Techniek • Stadswandeling
Team
Wandelingen (2): een techniekwandeling in Den Haag
Techniek is overal! De trein waarmee we naar Den Haag reizen, is al een groot, technisch wonder op zich! Maar mijn leerlingen hebben er geen oog voor. Ze zijn te veel met elkaar bezig. ‘We hoeven nog niet technisch te kijken, hè mees,’ zegt Ibrahim, ‘want we zijn nog niet aan het wandelen.’ ‘En ook nog niet in Den Haag!’ vult Rudie aan…
1
Ino de Groot & Hans Smink Over de auteurs Ino de Groot is opleidingsdocent beeldend en teamleider deeltijdopleiding. Hans Smink is opleidingsdocent techniek. Beiden aan de Marnix Academie, in Utrecht.
20
Techniek vinden Het station wordt verbouwd. We slalommen tussen de afgezette stukken perron door naar buiten en staan dan aan de zijkant van het station. De groep staat om me heen. ‘De opdracht?’ vraag ik. In koor komt het antwoord: ‘Alles wat met techniek te maken heeft!’ ‘Ik vind techniek!’ roept Liesbeth en houdt triomfantelijk een paperclip omhoog. Zo’n klein stukje metaaldraad, ontworpen, gemaakt om te gebruiken… Een paperclip in je jaszak vinden! Ik glimlach. ‘Dat is geen techniek vinden, maar techniek bij je hebben!’ Het bindbandje/sjorbandje (tiewrap, tyrap), waarmee het zeil van de afzetting is vastgezet, intrigeert. (Zie foto 1.) We proberen het bandje los te krijgen, maar dat lukt niet. Het is duidelijk zó gemaakt, dat het ook voor eeuwig vast blijft zitten als het eenmaal vastzit. Hoe het werkt, zien we niet precies. We zullen het op school gaan onderzoeken. Techniek is overal! • Techniek • Stadswandeling
Maken en onderzoeken Op school hebben we ‘ballonauto’s’ gemaakt en gefilosofeerd over de afstand, die zo’n auto zou kunnen afleggen. Komt een autootje verder, als we er een grotere ballon achter hangen? In welke richting gaat de auto van de foto trouwens rijden? (Zie foto 2.) We hebben water gekookt in papieren bakjes! We hebben stroomkringen gemaakt. Lichtjes laten knipperen. En we hebben op verschillende manieren haargel gemaakt: met bier, met gelatine, met ei en later échte. We hebben een stoomstrijkijzer vakkundig gesloopt, om te onderzoeken hoe dat ding in elkaar zit. De telefoon ook, maar dat was wat teleurstellend. Alleen wat printplaatjes! We hebben een week lang een fiets bekeken, uit elkaar gehaald en weer in elkaar gezet. De fiets stond de hele week op het bureau van de meester. Voor het station staan nu ook fietsen natuurlijk. Veel fietsen, zoals dat bij stations gebruikelijk is. Deskundig wordt er commentaar gegeven over de staat van de ketting en de tandwielen: ’Slecht onderhouden!’ (Zie foto 3.)
2
3
4 5
6
7 8
Begrijpen We hebben nog geen stap gezet en we zitten toch al midden in de techniek. Als we naar boven kijken, zien we allerlei constructies. (Zie foto 4.) Op school bouwden we een brug met rietjes en onderzochten we hoe de verhouding was tussen de lengte van de brug en de hoeveelheid boeken, die we midden op de brug konden leggen. De hijskraan hier heeft een soortgelijke constructie. (Zie foto 4.) Het contragewicht aan de staart snappen we. Anders valt ie om. Maar hoe zo’n kraanmachinist het allemaal doet, weten we niet. We vragen het. Het gaat over heel goed communiceren tussen de grond en de machinist. Dan kan de machinist alles van de ene naar de andere plek krijgen. De kraanmachinist vertelt over tonnen, die hij omhoog brengt. Het woord ‘ton’ geeft wat verwarring. Van de opzichter mochten we helaas niet naar de hijskraan toe. We zien heel veel constructies. Het gebouw achter de hijskraan, in de verte. (Zie foto 4.) Op het plein achter het Binnenhof staat een Praxisbulletin jaargang 30 • Nummer 10 • juni 2013
blauw gebouw. (Zie foto 5.) En wat later tijdens de wandeling schuilen we onder een terrasscherm. (Zie foto 6.) Niet alle winkels zijn al open. Sommige zijn afgesloten door stalen rolluiken. Ook constructies! (Zie foto 7.) Knipperende lampen zijn eigenlijk niet interessant. Die kunnen we zélf maken! ‘Ze zijn wél handig,’ zegt Minou. ‘Hoef je niet uit te kijken voor de tram.’ (Zie foto 8.)
