t Beursspel uitleg Innovatieve werkvorm waarmee partijen uit verschillende sectoren een concrete agenda met draagvlak opstellen

December 2015

uitleg

‘t Beursspel Innovatieve werkvorm waarmee partijen uit verschillende sectoren een concrete agenda met draagvlak opstellen

Xplorelab Provincie Zuid-Holland Joost Smits Astrid Vlaminkx

Uitleg ‘t Beursspel

Inhoud Voorwoord

3

1. Wat is ‘t Beursspel?

4

2. Aanpak in het kort

6

3. Werkvormen per onderdeel

8

Dagdeel 1: Gezamenlijk beeld van de opgave bepalen,

effecten benoemen en kansen inventariseren

8

Dagdeel 2: Kansen omzetten naar concrete ideeën (aandelen vormen)

10

Dagdeel 3: Mensen aan mogelijkheden koppelen

2

en stappenplannen uitwerken

11

4. Beurskrant

13

5. Kritische succesfactoren

14

Bijlagen

16

Profiel fondsmanager, advies betrekken bedrijven

17

Draaiboek dagdeel 1 - ‘t Beursspel

19


24


26

Voorbeelden middelen

32


Voorwoord Als het gaat om de aanpak van complexe opgaven waar uiteenlopende partijen bij betrokken zijn, is het soms nodig om ingesleten patronen te doorbreken en over grenzen heen te stappen. De aanpak van krimp is zo’n opgave. Regio’s maken zelf keuzes over de wijze waarop zij de ontgroening en vergrijzing aanpakken. De vraag is: hoe kom je samen tot uitvoering van de beste oplossingen waar iedereen vol energie mee aan de slag gaat?

De werkvorm is zo opgesteld dat deze ook voor andere complexe opgaven toe te passen is, waarbij de ontwikkeling autonoom is en de oplossing bij meerdere partijen ligt. Ik hoop dat deze vorm van “serious gaming” u kan helpen bij het inzichtelijk maken en oplossen van uw complexe vraagstukken.

Xplorelab, de creatieve werkplaats van de provincie Zuid-Holland, ontwikkelde ’t Beursspel om op een andere manier tot een aanpak te komen. Met deze vorm van “serious gaming” kennen deelnemers “handelswaarde” toe aan ideeën en oplossingen. Er wordt een zo breed mogelijk speelveld ingezet om invulling te geven aan wat de regio zelf wil gaan doen; het draagvlak komt voort uit de energie die men er zelf insteekt. Xplorelab gebruikte de werkvorm in de regio Alblasserwaard Vijfheerenlanden en op Voorne Putten om tot een uitvoeringsagenda te komen. Een breed gezelschap van maatschappelijke partijen, onderwijsinstellingen, woningbouwcorprotaties en ondernemers deden eraan mee, en beide sessies leidden tot goede resultaten.

Adri Bom-Lemstra Gedeputeeerde Ruimtelijke Ordening & Economische Zaken

| Terug naar inhoud

3


1. Wat is ‘t Beursspel? ’t Beursspel is een innovatieve werk-

Ideeën en mensen verbinden

vorm die partijen met een verschillende

Xplorelab van de Provincie Zuid-Holland heeft ’t Beursspel ontwikkeld als onderdeel van het Anticipeerprogramma Bevolkingsdaling van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Bevolkingsdaling (ook wel bevolkingstransitie of ontgroening en vergrijzing genoemd) vraagt om een proactieve houding (anticiperen) van bestuurders, ambtenaren, maatschappelijk middenveld, bedrijfsleven en bewoners. Door proactief te handelen kan een gebied of regio zich voorbereiden op de gevolgen van deze transitie.

achtergrond helpt om samen een concrete agenda met draagvlak op te stellen. Het spel duurt drie dagdelen. Overheden benoemen met maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen en bedrijfsleven gezamenlijke doelen, maken stappenplannen om vervolgens te werken aan de uitvoering van de plannen. De deelnemers komen uit deze organisaties aangevuld met kennisinstellingen en vrije denkers van buiten de regio.

