Taalpunt Hengelo Aanpak laaggeletterdheid Bibliotheek Hengelo
Colofon Versie Datum
5 december 2012
Auteur(s)
Erwin Karst Hanneke Schopman
Inhoudsopgave 1.
Inleiding
2.
Strategische uitgangspunten en doelstellingen Bibliotheek Hengelo
6
2.1.
Missie, visie, kernwaarden Bibliotheek Hengelo
6
2.2.
Doelstellingen
6
3.
4.
5.
5
Doelgroep inburgeraars en laaggeletterden
8
3.1.
Inburgeraars
8
3.2.
Laaggeletterden
8
Actieplan Bibliotheek en lokale partners
11
4.1.
Startpunt samenwerking
11
4.2.
Diensten en activiteiten van het Taalpunt
11
4.3.
Rol- en taakverdeling bibliotheek en partners
13
4.3.1.
Gemeente Hengelo, CarintReggeland en Scala (= Menthol)
13
4.3.2.
Bibliotheek Hengelo
13
Financiering en subsidieaanvraag
15
Bijlage 1.
Organogram Menthol
16
Bijlage 2.
Informatie- en advies/ materialenbank
17
Bijlage 3.
Taalcoaches
20
Bijlage 4.
Taalcafé
22
Bijlage 5.
Taalkaart
24
Taalpunt Hengelo
Inhoudsopgave
2012
442318-2-2013
1.
Inleiding
Met ingang van 2013 geldt de nieuwe Wet Inburgering en zijn nieuwe inburgeraars zelf verantwoordelijk voor hun inburgering. Zij moeten zelf uitzoeken hoe zij de Nederlandse taal leren. Kosten moeten zij zelf betalen. Binnen drie jaar moet de inburgeraar zijn examens voldoende hebben afgerond. Met deze nieuwe wet wordt de rol van de gemeente geminimaliseerd. Daarnaast heeft de gemeente een ander speerpunt op de agenda: het terugdringen van laaggeletterdheid. Anderhalf miljoen inwoners van Nederland heeft onvoldoende vaardigheden om zonder problemen te lezen en schrijven. In Hengelo wonen naar schatting zo’n 7800 laaggeletterden, waarvan 1/3e allochtoon en 2/3e autochtoon is. Om tegemoet te komen aan deze twee doelgroepen vormt Gemeente Hengelo samen met Carint Reggeland, SCALA en Bibliotheek Hengelo een nieuwe plek: het Taalpunt Menthol in de bibliotheek. Hier kan iedereen terecht die zijn taalvaardigheden wil verbeteren. De strategische en structurele gezamenlijke aanpak laaggeletterdheid die dit jaar in Hengelo is ingezet geeft vertrouwen en garanties voor gezamenlijke verantwoordelijkheid en borging. Meerwaarde van de samenwerking zit vooral in de intensieve kennisdeling en de krachtenbundeling van expertise en inzet vanuit de specifieke rol van de organisaties. Taal voor het Leven is een nieuwe aanpak om laaggeletterdheid onder volwassenen terug te dringen. Geschoolde vrijwillige taaltrainers begeleiden laaggeletterde cursisten naar een hoger lees- en schrijfniveau waarbij gebruik wordt gemaakt van Taal voor het Leven-lesmateriaal. Het project heeft veel raakvlakken met het Taalpunt/Taalcafé en de initiatieven en plannen in Hengelo.
Taalpunt Hengelo Inleiding 2012
5
2.
Strategische uitgangspunten en doelstellingen Bibliotheek Hengelo
2.1.
Missie, visie, kernwaarden Bibliotheek Hengelo
Missie:
De Bibliotheek helpt je te groeien door het delen van informatie, kennis en ervaring zodat je actief kan deelnemen aan de maatschappij. Kernwoorden zijn groeien, delen, kennis •
Groeien: Voor een goede participatie in onze huidige kennismaatschappij is het nodig dat burgers continu doorleren en zichzelf ontwikkelen zodat ze actief kunnen deelnemen aan de maatschappij.
•
Delen: kennis is niet langer uitsluitend het resultaat van individuele inspanningen door steeds dieper in te gaan op de materie. Het komt steeds meer tot stand in de wisselwerking tussen mensen, door ervaringen, netwerken, sociale media.
•
Kennis: omvat een laagdrempelige toegang tot bronnen van informatie en de mogelijkheden om zich te bekwamen in het omzetten van informatie naar kennis.
Visie •
Wij zijn de laagdrempelige schakel tussen maatschappelijke, educatieve organisaties en individuen.
•
Wij zijn modern en faciliteren in de kennismaking met de nieuwste ontwikkelingen.
•
Wij zijn een aantrekkelijke samenwerkingspartner.
•
Wij dragen bij aan goed geïnformeerde, goed opgeleide en cultureel bewuste burgers.
•
Wij ondersteunen en stimuleren lees en taalontwikkeling.
•
Wij werken efficiënt en hebben een groot klantbereik.
Kernwaarden De Bibliotheek heeft een drietal kernwaarden. De kwalificerende waarden zijn: •
Betrouwbaar
•
Toegankelijk
•
Betrokken
2.2.
Doelstellingen
De Bibliotheek is op het gebied van laaggeletterdheid dé verbindende schakel voor lokale netwerkpartners. We richten ons op lees- en taalbevordering en daarmee preventie van laaggeletterdheid in samenwerking met voorschoolse instellingen, primair onderwijs, voortgezet onderwijs, gemeente, organisaties in zorg en welzijn en ROC’s. Daarnaast richten we ons op de laaggeletterde volwassenen door samenwerking te zoeken en krachten te bundelen van krachten met SW bedrijven en lokale overheid.