Zwaarbewaakte klokken ‘Op het stationsplein worden de klokken constant door beveiligingscamera’s in de gaten gehouden,’ zeg ik, ‘want ze zijn bang dat ze stil gaan staan.’ De leerlingen zijn even aan het zoeken of het toch wel klopt wat ik zeg. Zijn de camera’s écht op de klokken gericht? Ogen gaan ten hemel en armen de lucht in, als ze me eenmaal doorhebben. (Zie foto 9 en foto 10 op pagina 22.)
Praxisbulletin.nl Dit artikel heeft een uitbreiding op praxisbulletin.nl. Daar zijn opgenomen: • Powerpoint van de wandeling, met suggesties voor de klas. • Extra wandeling: Straattekenen. Een rekenwandeling in Hilversum. (Auteurs: Ino de Groot & Steven Hopman.) • Kijk wijzer om je heen. Verkenningen in de schoolomgeving. (Artikel, waarin wordt uitgelegd hoe een stadswandeling is te organiseren. Auteur: Floor Koedam.)
21
9
11
22
‘Pas jij maar op! De politie ziet ook dat jij ons foute dingen leert!’ roept een leerling tegen mij. ‘Gaan we straks tegen de minister zeggen!’ roept een ander. De leerlingen weten dat we over het Binnenhof gaan. Op school is de meest attractieve wandeling op de kaart uitgezet. Daar kan het Binnenhof natuurlijk niet op ontbreken. En uiteraard hopen we ook een minister tegen het lijf te lopen. Of de digitale beelden van de bewakingscamera’s via kabels of via een zender naar het politiebureau gaan, weten we niet. Dat zullen we straks moeten uitzoeken. Gaan die beelden wel naar het politiebureau? Wie waakt er eigenlijk over de stad? Duiven houden in ieder geval alles in de gaten. (Zie foto 11.)
10
12
Techniek is overal! • Techniek • Stadswandeling
Geen van de leerlingen begrijpt mijn opmerking over ‘het opwinden van de klokken’. Ik probeer het uit te leggen. Bij het horen van ‘veer’ en ‘sleutel’ worden hoofden geschud. Ik weet, dat ik op een rommelmarkt nu een oude wekker op de kop moet zien te tikken. Dan kunnen de leerlingen straks gaan ontdekken over wat voor soort veer ik het heb. En dat veren energie kunnen opslaan, door ze op te winden!
Als je ze niet nodig hebt, dan zie je ze niet… We lopen er normaal gesproken gewoon langs en nemen al die apparaten langs de weg niet eens waar. Pas op het moment dat het geld op is, zoek je naar zo’n automaat. De handelingen gaan als vanzelf: pas erin, pincode intoetsen, bedrag aangeven, ja/nee drukken voor het wel/niet willen van een bon, pas uitnemen, geldklep gaat open en je pakt de briefjes… We hebben het over de werking van de geldautomaat. (Zie foto 12.) Pincodes intoetsen en knoppen indrukken, dat snappen we wel zo’n beetje. Dat is iets elektronisch. De chipknip vullen (zie foto 13) ook. En het betalen van je parkeerplek bij de parkeermeter (zie foto 14 op pagina 23) gaat ook met elektronica. Maar het tellen van het geld, dat is een ander verhaal. Want honderd euro kan op veel manieren uit de klep van de geldautomaat komen. Hoe weet zo’n machine nu, dat hij niet de verkeerde briefjes geeft?
