Teaching technologists how to act. Docenten krijgen volgend jaar minder tijd om hertentamens

TUDELTA.18

DELTA. 18 21-06-2012

Deze week week Deze in Delta Delta in

weekblad van de technische universiteit Delft

Not so handy

01

De droom van Alan Turing

SCIENCE: 04

INTERVIEW: 10

NIEUWS: 03

INTERNATIONAL: 07

Onderwijsplannen op een rij

Teaching technologists how to act

REPORTAGE: 12 Tijd voor thorium

Resten Owee naar voedselbank Bakken vol eten en drinken verdwenen er tijdens de Owee 2011 in de vuilnisbak. Nieuwe maatregelen moeten dat komende ontvangstweek voorkomen. SASKIA BONGER Wat een foto allemaal teweeg kan brengen. Tijdens een reportage over de nieuwe eerstejaars studenten stuitte Delta in augustus 2011 op het Owee-festivalterrein op vuilnisbakken vol brood, boter, eieren, beleg, fruit en melk. Sommige verpakkingen waren nog dicht, andere waren wel aangebroken, maar nog bijna vol. Ton van Schie, oud-voorzitter van de Delftse Voedselbank en tegenwoordig voorzitter van Voedselbank Haaglanden reageerde in een ingezonden brief met verbijstering op de foto’s. Hij schreef dat de voedselbank het eten en drinken graag had willen hebben. Waarop het Owee-bestuur erop wees dat de voedselbank een jaar eerder

Zo zullen de aankomende eerstejaars studenten straks minder eten en drinken vinden in de maaltijdkratten geen interesse had, iets wat Van Schie vervolgens weer niet herkende. De studenten vonden tegelijkertijd dat de verspilling te groot was. Toenmalig Owee-penningmeester Roy van Kuijk zei het bizar te vinden wat er weggegooid moest worden. “Dat is telkens weer een probleem, waar we ieder jaar over nadenken.” Hij zou zijn opvolgers wijzen op het probleem en op de interesse van de voedselbank. Het huidige bestuur werkt nu aan maatregelen waarvan het verwacht dat die verspilling zullen voorkomen. Zo zullen de aankomende eerstejaars studenten straks minder eten en drin-

ken vinden in de maaltijdkratten die ze dagelijks door de Owee-organisatie krijgen uitgereikt. Als ze meer eten willen, of ander beleg, moeten ze daarvoor waarschijnlijk naar een buffet. Daarover lopen nog gesprekken met leverancier C1000. Owee-voorzitter Martijn Bijmolt laat weten ook nog met de supermarkt in gesprek te zijn over de samenstelling van de maaltijdkratten. “Het wordt niet heel karig, maar het idee is dat studenten sneller kiezen voor nog een boterham met pindakaas dan dat ze speciaal voor wat jam naar het buffet lopen.” Ook het aantal gezamenlijke eetmomenten is dit jaar iets teruggebracht. Was er ooit iedere dag ontbijt en lunch voor iedereen, inmiddels is dat anders. Op maandag is er alleen een lunch en op woensdag en donderdag alleen een brunch. De dinsdag is nog de enige dag in de Owee met ontbijt en lunch. Het Owee-bestuur verwacht dit jaar ongeveer 2500 deelnemers aan de ontvangstweek. Zij vormen 250 mentorgroepjes en ieder groepje krijgt bij iedere maaltijd een krat. Het gaat dus grofweg om 1250 maaltijdkratten. Dat daarvan niet alles op zal gaan, ligt voor de hand. Bijmolt: “Het is erg onzeker hoeveel mensen hun kratten ophalen en wat ze dan opeten.” Daarom staat dit jaar dus wel de voedselbank klaar. Die kan alle gesloten verpakkingen meenemen en uitdelen aan mensen die te weinig geld hebben om iedere dag boodschappen te doen. Zelfs voor de aangebroken verpakkingen is nu een oplossing gevonden. De stichting Perspektief, die in Delft en omstreken dak- en thuislozen opvangt, heeft niet te maken met de strenge regels voor voedselbanken en wil het eten graag hebben.

De finale van het kampioenschap ‘loodrecht omhoog fietsen’, afgelopen dinsdag bij Werktuigbouwkunde. Zestig teams van eerstejaars studenten werktuigbouwkunde namen het tegen elkaar op in de finale van de jaarlijkse ontwerpwedstrijd. Dit jaar moesten de studenten een fiets bouwen die langs een kabel verticaal omhoog beweegt. De student in het gele shirt bereikte het snelst een hoogte van twaalf meter en won de competitie. (Foto: Sam Rentmeester) www.vertikaalfietsen.nl

Hertentamens 2013 sneller nakijken Docenten krijgen volgend jaar minder tijd om hertentamens van augustus na te kijken. Dat biedt eerder uitsluitsel over het bindend studieadvies en afronding van de bachelor. Sommige docenten voorzien problemen. Het college van bestuur heeft besloten de hertentamens van 2013 te vervroegen van eind augustus naar de tweede week van augustus. Docenten moeten ze uiterlijk de vrijdag van de week na het hertentamen hebben nagekeken. Nu geldt nog een nakijktermijn van drie weken en hebben studenten pas eind september hun definitieve bindend studieadvies (bsa). Docenten blijken niet op de hoogte te zijn en reageren wisselend. Een docent bij Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek - die niet met zijn naam in de krant wil - voorziet problemen. “Wij hebben hier enorm grote hoeveelhe-

den studenten en weinig docenten. Wij hebben onze rust ook nodig.” Er bestaan volgens deze docent wel plannen om het vak te verschuiven naar eerder in het kwartaal, maar nu voorziet hij met 440 eerstejaars en lage slagingspercentages een opkomst van 200 tot 300 studenten. “Een stand-by inzetten kan, maar augustus is de vakantieperiode.” Jan Anne Annema, docent bij Techniek, Bestuur en Management, noemt

Wij hebben onze rust ook nodig problemen ‘onzin’. “Als je het van tevoren te horen krijgt, kun je er rekening mee houden. Je moet het tóch een keer nakijken en ik vind dat dat sowieso snel moet. Er is altijd wat te regelen.” Docent drinkwater Peter de Moel van Civiele Techniek en Geowetenschappen voorziet voor zichzelf geen problemen, maar wel bij anderen. Die zouden volgens hem tussentoetsen en werkstukken mee kunnen laten

tellen voor het tentamen. Hij noemt deze maatregel in vakantietijd ‘een beetje onzin’. “Nu dwing je docenten plotseling weer om dingen te bedenken en creëer je nog meer werk. Dit is een knutselmaatregel.” Volgens Erik Tempelman, docent bij Industrieel Ontwerpen (IO), zou niet een bsa-eis leidend moeten zijn, maar datgene wat didactisch het best is voor studenten. Zij zouden tentamens na vijf weken moeten herkansen in plaats van na de huidige tien bij IO, omdat dan de stof minder is weggezakt. Het zou volgens René van Egmond, universitair hoofddocent bij IO, een oplossing zijn als docenten te horen krijgen welke hertentamens ze als eerste moeten nakijken. Het liefst zou de TU herkansingen vóór de zomervakantie houden, zegt beleidsmedewerker Niek Graafland. “Dat doen ze in Rotterdam. Daar heb je tot in de derde week van juli herkansingen. Er zit bij de TU heel weinig ruimte in het programma. Je zou een week kerstvakantie moeten opofferen of de extra onderwijsweek in mei-juni moeten cancelen. Lastig.” (CvU)

DELTA. 18 21-06-2012 www.delta.tudelft.nl @tudelta [email protected] www.facebook.com/ tudelta

delta online Huren De huurprijzen van studentenkamers stegen afgelopen jaar niet met 12,5 procent, maar met 2,8 tot 3,5 procent, valt af te leiden uit de Nationale Studenten Enquête. www.delta.tudelft.nl/25371

Bijsluiter Alle studievoorlichtingsfolders moeten een ‘bijsluiter’ krijgen. Als universiteiten en hogescholen daar niet uit eigen beweging voor zorgen, zal het ministerie hen daartoe dwingen, zegt staatssecretaris Zijlstra. www.delta.tudelft.nl/25368

Onderzoeksraad Zal er ooit een wereldwijd fonds voor wetenschappelijk onderzoek komen waar de beste wetenschappers een beroep op kunnen doen? Zo ja, dan is de kiem ervan afgelopen maand gelegd. www.delta.tudelft.nl/25366

Studiefinanciering Nu het Europese Hof heeft besloten dat de Nederlandse regels voor meeneembare studiefinanciering discriminerend zijn, is de vraag of de regeling wel kan blijven bestaan. www.delta.tudelft.nl/25353

Prestatieafspraken De universiteiten hebben hun ambities voor de komende jaren bekendgemaakt. Ze willen veel meer studenten binnen redelijke tijd een diploma laten halen. Door het onderwijs te verbeteren, maar ook door zwakke studenten sneller weg te sturen. www.delta.tudelft.nl/25355

Discriminatie Nederland moet de regels voor studiefinanciering in het buitenland aanpassen, oordeelt het Europese Hof van Justitie. Volgens de rechters is er sprake van verkapte discriminatie. www.delta.tudelft.nl/25351

Topsectoren Binnen de negen topsectoren zijn er straks er te veel organisaties en ‘regieclubs’ die de kennisinnovatie proberen te bevorderen. Daar is de kenniseconomie niet mee gediend, waarschuwt het Rathenau Instituut. www.delta.tudelft.nl/25352

Problemen Eén hogeschool zat in de financiële problemen, maar minister Van Bijsterveldt zei niet welke. Het blijkt de antroposofische Hogeschool Helicon te zijn, die in januari ophield te bestaan. www.delta.tudelft.nl/25365

nieuws/column

02

Indianenverhalen

Excellentie

Banken die woningcorporaties geen geld meer willen lenen; nieuwbouwprojecten die daardoor niet doorgaan. Dit nieuws stond vorige week onder meer in dagblad Trouw. Zou studentenhuisvester Duwo, die veel nieuwbouwplannen heeft voor Delft, daar ook mee te maken krijgen? “Indianenverhalen”, reageert directeur Jan Benschop. “99 Procent van de financiering van woningbouwprojecten zit niet bij banken als ABN Amro. Heel veel krediet komt van de Waterschapsbank en de Bank Nederlandse Gemeenten en zij verstrekken ons gewoon geld.”

Uitblinkers in onderwijs verzamelen zich donderdag 21 juni bij Lijm & Cultuur voor de Dag van de Excellentie, een initiatief van Science Guide en het Siriusprogramma (‘excellentie in het hoger onderwijs’). Het programma begint met een bezoek aan het Majorana-lab. ’s Middags is er een lezing van Harvard-experts en rondetafelgesprekken over verbetering van opleiding van docenten.

bit.ly/NhKytg

Capital S

De Groover Soulband Capital S, afgelopen zaterdag tijdens het Groover Jazztival op Mekelweg 10. De elfkoppige formatie is geschikt voor elk feestje waar gedanst moet worden. Nummers van James Brown en de Tower of Power worden afgewisseld met zwoele nummers van Marvin Gaye en Amy Winehouse. Het festival is een initiatief van Groover, de Delftse studentenjazzvereniging. (Foto: Sam Rentmeester)

www.grooverjazz.nl

‘Delft delft het onderspit’ Prof.dr.ir. Han Vrijling zal tijdens de Van Leeuwenhoeklezing zeggen waar het op staat: veel dijken in Nederland verkeren in slechte staat en hebben onderhoud nodig. Dat zal heel wat debat opleveren.

economie weer op gang komt. Maar het bestuur van Nederland lijkt zich tot het volk te wenden en te zeggen: waarom ga je dan op zo’n plek wonen en waarom ben je niet verzekerd?” Je legt als expert uit wat volgens de wetenschap de benadering moet zijn, maar de politiek besluit anders. “Het is niet chique om aan onderhoud te doen. Politici willen liever iets kloeks bouwen. Ik vrees dat er eerst een ramp nodig is. Het eindigt dan met een enquête met de vraag hoe het zover heeft kunnen komen.”

SASKIA BONGER U ligt wakker van de kwaliteit van de dijken in Nederland. “De toetsingsresultaten zijn de afgelopen vijftien jaar van matig naar steeds slechter gegaan. Eerst voldeed vijftien procent van de dijken niet aan de eisen, toen 23 procent en nu 33 procent.”

Han Vrijling: “Het is het lot van deze tijd, voor alle techniek: de politiek is er niet echt in geïnteresseerd. (Foto: Sam Rentmeester)

gaat met de dijken, zegt de staat niet ‘we doen er geld bij’, maar ‘we gaan minder vaak toetsen’.”

Betekent dat dat ze doorbreken bij hoogwater? “Als een auto niet door de apk-keuring komt, valt hij ook niet meteen uit elkaar. Maar de situatie is gevaarlijker dan we afgesproken hebben met elkaar.”

U geeft de Van Leeuwenhoeklezing met Theo Toonen, decaan van de faculteit Techniek, Bestuur en Management. Waarom? “Hij moet tegenwicht bieden tegen mijn eenzijdige mening.”

Hoe kan dat? “Onderhoud kost twee miljard euro per jaar, maar de staat trekt er maar één miljard voor uit. En nu de toetsingsresultaten laten zien dat het slechter

Het klinkt anders logisch: onderhoud plegen waar de dijken verslechteren. “Het idee dat af en toe een overstrominkje niet zo erg is, is inmiddels doorgedrongen tot de hoogste

intellectuele kringen. Wij als experts hebben in de Tweede Kamer ernstig gepleit voor meer onderhoud, maar de politiek heeft gekozen voor ‘meerlaagse veiligheid’. Dan investeer je deels in dijken, deels in ruimtelijke ordening en deels in redden en evacueren bij watersnood.” Waarom is dat een slecht idee? “Af en toe een overstrominkje is wél erg, dat zien we in het buitenland. Mensen moeten wekenlang hun huizen uit, omdat die onder de modder zitten. Bovendien duurt het een half jaar tot een jaar voordat de lokale

En dan zegt u: ik zei het toch? “En dat is dan ook zo. Delft delft het onderspit. Zie het Deltaprogramma: daar zitten heel weinig ingenieurs bij. Het is het lot van deze tijd, voor alle techniek: de politiek is er niet echt in geïnteresseerd. Daar komt bij dat de wetenschap tegenwoordig zijn eigen geld moet verdienen en daardoor moet zeggen wat de geldverstrekker wil horen, zoals dat de zeespiegel stijgt. Terwijl dat niet door de metingen wordt ondersteund. De wetenschap heeft haar imago van belangenloze knapperd verspeeld.”

Van Leeuwenhoeklezing, zondag 24 juni om 11.00 uur in het Science Centre. Toegang is gratis.

Smeets

Slimme slagzinnen Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid. Europa. Best Belangrijk. 100% Bob 0% op. Ja, de Nederlandse overheid is dol op slagzinnen die de mentaliteit van haar burgers moeten veranderen. Mij leek het altijd nog een heilloze onderneming, met die knullige sinterklaasrijmen en afzichtelijke alliteraties. Alsof iemand van mening verandert door zo’n campagne. Ik moest hieraan denken toen een vriend me laatst vertelde dat de houding tegenover langstudeerders zo is veranderd. Toen wij in de jaren negentig aan de TU begonnen, waren de tiendejaars de helden van de studievereniging. Ze hadden het hoogste woord bij het introductieweekend, wisten slimme oplossingen bij practica en kenden bij feestjes de meeste tradities (plus dansjes van een decennium eerder). We noemden ze liefkozend ouwe lullen en hoopten later net zo stoer te worden als zij. Mijn vriend studeert inmiddels weer (of eigenlijk nog steeds) en hij vertelde dat hij in deze tijd een heel andere houding tegenkomt. Hij studeert nu in Rotterdam en daar zijn studenten die te lang over hun studie doen de losers. Eerst dacht hij dat het misschien een verschil tussen Rotterdam en Delft was. Maar later bedacht hij dat de stemming vooral lijkt omgeslagen nadat de overheid fiks bezuinigde op de studiefinanciering. De regels zijn nu een stuk strenger dan vijftien jaar geleden en langstudeerders moeten tegenwoordig veel meer zelf betalen (als ze al niet door een bindend studieadvies weggestuurd zijn). Studenten vinden de ouwe lullen nu maar sukkels. De gave studenten zijn nu de ouderejaars die vrijwel nominaal door hun studie lopen.

