Takenpakket verloskunde

Takenpakket verloskunde Onderzoek naar taken, tijdsbesteding en productie van verloskundigen

KNOV Barneveld, 17 juli 2015 Referentie: LK/mu-gd14.320 Versie: definitief 1.0 Auteur(s): Loes Koster, Maarten Batterink, Robin Stoof, Maria Schipper

Significant Thorbeckelaan 91 3771 ED Barneveld +31 342 40 52 40 KvK 3908 1506 [email protected] www.significant.nl

3.

Takenpakket eerstelijns verloskunde

3.1

Inleiding

40

In dit hoofdstuk presenteren we het herijkte takenpakket eerstelijns verloskunde, inclusief tijdsbesteding.

In hoofdstuk 1 staat het doel van het herijken van het takenpakket beschreven en de samenhang met andere stukken, zoals het beroepsprofiel en het landelijke opleidingsprofiel. Tevens is in hoofdstuk 1 opgemerkt dat de beschrijving van de taken niet volledig recht doet aan bepaalde aspecten van verloskundige zorg die in veel taken verweven zitten en dagelijkse praktijk zijn, zoals het bouwen van een (vertrouwens)relatie, scheppen van een veilig klimaat en vraaggericht werken. In de volgende paragraaf beschrijven we kort de uitgangspunten die zijn gehanteerd bij de herijking van het takenpakket. In bijlage C staat een uitgebreide verantwoording van de aanpak, inclusief een verantwoording van het tijdsbestedingsonderzoek. Vervolgens behandelen we het herijkte basispakket zelf, met achtereenvolgens de algemene basistaken, de aanvullende taken, bijzondere taken en ten slotte de niet-cliëntgebonden taken.

3.2

Uitgangspunten en opbouw takenpakket

3.2.1

Uitgangspunten herijking takenpakket

41

Bij het tot stand komen van het nieuwe basistakenpakket zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd:

a.

Het takenpakket zoals vastgesteld in 2007 is het vertrekpunt (voor zowel de opbouw van het takenpakket als de omschrijving van taken);

b.

Met een werkgroep van eerstelijns verloskundigen is vervolgens vastgesteld: i.

De omschrijving van de verschillende taken; hierbij geldt als uitgangspunt dat: -

de taken voor zover mogelijk zo eenduidig mogelijk zijn geformuleerd, zodat elke taak duidelijk is afgebakend, om overlap tussen taken en interpretatieverschillen over taken zo veel als mogelijk te voorkomen;

-

de taakbeschrijvingen voor alle verloskundigen herkenbaar zijn;

-

de taakbeschrijving zo goed mogelijk aansluit bij hoe de verloskundige zorg momenteel (anno 2015) wordt ingevuld;

ii.

er een tijdsbesteding gekoppeld kan worden aan deze taak;

De verschillende taken per onderdeel; hierbij geldt als uitgangspunt dat: -

taken zijn ingedeeld in cliëntgebonden basistaken, aanvullende taken, bijzondere taken, of niet-cliëntgebonden taken;

-

de taken zo goed mogelijk de totale verloskundige zorg omvatten, zoals deze momenteel (anno 2015) wordt ingevuld, waarbij niet gepretendeerd wordt helemaal volledig te zijn;

c.

Er is voor gewaakt dat het takenpakket zoveel mogelijk congruent is met het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel van verloskundigen;

d.

Per taak is op basis van de tijdsbestedingsmeting (naar aanleiding van het gedurende één week tijdschrijven door verloskundigen) een gemiddelde tijdsbesteding berekend. Voor minder voorkomende taken is aan praktijken een inschatting gevraagd van de gemiddelde tijd die zij besteden aan deze taken;

3. Takenpakket eerstelijns verloskunde

Pagina 17 van 100

e.

Er worden gemiddelde tijden gerapporteerd. Deze gemiddelden doen niet altijd voldoende recht aan de (grote) variatie die in het werk van verloskundigen zit. In de bijlage zijn dan ook spreidingsmaten opgenomen (minimum, maximum, onnauwkeurigheidspercentage);

f.

De tijdsbesteding geldt als tijd die momenteel gemiddeld genomen daadwerkelijk wordt besteed aan een taak. Dit wijkt mogelijk af van de tijd die vanuit het perspectief van de cliënt of verloskundige idealiter besteed wordt voor het goed uitvoeren van een taak;

g.

Er wordt een gemiddelde tijdsbesteding voor cliënten uit niet-achterstandswijken gepresenteerd. Hoewel in de tijdsbestedingsmeting tijd voor taken aan cliënten uit achterstandswijken is bijgehouden, zijn de gemiddelde tijden per taak die hiermee berekend zijn door het lage aantal waarnemingen te onnauwkeurig om op te nemen in dit rapport.

3.2.2

42

Opbouw takenpakket

In de volgende paragrafen wordt het basistakenpakket gepresenteerd voor de eerstelijns verloskunde.

Ten opzichte van het takenpakket 2007 zijn er nieuwe taken toegevoegd en is een aantal bestaande taken opnieuw omschreven. Hierdoor zijn niet alle taken uit het vorige onderzoek een-op-een terug te vinden in de nieuwe uitwerking van het takenpakket. De opbouw van het takenpakket wordt hieronder toegelicht en is samengevat in figuur 2.

43

a.

Voor wat betreft de opbouw aan de hand van het type taken wordt het vorige onderzoek gevolgd: Algemene basistaken: deze taken worden door alle verloskundigen(praktijken) aan alle cliënten aangeboden. Dit is de reguliere prenatale, natale en postnatale zorg;

b.

Aanvullende basistaken: deze taken worden door alle verloskundigen(praktijken) aangeboden, maar alleen aan cliënten die daarvoor in aanmerking komen;

c.

Bijzondere taken: deze taken worden facultatief door verloskundigen(praktijken) aangeboden. Dit aanbod bevat taken die grenzen aan het verloskundig domein, zoals is verwoord in het beroepsprofiel. Veelal zijn aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig, om de bijzondere taken te kunnen uitvoeren;

d.

Niet-cliëntgebonden taken: dit betreft onder andere de taken die vallen onder de praktijkvoering. Het gaat om alle taken die betrekking hebben op onder andere de organisatie van de praktijk (en dus nietcliëntgebonden zijn), de ontwikkeling van de verloskundigen en op kwaliteitsontwikkeling en innovatie. Niet alle niet-cliëntgebonden taken worden door iedere verloskundige uitgevoerd. Bovendien zijn bepaalde (vooral grotere) praktijken zo georganiseerd dat bepaalde medewerkers veel van de nietcliëntgebonden taken op zich nemen, en dat assistentes of praktijkmanagers hierbij een rol spelen 15.

15

Dit wordt ook wel functiedifferentiatie genoemd.


Pagina 18 van 100

Cliëntgebonden taken

Algemene basistaken

Aanvullende taken

Prenatale zorg Natale zorg

Bijzondere taken Testen en onderzoeken

Aanvullende taken Overige bijzondere taken

Postnatale zorg Niet-cliëntgebonden taken

Figuur 2. Opbouw van het basistakenpakket eerstelijns verloskunde

3.2.3

44

Leeswijzer takenpakket

In dit hoofdstuk zijn voor elk cluster van taken de taken weergegeven en is per taak de gemiddelde tijd

gegeven. Zoals eerder benoemd, zijn de weergegeven tijdsbestedingen gebaseerd op twee bronnen: a.

De tijdsbestedingsmeting die door verloskundigen in een meetweek is bijgehouden. Dit vormt de belangrijkste bron voor de meeste taken;

b.

Een inschatting van de gemiddelde bestede tijd door de praktijk, van een aantal taken waarvan bekend is dat ze relatief minder vaak worden uitgevoerd. In een aantal gevallen is hierbij gevraagd om de totale tijd die per cliënt wordt besteed aan de betreffende taak. Deze tijd kan verdeeld zijn over meerdere contactmomenten. In de tabellen met de tijdsbesteding is de gemiddelde tijd die op basis van een inschatting is gemaakt gemarkeerd met een *.

45

Ten aanzien van de uitkomsten uit de tijdsbestedingsmeting is over alle praktijken de gemiddelde tijd per

taak per cliënt berekend. Dit is gedaan door eerst de gemiddelde tijd per praktijk te berekenen (over alle verloskundigen die meegedaan hebben met de tijdsbestedingsmeting) en vervolgens de gemiddelde tijd per taak over alle praktijken te berekenen. Op die manier tellen alle praktijken waarvoor een tijdsmeting is uitgevoerd even zwaar mee in de berekening van de gemiddelde tijd en wordt zoveel mogelijk recht gedaan aan de praktijkvariatie.

46

Het aantal waarnemingen waarop het gemiddelde is gebaseerd, verschilt per taak. Dit komt omdat niet

alle taken in de meetperiode door alle praktijken even vaak zijn uitgevoerd. Zo zijn er voor veel voorkomende taken - zoals reguliere controles - veel meer waarnemingen dan voor taken die minder voorkomen, zoals een cervixcontrole. Zoals in paragraaf 2.3 is benoemd, worden gemiddelden van tijdsbesteding of productie in deze rapportage lichtgrijs weergegeven als de onnauwkeurigheid van een variabele groter is dan 15% (bij een betrouwbaarheid van 90%).

47

Als een vergelijking wordt gemaakt met de tijdsbesteding uit het vorig takenpakket, moet worden op-

gemerkt dat de tijdsbesteding in dit onderzoek op een andere wijze is onderzocht. In 2007 is voor alle taken aan praktijken een inschatting gevraagd van de gemiddelde tijd die aan een taak wordt besteed. Dit levert minder ‘precieze’ resultaten dan wanneer de werkelijke bestede tijd wordt geschreven, zoals het in dit onderzoek is gedaan.

48

In de bijlage zijn tabellen opgenomen met beschrijvende statistische maten (n (aantal waarnemingen),

gemiddelde, mediaan, minimum, maximum, (on)nauwkeurigheid van het gemiddelde.


Pagina 19 van 100

3.3

Algemene basistaken

3.3.1

Prenatale zorg

49

Binnen de algemene basistaken die behoren tot de prenatale zorg worden acht verschillende taken

onderscheiden. Twee van deze taken zijn, met het oog op de tijdsbestedingsmeting, verder opgesplitst. Een voorbeeld hiervan is cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals. Hier is de taak opgedeeld in een ‘reistijddeel’ en de ‘afstemming’ zelf.

50

In tabel 7 zijn de taken weergegeven die vallen onder algemene basistaken prenatale zorg. Daarbij is de

gemiddelde tijd gegeven die een verloskundige besteedt aan de taak per cliënt per keer. De gemiddelde tijdsbesteding voor de taken die vallen binnen de prenatale zorg ligt in lijn met de gemiddelde tijdsbesteding uit het vorige onderzoek. Gemiddeld genomen duren de reguliere vervolgcontroles 17 minuten, terwijl uit het vorige tijdsbestedingsonderzoek hiervoor 15 minuten was vastgesteld. Dit komt neer op een toename van e

ongeveer 7%. De gemiddelde tijd voor de eerste controle rond de 8 zwangerschapsweek ligt op 40 minuten. In het vorige onderzoek was dit 35 minuten, waarbij destijds was aangegeven dat de door de KNOV gewenste tijd 45 minuten was. De tijdsduur voor telefonisch spreekuur en tussentijds (telefonisch) contact is 11 minuten per contactmoment.

Algemene basistaken prenatale zorg

Gemiddelde tijd in minuten per contactmoment

Eerste (telefonische) contact

14

e

Eerste controle rond de 8 zwangerschapsweek

40

Reguliere vervolgcontroles en voorlichting (exclusief tijd besteed aan onderzoeken, zoals echo)

17

Centering pregnancy

20

Telefonisch spreekuur en tussendoor contact

11

Counseling Prenatale Screening (voor en na testen) Counseling prenatale screening

12

Postcounseling na de uitvoering van de testen

10

Bespreken bevalling, inclusief voorlichting neonatale screening

16

Cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals Reistijd (totaal heen- en terugreis)

14

Cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals

11

Cliëntgebonden administratie (uitgevoerd buiten contactmomenten met cliënt)

8

Tabel 7. Algemene basistaken: prenatale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

51

Ook is gevraagd naar de tijdsbesteding voor cliëntencontact in de vorm van centering pregnancy. Er is

daarbij gevraagd naar de tijdsbesteding per cliënt. De tijdsbesteding is namelijk erg afhankelijk van de groepsgrootte en het aantal verloskundigen dat hierbij aanwezig is. Wanneer op die manier de gemiddelde tijd per cliënt per keer wordt berekend, ligt deze tijd net iets hoger dan de tijd die gemiddeld wordt besteed aan reguliere vervolgcontroles. Hierbij moet worden opgemerkt dat van vier praktijken tijdsbestedingsgegevens over centering pregnancy zijn aangeleverd. In totaal waren er 10 praktijken in de respons die aangegeven hebben ook aan centering pregnancy te doen. De onnauwkeurigheid van deze tijdschatting is groter dan 15%, daarmee moet dit gemiddelde met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.


Pagina 20 van 100

52

Ten aanzien van cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals en cliënt-

gebonden administratie moet worden opgemerkt dat de gemiddelde tijd is weergegeven per keer dat er overleg is of dat geadministreerd wordt (tijd per overleg/aantal cliënten dat besproken wordt). De werkgroep Eerstelijns verloskundigen schat in dat in de gehele prenatale fase 3 tot 4 keer afstemming met collega’s en andere professionals plaatsvindt en 8 tot 10 keer cliëntgebonden administratie buiten contactmomenten met de cliënt om. Het gemiddelde van de reistijd bij cliëntgebonden afstemming/bespreking is vermoedelijk een overschatting, omdat dit gemiddelde betrekking heeft op alleen de gevallen waarbij er sprake was van reistijd. Als er geen reistijd was, is dat niet geregistreerd.

53

De onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelden is voor de meeste taken lager dan de bovengrens

van 15%, wat betekent dat de resultaten voldoende nauwkeurig zijn. Voor postcounseling na de uitvoering van de test, en de cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals is de onnauwkeurigheid groter dan 15%. Deze gemiddelde tijden moeten dan ook met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

54

Als de gemiddelde tijd per taak vermenigvuldigd wordt met het gemiddeld aantal contactmomenten per

cliënt per taak, kan een benadering worden verkregen van de gemiddelde totale tijd die per cliënt wordt besteed aan basistaken prenatale zorg (centering pregnancy buiten beschouwing gelaten). Veel taken worden slechts één keer gedurende de prenatale fase uitgevoerd, maar dat geldt niet voor vervolgcontroles, telefonische contacten, cliëntgebonden bespreking/afstemming en cliëntgebonden administratie. Voor vervolgcontroles en telefonisch contact is in de praktijkvragenlijst gevraagd naar het aantal contactmomenten met cliënten (zie paragraaf 3.7). Gemiddeld is dit aantal respectievelijk 11,1 en 3,2. Daarvan uitgaande komt de totale tijd voor vervolgcontroles op 186 minuten en voor telefonisch contact op 34 minuten. De tijdsbesteding voor telefonisch contact is hoger ten opzichte van het vorig onderzoek; daarin is in totaal 5 minuten voor telefonisch contact opgenomen.

55

Het aantal keer dat cliëntgebonden afstemming/bespreking met collega’s en andere professionals en

cliëntgebonden administratie buiten contactmomenten met de cliënt om plaatsvindt, is niet uitgevraagd bij eerstelijns praktijken. Daarvan heeft de werkgroep een inschatting gemaakt (zie alinea 52). Uitgegaan van 16

3 afstemmingsmomenten, waarbij in gemiddeld 2 gevallen sprake is van reistijd , is de totale cliëntgebonden afstemming/bespreking (inclusief reistijd) 62 minuten. Bij 9 administratiemomenten is de tijd voor cliëntgebonden administratie in totaal gemiddeld 68 minuten. Ook voor deze taken is de gemiddelde totale tijdsbesteding hoger ten opzichte van het vorig onderzoek, toen er voor deze taken respectievelijk 15 en 30 minuten was opgenomen.

56

Alle taken opgeteld, komt de gemiddelde totale tijdsbesteding voor prenatale basistaken uit op

443 minuten. Dat is meer dan in het vorig onderzoek (380 minuten), wat voornamelijk voortkomt uit meer tijd voor telefonisch spreekuur, cliëntgebonden afstemming en cliëntgebonden administratie en uit het feit dat het bespreken van de bevalling in het vorig onderzoek niet als afzonderlijke basistaak prenataal was opgenomen.

16

Niet bij alle afstemmingsmomenten met collega’s en andere professionals is reistijd van toepassing. De gemiddelde reis-

tijd die in tabel 7 is opgenomen, betreft een gemiddelde over alleen de gevallen waarbij er sprake was van reistijd. Uit bijlage D blijkt dat er in de meetweek voor in totaal 1.151 cliënten tijd voor reistijd bij afstemming is geregistreerd en voor 1.807 cliënten tijd voor de afstemming zelf. Op basis van die aantallen is het gemiddeld percentage van de afstemmings momenten waarbij er sprake is van reistijd 63,7%. Afgerond is dat in 2 van de 3 gevallen. 3. Takenpakket eerstelijns verloskunde

Pagina 21 van 100

3.3.2

57

Natale zorg

Binnen de algemene basistaken die behoren tot de natale zorg worden zes verschillende taken onder-

scheiden. In tegenstelling tot het vorige onderzoek wordt bij de begeleiding van de ontsluitingsfase onderscheid gemaakt tussen ‘reguliere ontsluitingsfase’ en ‘ontsluitingsfase met toediening lachgas’.

