontwikkelen. Echter een open of openbare infrastructuur zonder highgrade-beveiliging,

zoals internet, is niet geschikt om geclassificeerde informatie uit te wisselen. Voor de beveiliging van geclassificeerde informatie tijdens transport zijn door de meeste lidstaten eigen ‘highgrade security’-oplossingen ontwik-

Architectuur van Suphice bestaat uit vier bouwstenen 1. Het Cryptografische Services Registry In dit ‘telefoonboek’ staan de aangesloten organisaties met hun cryptomogelijkheden omschreven. Suphice-services worden geregistreerd in een Uddi-register opdat potentiële gebruikers deze kunnen vinden. CSR registreert crypto-devices en publiceert specifieke endpoints en securitylevels.

2. De Autorisatieserver en policy database Hiermee kan worden gecheckt of de toegang tot een geselecteerde service is toegestaan en in lijn is met de regelgeving van de lidstaat of organisatie. De AuthService voorziet Suphice cryptografische apparatuur van een interface om autorisatie-aanvragen te doen. Een Suphiceapparaat plaatst een request om aan een ander apparaat een service te bieden of om een service af te nemen van een ander apparaat. Policy defined rules, acceptatie, weigering of menselijke interventie.

3. De Parameterserver Deze server voorziet in de distributie van de cryptoparameters, algoritmen en sleutels.

4. De Suphice IP-crypto-units Een IP-crypto is een cryptografisch apparaat dat IP-pakketten kan vercijferen en ontcijferen en tevens kan communiceren met de andere elementen van Suphice. Volledig ‘soft-loadable’. Tamper resistant.

keld. Een gevolg daarvan is weer dat beveiligde communicatie op Europees niveau een uitdaging is. Dit betekent dat Suphice moest werken aan een flexibele architectuur die gebruik moest maken van bestaande gestandaardiseerde methodieken. Zo is de voor Suphice ontworpen webservice-interface dan ook gebaseerd op WSDL (webservices description language). Met uitzondering van de IP-cryptounits zijn de bouwstenen van de architectuur van Suphice dan ook gebaseerd op standaard webservicestechnologie.

Stand van zaken Boshoven geeft inzicht in de stand van zaken eind 2008. “Avensus Delft is de vertegenwoordiger in de Benelux voor Thales e-Security. Soda (secure on-demand architecture) is de Thales implementatie van de open Suphice-standaard. We zijn nu bezig om met Ivent (de voormalige DTO, Dutch Defence Telematics Organization) om aan te tonen dat Suphice als een Ivent-dienst is te leveren, zodat aangesloten organisaties hiervan gebruik kunnen maken. Militaire organisaties worden geconfronteerd met uitdagingen als hoe zij veilig kunnen communiceren met civiele organisaties tijdens calamiteiten (derde hoofdtaak). Ze hebben ad-hoceisen tijdens crisissituaties en traditionele cryptologistieke en key-managementprocedures zijn hier niet voldoende.”

Tegen het einde van het jaar is het Europese Thales highgradealgoritme ‘Vegas’ beschikbaar in Thales datacryptors. Avensus is ook bezig om informatie uit te wisselen met de KLPD, diverse politiekorpsen en vtsPN (voorziening tot samenwerking Politie Nederland). Tot slot praat het bedrijf met instanties, zoals de veiligheidsregio’s (samenwerking Brandweer, Politie, hulpdiensten, Defensie) en ministeries.

Succesvol demonstreren Het systeem is een aantal keren al succesvol gedemonstreerd en ingezet tijdens oefeningen. De apparatuur van Suphice, met name de cryptobox, is Fips 140-2 Level 3, common criteria EAL4 en Caps-gecertificeerd. Het is de verwachting dat Nederlandse en Europese certificeringen begin 2009 zijn afgerond. “We werken nu aan de ontwikkeling van de mobiele Suphice-box, die half zo groot is en bedoeld is om aan de vraag voor meer mobiliteit te voldoen. In het verlengde hiervan wordt gewerkt aan de ontwikkeling van mobile Suphice in samenwerking met Gannexion (mobile access router, satellietcommunicatie). En tot slot is er samenwerking met Ivent voor het I-Bridge-project. Door Ad Koolen Ad Koolen is bij Avensus manager van de Specialized businessunit in Delft.

26


management

TetraNed actief in Duitsland en België

“De blik is breder geworden” TetraNed is verantwoordelijk voor de bouw en het onderhoud van het Nederlandse C2000-netwerk. Eind mei was het bedrijf een van de opvallende aanwezige tijdens het Tetra World Congress in München. Maar wat heeft TetraNed te zoeken op een internationaal evenement? Verbinding vroeg het aan algemeen directeur Bert Garlich.

“TetraNed is opgericht om C2000 binnen te halen, te bouwen en te onderhouden”, vertelt algemeen directeur Bert Garlich. “Die blik is inmiddels breder geworden. Onze hoofdzaak blijft efficiënt beheer, maar we willen onze kennis ook verder uitbouwen en toepassen.”

TetraNed is in 1997 opgericht als een joint venture van KPN en Getronics en is inmiddels een volle dochter van KPN. Tien jaar na de oprichting werd het besluit genomen dat TetraNed zich ook zou gaan richten op de ‘extended home markets’ van het moederbedrijf,

te weten Duitsland en België. “We kregen twee jaar de tijd om met ‘trial and error’ die nieuwe markten binnen te stappen. Duitsland is bijvoorbeeld een enorme markt, maar het is in vele opzichten anders dan Nederland. We maken gedegen keuzen en afwegingen, want


Binnenhuisdekking C2000 ligt de afgelopen maanden fel onder vuur. In de praktijk blijkt de C2000portofoon in direct mode (DMO) niet optimaal bruikbaar voor de brandweer en dat zou vooral binnenshuis gevaarlijke situaties opleveren. Deze beperking was voor diverse regio’s aanleiding voor DMO op analoog over te stappen. “In enkele brandweerregio’s lijkt er inderdaad een probleem te zijn”, zegt ook algemeen directeur Bert Garlich van TetraNed. “Maar het is een DMO-probleem en DMO is geen onderdeel van C2000. De Tweede Kamer heeft destijds gekozen om niet te voorzien in binnenhuisdekking. Nu, zeven jaar later, wordt daarover genuanceerder gedacht. Het is goed dat we nu tot in de diepste kelder willen communiceren, maar om die wens te realiseren moet geld worden vrijgemaakt.” Garlich heeft zich duidelijk geërgerd aan de recente berichtgeving rondom C2000. “De media koppen dat de brandweer C2000 in de ban heeft gedaan, maar dat is natuurlijk niet juist. In deze gevallen gaat het uitsluitend over DMO, en niet over C2000. En C2000 voldoet nu juist aan alle gestelde eisen. De discussie wordt daarnaast met veel emotie gevoerd, terwijl het uiteindelijk over geld gaat. Je kunt de dekkingsproblemen prima oplossen door de DMO-functie te verbeteren, of door repeaters te plaatsen op brandweerwagens. Maar de plaatselijke of de landelijke belanghebbenden zullen dan het geldlaatje moeten open trekken. Als die discussie eenmaal rond is kan TetraNed snel verbeteringen doorvoeren.”

je kunt wel iets willen, maar het moet vooral haalbaar zijn”, zegt Garlich.