Taalpunt Hengelo Strategische uitgangspunten en doelstellingen Bibliotheek Hengelo 2012
6
De bibliotheek biedt in samenwerking met lokale partners een educatieve basisvoorziening in de vorm van een informatie- en adviespunt en open leeromgeving (Taalpunt) c.q. leerpunt voor laaggeletterde volwassenen. Wij dragen zorg voor deskundige ondersteuning en advisering van vrijwillige taalcoaches in het gebruik van leermiddelen en methodieken en streven naar optimale facilitering waarmee de basis wordt gelegd voor een duurzame aanpak en borging. Met het Taalcafé streeft de bibliotheek naar een laagdrempelige ontmoetingsplek waar laaggeletterde volwassenen en vrijwilligers elkaar kunnen ontmoeten in een ontspannen setting met als doel te oefenen in spreken van het Nederlands. Hiermee versterkt de bibliotheek haar educatieve functie voor laaggeletterde volwassenen, positioneert zij zich als partner in de aanpak van laaggeletterdheid en streven we binnen de samenwerking naar het bereik van meer laaggeletterde volwassenen.
Taalpunt Hengelo Strategische uitgangspunten en doelstellingen Bibliotheek Hengelo 2012
7
3.
Doelgroep inburgeraars en laaggeletterden
Het Taalpunt Menthol staat open voor iedereen, maar er zijn er twee groepen te noemen waar het Taalpunt zich specifiek op richt: inburgeraars en laaggeletterden.
3.1.
Inburgeraars
Hoe zijn de regels omtrent inburgeraars/inburgering? De Wet Inburgering verandert met ingang van 1 januari 2013. Mensen die dan vanuit het buitenland in Hengelo komen wonen zijn zelf verantwoordelijk voor hun inburgering. Dit betekent dat zij alles zelf moeten regelen en betalen. De gemeente biedt in 2013 geen inburgeringstrajecten meer aan. Voor inburgeraars die voor 1 januari 2013 al gestart zijn met inburgering, blijft de gemeente haar taken uitvoeren. In de afgelopen zes jaar zijn in totaal meer dan 1.200 Hengeloërs met een inburgeringtraject gestart. Die zijn mensen die moeten of mogen inburgeren. Wie moet inburgeren in Hengelo?
Nieuwkomers: van buiten Europa, geen Nederlands paspoort, tussen 16 en 65 jaar, na 1
Oudkomers: geen Nederlands paspoort, tussen 16 en 65 jaar, voor 1 januari 2007 in NL of
Geestelijke bedienaren.
januari 2007 in Nederland. minder dan acht jaar in Nederland heeft gewoond tussen 5 en 17 jaar. Als deze groepen niet binnen drie jaar het gewenste taalniveau hebben, krijgen zij boetes opgelegd. Analfabeten (of mensen die het latijnse schrift niet beheersen) krijgen twee jaar tijd extra om te leren lezen en schrijven. Wie mag inburgeren in Hengelo? Genaturaliseerde Nederlanders en vreemdelingen afkomstig uit de EU-EEG zijn niet verplicht om in te burgeren, maar mogen het wel.
3.2.
Laaggeletterden
Wie zijn laaggeletterden in Hengelo? Geletterdheid omvat luisteren, spreken, lezen, schrijven, gecijferdheid en in dat kader het gebruiken van alledaagse technologie om te communiceren en om te gaan met informatie (definitie Aanvalsplan laaggeletterdheid). Nederland telt zo’n anderhalf miljoen laaggeletterden. In Hengelo zijn het er naar schatting 7800. aantal functioneel analfabeten in de leeftijd van 15 tot en met 74 jarigen
1.500.000
hun aandeel in de volwassen Nederlandse bevolking
13%
aandeel van laaggeletterden onder jongeren van 16 tot 24 jaar
7%
Taalpunt Hengelo Doelgroep inburgeraars en laaggeletterden 2012
8
aantal autochtone laaggeletterde
1.000.000
aantal allochtone laaggeletterden
500.000
aantal laaggeletterden in de beroepsbevolking
1.100.000
aandeel van laaggeletterden onder de mensen in de laagste
32%
inkomenscategorieën Bron: Aanvalsplan laaggeletterdheid ‘van A tot Z betrokken’
Waar kunnen we laaggeletterden vinden? Zoals de cijfers aangeven, is het aandeel van laaggeletterden in de samenleving groot. De doelgroep is divers en lastig te herkennen. Desondanks is het nuttig om de doelgroep laaggeletterden verder te differentiëren, zodat zij gericht kunnen worden benaderd. Laaggeletterden kunnen onder de volgende subdoelgroepen voorkomen: Subdoelgroep
Vindplaats
Algemeen
Huisarts, verenigingen, supermarkt, markt, ...
Werklozen
Sociale dienst, UWV, uitzendbureaus, reïntegratiebureaus, ...
Werkenden
Bedrijven, gemeente, uitzendbureaus, vrijetijdsverenigingen, werknemersverenigingen, …
Niet-werkenden (onregistreerd)
Ouderenwerk, vrijwilligerswerk, vrouwenorganisaties, sportverenigingen, onderwijs, ...
Jongeren na uitval ROC
Gegevens bij MBO, Regionaal Meld- en coördinatiepunt
Schoolgaande jongeren
ROC
Kansarmen
Voedselbank, Leger des Heils, Stadsbank, ...
Ouders
Bibliotheek, onderwijs, jeugdzorg, ...
Licht verstandelijk gehandicapten
GGZ, sociale werkplaats, RIBW, speciaal onderwijs, GGD, kerk, maatschappelijk werk, ...
Herintreders
Sociale dienst, UWV, uitzendbureaus, ...
Senioren
Ouderenorganisaties, bejaardentehuizen, buurthuizen, ...
Allochtonen
Onderwijs, buurtcentra, allochtonenorganisaties, moskee, kerk, ...