58

Verloskundigen die hiervoor zijn geschoold, mogen per 1 september 2014 zelfstandig lachgas voor-

schrijven. Verloskundigen mochten al zelfstandig lachgas toedienen, waarbij een arts het lachgas voorschreef. Lachgas mag echter alleen gebruikt worden in een omgeving met adequate toedienings- en afzuigingsmogelijkheden. Oftewel in geboortecentra en ziekenhuizen en daarom niet in een thuissituatie. In de meetperiode zijn 494 bevallingen geregistreerd, waarvan 30 waarbij tijdens de ontsluitingsfase lachgas is toegediend. Het betreft dus ongeveer 6% van alle bevallingen die tijdens het tijdschrijven zijn geregistreerd. Door het beperkt aantal waarnemingen heeft het gemiddelde van de tijdsregistraties van bevallingen met lachgas een onnauwkeurigheid die groter is dan de bovengrens van 15%. Deze gemiddelde tijd kan dus gebaseerd zijn op toevalsfluctuaties en moet dan ook met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

59

In tabel 8 zijn de taken met tijdsbesteding gepresenteerd. Gemiddeld genomen besteedt de verloskundige

368 minuten aan de bevalling (zonder lachgas, inclusief reistijd en administratie). In het onderzoek van 2007 was dit 390 minuten. Een mogelijke verklaring voor deze lagere tijdsbesteding ten opzichte van het vorige onderzoek is dat de tijdsbesteding op een andere wijze is onderzocht. Zoals in paragraaf 3.1 is aangegeven, is in het vorig onderzoek verloskundigen om een inschatting van de tijdsbesteding gevraagd, terwijl in dit onderzoek verloskundigen in een meetweek daadwerkelijk bestede tijd hebben geregistreerd. In het eerste geval bestaat de mogelijkheid dat tijd dubbel wordt geteld in gevallen waarin taken min of meer gelijktijdig worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld administratie die tijdens de post partum plaatsvindt. Bij tijdschrijven in een meetweek kan tijd niet dubbel worden geteld en wordt de bestede tijd onder een van beide taken geregistreerd.

Algemene basistaken natale zorg

Gemiddelde tijd in minuten

Reistijd (totaal van heen-, door- en terugreis) Begeleiding ontsluitingsfase

36

Begeleiding ontsluitingsfase regulier

141 112

Begeleiding ontsluitingsfase met toediening lachgas Uitdrijving Nageboortetijdperk Post partum Administratie (cliënten bij wie verloskundige zelf bevalling heeft begeleid)

43 29 92 27

Tabel 8. Algemene basistaken: natale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

60

Opvallend is dat met name de begeleiding ontsluitingsfase (inclusief vaststellen van het begin van de

baring, exclusief reistijd) een lagere gemiddelde tijd heeft ten opzichte van het vorig onderzoek; 141 minuten


Pagina 22 van 100

ten opzichte van 190 minuten. Een mogelijke verklaring daarvoor is dat het aantal doorverwijzingen van de 17

eerste lijn naar de tweede lijn is toegenomen ten opzichte van 2007 . 3.3.3

61

Postnatale zorg

Binnen de algemene basistaken die behoren tot de postnatale zorg worden vijf verschillende taken onder-

scheiden. Daarbij is de taak ‘kraambedcontroles’ onderverdeeld in een deel ‘reistijd’ en de ‘kraambedcontrole’ zelf. Wat betreft ‘administratie’: bij cliënten bij wie de verloskundige de bevalling zelf heeft begeleid, vindt de administratie plaats in de natale fase en tijdens kraambedcontroles. Als een verloskundige de bevalling echter niet zelf heeft begeleid, vraagt dat extra tijd voor administratie.

62

In tabel 9 is de tijdsbesteding weergegeven voor de verschillende basistaken die behoren tot de

postnatale zorg. De totale gemiddelde tijd voor een kraambedcontrole bedraagt 54 minuten, inclusief reistijd. Dit is 9 minuten meer dan de tijd die hiervoor in het vorige onderzoek was vastgesteld (45 minuten per controle). Voor de overige taken ligt de gemiddelde tijdsbesteding in lijn met het vorige onderzoek.

63

De onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelden is voor de meeste taken lager dan de bovengrens

van 15%. Alleen voor de taak ‘Overdracht naar ketenpartners’ is de onnauwkeurigheid net groter dan 15% (15,2%). Deze gemiddelde tijd moet dan ook met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Gemiddelde tijd in minuten per Algemene basistaken postnatale zorg

contactmoment

Kraambedcontroles Reistijd (totaal van heen-, door- en terugreis)

18

Kraambedcontroles

36

Telefonisch contact in de eerste 2 weken na bevalling

11

Begeleiding na de kraamperiode, inclusief de nacontrole rond 6 weken pp (inclusief eventuele reistijd)

27

Overdracht naar ketenpartners (inclusief eventuele reistijd)

16

Administratie (cliënten bij wie verloskundige niet zelf bevalling heeft begeleid)

13

Tabel 9. Algemene basistaken: postnatale zorg (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

64

Als voor kraambedcontroles wordt gerekend met een gemiddeld aantal controles van 4,1 en voor tele-

fonisch contact met een gemiddelde van 1,0 (zie paragraaf 3.7), komt de gemiddelde totale tijdsbesteding van basistaken postnatale zorg op 276 minuten in het geval de verloskundige zelf de bevalling heeft begeleid (en geen administratie meer nodig is postnataal) en 289 minuten als de verloskundige de bevalling niet zelf heeft begeleid. Dit komt ongeveer overeen met de tijdsbesteding uit het vorig onderzoek (285 minuten), met het

17

e

e

e

Overdracht van 1 lijn naar 2 /3 lijn tijdens zwangerschap (prenataal) van 29,5% in 2007 naar 32,7% in 2012 en e

e

e

Overdracht van 1 lijn naar 2 /3 lijn tijdens baring (nataal) van 20,9% in 2007 naar 21,4% in 2012 (Bron: Perinatale Registraties Nederland - Grote lijnen 1999-2012. Stichting Perinatale Registratie Nederland (2013)). 3. Takenpakket eerstelijns verloskunde

Pagina 23 van 100

verschil dat het gemiddeld aantal kraambedcontroles is afgenomen, maar de gemiddelde tijd per controle is toegenomen.

3.4 65

Aanvullende taken Aanvullende taken zijn taken die in principe alle verloskundigen kunnen uitvoeren. Deze taken worden

echter alleen uitgevoerd bij cliënten die daarvoor in aanmerking komen. Het gaat hierbij vaak om taken die relatief weinig worden uitgevoerd. Ook de aard van een deel van deze taken brengt met zich mee dat er grote variatie bestaat in de tijd die aan de betreffende taak per cliënt wordt besteed. Dit blijkt ook uit het tijdsbestedingsonderzoek: vanwege de grote spreiding ligt de onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelde tijd bij de meeste taken (ver) boven de 15%. Voor een deel van deze taken is vanwege de beperkte mate waarin ze voorkomen ook gevraagd naar een inschatting van de tijd die verloskundigen gemiddeld genomen besteden aan deze taak. In de tabel staan deze schattingen aangegeven met een *.

66

In tabel 10 worden de taken en gemiddelde tijdsbesteding gepresenteerd die behoren tot de aanvullende

taken. De taken ‘begeleiding bij zwangerschapsafbreking’, ‘taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling’, en ‘zorg bij vrouwenbesnijdenis’ bevatten schattingen van de totale tijdsbestedingen per cliënt (som van alle contactmomenten) bij de begeleiding van een zwangere.

67

De gemiddeld weergegeven tijd voor ‘zorg voor en begeleiding bij een miskraam’ is de tijd die per contact-

moment met de cliënt bij een miskraam wordt besteed. De werkgroep Eerstelijns verloskundigen gaf aan dat het in de meeste gevallen gaat om twee of drie (bel)afspraken.

68

Opvallend is dat op basis van de inschatting van praktijken de gemiddelde tijd voor de taken ‘begeleiding

bij zwangerschapsafbreking’, ‘vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling’ en ‘zorg bij vrouwenbesnijdenis’ veel lager is dan de tijd die in het vorige onderzoek is opgenomen voor deze taken. De gemiddeld ingeschatte tijdsbesteding voor deze taken is respectievelijk 84, 80 en 76 minuten, ten opzichte van respectievelijk 150, 120 en 120 minuten. Hierbij moet worden opgemerkt dat de weergegeven tijdsbesteding in het vorig onderzoek voor deze taken is gebaseerd op richtlijnen, terwijl het in dit onderzoek inschattingen van verloskundigen van de werkelijk bestede tijd betreft. Daarbij geldt dat de tijdsbesteding afhankelijk is van het aantal contactmomenten, wat per situatie kan verschillen.

69

Het prenatale huisbezoek neemt, net als de postnatale kraambedcontrole, gemiddeld ruim een halfuur in

beslag. De verloskundigen die mee hebben gedaan aan het tijdsbestedingsonderzoek hebben in één week tijd samen 191 keer een prenataal huisbezoek uitgevoerd.

70

De tijdsbesteding voor groepsvoorlichting is gemiddeld 16 minuten per cliënt, maar hangt sterk af van de

groepsgrootte.


Pagina 24 van 100

Gemiddelde tijd in Aanvullende taken

minuten

Zorg voor en begeleiding bij een miskraam (inclusief eventuele reistijd) Begeleiding bij zwangerschapsafbreking Taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling Zorg bij vrouwenbesnijdenis (extra tijd ten opzichte van 'reguliere' zorg)

21 (per contactmoment) 84* 80* 76 totaal * (23 minuten prenataal; 29 minuten nataal; 24 minuten postnataal)

Extra controle en bloedprikken bij zwangeren met bloedgroep Rhesus c-negatief of Rhesus Dnegatief (extra tijd ten opzichte van 'reguliere' zorg) Begeleiding bij stuit

16* 21*

Huisbezoek (prenataal) Reistijd (totaal heen- en terugreis)

20 33 16

Huisbezoek Groepsvoorlichting (inclusief organiseren en voorbereiden), per cliënt Tabel 10.

3.5 71

Aanvullende taken (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

Bijzondere taken Bijzondere taken zijn taken die niet door alle verloskundigen worden uitgevoerd en bovendien niet aan

alle cliënten. Deze bijzondere taken kunnen worden onderverdeeld in ‘testen en onderzoeken’ en overige bijzondere taken.

72

In tabel 11 worden de bijzondere taken gepresenteerd met daarbij een gemiddelde tijd. Van een aantal

typen echo’s kon een nauwkeurige gemiddelde tijdsbesteding worden berekend. Het gaat hier om echo’s die relatief veel worden uitgevoerd binnen de verloskundigenpraktijk. Bij de tijdbestedingsmeting konden verloskundigen ook aangeven dat ze nog andere typen echo’s hadden uitgevoerd en wat het doel van de echo was. In de meeste gevallen ging het om een echo op verzoek van de zwangere. Andere redenen voor de echo die werden genoemd waren AFI (bij serotiniteit), uitsluiten EUG en een echo na een miskraam. Gemiddeld genomen besteden verloskundigen tussen de 15 en 20 minuten aan een echo. Dit is vergelijkbaar met de tijd die wordt ingepland in echocentra (zie paragraaf 4.5).

73

De gemiddelde tijd voor structureel echoscopisch onderzoek en de combinatietest komt overeen met de

gemiddelde tijd die in het vorige onderzoek voor deze taken is vastgesteld. Hierbij geldt dat de onnauwkeurigheid van de berekende gemiddelden voor deze taken hoger is dan de bovengrens van 15%. Vanwege deze grote onnauwkeurigheid en omdat deze onderzoeken vaak in echocentra worden uitgevoerd, verwijzen wij naar de tijd die echocentra inplannen voor deze onderzoeken, zoals beschreven in paragraaf 4.5.

74

De totale tijd voor de uitvoering van de hielprik inclusief reistijd komt op ongeveer 30 minuten. Dit is aan-

zienlijk korter dan de 45 minuten die in het vorige onderzoek werd vastgesteld.

75

Het voorschrijven van anticonceptie (niet spiraal) en het voorschrijven en plaatsen van een spiraal zijn

taken die in het oude takenpakket nog niet waren opgenomen. Verloskundigen zijn hier vanaf 1 september 2014 toe bevoegd. Voor het voorschrijven en plaatsen van een spiraal geven verloskundigen aan gemiddeld 32 minuten te besteden, en voor het voorschrijven van andere anticonceptie 22 minuten.


Pagina 25 van 100

Bijzondere taken Testen en onderzoeken Eerstelijns echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo's):

Gemiddelde tijd in minuten

Algemene termijn echo

17 15 20

Indicatie-echo: ligging Indicatie-echo: placenta lokalisatie Indicatie-echo: groei Indicatie-echo: bloedverlies

19

Indicatie-echo: vitaliteit

15 16

16

Indicatie-echo: overig Structureel echoscopisch onderzoek

43 29

Combinatietest Cervixcontrole

16*

Overige bijzondere taken Uitwendige versie Risicoselectie Psychosociaal met behulp van een instrument, zoals de ALPHA-NL vragenlijst van TNO en de R4U checklist van Health Pregnancy 4 All Uitvoering hielprik

38* 19

Reistijd (totaal van heen- en terugreis)

19

Uitvoering hielprik Tongriem klieven

10

Reistijd (totaal van heen- en terugreis) Tongriem klieven

20 32* 22*

Voorschrijven anticonceptie (niet spiraal) Voorschrijven en plaatsen van spiraal

41*

Echografische spiraalcontrole

15* 54*

Preconceptiezorg Overige cliëntgebonden taken Tabel 11.

3.6 76

33

Bijzondere taken (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

Niet-cliëntgebonden taken In de vragenlijst naar praktijkkenmerken is gevraagd naar de gemiddelde tijdsbesteding aan niet-cliënt-

gebonden taken per maand voor de gehele praktijk. Tevens is gevraagd naar het aantal medewerkers en de tijd die deze medewerkers per week gemiddeld werken. In tabel 12 zijn de niet-cliëntgebonden taken weergegeven met daarbij de gemiddelde ingeschatte tijdsbesteding per fte18 per week. Door deze tijdsbesteding uit te drukken in tijd per fte per week, wordt rekening gehouden met de omvang van een praktijk.

77

Bij een deel van de niet-cliëntgebonden taken ligt de onnauwkeurigheid bij het berekenen van de

gemiddelde tijdsbesteding boven de 15%. De tijdsbesteding van deze taken moet dan ook met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd.

78

Door de gemiddelde tijd per taak van alle niet-cliëntgebonden taken bij elkaar op te tellen, wordt inzicht

verkregen in de gemiddelde tijd die per fte verloskundige per week wordt besteed aan niet-cliëntgebonden taken. Gemiddeld wordt per fte verloskundige per week 474 minuten (bijna 8 uur) besteed aan nietcliëntgebonden taken. Dit komt neer op bijna 20% van de totale tijd en het betekent dat verloskundigen gemiddeld 80% van hun tijd productief zijn.

18

In hoofdstuk 5 gaan we verder in op de inzet van medewerkers en de berekening van een fte.


Pagina 26 van 100

Taak Facilitaire zaken o.a. inkoop, voorraadbeheer, praktijkinrichting en – automatisering, organisatie en uitvoeren Hygiëne en Infectiepreventie

Gemiddelde tijd in minuten per fte per week

Werkgevers- en maatschapstaken o.a. opstellen dienstroosters, maatschapsoverleg, werkoverleg, functioneringsgesprekken Administratie o.a. financiële administratie, post en archief Kwaliteit(sborging) en innovatie o.a. deelname aan Kwaliteitsregister KNOV, kwaliteitsborging (praktijk-/zorganalyses en bespreking, deelname aan wetenschappelijk onderzoek Stakeholdermanagement o.a. voorlichtingsbijeenkomsten, kringover-leg, cooperatie, deelname aan CVO, VSV, en KNOV-activiteiten Begeleiden van studenten verloskunde Bestuurlijke of organisatorische functie o.a. cooperatie, vereniging, etc. Overleg voor inrichting integrale zorg organisatorische zorginnovatie in de regio Anders

Tabel 12.

34

59 66

47

38 63 36 28 61

Gemiddelde tijdsbesteding niet-cliëntgebonden taken per fte verloskundige per week (grijs weergegeven: onnauwkeurigheid groter dan 15%, zie voor spreidingsmaten bijlage D)

3.7 79

Aantal contactmomenten In de praktijkvragenlijst is gevraagd naar het aantal contactmomenten met cliënten. Hierbij is de praktijk

gevraagd om de laatste 10 zorgkaarten te nemen en op basis daarvan het totaal aantal contactmomenten bij elkaar op te tellen voor deze 10 cliënten. 100 praktijken hebben deze gegevens aangeleverd.

80

In tabel 13 is het gemiddeld aantal contactmomenten per type contact weergegeven. Niet alle vormen van

contact zijn hierbij opgenomen, zoals de eerste controle na ongeveer 8 weken die standaard bij alle cliënten plaatsvindt, en bepaalde minder voorkomende typen echo’s. Wel is er een categorie ‘overig’ opgenomen.

