TABLETS VOOR CLIËNTEN EINDVERSLAG
Verslag van het project Tablet voor Cliënten. Met antwoorden op vragen als: wat betekende het voor cliënten en hun begeleiders? Welke informatie heeft het project de Gemiva-SVG Groep gegeven? Werkgroep Tablets voor Cliënten Werkgroep Cliënt en ICT
Verslag project Tablets voor Cliënten
2
Een Tablet voor Cliënten In 2013 en 2014 kon een groot aantal cliënten gebruikmaken van de mogelijkheid om een tablet te lenen. Dat kon voor een periode van een half jaar. Dit was prettig voor cliënten en hun begeleiders. Zij konden samen ontdekken wat een tablet voor hen kan betekenen. Maar ook belangrijk voor de Gemiva-SVG Groep. Wij konden te weten komen op welke manier nieuwe middelen bruikbaar zijn. Het project Tablets voor Cliënten is een initiatief van de werkgroep Cliënt en ICT. Daaruit is een werkgroep benoemd die het project heeft uitgevoerd. Tijdens het project groeide het enthousiasme, vooral nadat de eerste reacties en evaluaties binnenkwamen. Dit willen we graag delen. In dit verslag leest u over de opzet, uitwerking en opgedane ervaringen met dit project.
Voorzitter Cliënt en ICT, Ben Eijsink
Werkgroep Tablets voor Cliënten, Marjan Smits, Mariska van Klink, Koos Dam en Jacqueline Boting
Verslag project Tablets voor Cliënten
3
Er waren twee uitleenronden. Na de eerste ronde werden alle tablets nagekeken en teruggezet naar fabrieksinstellingen.
Verslag project Tablets voor Cliënten
4
Opzet Bij de start van het project was het gebruik van tablets nog geen gemeengoed. Cliënten en hun begeleiders kregen daarom in het project de ruimte om te ontdekken. Hun behoefte en ervaringen waren leidend. Nadrukkelijk was het niet de bedoeling om beperkingen op te leggen of om het gebruik van bepaalde apps voor te schrijven. Alleen zo kon duidelijk worden wat het nut van tablets voor cliënten kon zijn.
Doelgroep De Gemiva-SVG Groep ondersteunt een brede cliëntengroep. Die omvat mensen met een lichamelijke beperking, niet-aangeboren hersenletsel, een verstandelijke beperking, een licht verstandelijke beperking of een ernstig meervoudige beperking. Mensen uit al deze groepen kregen de gelegenheid een tablet te lenen.
Werkwijze Via Intranet en e-mail maakten we bekend dat de mogelijkheid bestond een tablet te lenen. De uitleenperiode besloeg een half jaar. Persoonlijk begeleiders konden één of meer cliënten aanmelden. Daarvoor vulden ze een formulier in waarin ze aangaven waarom de cliënt de tablet wilde lenen. Dit was uiteindelijk van groot belang bij de toewijzing van tablets. De belangstelling bleek namelijk veel groter dan verwacht. Zo'n 170 medewerkers vroegen een tablet aan. Daardoor ontstond de noodzaak om een keuze te maken. Wie werd afgewezen kon in aanmerking komen voor de tweede uitleenronde. De werkgroep wees de 80 beschikbare tablets toe volgens de volgende criteria: • spreiding in het werkgebied van Gemiva-SVG Groep; • spreiding over alle doelgroepen, naar de verhouding van het aantal cliënten per groep; • de motivatie van de cliënt/persoonlijk begeleider; • of er al wifi aanwezig was op de locatie. De tablet werd uitgeleend aan een cliënt, niet aan een locatie of een groep. De tablet mocht worden meegenomen door de cliënt. De helft van de cliënten heeft dat ook gedaan. Zo konden niet alleen de cliënt, maar ook zijn begeleiders en achterban ervaring opdoen met uitwisseling van informatie.
Verslaglegging Op 15 mei 2013 was er een introductiedag waarbij instructie werd gegeven over het gebruik van de tablet en over het project. De persoonlijk begeleider werd gevraagd aan het eind van het project een evaluatieformulier in te vullen. Daarin kon hij/zij onder meer aangeven: • hoe zelfstandig de cliënt gebruikmaakte van de tablet; • hoe de animo voor het gebruik was en of deze stabiel was; • welke ondersteuning gegeven moest worden; • of de cliënt van plan was er zelf een aan te schaffen; • tips voor gebruik en begeleiding; • welke apps de cliënt met plezier of juist niet gebruikte. Daarnaast vroegen we persoonlijk begeleiders het gebruik van de tablet ook op film vast te leggen. Dat leverde weer andere informatie op over gebruik en eventuele valkuilen. Voor de informatie in dit verslag is gebruik gemaakt van de evaluatie van de eerste uitleenronde. In de tweede uitleenronde lag meer het accent op het bieden van de mogelijkheid ervaring op te doen. In de eerste ronde was het vergaren van informatie belangrijker.