13
15
16
17 18
Als je weet, zie je het
14
Vlak voor de Nieuwe Kerk op het Spui lopen we langs een internetwinkel. (Zie foto 15.) Pong, de eigenaar, zegt het in het Chinees. Het klinkt als ‘yin te wang’. “‘Wang” staat voor “net”. En wat ervóór staat, is een klankomzetting,’ doceert Pong. We kijken wat vervreemd en zien dan pas de karakters op de ruit. ‘Echt,’ zegt Tonie, ‘ik zag alleen “internet” op de ruit staan, maar niet de karakters.’ Pong richt met zijn Chinese klanken de waarneming. ‘Op de ruit staat zoiets als “Chinees internetcafé”,’ vertaalt Pong. Juliette grijnst, met haar mobiel in de hand. ‘Kijk,’ zegt ze, ‘de vertaling van “internet” in het Chinees!’ Praxisbulletin jaargang 30 • Nummer 10 • juni 2013
19
We staan voor de Nieuwe Kerk. Ik scan de QR-code en lees vanaf mijn scherm. (Zie foto 16.) Chantal kijkt verbaasd. ‘Waar heb je nu een foto van gemaakt?’ vraagt ze. Ze weet niet dat dat vierkantje met al die blokjes een QR-code (Quick Response-code) is, die ik kan aflezen. Ze ziet het vierkantje niet. En zo moet je ook maar net weten, dat de tekening op de muur een plattegrond voorstelt natuurlijk… (Zie foto 17.)
De schoonheid van simpel Er is een beroemd graf op het kerkhof. Het graf van Spinoza. ‘Geen geschiedenis vandaag, mees!’ hoor ik roepen. Ik houd mijn mond, om daarna onmiddellijk bij een hek stil te staan. Ik kan over internet, mobiele telefoons en vertaalmachines alleen in grote lijnen vertellen hoe ze werken. Details moet je mij niet vragen, terwijl de leerlingen dat juist wél doen… Ik houd meer van de simpele oplossing: techniek in zijn volmaaktheid. Kijk nu eens gewoon naar zo’n hek of zo’n poort. De haak, om de poort
23
20 21 ‘Er zijn wel
erg veel bliksemafleiders op het Binnenhof, mees!’
Bronnen • youtube.com. • wikipedia.org. • translate.google.nl. • Hanno van Keulen, Talenten ontwikkelen met wetenschap en techniek, lezing 19.11.2009, Universiteit Utrecht, Centrum voor Onderwijs en Leren. • Joke van Leeuwen, Een halve hond heel denken. Een boek over kijken, Querido’s Uitgeverij BV, Amsterdam/ Antwerpen, 2008. • Peter H. Reynolds, De stip, Lemniscaat, Rotterdam, 2008.
24
22
open te houden. (Zie foto 18 op pagina 23.) Simpel! De naalden op een vensterbank, om duiven weg te houden. Vernuftig simpel! Het blok beton, dat een hek niet alleen rechtop laat staan, maar het ook flexibel inzetbaar maakt. (Zie foto 19 op pagina 23.) Simpeler kan niet! Een draaideur (zie foto 20) is briljant in simpelheid: de kou blijft buiten, de warmte blijft binnen en een dief kun je tussen de deuren vangen (en gevangen houden), als er tenminste een slot op de deur zit. De glazen winkeldeuren (zie foto 21), die opengaan als je er vóór staat… Simpel! Niets meer dan een ‘oog’, dat reageert op het moment, dat ik in het vizier ben, door een motortje te laten draaien… Kijk, daar houd ik nu van!
Moet je alles weten? We naderen het Binnenhof. Onder een tentje zien we een wirwar van kabels. (Zie foto 23.) Voor internet, denken we. Glasvezel voor snel dataverkeer. We weten amper waar we over praten en tegelijkertijd kunnen we ermee uit de voeten. We weten gewoon, dat glasvezel snel Techniek is overal! • Techniek • Stadswandeling
internet mogelijk maakt. Of er écht glas in de kabel zit? Dat weten we nu weer niet. Maar… moet je alles van de motor van een scooter (of een auto) weten, om er op (of in) te kunnen rijden?
Binnenhof Er staat een politieauto. Er lopen een paar bewakers rond, met oortjes in hun oor. Er staat een ijskraam. En er loopt een verdwaalde toerist. En wij rennen met z’n dertigen over het binnenplein. Een paleis voor graaf Willem II. De graaf heeft het paleis nooit af gezien. Hij zakte in 1256 door het ijs in Friesland. ‘Was er toen al een Elfstedentocht, mees?’ We zien geen koningin, geen ministers, geen staatssecretarissen, geen politici! Wél zijn er opvallend veel bliksemafleiders op het Binnenhof! (Zie foto 22.) De werking van die bliksemafleiders snappen mijn leerlingen wel. We hebben veel gezien, ervaren, ontdekt en proberen te begrijpen. Want wat bleek? Techniek is overal!
23