81

Gemiddeld genomen houden praktijken per cliënt 11,1 reguliere ‘face-to-face’ vervolgcontroles. Door de

praktijken worden gemiddeld 2,3 termijn-, groei- en/of liggingsecho’s per cliënt uitgevoerd. Gemiddeld genomen houden praktijken bij 70% van de cliënten een prenataal huisbezoek. Er zijn enkele praktijken die (standaard) reguliere controles aan huis aanbieden. Dit verklaart het grote maximumaantal huisbezoeken in de prenatale fase, en mogelijk ook het lage minimum aantal reguliere vervolgcontroles.

82

Tevens hebben praktijken in de prenatale fase ook gemiddeld ruim 3 keer een telefonisch contactmoment

met de cliënt, bijvoorbeeld tijdens een telefonisch spreekuur. Uit het tijdsbestedingsonderzoek (zie paragraaf 3.3.1) blijkt dat het telefonisch contact gemiddeld 11 minuten in beslag neemt. Per zwangere is er daarmee in de prenatale fase ruim een halfuur telefonisch contact in totaal.


Pagina 27 van 100

83

In de postnatale fase houden praktijken gemiddeld 4,1 kraambedcontroles (bij de cliënt thuis). Het aantal

contactmomenten in de praktijk (voornamelijk nacontroles) is gemiddeld 0,3. Dit is laag, aangezien een nacontrole tot het basistakenpakket behoort. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bij cliënten die in de tweede lijn zijn bevallen de nacontrole vaak in het ziekenhuis plaatsvindt. Bovendien geven cliënten zelf mogelijk vaker dan bij andere taken aan geen behoefte te hebben aan deze nacontrole. Een eventuele onderzoekstechnische verklaring is dat gevraagd is naar ‘contactmomenten postnataal in de praktijk’ en verloskundigen in de respons mogelijk nacontroles niet vanzelfsprekend daaronder hebben geschaard. Tot slot hebben praktijken gemiddeld genomen één keer telefonisch contact met de cliënt. Tabel 13.

Gemiddeld aantal contactmomenten n (praktijken)

Gemiddelde Mediaan

Min

Onnauwkeurigheid

Max

Prenataal Reguliere “face to face” vervolgcontroles in de verloskundigenpraktijk Telefonisch

99

11,1

11,6

1,0

15,2

4%

100

3,2

2,9

0,2

16,2

9%

Aantal uitgevoerde termijnecho's

91

1,2

1,1

0,4

2,2

5%

Aantal uitgevoerde groei-echo's

100

0,7

0,6

0,0

2,0

12%

Aantal uitgevoerde liggingsecho's

100

0,5

0,4

0,0

1,1

13%

Bij de cliënt thuis prenataal (huisbezoek)

100

0,7

0,3

0,0

11,5

32%

Overig

100

0,5

0,1

0,0

7,9

32%

99

4,1

4,0

2,2

7,3

3%

99

0,3

0,0

0,0

5,1

34%

100

1,0

0,8

0,0

3,7

11%

Postnataal Bij de cliënt thuis postnataal (kraambedcontroles) In de praktijk Telefonisch


Pagina 28 van 100

6.

Takenpakket klinische verloskunde

6.1

Inleiding

128

De voorgaande hoofdstukken hadden betrekking op eerstelijns verloskunde. In dit hoofdstuk wordt het

takenpakket klinisch verloskunde beschreven. Als eerste wordt ingegaan op de uitgangspunten die ten grondslag liggen aan het takenpakket en op algemene noties ten aanzien van de taken van klinische verloskundigen. Voor een uitgebreide beschrijving van de gevolgde aanpak wordt verwezen naar bijlage C. Vervolgens behandelen we het takenpakket zelf, de algemene basistaken, de aanvullende taken, bijzondere taken en ten slotte de niet-patiëntgebonden taken.

6.2 129

Uitgangspunten takenpakket klinische verloskunde Dezelfde uitgangspunten zijn gehanteerd als bij de vaststelling van het takenpakket eerstelijns verlos-

kunde (zie paragraaf 3.2). Het verschil is echter dat er voor klinische verloskunde nog geen takenpakket was. Samengevat betekent dit dat de volgende uitgangspunten ten grondslag liggen aan het takenpakket: a.

Met een werkgroep van klinisch verloskundigen is vastgesteld: i.

De verschillende ‘routes’ die te onderscheiden zijn in de prenatale fase;

ii.

De verschillende taken per onderdeel; hierbij geldt als uitgangspunt dat: -

taken zijn ingedeeld in patiëntgebonden basistaken, aanvullende taken, bijzondere taken, of niet-patiëntgebonden taken;

-

de taken zo goed mogelijk de klinische verloskundige zorg omvatten, zoals deze momenteel (anno 2015) wordt ingevuld, waarbij niet gepretendeerd wordt helemaal volledig te zijn;

iii.

De omschrijving van de verschillende taken; hierbij geldt als uitgangspunt dat: -

de taken voor zover mogelijk zo eenduidig mogelijk zijn geformuleerd, zodat elke taak duidelijk is afgebakend, om overlap tussen taken en interpretatieverschillen over taken zoveel als mogelijk te voorkomen;

-

de taakbeschrijvingen voor alle verloskundigen herkenbaar zijn;

-

de taakbeschrijving zo goed mogelijk aansluit bij hoe de klinische verloskundige zorg momenteel (anno 2015) wordt ingevuld;

b.

er een tijdsbesteding gekoppeld kan worden aan de taak;

Er is voor gewaakt dat het takenpakket zoveel mogelijk congruent is met het beroepsprofiel en opleidingsprofiel van klinisch verloskundigen, de leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen en het portfolio met bekwaamheidsverklaringen klinisch verloskundigen;

c.

Het takenpakket eerstelijns verloskunde is als input gebruikt voor te onderscheiden taken en de beschrijving van taken;

d.

Op basis van een expertinschatting van de werkgroepleden klinische verloskunde is gekomen tot een inschatting van tijdsbesteding van taken binnen de klinische verloskunde. Hierbij zijn tijdsinschattingen van de individuele werkgroepleden met elkaar vergeleken en zijn verschillen geduid. Waar dat mogelijk was, is er tot consensus gekomen over de inschatting van de gemiddelde tijdsbesteding per taak.

6. Takenpakket klinische verloskunde

Pagina 44 van 100

e.

Bij het doen van tijdsinschattingen lag de nadruk op de huidige situatie in de praktijk. Waar deze sterk afweek van de tijd die verloskundigen idealiter in de wenselijke situatie zouden willen besteden, is dat benoemd.

130

In onderstaande paragrafen is in de tabellen de gemiddelde tijdsbesteding opgenomen waarover in de

werkgroep Klinisch verloskundigen consensus was. Dit is in toelichtende teksten benoemd als ‘expertinschatting’. Tekstueel is daarbij toegelicht welke variatie in de praktijk voorkomt. Er zijn taken waarover de werkgroep het niet mogelijk achtte een inschatting te maken, omdat de variatie tussen patiënten, verloskundigen en/of tussen klinieken zeer groot is. Dat is dan aangegeven in de tabel. Bijlage B bevat een uitgebreide beschrijving per taak.

131

Als in dit hoofdstuk wordt gesproken op ‘de werkgroep’, wordt gedoeld op de werkgroep Klinisch verlos-

kundigen.

6.3 132

Algemene noties ten aanzien van het takenpakket klinische verloskunde De werkzaamheden en rol van de klinisch verloskundige en de omgeving waarin zij werkt, zijn anders dan

die van een eerstelijns verloskundige. Bovendien geldt net als bij het takenpakket voor eerstelijns verloskundigen dat het opknippen van de klinische verloskundige zorg in losse afgebakende taken onvoldoende recht doet aan bepaalde aspecten van de klinische verloskundige zorg. Dit betreft veelal aspecten van zorg die voor alle taken van belang zijn en in veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, maar die niet gespecificeerd kunnen worden in een takenlijst. In deze paragraaf worden daarom enkele noties benoemd, die relevant zijn voor de interpretatie van de inhoud van het takenpakket klinisch verloskunde.

133

Het gaat om onder andere de volgende aspecten die door de werkgroep Klinisch verloskundigen zijn

benoemd: a.

De klinisch verloskundige werkt onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. Bij de toedeling en aanvaarding van de werkzaamheden wordt rekening gehouden met de specifieke bevoegdheden van de verloskundige zoals geregeld in de Wet BIG (artikel 3) en de geautoriseerde bevoegdheden en bekwaamheidsverklaringen volgens ter plaatse geldende richtlijnen (Leidraad voor protocol positie 26

klinisch verloskundigen) ; b.

De klinisch verloskundige is vaak medeverantwoordelijk voor de organisatie van de zorg op de polikliniek en afdeling;

c.

Belangrijk onderdeel van het takenpakket is samenwerking en afstemming met de gynaecoloog en andere professionals. Dit is een continu proces en komt bij een groot aantal taken terug.

26

Een strikte uitleg van artikel 36 Weg BIG impliceert dat de klinisch verloskundige niet zelfstandig is bevoegd tot het e

e

verrichten van voorbehouden handelingen ten aanzien van patiënten in de 2 /3 lijn, omdat deze buiten haar deskundigheidsgebied liggen. In de praktijk voert de klinisch verloskundige veel voorbehouden handelingen zelfstandig uit, voor zover dit past binnen de lokale afspraken (autorisatie, protocollen en bekwaamheidsverklaringen), waarbij de gynaecoloog de eindverantwoordelijkheid draagt. Bron: KNOV en NVOG (januari 2014), Leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen.


Pagina 45 van 100

d.

De klinisch verloskundige heeft te maken met complexe en voortdurend veranderende omstandigheden. Het is voor de klinisch verloskundige van belang snel te kunnen schakelen, met weinig informatie, en te kunnen handelen in noodsituaties;

e.

Zwangere vrouwen aan wie de klinisch verloskundige zorg levert, hebben een medische indicatie. Vanwege deze problematiek is psychosociale begeleiding bij alle taken die de klinisch verloskundige uitvoert van groot belang;

f.

Tegelijkertijd is het de taak van de klinisch verloskundige om de fysiologie te bewaken (in plaats van alleen te richten op pathologisch beloop) en de zorg ook juist te richten op wat goed gaat bij de zwangere, rekening houdend met de medische indicatie;

g.

Ten opzichte van de eerste lijn voert de klinisch verloskundige enkele aanvullende activiteiten uit, die vaak verweven zijn in andere patiëntgebonden taken. Voorbeelden daarvan zijn: i.

Klinisch verloskundigen besteden een belangrijk deel van hun tijd aan CTG-bewaking;

ii.

Onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen is het begeleiden en geven van onderwijs aan en begeleiding van mensen in opleiding, vaak in de vorm van ‘bedside teaching’.

h.

Er is een grote diversiteit in medische indicaties van patiënten en daarmee in het 'pad' dat patiënten doorlopen. Daarnaast bestaan er grote verschillen tussen klinieken in de wijze waarop de zorg is georganiseerd en welke taken de klinisch verloskundige uitvoert. In dit takkenpakket zijn de meest voorkomende ‘patiëntroutes’ beschreven, is aangegeven welke taken tot basistaken behoren die elke klinische verloskundige in elke kliniek uitvoert en is in de toelichting op taken soms benoemd op welke verschillende wijzen de zorg georganiseerd kan zijn.

6.4

Algemene basistaken

6.4.1

Prenatale zorg

134

Er is een aantal wezenlijk verschillende routes te onderscheiden in de prenatale fase:

a.

Begin zorg zwangerschap in de tweede lijn;

b.

Instroom vanuit de eerste lijn naar aanleiding van een indicatie, zonder spoed;

c.

Instroom in geval van spoed.

135

Voor de klinisch verloskundige zijn de taken die worden uitgevoerd voor route a. en route b. gelijk, alleen

het moment van instroom varieert - en daarmee het aantal keer dat een taak (voornamelijk vervolgcontrole) wordt uitgevoerd. Bij instroom in geval van spoed (route c.) zijn de taken voor de klinisch verloskundige anders dan in de eerste twee routes. Hieronder worden per route de basistaken genoemd. Bij instroom vanuit de eerste lijn vindt voordat de route bepaald wordt (keuze tussen route b. en c.) doorverwijzing en triage plaats. Doorverwijzing en triage

136

De werkgroep schat in dat doorverwijzing en triage, wat meestal een telefonisch contact betreft, 5 minuten

omvat voor de klinisch verloskundige.


Pagina 46 van 100

Basistaken prenatale zorg - doorverwijzing en triage

Expertinschatting tijdsbesteding (in min)

Doorverwijzing en triage Tabel 24.

5

Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - doorverwijzing en triage

Route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed

137

Tabel 25 bevat de taken die de klinisch verloskundige uitvoert in het geval van begeleiding vanaf het

begin van de zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed. Dit is zorg die op de polikliniek wordt geleverd. In slechts een beperkt aantal klinieken voert de klinisch verloskundige deze taken uit.

138

Deze taken komen op hoofdlijnen overeen met basistaken prenatale zorg van eerstelijns verloskundigen,

met het verschil dat er meer nadruk is op de medische indicatie van de zwangere. De expertinschatting van de tijd per taak van de werkgroep ligt voor vervolgcontroles, counseling diagnostiek/PNS en het bespreken van de bevalling dichtbij de gemiddelde bestede tijd in de eerste lijn (zie tabel 7). Ten aanzien van het eerste (telefonische) contact, reguliere intake en telefonisch consult is de expertinschatting van de werkgroep voor klinisch verloskundigen korter dan de gemiddelde tijdsbesteding in de eerste lijn. De werkgroep gaf aan dat met name voor de reguliere intake in veel klinieken 30 minuten wordt ingepland, maar dat meer tijd hiervoor wenselijk is.

139

Het was voor de werkgroep lastig om voor patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega’s en

andere professionals een inschatting per patiënt te maken, omdat dit op veel momenten gebeurt. Als alternatief heeft de werkgroep daarom een expertinschatting gemaakt van de gemiddelde tijd die klinisch verloskundigen in totaal per dag hieraan besteden. Dat is gemiddeld ongeveer 1,5 uur per dag (in een dienst van 8 tot 9 uur), wat zou neerkomen op 16,7% tot 18,8% van de tijd. Hierbinnen valt ook de overdracht aan het begin en einde van de dienst waarin patiënten worden besproken. De werkgroep benoemde dat deze tijd in academische ziekenhuizen waarschijnlijk meer is.

140

De patiëntgebonden administratie buiten contactmomenten met de patiënt om is volgens de

expertinschatting gemiddeld in totaal 5 minuten. Taken prenatale zorg - route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed (poliklinisch) 1 Eerste (telefonische) contact 2 Reguliere intake (inclusief counseling en echo) 3 Reguliere vervolgcontroles en voorlichting 4 Telefonisch consult en tussendoor contact 5 Counseling diagnostiek (o.a. vruchtwaterpunctie, vlokkentest) en prenatale screening (PNS) 6 Bespreken bevalling (vindt plaats tijdens vervolgcontrole) 7 Patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega's en andere professionals 8 Patiëntgebonden administratie, buiten contactmomenten met de patiënt om Tabel 25.

Expertinschatting tijdsbesteding (in min) 5 30 15 5 - 10 20 15 1,5 uur per 8 tot 9 uur dienst per dag 5

Taken klinische verloskunde prenatale zorg - route zonder spoed (poliklinisch)


Pagina 47 van 100

Route bij instroom of doorstroom in geval van spoed

141

Taken die de klinisch verloskundige uitvoert als er sprake is van spoed, behoren tot de basistaken van de

klinisch verloskundige, in de zin dat iedere klinisch verloskundige in iedere kliniek deze taken uitvoert. Spoedsituaties komen niet alleen voor bij patiënten die onder behandeling waren in de eerste lijn, maar ook bij patiënten die al in de tweede lijn onder controle waren op de polikliniek. De eerste taak bij spoed is een eerste spoedconsult, waarin onder andere anamnese en diagnostiek (inclusief interpretatie) worden uitgevoerd, beleid wordt opgesteld en de zorg die nodig is wordt georganiseerd. Na het eerste spoedconsult zijn er afhankelijk van de situatie verschillende vervolgtrajecten mogelijk (terugverwijzen naar de eerste lijn, overname door de poli, opname, doorverwijzing naar derde lijn). Deze trajecten vinden niet parallel plaats, maar per patiënt is een van de trajecten van toepassing. De taken die de klinische verloskundige na het spoedconsult uitvoert, verschillen afhankelijk van het opgestelde beleid.