Verslag project Tablets voor Cliënten
5
Informatie De resultaten van de eerste ronde werden verwerkt in een nieuwsbrief, die werd verspreid rond de start van de tweede ronde. Deze nieuwsbrief kreeg ook een plaats op de intranetpagina van de Helpdesk Cliënt en Computer. Ook waren er tips voor bruikbare apps waar de cliënt en de begeleiding gebruik van hadden gemaakt. Op 6 maart 2014 werd ook de tweede uitleenronde ingeluid met een introductiedag. Omdat veel meer begeleiders al bekend waren met een tablet, maakten minder mensen gebruik van deze mogelijkheid. Ook voor de tweede uitleenronde waren er veel meer aanmeldingen dan beschikbare tablets.
Tablets Er bestaan meerdere soorten tablets. Na navraag bleek dat de behoefte van de cliënten sterk uiteenliep. Ook telde mee dat sommige begeleiders al bekend waren met een soort tablet. Daarom is ervoor gekozen om met verschillende typen te werken: • 60 x iPad2; • 14 x Samsung Galaxy Tab; • 6 x Windows Surface. Tijdens de instructiedag konden cliënten en begeleiders leren hoe zij hun tablet konden gebruiken. In de eerste uitleenronde bleek dat de Windows Tablet, lastig in het gebruik was. De moeilijkheidsgraad was te hoog. Bovendien bleken deze tablets erg zwaar, waardoor mensen met een lichamelijke beperking er moeite mee hadden. Om teleurstelling te voorkomen, is besloten deze tablets in de tweede ronde niet meer uit te lenen.
Budget Het budget voor Tablets voor Cliënten bedroeg € 41.000,-
Beveiliging Als je voor zoveel geld onder deze ruimhartige condities ('neem hem vooral mee naar huis') apparatuur uitleent, moet je voorzorgen nemen tegen kwijtraken. De beveiligingsopties die door met name Apple worden aangeboden, hebben we niet gebruikt vanwege het beperkende karakter ervan. De koppeling van de tablet aan de persoon van de gebruiker maakt hergebruik van de tablet lastig. Dat bleek wel in de gevallen dat medewerkers op eigen gelegenheid die beveiligings-opties instelden. Het ongedaan maken daarvan heeft veel tijd gekost. In plaats daarvan hebben we gekozen voor het systeem van ContactOwner dat de tablet identificeerbaar maakt. Voor de Samsung en de Surface ging dat door middel van stickers.
Verslag project Tablets voor Cliënten
6
De iPads zijn door de leverancier gegraveerd. De code maakt direct duidelijk om welke tablet het gaat en aan wie we hem uitgeleend hebben. Er hebben zich in beide uitleenronden geen noemenswaardige problemen voorgedaan.
Wat gebeurde er met de tablets? Na de uitleenronde in 2013 werden alle tablets teruggezet naar fabrieksinstellingen. Dit werd verzorgd door cliënten van WTC Rhijnenburgh. Zo kon er geen privé-informatie achterblijven van de vorige gebruiker. De nieuwe gebruiker begon nu met een schone lei. Na de tweede uitleenronde in 2014 hebben cliënten van Gemivraag deze taak op zich genomen. De tablets hebben, nadat het project was afgesloten, een nieuwe bestemming gekregen. Daarbij werd in overweging genomen dat de tablets al een jaar intensief waren gebruikt en dat de typen inmiddels verouderd waren. Een aantal is nu in gebruik bij cliënten op verschillende locaties. Een aantal is in beheer bij het Centrum Kennis en Leren voor Cliënten. Deze tablets kunnen individueel geleend worden en worden gebruikt bij cursussen. Ook is een aantal tablets in gebruik genomen door medewerkers van de Gemiva-SVG Groep.