Mensen met gezondheidsproblemen
Ziekenhuis, huisarts, revalidatiecentra
Wat hebben laaggeletterden gemeen? Laaggeletterden zijn in alle lagen van de samenleving te vinden. Daarom is het goed om te begrijpen wat laaggeletterden gemeen hebben.
Taalpunt Hengelo Doelgroep inburgeraars en laaggeletterden 2012
9
Laaggeletterde volwassenen hebben relatief lage inkomens en minder kans op werk. Ze hebben vaker een uitkering. Laaggeletterde volwassenen met een baan hebben minder kans op een opleiding of training van de werkgever.
Laaggeletterden hebben vaak een slechte ervaring met school en zullen hier niet met plezier aan terugdenken. Het verbeteren van hun taal zal het schoolgevoel weer terughalen.
Laaggeletterden schamen zich vaak voor hun probleem en zullen er niet makkelijk voor uit komen.
Laaggeletterden hebben vaak (mede door de slechte schoolresultaten) last van faalangst.
Laaggeletterden zien hun beperkte taalvaardigheid niet als probleem. Ze gaan er al jaren mee om en hebben manieren gevonden waarop zij zonder grote problemen met hun achterstand om kunnen gaan.
Leergeest Het leren lezen en schrijven is vaak geen doel op zich, maar een middel om meer te kunnen. Als je kunt lezen is het bijvoorbeeld mogelijk om computerles te nemen, of een opleiding te volgen op je werk. De motivatie om te leren kan worden gebruikt om laaggeletterden te bereiken.
Taalpunt Hengelo Doelgroep inburgeraars en laaggeletterden 2012
10
4.
Actieplan Bibliotheek en lokale partners
4.1.
Startpunt samenwerking
Op een centraal punt in de stad komt het Taalpunt Menthol. Het Taalpunt Menthol vormt de spil van het Hengelo’s Inburgeringstelsel en is de plek waar inwoners behalve informatie en advies een taalcoach, maatschappelijke begeleiding en studiemateriaal kunnen vinden. Daarnaast is dit de plek waar inwoners terecht kunnen met vragen inzake de Nederlandse taal. Hier kan men de mondelinge beheersing van het Nederlands verbeteren door deel te nemen aan de activiteiten in het Taalcafé. Voor de ‘huisvesting’ van het Taalpunt Menthol werden de volgende voorwaarden geformuleerd: Herkenbaar punt, laagdrempelig en makkelijk toegankelijk, centraal en met voldoende ruimte voor een materialenbank en Taalcafé. Na zorgvuldige afweging van verschillende locaties komt de bibliotheek als meest geschikte plek naar voren. De bibliotheek neemt een centrale plaats in in het sociale leven in de stad. De bibliotheek heeft een publieke functie en biedt inwoners een plek om in ontspannen sfeer mensen te ontmoeten en informatie te zoeken. Daarnaast beschikt de bibliotheek al over diverse materialen en methodieken in haar collectie voor het leren van de Nederlandse taal en biedt zij in haar ‘lees en schrijfpunt’ voor laaggeletterden specifieke materialen aan. Een combinatie van het aanbod voor deze twee doelgroepen zorgt voor een aanbod voor het leren van de Nederlandse taal voor alle inwoners van Hengelo. Met zijn functies van leesbevordering, leesbeleving en taalontwikkeling, mediawijsheid, leer- en gidsfunctie en plek voor sociale participatie vormt Bibliotheek Hengelo de ideale plek voor het Taalpunt Menthol. Samen met de gemeente en andere organisaties in de stad gaan wij het Taalpunt Menthol vormgeven en inrichten voor alle inwoners van Hengelo. Aanleiding voor Taalpunt Menthol lag in eerste instantie vooral in verlengde van wetswijziging inburgering. Al vrij snel werd duidelijk dat de functie relevant is voor een veel bredere doelgroep. Taalpunt wil ook nadrukkelijk laaggeletterde autochtonen bereiken. Met deze constatering ontstond al snel de natuurlijke verbinding tussen dienstverlening van het Taalpunt en het project Taal voor het Leven. Taal voor het leven verbindt twee werelden: de wereld van de vrijwilligers die cursisten vinden, enthousiasmeren en begeleiden en de wereld van professionele docenten die materiaal ontwikkelen, lesgeven en vrijwilligers opleiden. Een grote groep van de huidige vrijwilligers heeft zich inmiddels aangemeld voor de scholing vanuit het project Taal voor het Leven, waarmee in 2013 een start wordt gemaakt. Taal voor het Leven leidt vrijwilligers op tot taaltrainers die laaggeletterde cursisten begeleiden naar een hoger lees- en schrijfniveau. Hierbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van het gratis Taal voor het Levenlesmateriaal.
4.2.
Diensten en activiteiten van het Taalpunt
Informatie- en adviespunt:
Informatie over de mogelijkheden om de beheersing van de Nederlandse taal te verbeteren. Advies op maat om het door de inwoner gestelde doel te bereiken is hierbij mogelijk. Hiervoor wordt een intakegesprek ingezet
Taalpunt Hengelo Actieplan Bibliotheek en lokale partners 2012
11
Vragen over specifieke taaltechnische vragen (bv. inzake grammatica) kunnen hier gesteld worden
Een afspraak voor het koppelen met een taalcoach
Informatie over het aanwezige lesmateriaal
Informatie over de activiteiten van het Taalcafé
Materialenbank voor taalcoaches:
Verschillende vormen van lesmateriaal zijn exclusief beschikbaar voor taalcoaches. Hiernaast is de collectie van de bibliotheek ook beschikbaar, zoals methodieken en cursussen van het ‘schrijf- en leespunt’.