Albert Einstein:

“Insanity is doing the same thing, over and over again and expecting a different result” 4

’t Beursspel is in dit proces de generator van ideeën en verbinder tussen kansen en bedreigingen die deze transitie biedt. Door kansen en bedreigingen slim te combineren, kunnen de partijen in de regio de negatieve gevolgen van deze verandering in bevolkingssamenstelling beperken. Zodoende kan de kwaliteit van de leefomgeving deels gehandhaafd blijven. De methodiek van ‘t Beursspel is ook te gebruiken voor andere vraagstukken. Als de oorzaak van het probleem niet naar één partij terug te voeren is (autonome ontwikkeling), als meerdere partijen een deel van de oplossing in handen hebben, als de opgave om een minder voor de hand liggende oplossing vraagt, als de oplossing

| Terug naar inhoud

beter wordt met de betrokkenheid van specifieke partijen, als de opgave commitment vraagt voor langere tijd van partijen, dan kan ’t Beursspel daarbij helpen.

Achterliggende gedachte ’t Beursspel werkt vanuit de overtuiging dat samenwerken tussen verschillende sectoren nieuwe inzichten en ideeën oplevert en dat deze ideeën sneller en beter uit te voeren zijn. Door het bij elkaar brengen van de partijen, het gezamenlijk benoemen van effecten en kansen en het formuleren van een concrete opgave en invulling daarvan, ontstaat bewustwording en inzicht in de volgende zaken:

Goud Uitleg ‘t Beursspel

• Verdieping in de omvang van de bevolkingsveranderingen (facts, figures & trends inzichtelijk gemaakt in een startdocument); • Herkenning van soortgelijke processen op aangrenzende terreinen (niet de enige school die met sluiting wordt bedreigd, niet de enige voorziening die de inzet van vrijwilligers nodig heeft, etc.); • Kennis van relevante netwerken en samenwerkingsverbanden;

Leeswijzer

cm Dit plan van aanpak beschrijft de methode , 7van n e t ’t Beursspel en geeft inzicht in deubelangrijkste ka D randvoorwaarden. In de bijlagen zijn formats opgenomen van bijvoorbeeld draaiboeken en materialen die je kunt gebruiken. Een garantie op succes kunnen we je niet geven. Wel een methode om op een inspirerende manier aan de slag te gaan met vraagstukken in je (werk) omgeving, waarbij de oorzaak d een autonome Gou ontwikkeling is.

ter

e diam

er Zilv

• Flexibiliteit (aandacht voor maatwerk) in regelingen van de overheden; • Meer inzicht in de mogelijkheden van andere stakeholders en andere initiatieven waarmee samengewerkt zou kunnen worden;

Landelijke Conferentie Bevolkingsdaling 2014 Werkelijk behoud van de leefbaarheid in krimpgebieden komt van onderop, aldus één van de conclusie tijdens de Landelijke Conferentie Bevolkingsdaling2014. Op steeds meer plekken nemen burgers het heft in handen en komen tot nieuwe, hoopvolle oplossingen. Waar

• Een nieuw investeringsperspectief (hoeft niet altijd in geld);

overheden en andere institutionele partijen gebonden zijn aan regels en structuren kunnen bewoners de krachten bundelen en functies combineren. Verenigingen en scholen onder een dak, het samenbrengen van wonen, zorg en welzijn, verbinden van sociale en economische

• Wat kunnen we voor elkaar betekenen?