Conclusie We kunnen het project als geslaagd beschouwen. We hebben veel informatie gekregen over de bruikbaarheid voor verschillende cliënten. De waardering voor het gebruik van de tablets bleek hoog. Waardering
Onbe-
Niet
Matig
kend
tevreden
tevreden
neutraal
Enthou-
Zeer
siast
enthou-
Totaal
siast Kan lezen Kan niet lezen
1
Lezen onbekend Totaal
6
1
2
9
5
22
6
8
7
22
2
3
3
8
10
20
15
52
De tabel geeft een indruk van hoe het tabletgebruik werd gewaardeerd door de deelnemende cliënten. Voor 52 van de cliënten was deze informatie beschikbaar. De kwalitatieve commentaren op het gebruik zijn omgezet in een 5-punts schaal. In de meeste gevallen sprak het inschalen voor zich. Voor 'enthousiast' en 'zeer enthousiast' bleek dit soms lastig. Uiteindelijk zijn alleen die cliënten waarvoor meerdere positieve kwalificaties genoteerd werden in 'zeer enthousiast' terechtgekomen. Tweederde van de zeer breed samengestelde groep cliënten scoort 'enthousiast' of 'zeer enthousiast'. De kracht van het medium tablet blijkt mede uit het feit dat het al dan niet kunnen lezen geen rol speelt bij het oordeel. Eénderde van gebruikers heeft na de leenperiode aangegeven zelf een tablet aan te gaan schaffen.
Verslag project Tablets voor Cliënten
7
De introductiebijeenkomst De introductiebijeenkomst was bedoeld voor kennismaken, leren, uitproberen. Om meer te weten te komen over het project . En vooral om te leren zelf uit te vinden. Natuurlijk waren er per type tablet ook handige tips. In de loop van de leenpriode konden deelnemers met hun vragen terecht bij de Helpdesk Cliënt en Computer.
Verslag project Tablets voor Cliënten
8
Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Projectplan Selectie Deelnemers Aanvraagformulier Evaluatieformulier Gebruik bij diverse beperkingen Voor en nadelen van typen tablets Gebruik Apps Eindresultaten Tips uit de praktijk Nieuwsbrief maart 2014
Pagina 10 12 14 15 16 17 18 19 24 25 26
Verslag project Tablets voor Cliënten
9
Bijlage 1
Projectplan Werkgroep Cliënt en ICT Ben Eijsink. Gerrie Lamme Mariska van Klink Martin Beck Jacqueline Boting, Communicatie Opdrachtgever:
Koos Dam Sanne Jippes Marjan Smits
GEMIVA-SVG GROEP; Informatiestrategie: Hand aan de ploeg
Aanleiding Binnen Gemiva-SVG Groep is in opdracht van de RvB een Informatie Strategie Groep in het leven geroepen. Deze buigt zich over de koers van ons ICT-beleid en de gewenste afstemming tussen alle onderdelen. Onze ICT infrastructuur is de laatste jaren fors gemoderniseerd, afstemming bij de verdere ontwikkeling wordt steeds belangrijker. Hiervoor is o.a. een applicatieoverleg opgericht. Dit overleg rapporteert aan de hiervoor genoemde Informatie Strategie Groep. Op het gebied van ICT t.b.v. cliënten wordt er, buiten alle initiatieven op locaties, tot nu toe geen aandacht besteed. Daar willen we verandering in brengen. Om deze reden is de werkgroep ICT tbv cliënten opgericht. Doelstelling Wensen en initiatieven in kaart brengen en een koers uit te zetten. Subdoel Hoe: • Stel een aantal tablets ter beschikking • Laat Pb-ers/begeleiders een plan schrijven waarom zij vinden dat hun cliënt gebruik zou kunnen maken van een tablet • In het plan moet staan: Waarom, Hoe, Doel enz Als het plan wordt goed gekeurd door een commissie (leden van de werkgroep= projectgroep) krijgt de persoonlijk begeleider/begeleider voor zijn cliënt een tablet. Voorwaarden: • Tablet is 'te leen' voor een bepaalde periode • De PB-er/begeleider maakt een verslag van de bevindingen: hoe en of de cliënt er gebruik van maakt en omschrijft de meerwaarde • De PB-er/begeleider legt 'het gebruik en meerwaarde' ook op video vast. Bereik Alle cliënten van de Gemiva-SVG Groep (=EMB, VG, LVG, NAH en LG) Levert op: • ICT tbv Cliënten wordt concreet • Initiatieven op de werkvloer worden gesteund • PB-er/begeleider hebben zelf invloed op implementatie van ICT voor cliënten. • Door goede registratie (verslag) en videobeelden krijgt de Gemiva-SVG een duidelijk beeld wat mogelijk is en wat nodig is aan materiaal.