Dat lijkt op een andere mentaliteitsverandering in de afgelopen jaren. Tien jaar geleden waren de rokers op feestjes de interessante figuren: nonchalante bohemiens die met een sigaret tussen hun lippen over het leven en literatuur discussieerden. Ik vond het wel eens jammer dat ik daar niet bij hoorde. Maar sinds het rookverbod zijn de rokers eerder een soort stumpers. In een fijn restaurant moeten ze tussen de gangen door naar buiten rennen, om onder een treurig afdakje snel een sigaretje te nemen. Op feestjes staan ze op het balkon, terwijl de regen tegen de balustrade zwiept. En de niet-rokers kijken medelijdend toe, met een glas wijn over leven en literatuur discussiërend. De overheid kan de houding van het volk dus blijkbaar wel veranderen, maar dan vooral met beleid en niet met suffe slagzinnen. Tenminste dat dacht ik, tot ik hier met een andere vriend over praatte. Hij zei dat die slagzinnen nodig waren om ervoor te zorgen dat de burgers het nieuwe beleid zouden accepteren. Vijftien jaar geleden was een rookverbod er nooit doorgekomen en werd je uitgelachen als je zei dat studenten voortaan binnen vijf jaar moesten afstuderen. Op de een of andere manier moet de tijd rijp gemaakt worden voor de beleidsverandering. En wie weet zijn slagzinnen daar wel heel geschikt voor. Dus misschien komt het ooit nog wel eens goed met meisjes en techniek, enthousiasme voor Europa en alcoholvrij rijden. Ionica Smeets is TU-alumnus (wiskunde), wetenschapsjournalist en onderzoeker bij Publiek Begrip van Wetenschap in Leiden.

DELTA. 18 21-06-2012

nieuws

SER

03

Bellen (1)

TU-alumnus ir. Wiebe Draijer wordt per 1 september voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER). Draijer studeerde tussen 1983 en 1989 werktuigbouwkunde in Delft. In 1990 ging hij werken bij McKinsey & Company, waar hij tegenwoordig directeur is. Draijer volgt Alexander Rinnooy Kan op, die wordt gezien als één van de machtigste mannen van Nederland. De SER is één van de belangrijkste adviesorganen van de regering, en een onderdeel van het Nederlandse poldermodel omdat werkgevers en vakbonden er samenwerken. De invloed van de SER is

echter tanende. In april zei Piet Hein Donner daarover in NRC Handelsblad: ‘Als in de krant staat: binnen de SER functioneert het overleg niet meer, dan is de politieke reactie: nou, dan kunnen we maar beter zonder die SER. Dat vind ik zorgelijk. Juist in deze economische zware tijden, nu je ergens op moet kunnen terugvallen, moet je de instituties niet ter discussie stellen. Volgens Donner “heb je anders op den duur geen houvast meer en wordt alles een kwestie van politiek”.’

Bellen (2)

Wordt bellen voor TU-medewerkers duurder of goedkoper nu ze van provider IPact moeten overstappen naar XS4ALL? Die vraag is niet eenduidig te beantwoorden, zegt Vincent van Croonenburg van de dienst ict. “Het hangt af van je belpatroon.” Binnenlands bellen wordt één cent per tik duurder, maar internationaal bellen wordt goedkoper. Bellen naar mobieltjes gaat ongeveer 18 cent per minuut kosten. Wat dat nu kost, is niet bekend. Onderling bellen blijft net als bij IPact gratis en bellers worden straks nog steeds per seconde afgerekend. De modem van XS4ALL

maakt (gratis) internetbellen mogelijk met een gewone Dect-telefoon, maar dat kan alleen als de ontvanger van het telefoontje op dezelfde wijze belt. De ongeveer 2500 TUmedewerkers die gebruikmaken van gratis ADSL en telefonie van de TU Delft, moeten vanaf 1 juli binnen drie maanden overstappen naar XS4ALL. Daarvoor moeten ze een afspraak maken. Een monteur komt dan aan huis de nieuwe modem installeren.

De lokale vakbonden aan de TU zijn blij met het nieuwe contract met XS4ALL. Vice-voorzitter Fred Veer denkt dat de service zal verbeteren. Ook de snelheid van het internet gaat omhoog. Hij vreest alleen dat IPact tijdens de overgangsfase van drie maanden kopje onder zal gaan, waardoor TU-medewerkers thuis zonder telefoon en internet komen te zitten. Volgens IPact zal dat niet gebeuren, omdat tien tot vijftien procent van de inkomsten van de TU Delft kwamen. Het bedrijf zegt gewoon overeind te zullen blijven.

Stem voor of tegen de basisbeurs Zal een nieuw kabinet de langstudeerboete weer afschaffen? Moet je alvast afscheid nemen van je basisbeurs? Dat is mede afhankelijk van de politieke partij waarop je stemt. De belangrijkste onderwijsplannen op een rij. MARIJKE DE VRIES (HOP) Er was het afgelopen jaar veel rumoer onder studenten. Na de stormachtige invoering van de langstudeerboete waagde inmiddels demissionair staatssecretaris Zijlstra zich aan het afschaffen van de basisbeurs voor masterstudenten.

‘Het leenstelsel zal mensen niet koud op hun dak vallen’ Tanja Jadnanansing (PvdA) Zo ver kwam het niet. Het kabinet viel en het wetsvoorstel verdween grotendeels in de prullenbak. Alleen het ovreisrecht werd in juni op de valreep ingekort van zeven naar vijf jaar. Maar of het daarbij blijft is de vraag. Na de verkiezingen zal er onderhandeld moeten worden over een regeerakkoord. En wie de voorlopige verkiezingsprogramma’s bestudeert, ziet dat een flink aantal partijen de basisbeurs wil afschaffen. De VVD was altijd al voorstander van een leenstelsel, net als D66 en GroenLinks. De PvdA twijfelde even, maar schaart zich er nu ook definitief achter. Over de details zijn ze het nog niet helemaal eens. VVD en D66 willen

de terugbetalingstermijn verlengen van vijftien naar twintig jaar, zodat studenten meer tijd hebben om hun hogere schuld af te lossen en de overheid ook daadwerkelijk wordt terugbetaald. PvdA en GroenLinks vinden dat een eventuele restschuld na vijftien jaar moet worden kwijtgescholden. GroenLinks wil de afbetalingsregels versoepelen en krijgt daarbij wellicht steun van D66, dat dit overweegt voor beroepen waar veel vraag naar is. Maar niet iedereen wil een leenstelsel: als het aan SP, CDA, CU en SGP ligt blijft de basisbeurs in ieder geval in de bachelorfase behouden. Dat geldt ook voor de aanvullende beurs. Geen enkele partij wil daar vanaf. Staatssecretaris Zijlstra (VVD) had vergevorderde plannen om de regels voor een aanvullende beurs te verscherpen: studenten die hebben gebroken met hun ouders of van wie de ouders onvindbaar zijn, zouden hem niet langer krijgen. Maar of dit in het VVD-programma terechtkomt, is nog niet duidelijk. GroenLinks wil de aanvullende beurs juist verhogen en de regels versoepelen zodat meer studenten ervoor in aanmerking komen. Op de christelijke partijen na, willen ze allemaal de langstudeerboete afschaffen. Al komt daar in vrijwel alle gevallen een leenstelsel voor in de plaats. Alleen het CDA en de SGP staan nog achter de boete van drieduizend euro voor studenten die meer

‘Met straks 900 duizend studenten moet de eigen bijdrage omhoog’ Anne-Wil Lucas (VVD) dan een jaar studievertraging oplopen. En dan is zo’n langstudeerboete toch goedkoper, dan het inleveren van de beurs voor uitwonenden à 3200

Broederstrijd

De start was weliswaar sloom, maar dinsdag bewees de Velox2 opnieuw razendsnel te zijn. Bij de Nieuwe Waterweg raceten oud-wereldkampioen schaatsen en bestuurder van de ligfiets Jan Bos en zijn broer Theo Bos (sprinter bij de Rabo-ploeg) over een vier kilometer lang parcours. Hoewel Theo een snelle start maakte op zijn racefiets, werd binnen een kilometer al duidelijk dat Jan de strijd met gemak zou winnen. De tijd werd echter geen wereldrecord. (Foto: Sam Rentmeester)

euro per jaar. De SP wil als enige zowel de langstudeerboete afschaffen als de basisbeurs behouden.

‘Een studieschuld moet niet tegen je worden gebruikt’ Boris van der Ham (D66) Een oproep van werkgevers om bètaen technische studies gratis te maken, blijkt gehoor te vinden. De PvdA wil het collegegeld voor een aantal technische studies helemaal afschaffen. Het CDA wil niet alleen het tarief voor bèta’s verlagen, maar bijvoorbeeld ook voor leraren- en zorgopleidingen. De SGP op zijn beurt ziet meer in het verstrekken van beurzen aan de beste bètastudenten. Opleidingen waarmee geen droog brood te verdienen valt, wil het CDA iets duurder maken, terwijl GroenLinks het collegegeld voor alle studies juist met vijfhonderd euro wil verlagen. Het lijkt er niet op dat de recente inperking van het ov-reisrecht door

een nieuwe regering ongedaan wordt gemaakt. Alleen SP en PvdA zijn daar voor. GroenLinks wil één jaar aan het gereduceerde reisrecht toevoegen, zodat studenten in zowel hun bachelor als hun master kunnen uitlopen zonder verlies van ov-kaart. Meer animo is er om tweede studies weer tegen het normale collegegeldtarief aan te bieden. D66 en SP zijn warm voorstander, net als de PvdA. Maar VVD, CDA, GroenLinks en SGP zijn tegen. De VVD wil geen ‘spijtoptanten’ bekostigen die ‘bij nader inzien’ nog een ander studie gaan doen. Groen-

‘Opbrengst leenstelsel naar beter onderwijs en lager collegegeld’ Jesse Klaver (GroenLinks)

het lage collegegeldtarief kunnen worden gevolgd. CDA en VVD zijn nog steeds enthousiast over hun topsectorenbeleid, al mag fundamenteel onderzoek volgens

‘Het leenstelsel is een schuldenstelsel’ Jasper van Dijk (SP) de partijen niet vergeten worden. Het CDA wil daar ook echt de portemonnee voor trekken, net als SP, SGP, D66 en de PvdA. Die laatste twee willen dat de FES-gelden (aardgasbaten) weer aan onderzoek worden besteed. De SP hoopt er honderd tot tweehonderd miljoen euro voor vrij te maken. En GroenLinks stelt dat de focus verlegd moet worden naar fundamenteel onderzoek: “We moeten ons niet blindstaren op toepasbaarheid.”

Links en de SGP zouden het wel willen, maar vinden het op dit moment te duur. Premasters moeten van GroenLinks en het CDA wel gewoon tegen

Basisbeurs of leenstelsel

Langstudeerboete terugdraaien

Technische studies gratis

OV-reisrecht terug naar zeven jaar

Aanvullende beurs

Verhoogd Meer geld voor collegegeld tweede studies fundamenteel onderzoek

VVD

leenstelsel

ja

nee

nee

behouden/ versimpelen

zo laten

CDA

basisbeurs in bachelor

lenen in masterfase

nee

goedkoper maken

nee

behouden

zo laten

ja

PvdA

leenstelsel

ja

ja

ja

verhogen

afschaffen

FES-gelden terug

SP

basisbeurs

ja

nee

ja

behouden

afschaffen

100-200 miljoen

D66

leenstelsel

ja

nee

nee

behouden

afschaffen

FES-gelden terug

GL

leenstelsel

ja

collegegeld alle studies 500 euro omlaag

naar zes jaar

verhogen en voor meer studenten

zo laten

nee

CU*

basisbeurs

?

?

?

behouden

?

?

SGP

basisbeurs

nee

nee, beurzen

nee

behouden

zo laten

ja

PVV*

?

?

?

?

?

?

?

* De PVV wilde niet meewerken aan dit artikel, de ChristenUnie had geen tijd. © HOP

misschien

DELTA. 18 21-06-2012

science

opinion please

04

Pulling a bacteria’s tail With their improved magnetic tweezers, Kavli Institute researchers at Professor Nynke Dekker’s lab can measure torques at a molecular scale. Jos Wassink DNA has been the molecule of choice for most demonstrations of magnetic tweezers. Now that the instrument works reliably, researchers imagine they may also measure the force in the rotating tail of certain bacteria, called flagellates, and measure the power of their molecular outboard engines. Just as an example. The ‘classic’ magnetic tweezers were developed in the Paris ENS lab in 1996, where Professor Nynke Dekker then worked as a postdoc. The instrument had a millimetre-sized but strong permanent magnet that attracted magnetic beads attached to DNA strings. The DNA fragments were about 7 micrometers long, the beads a micron across. If you turned the magnet, beads would follow. This allowed

Xander Janssen at the improved magnetic tweezers. (Photo: Tomas van Dijk)

one to manipulate single molecules hence the name. Amazing as the achievement was, it did leave room for improvement. Kavli researcher, Dr Jan Lipfert (AS), won a Veni grant in 2009 for his proposal to advance the tweezers’ technology. In 2010 he presented a version in which the torque could be measured, but pulling force and torque were still coupled. In the 2012 version, that dependence has been overcome.

If you turned the magnet, beads would follow

Train station lock down

The new eMTT tweezers still feature a tiny permanent magnet that pulls up the magnetic beads and the DNAmolecules attached to them. But this time, the torque is applied by the electromagnetic field (hence the ‘e’ in eMTT) of two sets of Helmholtz coils. They create a homogenous, horizontally-orientated magnetic field that

For the last five years the Dutch railway company, NS, has been struggling with the implementation of gates at Dutch train stations. So far 36 train stations have the glass gates, which can only be opened with a OV-chipkaart used to travel by train. The doors however always remain open. The NS wanted to close the gates within a year after implementing them. That was five years ago. Last week the Dutch newspaper, NRC Handelsblad, called it a ‘Poortjesdrama’ (Gate drama). One of the reasons that the NS is so unsuccessful is due to the fact that many train stations are used as passageways to get to another part of town. At Leiden CS for example the train station connects the city centre with several university buildings. The local government is against sealing off the station with gates and has summoned the NS to remove them. The NS holds to its original plan, however. “It’s ridiculous that NS won’t change its plans. Train stations should be accessible for people who use it as a passageway. The passages should be public space that’s not only used by travellers. In the 1990s, many train stations, like Amsterdam Bijlmer, were built especially as a passageway,” says assistant professor of Urban Design, Stefan van der Spek (Architecture). He wrote a dissertation on train stations as connectors. The NS doesn’t want to let go of the gates at Leiden, because it wants 90 per cent of the passengers to pass through a closed gate during travelling. Leiden is essential to meet that target. “There’s nothing wrong with setting targets, but there is always the risk of perverse effects: reaching the target might become more important than reaching the goals behind the targets,” says professor of Transport Policy, Bert van Wee (TPM). Prof. Van Wee is not against the gates: “I think we should take all pros and cons into account. Advantages are a probable decrease in the number of fare dodging, pickpockets and homeless people at stations. Disadvantages are the already mentioned difficulties with the passageway, less liveliness at the station, especially early in the morning and at night, and it probably means less income for shops, and it takes more time for passengers to reach the train.” Van der Spek emphasizes that NS should find another way to ensure that the gates do not completely seal off a train station: “Many stations are also shopping malls, passageways and transfer points of trams and buses. The NS control everything on and around the station. They make the train the most important part of the train stations and seem to forget that there are other interests as well. This is wrong.” Prof. Van Wee and Van der Spek stress that the NS should have recognized the interests of all parties involved, like shopkeepers, local governments and passengers. “Instead of just implementing the gates,” says Prof. Van Wee. “I plea for an evolutionary approach: to experiment at a train station and study the consequences.” The NS strives to close the gates this year, but no one knows for sure if they will manage to finally pull it off. “They’ve been trying to close them for five years; it’s clear that the introduction of the gates and the OV-chipkaart takes much longer than expected. I wouldn’t call the NS naïve, but I do think they have been too optimistic in setting goals with respect to the planning.” (RV)

can be rotated at will. The currents through the coils are directly related to the torque applied on the bead and the molecule. This set up, built by postdoc Dr Xander Janssen, allowed the group to quantify the torque at which a DNA molecule buckles: about 30 pico Newtonnanometre. Yes, tiny indeed. The buckling can be seen in any piece of string you wind up: after a while (30 turns in the case of DNA string) it will curl around itself and shorten drastically. Prof. Dekker and her group were among the first to show the predicted effect in a single DNA molecule and to quantify it.

dx.doi.org.10.1021/nl1301330h

Into the deep Predicting how deep a submarine can dive is like reading tea leaves. Or better, it was. John MacKay developed a new technique to predict when the vessel will collapse. Everyone is holding their breath. Squeaky noises. The hull will collapse if the vessel dives much deeper. 7 mega Pascal, 8 mega Pascal… And then an ear deafening ‘Bang!’ “This is how my experiments went at first; the models were completely torn to pieces,” says John MacKay, who during his PhD research destroyed about 50 scaled submarines (made in Holland) of about half a meter in length in a pressure chamber. “The explosions were so violent that I couldn’t use the strain gages – or any other instrumentation attached to the model - anymore. I quickly decided to fill the models with mineral oil, which absorbs some of the energy.” MacKay, who will defend his thesis at 3mE on 28 June, performed his experiments at DRDC, the research and development arm of the Canadian Ministry of Defense. His goal: to develop a methodology with which one can predict more accurately when submarines will collapse. His doctoral research was part of a collaborative project by the Canadian Department of National Defence (DND) and the Netherlands

“Deeper!” “I don’t zink we can.” (Still from the movie Das Boot)

Ministry of Defence. The conventional technique to predict the pressures submarines can withstand results in a margin of error of 20 percent. So, you may for instance think that you can dive up to 1 kilometer deep, while in fact your hull

‘This is how my experiments went at first; the models were completely torn to pieces’ will collapse at 800 meters. Needless to say, narrowing down the error is no unnecessary luxury. MacKay believes that the conventional technique – which involves analytical buckling equations, empirical design curves and simple numerical models – is terribly outdated. “The designers of submarines are conserva-

tive and are lagging behind. Computing power has grown exponentially, allowing for the use of finite element analysis instead,” says the researcher, who himself used finite element (FE) analysis. “With FE one can accommodate the complex geometry, material, imperfections and structural response of real hulls, and one can assess the consequences of in-service damage due to, for example, collisions or corrosion.” With his method, MacKay found that he narrowed the margin of error down to 10 percent. For landlubbers, this may not sound very reassuring. According to MacKay, though, “it’s a step in the right direction.” (TvD)

DELTA. 18 21-06-2012

science

05

short news science

Spaciousness

Architect and TU Professor Dick van Gameren has been awarded the best building award 2012 for his project Villa 4.0. Prof. Van Gameren totally transformed a twice renovated dull bungalow in Naarden near Hilversum. He introduced a corridor connecting the spaces and replaced ‘introvert walls’ by large glass facades. By doing so he ‘replaced the horizontalness with dramatic spaciousness,’ said the jury. The award, organized by the Dutch architects’ society BNA, had 309 competitors and was presented in Amsterdam. (Photo: Marcel van der Brug)

Homage

Sea level

Rail research

For his ground breaking work on bio robotics and bio mechatronics, Prof. Frans van der Helm (3mE faculty) will be honoured as Simon Stevin Meester 2012 as of October this year. Or so the initiator of this important homage in the Dutch engineering field, research funding agency STW, announced this week. Perhaps more importantly, Prof. Van der Helm will also receive half a million euros to continue his work.

