Terugblik op 20 april 2015 Inspiratiedag voor leidinggevenden van lokale NME centra Met 22 mensen, vertegenwoordigers van 20 lokale NME organisaties, zijn we 20 april te gast bij Jan Wachtmeester, directeur Stad&Natuur. Een prachtige groene locatie op Stadslandgoed de Kemphaan in Almere. Het zonnetje laat het landgoed van zijn mooiste kant zien. Olle Mennema, hoofd milieueducatie NME Den Haag en voorzitter van het NME Netwerk, opent de dag, zoals alleen hij dat kan. Carla van Dorp, directeur CNME Amersfoort, staat als eerste op het programma, met een prachtige speech: Het beste landbouwproduct (Paulo Coelho) Vanwege de superbe kwaliteit van de maïs die hij teelde, won een boer alle prijzen die het Ministerie van Landbouw van zijn land te vergeven had. Nieuwsgierig geworden reisde een journalist af naar de plek waar de man woonde. Hij was van plan een uitvoerig artikel te schrijven waarin hij het geheim van de zo succesvolle boer zou ontrafelen. Daar aangekomen vroeg hij de boer hoe hij het klaarspeelde om zulke goede maïs te telen. “Heel simpel” was het antwoord, “na afloop van de oogst houd ik een flink deel van de maïs apart en geef dat als zaaigoed aan mijn buren”. De journalist reageerde verbaasd: “maar geeft u die goede maïs echt weg? Het mogen dan wel buren zijn, maar het zijn toch ook gewoon concurrenten?” “Het één kan niet zonder het ander, het is één geheel, of ziet u dat niet?” zei de boer. “In de lente neemt de wind het stuifmeel mee en blaast het alle kanten op. Als mijn buren iets slechts zaaien, heeft dat gevolgen voor mijn oogst. Om het beste product van de streek te kunnen hebben, moet ik ervoor zorgen dat de kwaliteit van de maïs van mijn buren dezelfde is – en ook blijft – als die van mij. Ik kan in het leven niets goeds tot stand brengen, als ik anderen niet stimuleer hetzelfde te doen.” In veel gemeenten, steden en dorpen, zijn ze er. Een ontmoetingscentrum middenin een mooie groene plek, die fungeert als een oase en beleef- en leeromgeving voor kinderen en de volwassenen die met hen meekomen. Iedereen vindt het belangrijk om in de natuur te verblijven en erover te leren, als je er direct naar vraagt. Wij zijn immers natuur! Wij, die hier vandaag bijeen zijn bij deze netwerkontmoeting, georganiseerd vanuit de Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling en de kerngroep hoofden Natuur- en Milieu Educatie, staan voor een uitdaging. Hoe te bereiken dat het we transformeren naar netwerkend werken, zodat milieueducatie/-communicatie echt van, voor en met de stad of het dorp wordt? In veel gemeenten zijn er geen centra meer. Want het is immers geen gemeentelijke kerntaak; dit is toch iets voor het onderwijs? Of een eigen verantwoordelijkheid van ouders; zij voeden de kinderen op. De overheid bemoeit zich al veel te veel met de persoonlijke levenssfeer van mensen, toch? Wat
een fte kost dat en… is dit eigenlijk wel van deze tijd? Deze vragen leven bij veel raadsleden/gemeenten. Wij hebben de taak hier een goed antwoord op te geven. Enerzijds te laten zien wat we doen en wat daarvan de effecten zijn. En anderzijds om dit op een andere manier te gaan doen; want het “onderwijs bedienen/zelf uitvoeren en een boerderij beheren” is inderdaad niet een taak van de gemeente. Wij kunnen echter een grote rol spelen bij de uitvoering van milieubeleid van het bestuur van de gemeente, met voor en door de inwoners, bedrijven/scholen en daar zit dus nu de uitdaging. Want geen gemeente kan de ambities, die Urgenda zelfs nog aan de matige kant vindt, alleen uitvoeren. De gemeente heeft tot taak “iets goeds tot stand te brengen zodat anderen datzelfde kunnen” op haar gemeentelijke taken! Daar heb je onder