Tetra in Duitsland TetraNed heeft inmiddels een eigen vertegenwoordiging in Duitsland waarmee het bedrijf uit Gouda beter kan inspelen op de stormachtige ontwikkelingen bij onze oosterburen. Duitsland bouwt momenteel aan wat het grootste Tetra-netwerk ter wereld moet worden en bevindt zich midden in de transitie van analoog naar digitaal. Duitsland is daarmee zo’n tien jaar later dan Nederland. “Ten tijde van C2000 was Tetra geen wijdverbreide keuze”, vertelt Garlich. “In Duitsland zie je dat veel markten niet meer kunnen wachten met de overstap, omdat de analoge apparatuur

markten buiten de OOV-sector direct overstappen op digitaal.” HIj doelt dan op bijvoorbeeld energiebedrijven, mijnen en havens. TetraNed richt zich daarom vooral op deze markten met specifieke Tetra-oplossingen, zoals een ‘Tetrametrie’-systeem om telemetriegegevens terug te koppelen via het Tetra-netwerk.

Onderhoud Astrid Een tweede aandachtsgebied voor TetraNed is België, waar de situatie volgens Garlich heel anders is dan in Duitsland. “België is een stuk verder en de contracten zijn al vergeven.” Wel hebben onder andere de Europese Commissie en de Navo aanbestedingen uitgeschreven voor de vervanging van de huidige analoge en Tetra-netwerken.

“In Duitsland kunnen veel markten niet meer wachten met de overstap, omdat de analoge apparatuur letterlijk uit elkaar valt.” letterlijk uit elkaar valt.” TetraNed heeft er wel voor gekozen zich in Duitsland niet primair te richten op de OOVsector. “Dat is een markt waar je erg moeilijk tussenkomt”, stelt Garlich. “Grote opdrachten worden toch al snel gegund aan de lokale partijen. Wat je wel in Duitsland ziet, is dat de

De grote uitdaging voor TetraNed in België is echter het onderhoud van het landelijke Tetra-netwerk Astrid. Momenteel is dit onderhoud in handen van een consortium dat bestaat uit Telindus en Eads. “Twee jaar geleden is het onderhoud echter in de etalage gezet en werd er een aanbesteding uitge-

27

schreven”, zegt Garlich. Die aanbesteding bevindt zich momenteel met vier partijen in de laatste fase. Een van die laatste vier partijen is ‘Amadeo’, dat staat voor Astrid Maintenance Engineering Development Expert Organization. Dit consortium staat onder leiding van TetraNed en bestaat verder uit Getronics, Koning & Hartman, AEG Tranzcom, Intergraph en Newtel Essence. TetraNed volgt daarmee een model dat ook in Nederland is toegepast. Het werk wordt deels uitgevoerd door een aantal subcontractors. TetraNed voert de regie en is het aanspreekpunt voor de opdrachtgever. De gunning voor het onderhoud van het Astrid-netwerk moet in september van dit jaar worden afgegeven, waarna het daadwerkelijke onderhoud na een overgangsperiode op 1 juli 2010 van start kan gaan. Garlich heeft er vertrouwen dat het Amadeo-consortium als winnaar uit de bus komt. “Astrid heeft goed in de wereld rondgekeken en zegt onder de indruk te zijn van de manier waarop het onderhoud in Nederland is geregeld.” Als de opdracht eenmaal binnen is, dienen zich op beheergebied volgens Garlich diverse uitdagingen aan. De algemeen directeur noemt onder andere het samenvoegen van de meldkamers voor politie en brandweer tot ‘multidisciplinaire meldkamers’ die via 112 zijn te bereiken. “Op dit gebied kunnen wij goed meedenken als businesspartner.” Ook is België volgens hem ontvankelijker voor breedband. “België gelooft niet in Teds (Tetra enhanced data services, red.), zeker niet met het huidige spectrum. Met Teds kun je op 25 kHz-kanaaltjes geen potten breken.”

Upgrade C2000 De activiteiten over de grens dragen volgens Garlich bij aan de ontwikkeling van TetraNed tot een ‘onafhankelijke systeemintegrator’. Het onderhoud van het C2000-netwerk blijft wel een hoofdactiviteit. Als onderdeel van ‘Renatus’ voert TetraNed momenteel een upgrade uit op de core van het C2000-netwerk, een upgrade die ervoor moet zorgen dat C2000 in elk geval tot 2014 is voorbereid op de invoering van nieuwe functionaliteiten. Volgens Garlich heeft de upgrade onder andere tot gevolg dat meldkamers anders worden aangesloten op het Tetra-netwerk. “De eerste upgrade is feitelijk de meldkamer die momenteel in Drachten wordt gebouwd.” Deze gezamenlijke meldkamer voor Groningen, Friesland en Drente moet in de zomer 2010 operationeel zijn. “Maar een belangrijke vraag is dan nog wel welke gms je gaat gebruiken, en hoe je de meldkamer aansluit op C2000.” Door Ferry Waterkamp


praktijk

28

Halve minuut tijdwinst bij uitrukken

Brandweer Lelystad integreert beveiliging kazerne met C2000 Op 8 november 2008 werd in de brandweerkazerne in Lelystad een uniek systeem opgeleverd. Door het bestaande beveiligingssysteem te integreren met het alarmering- en communicatiesysteem zijn twee tegenstrijdigheden verzoend. Want een betere beveiliging van de kazerne gaat nu hand in hand met een belangrijke tijdwinst bij het uitrukken. “In 2005, een dik jaar na de invoering van C2000 kwamen twee concrete vragen bij elkaar”, vertelt plaatsvervangend commandant Jan Wiebe Land. “Om te beginnen vroegen de protocollen van de randapparatuur rond C2000 om een stevig onderzoek naar de beveiliging van de kazerne en de bereikbaarheid

van deze apparatuur. We willen een open, dienstverlenende organisatie zijn naar de burgers, maar we constateerden tegelijkertijd dat het in geval van diefstal wel eens 96 uur kon duren voor dat aan het licht kwam. Ook maakten we ons er sterk voor de opkomsttijd terug te brengen tot acht minuten. De uit-

ruktijd is daarbij zeer cruciaal. Hiervoor liep een pilot waarbij we 24 uur per dag zes man op de kazerne hadden. Die pilot is overigens omgezet in een structurele voorziening. ’s Nachts slapen de brandweermensen daar en kunnen zo nodig direct in actie komen. Maar de beide vragen: betere beveiliging en


een hogere reactiesnelheid beten elkaar toen nog. Zoals eigenlijk altijd en overal.”