Verslag project Tablets voor Cliënten
10
Door deze manier van documenteren kan kennis worden geborgd en makkelijk gedeeld worden. Eisen en Beperkingen Eisen • Voldoende tablets om dit project voor de hele Gemiva-SVG toegankelijk te maken • Wifi op alle voorzieningen • Registratie Beperkingen • Kennis en kunde van medewerkers (inzicht in (on)mogelijkheden van hun cliënt en zelf met een tablet kunnen werken) Afhankelijkheden • planning en mogelijkheden van afdeling ICT • Wifi mogelijkheden op locaties • Tijd van leden van de werkgroep om informatie door te geven over gebruik en inrichting van tablets
Tijdpad
Marjan Smits Projectleider E-learning Educatief Centrum
[email protected] 06-46 29 01 76
Verslag project Tablets voor Cliënten
11
Bijlage 2
Selectie
Om een zo goed mogelijk inzicht te krijgen in de mogelijkheden van tabletgebruik door onze cliënten, streefden we naar een zo groot mogelijke diversiteit wat betreft: •
regio
•
handicap
•
type locatie
•
ideeën over gebruik
Dat leidde tot de volgende verdeling:
Regio
Aantal
Noord Midden Zuid
29 32 16
Totaal
77
Doelgroep
Aantal
EMB EVG LG LVG NaH VG
4 10 7 14 11 31
Totaal
77
Type locatie
Aantal
AC AD KDC WL
25 16 13 23
Totaal
77
In de praktijk kregen cliënten van kinderdagcentra in ieder geval voorrang. Hieruit kwamen naar verhouding de minste aanmeldingen, terwijl wij wel graag informatie uit deze doelgroep wilden krijgen.
Verslag project Tablets voor Cliënten
12
De laatste selectie vond plaats op basis van in de aanvraag vermeld gebruik (zie onderstaand schema). Eigenlijk betekende het dat alle bijzondere plannen, of redenen voor gebruik gehonoreerd werden. Voorbeelden: 'het luisteren naar muziek uit eigen land (YouTube)'of 'het lezen van Franse kranten'.
Verslag project Tablets voor Cliënten
13
Bijlage 3
Deelnemers
Deelnemers aan de eerste ronde Tabletproject naar doelgroep Doelgroep Asperger Autisme EMB EVG LG LVG NaH VG Totaal
Aantal 1 2 4 10 6 14 11 29 77
Deelnemers aan de eerste ronde Tabletproject naar leeftijd Leeftijd 10 10<18 18<30 30<–50 > 50 Geen info Totaal
Aantal 9 8 14 24 19 3 77
Verslag project Tablets voor Cliënten
14
Bijlage 4
Aanvraagformulier
Verslag project Tablets voor Cliënten
15
Bijlage 5
Evaluatieformulier
Algemeen Naam : Naam cliënt:
Wat vindt de cliënt van de tablet? Kan de cliënt de tablet zelfstandig bedienen? Gebruikt de cliënt hulpmiddelen bij het gebruik van de tablet? Heeft de cliënt de tablet mee naar huis genomen? Pakt de cliënt zelfstandig de tablet? Is de animo voor tabletgebruik gedurende het half jaar afgenomen? Waarvoor gebruikt de cliënt de tablet? Wat kan de cliënt zelf? Waar heeft de cliënt ondersteuning bij nodig? Wat is de meerwaarde voor de cliënt van tabletgebruik t.o.v. een laptop/desktop? Gaat de cliënt na dit project een tablet aanschaffen? Zou de cliënt geïnteresseerd zijn in een (nieuw te ontwikkelen) cursus Tabletgebruik? Welke apps waren een succes? En waarom? Welke apps zijn af te raden? En waarom? Als de cliënt een iPad gebruikte: is er gebruik gemaakt van het tegoed op de iTunes kaart? Wat is de belangrijkste tip die je kan geven aan deelnemers van de volgende ronde van het tabletproject? Wat is je oordeel over de intranetpagina’s die voor het project zijn bijgehouden? Als we een app maken over tabletgebruik van cliënten. Wat moet die app dan i.i.g. bevatten?