andere voor nodig: educatie, communicatie en het netwerkend werken; en dit nu is ons dagelijks werk. We weten het: de juiste verbindingen leggen en fungeren als “duurzame makelaar”. Vrijwilligers doen al enorm veel binnen een gemeente en ook binnen en rondom onze centra, juist omdat ze door ons worden ondersteund. Wij zijn goed, en steeds beter, in het makelen en verbinden op het gebied van duurzaamheid in de breedste zin des woords. De scholen adviseren, ondersteunen en faciliteren, zodat ze volwaardige burgers op kunnen leiden. Het helpen de schoolomgeving te vergroenen, en ons ook te richten op VO, MBO en BSO; de volwassenen liften daarin gewoon mee. Klimaatdoelstellingen realiseren, de plasticsoep te verminderen. Een grote rol binnen de nieuwe/circulaire economie. Het feit dat we onderweg zijn, betekent niet dat waar we nu staan fout is. Soms wordt dat zo gevoeld (is het nu allemaal fout wat we deden?). Het betekent wel dat we moeten blijven bewegen. Onszelf bekwamen in educatie/communicatie hoeft niet meer. Maar juist de uitbouw naar het netwerkend werken, het fungeren als Duurzame Makelaar/verbinder. Het Duurzaamheidscentrum van de gemeente en de gemeenschap! Ik heb een voorstel! Wij – als hoofden en senioren binnen de centra – kunnen ons gedragen als de boer die maïs teelt; we delen ruimschoots in onze ervaringen bij onze zoektocht en successen en tips natuurlijk! Zodat de beste maïs ruimschoots zal groeien over heel Nederland! Ik wens jullie en mijzelf een heel goede en vruchtbare dag toe!
IN GESPREK MET Henk Mirck, voorzitter GDO GDO heeft twee netwerken: een bestuurlijk netwerk en een NME netwerk. Het is natuurlijk niet voor niets dat die met elkaar verbonden zijn. Ze hebben elkaar iets heel waardevols te bieden. GDO vindt: een krachtige lokale NME speler heeft een sterke binding met de gemeente en haar bestuurders. Het gesprek met Henk Mirck, wethouder gemeente Zwijndrecht en voorzitter van GDO laat zien hoe die relatie eruit kan zien als je als wethouder het initiatief neemt: Henk houdt één dag in de week kantoor op Duurzaamheidscentrum Weizigt in Dordrecht. Daar ontvangt hij die dag al zijn afspraken. Het laat hem zien wat een bezoekje aan Weizigt met kinderen (en grote mensen) doet. Hij nodigt ook graag ambtenaren van andere domeinen uit, om hen met eigen ogen te laten zien wat de meerwaarde van een lokaal duurzaamheidscentrum kan zijn voor hun werk. Ook erg leuk: Henk begeleidt elk jaar een paar keer een excursie met kinderen. Misschien moeten we voor wethouders een training ‘slootjesexcursies begeleiden’ organiseren? Het gesprek eindigt met de conclusie: ‘Ga schaken!’. Niet afwachten of een wethouder of ambtenaar naar jou toekomt, maar zelf initiatief nemen, op verschillende niveaus gaan schaken: raadsleden, ambtenaren, wethouders, en natuurlijk op verschillende thema’s. Een hele uitdaging, maar er is veel te winnen als wij goed leren schaken!
GDO KRACHTENVELD Jean Eigeman, moderator van het bestuurlijk netwerk van GDO neemt ons mee in het krachtenveld van GDO. Hij laat zien welke organisaties zich erin bevinden. Het veld is behoorlijk in beweging. Net als wijzelf overigens. Wat duidelijk is: de grote kracht zit lokaal. Het is aan ons om te laten zien dat we er zijn en wat we kunnen betekenen voor anderen. Jean vindt: jullie mogen er zijn. ‘What matters most is how you see yourself.’ Het is tijd om onszelf ook echt te gaan zien als de krachtige spelers die we lokaal zijn! Met ons prachtige locaties en sterke banden met vrijwilligers, scholen en groene organisaties in de samenleving. LUNCH Tijd voor de lunch. De lunchpakketjes zijn ietsje te laat. Dat geeft mooi gelegenheid voor een groepsfoto!