Koppelen alarmering en beveiliging Installatiebedrijf en ingenieursbureau Koldijk is al sinds jaar en dag huisinstallateur van de brandweer in Lelystad en had in 2004 nog een paar aanpassingen aan de beveiliging gedaan. Samen met leverancier Keyprocessor was een geïntegreerd beveiligingssysteem geïnstalleerd, dat bestaat uit camerabewaking, toegangscontrole en inbraakbeveiliging. Maar als je als brandweerman op weg van de slaapkamers naar buiten op verschillende plaatsen het licht moet aandoen, een aantal zware deuren door moet en de beveiliging moet in- en uitschakelen, dan ben je al snel een paar minuten kwijt voordat je met de auto de straat op kunt. Dat moest dus anders. De cruciale vraag bleek te zijn: “Hoe koppel je de alarmering via C2000 aan een intern beveiligingssysteem met alleen al twintig deuren.” Zenitel, marktleider op het gebied van randapparatuur en applicaties binnen het C2000-netwerk, had behalve digitale portofoons ook verschillende andere applicaties (claxon, stoplichten en lichtkrant met kerninformatie) en beschikte over een systeem met acht aanstuurpunten, maar dat was lang niet voldoende. De wens was om de alarmering van de kazernebezetting via C2000 te regelen. Want dat was sneller dan de tot dan toe gebruikelijke manier via P2000.

Partijen bij elkaar brengen Tijd dus om de leveranciers bij elkaar te brengen. De beveiligings- en communicatiespecialisten kenden elkaar niet, maar dat bleek uiteindelijk geen belemmering. Al snel zagen de drie partijen de mogelijkheden en de perspectieven en werd besloten tot een samenwerking die moest leiden tot een geïntegreerd systeem. Dat bleek nog behoorlijk wat voeten in de aarde te hebben. Koos Nomden, projectleider bij businessunit

29

“Hoe koppel je de alarmering via C2000 aan een intern beveiligingssysteem met alleen al twintig deuren?” Koldijk Beveiligingstechniek, formuleert het zo: “Zeker in het begin leek het of de ene partij Schots sprak en de andere Iers. Het had allemaal wel wat weg van Engels, maar echt verstaan deden we elkaar niet.” Veel tijd is gestoken in het testen en in het garanderen van back-ups. “Het kan niet zo zijn – ook niet in de aanloopfase – dat een deur op een cruciaal moment niet opengaat. We werken in een reële situatie waarbij inderdaad elke seconde telt en dan mag er absoluut niets mis gaan. Dat vroeg veel van ons als ontwerpers en bouwers, maar stelde soms ook wel het geduld van de brandweer in Lelystad op de proef”, vertelt Nomden.

Aansprekende resultaten Maar het was het geduld waard. Het resultaat op 8 november 2008, toen het complete systeem werd opgeleverd, stemt de brandweer in Lelystad zeer tevreden. Alleen al in de tijd tussen alarmering via C2000 en het oppiepen (P2000) is acht seconden winst geboekt. Tel daarbij op dat ’s nachts een halve minuut is gewonnen en er binnen twee minuten wordt uitgerukt – overdag zelfs binnen anderhalve minuut – dan is sprake van een winst die levensreddend kan zijn. Bij een alarm ’s nachts gaan direct alle lichten aan, van de slaapkamers tot in de hal met voertuigen. Zowel de interne als de externe deuren worden ontgrendeld en de brandweerlieden kunnen dus direct en ongehinderd naar de voertuigen en vervolgens de kazerne uit. Na het uitrijden is een druk op de statusbox in de wagen voldoende om de deuren te sluiten

en de vergrendeling en beveiliging weer op scherp te stellen. Uiteraard is er een heel arsenaal aan extra faciliteiten mogelijk, nu de integratie daadwerkelijk tot stand is gekomen. Denk aan een statusbox in de voertuigen, waarmee informatie en sturing mogelijk is. Een pop-up op alle computerschermen op de werkplekken, waarin onder andere de alarmering staat, maar ook of het voertuig ter plaatse is of alweer terugkomt. “Dergelijke extra’s blijken motiverend te werken voor brandweerlieden. Ze verhogen de onderlinge betrokkenheid en creëren draagvlak voor het nieuwe systeem”, is de ervaring van Jan Wiebe Land. Maar denk ook aan een koppeling met de verwarming in de uitrukhal, die automatisch wordt uitgeschakeld als de roldeuren open zijn. De bevelvoerder kan door camera’s op afstand bepalen of het gebouw goed is afgesloten en ook zien wie er voor de deur staat.

Unieke integratie op datacommunicatieniveau Kern van de hele operatie is dat er niet op contactniveau is gekoppeld, maar dat de systemen op het niveau van datacommunicatie zijn geïntegreerd. In feite gaat alles over C2000, maar wordt het netwerk niet extra belast. Er zit een knip in de communicatie van meldkamer naar kazerne en voertuigen enerzijds en de aansturing van het interne beveiligings- en voorzieningensysteem anderzijds. De bestaande protocollen bij Zenitel en Keyprocessor zijn zodanig gestandaardiseerd, dat ook bij toekomstige updates de integratie van beide systemen gegarandeerd blijft. En dat maakt het systeem, zoals dat in Lelystad functioneert, veel meer dan een lokale ad-hocoplossing. De leveranciers zijn ervan overtuigd dat dit de basis vormt voor toepassingen waarmee alle brandweerkorpsen en ook andere hulpverleningsdiensten in heel Nederland hun voordeel kunnen doen. Door Peter Knol Peter Knol is manager Beveiligingstechniek bij installatiebedrijf en ingenieursbureau Koldijk (www.koldijk.eu).

30


praktijk

Veiligheidsregio Flevoland altijd veilig bereikbaar

“Ict en communicatie zoveel mogelijk één geheel” De regionalisering van de veiligheidsdiensten moet de veiligheid van burgers tijdens rampen en crisissen verhogen. In Flevoland zijn al flinke stappen gezet bij het opzetten van de veiligheidsregio. Een belangrijk onderdeel van dit proces is de regionalisering van de brandweerkorpsen die voorheen aan de gemeenten waren gekoppeld.