Taalkaart:
De regionale taalkaart biedt een duidelijk overzicht van alle verschillende mogelijkheden om de Nederlandse taal te verbeteren naast de diensten van het Taalpunt Menthol en de collectie van de bibliotheek
Taalcafé: Het Taalcafé is de plek waar men de spreekvaardigheid kan vergroten door met elkaar in gesprek te gaan in combinatie met een activiteitenaanbod dat hierop gericht is. Vrijwilligers zijn een essentieel onderdeel van het Taalpunt Menthol met al zijn activiteiten. Zij zorgen er voor dat de organisatie draait. Taalpunt Menthol sluit waar mogelijk aan bij het vrijwilligersbeleid van de Hulpdienst Hengelo en biedt haar vrijwilligers het volgende: •
Een prettige werksfeer
•
Contacten met mensen uit diverse culturen
•
Mooie en gezellige werkplek
•
Professionele ondersteuning en begeleiding
•
Training en deskundigheidsbevordering
•
Verschillende vormen van waardering (kennisverbreding, uitstapjes, kerstcadeau)
•
Vergoeding voor onkosten
Open leeromgeving: Door bovenstaande activiteiten wordt het Taalpunt dé centrale plek in de bibliotheek waar iedereen terecht kan die de Nederlandse taal wil verwerven of verbeteren, al dan niet met begeleiding van vrijwilligers en professionals. Een laagdrempelige plek waar de laaggeletterde Hengeloër kan oefenen, kan leren, maar ook gelijkgestemden kan treffen en ontmoeten. Als bibliotheek willen we het Taalpunt ook inzetten om de laaggeletterde te bereiken en om het aanbod voor deze doelgroep vorm te geven en uit te breiden in de vorm van scholing, training, organiseren leesclubs etc. In het plan van aanpak krachtenbundeling aanpak laaggeletterden Bibliotheek en SW bedrijf 2013 zullen we dit verder vormgeven en uitwerken. De bibliotheek beschikt over ruime faciliteiten in de vorm van werkplekken. Op alle werkplekken draagt bibliotheek Hengelo zorg voor beschikbaar stellen van oefenmateriaal voor doelgroep laaggeletterden, inburgeraars en vrijwilliger (o.a. lesmateriaal Taal voor het Leven).
Taalpunt Hengelo Actieplan Bibliotheek en lokale partners 2012
12
4.3.
Rol- en taakverdeling bibliotheek en partners
Gemeente Hengelo, SCALA en Carint Reggeland zijn samenwerkingspartners binnen de organisatie Menthol. Het Taalpunt Menthol in de bibliotheek vormt een specifieke vorm van dienstverlening van Menthol. SWOH en de Bibliotheek Hengelo vormen hierbij ketenpartners en werken samen voor de dienstverlening van het Taalpunt Menthol. Elke partner heeft haar eigen rol en taak: 4.3.1. Gemeente Hengelo, CarintReggeland en Scala (= Menthol)
Bekleden de rol van regisseur en dragen de financiële verantwoording. CarintReggeland en Scala zijn verantwoordelijk voor het opzetten en uitvoeren van het Taalpunt Menthol. Scala is specifiek verantwoordelijk voor de evaluatie van de pilotfase
4.3.2. Bibliotheek Hengelo
Biedt ruimte aan het Taalpunt en Taalcafé
Biedt een open leeromgeving gericht op het vergroten basisvaardigheden en participatie
Onderhoudt de collectie ‘Lees & Schrijf’
Biedt relevante digitale content aan en onderhoudt deze
Faciliteert het Taalpunt Menthol op de volgende gebieden: informatie over de collectie ,
Introduceert en begeleidt vrijwilligers in het gebruik van collectie, digitale content, en
catalogus, digitale middelen t.b.v. de doelgroep bibliotheekgebruik
Biedt vrijwilligers het lidmaatschap van de bibliotheek aan om hen in staat te stellen de collectie en overige middelen zo effectief mogelijk in te zetten in én buiten de bibliotheek
Biedt deskundigheidsbevordering aan medewerkers en vrijwilligers; zowel op het gebied van kennis van de doelgroep en signalering als op het gebied van digitale vaardigheden en het gebruik van de beschikbare digitale bronnen en mogelijkheden in de bibliotheek t.b.v. de doelgroep
In het verlengde van bovengenoemde rol in het kader van de implementatie van het Taalpunt, heeft Bibliotheek Hengelo een eigen rol als het gaat om het bestrijden en voorkomen van laaggeletterdheid. Bibliotheek Hengelo levert een actieve bijdrage aan het formuleren van het gezamenlijke beleid van de bibliotheken in Overijssel en Gelderland ten aanzien van laaggeletterdheid: “De aanpak van laaggeletterdheid is onderdeel van een breder pakket aan maatregelen om mensen met een achterstand te helpen. Voorkomen en bestrijden van laaggeletterdheid raakt daarmee direct en indirect veel beleidsterreinen. Het raakt ontwikkelingen op het gebied van jeugd, onderwijs, werkgelegenheid, inzet van vrijwilligers, cultuur en sociale cohesie. Overkoepelend wordt een bijdrage geleverd aan het vergroten van maatschappelijke- en arbeidsparticipatie van alle inwoners. Dit sluit direct aan op de oorspronkelijke functie van bibliotheken. Die rol wordt vanuit de politiek gezien en erkend. Beleidsmatige focus ligt op dit moment bij het bevorderen van geletterdheid onder jeugd/jongeren en geletterdheid als voorwaarde voor zelfredzaamheid van mensen richting arbeidsmarkt en arbeidsparticipatie.