voorzieningen, inzet van vrijwilligers en mensen met arbeidsbeperkingen; allemaal uitingen van de lokale kracht van dorpen en kleine kernen. Het zou eerder regel dan uitzondering moeten zijn. Probleem is alleen dat de overheid hier vaak nog niet goed mee om weet te gaan, zo lieten initiatiefnemers weten. Help ons te leren, klonk daarop het antwoord van enkele bestuurders. Bron: www.platform31.nl

| Terug naar inhoud

5


2. Aanpak in het kort Handelen in ideeën, projecten en afspraken Handelen in aandelen, wellicht heb je er ervaring mee. Handel maakt zichtbaar welke waarde een aandeel heeft. Met ideeën is dat net zo. Er zijn grote en kleine ideeën, ideeën met veel impact en ideeën die vaak toegepast kunnen worden. Ideeën kunnen leiden tot projecten of afspraken en ook daar kun je de waarde van bepalen. Ideeën, projecten, afspraken: het zijn de aandelen in ’t Beursspel.

In ‘t Beursspel draait alles om aandelen, aandelenfondsen en fondsmanagers. Een aandeel is een idee, project of afspraak van partijen uit de regio die voortkomt uit een opgave die eerder door deze partijen gezamenlijk is benoemd. Aandelen samen vormen een aandelenfonds. Een aandelenfonds is een thema of aspect van de opgave. Voor het Anticipeerprogramma Bevolkingsdaling zijn bijvoorbeeld de volgende thema’s benoemd: Onderwijs, Arbeidsmarkt, Wonen & Welzijn, Zorg & Voorzieningen en Economie. Het

bestuur van de regio bepaalt vooraf de thema’s. Elk aandelenfonds heeft een fondsmanager, een aansprekende man of vrouw uit de regio, die trekker is van het fonds. De fondsen samen zijn de aanzet tot een concreet uitvoeringsprogramma voor de regio.

Fondsmanager De fondsmanager is iemand die actief in de regio is, door heeft dat er het nodige aan het veranderen is, over een goed ontwikkeld netwerk in de regio beschikt, en heeft laten zien over eigen grenzen heen te kunnen kijken. De fondsmanager is vooral iemand die inziet dat de oude manier van werken in het nieuwe tijdsgewricht geen perspectief biedt. Voor een meer uitgebreid profiel, zie de bijlagen.

Samen bewust van de toekomst

6

| Terug naar inhoud

Startpunt van ‘t Beursspel is een gedeeld beeld van het probleem dat zich in de toekomst voordoet. Dit beeld is ondersteund door feiten en cijfers, afkomstig van de verschillende deelnemers. Het is belangrijk dat de deelnemers aan ’t Beursspel allemaal hetzelfde probleem ervaren als het gaat om bijvoorbeeld vergrijzing en ontgroening en dezelfde uitgangspunten accepteren. Dat doen ze onder andere door beelden die ze individueel hebben van de toekomst met elkaar te delen.


Zo worden zij zich allen bewust van de toekomst van de regio. Het probleem onderzoeken zij daarna verder door de effecten te inventariseren. Dit inzicht is nodig om de kansen die de toekomst biedt, te herkennen. Kansen en effecten samen vormen de start van de vorming van een aandeel. Een voorbeeld. Door de bevolkingsdaling komen school- en bedrijfspanden leeg te staan. Deze ruimte kun je inrichten als pick-up-point

Gezamenlijk beleggingsdoel bepalen

voor goederen die mensen via internet bestellen en worden bezorgd op tijden dat zij aan het werk zijn. Het effect van leegstaande gebouwen, biedt een kans voor een innovatie van een dienst. In termen van ’t Beursspel ziet dat er als volgt uit (zie schema hieronder).

->

Beurskrant De Beurskrant is een belangrijk communicatiemiddel in ’t Beursspel. Het informeert deelnemers bij de start van ’t Beursspel over de feiten en cijfers van de opgave waarover ’t Beursspel gaat. De volgende edities van de krant doen verslag van de resultaten en de voortgang en is daarom ook interessant voor potentiële deelnemers. Hierover meer in hoofdstuk 4.

Vaststellen van gezamenlijk vertrekpunt, samen bewust worden van de toekomst van de regio.

Hoe kan ik mijn beleggingsdoel bereiken? -> In kleine groepen verkennen de partijen uit de regio de effecten en bekijken welke kansen dit biedt.