Naast de organisatorische aspecten betekent regionalisering ook dat de Veiligheidsregio Flevoland een eigen ict-infrastructuur moet opzetten, inclusief een eigen spraak- en datacommunicatienetwerk. De brandweer in Flevoland koos voor samenwerking met de Galaxy Group en haar partner Datel Access om de veiligheid en beschikbaarheid van de

mobiele en datacommunicatie te garanderen. “Het ontkoppelen van de brandweerkorpsen en gemeenten, en het opzetten van een eigen organisatie is een omvangrijk proces met veel verschillende aandachtspunten, zowel organisatorisch als technisch”, zegt Wim Maas, hoofd bedrijfsvoering Veiligheidsregio Flevoland. “Op het gebied van ict en

communicatie is het uitgangspunt dat we de regio zoveel mogelijk als één geheel zien. We willen dan ook een centrale communicatie-infrastructuur en een centraal nummer voor de brandweer in Flevoland. De vraag was echter hoe we alle losse onderdelen op een effectieve manier kunnen samenvoegen tot een goed werkend communicatienetwerk dat ook


weinig beheerinspanningen vergt. Met het oog op de flexibiliteit en mobiliteit is het uitgangspunt bovendien om alle medewerkers een online werkplek aan te bieden. Een goede breedbandinfrastructuur is dan noodzakelijk. Tot slot groeit onze organisatie de komende periode zeer snel en ook daar moet de nieuwe infrastructuur op voorbereid zijn.” Uit de eerste contacten met de Galaxy Group en Datel Access bleek dat het brede pakket aan eisen en wensen snel was te realiseren. De samenwerking startte met een uitvoerige analyse van de bestaande situatie. “Hieruit kwam naar voren dat de verschillen per locatie nogal groot zijn, in elk geval wat betreft telefooncentrales. Daarom is ervoor gekozen een nieuwe beheerde breedbandinfrastructuur aan te leggen. Daarbij hebben we de bewuste keuze gemaakt de inrichting van de breedbandinfrastructuur en het noodzakelijke beheer en de monitoring uit te besteden aan All IP Europe, onderdeel van de Galaxy Group, en haar partner Datel Access. Onze kernactiviteiten richten zich op veiligheid en brandbestrijding. We hebben niet de capaciteit en kennis alle ontwikkelingen op het vlak van communicatie bij te houden.”

Online werkplek Voor de inrichting van de online werkplekken is een betrouwbare dataverbinding cruciaal. “We hebben straks vijftien locaties en willen dat onze mensen in die kazernes en thuis veilig toegang hebben tot bedrijfsgegevens en applicaties. Op die manier kunnen ze efficiënter en flexibeler werken”, zegt Maas. De verbindingen die hiervoor nodig zijn, maken deel uit van het maximaal beveiligde en private datacommunicatienetwerk van All IP Europe. “Zij zijn verantwoordelijk voor de beveiliging van de verbindingen en zorgen dat er voldoende bandbreedte op de lijnen beschikbaar is. Daarvoor monitoren ze standaard het totale externe communicatieverkeer. Op basis van die gegevens kunnen ze de beschikbare bandbreedte efficiënter indelen. Zo kan er ook voor de verschillende verkeerstypen, zoals spraak en e-mail, bandbreedte worden toegewezen. Met de nieuwe infrastructuur kunnen we zorgen dat al onze mensen altijd veilig toegang hebben tot de informatie die ze nodig hebben. We hoeven ons op dat vlak geen zorgen te maken. We hebben altijd een goed beeld van de bandbreedte die we nodig hebben en dus ook van de bijbehorende kosten.”

Spraak Ook het vaste spraakverkeer binnen de Veiligheidsregio Flevoland verloopt via het All IP-datanetwerk. En voor de inrichting en monitoring is VoIP-specialist Datel Access

ingeschakeld. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de dienst SIPconnect managed voice van dit bedrijf. “Na de technische inventarisatie bleek dat de managed voice-oplossing het beste aansluit op onze wensen. Omdat het spraakverkeer via het vaste netwerk verloopt, hebben we op locatie geen telefooncentrales meer. Dat biedt kostenvoordelen en vermindert beheer’, vertelt Maas. Door deze keuze hoeven op de verschillende locaties alleen VoIP-toestellen te worden ingeplugd, waarna de medewerkers beschikken over alle aangeboden telefoniefunctionaliteit. Ze hoeven alleen op het toestel in te loggen met hun eigen gebruikersnaam en wachtwoord. De twee bedrijven werken nauw samen om de kwaliteit van het spraakverkeer te garanderen. Daarnaast heeft de brandweer een 0900nummer aangevraagd om de bereikbaarheid te optimaliseren en gesprekken snel en goed te kunnen verwerken. Er is ook een nummerplan ontwikkeld om de bereikbaarheid te optimaliseren. Dat zorgt ervoor dat iedereen die belt snel bij de juiste persoon terecht komt. De keuze voor managed voice levert de veiligheidsregio de flexibiliteit waarnaar ze op zoek is. “Inmiddels is de brandweer in Almere opgenomen in de veiligheidsregio en zijn de voorbereidingen voor de integratie van Lelystad in volle gang. Op termijn zullen dan ook de korpsen van Zeewolde, Dronten,

31

We willen niet dat de bedrijfsgegevens of e-mails eenvoudig te onderscheppen zijn. Ook op dat vlak kon onze communicatiepartner ons helpen. De mobiele data die onze mensen versturen, gaan standaard via het private access point van All IP Europe. Daardoor weten we zeker dat onze gegevens en e-mails niet in verkeerde handen vallen.” Hoewel de veiligheidsregio diverse spraak- en datadiensten afneemt, gaat dit niet ten koste van het overzicht. “We ontvangen voor alle

“Onze organisatie groeit de komende periode zeer snel en ook daar moet de nieuwe infrastructuur op voorbereid zijn.” Noordoostpolder en Urk volgen”, zegt Maas. “Het is voor ons dus belangrijk dat we snel extra locaties aan onze communicatie-infrastructuur kunnen koppelen.”

Mobiele communicatie Als brandweerlieden onderweg zijn, moeten ze ook bereikbaar zijn. Naast mobiele telefoons zijn er ook medewerkers uitgerust met smartphones en laptops met een mobiele verbinding. “De Galaxy Group levert als totaalleverancier abonnementen en toestellen voor mobiele telefonie, inclusief datamodules. Dit alles op basis van het KPN-netwerk. In eerste instantie hebben we de bestaande mobiele abonnementen van de gemeente en de GGD omgezet naar Galaxy-abonnementen. Het gebruik van mobiele datatoepassingen vereist echter ook aandacht voor beveiliging.

diensten maandelijks één factuur met een gedetailleerd overzicht van alle communicatiekosten. Maar belangrijker”, vervolgt Maas, “is dat we elk kwartaal een analyse ontvangen, waardoor we altijd een goed beeld hebben van onze communicatiebehoeften. Op basis van die analyses kunnen we steeds kijken of we de afspraken moeten aanpassen. In dat geval is het heel prettig dat we samenwerken met een specialist op alle communicatiedisciplines. Op die manier zijn onze medewerkers verzekerd van optimaal telefoonverkeer en betrouwbare verbindingen. Bovendien weten we zeker dat onze communicatie-infrastructuur meegroeit met onze ontwikkeling, zonder concessies aan de beschikbaarheid en veiligheid.” Door Petrick de Koning


technologie

32

Supersnelle verbindingen tussen radiotelescopen

Jive deelt data over lichtpaden Het Joint Institute for VLBI in Europe (Jive) in Dwingeloo was begin april het toneel van een demonstratie van ‘electronic transmission of VLBI’. VLBI (very long baseline interferometry) is de techniek om verscheidene telescopen te gebruiken als één grote supertelescoop.