Taalpunt Hengelo Actieplan Bibliotheek en lokale partners 2012
13
De beleidsdoelstelling is hierin als volgt omschreven: In 2015 is het thema laaggeletterdheid ingebed in het landelijk bibliotheekbestel. De rol van de bibliotheek als verbindende netwerkschakel / -partner op dit thema maakt deel uit van een langere termijnvisie en kent een financiële borging binnen de provinciale en gemeentelijke structuur.” Educatie en ontwikkeling zijn kernfuncties van openbare bibliotheken. Door haar lokale verankering is de bibliotheek bij uitstek geschikt voor deze rol. Bibliotheken uit beide provincies bieden een doorlopende leeslijn aan, gericht op alle leeftijdsfasen. (0-100 jaar). Vanwege de laagdrempeligheid vormen de bibliotheken een belangrijke schakel in het proces van taalverwerving en het bestrijden van taalachterstand en laaggeletterdheid. Aangezien laaggeletterdheid ook bij volwassenen voorkomt en educatie een leven lang door gaat, is het van belang dat bibliotheken een doorgaande leerlijn aanbieden voor alle leeftijden. Het aanbod dient daarom niet alleen op kinderen en jongeren gericht te zijn, maar ook op laagopgeleide volwassenen, inburgeraars en anderstaligen.
Voor de doelgroep van 0 tot 18 jaar betekent dit (ook bij bestaande activiteiten zoals Boekstart en, Makkelijk Lezen Pleinen) het ontwikkelen van specifieke maatregelen/activiteiten ten behoeve van preventie laaggeletterdheid bij deze leeftijdsgroep. De nadruk zal hierbij liggen op de doelgroep 12-18 jarigen.
M.b.t. de doelgroep volwassenen: De verwachting is dat door de overheidsbezuinigingen op het re-integratiebudget, de SW-sector, het inburgeringonderwijs, het landelijk taalcoach-project en de basiseducatie van het ROC, er een steeds groter beroep zal worden gedaan op de educatieve voorzieningen binnen de bibliotheeksector. Het gaat dan om non-formeel onderwijs in basisvaardigheden aan laaggeletterde volwassenen. Op deze manier willen we toch een zekere basisvoorziening in stand houden.
De bibliotheek functioneert hierin als een verbindende schakel: initieert of neemt deel aan een gemeentelijk netwerk Laaggeletterdheid om samen met andere organisaties de doelgroep te bereiken. De bibliotheek heeft zelf een dienstverlening in huis voor deze doelgroep en treedt faciliterend op. Mede op basis van bovengenoemde ontwikkelingen zullen SW-bedrijven zich de komende jaren steeds meer gaan omvormen van productie-georiënteerde bedrijven naar brede participatiebedrijven. Er zal meer ingezet worden op de ontwikkeling van werknemersvaardigheden en competenties, waarbij ‘zelfredzaamheid’, ‘participatie’ en ‘meedoen’ de kernbegrippen zijn. Een samenwerking tussen bibliotheek en SW-bedrijf ligt voor de hand op basis van deze gezamenlijke doelstelling. Bibliotheek Hengelo formuleert in 2013 een plan van aanpak krachtenbundeling aanpak laaggeletterden Bibliotheek en SW bedrijf en streeft in de periode 20132015 naar het opbouwen van samenwerkingsrelaties met SW bedrijven.
Taalpunt Hengelo Actieplan Bibliotheek en lokale partners 2012
14
5.
Financiering en subsidieaanvraag
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
15
Bijlage 1.
Organogram Menthol
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
16
Bijlage 2.
Informatie- en advies/ materialenbank
Doel Informatie- en adviespunt Het verstrekken van informatie over de mogelijkheden om de beheersing van de Nederlandse taal te verbeteren. Het informatie- en adviespunt staat open voor alle inwoners van de gemeente Hengelo. De materialenbank Het geven van adviezen aan taalcoaches over geschikte leermiddelen die zij bij het coachen kunnen inzetten. Hoe Informatie- en adviespunt
Door het opstellen van een advies op maat voor het bereiken van het door de klant gestelde doel.
Door het beantwoorden van vragen over de Nederlandse taal (b.v. specifieke vragen inzake grammatica).
Door het innemen van verzoeken voor een taalcoach.
Door informatie te verstrekken over de in de bibliotheek aanwezige materialen en methodieken voor zelfstudie en de verschillende andere mogelijkheden om de Nederlandse taal te leren (Taalkaart).
Door het verstrekken van informatie over de activiteiten van het Taalcafé.
Materialenbank
Door het beheer van de materialen in de materialenbank.
Door het aanbieden van advies op maat over de in te zetten middelen/methodiek voor het bereiken van het gestelde doel. Hierbij is een doorgaande leerweg een van de uitgangspunten.
De Materialenbank bevat hiervoor een deel van de collectie leermiddelen waarmee les kan worden gegeven, gecoacht kan worden. Taalcoaches kunnen deze inzien en hierover advies krijgen.
Dit lesmateriaal wordt niet uitgeleend. Indien dit materiaal in de openbare collectie van de bibliotheek beschikbaar is kan men deze lenen. Een deel van de middelen kan in gekopieerde vorm beschikbaar worden gesteld indien nodig.
Kader (invullen)
De medewerkers van het informatie- en adviespunt/materialenbank houden rekening met en werken binnen de huisregels van de bibliotheek.
Openingstijden, zie werkwijzer onderdeel openingstijden Taalpunt Menthol.
De minimale bezetting van het informatie- en adviespunt/materialenbank bestaat uit 2 personen.
Er wordt een logboek bijgehouden van hetgeen zich voordoet tijdens de openingstijden van het informatie- en adviespunt. Dit logboek is een Word document op de laptop.
Inwoners die een advies op maat willen van een taaltraject kunnen indien nodig een afspraak maken, hiervoor wordt in outlook een afspraak gemaakt.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
17
Voor het opstellen van een advies op maat wordt gebruik gemaakt van een intakeformulier waarmee ook toestemming wordt gevraagd tot registratie van gegevens. Deze gegevens kunnen voor een vervolgbezoek, nieuw advies en voor managementinformatie gebruikt worden.