When the ice melts, the local sea level rise depends on more things than the amount of water added. Changes in gravity, the reaction of the Earth’s surface and rotation play a role, too. Geophysicist and TU lecturer, Dr Bert Vermeersen, will join maritime research institute NIOZ (Texel) to improve their sea level estimates, both past and future. He will stay on the island during lecturefree periods at the TU.

Railway infrastructure manager Prorail has called in Delft researchers to help solve some of its malicious problems. Delft rail experts, material researchers, risk analysers - to name just a few –participating in this so called ‘Intelligent Rail Infrastructure’ programme received 2 million euros to investigate how vibration effects the quality of rails, to develop better metals to build rails with, and to investigate the effects of technical malfunctions and delays on the train time schedules.

Not so handy

There are good prostheses but they are either still just prototypes or exorbitant in price, like this electronic ‘Prodigit’, which costs over seventy thousand dollars. (Photo: Touch Bionics)

Hand prostheses for adults haven’t improved for over two decades, or so a group of researchers from Delft and Groningen found. Tomas van Dijk

Smit (MSc), the first author of the article. Tom Chau, an upper limb prosthesis expert at the Holland Bloorview Kids Rehabilitation Hospital in Canada, who investigated the use and abandonment of upper limb prosthesis over a period of 25 years, says he’s not surprised. “There is not that much research being done in this field. There are good prostheses but they are either exorbitant in price or still just prototypes.” “Our findings show that there is room for improvement”, says Smit. Improving the hands is something the Delft biomechanical engineers would like to take on themselves. They are old hands in this field (pardon the pun). The group has been working on bodypowered prosthetic hands for children since 1967. However, making prostheses for children and for adults are different things, Smit explains. “The different parts of the prostheses do not scale up the same way.” “We want to investigate how we can make the mechanisms within the prostheses for adults more efficient – we might for instance reconsider the pivoting points.” These last decades millions have been invested, according to Smit, in the amelioration of electrical prostheses. “These prostheses are commercially much more interesting. Yet despite these investments the electrical hands are slower and heavier than body powered prostheses.”

proposition

The aphorism that you’re best of with an old hand (a synonym for veteran) can’t ever have been more spot on. Tests show that the best performing body-powered hand on the market today is the so-called Sierra hand prostheses, which dates back to 1945 and has hardly changed since. This is one of the conclusions of a team

of researchers from TU Delft and the University of Groningen. They published their article (‘Efficiency of voluntary opening hand and hook prosthetic devices: 24 years of development?’) earlier this month the Journal of Rehabilitation Research and Development. The researchers tested nine bodypowered prostheses - prosthetic devices you control by moving your shoulder – and then compared the pinch forces and the required activation forces with results from similar tests done in 1987 by researchers from the Hospital for Crippled Children in Texas. “We found that the hand models that are most commonly used haven’t improved for at least two decades,” says biomechanical engineer, Gerwin

graduate

The most significant discoveries in history happened unexpectedly or by accident. This means that the one who makes thorough research plans, does not expect to discover something great. ‘Trapping of Sediment in Tidal Estuaries’, PhD-thesis by Alexander Chernetsky, (Faculty of Civil Engineering and Geosciences). (Illustration: Auke Herrema)

Karina Simane: “I guess you can only grow if you face some challenges.” (Foto: Sam Rentmeester)

Adventure in Vietnam Difficult challenges and unexpected opportunities are classical building blocks of any adventure. Karina Simane (30) experienced this herself during her Strategic Product Design master graduation project, for which Simane travelled to Vietnam to study the practice of industrial design in the designated area. Not so much her research findings, but the research experience itself turned out to be most memorable. Simane: “Just doing the research on my own, finding the path, deciding which way to go… I guess you can only grow if you face some challenges.” Educated in the faculty of Industrial Design, Karina Simane was presented with the opportunity to do her project in Vietnam. She was allowed to define her own direction, and she felt inspired to look beyond the typical prejudices that Europeans have about Asian designers - not creative and copycats. What was interesting to her is how Vietnamese designers ‘really are’: “What do they think and what kind of barriers are they facing” In order to find out what their way of working out comprises, Simane began conducting interviews with local designers. This, however, presented some unexpected difficulties. In addition to their lack of the English language, cultural factors played a role as well. The Vietnamese designers felt they were required to satisfy Simane with their answers, but not necessarily to be honest. One example is that one cannot ask negative questions. If Simane asked about problems, the designer would answer that there are no problems. Simane: “You have to phrase the questions differently. Maybe: what kind of challenges do you face?” The cultural differences also provided some other surprises. Getting the interviews was not easy, due to the fact that Simane did not previously know the designers. Personal relationships are important and must be built up over time, only then would the local designers start to feel comfortable. Simane: “You cannot just go there, take the interview, and then just say ‘thank you and goodbye’. It’s better to keep in contact and write an email once in a while. This relationship is very important.” She is still in contact with the designers today. After the research, Simane devised three solutions to improve difficulties in the working situation of Vietnamese designers. These concepts seemed to successfully address the needs that are actually present with the designers. But once again, cultural differences proved to be an obstruction, and even though the concepts were appreciated, there were still some difficulties with implementation. She concluded that collaboration with the locals is indispensable. Nevertheless, she was positive about her adventure in Vietnam: “Difference in culture is challenging, but a lot of things can also be learned from that. I learned a lot of things.” (DV)

DELTA. 18 21-06-2012

international students

06

The search year The zoekjaar offers international graduates a chance, but at a price: one year of relatively low professional wages. GUNJAN SINGH Often after the completion of their MSc programmes, many international students want professional experience, seeking to work in the Netherlands. But non-EU citizens are not automatically granted permission to work here without first possessing EU work permits. This is when the so-called ‘zoekjaar’ (or ‘search year’) comes into play. The Dutch government grants search year visas to non-EU international students who have completed higher education studies, allowing them to stay and search for jobs in Netherlands for one year after graduating. Many students apply for search years

http://me

and then look for jobs or internships, with some finding the search year experience easy, while others struggle to land dream jobs. Ajith Sridharan, an Indian and recent graduate of faculty of Aerospace Engineering, is currently in his search year, which he thinks is a win-win situation for students and employers, as students looking to acquire new skills benefit, as do employers looking to save money through cheap labour. Sridharan says he’s working to gain

The ability to work from home and flexible work hours experience and build his skills, so he doesn’t care if employers take advantage of the situation, adding that if he continues working in the same firm, he will ask for a valid compensation accordingly. For Chandra Pudiatje, a Industrial

Design Engineering graduate, the search year experience was a mixture of worries and hopes, faith and support. The Dutch company she worked for during the search year helped her get her kennismigrant (foreign resident) visa from IND. Pudiatje was working as an independent consultant, which she enjoyed, and for which she was remunerated at a standard daily rate. When there was a vacancy in the company she applied, but before she could be officially hired her search year tenure ended. She was having trouble with the IND regarding her foreign resident visa, but fortunately her company came to the rescue and she was granted her foreign resident status. Due to Dutch laws, it’s easier and more profitable for companies to hire international students with search year status than to hire international staff from outside Netherlands. Companies have to pay minimum of 26,000 euros annually when hiring students with search year status, but considerably more when hiring international staff from abroad. Sumit Sachdeva, a biochemical engineer and now PhD candidate, says that even though the job application process takes time, search year provides enough time to find decent jobs. But at times companies do seem to exploit the search year status of the students. Companies try to hire students through consultancies instead of hiring directly, and these consultancies hire students for maximum one-year contracts. Some students, like Novi Rehman, utilise the search year to gain higher ground. Rehman, a 2010 graduate from Indonesian, used her search year to bridge the gap between her graduation and waiting for her German work permit to be approved. Having a search year visa made her transition less complicated. While some graduates have negative search year experiences, Rehman believes the search year still works as a “ticket” to stay and land work in Europe. It’s a choice to make: if you take search year, the possibility is 50-50, but if you don’t, it’s zero.

(Cartoon: Raghuveer Ramesh)

Srividhya Srinivasan, from India, is an MSc student at the faculty of Architecture. (Photo: webcam)

“It makes me realize how old I am when I have to talk about the effect of computers and internet on my life. My initial experience with the computer was at my mother’s office: I’d wait for the lucky Saturday when I get the big air-conditioned computer room all to myself. Half a day of pacman and nibbles projected on the wall was worth the trouble of finishing all my homework by Friday evening. And look where we are now,” Srividhya reminisces. “I was one of the first in my school to have a home computer. It finally paid to have an older sister in the house, as she did the hard work of convincing my parents. It came equipped with an 8 GB Hard drive. Today my USB stick is 16 GB,” she says, smiling. “After the first few weeks of yahoo and ICQ chats, you finally started to explore the real internet world. It helped me in always being one-up on my assignments during school days. Today I cannot imagine an hour without the internet. It’s almost like I have a parallel e-existence. I’ve grown to use the internet more for the ‘information exchange’ that it facilitates. I started blogging many years back. I like sites like poem-hunter and similar blogs which encourage everyone to share their thoughts. Being a designer, I’m in search of inspiration all the time. Sites like archdaily and dezeen keep me updated with recent designs and technological developments in the architecture and design field. I also love politics and current affairs. More than just reading the news from the different websites, I’m interested more in the analysis/critique you can find on the internet. With the elections in the United States, what better than Jon Stewart to end the day with. Internet makes the world so much more accessible. Google reader is a Godsend, helping you to be regularly updated on the feeds from so many interesting blogs, articles and analysis on all ranges of topics without having to spend much time on browsing. And of course the many file share websites that gives me access to millions of books, TV series and movies. I hope the anti-piracy laws are sensible, because otherwise the internet would be nothing. Finally, it would be unfair to finish without thanking the many chefs and other enthusiastic cooks who share their recipes online. I cannot count the many emergency situations they’ve helped avoid.” (RR) My favorites: earthsky.org opensimsim.net deseen.com

coffeewithanarchitect.com sanjeevkapoor.com vahrehvah.com whatay.com

malone

More than Facebook ‘likes’ required I heartily applaud the efforts by Said Idoum, Malcolm Brown, and others to get more competition in campus food service. I used to work for Sodexo, so I’ve seen the company run one of its sites from the inside. It’s a terrible firm that has a history of charging high prices for low-quality food around the world, paying dismal wages to its employees, and doing everything it can to keep employees from unionizing (these are particularly big issues where the state does not represent workers as well as in Europe). It takes a disgusting approach towards providing ‘food’ by turning the art of cooking into something for the assembly line, using ingredients that could come from anywhere, and where low cost is the only real criterion. The entire business model relies on taking a situation where competition is natural and benefits the customer – food service – and creating a monopoly by appealing to decision makers, like university and prison administrators, who won’t actually end up having to eat the food. It’s these monopolies that allow Sodexo to function the way it does, because competition would destroy it. And it will not allow these monopolies to be taken away without a fight. It’s true that there have been nine boycotts of Sodexo at uni-

versities worldwide, but this is out of hundreds of universities the company serves, and these boycotts were to pressure the company on specific issues, like employee salaries and benefits. I’m not aware of any university group that has gotten a monopoly contract cancelled. In fact, according to its website, Sodexo retains 94% of its customers each year, demonstrating just how locked in a customer becomes once a contract is signed. Because Sodexo has been playing its game for a very long time, it will require a larger commitment than liking something on Facebook. It’s great that the specific goal of getting more competition in food service on campus has been staked out, because that gives the movement some focus. But I was worried when I read the Delta article on the matter that Idoum and Brown haven’t seemed to be networking with any other groups on campus, such as the Delft International Student Society or the student government and faculty student societies, which are organizations already set up to facilitate change on campus. This would be a good next step, and can provide the issue with needed momentum, which is the biggest challenge to any change from students on a university campus.

What will happen over the summer? Is anyone staying on campus to continue working on the issue of Sodexo? How many people interested in this now will even be back next year? How many people can take time from their studies to make sure they save a bit of cash on food? My guess is that this will not be a priority for many students, because even though the situation is far from ideal, bad food at high prices is not as important as exams for most of us at TU Delft. This is an issue that should be taken up not just by passionate students, but by groups like faculty student societies, which have members devoted full-time to improving the university experience. Idoum and Brown have clearly demonstrated that the passion for change to food service on campus is there, but focusing that passion long enough to enact change will be a challenge. I wish them the best of luck. Devin Malone, a recent MSc graduate in industrial ecology, is from Anchorage, Alaska.

DELTA. 18 21-06-2012

international students

07

‘Writers need to embrace multiculturalism’ Theatre and acting classes can offer technical students great benefits in their private lives and careers, says Claudia Nagaro, a theatre teacher at TU Delft’s Cultural Centre.

at conferences with a live audience. Most students come in very meek and shy, and I’ve seen real transformations into powerful actors and confident people in their daily lives.”