Op die manier wordt duidelijk waar de regio naar toe wil: het beleggingsdoel.

De kansen die de deelnemers bedenken zijn de sleutel tot de toekomst van de regio.

Oriënteren op de aandelenmarkt

Tijdens het hapje en drankje bekijken de deelnemers de ideeën van de andere groepen en

->

verbinden deze aan elkaar.

Aandelen vormen

De ideeën uit de vorige ronde werken we nu uit naar concrete aandelen.

->

Deze aandelen zijn het startpunt van het laatste (dag)deel: ’t Beursspel.

Waarde aandelen bepalen

Wat heeft de regio nodig? En waar willen de deelnemers graag mee aan de slag?

->

Aan de hand van die twee vragen vindt de eerste prioritering plaats.

Stijgende aandelenkoersen

Deelnemers gaan aan de slag moet die aandelen die de meeste energie losmaken in de regio.

->

Deze aandelen werken de deelnemers uit in een concreet stappenplan.

| Terug naar inhoud

7


3. Werkvormen per onderdeel ‘t Beursspel wordt gespeeld in drie dagdelen. Een dagdeel kan een ochtend, middag of avond zijn. Ieder dagdeel duurt ongeveer 4 uur. Het is goed mogelijk om de dagdelen te combineren. Hieronder staat per dagdeel een beschrijving van de werkvormen. In het draaiboek in de bijlagen zijn deze werkvormen verder in detail uitgewerkt. Als je ’t Beursspel voor het eerst ‘speelt’, kan het handig zijn om eerst enkele onderdelen te oefenen om het zo in de vingers te krijgen.

Kennis maken met elkaar en bewustworden van de opgave Dagdeel 1

Verbinden van mensen en mogelijkheden

Genereren ideeën Aandeel

Dagdeel 2

Dagdeel 3

8

Verbindingen uitwerken in aandelen en weging geven

Bepalen welke aandelen van waarde zijn voor de regio. Verhogen van de waarde van een aandeel door mensen aan aandelen te koppelen en aandelen uit te werken in stappenplannen

| Terug naar inhoud

Dagdeel 1 Gezamenlijk beeld van de opgave bepalen, effecten benoemen en kansen inventariseren Het eerste dagdeel start met een welkom van de bestuurder van de regio, die het onderwerp (Anticipeerprogramma Bevolkingsdaling) in zijn of haar portefeuille heeft, een korte uitleg van ’t Beursspel en de introductie van de fondsmanagers. Daarna presenteert een specialistisch bureau (of een specialist) dat verantwoordelijk is voor de inhoudelijke inbreng de kennis en inzichten die tot nu toe verzameld zijn. Het is belangrijk dat deze presentatie goed aansluit bij de informatiebehoefte van de deelnemers. De fondsmanagers kunnen de feiten en cijfers vanuit hun eigen praktijk met voorbeelden illustreren. Deze presentatie eindigt met een heldere formulering van de opgave per aandelenfonds. Bijvoorbeeld voor het fonds Arbeidsmarkt: hoe ga je om met het tekort aan technisch personeel in een regio die zich kenmerkt door een op technisch georiënteerde economie en dalende beroepsbevolking? Of voor het fonds Onderwijs: hoe ga je om met de terugloop van het aantal leerlingen in zowel het basis- als het voortgezet onderwijs. Deze opgave is de start voor de werkvorm in kleinere subgroepen. Het aantal subgroepen is


Kansdomeinen hierbij zijn bijvoorbeeld huisvesting, kosten of personeel.

Kansdomein

Kans

Huisvesting

Lege lokalen kunnen voor andere activiteiten benut worden,

Belangrijk is dat er voldoende tijd is voor kennismaken met elkaar. Als het goed is gaat deze groep mensen in de toekomst nauw met elkaar samenwerken. Dat vraagt om het opbouwen van vertrouwen. Elkaar kennen is het eerste begin daarvan.