142

In tabel 26 zijn de taken opgenomen, inclusief de expertinschatting van de tijd per taak die door de werk-

groep is gedaan. Een spoedconsult kost volgens de werkgroep gemiddeld 45 minuten, maar is afhankelijk van de problematiek van de patiënt en bijvoorbeeld het soort diagnostiek dat moet worden gedaan (bijvoorbeeld Cardiotocogram (CTG), echoscopie, laboratorium onderzoek). Terugverwijzing naar de eerste lijn en het organiseren van overname van zorg naar de polikliniek kost naar de expertinschatting van de werkgroep ongeveer evenveel tijd, 10 minuten. Overdracht in het kader van opname en doorverwijzen naar de derde lijn kost meer tijd, respectievelijk gemiddeld 30 en 45 minuten. Bij doorverwijzing naar de derde lijn moet vaak snel gehandeld worden en werkt de klinische verloskundige indien mogelijk samen met zorgverleners uit andere disciplines. De tijd die in tabel 26 is opgenomen, betreft de expertinschatting van de totale tijd die gemiddeld wordt besteed (over alle disciplines). De tijd die de klinisch verloskundige daadwerkelijk besteedt, is afhankelijk van de situatie, zoals de handelingen die moeten uitgevoerd (en met welke snelheid) en de mate waarin andere disciplines beschikbaar zijn. Basistaken prenatale zorg - route bij instroom of 'doorstroom' in

Expertinschatting

geval van spoed

tijdsbesteding (in min)

1 Eerste spoedconsult

45

2 Terugverwijzen naar de eerstelijn

10

3 Overname van zorg naar poli

10

4 Overdracht in het kader van opname

30

5 Doorverwijzen naar de derde lijn

45

Tabel 26.

Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - route in geval van spoed.


Pagina 48 van 100

Prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten (op de zwangerenafdeling)

143

Zorg aan opgenomen patiënten omvat het doen van visites op de zwangerenafdeling. In slechts een

beperkt aantal klinieken voeren de klinisch verloskundigen deze taak uit, meestal wordt dit gedaan door de arts of arts-assistent. Naar de expertinschatting van de werkgroep kost deze taak 5 tot 10 minuten per patiënt per dag. Het aantal dagen dat zwangeren opgenomen zijn, varieert zeer sterk, afhankelijk van de medische indicatie. De werkgroep gaf aan dat het niet mogelijk is een inschatting te doen van dit gemiddeld aantal dagen. Basistaken prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten


Visite op zwangerenafdeling (per patiënt per dag) Tabel 27.

6.4.2

144

5 - 10

Basistaken klinische verloskunde prenatale zorg - zorg aan opgenomen patiënten

Natale zorg

Het leveren van natale zorg is een van de belangrijkste onderdelen van de klinisch verloskundige zorg.

Iedere klinisch verloskundige voert taken die hiertoe behoren uit. Tabel 28 geeft deze taken weer.

145

Consult sedatie, priming van de baring en inleiden van de baring worden niet bij iedere zwangere

standaard uitgevoerd, maar het zijn dusdanig veel voorkomende taken van klinisch verloskundigen dat ze als basistaak zijn opgenomen in het takenpakket en niet als aanvullende taak. De werkgroep schat in dat deze taken gemiddeld respectievelijk 45, 60 en 60 minuten kosten.

146

De tijd die klinisch verloskundigen besteden aan begeleiding van de ontsluitingsfase varieert sterk, en kan

ook over meerdere diensten (dus over meer dan een verloskundige) verspreid zijn. De werkgroep gaf daarom aan geen gemiddelde expertinschatting te kunnen geven. De uitvoering en tijdsbesteding van deze taak is ook niet goed vergelijkbaar met de uitvoering ervan in de eerste lijn. Enerzijds is de begeleiding door klinisch verloskundigen intensiever dan in de eerste lijn, bijvoorbeeld vanwege CTG-bewaking, medicatie en/of pijnstilling. Anderzijds zijn klinisch verloskundigen veelal niet continu bij de zwangere aanwezig, wat in de eerste lijn vanaf een bepaald moment wel het geval is.

147

Begeleiding van de uitdrijving is wel vergelijkbaar met de eerste lijn, en de werkgroep sluit voor de expert-

inschatting van de tijdsbesteding daarom aan bij het gemiddelde van ongeveer 45 minuten dat in de eerste lijn is geregistreerd (zie tabel 8). Als de neonaat een slechte start kent, moet de klinisch verloskundige direct handelen. De tijd die zij daaraan besteedt, varieert tussen de 5 en 30 minuten en is afhankelijk van onder andere de situatie van het kind en de beschikbaarheid van de kinderarts en andere disciplines. De werkgroep is voor die taak niet tot een inschatting van de gemiddelde tijdsbesteding gekomen, vandaar dat de range is opgenomen in de tabel. De resterende taken die direct na de geboorte plaatsvinden, kosten naar de expertinschatting van de werkgroep gemiddeld tussen de 5 en 30 minuten.


Pagina 49 van 100

Basistaken natale zorg


1 Eerste telefonisch contact en triage

5

2 Consult sedatie

45

3 Priming van de baring

60

4 Inleiden van de baring

60

5 Begeleiding ontsluitingsfase

niet te bepalen

6 Uitdrijving

45

7 Opvang neonaat bij slechte start

5 - 30

8 Geboorte placenta

30

9 Hechten

20

10 Onderzoek van de pasgeborene

5 - 10

11 Directe nazorg postpartum

15

12 Administratie rondom natale zorg na partus

20

Tabel 28.

6.4.3

Basistaken klinische verloskunde natale zorg

Postnatale zorg

De postnatale zorg is voor klinisch verloskundigen een relatief beperkt onderdeel van het gehele taken-

148

pakket. Het omvat kraambedcontroles, ontslag van de patiënt en een nacontrole, die veelal poliklinisch 27

plaatsvindt . Kraambedcontroles worden iedere dag dat de patiënt na de bevalling nog in het ziekenhuis is uitgevoerd en kosten gemiddeld naar de expertinschatting van de werkgroep 15 minuten. Het aantal dagen dat patiënten in het ziekenhuis verblijven na de bevalling, varieert sterk; de werkgroep kon geen uitspraak doen over het gemiddelde daarvan. Het ontslag van de patiënt, inclusief overdracht aan betrokken partners en compleet maken van het dossier kost gemiddeld 10 minuten voor de klinisch verloskundige en aan de nacontrole wordt volgens de expertinschatting van de werkgroep 15 minuten besteed.

Basistaken postnatale zorg

1 Kraambedcontroles (per patiënt per dag)

15

2 Ontslag van patiënt

10

3 Nacontrole

15

Tabel 29.

6.5 149


Basistaken klinische verloskunde postnatale zorg

Aanvullende taken Klinisch verloskundigen hebben een groot aantal taken die alle klinisch verloskundigen uitvoeren, maar

niet op alle patiënten van toepassing zijn, de zogeheten aanvullende taken. Tabel 30 geeft weer welke taken dit betreft.

27

Uit de PRN-registraties blijkt dat ongeveer 10% van de nacontroles weer door de eerste lijn wordt opgepakt (Bron: Prenatale Registraties Nederland In Grote Lijnen 1999-2012).


Pagina 50 van 100

150

Van enkele van deze taken is de tijdsbesteding die klinisch verloskundigen eraan besteden sterk af-

hankelijk van de patiënt, situatie en eventuele complexiteit van de medische indicatie. Hierdoor was het voor de werkgroep lastig om een expertinschatting te doen van de gemiddelde tijdsbesteding. In de tabel is dit aangegeven met ‘niet te bepalen’.

151

Tijdens de natale fase wordt regelmatig microbloedonderzoek uitgevoerd (soms meerder malen). Als dit

het geval is, kost de begeleiding van de klinisch verloskundige tijdens de natale fase meer tijd, gemiddeld 20 minuten per onderzoek volgens de werkgroep. De ingeschatte tijdsbesteding aan echoscopisch onderzoek is vergelijkbaar met de tijdsbesteding ervoor in de eerste lijn (tabel 11) en bij echocentra (tabel 16). Ook de expertinschatting van de werkgroep voor de tijdsbesteding bij begeleiding bij een miskraam (45 minuten) komt overeen met de gemiddeld bestede tijd in de eerste lijn (2 tot 3 contactmomenten van 21 minuten).

152

Een belangrijk onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen - anders dan voor eerstelijns

verloskundigen - is participeren aan wetenschappelijk onderzoek. Dit houdt onder andere in dat klinisch verloskundigen patiënten includeren in onderzoek, patiënten daarover informeren en om toestemming vragen, onderzoek uitvoeren en registraties bijhouden. De werkgroep schat in dat dit per patiënt die participeert in onderzoek ongeveer 20 minuten gemiddeld kost, extra ten opzichte van reguliere patiëntenzorg.

153

In de meeste klinieken wordt groepsvoorlichting gegeven aan zwangeren (en hun partners), vaak gericht

op een specifiek onderwerp. Deze bijeenkomsten duren gemiddeld 90 minuten en er is meestal 1 klinisch verloskundige bij aanwezig. De omvang van de groepen varieert echter sterk, van 10 tot 50 patiënten, waardoor het lastig was voor de werkgroep een inschatting van de gemiddelde tijd per patiënt te geven. Aanvullende taken


1 Handelen in acute en levensbedreigende situaties

niet te bepalen

2 Micro bloedonderzoek

20

3 Echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo's)

20

4 Participeren in wetenschappelijk onderzoek, studies

20

5 Assisteren bij perioperatieve zorg

15

6 Assisteren bij postoperatieve zorg

10

7 Begeleiding bij zwangerschapsafbreking/intra-uteriene vruchtdood 8 Zorg voor en begeleiding bij een miskraam 9 Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status 10 Vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling 11 Groepsvoorlichting (10 - 50 patiënten) Tabel 30.

niet te bepalen 45 niet te bepalen niet te bepalen 90

Aanvullende taken klinische verloskunde


Pagina 51 van 100

6.6 154

Bijzondere taken Bijzondere taken zijn taken die niet door iedere klinisch verloskundige worden uitgevoerd, voor niet iedere

patiënt. Veelal zijn aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig om deze taken te kunnen uitvoeren. Omdat niet iedere klinisch verloskundige in de werkgroep alle taken uitvoerde, zijn de expertinschattingen voor deze taken minder betrouwbaar dan de expertinschattingen van andere taken. Tabel 31 geeft een overzicht van de bijzondere taken. 155

Op een aantal bijzondere taken wijkt de expertinschatting van de tijd per taak die door de werkgroep

Klinisch verloskundigen is gedaan, af van de gemiddelde tijd die is geregistreerd en/of ingeschat door eerstelijns praktijken en echocentra (paragraaf 3.5 en 4.5). De expertinschattingen van preconceptiezorg, structureel echoscopisch onderzoek, voorschrijven van anticonceptie, voorschrijven en plaatsen spiraal en echografische spiraalcontrole die door de werkgroep zijn gedaan, zijn korter dan de gemiddelden uit het tijdsbestedingsonderzoek in de eerste lijn. Mogelijk komt dit gedeeltelijk omdat klinisch verloskundigen meer gebonden zijn aan de tijd die ervoor beschikbaar is - de meeste van deze taken vinden plaats tijdens consulten op de poli. Een andere mogelijke verklaring is dat klinisch verloskundigen - als zij deze taken uitvoeren - er meer bedreven in zijn, omdat taken wellicht vaker voorkomen in de tweede lijn (zoals structureel echoscopisch onderzoek). 156

De expertinschatting van de werkgroep van de tijd die klinisch verloskundigen besteden aan uitwendige

versie ligt hoger dan het gemiddelde in de eerste lijn (60 minuten ten opzichte van 38 minuten). De tijd die is ingeschat voor combinatietest en cervixcontrole komt ongeveer overeen met de eerste lijn. 157

Ten aanzien van het toedienen van lachgas geeft de werkgroep Klinisch verloskundigen aan geen

expertinschatting te kunnen doen, vanwege de grote variatie die voorkomt in de praktijk. De werkgroep geeft echter aan dat toediening van lachgas nooit meer dan 2 uur zal zijn; al het onderzoek naar lachgas en de opgedane ervaring houdt dit tijdsbestek aan. Indien het langer dan 2 uur duurt is er vaak overdracht in verband met stagnatie of een andere vorm van pijnstilling. Bijzondere taken


1 Preconceptiezorg

30

2 Combinatietest

30

3 Structureel echoscopisch onderzoek

30

4 Uitwendige versie

60

5 Bespreken bevalling bij afwijkende ligging of sectio in de voorgeschiedenis (inclusief counseling)

15

6 Toedienen lachgas

Niet te bepalen, max 120

7 Cervixcontrole bij zwangeren

15

8 Voorschrijven anticonceptie (niet spiraal)

15

9 Voorschrijven en plaatsen van spiraal

20

10 Echografische spiraalcontrole Tabel 31.

10

Bijzondere taken klinische verloskunde


Pagina 52 van 100

6.7 158

Niet-patiëntgebonden taken Klinisch verloskundigen besteden een deel van hun tijd aan niet-patiëntgebonden taken. De nadruk ligt

hierin op andere taken dan in de eerstelijns verloskunde. Zo vormt een belangrijk onderdeel van de nietpatiëntgebonden taken het geven van onderwijs aan onder andere coassistenten, leerling-verloskundigen, arts-assistenten en verpleegkundigen. Dit kan gekoppeld zijn aan patiëntgebonden zorg (bedside teaching), maar kan ook fantoomonderwijs en theoretisch onderwijs omvatten. Daarnaast komt het - zeker in academische klinieken - voor dat klinisch verloskundigen zelf wetenschappelijk onderzoek uitvoeren, bijvoorbeeld in promotietrajecten.

159

Andere niet-patiëntgebonden taken zijn ‘ontwikkeling als professional’ (onder andere na- en bijscholing),

‘niet-patiëntgebonden teamoverleg’, ‘bestuurlijke of organisatorische functie’ en ‘kwaliteit en zorginnovatie’. Onder het laatste valt onder andere de ontwikkeling van protocollen en richtlijnen, uitvoeren van registraties en audits (LVR, kwaliteitssysteem, et cetera), maar ook het onderhouden van externe contacten die het functioneren van en samenwerken binnen de zorgketen bevorderen. ‘Overige niet-patiëntgebonden taken’ omvatten onder andere logistieke werkzaamheden en taken rondom personeelszaken.

160

Tussen klinieken en tussen klinisch verloskundigen is er een grote verscheidenheid in welke niet-patiënt-

gebonden taken verloskundigen uitvoeren en hoeveel tijd zij daaraan besteden. Veelal worden binnen een team van klinisch verloskundigen deze taken verdeeld. Daarnaast komen de genoemde taken en activiteiten die daarbij horen in verschillende frequenties (per jaar, maand, week of dag) voor. Door de variëteit die voorkomt in de praktijk is het onmogelijk om op basis van expertinschatting te komen tot een gemiddelde tijd per niet-patiëntgebonden taak. De klinisch verloskundigen in de werkgroep hebben wel een inschatting gedaan van hoe zij hun tijd verdelen over verschillende (clusters van) taken. Dat geeft enig inzicht in welk aandeel van de totale tijd wordt besteed aan niet-patiëntgebonden taken. Daar gaat de volgende paragraaf op in.

Niet-patiëntgebonden taken

1 Onderwijs aan coassistenten, leerling verloskundigen, arts-assistenten, verpleegkundigen, et cetera 2 Uitvoeren van (wetenschappelijk) onderzoek 3 Ontwikkeling als professional 4 Teamoverleg 5 Bestuurlijke of organisatorische functie 6 Kwaliteit en zorginnovatie 7 Overige niet-patiëntgebonden taken Tabel 32.

Niet-cliëntgebonden taken klinische verloskunde


Pagina 53 van 100

6.8 161

Verdieping tijdsbesteding klinisch verloskundigen: verdeling van de totale tijd Als verdieping op het takenpakket en tijdsbesteding, heeft de werkgroep Klinisch verloskundige een

inschatting gegeven van de wijze waarop zij de totale tijd die zij werken verdelen over verschillende taken. Ook hierin zitten verschillen tussen klinieken en verloskundigen, maar op hoofdlijnen wordt hieruit duidelijk aan welke taken in verhouding veel en weinig tijd wordt besteed. Tabel 33 bevat een overzicht van deze inschatting. Taken zijn hierin op een andere wijze uitgesplitst dan de taken in het takenpakket. Het onderscheid dat is gemaakt, is gebaseerd op een dag-/weekindeling van de klinisch verloskundige.

162

Klinisch verloskundigen besteden 30 tot 40% van hun tijd aan directe patiëntenzorg. In totaal besteden zij

naar inschatting van de klinisch verloskundigen in de werkgroep in de meeste gevallen meer tijd aan indirecte patiëntenzorg (CTG-bewaking, patiëntgebonden overleg, patiëntgebonden administratie en participeren in wetenschappelijk onderzoek), namelijk tussen de 25% en 80% van de tijd. Opvallend is dat de werkgroep Klinisch verloskundigen over patiëntgebonden overleg aangaf daar gemiddeld 1,5 uur per dag aan te besteden, wat neerkomt op 16,7% tot 18,8% van de tijd. Dit wijkt af van onderstaande inschatting op basis van de verdeling van de tijd. Vermoedelijk ontstaat het verschil doordat patiëntgebonden overleg niet plaatsvindt op dagen dat klinisch verloskundigen andere (niet-patiëntgebonden) taken uitvoeren. Ook kan er sprake zijn van een overschatting als naar tijdsbesteding per dag wordt gevraagd en een onderschatting als naar de tijdsverdeling per week wordt gevraagd. Niet-patiëntgebonden taken (organisatie van de zorg, nietpatiëntgebonden administratie en overige niet-patiëntgebonden taken) maken tussen de 10% en 40% van de tijd uit.