HARISH RAMAKRISHNAN Claudia Nagaro, originally from Peru, has taught theatre classes at TU Delft since 2008. After some experience directing plays and television back in Peru, Nagaro came to study theatre in Utrecht in 1997. Her most recent play, ‘Humpty Dumpty Sat on a Wall’, a composition of four plays in the absurdist style, premiered at the Cultural Centre last week. Who are your inspirations? “I’m immensely inspired by Tom Stoppard, the English playwright, and Dries Verhoeven, from the Dutch theatre scene. I’m inspired by Stoppard’s view of the ridiculousness of life and Dries’ quirky world view.” Describe your experience of teaching theatre to TU Delft students? “I’ve found many students who are very shy and reserved, not confident, as compared to the ones who come to study in a theatre school, who are an arrogant lot. In a way, I prefer a blank slate, students who don’t carry any baggage, so that I can fill them with a passion for theatre. The students and I have a very non-studentteacher relationship, and we create plays together. I’ve made friends for life with students here, and have so

Claudia Nagaro: “I’ve seen real transformations into powerful actors and confident people in their daily lives” (Photo: Harish Ramakrishnan)

many good memories of teaching the TU’s very receptive students. I’d say I actually prefer technical students to theatre students.” What is your approach to teaching students with little experience and from different cultural backgrounds? “Again, most students who come to learn aren’t very confident, but very much open to change and learning. They’re forced to get out of their comfort zone, and they grow with the production. The cultural diversity is something I really love about working with TU Delft students. Each one has different strengths, eccentricities, accents and dynamics, which is what ultimately makes the characters and the play itself.” Can theatre lessons benefit students in their daily lives and careers? “Of course. I had a student who participated in my productions come up to me and thank me for the confidence the classes instilled in him for talking

How can the TU’s Culture Centre better benefit from the great influx of international students from so many different cultures? “The Culture Centre could invest more in keeping such activities alive and tap into this multicultural aspect of TU Delft students. There’s a huge international community here and there should be more activities and events for them. The Culture Centre could for example also pay the teachers better, so to retain them and improve the standard of the activities they organize. My contract ends this month, and I won’t be back to teach at TU Delft in September. I hope the theatre courses don’t die out with my exit.” What is the potential for multi-cultural, English-language plays in the Dutch theatre scene? “Sadly, the Dutch theatre scene is saturated with boring Dutch plays for the elite. This needs to change. Writers need to write for the common people, embrace the multiculturalism, multilingualism of today and adapt to this. There are few theatre groups which do plays in English in the Netherlands today. For example, the theatre group I’m working with right now, ‘Medea 78’, is producing a multicultural play that hardly sold in the Netherlands, but is sold out for our tour in Germany next month.” Claudia Nagaro can be reached at [email protected]

thesis of the week

Inspiration for better products Theses, love them or hate them, they’re an inescapable fact of international MSc student life. This week’s featured thesis embraces ‘Cradle to Cradle’ thinking. Merel Segers is an MSc student in industrial ecology & science communication. Her thesis project helps Dutch designers better incorporate sustainability. “My thesis project is advice and research for the Professional Association of Dutch Designers (BNO: Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers), and asks the question of how to best support Dutch designers in the field of sustainable product design. Through interviews and creative sessions with different designers, I’m examining how to best design a portal on the BNO website to support sustainable development in the Dutch design world. “After the interviews and creative sessions, I made a prototype website

incorporating the best ideas. The site gave specific examples of sustainable product designs by real designers, and showed the process of how the designer incorporated sustainable thinking into the design. The site also lists steps that can be used to arrive at a more sustainable design, such as ‘consult with users’ or ‘incorporate cradle to cradle thinking,’ etc. I tested the site with four designers,

‘Reports just sit in drawers collecting dust’ and videotaped them using the site, so I could see how they behaved. I got feedback from them afterwards. “It was interesting to see that the two experienced designers, with 10 to 15 years of experience, thought the site wasn’t detailed enough: they wanted the site to tell them which materials are most sustainable and who can supply them these materials. But the less experienced designers really loved the site because it showed them

that prominent designers were working to incorporate sustainability into their products, so it was inspiring and showed the process of arriving at more sustainable designs, which is very helpful for new designers. “This means though that I must either figure out how to change the site, so it has appeals to designers with different amounts of experience, or accept that it’s a tool best used to help new designers. “It’s really frustrating that so many nice thesis reports get written, and after so much time and effort the reports just sit in drawers collecting dust. I actually wanted to stop designing after I finished my bachelor’s degree, because I felt there wasn’t much room for sustainability in the existing design world. But designers are a very creative group of people, and everyone has products in their lives, so it’s a group that can really affect change. I’m hoping my tool will be a part of that!” (DeM)

news in brief Cockroaches outsmart robots A Dutch science writer wrote an intriguing book about one of the founding fathers of artificial intelligence: Alan Turing. One-hundred years after Turing’s birth, Mols investigated what became of his dream of approaching human intelligence by robots. Mols concludes that computers are good at precisely those tasks at which humans fail (computation, precision, memory) and viceversa (orientation, motoric scales and social agility). The best way forward for AI is the combination of human and computer skills, Mols argues. See the full article elsewhere in Delta.

Back to thorium There might be a way to get rid of long-living nuclear waste, and producing energy while doing it. The answer is the thorium reactor: a reactor type that was demonstrated in the early days of nuclear energy, but that was set aside for the uranium reactor, since the latter produced more plutonium for warheads. The time seems ripe for a return of the thorium reactor, RID researcher Dr Jan-Leen Kloosterman argues. See the full article elsewhere in Delta.

New phone service Is making telephone calls more or less expensive now that IPact provider must switch to XS4ALL? Not an easy question to answer, says Vincent van Croonenburg, of the ICT department. “It depends on the calling plan.” National phone calls are 1 cent per minute more expensive, but international calls are cheaper. Calling mobile phones cost around 18 cents per minute. As with IPact, calling shared numbers is free and callers are later charged by the second. The XS4ALL modem allows for (free) internet calls with a normal Dect-telephone, but it is only possible if the receiver of the call also calls in the same manner. Starting in July, the approximately 2500 TU Delft staff member that use the free ADSL and telephones from TU Delft must switch to XS4ALL.

Waste not Boxes full of food and drink where thrown in the trash at the end of the Owee 2011. New regulations are in place to prevent this from happening again. The new first-year students will find less food and drink in the lunch packets they receive daily from the Owee organization. The food parcels are provided by C1000 supermarket. The number of group dinners will also be reduced this year. The Owee commission expects about 2500 students to participate this year, divided in 250 mentor groups.

Water emergency During his Van Leeuwenhoek lecture, Professor Han Vrijling will state than many dikes in the Netherlands are in a poor state and need maintenance. “Maintenance cost 2 billion euros per year, but the government only allocates 1 billion euros. And now test results have shown that the dikes are getting worse, but the government does not say ‘we will put more money in’, but rather ‘we will conduct tests less often’. The idea that it’s not so bad if once in a while a flood occurs has now spread up to the highest intellectual circles. We, as experts, have pleaded before Parliament for more maintenance, but the politicians have opted for ‘multi-layered security’. That means you then invest partially in dikes, partially in spatial planning and partially in the rescue and evacuation operations during a flood.”

TEDxBinnenhof On Monday June 25th, Professor Yao-Hua Tan will present a talk at TEDxBinnenhof in The Hague. On this ‘catwalk for innovation’, 10 inspiring speakers will present their innovative idea. On many locations in the Netherlands and the rest of the world, viewing parties are organized, where through a simulcast connection TEDxBinnenhof can be viewed together. In Delft, the Energy Club will host one of these parties.

New academic year The theme of this year’s opening of the academic year will be, ‘Imagine the future – the new way to learn and study’: the future of education is unimaginable without ICT. The keynote speaker is Neelie Kroes, vice-president of the European Commission. Also, the three finalists of the ‘Future learning’ contest will present their outlook on future university life. The student finalists are, Hildo Bijl (MSc Control & Simulation – AE), Veronika Heidegger and Alexandros Christodoulou (MSc Building Engineering – Arch.) and Wouter Verbeek (MSc Systems and Control – 3mE).

DELTA. 18 21-06-2012

lifestyle

08

Rondlopen door het nieuws Het NOS achtuurjournaal is vernieuwd. Wetenschappers op het gebied van design and emotion van de faculteit Industrieel Ontwerpen werkten mee aan de restyling. MARTINE ZEIJLSTRA Wie op zondag 27 mei naar het NOS achtuurjournaal keek, was even verbaasd. Presentatoren Sacha de Boer en Rob Trip zaten niet langer aan een tafel, maar liepen rond in een groot decor. De journaalitems verschenen achter hen op een enorm beeldscherm in plaats van op een smal stukje muur naast hen, zoals een dag eerder nog wel gebeurde. De presentatoren stonden letterlijk midden in het nieuws. “Het NOS-journaal wil een gids zijn die met beide benen in de wereld staat. Ze willen de huiskamer de wereld in trekken en de kijker het nieuws meer laten beleven”, zegt ir. Steven Fokkinga. Hij was samen met dr.ir. Pieter Desmet van de faculteit Industrieel Ontwerpen betrokken bij de nieuwe vormgeving. De makers van het NOS achtuurjournaal begonnen hun eigen denkproces over een nieuw format en een nieuw decor in 2011. Ze deden bij Fokkinga inspiratie op. Ze vroegen hem, samen

met een architect en een reclamemaker, om zijn visie te geven op het journaal. Fokkinga’s visie sprak de televisiemakers aan. Fokkinga: “Het probleem van het journaal is dat internetnieuws veel sneller is. En voor verdieping van het nieuws lezen mensen kranten.” “Maar het journaal heeft als voordeel dat het heel goed bewegende beelden kan gebruiken om het nieuws begrijpelijk te maken”, vult Desmet aan. Concreet komt de visie van Fokkinga en Desmet erop neer dat nieuws meer een beleving moet worden en de presentator geen schoolmeester is die de beelden duidt, maar een gids die de kijker meeneemt. Beelden moeten het verhaal beter onderstrepen en elk

’De beelden nemen je mee de context in nieuwsverhaal moet anders in beeld worden gebracht, vinden Desmet en Fokkinga. “Bij intieme onderwerpen kan dat door de presentator meer in beeld te laten komen. En bij rampen kunnen ze het volledige scherm gebruiken, zodat de presentator middenin de ramp staat en je het vuur op de muur achter hem ziet vlammen”, zegt Fokkinga. “Door het item zo prominent op het grote scherm te brengen snap je als kijker hoe omvattend en heftig een ramp is. Je maakt het

goed invoelbaar”, zegt Desmet. Positief nieuws van een museumopening kan bijvoorbeeld met fellere kleuren worden gebracht, zegt Fokkinga. En bij rampen is het mogelijk de lichten te dempen om meer duidelijkheid te geven aan de kijker over het soort nieuws dat in beeld wordt gebracht, vinden de ontwerpers. Maar voor de NOS is dat een stap te ver. Ze willen items niet letterlijk in een ander licht zetten. Andere ideeën voor de restyling nam de NOS wel over. Een goed voorbeeld van hun visie zag Fokkinga onlangs terug in een journaalitem over de Oekraïense politica Joelia Timosjenko. “Rechts van de presentator was zij te zien in haar tijd als politica, daarna werd uitgezoomd en zag je haar ook links van de presentator. Maar nu zat ze in de gevangenis. Dat gaf het contrast goed weer. De beelden onderstreepten nog eens extra wat de presentator vertelde over haar leven.” De uitzending van 14 juni over plofkippen en kiloknallers, was ook zeer geslaagd volgens de ontwerpers. Fokkinga: “In het begin van het item staat de camera dichter op presentator Rob Trip, waarbij de achtergrond volledig wordt ingenomen door een foto van rijen vlees in de supermarkt. Daardoor krijg je als kijker meteen een idee van de omvang van de vleesindustrie. Vervolgens gaat de camera wat naar achteren, en zie je links van Rob Trip beelden van spelende varkens. Dan wordt meteen duidelijk waar het volgens de nieuwe wetgeving naar toe moet en het contrast tussen de twee beelden is helder. De beelden nemen je mee de context in.” Sinds de nieuwe vormgeving is ingevoerd, kijken Desmet en Fokkinga met een ander oog naar het nieuws. “Ik keek achteloos naar het nieuws”, zegt Desmet. “Ik dacht altijd dat het om de inhoud ging. Ik realiseerde me niet hoe groot de invloed van de vorm van het nieuws is. Maar de vorm maakt wel degelijk uit hoe je het nieuws beleeft.” Fokkinga: “Ik was blij verrast dat onze wetenschappelijke methodes ook toepasbaar zijn op het journaal.”

time out

Wijntje aan het water

Massaal opgezette happenings langs je heen laten gaan, betekent natuurlijk niet dat je helemaal niks moet doen. Terwijl heel Nederland zich dit weekend stort op gigantische publieksevenementen, is er een heel scala aan kleinschalige happenings; precies goed voor een luie zondag die je toch ook weer niet helemaal weg wilt gooien. Tuurlijk, je kunt een bootje huren in de Biesbosch met je liefje, of gewoon een terrasje pakken. Maar het perfecte compromis tussen drie podia met herrie en een verslapen zondag in je nest, zijn de Zomerzondagen in het Park bij de Euromast. In je tas: een kleedje en een fles rosé (of twee). Op het menu: zomerse muziek, verrassende theatervoorstellingen en vooral veel ontspanning. Hang je voeten in de vijver, vouw een professioneel geknutseld hoedje van papier en je bent al die festivals allang vergeten.

De als eerste geplaatste Michiel Kuyper slaagde er tijdens het Obvius Open tennistoernooi niet in om Erik van Beek van Delftse Hout te verslaan. (Foto: Sam Rentmeester)

Op de finaledag van het Obvius Open tennistoernooi was het droog, zonnig en warm, al stond er een wat lastige wind op het sportcentrum. In de hoogste categorie van het herenenkel verloor de als eerste geplaatste clubfavoriet Michiel Kuyper in twee sets van Erik van Beek (2-6, 2-6). In de hoogste damesenkelfinale had Kuypers clubgenote Margriet Nieuwenhuis verrassend weinig moeite met de veel sterker geachte Tess Poot die zij met 6-4 en 6-2 naar huis stuurde. Intussen greep bouwkundestudent Daan Spijkers met zijn beachvolleypartner Emiel Boersma in twee recente wereldbekerwedstrijden definitief naast een plaats in de opgeschoonde internationale top-16 die Olympische kwalificatie zou opleveren. De hoop is nu gevestigd op de vrijdag in Turkije van start gaande Continental Cup, een landenwedstrijd waar Nederland een tweede startbewijs zou kunnen veroveren voor Boersma/Spijkers. “De week daarna is de laatste kans in Moskou. Ik zie het met vertrouwen tegemoet”, aldus de optimistische Spijkers. De nationale damesacht, met roeisters Sytske de Groot en Chantal Achterberg van Proteus in de gelederen, is wel verzekerd van Olympische deelname, maar presteerde zondag op de laatste wereldbekerwedstrijd in München teleurstellend. Halverwege lag de boot nog tweede, maar na twee kilometer kwam zij als vierde binnen, ruim drie seconden achter winnaar Canada. Lichtpuntje was het minimale verschil van 0.4 seconde met nummer drie, Groot-Brittannië. De acht won door dit resultaat het wereldbekerklassement, maar zal hard moeten werken om in Londen een serieuze gouden medaillekandidaat te zijn. Het beste nieuws kwam van het duo Arnoud Greidanus (Proteus) en Joris Pijs. Hun zilveren race was een welkome opsteker voor het WK voor niet-olympische nummers in Plovdiv, half augustus. Daar start ook Ryan den Drijver van Laga, als stuurman van de lichte acht. Diens verenigingsgenoot Conno Kuyt en Proteeër Bart Lukkes streden in München met de lichte dubbelvier tot 500 meter voor de finish voor de prijzen, maar grepen in de eindsprint naast een podiumplaats. “Een zeer leerzame race, de knikkers moeten gegrepen worden op het WU23”, interpreteerde de dienstdoende verslaggever op de site van Proteus. WU23 is het wereldkampioenschap onder 23 jaar dat in juli plaatsheeft in Litouwen. In Groningen troefde Laga afgelopen weekend tijdens de Martini Regatta Proteus af met het behalen van vijf ‘blikken’ tegen vier voor de Delftse tegenpool. De winst van de eerstejaars damesacht werd het meest bejubeld. (JT) Tips? [email protected]

De NOS nam een aantal ideeën van IO over voor de restyling van het journaal. (Foto: Stefan Heijdendael)

Stel, je bent brak van het IO-festival en hebt geen zin in de Parade, Parkpop en andere grootschalige festivals rond Delft. Dan pak je toch gewoon een picknickmandje in?

sport

Nou ja, behalve misschien de Dag van de Architectuur dan, ook komend weekend. Maar ook die kun je op z’n zondags aanpakken, en gewoon in Delft. In het kader van het thema voedsel wandel je op zaterdag langs historische en actuele plekken die van betekenis zijn voor voedsel in de stad. De Waag bijvoorbeeld, en de Koornbeurs. Zondag fiets je langs eetbare tuinen. En mocht je toch nog een beetje puf hebben om aan je carrière te denken: zaterdag presenteren Delftse architecten zich op het Agathaplein en stellen hun bureaus open voor publiek. Kan nooit kwaad eens een kijkje te nemen en een praatje te maken natuurlijk. Drink er meteen een honingwijndrankje bij van bijenhoning uit de botanische tuin, laat je inspireren door de met ‘buikwinkeltjes’ rondwandelende studenten van Hogeschool InHolland vol innovatieve, eetbare producten uit de regio, en hap toe. (JH)

Zomerzondagen, elke zondag tot en met 8 juli in het Park bij de Euromast. www.zomerzondagen.nl Dag van de Architectuur, op zaterdag 23 en zondag 24 juni. Voor het Delftse programma: www.designindelft.nl

Stephan

DELTA. 18 21-06-2012

lifestyle

09

Oranjepet af, feestmuts op Nog 28 uur, 3 minuten en 52 seconden. De organisatoren van het dertigste IO-festival tellen de seconden af op hun website, maar ben jij niet ook wel héél hard toe aan een feestje na afgelopen zondag?

Heer in het (trein)verkeer Je ov-jaarkaart kan je de liefde van je leven opleveren. Als je haar ook nog wilt behouden, download je deze twee apps.