Flip-over waarin effecten aan kansen worden gekoppeld

afhankelijk van het aantal aandelenfondsen. Elk aandelenfonds heeft een eigen kleur. Streven is om per subgroep / aandelenfonds 12 tot 15 deelnemers te hebben. De deelnemers worden ad random ingedeeld: alle sectoren in de regio (onderwijs, overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisatie) zijn in iedere subgroep vertegenwoordigd. De facilitator en de fondsmanagers kunnen de deelnemers helpen om kansen te benoemen door vooraf na te denken over zogenaamde kansdomeinen. Dit zijn thema’s of aspecten waarop kansen zich kunnen voor doen. Bijvoorbeeld het effect bij minder leerlingen in het basisonderwijs kan zijn dat de school in een kern moet sluiten.

In de eerste ronde bedenken de deelnemers alleen of in tweetallen enkele effecten die kunnen optreden als de bevolkingsdaling doorzet. Deze plakken zij op flip-overs. Door gebruik te maken van brainstormtechnieken zoals associatie, superhelden, etc. verkent de facilitator met de groep meer effecten of verdiepen de genoemde effecten. Deze ronde is belangrijk in het gezamenlijk bepalen van de omvang van de opgave: wat komt er als regio op ons af ? En waar ligt men ’s nachts wakker van? De tweede ronde is er op gericht om de kansen die de effecten in zich hebben te herkennen en te benoemen. Om de deelnemers vanuit het effectdenken om te buigen naar kansdenken is het handig om een korte oefening tussendoor te doen om hen weer te activeren, een zogenaamde energizer. Ook voor het bedenken van kansen kan de facilitator brainstormtechnieken inzetten. Als

| Terug naar inhoud

bijv. werkplekken voor ZZP’ers Overgebleven scholen hebben beschikking over meer/andere ruimten, bijv. voor huiswerkbegeleiding Kosten

Door activiteiten te combineren in leegstaand schoolgebouw, hoeft gemeente minder geld uit te geven aan gebouwen voor bijv. culturele voorzieningen Minder kosten voor onderhoud

Personeel

De leerkracht van de school gaat huiswerkbegeleiding geven in vrijgekomen schoolgebouw Mobiele docenten kunnen op meerdere scholen les geven

Voorbeeld kansdomeinen minder leerlingen in basisonderwijs

deelnemers bestaande ideeën of projecten hier willen inbrengen, is dat prima. Het is goed om ideeën te hebben, die al verder uitgewerkt zijn. Deze zijn makkelijk om mee te beginnen en om energie op te mobiliseren. Wees niet te bang voor ‘stokpaardjes’. Bij de prioritering later in ’t Beursspel zal blijken of er meerdere partijen hiermee aan de slag willen. Dit dagdeel eindigt met een plenaire presentatie

9


van de kansen. De fondsmanagers presenteren de kansen uit hun aandelenfonds. Dit is het moment dat zichtbaar wordt of er verbindingen gelegd kunnen worden tussen de verschillende aandelenfondsen. Kansen of ideeën kunnen hetzelfde zijn in verschillende aandelenfondsen of in elkaars verlengde liggen, elkaar versterken zelfs. Het is belangrijk om dat nu te weten, omdat de kansen en ideeën in het volgende dagdeel verder uitgewerkt worden. Deelnemers krijgen daarom stickers in de kleur van het aandelenfonds waaraan zij zojuist hebben gewerkt en plakken die op die aandelen uit de andere aandelenfondsen als zij zien dat er een overlap of verbinding is.