Taken

Percentage

Directe patiëntenzorg (begeleiding van patiënten en uitvoeren onderzoeken bij patiënt)

30 - 40%

CTG-bewaking

10 - 20%

Patiëntgebonden overleg, waaronder overdracht

5 - 15%

Patiëntgebonden administratie

20 - 25%

Participeren in wetenschappelijk onderzoek

0 - 20%

Onderwijs geven, inclusief bedside teaching

5 - 15%

Organisatie van de zorg

0 - 10%

Niet-patiëntgebonden administratie

0 - 10%

Overige niet-patiëntgebonden taken

5%

Tabel 33.

Verdeling van tijdsbesteding van klinische verloskundigen over verschillende taken NB: bovenstaande percentages tellen niet op tot 100, omdat de ‘mix’ van taken zeer sterk varieert tussen klinisch verloskundigen. Als voorbeeld: een verloskundige die relatief veel tijd besteed aan wetenschappelijk onderzoek, zal wellicht minder tijd besteden aan onderwijs geven of organisatie van de zorg.


Pagina 54 van 100

A.

Takenpakket eerstelijns verloskunde 2015

Relevante notie bij het takenpakket 01

In paragraaf 3.2 van het rapport ‘Takenpakket verloskunde, onderzoek taken, tijdsbesteding en productie

verloskundigen’ (Significant in opdracht van de KNOV, 2015) staan de uitgangspunten die bij het tot stand komen van het takenpakket zijn gehanteerd. Ook is daar een toelichting gegeven op de opbouw van het takenpakket. In deze bijlage is het takenpakket eerstelijns verloskunde opgenomen met per taak een uitgebreide omschrijving. Voordat het takenpakket wordt omschreven, is hieronder een belangrijke notie uit het rapport herhaald.

02

Zoals ook in het rapport staat beschreven, was de focus bij het tot stand komen van het takenpakket te

komen tot eenduidige taken van eerstelijns verloskundigen. Hoewel het opknippen van de verloskundige zorg in losse afgebakende taken verschillende doelen kan dienen, zoals beschreven in paragraaf 1.2 van het rapport, doet een dergelijk uitgewerkt takenpakket onvoldoende recht aan bepaalde aspecten van verloskundige zorg die niet (goed) te vangen zijn in een takenlijst. Het gaat hierbij ook om aspecten van zorg die in veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, terwijl deze niet genoemd kunnen worden in een takenlijst. Voorbeelden zijn: a.

De (eerstelijns) verloskundige zorg is sterk gericht op het bouwen van een (vertrouwens)relatie met de cliënt. Hierbij hoort het scheppen van een veilig klimaat. Door de tijd te nemen voor de cliënt, te zorgen voor een ontspannen sfeer, de ruimte te geven om vragen te stellen, te luisteren, informatie begrijpelijk en duidelijk te geven en de privacy van de cliënt te respecteren, creëert de verloskundige een ondersteunend en veilig klimaat, zodat het verloop en de beleving van de zwangerschap en baring zo optimaal mogelijk kan verlopen;

b.

Vraaggericht werken. In de werkgroep is benoemd dat cliënten steeds mondiger zijn en steeds meer toegang hebben tot informatie over zwangerschap en baring. Dit vraagt om een vraaggerichte benadering van voorlichting en zorgverlening door de verloskundige, zodat de cliënt haar verantwoordelijkheid kan nemen en keuzes kan maken die voor haar en haar kind het beste zijn;

c.

Nieuwe vormen van cliëntencontact, zoals centering pregnancy, wat onder andere gericht is op ‘community building’. Dit betekent dat in een bepaald tijdsbestek meerdere cliënten worden gezien, maar dat er tevens veel voorbereidingstijd nodig is. De wijze waarop verloskundigen hun tijd indelen, verandert hierdoor;

d.

Nieuwe ontwikkelingen binnen de verloskundige zorg die worden toegepast en betrekking hebben op verschillende taken, zoals: i.

De Grow-methode die gericht is op het opsporen van foetale groeivertraging. Het toepassen van deze methode vindt doorgaans plaats tijdens de reguliere vervolgcontroles. Vooral de toelichting op de groeicurves vraagt om gedegen uitleg;

ii.

Toepassing van het principe van maximaal vier handen op één buik en de verloskundige als casemanager. In het kader van het opbouwen van een vertrouwensband betekent dit dat een zwangere maximaal twee verloskundigen ziet in de begeleiding. Alleen op die manier vinden er voldoende contactmomenten plaats om goede invulling te kunnen geven aan deze vertrouwensband;

iii.

De inrichting van integrale geboortezorg die reeds in gang is gezet.

A. Takenpakket eerstelijns verloskunde 2015

Pagina 55 van 100

Cliëntgebonden algemene basistaken: prenatale zorg Taak

Toelichting

1. Eerste (telefonische) contact

2. Eerste controle (rond de 8 zwangerschapsweek)

e

3. Reguliere vervolgcontroles en voorlichting

Eerste contact voor het opvragen van gegevens bij cliënt en maken van de eerste afspraak. Dit contact bestaat uit: - Korte anamnese (laatste menstruatie, leeftijd, familie/obstetrische anamnese) - Eerste risicoselectie (eventueel gevolgd door een verwijzing) - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting - Vastleggen van naw-gegevens en toesturen van informatie - Maken van een eerste afspraak inclusief korte uitleg hierover Het komt voor dat een eerste melding per e-mail of online gebeurt. Het telefonisch contact is in die gevallen meestal korter. Indien een praktijkassistente werkzaam is in de praktijk, neemt zij vaak (een deel van) deze taak op zich. Tijdens de eerste controle zouden de volgende activiteiten mogelijk kunnen plaatsvinden: - Kennismaking met aanstaande ouder(s) - Uitleg van het verloskundige systeem, de rol van de verloskundige en de verloskundigenpraktijk - Afnemen van de anamnese: medisch, obstetrisch, familiaal, sociaal - Voorlichting inhoudelijke verloskundige zorgverlening, inclusief het controleschema - Bespreken van wensen - Voorlichting leefregels/gewoonten en preventie gerelateerd aan de zwangerschap - Voorlichting organisatorische aspecten rondom de zwangerschap (waaronder het regelen van kraamzorg) - Voorlichting over mogelijke onderzoeken (echoscopisch onderzoek, bloedonderzoek) en de kosten daarvan - Indien cliënt rookt: motiveren en begeleiden van cliënt bij stoppen met roken (volgens de V-MIS-methodiek) - Risicoselectie en vaststellen van het beleid - Bepalen en uitzetten van aanvullend onderzoek Mogelijk vindt de eerste controle plaats in combinatie met een echo. Er zijn praktijken die werken met een vragenlijst die vooraf moet worden ingevuld door de cliënt. Deze werkwijze heeft geen effecten op de tijdsbesteding van de verloskundige. Betreft het uitvoeren van (lichamelijk) onderzoek, het beantwoorden van vragen, het (psychosociaal) begeleiden en coachen en het geven van voorlichting en informatie in een consult tijdens spreekuur. Hiervoor bestaan richtlijnen vanuit de beroepsgroep. Een vervolgcontrole bestaat uit de volgende activiteiten: - Aanvragen, interpreteren en verwerken van eventueel aanvullend onderzoek - Zo nodig aanvullende (medische) informatie achterhalen of consultering van andere beroepsbeoefenaren - Monitoren van de groei en voorlichting hierover - Risicoselectie en zo nodig bijstellen van het beleid en behandelplan en eventueel verwijzen - Voorschrijven van medicatie - Voorlichten en informeren over en bespreken van diverse onderwerpen, waaronder (niet uitputtend): - Afstemming over het door de cliënt te kiezen zorgpad - Informeren over echo(‘s) en bespreken van de uitslag van echo(‘s) - Bespreken van geboorteplan - Geven van informatie over borstvoeding - Uitleg over pijnstilling


Pagina 56 van 100

Taak

Toelichting - Voorlichting op maat in geval van hypertensie - Voorlichting in geval van serotiniteit De uitvoering van reguliere vervolgcontroles en voorlichting kan op verschillende wijzen plaatsvinden: - Een-op-een tijdens een spreekuur - Centering pregnancy, waarbij reguliere vervolgcontroles in groepsverband worden doorlopen

4. Telefonisch spreekuur en tussendoorcontact (niet regulier, op initiatief van de cliënt)

Dit betreft contactmomenten die op initiatief van de cliënt in de prenatale fase plaatsvinden, veelal telefonisch. De verloskundige beantwoordt vragen en geeft voorlichting en adviezen, coacht en begeleidt, doet risicoselectie bij de door cliënt gepresenteerde problemen en organiseert de nodige activiteiten of maatregelen. Sinds 2007 is het gemiddeld aantal contactmomenten toegenomen.

5. Counseling prenatale screening (PNS) en postcounseling na de uitvoering van de testen

Omvat zowel voorlichting voorafgaand aan prenatale screening (combinatietest en/of structureel echoscopisch onderzoek), als het coachen en begeleiden als de uitslag van de testen bekend is. De voorlichting vooraf omvat: - Uitleg over de doelen, aandoeningen waarop getest wordt en de uitvoering van de testen - Uitleg over de voor- en nadelen van de testen - Uitleg over het begrip kansberekening als uitslag - Bespreken van het mogelijke vervolgtraject en vervolgonderzoeken - Coachen en begeleiden van de cliënt bij het maken van een keuze en bij eventuele verdere behandeling - Bij keuze voor test, informeren over organisatie en werkwijze - Verwijzen voor de test - Afnemen bloed of meegeven labformulier ten behoeve van bloedafname - Zorgen voor afstemming tussen diverse zorgverleners bij uitvoering van de zorg De benodigde tijdsbesteding voor postcounseling is afhankelijk van de uitslag van de testen: er is meer tijd nodig in het geval de uitslag afwijkend is. In de huidige financieringssystematiek bestaat er een afzonderlijke zorgprestatie voor deze taak.

6. Bespreken bevalling, inclusief Het bespreken van de bevalling en geven voorlichting over neonatale voorlichting over neonatale screening. Het gaat hierbij om het bespreken van wensen en screening verwachtingen. Onderwerpen die hierbij aan bod komen zijn: - Uitleg over normale baring - Bevalplan - Plaats van bevallen - Pijnbestrijding - Organisatorische aspecten rondom bevalling en kraamweek (zoals kraamzorg) - Doel en de werkwijze van de hielprik ten behoeve van neonatale screening - Vraag of ouders geïnformeerd willen worden over een eventueel dragerschap 7. Cliëntgebonden afstemming met collega’s en andere professionals

Cliëntgebonden afstemming tussen zorgverleners gebeurt om informatie uit te wisselen en te consulteren en verwijzen. De afstemming vindt veelal plaats in geplande overleggen (vaak binnen een Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV)), waarin (op indicatie) cliënten worden besproken. Voorbeelden zijn: - Zwangerenbespreking - Complicatiebespreking - Perinatologie-overleg - Multidisciplinair overleg - Bespreking prenatale diagnostiek


Pagina 57 van 100

Taak

Toelichting - POP-protocoloverleg (Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie) Vaak vinden deze overleggen plaats op een andere locatie dan de verloskundigenpraktijk, waardoor de verloskundige hiervoor reistijd heeft.

8. Cliëntgebonden administratie, Administratie betreft de registratie en vastlegging van (niet uitputtend): buiten contactmomenten met - (Telefonisch) cliëntencontact de cliënt om - Onderzoeksbevindingen/-resultaten - De interpretatie, het beleid, motivaties voor aanvullend onderzoek - De gegeven voorlichting en gemaakte afspraken in het cliëntendossier - Verstrekte informatie - Informed consent - Gemaakte keuzes ten aanzien van prenatale screening en neonatale screening - Uitslagen van laboratoriumonderzoek, echo’s, prenatale screening - Correspondentie en afspraken omtrent cliëntgebonden afstemming met andere professionals Daarnaast hoort onder cliëntgebonden administratie het verzorgen van recepten en het verstrekken van verklaringen. Cliëntgebonden administratie gebeurt vaak tijdens een consult. In het geval een praktijkassistente werkzaam is in de verloskundigenpraktijk, dan voert deze vaak een deel van de administratie uit.

Cliëntgebonden algemene basistaken: natale zorg Taak

Toelichting

1.

Begeleiding ontsluitingsfase (inclusief reistijd)

Dit betreft de (continue) begeleiding van de ontsluitingsfase, vanaf het moment van vaststellen van het begin van de baring, inclusief telefonisch contact. Het gaat hierbij om: - Ondersteunen, coachen, informeren en adviseren - Observeren van weeënactiviteit en gedrag - Verrichten van (lichamelijk) onderzoek - Risicoselectie en beleid bepalen - Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals, inroepen van kraamzorg - Vastleggen van gegevens

2.

Uitdrijving

-

-

Begeleiding en coaching van cliënt en partner Verrichten van (lichamelijk) onderzoek, inclusief beoordeling van de conditie van het kind Organisatorische leiding ter voorbereiding op de geboorte, inclusief instrueren kraamverzorgende Risicoselectie en beleidsbepaling Begeleiding van partus Handelen in noodsituaties Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals

-

3.

Nageboortetijdperk

-

Begeleiden van het nageboortetijdperk Risicoselectie en beleid Inspecteren van placenta en vliezen Observeren van bloedverlies Handelen in noodsituaties Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals

4.

Post partum

-

Ondersteuning en begeleiding van cliënt en partner Onderzoek van de pasgeborene Zo nodig, hechten van perineum of labia


Pagina 58 van 100

Taak

Toelichting -

5.

Administratie rondom natale zorg, voor de cliënten bij wie verloskundige de bevalling zelf heeft begeleid

Controles moeder, inclusief observeren bloedverlies Begeleiding bij borstvoeding Instrueren kraamverzorgende Risicoselectie en beleid Handelen in noodsituaties Zo nodig, overleg met/verwijzen naar andere professionals Schoonmaak en onderhoud materiaal

Het uitvoeren van administratieve handelingen, zoals: - Opstellen van partusverslag - LVR-registratie - Verslag aan huisarts, JGZ - Herindicatieregistratie voor kraamzorg

Cliëntgebonden algemene basistaken: postnatale zorg Taak

Toelichting

1.

Kraambedcontroles

Het betreft visites, waarbij de volgende activiteiten worden uitgevoerd (inclusief reistijd en eventuele overdracht van gegevens naar een collega bij dienstwisseling): - Begeleiding psychosociale welzijn - Informeren, voorlichten en adviseren - Anamnese van kraamvrouw en kind - Onderzoek van vrouw en kind, waaronder wondinspectie - Controle zorgplan kraamzorg - Afstemmen met kraamverzorgende - Herindiceren kraamzorg op basis van landelijk indicatieprotocol - Begeleiding bij borstvoering - Risicoselectie en beleid - Evalueren van de zorg (van de bevalling) - Bespreken en adviseren anticonceptie - Overdracht naar de JGZ (bespreken vertrouwelijkheid) - Voorlichting en advisering voor de komende periode - Noteren van bevindingen

2.

Telefonisch contact in de eerste weken na de bevalling

Telefonisch contact in de eerste weken na de bevalling met de cliënt of kraamverzorgende. Activiteiten komen overeen met activiteiten die gedaan worden tijdens kraambedcontrole (zie 1.), inclusief het noteren van bevindingen.

3.

Begeleiding na de kraamperiode, inclusief de nacontrole rond 6 weken pp

Deze taak omvat de volgende activiteiten: - Coaching en (psychosociale) begeleiding - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting en adviezen - Risicoselectie bij de door de cliënt gepresenteerde problemen - Organiseren van nodige activiteiten/maatregelen - Zo nodig, verwijzen naar andere professionals - Anamnese van vrouw en kind - Onderzoek van de vrouw - Advisering over borstvoeding - Evalueren van de totale zorg en het verloop - Bespreken van specifieke aandachtspunten voor en in een volgende zwangerschap, inclusief preconceptie adviezen

4.

Overdracht naar ketenpartners

Beëindiging van de verloskundige zorg en zorgdragen voor zorgcontinuïteit door overdracht aan alle betrokken partners in de keten (warme overdracht)

5.

Administratie buiten kraambedcontroles en telefonische contact om, voor

Het betreft hier administratie van: - LVR-registratie


Pagina 59 van 100

Taak

Toelichting

de cliënten bij wie verloskundige de bevalling niet zelf heeft begeleid

-

Herindicatieregistratie voor kraamzorg Overige administratie, zoals dossier compleet maken en archiveren

Cliëntgebonden basistaken: aanvullende taken Taak

Toelichting

1.

Zorg voor en begeleiding bij een miskraam

In de meeste gevallen gaat om 2 of 3 belafspraken. Een klein aandeel betreft acute zorg. Het gaat om de volgende activiteiten: - Informeren, voorlichten, adviseren, begeleiden - Beoordelen van klachten bij verdenking op miskraam - Organiseren van contact - Onderzoek - Risicoselectie - Eventueel echo maken/regelen - Eventueel verwijzen - Bespreken van mogelijkheden chromosomenonderzoek bij herhaalde miskraam - Vastleggen van gegevens - Preconceptionele advisering

2.