Jorinde Hanse Ja, het staat er echt: Lola Kite, in hoogsteigen personen op de Bermuda Stage bij Industrieel Ontwerpen, vrijdag. Met muziek ‘girls can dance to and boys can dream to’. Vlak naast De Kraaien, ongetwijfeld het hoogtepunt van het IO-festival. De faculteit weet hoe ze een feestje moet organiseren, want de twee publiekstrekkers passen naadloos in een verder ook heel aardige programmering, met onder anderen I am the law, Carnival en RipTidE. Wat een feest weer: pak het een beetje fanatiek aan en studeren aan de TU betekent dat je praktisch nooit meer een peperduur festivalkaartje hoeft te kopen voor buiten Delft - bijna alles is in eigen huis te vinden. Het Zomerfestival, BK Beats, Wolpop – en dan is er ook nog het niet TU-gerelateerde maar wel Delftse festival Westerpop. Weinig universiteiten waar zo veel zó grootschalig te feesten valt. Toch weet het IO-festival zich prima te onderscheiden, met een indrukwekkende aankleding – daar ben je tenslotte IO’er voor -, een lekker dansbare programmering en vooral een relaxte sfeer. “Het festival is pas geslaagd als iedereen het naar zijn zin heeft”, aldus Janne de Hoop (20), derdejaars IO en vanuit het

apps

Met een kleine tweeduizend bezoekers noemt het IO-festival zich het grootste jaarlijkse studentenfestival van Nederland. (Foto: Sam Rentmeester)

i.d.-bestuur betrokken bij de organisatie van het festival. “Maar vooralsnog is het festival elk jaar uitverkocht. Dit jaar hebben we 1600 kaartjes, en het lijkt erop dat die er gewoon weer allemaal uit gaan.” Een naam die de faculteit al dertig jaar hoog houdt. Het festival viert dit

Creativiteit ontmoet techniek in een explosie van kleuren jaar haar zesde lustrum, en dat betekent dat er in de week voorafgaand aan het festival al van alles te doen was. Een workshop van Geert Jonkers van De Staat bijvoorbeeld, waarin een groep TU-studenten afgelopen maandag een muziekmachine ontwierp zoals De Staat die zelf op het podium heeft staan. Het ontwerp van de TU’ers speelt tijdens het festival. Ook is er een expositie over festivaldesign op de faculteit. Daarin zijn niet alleen de ins en outs van decorbouw te zien, maar bijvoorbeeld ook alles wat komt kijken bij het ontwerpen van muntjes, bekers en bewegwijzering voor festivals. En dat alles onder het festivalthema ‘Industries Ignited’. “Een combinatie van het industriële en een explosie

van kleuren, waarmee wíj het festival decoreren”, volgens De Hoop. “Een thema waarin het creatieve en het technische aspect van industrieel ontwerpen samenkomen.” Wat de student betreft wordt het hoogtepunt van het festival de programmering in het i.d-Kafee. “Daar treden de wat kleinschaliger bandjes op, in een heel intieme sfeer.” Nu alleen de bewegwijzering nog even afmaken, anders weet niemand het te vinden. De festivalcommissie is al de hele week van acht uur ’s ochtends tot tien uur ’s avonds in de weer om het festival op tijd opgebouwd te krijgen. “Hartstikke gezellig hoor”, zegt De Hoop, “we ontbijten samen, nemen alles door voor die dag en verdelen de taken. We zijn echt met z’n allen aan het werk.”

IO-festival, op vrijdag 22 juni van 21.00 tot 6.00 uur op de faculteit Industrieel Ontwerpen. Toegang: € 9,50 voor i.dleden, € 13,- voor studenten en € 15,- aan de deur. www.iofestival.com

Nergens een plek waar zoveel geflirt wordt als in de trein. Het is het bestaansrecht van de contactadvertenties in NS-magazine Rails en je zult versteld staan van hóeveel huwelijken ooit zijn begonnen op het spoor. In de app Treinverhalen kun je tweets volgen die mensen plaatsen in de trein. Je bent getuige van flirtations, observaties van medepassagiers en wat je verder maar kunt tegen- én kan overkomen komen in de coupé. Het handigste: je kunt er dus ook je eigen tweets plaatsen, om dat ene knappe meisje op de achterste bank mee uit te krijgen. Maar een echte heer is dat ook in het

I Drink Smart Leuk ***** Handig ***** Bediening ***** Prijs  € 0,79

Treinverhalen Leuk ***** Handig ***** Bediening ***** Prijs gratis

Platform: iPhone, iPod Touch en iPad Ontwikkelaar: Netwake GmbH Switzerland

Platform: Android, iPhone, iPod Touch, Tablet en iPad Ontwikkelaar: Tamara Houtveen

Naam: Jerney van Ooijen Functie: Secretaresse op de afdeling Telecommunicatie van de faculteit EWI Familierelatie: Dochter van Ylande Radoux

Naam: Ylande Radoux Functie: Roosteraar bij de faculteit Bouwkunde Familierelatie: Moeder van Jerney van Ooijen

familiezaken

verkeer, dus áls je haar dan eindelijk op de achterbank hebt, zorg dan dat je niet té beschonken bent. De app I Drink Smart helpt je daar misschien een handje bij, want de gulden regel van niet meer dan twee glaasjes gaat niet altijd op. Als je een hoog lichaamsgewicht hebt, of tussendoor stevig gegeten hebt, valt dat ene biertje vaak minder zwaar dan op de lege maag van een vrouw van 1,65 meter en 56 kilo. Handig dus als je het alcoholpercentage in je bloed kunt berekenen! Maar dacht je hiermee een handige rekentool gevonden te hebben om door de mazen van de wet te kruipen; forget it. De app is nog strenger dan de politie. Volgens de app zou een 22-jarige man van 1,84 meter en 76 kilo een uur en een kwartier na één biertje absoluut niet nog een biertje mogen als hij nog wil rijden. Nutteloos dus, helemaal als je ook nog een beetje een gezellige avond wilt hebben met je treinmeisje. (JH)

“Ik was Haagse en trouwde met een Delftenaar. Daarom ben ik een baan in Delft gaan zoeken. Dat was in 1976. Ik werd administratief ondersteuner van de commissie Roltrap, die voortkwam uit een soort opstand van het uitvoerend technisch personeel. Daarna kreeg ik een functie bij de opvolger van die commissie. Een paar jaar later stapte ik over naar Bouwkunde. Eerst bij de studentenadministratie, daarna heb ik andere functies gehad. Tussendoor, in 1981, toen Jerney werd geboren, ben ik een jaar gestopt. We komen elkaar in de werksfeer nooit tegen en lunchen maar heel soms samen. Dat ligt aan de afstand tussen Bouwkunde en EWI, waar Jerney werkt. Na het werk gaan we wel samen naar huis. Lopen naar het station en met de trein naar Rotterdam. Handig vind ik een te groot woord, maar het is zeker leuk dat Jerney ook op de TU werkt; we zijn toch een uur onderweg. Een minpunt dat we hier allebei werken, zie ik niet. Dat was het ook niet toen mijn schoonvader hier werkte. Aan het scheiden van werk en privé doen we niet. We zitten op verschillende faculteiten en op weg naar huis wisselen we uit hoe de dag is geweest. Een onderwijsinstituut is een prettige omgeving: jonge mensen, er gebeurt altijd wat. Maar we hebben ook genoeg andere onderwerpen.”

“Een collega van mijn moeder werkt bij EWI op de afdeling telecommunicatie. Daar hadden ze iemand voor één dag per week nodig. Ik studeerde elders en ben dat gaan doen als bijbaan. Toen ik afgelopen zomer afstudeerde, hadden ze iemand voor vier dagen per week nodig en ben ik gebleven. Het is leuk en geeft een financiële basis. We zijn elkaar hier nog nooit toevallig tegengekomen, wel spreken we af om samen terug naar huis te gaan. We spreken ook nooit af voor lunch of zo. Dat doe ik met anderen. Ik houd ook niet lang pauze. Mijn werk is druk. De TU Delft ken ik al mijn hele leven. Ik ging als kind mee met mijn moeder en merkte dan dat er een leuke sfeer was. Mijn doel lag hier niet – ik studeerde voor een creatief beroep – maar het liep zo. Toch heb ik niet het gevoel dat ik bij het bedrijf van mijn moeder werk. Omdat we samen reizen, bespreken we onze dag en die is op de TU. Dus gaat het vaak over de TU, maar we nemen het niet mee naar huis. Ik kan het anderen aanraden hier te werken of studeren. Het is hier levendig. En je hebt het internationale; je komt van alles tegen. Als je daar van houdt, is het hier leuk.” (EH)

Ylande Radoux (links) en Jerney van Ooijen. (Foto: Hans Stakelbeek)

DELTA. 18 21-06-2012

interview

10

DELTA. 18 21-06-2012

interview

11

‘Kakkerlak is slimmer dan robots’ Wetenschapsjournalist Bennie Mols schreef een boek over de grenzen van kunstmatige intelligentie. Hij zocht uit wat er terecht gekomen is van de ideeën van Alan Turing. Deze grondlegger van kunstmatige intelligentie werd honderd jaar geleden, op 23 juni, geboren. ren. Maar toen ik na iets meer dan vier jaar mijn natuurkundestudie af had, had ik nog twee jaar over en ben filosofie gaan doen als extraatje. Dat was leuk, maar ik wilde er niet in gaan werken. Toen heb ik me verder bekwaamd als onderzoeker met een promotieonderzoek.”

Jos Wassink Turing (1912) werd van zero tot hero, zegt Mols. Turing werd bekend vanwege zijn veroordeling voor homoseksualiteit en twee jaar later (1954) door zijn zelfmoord. Pas veel later werd bekend dat dankzij zijn inspanningen vele Britse levens gered waren omdat hij de geheime code Enigma van de nazi’s had weten te kraken. Daardoor kon de militaire communicatie onderschept worden. Daarnaast hebben Turings fundamentele ideeën over informatica richting gegeven aan de kunstmatige intelligentie. De Turingtest (kun je aan de hand van een conversatie uitmaken of je met een mens of met een computer tegenover je hebt?) is onverminderd geldig. “In zijn tijd, zeker toen hij veroordeeld werd, was hij niet de held die hij nu is. De waardering is pas laat op gang gekomen, mede omdat het werk dat hij in de Tweede Wereldoorlog heeft gedaan lang geheim is gebleven. Dat kwam pas in de jaren zeventig naar boven.” Is Turing een bekende naam voor de gemiddelde Nederlander? “Dat denk ik niet. Zelfs al vraag je het bij een middelbare school, dan zullen ze wel Newton, Einstein en Galileo kennen. Maar Turing niet, helaas.” Misschien verandert je boek daar nog wat aan. Waar kwam het idee vandaan voor dit boek over Turing? “Zoals veel mensen heb ik een lijstje met boeken die ik nog graag eens zou willen lezen. Heel lange tijd stond daar de biografie van Turing op: ‘Alan Turing, the Enigma’. Tijdens mijn studie filosofie in de jaren negentig heb ik een en ander over hem gelezen, ondermeer de Turing test. Sinds die tijd heb ik die biografie willen lezen, maar het kwam er alsmaar niet van. Pas in de zomer van 2010 kwam ik daar aan toe. Ik werd getroffen door het feit dat hij, in tegenstelling tot zijn tijdgenoten, al nadacht over de computer als een manier om het menselijk brein na te bootsen. Niet alleen om sommetjes mee te maken, zoals zijn meeste tijdgenoten over de computer dachten. Hij zag de computer als manier om er achter te komen hoe het menselijke brein werkt om hopelijk het menselijk brein te kunnen nabootsen. Daar werd ik echt door gegrepen. Zeker omdat ik de laatste jaren veel over hersenonderzoek heb geschreven. Toen ik zag dat 2012 het Turingjaar werd, nam ik me voor om na te gaan wat er terecht is gekomen van die droom van Turing.” Niks toch? “Nou…” Als ik één centrale boodschap uit je boek onthouden heb, dan is het wel dat computerintelligentie en menselijke intelligentie onvergelijkbaar zijn. Dus het idee dat je door een computer te bouwen meer begrijpt van menselijke cognitie, is een waanidee. “Ik ben blij dat je dat hebt opgepikt, want dat is mijn centrale boodschap. Maar ik moet erbij zeggen: er is niets mis mee. De computer kan moeilijke dingen voor ons oplossen. Alleen als je terugkijkt op zestig jaar kunstmatige intelligentie, heeft de computer niet voor een beter begrip van het brein gezorgd. Dat komt eerder uit de neuro- en cognitiewetenschap. En het ideaal om menselijke intelligentie na te bootsen, is nog heel ver weg. Ik denk dat zelfs Turing een aantal zaken enorm heeft onderschat. Zoals de hoeveelheid alledaagse kennis die je een computer expliciet moet bijbrengen en die kinderen spelenderwijs opdoen.” Je hebt het over de intelligentie van een mens die buiten bereik ligt. Ik denk dat zelfs de intelligentie van een vlieg nog niet geëvenaard wordt. “Dat klopt. Ik denk dat je kunt zeggen dat de intelligentie van een kakkerlak groter is dan het beste roboticasysteem van het Pentagon.”

En wat was je conclusie na vier jaar onderzoek? “Ik was blij het onderzoek gedaan te hebben, maar ik wist ook: ik ben meer een generalist dan een specialist. Als ik verder had gewild in het fysische onderzoek, had ik zeker tien, vijftien jaar verder moeten werken op de vierkante millimeter. Dat zag ik niet zitten. Bovendien voelde ik dat een oude passie boven kwam drijven, en dat was het schrijven. Ik wilde schrijven, maar wist niet wat. Ik heb zelfs een tijdje reisverhalen geschreven. Toen dacht ik: hoe kan ik twee passies combineren: schrijven en wetenschap?” Schrijven over wetenschap dus. “Precies. Toen heb ik een sollicitatiebrief geschreven naar Natuur & Techniek (nu NWT magazine, red). Ik had het geluk dat de toenmalige hoofdredacteur Roeland Dobbelaer een filosoof was. Die belde twee dagen later om een afspraak te maken.”

Wie is Bennie Mols?

Wetenschapsjournalist dr.ir.drs. Bennie Mols is voor de luisteraars van HoeZo-radio geen onbekende. Wekelijks geeft hij daar zijn commentaar in het wetenschapscafé. Hij studeerde technische natuurkunde aan de TU Eindhoven (1991), filosofie aan de universiteit van Amsterdam (1993) en promoveerde in de stromingsleer bij het laboratorium voor aero- en hydrodynamica aan de TU Delft (1999). Gedreven door zijn brede belangstelling besloot hij na zijn promotie wetenschapsjournalist te worden waarbij hij zich toelegde op exacte wetenschappen, techniek, hersenen en gedrag. Dit voorjaar verscheen zijn meest recente boek ‘Turings Tango – waarom de mens de computer de baas blijft’ (Uitgeverij Nieuw Amsterdam). (Foto’s: Sam Rentmeester)

We blijven de computer de baas, zoals de ondertitel van je boek stelt. Dat is het goede nieuws. Maar het is misschien wel slecht nieuws voor de kunstmatige intelligentie. “Dat hangt er vanaf. Ik denk dat we beter zouden moeten nadenken welke combinatie van menselijke en kunstmatige intelligentie het best werkt. Waar ik me tegen verzet zijn de verhalen van Ray Kurzweil, Jaap van de Herik en Pieter Jonker (uitvinder en kunstmatige intelligentiegoeroe, informaticus universiteit Tilburg, en hoogleraar robotica aan TU, red.). Die voorspellen dat we in 2050 een robotvoetbalteam hebben dat de wereldkampioen verslaat.” Dat geloof je niet? “Nee, ik moet er een beetje om lachen. Bovendien zit de wereld niet te wachten op voetballende robots. Een andere kwestie is dat toen vorig jaar de kerncentrale in Fukushima ontplofte, Japan er de eerste maand niet in slaagde een robot te leveren die kon helpen bij de ramp. Dat lukte pas een maand later met een uit Amerika geïmporteerd exemplaar. Japanners zijn dol op mensachtige robots, maar ik denk dat het de verkeerde weg is. We kunnen nog lang geen mensachtige robots maken die echt iets nuttigs kunnen doen. De robotindustrie kan zich beter richten op praktische problemen. Oplossingen bieden voor klussen in de categorie dull, dirty and dangerous waar menselijke intelligentie en robotkracht samengaan.” Is dat wat je bedoelt met Turings tango? “De tango staat voor mij voor de ideale combinatie van menselijke intelligentie en computerintelligentie. Mijn favoriete voorbeeld is de software die ingebouwd wordt in de duurste auto’s en die aangeeft wanneer je te dicht op je voorganger rijdt, dat je over een witte lijn rijdt of aangeeft dat je vermoeid raakt. Voeg daar een 360-graden camera aan toe en het ding doet iets wat wij niet kunnen. Combineer dat met de menselijke chauffeur en je krijgt zoiets als een auto-

matische piloot in een vliegtuig. Dat vind ik een nuttig voorbeeld van een Turing tango.” Onlangs werd op een bijeenkomst van het Rathenau Instituut voorspeld dat robots in de zorg en naast het bed zouden opduiken. Vind je dat een reëel toekomstbeeld? “Ik ben daar geweest en heb ook wat vragen gesteld. Ik kan me voorstellen dat iemand die bedlegerig is een robot gebruikt om dingen te pakken waar hij zelf niet bij kan. Hoewel het nog wel even zal duren voordat zoiets betaalbaar is. Waar ik weinig tot niets in zie, zijn zorgrobots die menselijke aandacht zouden kunnen vervangen. Ik denk namelijk dat menselijke aandacht onvervangbaar is. Sociaal-emotionele intelligentie ligt ver buiten het bereik van kunstmatige intelligentie. Ik zie daar weinig in. Soms geeft men het voorbeeld van het knuffelrobotje Paro die aan dementerende ouderen wordt gegeven.” Eigenlijk zeg je in je boek dat we het nabootsen van sociaal-emotionele intelligentie niet moeten willen. En dat we onze inspanningen beter op andere terreinen kunnen richten. “Wereldwijd vallen er per jaar een miljoen verkeersslachtoffers. Voor negentig procent komt dat door menselijke fouten. Als we onze auto’s slimmer kunnen maken, is er een boel ellende te voorkomen. Dat vind ik een heel nuttige toepassing. Robots die helpen bij rampen: ontzettend nuttig. Een soort robothand als verlengstuk van een chirurg: geweldige toepassing.” Dit naar aanleiding van je laatste boek. Je bent afgestudeerd in de natuurkunde, studeerde toen filosofie en ging daarna promoveren aan de TU. Toen ik dat las dacht ik: wat zocht je eigenlijk? “Toen ik acht jaar was, en mensen me vroegen wat ik wilde worden, zei ik: professor. Ik bedoelde niet de persoon die college geeft, maar iemand die veel weet. Ik heb altijd een brede interesse gehad en daarom wist ik ook lang niet wat ik wilde worden. Ik wilde vooral heel lang stude-