Dagdeel 2 Kansen omzetten naar concrete ideeën -> aandelen vormen Dit dagdeel duurt relatief kort en kan het beste gecombineerd worden met dagdeel 1. De deelnemers gaan nu aan het werk met mensen binnen hun eigen sector. Dus mensen uit het onderwijs gaan aan de slag in het aandelenfonds Onderwijs en mensen van een woningcorporatie

Voor de verdere uitwerking van dit dagdeel, zie het betreffende draaiboek.

in het aandelenfonds Wonen en Voorzieningen. De kansen uit dagdeel 1 worden nu uitgewerkt naar concrete aandelen. Dit kunnen projecten zijn, een traject om tot afspraken te komen, etc. De deelnemers werken zoveel mogelijk aandelen uit per aandelenfonds. Die kansen die aan het einde van dagdeel 1 zijn gestickerd door de deelnemers uit een ander fonds, vragen om extra aandacht. Degenen die deze kansen uitwerken tot concrete aandelen moeten aan de slag met de mensen uit andere aandelenfondsen, die met dezelfde kansen aan de slag gaan. Dit is het moment waarop de eerste contouren van een netwerk zichtbaar worden. Een voorbeeld. In de regio AlblasserwaardVijfheerenlanden was in het aandelenfonds Arbeidsmarkt een aandeel geformuleerd waarin onderwijs meer bij bedrijven op de werkvloer plaatsvindt. In het aandelenfonds Onderwijs was een aandeel geformuleerd waarbij bedrijven gastlessen verzorgen. Beide aandelen kwamen voort uit een behoefte om bedrijven en onderwijs meer met elkaar in contact te brengen. Om wat meer spanning in dit deel van ’t Beursspel te brengen, kan de fondsmanager ook ‘spionnen’ inzetten om ideeën en informatie op te halen bij de andere aandelenfondsen.

Aandeel met gouden dukaten

10

Het is niet erg dat een idee door andere deelnemers dan de bedenker wordt uitgewerkt tot

| Terug naar inhoud


met een pitch van de fondsmanagers. Welke aandelen vindt hij/zij kansrijk, welke ontwikkelingen hebben zich voorgedaan in de tijd tussen dagdeel 2 en 3? En met welke aandelen willen zij zelf aan de slag? Hou er rekening mee dat een deel van de aanwezigen de eerste twee dagdelen niet heeft doorlopen. Ruim daarom even wat tijd in dat zij zich de informatie eigen kunnen maken.

Deelneemster werkt een aandeel uit op papier

een aandeel. Sterker nog, dat is juist de kracht. Ideeën zijn niet in beton gegoten en door anderen aan het idee te laten werken, voelen meer mensen zich eigenaar van het aandeel en dat is juist wat je wilt bereiken. Voor het uitwerken van de aandelen is een format beschikbaar. Zie daarvoor de betreffende bijlagen. Een gedetailleerdere uitwerking van dit dagdeel is terug te vinden in het betreffende draaiboek.

Het is nuttig om tussen dagdeel 2 en 3 enkele weken in te plannen. Dit geeft de fondsmanagers de tijd om bij de geformuleerde aandelen de juiste personen uit te nodigen voor de handelsdag in dagdeel 3. Daarnaast is er tijd om vragen, onduidelijkheden of juridische zaken uit te zoeken die bij het uitwerken van de aandelen naar voren zijn gekomen.

In een eerste handelsronde plakken de deelnemers een gouden dukaat bij die aandelen waarvan zij vinden dat deze de meeste bijdrage levert aan het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. In de tweede handelsronde plakken de deelnemers een zilveren dukaat met hun naam bij twee aandelen waaraan zij zelf een bijdrage willen leveren. Als een deelnemer slim is dan plakt hij of zij een zilveren dukaat op één van de aandelen die ook enkele gouden dukaten heeft. Je wilt immers een bijdrage leveren aan een project of idee dat ook van betekenis is. In de twee handelsrondes die daarop volgen gaan de deelnemers de aandelen waarbij zij een zilveren dukaat hebben geplakt, uitwerken tot een concreet stappenplan. Zij ontmoeten bij het door hun gekozen aandeel de mensen die ook energie en geld willen steken in het aandeel. Het is belangrijk dat er voor ieder aandeel een trekker is.