Begeleiding bij zwangerschapsafbreking

De taak ‘begint’ nadat de keuze voor zwangerschapsafbreking is gemaakt. Het gaat om de volgende activiteiten: - Psychosociale begeleiding - Informeren, voorlichten en begeleiden voorafgaand aan en na de zwangerschapsafbreking - Risicoselectie - Uitvoeren van taken behorend bij postnatale zorg - Preconceptionele advisering - Zo nodig, consulteren/verwijzen naar andere zorgprofessionals Er bestaat variatie in de uitvoering van de taak en benodigde tijdsbesteding afhankelijk van de aanleiding voor de zwangerschapsafbreking. Een afbreking naar aanleiding van een negatieve uitslag van een test vraagt een uitgebreidere inzet dan bij afbreking van een vroege zwangerschap.

3.

Taken rondom vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling

Het betreft aanvullende taken bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het gaat hier mogelijk om: - Signaleren - Bespreekbaar maken in het gezin - Bespreken met collega’s - Advies inwinnen bij het AMK - Bespreken met ketenpartners - Eventuele melding aan het AMK - Dossiervorming

4.

Zorg bij vrouwenbesnijdenis

Dit betreft aanvullende taken en extra tijd die benodigd is bij (basis)zorg aan deze doelgroep, waaronder: - Risicoselectie doelgroep - Intake voorlichting - Lichamelijk onderzoek - Informeren, uitleg en voorlichting (onder andere over beleid bij bevalling) - Extra overdracht naar huisarts - Extra handelingen bij partus: openen en reconstrueren (hechten) - Advies over wondverzorging en extra wondinspectie - Preventie van meisjesbesnijdenis door het bespreken van gezondheidsrisico’s en de Nederlandse wet. De inhoud en het doel van JGZ en haar taak hierin


Pagina 60 van 100

Taak

5.

Extra controle en bloedprikken bij zwangeren met bloedgroep Rhesus C of Rhesus D

Toelichting -

Afstemmen van de voorlichting met de JGZ en ketenpartners

-

Informeren en voorlichten cliënt Bloedprikken (week 27) Bespreken uitslag van bloedonderzoek In geval zwangere Rhesus D-negatief is en kind Rhesus D-positief is: - Prenataal geven van injectie met Rhesus D-antistoffen (week 30) - Postnataal geven van injectie met anti-Rhesus D-antistoffen Administratie: vastleggen van gegevens en invullen en versturen van formulier(en)

6.

Begeleiding bij stuit

Begeleiding bij stuit is van toepassing indien een stuitligging is geïndiceerd. De begeleiding omvat: - Voorlichten en informeren over de stuitligging, eventuele risico’s en uitwendige versie - Counseling - Meegeven van informatie en administratie - Eventueel een vervolggesprek

7.

Huisbezoek

Een verloskundige kan op indicatie een huisbezoek brengen. Het gaat hierbij om een cliëntcontrole buiten spreekuur in de thuissituatie. De taak is inclusief reistijd.

8.

Groepsvoorlichting

Inhoudelijke groepsvoorlichting over onderwerpen die alle zwangeren aangaan. Meestal is een groepsvoorlichtingsbijeenkomst gericht op een specifiek onderwerp. De activiteiten die bij deze taak horen zijn: - Organiseren van de groepsvoorlichting - Inhoudelijk voorbereiden van de groepsvoorlichting - Geven van de groepsvoorlichting

9.

Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status of taalbarrière

Zwangeren met een laag sociaaleconomische status ontvangen dezelfde basiszorg, maar taken kosten veelal extra tijd, om verschillende redenen. Zo kan een taalbarrière ervoor zorgen dat meer tijd nodig is om aan de benodigde gegevens te komen, meer tijd nodig is om dingen uit te leggen (en herhalen) en zijn soms extra onderzoeken en overleggen met externen (zoals de huisarts) nodig om onzekerheden uit te sluiten. In sommige gevallen is het nodig om een tolk in te schakelen. Bij zwangeren met een lage SES is er ook vaak meer aandacht nodig voor (het regelen van) kraamzorg en huisbezoeken aan het kraambed.

Cliëntgebonden bijzondere taken Taak

Toelichting

1.

Eerstelijns echoscopisch onderzoek (termijn- en indicatie-echo’s);

Een echo wordt uitgevoerd bij de volgende indicaties: - Algemene termijn echo - Ligging - Placentalokalisatie - Groei - Bloedverlies De activiteiten die bij deze taak worden uitgevoerd zijn: - Uitvoeren van echoscopisch onderzoek - Uitleg aan cliënt - Vastleggen van gegevens Het type indicatie is van invloed op de tijdsduur. De uitkomst van de echo is mogelijk relevant voor de counseling (is geen onderdeel van deze taak)

2.

Structureel echoscopisch onderzoek

De activiteiten binnen deze taak zijn: - Checken of de cliënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek


Pagina 61 van 100

Taak

Toelichting -

Uitleg en voorlichting aan de cliënt Dossiervorming Afstemmen met verwijzende zorgprofessionals en andere partners in de keten Opvragen en invoeren van follow-upgegevens

3.

Combinatietest

Het gaat hier om het uitvoeren van de test en het geven van de uitslag. Wie de combinatietest uitvoert en de counseling rondom de combinatietest doet, is regioafhankelijk. Het gaat om de volgende taken: - Checken of de cliënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek - Uitleg en voorlichting aan de cliënt - Dossiervorming - Afstemmen met verwijzende zorgprofessionals en andere partners in de keten - Opvragen en invoeren follow-upgegevens

4.

Cervixcontrole

-

5.

Uitwendige versie

Deze taak is aan de orde bij een stuitligging. Het gaat om de volgende activiteiten: - Risicoselectie op eventuele contra-indicaties - Echoscopisch onderzoek - Voorlichten en informed consent - Uitvoeren van de uitwendige versie - Doptone/echo controle - Zo nodig, verstrekken van anti-D - Dossiervorming - Geven van adviezen - Zo nodig, verwijzen - Praktijkorganisatorische aspecten/ondersteuning

6.

Risicoselectie Psychosociaal met behulp van een instrument, zoals de ALPHANL vragenlijst van TNO en de R4U checklist van Health Pregnancy 4 All

Dit betreft activiteiten die aanvullend worden ingezet om tot psychosociale risicoselectie te komen. In de prenatale fase wordt met behulp van een door de cliënt ingevulde vragenlijst een score berekend. Aan de hand van deze score wordt een zorgpad aangeboden aan de cliënt. De activiteiten omvatten: - Toesturen/meegeven vragenlijst aan cliënt - Berekenen score aan de hand van ingevulde vragenlijst - Uitkomsten vragenlijst bespreken met cliënt - In overleg met cliënt zorgpad vaststellen

7.

Uitvoering hielprik

-

Plannen van huisbezoeken voor de hielprik Voorbereiding hielprik Informeren en informed consent Uitvoeren van de hielprik Administratie en verzenden van materiaal

8.

Tongriem klieven

-

Constateren Voorlichten cliënt Mogelijk maken (bijvoorbeeld assistentie regelen van de kraamverzorgende, spullen hebben) Verrichten van de handeling Nagesprek Na 2 weken telefonische follow-up Administratie/registratie

-

Informeren Voorbereiden op het onderzoek Uitvoeren van het onderzoek Uitleg en advies Dossiervorming informeren van betrokken professionals


Pagina 62 van 100

Taak

Toelichting

Voorschrijven van anticonceptie (niet spiraal)

-

Anamnese (indien nog niet aanwezig) Lichamelijk onderzoek Informeren over anticonceptiemethoden Voorschrijven van anticonceptie Evaluatie van voorgeschreven anticonceptie Registratie van anticonceptieconsult

10. Voorschrijven en plaatsen van spiraal

-

Anamnese (indien nog niet aanwezig) Lichamelijk onderzoek Informeren over anticonceptiemethoden Voorschrijven van spiraal Plaatsen van spiraal Evaluatie

9.

11. Echografische spiraalcontrole -

Informeren Voorbereiden op het onderzoek Uitvoeren van het onderzoek Uitleg en advies Dossiervorming Informeren van betrokken professional

12. Preconceptiezorg

De taak omvat de volgende activiteiten: - Voorbereiding consult (m.b.v. vooraf ingevulde vragenlijst door de cliënt) - Anamnese (algemeen, medisch, obstetrisch, familie) - Lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek - Voorlichting gericht op preventie en over de verloskundige zorgverlening - Verstrekken van ondersteunend materiaal - Dossiervorming en verzorgen van kopie aan cliënt - Zo nodig, verzamelen van aanvullende informatie - Zo nodig, verwijzen naar andere professionals - Zo nodig, plannen van tweede consult voor terugkoppeling van de extra informatie - Afstemmen met partners in de keten

13. Toedienen lachgas

-

Klaarzetten Voorlichten en informeren cliënt Daadwerkelijk toedienen

Niet-cliëntgebonden taken Taak

Opmerkingen

1.

Facilitaire zaken

Onder andere: - Inkoop, voorraadbeheer, praktijkinrichting - Organiseren en uitvoeren hygiëne en infectiepreventie (reinigen, desinfecteren, onderhoud ruimten, materialen en apparatuur, exclusief schoonmaak) - Verzorgen PR en drukwerk (huisstijl, receptenpapier, zwangerschapsverklaringen, afsprakenkaartjes, verwijskaarten, praktijkinformatie, visitekaartjes, etc.) - Organiseren automatisering en informatisering - (Aanschaf en onderhoud van hardware, software, website, etc.)

2.

Werkgevers- en maatschapstaken

Onder andere: - Opstellen dienstroosters - Regelen bereikbaarheid, achterwacht en waarneming - Werving en selectie, functioneringsgesprekken,


Pagina 63 van 100

Taak

Opmerkingen

-

personeelsadministratie Werkoverleg en maatschapsoverleg Uitvoering geven aan verantwoord ondernemerschap (opstellen meerjarenbeleidsplan, onderhandelen met zorgverzekeraars en andere aanbieders over concretisering beleidsplan, verantwoording afleggen over bedrijfsvoering)

3.

Administratie

Onder andere: - Organiseren en uitvoeren van financiële administratie (declareren, betalen van rekeningen, innen van rekeningen, contacten met accountant, bank, deurwaarder, verzekeringen, fiscus, notaris) - Administratie rond waarnemingen en achterwacht - Overige niet-cliëntgebonden administratie - (LVR - niet-cliëntgebonden, uitwisselen gegevens met andere zorgverleners, aanleveren gegevens aan derden i.v.m. verantwoording en transparantie)

4.

Kwaliteit(sborging) en innovatie

Onder andere: - Deelname aan Individueel Kwaliteitsregister Verloskundigen, waaronder bij- en nascholing en implementeren nieuwe richtlijnen - Gebruik van kwaliteitsbevorderende instrumenten en bevorderen innovatie op praktijkniveau - Activiteiten in het kader van certificering - Invulling contractvoorwaarden zorgverzekeraars en onderhandelingen over en afsluiten van contracten - Deelname aan wetenschappelijk onderzoek - Realiseren kwaliteitssysteem/-cyclus verloskundigenpraktijk (doorlopen verbetercyclus, maken en bespreken kwaliteitsjaarverslag) - Uitvoeren beroepsgeoriënteerd onderzoek - Verwerken cliëntenenquêtes en naar aanleiding daarvan uitvoeren activiteiten ten behoeve van verbetering van de zorg - Activiteiten die uitgevoerd moeten worden voor behoud van accreditatie en certificering - Bijhouden en implementeren van nieuwe ontwikkelingen

5.

Stakeholdermanagement

Onderhouden van externe contacten in het kader van het kunnen uitvoeren van cliëntgebonden werkzaamheden, het functioneren en samenwerken in de zorgketen en het in stand houden van de verloskundige infrastructuur. Omvat onder andere: - Contact onderhouden en overleggen met onder andere VSV, CVO, ROS, kring, andere zorgverleners en -instellingen in de regio, patiënten- en consumentenplatform, leveranciers, Inspectie voor de Gezondheidszorg - Afstemming met andere beroepsgroepen over groepsvoorlichting - Organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten - Ontwikkeling van (multidisciplinaire) protocollen en richtlijnen - (Overige) zorginhoudelijke activiteiten voor de KNOV - Volgen van regionale multidisciplinaire scholing, zoals een ‘skills & drills’-training

6.

Begeleiden van studenten verloskunde

Hieronder valt onder andere: - Op de hoogte blijven van methodieken van de Verloskundeacademie en wijzigingen in het curriculum - Plannen van de stage - Kennismaken met student en vaststellen leerdoelen - Observeren en begeleiden student in de uitvoering van de werkzaamheden en behalen van de leerdoelen - Leergesprekken en evaluaties - Vastleggen van bevindingen en evaluaties - Contact met begeleider van de opleiding


Pagina 64 van 100

Taak

Opmerkingen

7.

Bestuurlijke of organisatorische functie

Activiteiten die praktijkoverstijgend zijn, ten behoeve van algemeen belang (in de regio), zoals lid van een bestuur van een coöperatie of vereniging.

8.

Overleg voor inrichting integrale zorg of organisatorische zorginnovatie in de regio

Activiteiten omtrent overleg over en de inrichting van de bedrijfsvoering en organisatie van de zorg in de regio, gezamenlijk met andere disciplines. Het betreft activiteiten ter versterking van de verloskundige keten. Hieronder vallen bijvoorbeeld: - Initiatief nemen tot samenwerking in de zorgketen ter bevordering van de kwaliteit van zorg - Meewerken aan INCAS (INtegrated CAre System): onderzoek naar integrale geboortezorg - Over de grenzen van het eigen beroep en de eigen praktijk de zorgverlening organiseren, zoals het opzetten van gezamenlijke intake, transmurale zwangerenbespreking en afstemmen over zorgpaden - Organisatorische zorginnovatie in de regio, zoals het opzetten van een echocentrum - Het mogelijk maken van digitale gegevens overdracht naar ketenpartners


Pagina 65 van 100

B.

Takenpakket klinische verloskunde 2015

Relevante notie bij het takenpakket 01

In paragraaf 6.2 van het rapport ‘Takenpakket verloskunde, onderzoek taken, tijdsbesteding en productie

verloskundigen’ (Significant in opdracht van de KNOV, 2015) staan de uitgangspunten die bij het tot stand komen van het takenpakket klinische verloskunde zijn gehanteerd. In deze bijlage is het takenpakket klinische verloskunde opgenomen met per taak een uitgebreide omschrijving. Voordat het takenpakket wordt omschreven, zijn hieronder enkele belangrijke noties uit het rapport herhaald (paragraaf 6.2).

02

De werkzaamheden en rol van de klinisch verloskundige en de omgeving waarin zij werkt, zijn anders dan

die van een eerstelijns verloskundige. Bovendien geldt net als bij het takenpakket voor eerstelijns verloskundigen dat het opknippen van de klinische verloskundige zorg in losse afgebakende taken onvoldoende recht doet aan bepaalde aspecten van de klinische verloskundige zorg. Dit betreft veelal aspecten van zorg die voor alle taken van belang zijn en in veel taken verweven zitten en daarmee dagelijkse praktijk zijn, maar die niet gespecificeerd kunnen worden in een takenlijst.

03

Het gaat om onder andere de volgende aspecten die door de werkgroep Klinisch verloskundigen zijn

benoemd: a.

De klinisch verloskundige werkt onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog. Bij de toedeling en aanvaarding van de werkzaamheden wordt rekening gehouden met de specifieke bevoegdheden van de verloskundige zoals geregeld in de Wet BIG (artikel 3) en de geautoriseerde bevoegdheden en bekwaamheidsverklaringen volgens ter plaatse geldende richtlijnen (Leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen)28;

b.

De klinisch verloskundige is vaak medeverantwoordelijk voor de organisatie van de zorg op de polikliniek en afdeling;

c.

Belangrijk onderdeel van het takenpakket is samenwerking en afstemming met de gynaecoloog en andere professionals. Dit is een continu proces en komt bij een groot aantal taken terug;

d.

De klinisch verloskundige heeft te maken met complexe en voortdurend veranderende omstandigheden. Het is voor de klinisch verloskundige van belang snel te kunnen schakelen, met weinig informatie, en te kunnen handelen in noodsituaties;

e.

Zwangere vrouwen aan wie de klinisch verloskundige zorg levert, hebben een medische indicatie. Vanwege deze problematiek is psychosociale begeleiding bij alle taken die de klinisch verloskundige uitvoert van groot belang;

28

Een strikte uitleg van artikel 36 Weg BIG impliceert dat de klinisch verloskundige niet zelfstandig is bevoegd tot het e

e

verrichten van voorbehouden handelingen ten aanzien van patiënten in de 2 /3 lijn, omdat deze buiten haar deskundigheidsgebied liggen. In de praktijk voert de klinisch verloskundige veel voorbehouden handelingen zelfstandig uit, voor zover dit past binnen de lokale afspraken (autorisatie, protocollen en bekwaamheidsverklaringen), waarbij de gynaecoloog de eindverantwoordelijkheid draagt. Bron: KNOV en NVOG (januari 2014), Leidraad voor protocol positie klinisch verloskundigen.

B. Takenpakket klinische verloskunde 2015

Pagina 66 van 100

f.

Tegelijkertijd is het de taak van de klinisch verloskundige om de fysiologie te bewaken (in plaats van alleen te richten op pathologisch beloop) en de zorg ook juist te richten op wat goed gaat bij de zwangere, rekening houdend met de medische indicatie;

g.