De lunchtijd gebruiken we om in tweetallen een rondje te wandelen over het terrein. Al dan niet gebruik makend van prikkelende vragen en opdrachtjes om de gesprekken af en toe een nieuwe wending te geven. INITIATIEVEN ONDERSTEUNEN De middag begint met een boeiend verhaal van Kike Olsder, GreenWish, die ons meeneemt in de ontwikkeling die GreenWish als ondersteuner van initiatieven zelf heeft meegemaakt. Inmiddels is de kennis die GreenWish heeft van initiatieven, hun grootste kapitaal. En iets waar anderen belangstelling voor hebben. Het heeft een nieuw verdienmodel opgeleverd, doordat organisaties als fondsen soms op zoek zijn naar initiatieven rond een bepaald onderwerp. En er geld voor over hebben om die te vinden. Als je zou willen, kun je zelf als lokale organisatie deze rol ook op je nemen. Arjanne Lagendijk, directeur NMXC, is na de training van GreenWish vorig najaar
hier voorzichtig mee gestart. NMCX heeft een campagne gelanceerd en is nu in gesprek met vier initiatieven. Idee is om bedrijven te koppelen aan deze initiatieven, en daarmee in feite zelf ook een verbinding aan te gaan met deze bedrijven. Mooi voorbeeld van een manier om je rol als verbinder vorm te geven. INTERVISIE / COMMUNITY OF PRACTICE Het laatste deel van de middag besteden we aan de vragen die er leven in de groep, begeleid door René Bruijns (RVO) en Bregje van den Brand (SME) die hier vanuit de overeenkomst DuurzaamDoorNME uren voor hebben gekregen. De inventarisatie vooraf heeft vijf thema’s opgeleverd: -
Verzelfstandiging Samenwerken met andere lokale/regionale organisaties (lokale netwerken) Nieuwe doelgroep: bedrijven Verdienmodellen/andere inkomstenbronnen Competent personeel - twee sporen: betaald & vrijwillig
Als iedereen een geeltje plakt bij het thema dat hij of zij interessant vindt, blijkt dat er voldoende animo is om met alle vijf de thema’s aan de slag te gaan.
Het thema verzelfstandiging wordt gelijk deze middag al opgepakt: de leidinggevenden van Amersfoort, Arnhem, Culemborg en Rotterdam zochten elkaar op om van elkaar te horen waar zij staan in het proces van verzelfstandiging. Zij onderkenden verschillen, maar herkenden ook gemeenschappelijke kwesties, zoals vragen rondom de (rechts)positionering van personeel in de nieuwe organisatie, de relatie tussen gemeente en instelling, het organiseren van het opdrachtgevend vermogen van de gemeente, enzovoort. Ter plekke hebben zij besloten om elkaar hierin te gaan helpen. Zoetermeer heeft zich bij dit initiatief aangesloten en ook Utrecht zal worden uitgenodigd. Aan de slag! Er blijven na de middag vier thema’s over die verder uitgediept gaan worden. Ter plekke ontstaat het idee om in de laatste week van augustus hiervoor een GDO tweedaagse te organiseren. We programmeren elk thema in een dagdeel, zodat mensen kunnen kiezen of ze voor de volle twee dagen komen, of alleen een paar dagdelen langskomen. Datumvoorstel volgt spoedig! @ Jan (die helaas zelf eerder weg moest): de borrel viel goed in de smaak! En ontzettend bedankt voor de goede zorgen en prachtige locatie met een mooie zaal met volop mogelijkheden om ook naar buiten te gaan. Stad&Natuur, een mooi voorbeeld van waar een lokaal NME centrum groot in kan zijn. Op naar de GDO tweedaagse! Vivian Siebering, GDO - Moderator Netwerk NME Diensten