Voor het bepalen van het taalniveau van de klant wordt de digitale taaltoets gebruikt.
Klanten krijgen hun advies op maat uitgeprint in een map mee. In deze map is de uitslag van de taaltoets ingevoegd. In de map bevindt zich algemene informatie over het Taalpunt Menthol en andere relevante informatie voor het verbeteren van de beheersing van de Nederlandse taal.
De medewerkers registreren de contacten met klanten in het cliëntvolgsysteem.
Taalcoaches die informatie en advies willen over de beschikbare lesmaterialen en methodieken kunnen hiervoor terecht bij de medewerkers van het informatie- en adviespunt/materialenbank.
De medewerkers van het informatie- en adviespunt/materialenbank verstrekken waar nodig en mogelijk kopieën van materialen. Deze kopieën worden op de backoffice gemaakt, niet in de bibliotheek. Het verstrekken van de kopieën wordt geregistreerd op naam van de vrijwilliger en datum (dit i.v.m. mogelijke uitbreiding van de collectie van de bibliotheek).
Functieomschrijving vrijwilligers Vrijwilliger(s) informatie- en adviespunt:
Bemand de spreekuren van het informatie- en adviespunt/materialenbank.
Houdt intakegesprekken (eventueel op afspraak) met klanten waarbij een advies op maat opgesteld kan worden. Een toets om het taalniveau te bepalen is digitaal aanwezig. Houdt adviesgesprekken met taalcoaches.
Registreert de contacten met klanten en taalcoaches en bij de intakegesprekken ook het advies.
Geeft uitleg over de mogelijkheden en diensten van Taalpunt Menthol (alleen in persoon, geen vragen per mail of telefoon).
Maakt klanten wegwijs in het aanbod van de bibliotheek, met ondersteuning van de medewerkers van de bibliotheek Hengelo, m.b.t. de specifieke middelen voor het verbeteren van de taal (lees- en schrijfpunt).
Maakt een afspraak voor het aanvragen van een taalcoach (toegang tot agenda Ank met gereserveerde tijdstippen voor gesprekken?).
Maakt klanten attent op alle mogelijkheden om de Nederlandse taal te leren a.d.h.v. de Taalkaart.
Geven informatie over het in de bibliotheek aanwezige materiaal en doelgroep waarvoor deze is bestemd.
Noteert signalen van bezoekers en geeft deze door aan de coördinator.
Verstrekt evaluatieformulieren of vraagt deze digitaal te beantwoorden om de tevredenheid van de klanten en taalcoaches te monitoren.
Taak coördinator
Draagt zorg voor voldoende vrijwilligers voor de bezetting van het informatie- en adviespunt/materialenbank.
Draagt zorg voor training en deskundigheidsbevordering.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
18
Is als achterwacht beschikbaar ingeval van vragen (telefonisch bereikbaar).
Is de contactpersoon en aanspreekpunt voor zaken die de bibliotheek betreffen.
Draagt zorg voor een onkostenvergoeding indien van toepassing.
Zorgt voor een maandelijks vast tijdstip voor overleg met de vrijwilligers.
Is eindverantwoordelijke voor het informatie- en adviespunt
Faciliteiten Werk-ontmoetingsplek in de bibliotheek bij het lees- en schrijfpunt. Laptop voor administratie logboekgegevens. Telefonisch contact met de coördinator. Banner en materialen informatie- en adviespunt. Print mogelijkheid van taaltoetsen en advies
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
19
Bijlage 3.
Taalcoaches
Doel Een taalcoach is een vrijwilliger die inwoners helpt de Nederlandse taal beter te beheersen. Een taalcoach kan hierbij helpen met zowel de schriftelijke als de mondelinge beheersing van de Nederlandse taal. Hoe De taalcoach en de inwoner bepalen samen hoe deze ondersteuning eruitziet. Uitgangspunt is het doel dat de inwoner hiermee wil bereiken. Kader
De vrijwilliger die taalcoach wil worden moet het Nederlands voldoende beheersen en minimaal 1,5 uur per week beschikbaar zijn voor het coachen van een inwoner bij het bereiken van het door hem gestelde doel.
De vrijwilliger die taalcoach wil worden krijgt een intakegesprek waarbij deze zijn wensen en een aantal voorkeuren kan aangeven met betrekking tot de koppeling.
De taalcoach ondertekent een vrijwilligerscontract waarmee de vrijwilliger verzekerd is tijdens zijn werkzaamheden als taalcoach.
De taalcoach kan een vergoeding krijgen voor bepaalde onkosten. Er is een vaste onkostenvergoeding van € 1,50 per keer/activiteit. Voor het verkrijgen van deze vergoeding dient de taalcoach een declaratie in. De vergoeding van de onkosten gebeurt per bankoverschrijding.
Van elke taalcoach worden een aantal basisgegevens vastgelegd in een bestand dat door de coördinator van het Taalpunt Menthol wordt beheerd voor administratieve doeleinden. Als een Taalcoach stopt met zijn activiteiten worden deze gegevens op zijn wens binnen een half jaar uit deze administratie verwijderd.
Alle taalcoaches krijgen een cursus interculturele communicatietraining en een training waarmee zij basisvaardigheden (o.a. basis didactische vaardigheden) voor het coachen kunnen verkrijgen of verbeteren (voor zover dit nodig is). De taalcoaches kunnen deelnemen aan een rondleiding door de bibliotheek waarbij een deel van de huisregels van de bibliotheek, maar vooral de mogelijkheden in de bibliotheek worden uitgelegd.
De taalcoach kan informatie en advies inzake het coachen krijgen (voor zover deze hieraan behoefte heeft). De taalcoaches kunnen maandelijks bij elkaar komen op een vast tijdstip op een plek waar zij onder andere ervaringen kunnen uitwisselen.