Ten opzichte van de eerste lijn voert de klinisch verloskundige enkele aanvullende activiteiten uit, die vaak verweven zijn in andere patiëntgebonden taken. Voorbeelden daarvan zijn: i.

Klinisch verloskundigen besteden een belangrijk deel van hun tijd aan CTG-bewaking;

ii.

Onderdeel van het takenpakket van klinisch verloskundigen is het begeleiden en geven van onderwijs aan en begeleiding van mensen in opleiding, vaak in de vorm van ‘bedside teaching’;

h.

Er is een grote diversiteit in medische indicaties van patiënten en daarmee in het 'pad' dat patiënten doorlopen. Daarnaast bestaan er grote verschillen tussen klinieken in de wijze waarop de zorg is georganiseerd en welke taken de klinisch verloskundige uitvoert. In dit takkenpakket zijn de meest voorkomende ‘patiëntroutes’ beschreven, is aangegeven welke taken tot basistaken behoren die elke klinisch verloskundige in elke kliniek uitvoert en is in de toelichting op taken soms benoemd op welke verschillende wijzen de zorg georganiseerd kan zijn.

Opbouw takenpakket 04

a.

Het takenpakket kent de volgende opbouw: Algemene basistaken: deze taken worden aan alle patiënten aangeboden, door het grootste deel van de klinisch verloskundigen. Deze taken zijn ingedeeld in prenatale, natale en postnatale zorg;

b.

Aanvullende basistaken: deze taken worden door alle klinisch verloskundigen aangeboden, maar alleen aan patiënten die daarvoor in aanmerking komen;

c.

Bijzondere taken: deze taken worden door niet alle klinisch verloskundigen uitgevoerd. Veelal zijn aanvullende vereisten (zoals deskundigheidsbevordering) nodig, om de bijzondere taken te kunnen uitvoeren;

d.

Niet-patiëntgebonden taken: het gaat om alle taken die betrekking hebben op onder andere de organisatie van de zorg, de ontwikkeling van de klinisch verloskundige en op kwaliteitsontwikkeling en innovatie. Niet alle niet-patiëntgebonden taken worden door iedere klinisch verloskundige uitgevoerd.

Patiëntgebonden algemene taken: prenatale zorg 05

Er is een aantal wezenlijk verschillende routes te onderscheiden bij de prenatale fase:

a.

Begin zorg zwangerschap in de tweede lijn;

b.

Instroom vanuit de eerste lijn naar aanleiding van een indicatie, zonder spoed;

c.

Instroom in geval van spoed.

06

Voor de klinisch verloskundige zijn de taken die worden uitgevoerd voor route a. en route b. gelijk, alleen

het moment van instroom varieert - en daarmee het aantal keer dat een taak (voornamelijk vervolgcontrole) wordt uitgevoerd. Bij instroom in geval van spoed (route c.) zijn de taken voor de klinisch verloskundige anders dan in de eerste twee routes. Hieronder worden per route de basistaken genoemd. Bij instroom vanuit de eerste lijn vindt voordat de route bepaald wordt (keuze tussen route b. en c.) doorverwijzing en triage plaats.


Pagina 67 van 100

Triage Taak Triage

Toelichting In telefonisch contact tussen de eerstelijns verloskundige en de klinisch verloskundige (bij doorverwijzing) of tussen patiënt en klinisch verloskundige in overleg bepalen wat de te volgen route is (spoed of geen spoed). Onderdeel van dit contact is een korte anamnese. Op basis van de informatie die daarbij naar boven komt, vindt triage plaats. De wijze waarop de triage is georganiseerd, verschilt tussen klinieken. In sommige gevallen is dit telefonisch contact gedelegeerd aan een verpleegkundige en/of doktersassistente.

Route bij begeleiding vanaf begin zwangerschap of bij instroom vanuit de eerste lijn, zonder spoed (policontroles) Taak 1. Eerste (telefonische) contact

2. Reguliere intake

Toelichting Eerste contact voor het opvragen van gegevens bij patiënt en maken van de eerste afspraak. Indien de patiënt nog niet bekend is en/of er nog geen gegevens bekend zijn (bij instroom vanuit de eerstelijn). Dit contact bestaat uit: - Korte anamnese (laatste menstruatie, leeftijd, familie/obstetrische anamnese) - Eerste risicoselectie - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting - Vastleggen van NAW-gegevens en toesturen van informatie - Maken van een eerste afspraak inclusief korte uitleg hiervan Het komt voor dat een eerste melding per e-mail of online gebeurt. Het telefonisch contact is in die gevallen meestal korter. Per kliniek is anders georganiseerd wie het eerste telefonisch contact doet. In de meeste gevallen verloopt het eerste telefonisch contact via de poli, maar er zijn uitzonderingen waarbij de verloskundige wel het eerste telefonisch contact doet. Het moment van de eerste controle is heel divers en hangt af van de situatie van de patiënt. Bij een eerste controle vinden (afhankelijk van het moment van instroming) de volgende activiteiten plaats: - Afnemen van de anamnese: medisch, obstetrisch, familiair, sociaal - (Lichamelijk) onderzoek - Voorlichting in het kader van de medische indicatie - Handelen naar aanleiding van de medische indicatie (verschillende zorgpaden) - Risicoselectie - Afstemmen met gynaecoloog en eventuele andere disciplines, inbrengen in overleg - Situatie in beeld brengen, differentiaaldiagnose opstellen, vaststellen van beleid (uiteindelijke beslissing bij niet-geprotocolleerde zorg ligt bij de gynaecoloog) - Bepalen en uitzetten van aanvullend onderzoek - Voorlichting over mogelijke onderzoeken (echoscopisch onderzoek, bloedonderzoek) en de kosten daarvan - Afspraken maken en afstemming met patiënt over vervolgtraject - Mogelijk terugverwijzen naar de eerstelijn - Bij begeleiding vanaf begin van de zwangerschap: - Voorlichting leefregels/gewoonten en preventie gerelateerd aan de zwangerschap - Voorlichting over borstvoeding - Voorlichting organisatorische aspecten rondom de zwangerschap (waaronder het regelen van kraamzorg)


Pagina 68 van 100

Taak

Toelichting - Indien patiënt rookt: motiveren en begeleiden van patiënt bij stoppen met roken (volgens de V-MIS-methodiek) Vaak vindt de eerste controle plaats in combinatie met een echo. 3. Reguliere vervolgcontroles en Betreft het uitvoeren van (lichamelijk) onderzoek, het beantwoorden van voorlichting vragen, het (psychosociaal) begeleiden en coachen en het geven van voorlichting en informatie in een consult tijdens spreekuur. Protocollen vanuit de beroepsgroep zijn hierin leidend. Een vervolgcontrole bestaat naast het doen van onderzoek, begeleiden, coachen en informeren van de patiënt (afhankelijk van de situatie) uit de volgende activiteiten: - Zo nodig aanvullende (medische) informatie achterhalen of consultering van andere beroepsbeoefenaren - Risicoselectie en zo nodig bijstellen van het beleid en behandelplan en eventueel verwijzen - Handelen naar aanleiding van de medische indicatie (verschillende zorgpaden) - Aanvragen, interpreteren en verwerken van eventueel aanvullend onderzoek - Voorschrijven van medicatie - Overleg met de gynaecoloog - Terugkoppeling en soms terugverwijzen naar de eerstelijn - Voorlichten en informeren over en bespreken van diverse onderwerpen, waaronder (niet uitputtend): - Voorlichting over de medische indicatie - Afstemming over het zorgpad met de patiënt - Informeren over echo(‘s) en bespreken van de uitslag van echo(‘s) - Bespreken van geboorteplan - Geven van informatie over borstvoeding - Uitleg over pijnstilling - Delegeren van taken aan verpleegkundige en assistent, bijvoorbeeld het geven van voorlichting De uitvoering van reguliere vervolgcontroles en voorlichting kan op verschillende wijzen plaatsvinden: - Een-op-een tijdens een spreekuur - Centering pregnancy, waarbij reguliere vervolgcontroles in groepsverband worden doorlopen. Als centering pregnancy wordt toegepast, is dat veelal als de intake in de tweede lijn vroeg in de zwangerschap heeft plaatsgevonden. Centering pregnancy wordt soms in een combinatie tussen eerste- en tweede lijn aangeboden. 4. Telefonisch consult en Dit betreft contactmomenten die zowel op initiatief van de patiënt als op tussendoor contact initiatief van de verloskundige in de prenatale fase plaatsvinden. De verloskundige beantwoordt vragen en geeft voorlichting en adviezen, coacht en begeleidt, doet risicoselectie bij door de patiënt gepresenteerde problemen en organiseert de nodige activiteiten of maatregelen. Telefonische consulten worden ingepland voor bijvoorbeeld het bespreken van uitslagen van onderzoek en diagnostiek en het bijbehorende beleid. Klachten van patiënten worden geïnterpreteerd tegen het licht van de medische indicatie. 5. Counseling diagnostiek Omvat zowel voorlichting voorafgaand aan diagnostiek en prenatale (onder andere screening (combinatietest en/of structureel echoscopisch onderzoek), als vruchtwaterpunctie, het coachen en begeleiden als de uitslag van de testen bekend is. In het vlokkentest) en prenatale geval er sprake is van een goede uitslag of laagrisicozorg, doet de screening (PNS) klinisch verloskundige vaak de postcounseling. Ingeval van medium of high risk wordt de postcounseling uitgevoerd door de gynaecoloog. - Psychosociale begeleiding - Uitleg over de doelen, aandoeningen waarop getest wordt en de uitvoering van de testen


Pagina 69 van 100

Taak

6. Bespreken bevalling

7. Patiëntgebonden georganiseerde afstemming met collega’s en andere professionals

8. Patiëntgebonden administratie, buiten contactmomenten met de patiënt om

Toelichting - Uitleg over de voor- en nadelen van de testen - Uitleg over het begrip kansberekening als uitslag - Bespreken van het mogelijke vervolgtraject en vervolgonderzoeken - Coachen en begeleiden van de patiënt bij het maken van een keuze en bij eventuele verdere behandeling - Bij keuze voor de test, informeren over organisatie en werkwijze - Verwijzen voor de test - Afnemen bloed of meegeven labformulier ten behoeve van bloedafname - Zorgen voor afstemming tussen diverse zorgverleners bij uitvoering van de zorg - Uitleg over de diagnostiek Onderwerpen die hierbij aan bod komen zijn: - Bevalplan (het bevalplan kent beperkingen vanwege de medische indicatie) - Pijnbestrijding - Beleid rondom bevalling en kraamweek - Voorlichting over eventuele vooraf bekende bijzonderheden bij de bevalling, zoals sectio Het bespreken van de bevalling vindt veelal tijdens een reguliere vervolgcontrole plaats. Patiëntgebonden georganiseerde afstemming tussen zorgverleners gebeurt om informatie uit te wisselen en te consulteren en verwijzen. De afstemming vindt plaats in geplande overleggen op de afdeling of binnen een Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV), waarin alle patiënten worden besproken. Voorbeelden zijn: - Nieuwe patiëntenbespreking - Gezamenlijke patiëntbespreking en overleg met de eerste lijn (waaronder bespreken van intakes) - Overdracht aan collega's - Multidisciplinair overleg - Perinatologie-overleg - Bespreking prenatale diagnostiek - POP-overleg (Psychiatrie, Obstetrie en Pediatrie) Per kliniek en/of regio worden de overleggen op verschillende wijzen georganiseerd. Administratie betreft de registratie en vastlegging van (niet uitputtend): - (Telefonisch) patiëntencontact - Onderzoeksbevindingen/-resultaten - De interpretatie, het beleid, motivaties voor aanvullend onderzoek - De gegeven voorlichting en gemaakte afspraken in het patiëntendossier - Verstrekte informatie - Informed consent - Gemaakte keuzes ten aanzien van prenatale screening en neonatale screening - Uitslagen van laboratoriumonderzoek, echo’s, prenatale screening - Correspondentie en afspraken omtrent patiëntgebonden afstemming met andere professionals Daarnaast hoort onder patiëntgebonden administratie het verzorgen van recepten en verstrekken van verklaringen. Afhankelijk van de wijze waarop het georganiseerd is in de kliniek, wordt patiëntgebonden administratie mogelijk gedeeltelijk uitgevoerd door andere medewerkers/assistentes van de poli. Vanwege medische indicaties en doordat de patiënt met meer zorgverleners te maken heeft, is de verslaglegging in de tweede lijn


Pagina 70 van 100

Taak

Toelichting complex en vraagt dit veel aandacht.

Routes bij instroom in het geval van spoed - basistaak Taak Toelichting 1 Eerste spoedconsult Afhankelijk van de situatie worden in dit consult verschillende taken uitgevoerd, zoals: - Anamnese - Diagnostiek, waaronder: - Cardiotocogram - Echoscopie - Lab - Extra lichamelijk onderzoek - Eventueel gynaecologisch onderzoek - Risicoselectie - Interpretatie en conclusie van diagnostiek die leidt tot het opstellen van een diagnose op basis van alle beschikbare informatie, opstellen van een differentiaal diagnose - Overleg met de gynaecoloog - Soms overleg met eerstelijns verloskundige - Beleid opstellen - Organiseren van de zorg die nodig is. Afhankelijk van de situatie kan zorgbehoefte sterk verschillen, of niet nodig zijn - Voorlichting en counseling bij zorg die nodig is - Psychosociale begeleiding - Patiëntgebonden administratie Afhankelijk van de situatie zijn er verschillende vervolgtrajecten (terugverwijzen naar de eerste lijn, overname door de poli, opname, doorverwijzing naar derde lijn) ZIE PUNTEN 2, 3, 4 EN 4 HIERONDER 2 Terugverwijzen naar de - Telefonische terugkoppeling naar eerste lijn, al dan niet met brief ter eerstelijn ondersteuning - Patiëntgebonden administratie 3 Overname van zorg naar poli Het organiseren van het vervolgtraject indien de patiënt onder begeleiding van de kliniek moet blijven, zonder dat er direct een opname nodig is. Taken die hierbij horen zijn: - Informeren over de organisatie (voorlichting) - Beleidsafspraken vastleggen en overdragen - Terugkoppeling naar de eerstelijn - Overige patiëntgebonden administratie 4 Overdracht in het kader van Overdracht aan de afdeling en voorbereiding op de opname. Afhankelijk opname van de situatie gaat het om taken als: - Informeren van en afstemmen met opnameafdeling en andere zorgdisciplines - Plek regelen voor de opname - Treffen van voorbereidingen voor opname, zoals infuus aanleggen of starten met medicatie/behandeling - Informeren, voorlichten en begeleiden van patiënt - Beleidsafspraken vastleggen en overdragen - Terugkoppeling naar de eerstelijn - Patiëntgebonden administratie 5 Doorverwijzen naar de derde Overdracht aan ander ziekenhuis en de voorbereiding hierop. Afhankelijk lijn van de situatie gaat het om taken als: - Contact opnemen met ander ziekenhuis


Pagina 71 van 100

Taak

Prenataal - bij opname Taak Visite op zwangerenafdeling

Toelichting - Organiseren van vervoer - Patiënt klaarmaken voor transport (wordt in sommige klinieken uitgevoerd door verpleegkundige) - Administratie op orde maken voor overdracht - Terugkoppeling naar de eerstelijn - Patiëntgebonden administratie. De taak wordt meestal uitgevoerd in samenwerking met andere disciplines

Toelichting Het dagelijks brengen van een bezoek aan de patiënten die op de zwangerenafdeling liggen. Deze taak wordt niet in elke kliniek door de klinisch verloskundige uitgevoerd.

Patiëntgebonden algemene basistaken: natale zorg - basistaak

0.

Taak Eerste telefonisch contact en triage

1.

Consult sedatie

2.

Priming van de baring

3.

Inleiden van de baring

Toelichting Indien bevalling spontaan begint bij patiënten die al onder controle zijn in de tweede lijn, vindt in eerste instantie telefonisch contact plaats. Het betreft het beoordelen van de situatie en mogelijke vervolgstappen, afhankelijk van de triage. De beperkte mobiliteit van de klinisch verloskundige is hierbij van invloed op de triage en de vervolgstappen. Wordt bij een deel van de patiënten toegepast. Consult sedatie omvat de activiteiten: - Voorlichten en informeren van de patiënt - Indicatiestelling voor de sedatie - CTG beoordelen - Medicatie voorschrijven - Medicatie toedienen - Als de patiënt weer wakker is (meestal) het vervolg van de natale zorg begeleiden - Administratie/verslaglegging In sommige klinieken vindt, na toediening van sedatie en een goed CTG, terugverwijzing naar de eerste lijn plaats. Wordt bij een deel van de patiënten toegepast. Activiteiten zijn: - Bepalen van de mate waarin de baring inleidbaar is en het bijpassende beleid - Voorlichten van en uitleggen aan de patiënt over priming - Inbrengen van ballonkatheter - Inbrengen/toedienen van medicatie - CTG bewaking - Begeleiden van de patiënt en managen van verwachtingen - Heroverwegen en bijstellen van beleid - Administratie - Bepalen van de mate waarin de baring inleidbaar is en het bijpassende beleid - Voorlichten van en uitleggen aan de patiënt over inleiding - Verrichten van AROM - Inbrengen infuus - Toedienen van medicatie - CTG bewaking - Begeleiden van de patiënt en managen van verwachtingen - Heroverwegen en bijstellen van beleid - Administratie


Pagina 72 van 100

4.