33

De ‘Westerborktelescoop’ die ook is gebruikt tijdens de demo.

De ‘control room’ van Jive met op de achtergrond de correlator.

De demonstratie was onderdeel van de internationale sterrenkundemarathon ‘Rond de wereld in tachtig telescopen’. Tijdens de demo in Dwingeloo is ingezoomd op het actieve melkwegstelsel 3C120, waarvan het licht er 450 miljoen jaar over heeft gedaan om vandaag te worden waargenomen. Het gedeelte waarop door de zestien telescopen wordt ingezoomd, is zo klein dat Jivedirecteur Huib-Jan van Langeveld het vergelijkt met een telescoop die vanuit Nederland een tennisbal waarneemt in New York.

Superradiotelescoop In vroegere tijden brachten koeriers harde schijven en

banden naar Jive voor astronomie onderzoek. Gezien het feit dat veel radiotelescopen op afgelegen plekken op de wereld staan, zoals in woestijnen in Afrika en Australië, duurde het erg lang voordat de data konden worden geanalyseerd en radio astronomen de beelden konden bekijken. Door alle radiotelescopen op een stuk heelal te richten en de verkregen data te combineren, vormen de telescopen als het ware één grote superradiotelescoop. Jive in Dwingeloo vormt het centrum, omdat de centrale processor daar staat, maar ook omdat de gebruikers en het netwerk van daaruit worden ondersteund. De gegevens komen via het glasvezelnetwerk direct samen en radiosterrenkundigen kunnen vandaag de dag in realtime zien wat hun telescopen waarnemen. Ze hoeven dus niet meer te wachten tot de data weken later voorhanden zijn.

Glasvezelnetwerk Door het glasvezelnetwerk van Surfnet heeft Jive de capaciteit gelijktijdig de signalen van zestien telescopen te verwerken. De aangesloten radiotelescopen produceren per stuk ongeveer 1 Gbps aan data. Het lichtpadenknooppunt NetherLight ligt in Amsterdam. Hier komt de informatie uit het

buitenland binnen en die wordt rechtstreeks doorgestuurd naar Dwingeloo. De lichtpaden lopen over het glasvezelnetwerk van Surfnet, dat in staat is gegevens met een zeer hoge snelheid te verzenden. “Op een enkele glasvezel gebruiken we tot 72 kanalen: één kanaal voor gewoon internetgebruik en de andere 71 kanalen voor de wetenschappelijke grootgebruikers”, vertelt Erik-Jan Bos, directeur van Surfnet. “Elk van de 71 kanalen vormt een lichtpad: een eigen optische snelweg die buiten het reguliere internet valt.” Via deze lichtpaden kan in totaal 72x10 Gbps per golflengte aan informatie worden verzonden.

GigaPort Lichtpaden zijn het resultaat van het project GigaPort Next Generation Network, dat door een consortium van onderzoeksinstellingen in 2004 is gestart met als doel supersnelle internetverbindingen te ontwikkelen om grote hoeveelheden data mee te versturen. “Een netwerk mag geen hinder zijn voor onderwijs en onderzoek. Netwerken zijn katalysatoren voor voorruitgang en dat heeft ons, mede geïnspireerd door de discussies met de mensen van Jive, tot de ontwikkeling van lichtpaden

gebracht”, zegt Bos en hij vervolgt: “Lichtpaden maken een directe dataverbinding mogelijk tussen twee punten in het netwerk zonder tussenkomst van routers van internet.” Een belangrijke hindernis die moest worden genomen, is het snel en betrouwbaar bedienen van de wetenschappelijke grootverbruikers zonder de prestaties van het netwerk voor andere internetgebruikers aan te tasten. De resultaten van het GigaPort NG-project zijn voor veel netwerkorganisaties in de rest van de wereld een voorbeeld geweest voor hoe de volgende generatie van hun netwerk eruit moet zien. Met zijn ruim 8.000 km glasvezel is het netwerk beschikbaar voor onderzoekcentra, universiteiten, hogescholen en academische ziekenhuizen in Nederland en is het via NetherLight goed gekoppeld aan soortgelijke netwerken wereldwijd. De nieuwste ontwikkeling zijn de zogenoemde dynamische lichtpaden. Hierbij staan de lichtpaden niet continu open, maar vormen een netwerk dat kan worden gebruikt op het moment dat de behoefde daar is. Zo krijgt de gebruiker zelf controle over zijn deel van het netwerk. Door Hans Vandam

*+

M\iYè[èâle`)''0

Distributeur voor de Benelux van ICOM radiocommunicatie AMCOM Luzernestraat 24 Postbus 215 2150 AE Nieuw Vennep

T F E I

+31 (0) 252-629370 +31 (0) 252-629371 [email protected] www.amcom.nl

VER

HUUR

-VERKOOP-ONDERHOUD ING (Ex)PORTOFOONS & TRUNK

)FTTJOH5FMFDPNNVOJDBUJFCW 5 ,SVZEFSMBBOB ' 1PTUCVT & JOGP!IFTTJOHDPN * XXXIFTTJOHDPN "/ /JFVXFHFJO

www.flash-services.com

$POTUSVDUJF LBOUFM TDIVJG FOHFUVJEFQZMPPONBTUFO

"OUFOOFCPVX#JK[FO #FFS[FSXFH' 1#.BSJqOCFSH

5 ' . & JOGP!BOUFOOFCPVXCJK[FOOM * XXXBOUFOOFCPVXCJK[FOOM

(BOOFYJPOCW

5 ' & JOGP!HBOOFYJPODPN * XXXHBOOFYJPODPN

5SBOTJTUPSTUSBBU" 1PTUCVT "& "MNFSF

)VUSPOJD5FMFDPNNVOJDBUJFCW 5 +PIBOWBO0MEFOCBSOFWFMUMBBO ' & JOGP!IVUSPOJDOM )) ;FJTU * XXXIVUSPOJDOM

XXXBXCSPBEDBTUDPN

#BUUSFY#7

4DIJFXFHC 1PTUCVT "$ %FMGU MFWFSBODJFSWPPSVXJOCPVXBDDFTPJSFT

5 ' & TBMFT!CBUUSFYOM * XXXCBUUSFYOM

#VNJDPN5FMFDPN#7 &MWJSBMBOED (& %FO)BBH

XXXKBCSBOM XXXNJKOQBSSPUOM XXXXNJKOHPMMBOM XXXXNJKOJHPOM

5 ' & JOGP!CVNJDPNOM * XXXCVNJDPNOM

IN-CAR LAAD EN MONTAGE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL

5 ' & JOGP!LPOJOHFOIBSUNBODPN * XXXLPOJOHFOIBSUNBODPN

1PTUCVT (# %FMGU

Televisieweg 26, 1322 AL Almere Telefoon: 036 538 70 70

!& %! $%($%$ ! ' "%!%#! $!