De taalcoach en de inwoner worden door een medewerker van het Taalpunt Menthol gekoppeld. Tijdens het koppelingsgesprek wordt bekeken of er een goede match kan worden gemaakt. Als zowel de taalcoach en de inwoner het hierover eens zijn komt de koppeling tot stand.
Een koppeling wordt aangegaan voor een jaar en kan elk jaar verlengd worden totdat het doel van de inwoner bereikt is. Een taalcoach kan er ook voor kiezen om een groepje inwoners te coachen.
De Taalcoach en de inwoner waarmee hij gekoppeld wordt kiezen in overleg welke methode en leerweg zij gebruiken om het beoogde doel van de inwoner te bereiken.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
20
De Taalcoach en de inwoner bepalen gezamenlijk waar en hoe zij de coaching willen laten plaatsvinden.
Voor het bepalen van het taalniveau van de klant kan de digitale taaltoets gebruikt worden. Deze taaltoets kan ook gebruikt worden om tussentijds de voortgang te meten.
Voor de taalcoaches zijn leermiddelen beschikbaar die zij kunnen gebruiken. Dit zijn de middelen van de openbare collectie van de bibliotheek en van de materialenbank van het Taalpunt Menthol. Daarnaast zijn er ook digitale middelen beschikbare. De medewerkers van de materialenbank van het Taalpunt Menthol kunnen hierover advies geven.
De taalcoach en de inwoner kunnen deelnemen aan de activiteiten van het Taalcafé in de bibliotheek.
Functieomschrijving vrijwilligers Vrijwilliger(s) Taalcoaches:
Helpt een inwoner of een groep inwoners met het verbeteren van de beheersing van de Nederlandse taal. Uitgangspunt hierbij is het doel dat de inwoner hierbij voor ogen heeft.
Een taalcoach kan hierbij helpen met zowel de schriftelijke als de mondelinge beheersing van de Nederlandse taal.
Taak coördinator
Draagt zorg voor het werven van voldoende vrijwilligers voor de functie van taalcoach.
Draagt zorg voor training en deskundigheidsbevordering.
Draagt zorg voor de koppeling van taalcoaches en inwoners (kan hiervoor vrijwilligers inzetten).
Is als achterwacht beschikbaar ingeval van vragen.
Is de contactpersoon en het aanspreekpunt voor de taalcoaches voor zaken die de bibliotheek betreffen.
Draagt zorg voor een onkostenvergoeding indien van toepassing.
Draagt zorg voor het organiseren en faciliteren van een ruimte die maandelijks op een vast tijdstip beschikbaar is voor taalcoaches waar zij kunnen bijeenkomen en ervaringen kunnen uitwisselen.
Is eindverantwoordelijke voor de inzet van voldoende Taalcoaches.
De coördinator organiseert jaarlijks een aantal bijeenkomsten van deels educatieve en recreatieve aard voor en met de taalcoaches.
Faciliteiten
Materialen van de materialenbank, de bibliotheek en digitaal.
Training en deskundigheidsbevordering via de coördinator.
Coördinator beschikbaar als vraagbaak en achterwacht.
Mogelijkheid tot maandelijkse bijeenkomsten voor reflectie en onderlinge uitwisseling van ervaringen, tips (didactisch) enz. voor taalcoaches.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
21
Bijlage 4.
Taalcafé
Doel Het Taalcafé is de plek waar inwoners van Hengelo hun spreekvaardigheid in de Nederlandse taal kunnen oefenen door Nederlands te spreken. Hoe Het Taalcafé biedt wekelijks een aantal vaste activiteiten aan om de spreekvaardigheid te oefenen. Daarnaast biedt het Taalcafé jaarlijks een aantal eenmalige activiteiten aan. Deze activiteiten sluiten waar mogelijk aan bij het programma van de bibliotheek. Kader (invullen)
Het Taalcafé is te gast in het leescafé en in de openbare ruimtes van de bibliotheek.
De medewerkers van het Taalcafé houden rekening met en werken binnen de huisregels van de bibliotheek en het leescafé.
Openingstijden, zie werkwijzer onderdeel openingstijden Taalcafé.
De activiteiten van het Taalcafé duren maximaal 2 uur.
De minimale bezetting van het Taalcafé bestaat uit 2 personen.
Er wordt een logboek bijgehouden van hetgeen zich voordoet tijdens de activiteiten van het Taalcafé. Dit logboek is een Word document op de laptop.
Inwoners die hun spreekvaardigheid willen oefenen kunnen deelnemen aan de activiteiten van het Taalcafé.
Voor deelname aan de activiteiten wordt de deelnemers gevraagd een presentielijst in te vullen, hiermee wordt ook toestemming gevraagd tot registratie van gegevens. Deze gegevens kunnen voor een vervolgbezoek en voor managementinformatie gebruikt worden.
Afhankelijk van het aantal deelnemers en de soort activiteit worden er groepjes gevormd. Een vrijwilliger leidt een groepje.
In principe wordt er geen onderscheid gemaakt tussen inwoners met een hoge beheersing van het Nederlands en inwoners die nog niet zo ver zijn. In het geval er voldoende deelnemers en vrijwilligers aanwezig zijn en de activiteiten zich hiervoor lenen kan hierop een uitzondering gemaakt worden.
De vrijwilligers maken onderling een inschatting van het taalniveau voor het indelen van de deelnemers in groepjes voor de activiteiten.
De medewerkers van het Taalcafé bepalen samen met de coördinator van het Taalpunt Menthol welke activiteiten het Taalcafé aanbiedt.
De medewerkers van Menthol dragen een badge ter herkenning.