Na Natuur en Techniek ben je in 2002 gaan freelancen voor radio, tv, kranten en tijdschriften. Doe je nu ongeveer wat je destijds zocht? “Ja, absoluut. Ik vind dat ik een goede combinatie heb van grotere opdrachten voor boeken en televisie en het kortere journalistieke werk voor kranten en maandbladen. Liefst zou ik meer tijd vrijmaken voor boeken, maar zoals je weet is de boekenmarkt niet erg lucratief.” Wat kunnen we nog van je verwachten? “Het tv-project Breingeheim voor Omroep MAX is net klaar, dit boek is uitgekomen en in het najaar doe ik nog een aantal lezingen in het kader van het Turingjaar. Daarna wil ik over een nieuw boekproject gaan denken, maar daar heb ik nog geen concrete invulling voor.” Andersom: welk boek had je graag willen schrijven? “’Chaos’ van James Gleick. Wat ik ook een mooie vind is: ‘Intuïtie’ van Malcolm Gladwell, ‘Blink’ in het Engels. En ik was blij verrast door ‘Reis naar de toekomst’ van Michio Kaku. Vaak zijn die toekomstboeken me te veel science fiction. Maar Kaku maakt een onderscheid in de nabije toekomst, de iets verdere en de verre toekomst en houdt daarbij aansluiting bij het onderzoek van nu. Hij houdt de voeten op de vloer. Daar kunnen onderzoekers van kunstmatige intelligentie wat van leren.” Ik heb Kaku ook gelezen, maar het viel me op dat dreigende tekorten aan energie en grondstoffen geen rol spelen in zijn boek. “Daar heb je gelijk in. Mensen zien dat vaak over het hoofd wanneer ze lijnen doortrekken naar de toekomst. Bijvoorbeeld over robotjes die zichzelf vermenigvuldigen. Waar halen ze het materiaal vandaan? Niemand die het weet.”

benniemols.blogspot.nl turingcentenary.eu

DELTA. 18 21-06-2012

reportage

12

Terug naar thorium Er is een kernreactor denkbaar die radioactief afval vernietigt en tegelijkertijd stroom produceert. Is de tijd rijp voor de thoriumreactor? James Mitchell Crow Als de locomotief piepend tot stilstand komt voor de lange rij witte containerwagons, klimt in de verte een man op een van de cilinders en steekt zijn armen triomfantelijk omhoog. Hij heeft de beruchte Castor-trein tot stilstand gedwongen. Elk van de duizend-kilometerlange reizen tussen het Franse Normandië en de Noord-Duitse vlakten gaat met zulke protesten gepaard. De laatste was in 2011. Naast vreedzaam gehouden demonstraties werden er bovenleidingen vernield, seininstallaties gesloopt en rails geblokkeerd. Castor staat voor ‘Cask for Storage and Tranport of Radioactive Material’. In

Thorium is een kernbrandstof met een lange lijst van voordelen boven uranium elk van de witte cilinders zit hoogradioactief afval dat jaren geleden in Duitse kerncentrales is geproduceerd. Het komt terug uit de Franse opwerkingsfabriek in La Hague waar er uranium en plutonium uit gehaald is om te worden hergebruikt in brandstofstaven. De rest, waaronder isotopen die nog vele duizenden jaren hoogradioactief zullen blijven, gaat naar een tijdelijke opslagplaats, een oude zoutmijn bij Gorleben aan de oevers van de Elbe.

De actievoerders stellen dat vervoer van zulk materiaal te riskant is, net als de opslag in een tijdelijk depot zonder een visie op de toekomst. Daar valt wat voor te zeggen.

Erfenis

Is er een alternatief? Mogelijk, als onderzoekers erin slagen om hoogradioactieve materialen om te zetten (‘transmuteren’) in andere minder langlevende stoffen. Het doet denken aan de middeleeuwse alchemisten die lood in goud probeerden te veranderen. Maar terwijl zij alleen de mythische steen der wijzen hadden, vertrouwen de huidige alchemisten op deeltjesversnellers en thoriumreactoren. Of ze daar meer succes mee zullen hebben, blijft de vraag. Hoogradioactief afval is het schaamlapje van de nucleaire industrie. Dat geldt niet alleen voor Duitsland; wereldwijd komt er tienduizend ton per jaar bij. In de Verenigde Staten staat 65 duizend ton of 26 duizend kubieke meter aan gebruikte brandstofstaven op 75 verschillende tijdelijke opslagplaatsen door het hele land, terwijl de politiek besluiteloos blijft. Dat dubieuze erfgoed verdubbelt waarschijnlijk tegen het jaar 2050. En het is nog niets vergeleken bij het hoogradioactief afval dat van het kernwapenprogramma is blijven liggen (nog eens 330 duizend kubieke meter). Kernafval ontstaat door de inwerking van neutronen. Uranium-235, het splijtbare deel van brandstofstaven, heeft er 143 in de kern – te weinig om stabiel te zijn. Op den duur ondergaat een klomp U-235 daarom een spontane transmutatie: afzonderlijke atomen splijten waarbij er neutronen en veel energie vrijkomen. Als een van die neutronen een ander U-235 raakt, kan dat ook uiteen vallen, waardoor er nog meer neutronen vrijkomen, enzovoorts. Het probleem begint

(Illustratie: Energyfromthorium.com)

wanneer die splijting niet plaatsvindt. Ongeveer 95 procent van afgewerkte brandstof bestaat nog uit uranium – voornamelijk uranium-238, een niet splijtbare maar radioactieve isotoop die het grootste deel uitmaakt van natuurlijk uranium. Uranium kan uit de brandstofstaven gewonnen worden om te recyclen, zoals in La Hague gebeurt, maar dat is vrij kostbaar. Vers gedolven uranium is goedkoper, dus de meeste landen slaan hun afgewerkte brandstofstaven ergens op. Verwerkt of niet, afgewerkte brandstofstaven bevatten nog andere, gemenere stoffen. Zo kan het gebeuren dat een uraniumatoom een neutron gewoon opneemt in de kern. Dat kan meerdere malen gebeuren waardoor er zwaardere elementen ontstaan als plutonium en americium. Deze ‘zware actiniden’ vormen het echte afvalprobleem. Met halfwaardetijden (de tijd waarna van de oorspronkelijke hoeveelheid stof nog precies de helft over is, red.) van duizenden jaren blijven ze nog tienduizenden tot honderdduizenden jaren gevaarlijk radioactief, lang nadat de andere bestanddelen vervallen zullen zijn.

Transmutatie

Politie bewaakt de Cator-trein op het station van het Duitse Dannenberg, waar de overslag plaatsvindt naar de opslag in Gorleben. (Foto: AFP Photo/John MacDougall)

Maar als neutronen kernafval veroorzaken, misschien kunnen ze het dan ook opruimen. Als een neutron hard genoeg op een zware actinidekern botst, kan ook die splijten. De lichtere kernen die het resultaat zijn, veroorzaken in de regel minder problemen. “De producten van kernsplijting zijn talrijk en gevarieerd”, zegt dr. Geoff Parks, nucleair onderzoeker aan de universiteit van Cambridge. “Ze zijn bijna allemaal radioactief, maar de halfwaardetijd is over het algemeen orden van grootte korter.” Splijtingsproducten zijn isotopen zoals krypton-85 of cesium-137 met overzichtelijke halfwaardetijden van elf en respectievelijk dertig jaar. Die moeten een paar honderd jaar opgeslagen worden totdat de activiteit tot een veilig niveau gedaald is – nog steeds een probleem, maar geen belasting meer voor ontelbare toekomstige

generaties. Dit is de belofte van transmutatie. Als neutronen de sleutel zijn, kun je denken dat transmutatie vanzelf gebeurt: er vliegen immers zat neutronen rond in een kernreactor. Maar bij kernsplijting vrijkomende neutronen worden in een gewone reactor afgeremd tot een energie van 0,025 elektronvolt. Dat is precies goed om uranium te splitsen, maar acht orden van grootte te klein voor een actinidekern. Eerdere pogingen om reactors te bouwen met snelle neutronen zijn vastgelopen op kosten en veiligheidsoverwegingen. Misschien komt een neutronenkanon van pas. Door protonen met hoge snel-

Maar als neutronen kernafval veroorzaken, kunnen ze het misschien ook opruimen heid in een loden doelwit te schieten kan hiermee een bundel energierijke neutronen worden opgewekt. Bundel die in een reactor met afgewerkte brandstofstaven om actiniden te splijten. Dat is althans de theorie, en die is niet nieuw. Deeltjesfysicus en Nobelprijswinnaar Carlo Rubbia opperde al twintig jaar geleden zijn ‘accelatordriven system’ of ADS. Maar de technologie schoot tekort. De productie van hoogenergetische neutronen met voldoende energie om actiniden te splijten blijft lastig. De huidige protonversnellers produceren deeltjes in pulsen en zijn bovendien niet erg betrouwbaar; ze vallen nogal eens uit. “Uitval van de neutronenbundel in een ADS betekent dat je reactor ermee stopt en begint af te koelen”, zegt Hamid Aït Abderrahim van het Studiecentrum Kernenergie SCK-ECN in Mol, België. Dat kan gevaarlijke spanningen opleveren in de omhullende materialen. Aït Abderrahim leidt een project dat zulke problemen moet voorkomen.

Myrrha (Multipurpose Hybrid Research Reactor for High-tech Applications) zal de eerste grootschalige beproeving zijn van het ADS-concept. Gesteund door de Europese Unie, begint de bouw in 2015. In 2023 zou de reactor operationeel moeten zijn. Maar het kan ook anders, volgens recent werk van de groep van Parks in Cambridge. Een student van hem, Ben Lindley, heeft berekend dat in een mengsel van hoogradioactief actinide kernafval en thorium voldoende neutronen vrijkomen uit de zware kernen om het thorium te splijten, waardoor er op een veilige manier energie opgewekt wordt (Annals of Nuclear Energy, vol 40, p 106). Thorium is een kernbrandstof met een lange lijst van voordelen boven uranium. Er is drie tot vier keer meer van op de wereld en het kan allemaal als brandstof dienen, terwijl natuurlijk uranium maar voor 0,7 procent uit splijtbaar uranium-235 bestaat. Thorium is in de eerste prototypen kernreactoren uitgebreid toegepast. Maar toen kernenergie zich in de jaren zeventig ontplooide, werden overal nieuwe voorraden uranium ontdekt. Verder hadden thoriumreactoren een belangrijk nadeel: er komt, anders dan bij uraniumreactoren, bijna geen plutonium vrij – de grondstof voor kernwapens. “Ik ben er zeker van dat uranium heeft gewonnen omdat thorium geen militaire toepassingen kent,” zegt prof.dr. Roger Barlow, deeltjesfysicus aan de universiteit van Huddersfield (Verenigd Koninkrijk), die onderzoek doet naar thorium als splijtstof. “De ontwikkeling van kernenergie en kernwapens verliep hand in hand.” Thorium is uit zichzelf geen splijtstof. De atomen nemen eerst neutronen op om uranium-233 te vormen, dat wel splijtbaar is; het knalt uiteen zodra het door een volgend neutron getroffen wordt. Dit tweestapsproces heeft meer neutronen nodig dan er geproduceerd worden, dus is een externe neutronenbron nodig. Dat is precies wat actiniden zouden kunnen leveren, bijgemengd als kernafval bij thorium.

DELTA. 18 21-06-2012

reportage

13

Demonstranten brengen radioactief afval naar de kerncentrale in Borssele. (Foto: AFP Photo/Ed Oudenaarden)

In principe is dat altijd mogelijk geweest. “Het is meer dat niemand op dat idee kwam”, zegt Parks. Hij en Linley kwamen op het idee terwijl ze uitzochten hoe ze een neutronenkanon het best konden inpassen bij bestaande reactoren. “Ik begon met een heel ingewikkelde reactor, die ik steeds eenvoudiger heb gemaakt”, zegt Lindley. “Ik zag dat elke volgende versie bleef werken, soms beter dan het oorspronkelijke ingewikkelde ontwerp, totdat ik op een normale reactor uitkwam.” Barlow (Huddersfield) houdt zijn twijfels. Hij wijst erop dat de geleidelijke omzetting van thorium naar uranium de opname en productie van neutronen door de tijd zal doen variëren. “Ik denk dat je een soort neutronenkraan nodig hebt die je bij kunt stellen om het proces gaande te houden”, zegt hij. “Als blijkt dat je een thoriumreactor kunt bedrijven zonder neutronenkanon zal me dat erg verheugen. En verbazen.” Zelfs als een transmutatiereactor betaalbaar te bedrijven is, blijven er nog flinke hobbels te nemen. Een conventionele reactor wordt gekoeld met water, maar dat remt de neutro-

nen af. Voor snelle neutronen heb je een zwaarder koelmiddel nodig, waar neutronen op afketsen terwijl ze hun energie behouden. Daarvoor wordt vloeibaar lood genoemd dat corrosief is en moeilijk te handhaven binnen de kern. Ook zal het ontwikkelen van thoriumindustrie tijd vergen. De hoeveelheden die er nu gedolven worden als bijproduct van zeldzame aardmetalen zijn voldoende voor een paar onderzoeksreactoren, maar niet voor een industrie. Daarvoor is een hele nieuwe infrastructuur nodig, van mijn tot recycling. Dat is niet zo moeilijk, zegt Parks, maar het gaat niet voor niets. Dat geldt trouwens ook voor willekeurig welke oplossing voor het hoogradioactief afval. Stel je voor dat, over een jaar of tien, de Castor-trein door Europa reist om radioactief afval naar een faciliteit te brengen die het letterlijk uit de wereld helpt. Wie zou daar nog tegen protesteren? Het artikel’ Nuclear Alchemy: Thorium promises power from waste’ van James Mitchell Crow verscheen op 30 mei 2012 in New Scientist. Vertaling: Jos Wassink

Kernkoppen bevatten brandstof voor een thoriumreactor. (Foto: Otrwjam.wordpress.com)

’Thoriumreactoren komen uit China’ Onderzoeker dr.ir. Jan Leen Kloosterman, verbonden aan het Reactor Instituut Delft (TNW) is een pleitbezorger van de thoriumreactor. “De mooiste toepassing van thorium is een reactor die geen langlevend afval produceert en alle thorium omzet in splijtbaar uranium”, aldus Kloosterman.”Thorium is vier keer meer aanwezig op aarde dan uranium. Bovendien gebruiken we maar één procent van het uranium dat in de natuur voorkomt. Dus een thoriumreactor kan honderden keren meer energie uit thorium vrijmaken dan we nu uit uranium halen.” Klinkt goed. Nu zegt New Scientist dat thorium tot splijting te brengen zou zijn door het in de juiste verhouding te vermengen met zwaar radioactief afval. Klopt dat? “Stel dat je een gesmolten zoutreactor hebt, die heeft een zout als lithium-berylliumfluoride als koelmiddel. Daarin zit thoriumfluoride opgelost. En daarin zou je ook plutoniumfluoride kunnen stoppen waardoor je dat plutonium versplijt. Het is natuurlijk ook op lange termijn veel interessanter om geen plutonium meer te produceren.”