,POJOH)BSUNBO

KPN BMS Postbus 16118 2500 BC Den Haag

MULTIMEDIA EN COMMUNICATIE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL

T F E I

(010) 457 27 27 (084) 222 01 36 [email protected] www.kpn.com/portofoons


Microlinks

%5.1SPEVDUT#7 1PTUCVT "$ #VEFM

5 ' & JOGP!EUNOM * XXXEUNOM

GPS, C2000 EN GSM ANTENNE OPLOSSINGEN WWW.GLOBAL.NL


*-?.;=..;-.;<27-.A 8Y`fd =cXj_J\im`Z\jE\[\icXe[ >XcXop>iflg Bfcb[àb9\m\`c`^è^jk\Z_e`\b BGE Gfikf]ffenèb\c%ec

+' ) (+ / *.

Wireless systems Ceintuurbaan 28 1271 BJ Huizen Tel: +31 (0)35 5250153 Fax:+31 (0)35 7851639 . Licentiestraalzenders . Licentievrij 2.4/ 5.4 GHz . Hotspot . turn-key of alleen hardware . onderhoud & service (SLA)

/FUXFSL4IPQ#7 7FME[JHU 18%F.FFSO

www.microlinks.nl [email protected]

%F1PSUPGPPOTQFDJBMJTU

#&- &NBJMJOGP!QPSUPGPPOXJOLFMOM 8ZZ\jjfì\j

D\\kXggXiXklli

Gif[lZ\ek

8[m`j\iè^

D\c[bXd\iXggXiXklli

Gifm`[\i

8dXk\liXggXiXklli

D\c[bXd\ièi`Z_kè^

IXe[XggXiXklli

8ek\ee\j

E\kn\ibXXec\^

Jf]knXi\

9Xkk\ià\e

E\kn\ib\e

Jpjk\dèk\îXkfi

9\m\`c`^è^

Fg\iXkfi

K\c\Zfd[\Xc\ij

>iffk_Xe[\c

G8 ID

M\i_lli

>JD

GX^è^

M\ic`Z_kè^

@dgfik\li

GcXXkjY\gXcè^


35

productnieuws

Motorola Team VoWlan beschikbaar in Europa Motorola Enterprise Mobility Solutions maakt haar Team-oplossingen voor Voice over Wireless Lan in Europa beschikbaar. De oplossing biedt behalve spraak mobiele e-mail, gesynchroniseerde contacten agendafuncties, verzending en ontvangst van tekstberichten en toegang tot internet of intranetten. Met de oplossing is het mogelijk via Windows Mobile 6.1 draadloos gebruik te maken van bedrijfsapplicaties. De Team-apparatuur is te integreren in bestaande PBX-telefoonsystemen en is terug te vinden in pushto-talk-toepassingen. Ook kan de apparatuur worden gecombineerd met Motorola tweeweg radiosystemen. Meer informatie: www.motorola.com

Tetra Crypto voorkomt afluisteren De encryptie die standaard zit ingebouwd in Tetra-terminals is volgens beveiligingsspecialist Sectra onvoldoende. Het Zweedse bedrijf heeft daarom samen met de Zweedse overheid een nieuwe oplossing ontwikkeld die afluisteren van Tetra-verkeer onmogelijk moet maken. Sectra Tetra Crypto bestaat uit een sim-kaart die in nagenoeg elke portofoon kan worden geschoven. De versleuteling is daardoor volledig onafhankelijk van het merk portofoon, aldus de leverancier. Meer informatie: www.sectra.com

Op afstand bestuurbare dual

van Edimax

Edimax Technology, producent van netwerken connectiviteitsoplossingen, komt met de IC-7000PTn, een 802.11n dual mode IP-camera. De camera is voorzien van pan-tiltfunctie en 1.3 megapixel lens. De IC-7000PTn is makkelijk aan te sluiten op een netwerk. Gebruikers kunnen met de ontwikkeling camerabeveiligingssystemen opzetten die via een webbrowser op afstand kunnen worden bestuurd. De IC-7000PTn is dankzij de hoge snelheid en een stabiel signaal in staat kwalitatief goede videobeelden door te sturen. De camera ondersteunt twee manieren van videocompressie; Mjpeg en Mpeg-4. Dankzij de pan-tiltfunctie kunnen gebruikers de kijkhoeken van de camera aanpassen. De camera ondersteunt een horizontale kijkhoek

mode IP-camera

van 355° en een verticale hoek van 120°. Een andere handige functie van de IC-7000PTn is de multi-area motion detection. Hierdoor kunnen verschillende plekken in het kijkveld worden aangewezen, waarna de camera een momentopname verstuurt zodra hier beweging wordt waargenomen. De opnamen kunnen worden opgeslagen op SD-geheugenkaarten, een harde schijf, e-mail en FTP. Meer informatie: www.edimax.nl

*-

M\iYè[èâle`)''0

1MP_\MWàU`ÙVPQZ_@Q`^MC[^XP <X[jJ\Zli`kpXe[ :fddle`ZXk`fej_\\]k _\kK\kiXNfic[:feî\jj )''0èDáeZ_\e XXe^\î\g\efdmà] e`\ln\gif[lZk\eXXek\ bfe[`^\e%?\ke`\ln\ gXiX[\gXXi[a\mXe<X[j fggfikf]ffe^\Y`\[`j [\K?I0[`\mfc^\ej[\ c\m\iXeZ`\ifm\i\\e îfk\i\e_\c[\i[\i [`jgcXpY\jZ_`bk% FfbY`\[k[\K?I0 \\e;DF$i\g\Xk\i# §m`YiXXc\ik¨\e[\

df^\càb_\`[AXmX$Xggc`ZXk`\jk\[iXX`\e% ?\k§Yi\èmXe[\k\Z_e`jZ_\e\kn\ib\e¨# qfXcj[\:
XXe^\[`\e[#eXd\càb[\Ql`[$Bfi\XXej\ jkiffdc\m\iXeZ`\iB\gZf% L`k\iXXi[_\\]k<X[jffb\\efgcfjjè^mffi K\[j#f]k\n\c[\K\kiX\e_XeZ\[[XkXj\im`Z\j mffi§n`[\YXe[¨$[`\ejk\e%;\q\fgcfjjè^ cl`jk\ikeXXi[\eXXd=fik\Zfi\eY`\[k je\c_\[\ekfk(''BYgjmffi§d`jj`fe$Zi`k`ZXc [XkX¨%=fik\Zfi`jelfg\eb\c\Y\cXeîàb\ glek\em\iY\k\i[#Xc[lj[\c\m\iXeZ`\i% Mffifg\iXkfijbfe[`^[\<X[jkfkjcfk \\ee`\ln§j\im`Z\dXeX^\d\ekgcXk]fid¨ XXe%?\kgcXk]fidY`\[kfe[\iXe[\i\ [\df^\càb_\`[fdJC8¨jj\im`Z\c\m\c Xî\\d\ekj k\dfe`kfi\e% D\\iè]fidXk`\1nnn%\X[j%Zfd&gdi