Mochten er nog zaken zijn die niet aan de orde kwamen, ,maar waar je wel opmerkingen over kwijt wil: maak ze hier:
Bedankt voor het invullen. Formulier graag mailen naar
[email protected]
Verslag project Tablets voor Cliënten
16
Bijlage 6
Gebruik bij verschillende beperkingen
Verslag project Tablets voor Cliënten
17
Bijlage 7
Voor- en nadelen van typen tablets
In zijn algemeenheid blijkt er een voorkeur te zijn voor die tablet waar de medewerker of de cliënt al ervaring mee heeft. Die ervaring is vaak gebaseerd op het gebruik van een verwante smartphone. Dat bepaalde dan ook de eerste keuze. Voor zover de voorraad strekt natuurlijk. Er waren 14 Samsungs tegen 60 iPads, maar we hebben niet het idee gehad dat er te weinig Samsungs waren. Voor de groepen cliënten met de grootste afstand tot computertoepassingen geldt bovenstaande niet. Daar komt de iPad als favoriet naar voren. We hebben voor cliënten uit die groep ook een paar Samsungs omgeruild. De reden is de veel uitgebreidere mogelijkheid om de toegankelijkheid van de iPad in te stellen. Een niet helemaal eerlijk argument komt voort uit de veel stevigere hoezen die voor de iPad beschikbaar waren. Daar kan de Samsung Galaxy Tab natuurlijk niets aan doen, maar het heeft zeker meegespeeld.
Verslag project Tablets voor Cliënten
18
Bijlage 8
Gebruik apps
Hieronder en op de volgende pagina's staat een overzicht van de apps die cliënten gebruikt hebben. Mensen van het team van vragensite Gemivraag hebben deze apps getest en de bijzonderheden opgetekend die voor het gebruik van belang zijn. De volgende overzichten geven de situatie in 2014 weer. Inmiddels kunnen er apps veranderd of verdwenen zijn.
Verslag project Tablets voor Cliënten
19
Verslag project Tablets voor Cliënten
20
Verslag project Tablets voor Cliënten
21
Verslag project Tablets voor Cliënten
22
Verslag project Tablets voor Cliënten
23
Bijlage 9
Eindresultaten
ca. 1/3 van de cliënten gaat een tablet aanschaffen. ca. 1/3 van de cliënten heeft interesse in een cursus tabletgebruik. ca. 1/2 van de cliënten heeft de tablet mee naar huis genomen. ca. 1/2 van de cliënten met een iPad heeft gebruik gemaakt van de verstrekte iTunes-kaart. Het overgrote deel van de deelnemende cliënten hoort goed, en ziet goed of met bril. De waarderingsscore is voor de drie typen tablets ongeveer gelijk.
Verslag project Tablets voor Cliënten
24
Bijlage 10
Tips uit de praktijk
Tips en opmerkignen van begeleiders.
EMB/EVG De meerwaarde zit vooral in het samen de tablet gebruiken. Voor een cliënt met lage cognitie moet de beschermhoes dunner. Maak iedereen om je heen enthousiast, leg goed uit wat je met de iPad kan. Veel collega’s moeten erg aan het idee wennen. Alert zijn op het regelmatig aanbieden van de tablet (EMB). IPad inzetten als praktische beloning voor activiteiten met een verplicht karakter. Concentreren op één app en niet steeds wisselen. Kijk goed naar de omgeving van het aanbieden. De basis is ‘leuk’, daarna komen de doelen. VG/LVG Let erop dat de apps in het Nederlands zijn (VG). Veel gratis apps hebben reclame, erg storend! (VG). Laat de cliënt vooral zelf ontdekken. Hij is trots als hij iets uitgevogeld heeft (LVG). Neem de tijd om te leren omgaan met het touchscreen (LVG) Neem de tijd om te leren omgaan met het touchscreen (LVG) Sla filmpjes op op je eigen pc, zodat je ze zelf kunt houden na het gebruik van de tablet (LVG). NaH/LG Neem de tijd om te leren hoe je de iPad bedient (NaH). Kijk goed waar de interesses van de cliënt liggen (NaH). Gebruik de tablet in het dagelijks bestaan (NaH). Veel gebruiken. ’t Geeft een verrijking op de communicatie (NaH). Een tablet is makkelijker te bedienen met één vinger (LG). Richt je op 1 à 2 apps (LG). Bundel de apps op categorie en niveau (LG). Maak er begeleidingstijd voor vrij (LG).
Verslag project Tablets voor Cliënten
25
Bijlage 11
Nieuwsbrief maart 2014
Verslag project Tablets voor Cliënten
26
Verslag project Tablets voor Cliënten
27
Verslag project Tablets voor Cliënten
28
Verslag project Tablets voor Cliënten
29