New Scientist signaleert dat er weinig thorium gedolven wordt. Is dat geen probleem? “Er is momenteel geen vraag naar, dus is er ook geen gerichte winning. Maar op veel stranden ligt het thorium voor het oprapen. Het is niet zeldzaam. Dus als er eenmaal een markt voor thorium komt, dan volgt de winning ook wel. Maar dat gaat met een zekere vertraging.” Ziet u de thoriumreactor opkomen? “Ik zie op langere termijn een mogelijkheid voor de thoriumreactor omdat we vastlopen met de uraniumcyclus waarmee we langlevend radioactief afval blijven produceren. Er zijn nog wel technische problemen op te lossen. Daarvoor is onderzoeksgeld nodig en de Europese overheden zitten meer op de lijn van de snelle kweekreactor. Persoonlijk vind ik dat jammer. Ik had liever de nadruk op de gesmolten zoutreactor met thorium gezien.”

Maar er is nogal wat plutonium in de wereld. Vooral in verouderende kernraketten. Staat dan de verwerking die hier wordt voorgesteld enigszins in verhouding tot de voorraden? “Jawel, want je kunt, als je voldoende plutonium bijmengt, grotendeels draaien op plutonium. Dan kun je in een reactor die even groot is als die van Borssele tot vijfhonderd kilogram per jaar versplijten.”

Gebeurt er al onderzoek in Delft? “Ja, op 10 september promoveert een onderzoeker bij ons op dit onderwerp. Binnen een Europees onderzoeksproject naar een thoriumreactor hebben we al vier afstudeerders afgeleverd. Maar de totale inspanning is relatief gering. Gelukkig kunnen we met onze nieuwe leerstoel chemie van de splijtstofcyclus (prof.dr. Rudy Konings, red.) ons onderzoek verbreden naar de chemie en thermodynamica van gesmolten zouten. Dat betekent een verrijking van ons onderzoek. In China is een half jaar geleden een onderzoeksprogramma gestart waar driehonderd wetenschappers aan werken. Allemaal gericht op de gesmolten zoutreactor met thorium. Ik hoop dat daar een drijvende kracht van uit gaat om ook hier eens serieus werk te doen aan de gesmolten zoutreactor.”

Is het dan weg? “Ja, dan houd je alleen de brokstukken van de splijting over en die hebben een opslagtijd nodig van enkele honderden jaren, in plaats van 200 duizend jaar.”

Dus de thoriumreactor komt uit China? “De volgende generatie thoriumreactoren komt uit China, ja. Tenzij we er in Europa echt werk van gaan maken.”

DELTA. 18 21-06-2012

TUdelta.18

mededelingen

Agenda

Announcements

> Jaargang 44

Vrijdag 22 juni

Delta is het informatie- en opinieblad van de TU Delft, verzorgd door een journalistiek onafhankelijke redactie.

Wetenschapsagenda • 15.00 uur – Afscheidsrede prof.dr.ir. A.A.A. Molenaar, faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen.

> Redactie Frank Nuijens - @FrankNu, (hoofdredacteur) Katja Wijnands - @kwijnands, Dorine van Gorp - @dorinevangorp, (eindredactie) Saskia Bonger - @sbonger Tomas van Dijk - @tomasvd Connie van Uffelen - @ConnievanU Jos Wassink - @joswashere (verslaggeving) > Medewerkers

Tina Amirtha, Bennett Cohen, Kees Custers, Willemijn Dicke, Jessica van den Doel, Patrick van der Duin, Chandra Elango, Robbert Fokkink, Jorinde Hanse, Dap Hartmann, Auke Herrema, Desiree Hoving, Erik Huisman, Devin Malone, David McMullin, Olga Motsyk, Gunjan Singh, Ionica Smeets, Jimmy Tigges, Stephan Timmers, Ellen Touw, Maurits van der Ven, Vikrant Venkataraman, Robert Visscher, Daan Vos, Rutger Woolthuis, Martine Zeijlstra

> Foto‘s Sam Rentmeester ([email protected]) Hans Stakelbeek ([email protected]) > Vormgeving & Lay-Out Liesbeth van Dam > Mededelingen Martin Kers ([email protected]) > Redactieraad

dr. B.B. Scholtens (voorzitter), G.K. Berghuijs, MSc, mr.drs. S.J. Hessing, prof.dr. M.J. van den Hoven, mr. J.J.M. Kok, R.H.G. Meijer, T. Niks, ir. M. Persson, prof. dr. B.J. Thijsse, dr.ir. C.A.J.R. Vermeeren

> Redactie-adressen

Universiteitsbibliotheek Kamer 0.18-0.28 Prometheusplein 1 2628 ZC Delft Postbus 139 2600 AC Delft Tel. 015-278 4848 E-mail: [email protected] www.delta.tudelft.nl

IO Festival 21.00-6.00 uur – Het IO Festival heeft dit jaar als thema ‘Industries Ignited’ en zal plaatsvinden op de faculteit Industrieel Ontwerpen. Voor de line-up en kaartjes zie www. iofestival.com.

Zaterdag 23 juni Roll-out Forze V Op het Spuiplein in Den Haag onthult het Forze-team haar nieuwste waterstofraceauto, waarmee van 11 t/m 17 juli zal worden geracet op het Silverstone-circuit in Engeland. forze-delft.nl

Zondag 24 juni Studium Generale 11.00 uur – Van Leeuwenhoeklezing: Delft (z)onder water door prof. Han Vrijling en prof. Theo Toonen. De Van

Leeuwenhoeklezing is voor iedereen die meer wil weten over technologie en de TU Delft. Hoe is het eigenlijk gesteld met de veiligheid van onze dijken? Collegezaal Science Centre, Mijnbouwstraat 120, Delft. Toegang gratis.

International Student Church 11.30 hrs - Students of all denominations are invited to our ecumenical
service every Sunday at Raamstraat 78, followed by tea/coffee. The services are led by the chaplains Reverend W. Stroh and Father Avin, and are supported by student leaders. More information on www.iscnetherlands.nl.

Woensdag 27 juni TEDxDelft 9.00-20.00 hrs - TEDxDelftLive Simulcast: Radical Openness. At TEDxDelftLive we will screen a live broadcast of the TEDGlobal2012 conference in Edinburgh. For the program guide see bit.lv/KCkEPx. Please register at http://ted2012simulcast.evenbrite.com. Science Centre, Mijnbouwstraat 120, Delft. Free entrance

Cursussen Spaans Nieuw semester start op 10 en 11 september. Twaalf cursusweken, 3 ECTS plus certificaat. Drie niveaus: Spaans 1 (WM-ITAV-1010) / Spaans 2 (WM-ITAV-1011) / Spaans 3 (WM-ITAV-1012). Meer informatie en inschrijven via Blackboard.

bouw 30A); tel. 015-2788004. E-mail: [email protected]; careercentre@ tudelft.nl; jn studiekeuze@ tudelft.nl. Website: www.studentandcareersupport.tudelft.nl; careercentre.tudelft.nl.

Online huurprijs check Is jouw huurprijs redelijk? Check www.huurcommissie. nl voor meer informatie en om helderheid te krijgen over huren en geschillen tussen huurder en verhuurder. International Office Het International Office, Jaffalaan 9a, is op werkdagen geopend van 9.00-17.00 uur. Je kunt ook vragen stellen via [email protected] of telefonisch (015-2788012) een afspraak maken. Studium Generale Studium Generale (SG) is geopend van maandag t/m donderdag van 9.00-17.00 uur. SG is gevestigd in de TU Delft Library, Prometheusplein 1, Delft. Je kunt vragen stellen via studiumgenerale@tudelft. nl of telefonisch een afspraak maken via 015-2783258.

Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek 'Agenda' in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: delta@tudelft. nl. Bijdragen dienen zo beknopt mogelijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten. Aanleveren vóór vrijdag 14.00 uur.

Voor advertenties bel met:

10 80 gevers.nl

met Hennie de Ruyter of Ginkel voor nadere informatie

Donderdag 28 juni Wetenschapsagenda • 10.00 uur - Experimental and Numerical Modeling in Support of a Structural Design Framework for Submarine Pressure Hulls based on Nonlinear Finite Element Collapse Predictions. Promotie van J.R. MacKay, MSc. Promotie: prof.dr.ir. A. van Keulen. • 12.30 uur – Regulation of gas infrastructure expansion. Promotie van drs. J. de Joode. Promotor: prof.dr.ir. M.P.C. Weijnen. • 15.00 uur – Structured piezo electric composite materials and applications. Promotie van ir. D.A. van den Ende. Promotor: prof.dr.ir. S. van der Zwaag.

Donderdag 26 juli Camppink Tegelijk met het openingsweekend (26 t/m 29 juli) van de Olympische Spelen in Londen zal het Gay Beachvolleybal in Hoek van Holland plaatsvinden: het jaarlijkse CAMPPINK van

gay sportvereniging Roze Blok uit Delft. Dit jaar zijn er twee nieuwe demonstratiesporten toegevoegd aan het evenement: beachtennis en speedminton. Zie www.rozeblok.nl voor meer informatie.

Delta Inleveren kopij Bijdragen van faculteiten, diensten en overigen voor de rubriek 'Agenda' in Delta ontvangt de redactie graag per e-mail: delta@tudelft. nl. Bijdragen dienen zo beknopt mogelijk te zijn. De redactie behoudt zich het recht voor om in te korten. Aanleveren vóór vrijdag 14.00 uur. Alle promoties, intree- en afscheidsredes genoemd in deze agenda vinden, tenzij anders vermeld, plaats in de Aula van de TU, Mekelweg 5, Delft.

Student and Career Support The psychologists and the central student and careers counsellors are located at Jaffalaan 9A (building 30A). There is some English career information and a vacancy wall in the information centre. Office hours: Monday-Friday from 9.00-17.00 hrs. You can direct your inquiries or make an appointment at the Front Office or by phone: 015-2788004. Students and PhD candidates can make an initial appointment with one of the psychologists at studentenpsychologen. tudelft.nl or by sending an email to [email protected]. You can also come by at the open office hour every Tuesday at 11.3012.30 hrs. Open office hours of the student counsellors are on Tuesdays from 11.30-12.30 hrs and the career counsellors are on Tuesdays and Thursdays from 11.30-12.30 hrs. More information on www.studentandcareersupport.tudelft.nl or careercentre.tudelft.nl. For a list of workshops and trainings offered by Student & Career Support please visit smartstudie.tudelft.nl.

International Office The International Office, Jaffalaan 9a/visitor’s entrance at Mekelweg, office opening times Monday to Friday 9.00–17.00 hrs. Appointments and enquiries can be made by email: [email protected] or by phone: 015-2788012. International Student Chaplaincy Looking for a home away from home, trying to make new friends, interested in intercultural and interfaith activities, needing some inner peace, searching for more than academic challenges? Check the website of the International Student Chaplaincy, www. iscnetherlands.nl, to learn about their wide range offer. Studium Generale Studium Generale (SG) is open from Monday-Thursday, 9.00-17.00 hrs. SG is located at the TU Delft Library, Prometheusplein 1, Delft. For questions send an e-mail to [email protected] or call 015-2783258 to make an appointment.

H & J Uitgevers Postbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel

Wednesday 27 June 2012

Wednesday 27 June 2012 09:00 – 20:00 hrs Wednesday June 09:00 – 20:0027 hrs Wednesday 27 June 2012 2012

Science Centre, Mijnbouwstraat 120, Building 3 09:00 hrs Science Centre, 09:00 – – 20:00 20:00 hrs Mijnbouwstraat 120, Building 3 Wednesday 27 June 2012 Science Science Centre, Centre, Mijnbouwstraat Mijnbouwstraat 120, 120, Building Building 3 3 09:00 – 20:00 hrs

TEDxDelftLive Simulcast Science Centre, Mijnbouwstraat 120, Building 3 TEDxDelftLive Simulcast TEDxDelftLive Simulcast TEDxDelftLive Simulcast Radical Openness Radical Openness Radical Openness TEDxDelftLive Simulcast Radical Openness Live from TEDGlobal 2012 in Edinburgh Live from TEDGlobal 2012 in Edinburgh Live from 2012 Live from TEDGlobal TEDGlobal 2012 in in Edinburgh Edinburgh Radical Openness Live from TEDGlobal 2012 in Edinburgh Powered by

Powered by

Powered by Powered by

Powered by

Delta

lei vorm of wijze.

IJsel

including lunch and drinks.

Aankondigingen

Student and Career Support Student and Career Support is een onderdeel van de dienst Onderwijs en Studentenzaken. Het omvat de diensten van de studentendecanen, de > ISSN 0169-698x studentenpsychologen, en het Career Centre met studiekeuze> Druk adviseurs en loopbaanadviseurs Wegener Nieuwsdruk Twente, en het informatiecentrum. Het Enschede informatiecentrum in de hal op de begane grond is geopend op > Oplage 12.000 werkdagen van 9.00–17.00 uur. Er is documentatie beschikbaar > Advertenties over onder andere WO- en HBOH&J uitgevers opleidingen, arbeidsmarkt, stuPostbus 101 2900 AC Capelle aan den IJssel die- en beroepskeuze, buitenTel. 010-451 55 10 landse studies, en promoveren. Fax 010-451 53 80 Ook is er een vacaturewand. Bij E-mail:[email protected] de balie of telefonisch kun je www.linkmagazine.nl afspraken maken met een van de medewerkers. > Abonnement Voor de psychologen geldt dat Een abonnement kost 37,50 je je als student of promovenen kan elk moment ingaan. dus online kunt aanmelden op studentenpsychologen.tudelft. > HOP nl. Een eerste contact kan ook Delta werkt samen met het Hoger via het inloopspreekuur op Onderwijs Persbureau dinsdagen van 11.30-12.30. Hein Cuppen, Bas Belleman, Marijke De studentendecanen houden de Vries een inloopspreekuur op dinsTel. 071-523 6151 dag van 11.30-12.30 uur, de Fax 071-523 2138 loopbaanadviseurs en de stuE-mail [email protected] diekeuzeadviseur houden een > Copyright Delta inloopspreekuur op dinsdag en Auteursrecht voorbehouden. Het donderdag van 11.30-12.30 is verboden zonder schriftelijke uur. Zie voor het aanbod aan toestemming van de hoofdredacteur workshops en trainingen van s_2x70_zw-w 14-05-2004 14:02 Pagina 1 artikelen, schema‘s of illustraties Student & Career Support zie geheel of gedeeltelijk over te nemen smartstudie.tudelft.nl. en/of openbaar te maken, in eniger- Bezoekadres: Jaffalaan 9a (ge-

s bel met:

14

T (010) 451 55 10 F (010) 451 53 80 E [email protected]

Neem contact op met Hennie de Ruyter of Mireille van Ginkel voor nadere informatie.

Free lunch and drinks! Free and drinks! Registration required at Free lunch and drinks! Freelunch lunch and drinks!

Registration required at www.tedxdelft.nl/livetedglobal Registration at at Registrationrequired required Free lunch and drinks! www.tedxdelft.nl/livetedglobal www.tedxdelft.nl/livetedglobal www.tedxdelft.nl/livetedglobal Registration required at www.tedxdelft.nl/livetedglobal

DELTA. 18 21-06-2012

opinie

Naaldhakken van vlees Wat hebben files en de zon gemeen? Het boek ‘Next Nature’ geeft op een diepgravende en grafisch schitterende manier antwoord op vragen over de relatie tussen technologie, mens en natuur. Robert Visscher Om de Elfstedentocht te redden, droegen wetenschappers technologische oplossingen aan. Zoals schaatsen op ijs van vezelversterkte kunststof. De Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden zag er niets in. Het mooie van de tocht, zo lieten ze weten, is dat het door de natuur mogelijk wordt gemaakt. Een opmerkelijke uitspraak. Want op dat ijs wordt toch met schaatsen gereden en niet op blote voeten. En hoe zit het met moderne meettechnieken. Mogen die wel? En als geschaatst wordt op door mens gecreëerde kanalen, is dat nog natuur? De scheidslijn tussen wat als natuur wordt beschouwd en niet, is een groot grijs gebied. Het boek ‘Next Nature’ neemt dat als uitgangspunt en kijkt er bovendien naar hoe de natuur steeds meer door mensen wordt beïnvloed. ‘Next nature is about the planet becoming Dutch: nature made the world, but mankind made Holland’, parafra-

seert de essayist Bruce Sterling in het boek de Franse wijsgeer Voltaire treffend. Het boek is uitgegeven door de makers van de gelijknamige website en bevat bijdragen van meerdere essayisten. ‘Next Nature’ staat bol van de prachtige voorbeelden. Stel dat we de natuur definiëren door wat we als mensen niet controleren. Dan zijn de zon en onweer daar goede voorbeelden van. Maar ook computervirussen, financiële systemen en files zijn oncontroleerbaar. En toch zien we dat niet als de natuur. Het boek toont overtuigend aan dat wat we als natuur zien, te maken heeft met onze definitie ervan. ‘The manner in which we distinguish between nature and culture remains relevant, because it says something about the human perspective: what is our place in nature?’, schrijft hoofdredacteur van nextnature.net Koert van Mensvoort. Hij studeerde onder meer informatica en industrieel ontwerpen aan de TU Eindhoven. Van Mensvoort schreef samen met de filosofen Bas Haring en Jos de Mul de beste essays van het boek. ‘Next Nature’ houdt de lezer constant een spiegel voor. Zijn de Oostvaardersplassen wel echt natuur, als ze door mensen gecreëerd werden? Waarom is een vogel die een nest bouwt onderdeel van de natuur, maar een mens die een huis bouwt niet? Alles in dit boek is een schot in de roos: de schitterende infographics,

rake observaties en prachtige afbeeldingen. Neem bijvoorbeeld een afbeelding van een naaldhak van mensenvlees. Dat had de surrealistische kunstenaar Salvador Dalí bijna niet mooier kunnen bedenken. ‘Next Nature’ is zo’n boek dat je na de eerste lezing, meteen weer opnieuw wil doornemen. En daarna nog een keer.