1\`TQOMYMMW`\[^`[R[[Z_TMZP_R^QQ cfYXc[\dfejki\\i[\kà[\ej_\kK\kiXNfic[:feî\jj\\ee`\ln\dfY`\c\[`jgXkZ_\ile`kmffi gfikf]ffejmXe<X[j#DfkfifcX\eJ\gliX%;ffi[\è^\Yfln[\d`Zif]ffe\e[\jn`kZ_d\kmf\kY\[`\eè^bXe[\ gfikf]ffe[`\fg[\le`kc`^k#_Xe[j]i\\nfi[\eY\[`\e[%;\cl`[jgi\b\ibXenfi[\eè$\el`k^\jZ_Xb\c[\e[`k dXXbk[\le`kmfc^\ej[\c\m\iXeZ`\i^\jZ_`bkmffikiXèè^j[f\c\è[\e% D\\iè]fidXk`\1nnn%\gk_\ZX^cfYXc%Zfd

Raca Batteries Nederland B.V. Satellietbaan 10A 2181 MH HILLEGOM Postbus 75 2180 AB HILLEGOM Tel: +31 (0)252-227070 Fax: +31 (0)252-533922 Internet: www.racabatteries.nl

4FMFDTZT

5 .PCJFMF$PNNVOJDBUJF/FEFSMBOE#7 ' 3PMMFDBUF & JOGP!TFMFDTZTOM * XXXTFMFDTZTOM (( /JFVXMFVTFO

MISSION C RITIC AL IT SYSTE MS

3PIEF4DIXBS[/FEFSMBOE#7 5 1PTUCVT ' & JOGP!STOSPIEFTDIXBS[DPN #) /JFVXFHFJO * XXXSPIEFTDIXBS[DPN

C O M P U T E R W EG 5 P OSTBUS 8 3 07

/JKWFSIFJETXFSG #7 #VTTVN

5 ' & JOGP!TBGFUZMVYOM * XXXTBGFUZMVYOM

N`ckl_`\iffbln Y\[ià]j^\^\m\ejgcXXkj\e6 MffikXi`\m\e\ei\j\im\iè^\e bleklZfekXZkfge\d\ed\k1 ClZ`Óee\GXXg#k\c')*$,.(+.+,# \$dX`cc%gXXg7Yli\XlmXemc`\k%Zfd

T : 0 3 4 6 – 5 8 17 3 0 F : 0 3 4 6 – 5 8 174 0 INFO @ TRIOPSYS. NL W W W. T R I O P S Y S . N L

7PPSIPVU%BUB$POOFDUJPO 1SPEVDUJFXFH .) )BSNFMFO

Postbus 14 3730 AA De Bilt

telefoon 030 - 635 34 63 www.vtspn.nl

35 03R H U TRECHT

*NQPSUFVSWBOPB

4BGFUZ-VY/FEFSMBOE#7

Utrechtseweg 2 3732 HB De Bilt

5 ' & JOGP!WEDJOGPOM * XXXWEDJOGPOM

8ZZ\jjfì\j

D\\kXggXiXklli

Gif[lZ\ek

8[m`j\iè^

D\c[bXd\iXggXiXklli

Gifm`[\i

8dXk\liXggXiXklli

D\c[bXd\ièi`Z_kè^

IXe[XggXiXklli

8ek\ee\j

E\kn\ibXXec\^

Jf]knXi\

9Xkk\ià\e

E\kn\ib\e

Jpjk\dèk\îXkfi

9\m\`c`^è^

Fg\iXkfi

K\c\Zfd[\Xc\ij

>iffk_Xe[\c

G8 ID

M\i_lli

>JD

GX^è^

M\ic`Z_kè^

@dgfik\li

GcXXkjY\gXcè^

M\iYè[èâle`)''0

*.

>[TPQ?OTcM^f UZ`^[PaOQQ^`WXQUZ @Q`^M#_e_`QQY

If_[\JZ_nXiqGif]\jj`feXcDfY`c\IX[`fgi\j\e$ k\\i[\kà[\ej_\kK\kiXNfic[:feî\jjèDáeZ_\e \\eZfdgc\k\fgcfjjè^mffibc\è\\ei\^`feXc\ K\kiX$e\kn\ib\e%8ZZ\jje\k$K:Xdglj@GY`\[k\\e Z\ekiXc\#\\eYXj`jjkXk`fe\e^Xk\nXpjèÐÐe\eb\c\ bXjk%?\kjpjk\\d`jl`kk\Yi\`[\ekfk[i`\YXj`jjkXk`fej \ek\bfgg\c\eXXeXe[\i\Zfdgfe\ek\el`k[\q\c][\ gif[lZk]Xd`c`\%QfXcj[\eXXdXcXXe^\\]k#Y`\[k_\k jpjk\\d[\df^\càb_\`[[XkXfm\i@Gk\m\ijkli\e% Df^\càb\bcXek\emffi_\kZfdgXZk\jpjk\\dqàe mfc^\ej_\kY\[ià]YàmffiY\\c[mf\kYXcjkX[`fej# ZfeZ\ik^\Yfln\e\eZfeî\jZ\ekiX%8ggc`ZXk`\jmXe [\i[\eblee\eXXe_\kjpjk\\dnfi[\e^\bfgg\c[# Xc[lj[\c\m\iXeZ`\i% D\\iè]fidXk`\1nnn%if_[\$jZ_nXiq%Zfd

¥¨º©¶¸©²¸©

4UFSLJODPNNVOJDBUJF

#FM &NBJMJOGP!QPSUPGPPOXJOLFMOM

[\ccàbnfi[\eXZ_$ k\i_XXc[nXXifd \\eeff[j`êXXc `jm\ijklli[% >\Yil`b\ijblee\e \\e^\Y`\[èmf\i\e nXXiè[\[iX^\i mXe[\KiXZbAXZb df\kYcàm\e%DfZ_k\e [\î\eq\emXe[`k^\Y`\[kfZ_ nfi[\efm\ijZ_i\[\e#[Xenfi[k XlkfdXk`jZ_\\eY\i`Z_km\iqfe$ [\em`Xjdjf]èk\ie\k%Ffb[\ k\il^b\\imXe[\g\ijffeè[`k ^\Y`\[nfi[k^\d\c[#nXXi[ffi d\ej\e\\emfl[`^è[\^Xk\e qàek\_fl[\e% D\\iè]fidXk`\1nnn%kiXZbaXZb%ec

38

Verbinding | juni 2009

Colofon Verbinding is een vakblad over mobiele communicatie in de openbare orde & veiligheidssector.