Taak Begeleiding ontsluitingsfase

5.

Uitdrijving

Toelichting Dit betreft de begeleiding van de ontsluitingsfase, vanaf het moment van vaststellen van het begin van de baring. Afhankelijk van de situatie horen hier verschillende taken bij, die bovendien afhankelijk van de situatie in aard en omvang kunnen verschillen. Het gaat hierbij om: - Observeren van weeënactiviteit en gedrag - Risicoselectie en beleid bepalen en aanpassen - Handelingen medische apparatuur (infuus, scalpelektrode, druklijn, et cetera) - Verrichten van (lichamelijk) onderzoek - CTG/continue bewaking - Handelingen ten behoeve van medicatie - Organiseren pijnstilling - Ondersteunen, coachen, informeren en adviseren - Overleg met gynaecoloog en andere professionals (toetsen beleid) - Administratie Dit betreft de begeleiding van de uitdrijving. Afhankelijk van de situatie horen hier verschillende taken bij, die bovendien afhankelijk van de situatie in aard en omvang kunnen verschillen: - Verrichten van (lichamelijk) onderzoek - CTG/continue bewaking - Risicoselectie en beleidsbepaling/aanpassing - Aansturen verpleegkundige - Begeleiding en coaching van patiënt en partner - Organisatorische leiding ter voorbereiding op de geboorte - Handelingen ten behoeve van medicatie - Verrichten van partus - Assisteren bij kunstverlossing - Overleg met gynaecoloog en andere professionals - Administratie


Pagina 73 van 100

6.

Taak Opvang neonaat bij slechte start

7.

Geboorte placenta

8.

Hechten

Zo nodig, hechten van eerste- en tweedegraads ruptuur, episiotomie (bijvoorbeeld perineum, labia, vaginawand).

9.

Onderzoek van de gezonde pasgeborene

-

10 Directe nazorg post partum .

11 Administratie rondom natale . zorg na partus

Toelichting Opvang bij slechte start: - Inzetten van de reanimatie (ABC) - Organiseren van de hulp - Delegeren van taken - Bloed (Ph) afnemen - Opvang van ouders - Actief leiden van het nageboortetijdperk - Risicoselectie en beleid - Inspecteren van placenta en vliezen - Observeren van bloedverlies - (In sommige klinieken) afname bloed (Ph) vanuit de navelstreng - Zo nodig, overleg met gynaecoloog en andere professionals inzetten van de vervolghandelingen (bijvoorbeeld richting OK)

Onderzoeken van de gezonde pasgeborene Opstellen en uitvoeren beleid t.a.v. het kind Indien nodig, consultatie en eventuele doorverwijzing naar kinderarts Controles moeder, inclusief observeren bloedverlies Ondersteuning en begeleiding van patiënt en partner Begeleiding bij borstvoeding Risicoselectie en beleid Zo nodig, overleg met de gynaecoloog en andere professionals Schoonmaak en onderhoud materiaal (wordt vaak gedelegeerd aan verpleging) Het uitvoeren van administratieve handelingen, zoals: - Opstellen van partusverslag - LVR-registratie, PRN-registratie - Verslag aan eerstelijns verloskundige (zowel telefonisch als schriftelijk) en aan huisarts (schriftelijk) - Financiële administratieve afhandelingen

Patiëntgebonden algemene basistaken: postnatale zorg Taak 1. Kraambedcontroles

Toelichting De volgende activiteiten worden uitgevoerd: - Begeleiding psychosociale welzijn, in het bijzonder bij kraamvrouw met zieke zuigeling, bij kraamvrouw na traumatische bevalling en bij zieke kraamvrouw - Anamnese van kraamvrouw en kind - Onderzoek van vrouw en kind, waaronder wondinspectie - Postoperatieve zorg - Informeren, voorlichten en adviseren - Instrueren en overleg met verpleegkundige - Begeleiding bij borstvoeding - Risicoselectie en beleid - Evalueren van de zorg (van de bevalling) - Bespreken en adviseren anticonceptie - Voorlichting en advisering voor de komende periode - Noteren van bevindingen/registratie


Pagina 74 van 100

2. Ontslag van patiënt

-

3. Nacontrole

Overdracht aan alle betrokken partners in de keten (warme overdracht), bijvoorbeeld de eerstelijns verloskundige en huisarts Zorgen dat patiënt de juiste medicatie heeft Opstellen ontslagbrief Dossier compleet maken en archiveren

Deze taak omvat de volgende activiteiten: - Coaching en (psychosociale) begeleiding - Beantwoorden van vragen en geven van voorlichting en adviezen - Risicoselectie bij de door de patiënt gepresenteerde problemen - Organiseren van nodige activiteiten/maatregelen - Zo nodig, verwijzen naar andere professionals (specialist of huisarts) - Anamnese van vrouw en kind - Onderzoek van de vrouw - Advisering over borstvoeding - Evalueren van de totale zorg en het verloop - Bespreken van specifieke aandachtspunten voor en in een volgende zwangerschap, inclusief preconceptieadviezen - Afsluiten van de zorg

Patiëntgebonden basistaken: aanvullende taken

1.

2

3.

Taak Handelen in acute en levensbedreigende situaties

Toelichting Handelen in acute en levensbedreigende situaties kan in alle fases van de zwangerschap, baring en postnataal nodig zijn en voorkomen. Activiteiten die worden uitgevoerd zijn: - Hulp inroepen - Handelen vanuit ABCD-principe in reanimatiesetting - Verlenen van de eerste acute zorg, zoals inbrengen van infusen - Begeleiden van de omgeving (partner) - Adequaat overdragen aan andere professionals en zorgen dat juiste personen paraat staan - Delegeren van taken - Chronologisch verslag van alle verrichte handelingen met daarbij de tijden De daadwerkelijke behandeling wordt uitgevoerd door een arts. Micro bloedonderzoek - Indicatie stellen - Uitvoeren onderzoek - Aanvragen onderzoek bij het laboratorium - Interpreteren van uitkomsten - Beleid bepalen - Overleg met gynaecoloog - Verslaglegging Echoscopisch onderzoek Een echo wordt uitgevoerd bij de volgende indicaties: (termijn- en indicatie-echo’s); - Algemene termijn echo - Ligging - Placentalokalisatie - Bloedverlies - Biometrie (onder andere meten van de groei en flows) - Vruchtwater - Cervixlengte - Kindsbewegingen De activiteiten die bij deze taak worden uitgevoerd, zijn: - Uitvoeren van echoscopisch onderzoek en conclusies trekken - Uitleg aan patiënt - Vastleggen van gegevens


Pagina 75 van 100

Taak

4.

5.

6.

7.

8.

Toelichting Het type indicatie is van invloed op de tijdsduur. De uitkomst van de echo is mogelijk relevant voor de counseling (is geen onderdeel van deze taak). Niet alle klinisch verloskundigen voeren alle typen echo’s uit. Participeren in Participeren: wetenschappelijk onderzoek, - Includeren (patiënt toewijzen aan onderzoeksgroep) studies - Informeren van patiënt - Toestemming vragen aan patiënt - Uitvoeren van onderzoek: bloed afnemen, pipetteren, etc. - Bijhouden en registreren van informatie - Communiceren met degene die onderzoek uitvoert Assisteren bij perioperatieve Op het moment dat een vrouw naar de OK gaat, assisteert de klinisch zorg verloskundige de verpleegkundige bij het voorbereiden en klaarmaken van de patiënt voor de OK. Het gaat bijvoorbeeld om bloedafname, het inbrengen van een katheter of infuus, anamnese ten aanzien van medicatiegebruik, allergieën en relevante aandoeningen, het doen van preoperatieve labaanvragen, het plaatsen van orders en administratie. Ondersteunen bij Dit betreft onder andere: postoperatieve zorg - Assisteren - Het verwijderen van katheters - Overleggen over pijnmedicatie - Uitvoeren medicatiebeleid (indien geprotocolleerd) Begeleiding bij De taak ‘begint’ nadat de keuze voor zwangerschapsafbreking is zwangerschapsafbreking/ gemaakt. Het gaat om de volgende activiteiten: intra-uteriene vruchtdood - Informeren, voorlichten en begeleiding voorafgaand aan en na de zwangerschapsafbreking - Psychosociale begeleiding - Risicoselectie - Zorg in de natale fase - Psychosociale begeleiding - Verzorgen van pijnstilling - Consulteren andere zorgprofessionals - Contact onderhouden met en informeren van ketenpartners (bijvoorbeeld maatschappelijk werk, anesthesie) - Contact onderhouden, informeren van en overleggen met klinisch geneticus - Contact opnemen met mortuarium - Zorgen dat de pasgeborene naar het mortuarium wordt gebracht - Regelen obductie - Administratie - Uitvoeren van taken behorend bij postnatale zorg - Preconceptionele advisering Zorg voor en begeleiding bij In sommige gevallen gaat het hier om een belafspraak. Een klein een miskraam aandeel betreft acute zorg. Het gaat om de volgende activiteiten: - Begeleiden, informeren, voorlichten, adviseren - Psychosociale begeleiding - Beoordelen van klachten bij verdenking op miskraam - Organiseren van contact - Onderzoek - Risicoselectie - Eventueel echo maken/regelen - Eventueel een behandeling starten (medicamenteus of operatief) - Bespreken van mogelijkheden chromosomenonderzoek bij herhaalde miskraam - Vastleggen van gegevens - Preconceptionele advisering


Pagina 76 van 100

9.

Taak Zorg aan zwangeren met een laag sociaal economische status of taalbarrière

10. Vroegsignalering huiselijk geweld en kindermishandeling

11. Groepsvoorlichting

Toelichting Zwangeren met een laag sociaaleconomische status ontvangen dezelfde basiszorg, maar taken kosten veelal extra tijd, om verschillende redenen. Zo kan een taalbarrière ervoor zorgen dat er meer tijd nodig is om aan de benodigde gegevens te komen, er meer tijd nodig is om dingen uit te leggen (en herhalen) en zijn soms extra onderzoeken en overleggen met externen (zoals de huisarts) nodig om onzekerheden uit te sluiten. In sommige gevallen is het nodig om een tolk in te schakelen. Bij zwangeren met een lage SES is er ook vaak meer aandacht nodig voor (het regelen van) kraamzorg en huisbezoeken in het kraambed Het betreft aanvullende taken bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het gaat hier om: - Signaleren - Bespreekbaar maken in het gezin - Bespreken met collega’s - Advies inwinnen bij 'Veilig thuis' - Bespreken met ketenpartners - Eventuele melding aan 'Veilig thuis' - Dossiervorming Inhoudelijke groepsvoorlichting over onderwerpen die alle zwangeren aangaan. Meestal is een groepsvoorlichtingsbijeenkomst gericht op een specifiek onderwerp. De activiteiten die bij deze taak horen zijn: - Organiseren van de groepsvoorlichting - Inhoudelijk voorbereiden van de groepsvoorlichting - Geven van de groepsvoorlichting

Patiëntgebonden bijzondere taken

1.

Taak Preconceptiezorg

2.

Combinatietest

3.

Structureel echoscopisch onderzoek

Toelichting De taak omvat de volgende activiteiten: - Voorbereiding consult (met vooraf ingevulde vragenlijst door patiënt) - Anamnese (algemeen, medisch, obstetrisch, familie) - Lichamelijk onderzoek en laboratoriumonderzoek - Voorlichting gericht op preventie en over de verloskundige zorgverlening - Verstrekken van ondersteunend materiaal - Dossiervorming en verzorgen van kopie aan patiënt - Zo nodig, verzamelen van aanvullende informatie - Zo nodig, andere professionals betrekken - Zo nodig, plannen van tweede consult voor terugkoppeling van de extra informatie - Afstemmen met partners in de keten Het gaat hier om het uitvoeren van de test en het geven van de uitslag. Wie de combinatietest uitvoert en de counseling rondom de combinatietest doet, is regioafhankelijk. Het gaat om de volgende taken: - Checken of de patiënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek - Uitleg en voorlichting aan de patiënt - Dossiervorming - Afstemming met andere zorgprofessionals - Opvragen en invoeren follow-upgegevens De activiteiten binnen deze taak zijn: - Checken of de patiënt gecounseld is - Verrichten van echoscopisch onderzoek


Pagina 77 van 100

Taak

Toelichting - Uitleg en voorlichting aan de patiënt - Dossiervorming - Afstemming met andere zorgprofessionals - Opvragen en invoeren van follow-upgegevens 4. Uitwendige versie Deze taak is aan de orde bij een stuitligging. Het gaat om de volgende activiteiten: - Risicoselectie op eventuele contra-indicaties - Echoscopisch onderzoek - Voorlichten en informed consent - Voorschrijven en toedienen van tocolyse voorafgaand aan de versie - Uitvoeren van de uitwendige versie - Echocontrole, CTG - Zo nodig, verstrekken van anti-D - Dossiervorming - Geven van adviezen - Praktijkorganisatorische aspecten/ondersteuning - Terugverwijzing naar de eerstelijn 5. Bespreken bevalling bij - Voorlichten en informeren over de afwijkende ligging of sectio in de afwijkende ligging of sectio voorgeschiedenis in de voorgeschiedenis - Bespreken van risico’s (inclusief counseling) - Counseling modus partus of counseling bij stuit - Bij stuitligging: voorlichten en informeren over een eventuele uitwendige versie - Meegeven van informatie In sommige klinieken wordt het bespreken van de bevalling niet door de klinisch verloskundige, maar door de gynaecoloog uitgevoerd. De beslissing over de bevalling ligt in alle gevallen bij de gynaecoloog. 6. Toedienen lachgas - Klaarzetten - Voorlichten en informeren patiënt - Daadwerkelijk toedienen 7. Cervixcontrole bij zwangeren - Informeren - Voorbereiden op het onderzoek - Uitvoeren van het onderzoek - Uitstrijkje nemen - Uitleg en advies - Dossiervorming - Informeren van betrokken professionals 8. Voorschrijven anticonceptie - Anamnese (indien nog niet aanwezig) (niet spiraal) - Lichamelijk onderzoek - Informeren over anticonceptie methoden - Voorschrijven van anticonceptie - Evaluatie van voorgeschreven anticonceptie - Registratie van anticonceptieconsult 9. Voorschrijven en plaatsen - Anamnese (indien nog niet aanwezig) van spiraal - Lichamelijk onderzoek - Informeren over anticonceptie methoden - Voorschrijven van spiraal - Plaatsen van spiraal - Evaluatie - Administratie en brief huisarts 10. Echografische - Informeren spiraalcontrole - Voorbereiden op het onderzoek - Uitvoeren van het onderzoek


Pagina 78 van 100

Taak

Toelichting - Uitleg en advies - Dossiervorming - Informeren van betrokken professional

Niet-patiëntgebonden taken Taak 1. Onderwijs aan coassistenten en leerling verloskundigen, arts-assistenten, verpleegkundigen, etc.

2. Uitvoeren van (wetenschappelijk) onderzoek 3. Ontwikkeling als professional

Toelichting Phantoom-onderwijs en theoretisch onderwijs en bedside teaching. Het gaat hierbij onder andere om: - Op de hoogte blijven van methodieken van de Verloskundeacademie en wijzigingen in het curriculum - Plannen van de stage - Kennismaken met student en vaststellen leerdoelen - Observeren en begeleiden van student in de uitvoering van de werkzaamheden en behalen van de leerdoelen - Leergesprekken en evaluaties - Vastleggen van bevindingen en evaluaties - Contact met begeleider van de opleiding Verloskundigen die promoveren, of anderzijds betrokken zijn bij wetenschappelijk of beroepsgeoriënteerd onderzoek. - Bij- en nascholing (inclusief acute situatie training) - Bijhouden van eigen portfolio

4. Teamoverleg

Periodiek overleg met het team van klinisch verloskundigen in de kliniek.

5. Bestuurlijke of organisatorische functie

Activiteiten die kliniekoverstijgend zijn, ten behoeve van algemeen belang (in de regio), zoals lid van een bestuur van een coöperatie of vereniging en niet-patiëntgebonden taken die samenhangen met deelname aan het VSV (Verloskundig samenwerkingsverband). Onder andere: - Bijhouden en implementeren van nieuwe ontwikkelingen - Ontwikkelen van (multidisciplinaire) protocollen en richtlijnen - Onderhouden van externe contacten in het kader van het kunnen uitvoeren van patiëntgebonden werkzaamheden, het functioneren en samenwerken in de zorgketen en het in stand houden van de verloskundige infrastructuur - Zorginhoudelijke activiteiten voor de KNOV - Activiteiten met betrekking tot kwaliteitssysteem afdeling/ziekenhuis - Uitvoeren registraties (niet-patiëntgebonden), zoals LVR, en audits - Overleg over en de inrichting van de bedrijfsvoering en organisatie van de zorg (in de regio), gezamenlijk met andere disciplines Onder andere: - Logistieke werkzaamheden - Controleren van verloskamers, couveuses en de opiaten - Opstellen van dienstroosters - Werving en selectie, functioneringsgesprekken, personeelsadministratie - Werkoverleg

6. Kwaliteit en zorginnovatie

7. Overige niet-patiëntgebonden taken


Pagina 79 van 100

Takenpakket verloskunde

Recommend Documents