De medewerkers van Menthol maken voor de activiteiten van het Taalcafé gebruik van de materialen van het Taalpunt Menthol. Daar waar dit mogelijk is kan men gebruik maken van de materialen van de bibliotheek. Na gebruik worden deze materialen teruggezet op hun plek.
Noteert signalen van bezoekers en geeft deze door aan de coördinator.
Verstrekt evaluatieformulieren of vraagt deze digitaal te beantwoorden om de tevredenheid van de deelnemers te monitoren.
Functieomschrijving vrijwilligers Vrijwilliger(s) Taalcafé:
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
22
Draagt zorg voor het opstellen van het activiteitenprogramma in overleg en in afstemming met de coördinator.
Draagt zorg voor de uitvoering van de activiteiten van het Taalcafé.
Draagt zorg voor de intekenlijst deelnemers en de evaluatieformulieren. Laat deze lijsten invullen door deelnemers (op vrijwillige basis). Draagt zorg voor terugkoppeling naar de coördinator.
Draagt zorg voor de uitvoering van de geplande activiteiten.
Noteert signalen van deelnemers en geeft deze door aan de coördinator
Taak coördinator
Draagt zorg voor voldoende vrijwilligers voor de bezetting van het Taalcafé
Draagt zorg voor training en deskundigheidsbevordering
Draagt zorg voor voldoende materialen voor de activiteiten van het Taalcafé
Is als achterwacht beschikbaar ingeval van vragen
Is de contactpersoon en het aanspreekpunt voor zaken die de bibliotheek of het Leescafé betreffen
Draagt zorg voor een onkostenvergoeding indien van toepassing
Zorgt voor een maandelijks vast tijdstip voor overleg met de vrijwilligers van het Taalcafé
Is eindverantwoordelijke voor de inhoud van het activiteitenprogramma van het Taalcafé
Faciliteiten Opzet bijeenkomsten (praktische invulling) Koffie – thee Plek in het Taalcafé (waar exact, hoeveel tafels/stoelen/banken?) Ideeën voor activiteiten Wekelijkse vaste activiteiten
Inbreng deelnemers; b.v. hobby’s bespreken (materiaal bibliotheek gebruiken), werkzaamheden, vertellen over eigen land, vertellen over Nederland, ervaringen in Nederland.
Bespreken artikel uit de krant of item uit het nieuws.
Gezamenlijk lezen van een stuk tekst, daarna bespreken.
Uitleg specifiek onderdeel bibliotheek, b.v. programma buitenlandse kranten.
Gesprekken met uitgenodigde gasten b.v. wethouder, schrijver enz..
Spelletjes, scrabble, galgje, pim pam pet enz..
Jaarlijkse eenmalige activiteiten
afgestemd op en rond het programma van de bibliotheek;
Uitstapjes met de deelnemers van het Taalcafé naar organisaties en instellingen in de stad. Bijvoorbeeld Old Hengelo, ’t Heim, maar ook een speelotheek, het zorgloket, het wijkcentra enz;
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
23
Bijlage 5.
Taalkaart
Doel De digitale regionale taalkaart biedt een duidelijk overzicht van alle verschillende mogelijkheden om de Nederlandse taal te verbeteren naast de diensten van het Taalpunt Menthol en de collectie van de bibliotheek. De digitale taalkaart is in de bibliotheek en via de website van Menthol Hengelo te bereiken. Kader (invullen)
Voorwaarden/afspraken bibliotheek met betrekking tot het doorlinken naar de website van Menthol Hengelo en de Taalkaart.
Opzet maken van inhoud Taalkaart, model, aansturing, koppeling met taaltoets en registratie gebruik Taalkaart. Koppelen met evaluatieformulier. Inschakelen inburgeraars om gebruik te testen.
Printmogelijkheden ja, nee, in de bieb
Opzetten en onderhoud (groeimodel) start, startdatum bepalen, gestructureerd uitzetten in de kalender.
Bepalen minimale bezetting werkgroep Taalkaart en bijeenkomsten.
Logboek registratie afspraken maken van de werkgroep (wat wordt genoteerd, hoe genoteerd, hoe verzonden en wanneer, hoe verwerkt)
Toetsen vaststellen beheersing Nederlandse taal ook op de site.
Standaard informatie inzake lessen in de wijk, aanbod Taalcafé, bibliotheek enz..
Mogelijk aanvraag slingerbeurs, fondsen voor het opzetten van de Taalkaart?
Werving vrijwilligers en de wijze van hun training vastleggen.
Communicatieplan wat moet hier over de Taalkaart in opgenomen worden
Functieomschrijving vrijwilligers Vrijwilliger(s) Taalkaart:
Houdt de Taalkaart up to date. Verzorgt instructies over het gebruik van de taalkaart voor vrijwilligers en klanten.
Inventariseert evaluatiegegevens en signalen van bezoekers en geeft deze door aan de coördinator.
Doet onderzoek naar nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden om de Nederlandse taal te leren.
Draagt zorg voor het up-to-date houden van de informatie in de Taalkaart.
Houdt een logboek bij van de afspraken gemaakt in de overleggen van de werkgroep Taalkaart.
Taak coördinator
Draagt zorg voor voldoende vrijwilligers voor de werkgroep Taalkaart.
Draagt zorg voor training en deskundigheidsbevordering.
Is als achterwacht beschikbaar ingeval van vragen.
Is de contactpersoon en aanspreekpunt voor zaken die de bibliotheek betreffen.
Draagt zorg voor een onkostenvergoeding indien van toepassing.
Zorgt voor een maandelijks vast tijdstip voor overleg met de vrijwilligers.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
24
Is eindverantwoordelijke voor de Taalkaart.
Faciliteiten Werk-ontmoetingsplek in de backoffice. Laptop voor administratie logboekgegevens.
Taalpunt Hengelo Financiering en subsidieaanvraag 2012
25