column

Jaargang 30, juni 2009, nr 6

Total black-out Hulpdiensten worden traditioneel ingezet om te assisteren bij noodsituaties en rampen. En in die situaties communiceren ze via legio vaste en mobiele netwerken. Niets nieuws. Ook niet dat we al tijden kibbelen over welke systemen nou het geschiktst zijn en dus hebben we verschillende netwerken die letterlijk en figuurlijk langs elkaar heen communiceren. Wat doen we dan, als al die bestaande communicatienetwerken van de hulpdiensten ons in de steek laten. Het gebeurt niet vaak, maar het kan wel. Afgelopen oud en nieuw ging het wonderlijk goed met het mobiele netwerk. Maar eind mei hebben we het weer eens meegemaakt, toen het ADSL-netwerk van KPN uit de lucht ging. Het was niet dramatisch, want het duurde maar drie uurtjes en het was in de avond. Toch kan het vervelend zijn en het is natuurlijk niet de eerste keer dat dit gebeurt. Dus wat doen we als meerdere vaste en mobiele systemen simultaan uitvallen? In de Verenigde Staten weten ze daar wel raad mee. Ze hebben ook wel eens rampen meegemaakt. En dus heeft Verizon Business een dienst met de naam ERMCS (Emergency response mobile communications service). Laat het maar aan de Amerikanen over om fantastische namen te verzinnen voor hun diensten, maar dat terzijde. De dienst van de mondiaal opererende operator is alleen beschikbaar in de VS en heeft als doel ongeacht welk kritisch communicatiesysteem in een mum van tijd te herstellen. Vooral in noodsituaties en tijdens rampen rukken de mannen van de ERMCS uit, die hofleverancier is van de Amerikaanse Fema (Federal Emergency Management Agency). De ERMCS beschikt over een aantal vrachtwagens die werkelijk tot de nok zijn gevuld met allerhande communicatieapparatuur en voedingssystemen voor elektriciteit. Ze zijn geheel zelfvoorzienend en natuurlijk zijn alle systemen volledig redundant uitgevoerd. De joekels van wagens hebben ruimte voor 24 werkplekken en zijn onder andere ingezet tijdens 9/11 in New York, de orkanen Katrina en Rita en de bosbranden in Californië. Daarnaast heeft Verizon afgelopen maand haar MCC (mobile command center) geïntroduceerd. Dit systeem zit eveneens in een kolossale vrachtwagen en fungeert als commandocentrale tijdens rampen en noodsituaties. Voor degenen die plaatjes willen zien, kijk op www.flickr.com en zoek op Verizon Business. Aan de palmares van de vrachtwagens blijkt dat de heren mobiele hulpverleners al een tijdje rondrijden in de Verenigde Staten. Misschien heb ik het gemist, maar in Europa kan ik me een dergelijk initiatief niet herinneren, laat staan in Nederland. En ik begrijp dat niet. Want in geval van nood is communicatie toch het eerste wat in de lucht moet zijn. En als juist die communicatie uitvalt, moet die zo snel mogelijk worden hersteld of vervangen. De vraag is of we in Nederland voldoende zijn ingericht op communicatierampen. Oefeningen en testen suggereren van wel, maar we hebben recent geen rampen meegemaakt op de schaal van Katrina of 9/11, waarin echt alle of in elk geval meerdere systemen tegelijkertijd uitvielen. Ik kan het me niet herinneren. Toegegeven, de Amerikanen kunnen van ons ook nog wel wat leren op het gebied van andere typen infrastructuur en dat doen ze gretig. Zie de bezoeken vanuit New Orleans aan onze dijken en stormvloedkering. Hoe dan ook zij lijken voorbereid te zijn op een meervoudige uitval van bestaande communicatie-infrastructuren. Op een totale black-out. Zijn wij dat ook? Ren Frederick

Verbinding verschijnt tienmaal per jaar. Toezending geschiedt op abonnementsbasis en middels controlled circulation. Uitgever Robbert Hoeffnagel Hoofdredactie Ferry Waterkamp Eindredacteur M. Rubel Redactie Postadres Postbus 82, 2460 AB Ter Aar Telefoon: 079-3416632 Administratie: [email protected] Abonnementen: [email protected] Redactie: [email protected] Website: www.verbindingonline.nl Advertentie-exploitatie Bureau van Vliet B.V. Postbus 20, 2040 AA Zandvoort Telefoon: 023-5714745 [email protected] In dit nummer bijdragen van Hans Borgonjen, René Frederick, Robbert Hoeffnagel, Wouter Hoeffnagel, Peter Knol, Petrick de Koning, Ad Koolen, Hans Steeman, Hans Vandam, Ferry Waterkamp en John Piek Druk drukkerij JB&A van driel, Rotterdam Een jaarabonnement op VERBINDING kost € 51,95 inclusief 6% BTW, over te maken op bankrekening 1062.74.619 t.n.v. FenceWorks B.V. in Alphen aan den Rijn, onder vermelding van ‘jaarabonnement Verbinding’. Een jaarabonnement loopt gelijk met het kalenderjaar. Een jaarabonnement wordt aangegaan tot schriftelijke wederopzegging en automatisch gecontinueerd indien niet voor één november van het lopende jaar schriftelijk is opgezegd. Kopij kan worden ingezonden in overleg met de redactie. Geplaatste artikelen hoeven niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie te vertegenwoordigen. De redactie noch de uitgever aanvaarden enige aansprakelijkheid voor de inhoud van artikelen van derden, ingezonden mededelingen, advertenties en de juistheid van genoemde data en prijzen. Fotokopie en overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk op welke wijze dan ook, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie en onder vermelding van: ‘Overgenomen uit Verbinding, vakblad voor professionele telecommunicatie’. Met de vermelding van het jaar en het nummer. ISSN-nummer 1386-4300 VERBINDING is een uitgave van FenceWorks BV.

?.;72.>@-.@.+<2=.

BQ^NUZPUZSXMZOQQ^`ZUQacQcQN_U`Q 7UVWb[[^MXXQM^ÙWQXQZaU` BQ^NUZPUZSQZTQ`XMM`_`QZUQac_[\

ccc$bQ^NUZPUZS$ZX

B[[^bUPQ[[bQ^^MPU[O[YYaZUOMÙQWUVW[\

ccc$e[aàNQ$O[Y%BMWNXMPBQ^NUZPUZS

Bart?!

Koud dat het is! En mistig! Maar dat beton moet vandaag gestort worden. Je kijkt omhoog en ziet dat Bart de kubel te laag heeft hangen. Dat gaat mis. Je weet wat je te doen staat en je roept via de portofoon: “Bart!”

Wat volgt is een kakofonie aan gesprekken en Bart geeft net aan zijn maat door, hoeveel pintjes hij gisteren gedronken heeft. Daar moet je toch niet aan denken!

Flash zorgt ervoor dat je bereik optimaal is. Altijd en overal Flash Services Nederland Moezelweg 136-C Haven 5602 3198 LS Europoort Rotterdam Tel

+31 (0)181 25 00 25

E-mail

[email protected]

Web

www.flash-services.com

P.S. En met Bart is het goed gekomen hoor! Hij is een café begonnen op het industriegebied.

Tetra World Congress Praktijk Vliegveld München verhuurt Tetra-oplossing. Radiocommunicatie Chinese portofoons maken kooplustig

Recommend Documents