Smaakt dit naar meer? De besproken boeken zijn binnenkort te vinden op de leestafel in de TU Library.

Koert van Mensvoort en Hendrik-Jan Grievink (red.), ‘Next Nature. Nature changes along with us’, Actar, 472 p., 37,50 euro.

Economie zonder groei Econoom Tim Jackson spreekt zich in zijn boek ‘Welvaart zonder groei’ uit voor het ondenkbare: we moeten streven naar een economie zonder groei. Toen ik op latere leeftijd bijgespijkerd werd over economie (ik had het vak op middelbare school en universiteit altijd vermeden) vroeg ik de leraar waarom de economie eigenlijk altijd moest groeien. Zijn gezicht, met de langzaam wegzakkende onderkaak, vergeet ik nooit. Hij kon het me uiteindelijk niet echt duidelijk maken, zo gewend als hij was aan het dogma. Groeicijfers fungeren in de media als barometer voor de welvaart in een land, en owee als er even geen groei is – dan zitten we in een recessie, zoals nu het geval is. Tim Jackson, hoogleraar duurzame ontwikkeling aan de universiteit van Surrey, heeft zich in opdracht van de Engelse overheid met dezelfde vraag beziggehouden: bestaat welvaart zonder groei? Het rapport van de door hem geleide Sustainable Development Commission vormt de basis van het publieksboek ‘Prosperity without growth?’ dat in Nederlandse vertaling (zonder het vraagteken) is uitgegeven door Jan van Arkel. Jackson begint met de constatering van het groeidilemma: groei is onhoudbaar omdat het grondstoffen uitput, vervuiling veroorzaakt en de kloof tussen arm en rijk vergroot. We kunnen echter niet zonder omdat dalende vraag tot toenemende werkeloosheid leidt, dalend concurrentie-

vermogen en een spiraal van recessie. Vandaar die blik van de economiedocent. En dan zijn er nog wat vreemde trekjes in het BBP (bruto binnenlands product – de totale geldwaarde van alle in een land geproduceerde finale goederen en diensten gedurende een bepaalde periode, Wiki). Dit allesbeheersende cijfer houdt namelijk geen rekening met afnemende reserves aan grondstoffen, kosten van vervuiling en schade aan ecosystemen. Geloof het of niet: de huidige economie beschouwt de natuur nog steeds als gratis bron en dump. ‘Samenvattend worden we geconfronteerd met een geweldige uitdaging’, stelt Jackson, ‘een beperkte vorm van

Geloof het of niet: de huidige economie beschouwt de natuur nog steeds als gratis bron en dump bloei door materieel succes heeft onze economieën zo’n beetje een halve eeuw draaiende gehouden. Maar deze is op ecologisch en sociaal vlak volstrekt onhoudbaar en ondermijnt nu de voorwaarden voor een gedeelde welvaart. Deze materialistische opvatting van welvaart moet worden afgebroken.’ Dan volgt een schets van de nieuwe economie. Jackson is een van de mensen achter het New Economics Forum, dat zich bezighoudt met ‘economie alsof mensen en natuur ertoe doen’. De kern van het verhaal is: groei bin-

15

Ongemakken in de ruimte Zo gemakkelijk als André Kuiper twittert vanuit het ISS, lijkt een verblijf in de ruimte niets bijzonders. Mary Roach weet wel beter. Ze schreef een hilarisch boek over ongemakken zonder zwaartekracht. Jos Wassink Soms is het lastig om nog een beschikbare raket te vinden, maar geen mens maakt zich nog zorgen over leven buiten de dampkring. Dat is wel eens anders geweest. Kon een mens de gewichtloosheid wel overleven? Zou iemand er niet teveel straling oplopen? Vlak na de Tweede Wereldoorlog, in 1948 al, besloot de Amerikaanse luchtmacht dat te onderzoeken. Ze lanceerden een resusaapje met de naam Albert I (er zouden nog vijf volgen) op de neus van een op Duitsland buitgemaakte V-2 raket naar 125 kilometer hoogte. Hartslag en ademhaling van het verdoofde aapje bleven normaal. Mary Roach schrijft: ‘Het waren wel zijn laatste hartslagen en ademtochten: de neuskegel scheurde los van zijn parachute en stortte neer op de woestijnbodem.’ Het zou tot 1961 duren tot men een mens in de ruimte bracht, en behouden weer terug: op 12 april Joeri Gagarin (USSR) en ruim een maand later Alan Shepard (VS). Zij doorstonden de vreselijke g-krachten bij lancering en terugkeer, maar waren slechts kort in hun cabine. Later begonnen de problemen pas echt. Want wat te doen als je misselijk wordt onderweg? Je weet dat een glas jus daarbuiten in een vibrerende oranje bol verandert. Wat gebeurt er dan als je in je helm kotst? Geloof het of niet: daar is onderzoek aan gedaan. Het zijn dit soort aspecten van de ruimtevaart die Roach naar boven haalt. ‘Mary, Mary, Mary’, reageren de onderzoekers dan. Nasa blijkt een systeem van luchtslangetjes in de helm te hebben aangebracht die de viezig-

heid naar beneden blaast. Fijn. Maar na een dag of wat in zo’n capsule moet je poepen, en wat dan? Dan neem je een plastic zak, zo leren we. Daarvoor moet je wel uit je stoel komen en je er niet aan storen dat je collega pal naast je zit. Als het gelukt is om alles in de zak op te vangen (‘in de ruimte

Alles wat je ooit wilde weten over leven in de ruimte ben je je eigen hond’) moet er nog een bacteriedodende gel door de poep gekneed worden om te voorkomen dat gasvorming de zak doet ontploffen. Sommige astronauten laten dat kneden liever aan collega’s over. ‘Oh John, ik moet daar snel even bijregelen. Pak es aan.’ Later werd een toilet ontwikkeld, maar ook dat gaf aanleiding tot veel ergernissen en vermaak. Dit boek vertelt je alles wat je ooit wilde weten over het leven in de ruimte, maar nooit durfde te vragen. Ja, ook over seks in de ruimte. Roach gaat niets uit de weg.

Mary Roach, ‘Ik ga naar Mars en neem mee’, Maven Publishing, Amsterdam, 2011, 380 blz, 19,50 euro.

Zo dom nog niet nen grenzen. Zaken als onderwijs, cultuur, muziek en sport kunnen eindeloos groeien, maar alles wat energie en grondstoffen nodig heeft moet beperkt worden. Dat vergt een forse mentale omslag en een besef dat geluk niet in het kopen ligt, maar in een betekenisvolle rol binnen een gemeenschap. Jacksons analyse (vanaf pagina 171) is de moeite waard omdat die naar verwachting (van bijvoorbeeld Arjo Klamer) ‘een substantiële rol zal gaan spelen in de discussie over een andere economie’. (JW)

Tim Jackson, Welvaart zonder groei, hardcover, 258 blz. Jan van Arkel, 14,95 euro.

Het kan dus wel, een serieus boek in de ‘voor Dummies’ reeks. Eerdere uitgaven over Acupressuur, ADHD, Bijbel, Mediteren en Vruchtbaarheid doen het ergste vermoeden. Maar nu is er opeens ‘Statistiek voor Dummies’ door dr. Deborah Rumsey, statisticus aan de Ohio State University die graag op een tractor rijdt. Het is een compleet en compact leerboek voor statistiek dat

Tien tips om je tentamenresultaat te verhogen dankzij uitgebreide index en verwijzingen ook goed kriskras te gebruiken is. Iedere student zal eens zo’n boek door moeten werken, en dan lijkt dit een toegankelijk exemplaar. Bepaalde delen zijn vooral geschikt voor (aankomende) researchers: waaraan moet mijn onderzoek voldoen om er een significante uitspraak aan te ontlenen (hoofdstuk 14). Andere delen

van het boek zijn een steun voor de argeloze krantenlezer, journaalkijker en journalist: hoe groot is de steekproefomvang eigenlijk geweest, wat was de foutmarge en hoe objectief zijn de grafieken opgesteld (hoofdstuk 20 met een foute grafiek op Fig. 20.1.d). Uitermate handig, en passend bij het enigszins rebelse karakter van de Dummie-reeks zijn de twee spiekblaadjes voorin het boek. Steekproefomvang, betrouwbaarheidsintervallen, standaarddeviatie en correlatie coëfficiënt – alles bij elkaar. Voor studenten is het laatste hoofdstuk van bijzonder belang: Tien tips om je tentamenresultaat te verhogen. Gebaseerd op 120 duizend gecorrigeerde tentamens. Nou, dat mag betrouwbaar heten.

Deborah Rumsey, ‘Statistiek voor Dummies’, 364 blz, Pearson Benelux 2012, 29 euro.

DELTA. 18 21-06-2012

lifestyle

16

bachelor

Plasticpaper Europa is verantwoordelijk voor 25 procent van de plasticproductie. Van het plastic dat ronddrijft in onze wereldzeeën, is dus een groot deel van óns afkomstig. Wat kan de overheid er aan doen om dat terug te dringen? Bauke Buikstra (21) zit voor zijn bachelor-eindproject bij TBM tot in zijn nek in het plastic.

heimwee De vlag van Emanuela Negro (26, uit Turijn, Italië), promovenda scheikunde, is ook in Zweden en Spanje geweest. Tijdens haar studie daar zwaaide ze er vrolijk mee op straat wanneer het Italiaanse voetbalelftal een wedstrijd tijdens het EK of WK had gewonnen. Ook afgelopen maandag was dat het geval. De vlag ging mee naar het Proeflokaal in Delft waar ze met andere Italianen naar de laatste wedstrijd van Italië in de groepsfase keek. Haar vader heeft de vlag ooit aangeschaft in Turijn om daar het ouderlijk huis mee te versieren wanneer het nationale team van Italië aan de slag moest. (Foto: Hans Stakelbeek)

In de rubriek Heimwee portretteert fotograaf Hans Stakelbeek buitenlandse studenten met een object dat hen herinnert aan hun thuisland. Meedoen? Mail naar [email protected]

rutger woolthuis

Monotasken Mijn voorganger op deze achterpagina schreef altijd vermakelijke stukken. Eén column kan ik me goed herinneren. Daarin vertelde ze dat zij nooit stil kon zitten en continu nuttige dingen wilde doen. Haar vriend was totaal anders. Hij lag graag uren te luieren op de bank, voetbal kijkend voor de televisie, terwijl zij op de zondagavond hard aan het werk was om de column te schrijven. Samen vormden ze de ideale match. Hoe lang houd je immers het harde werken vol, wanneer iemand in je omgeving om aandacht vraagt en een lekker avondje met je wil niksen? Andersom zal haar buitengewoon gedisciplineerde manier van werken haar vriend toch enigszins motiveren om de volgende dag weer met frisse moed te beginnen aan een nieuwe werkweek. Ik was ook van het type dat altijd alleen maar nuttige dingen wilde doen. Proberen zoveel mogelijk te bereiken in zo kort mogelijke tijd. Hoewel ik nog steeds geen televisie op mijn kamer heb, weet ik nutteloze bezigheden steeds meer te waarderen. Het niksen ontspant en kan een hoop stress relativeren. Het onrustige gevoel dat er nog iets gedaan moet worden, moet dan echter wel verdwijnen en dat is lastig. Je moet nog een tekst afmaken, dat ene boek lezen, die vrienden uitnodigen, sporten en altijd keuzes maken uit oneindig veel verschillende opties.

“Niet te geloven hè, hoeveel plastic wij produceren”, zegt Buikstra. “Ik dacht: Europa, dat is niet zo dicht bevolkt, duurzaam…” Dat viel dus even tegen. En dat terwijl het idee voor zijn bachelor-eindproject ontstond in Kenia, waar hij voor een minor zat. “Of eigenlijk daarvoor al, in India. Ik zag daar overal afval. Daar moet je toch wat mee? Mijn begeleider wees me op de plastic soep. Wereldwijd in kaart brengen hoe afval in onze samenleving is doorgedrongen is niet te doen, dus besloot ik me te richten op Nederland.” Buikstra’s onderzoek bestond uit twee delen: een onderzoeksvoorstel en een kwantitatief onderzoek: hoe groot zijn de plasticstromen in Nederland, in hoeverre is die productie afhankelijk van recycling en olieprijzen en wat kan de overheid het beste doen om het plastic afval terug te dringen?” Ga er maar aan staan. De student deed beide onderzoeken in zijn eentje, in een halfjaar. “Pittig ja, je moet jezelf continu blijven motiveren.” Wat hielp was dat de opmerkelijke conclusie van zijn eerste onderzoeksfase: “Plasticinzameling helpt niet. Verbranding van ingeleverd plastic levert nauwelijks energie op en de kwaliteit van gerecycled plastic is zo slecht, dat je er weinig nieuwe producten van kunt maken. Door de stijgende olieprijzen wordt de productie van plastic bovendien steeds duurder. Zo duur, dat de verpakking straks evenveel kost als het product zelf. Maar de plasticfabrikanten zomaar een quotum opleggen werkt ook niet, want we kunnen niet zonder plastic in het dagelijks leven.” De oplossing zit ‘m vooral in de productiefase: het promoten van bioplastics. Buikstra: “Maar daar is nog veel onderzoek voor nodig; sommige bioplastics zijn namelijk helemaal niet zo duurzaam als ze zich voordoen. Er zijn soorten waarvoor bijvoorbeeld maïsvelden aangelegd moeten worden, en dat kost ook weer energie.” De student onderzoekt nu vooral nog hoe factoren als de olieprijzen, bioplastics en verduurzaming van de samenleving van invloed zijn op het terugdringen van de plasticindustrie, en hoe die drie factoren elkaar weer beïnvloeden. “Uiteindelijk hoop ik de mogelijke toekomstscenario’s van de Europese plasticmarkt tot 2050 te kunnen schetsen.” En daarna, op naar de eeuwige roem? “Niet echt”, denkt Buikstra. “Ik heb te veel aannames gedaan in mijn onderzoek om er daadwerkelijk een aanbeveling voor de overheid op te baseren. Het was vooral een interessante leerschool.” (JH)

De kunst is om met vol bewustzijn de concentratie te leggen bij datgene wat je wilt doen en je focus snel en volledig om te schakelen als je iets anders gaat doen. Multitasken kan niemand. Neem Robbert Dijkgraaf, hij kan bij wijze van spreken in het Frans vertellen over heerlijke Japanse oesters van Texel, om vervolgens over te schakelen naar een uitgebreid verhaal over gravitatievelden rondom een pulserende ster in het Engels. Zo serieel denken getuigt van intelligentie. Tijdens het schrijven van deze column heb ik vijf keer mijn mail gecheckt, twee keer nrc.nl bezocht, een mail verzonden, gebeld, vier sms’jes verstuurd, vijftien dropjes, een toetje en een banaan gegeten, thee gezet, iTunes doorgescrold en grotendeels de tweede helft van RuslandGriekenland gezien. Dit is mijn laatste column, ik ben nu afgestudeerd, en kan gelukkig nog veel leren. Wellicht van mijn opvolger. TBM’er Bauke Buikstra ziet in bioplastics dé oplossing voor de plastic soep in de wereldzeeën. (Foto: Sam Rentmeester) Onderzoek: ‘Plastic afval in Nederland - Een probleemanalyse van de plastic afvalketen vanuit het perspectief van het ministerie van Infrastructuur & Milieu’ (Tweede fase: ‘Toekomstperspectieven van de (bio)plastic markt’ Eindcijfer: 8,5 (eerste fase)

kriep