Het derde dagdeel van ’t Beursspel is de handelsdag. Dit is de dag waarop de aandelen hun waarde voor de regio krijgen. Dit dagdeel start

De stappen uit het stappenplan worden op de vloer gelegd. Op deze manier doorlopen de deelnemers letterlijk de stappen met elkaar, wat

Deelnemers doorlopen het stappenplan

Dagdeel 3 Mensen aan mogelijkheden koppelen en stappenplannen uitwerken

| Terug naar inhoud

11


014

ij voorb Vlis

n

Achthove

Lexm

ond

Vlist Sluis

uwen

Schoono kerk

Kadijk

woude

rlek

serda

las

Oud-Alb

N 214

A15

ord

ansda

Hend

m

A16

Zwijnd

N3 indt

t

drech Zwijn Lindt Groote

Baanhoek

Nede endam

r-Hard

en Bened

inxvel

Merwe

Giessen

inen

Schellu

Gorin A15

Kaloeve

N 482

Sliedr

d

chem

LaagDalem

chem

Gorin

N 830

Dalem

Boven- veld Hardinx

e

e ed rw

juli 2014

Het nieuws van morgen

Genoeg ideeën voor een goede toekomst

trek- Weg NDEN RENLA zorgen FHEE jvers’ IJ li -V veran rb D te AAR cennia de ‘ach SSERW de de rwijl in rap ALBLA komen ren, te regio jonge deze ing: de de jz de in n ri g en le rg n k il elli e ve versch menst verder aarin voor ingssa onder scan w voor bevolk ht. it een volgen dert de gebrac ijkt u de ge r zijn Dat bl en . aa s k po er el tem ie bij he cijf rafisc onom en ec demog s ijk ij nl aanzie onderw n dus Zo meer lgen. de jare

ANDEN - Wat is er ALBLASSERWAARD-VIJFHEERENL te behouden als nodig om de kwaliteit van de regio

Harmen Akkerman:

n, eggaa hier w rug.” studie r te or hun ak niet mee vo t er, en zijn da a va nger nnen , “Als jo en ze daarn zou ku Rotterdam crisis o kom d.” van de de regi bouw

negatief,

g verandert? de samenstelling van de bevolkin tijdens een bijeenDie vraag stond half juni centraal uitgedaagd om flink komst. Deelnemers werden benoemen voor gezamenlijk nieuwe kansen te De opbrengst: Alblasserwaard-Vijfheerenlanden. deze regio. negentien ideeën (‘aandelen’) voor

“De consequenties lijken misschien komen er gevo 30 inspelen dert de at niet zond king tot 20 toch zie ik evenveel kansen als we goed t ga evol ocent). en da roepsb ingen.” 2,5 pr t de be sen (-1 is gericht op op kleinere of juist nieuwe voorzien en neem m 11.000 rwaard minante et se m as af is als do le opin de Albl l et ge et e H ra m m jn . vertrek van bedrijven en traditione en trie ctor “Voo met na oningen zi Uitdagend programma nenland kindus aritieme se st is de een rw leidingen. Daarmee komen voorzieni Aanleiding voor deze bijeenkom ijfheer m vanuit de maa sen, maar minde aard-V onder zing regio De vijftig vertegenwoordigers 0 men is n rmt stak de omie, gen en leefbaarheid in de kernen asserw teel 130.00 ontgroening en vergrijzing die deze eel vo vergrij mende jare bedrijf rende econ instelliner on ppelijke en ek rs maatscha In Albl overheid, nz ng be pe en zich Die O t de ko 0 en 14 jaar mom n flore geschoold at druk te staan. Het gezelschap liet groeni de komende jaren te wachten staat. rnen. ordt er en da ee stond ga en nt ven w ke is n O bedrijfsle en on s al re 35 n w gen, onderwij ja aa t. Nu binn idelijk tussen or de ende ld over niet ontmoedigen, maar zag kansen. demografische ontwikkelingen hebben e scha tekort a te eiging ensen Wel du nderen eveneens vo gio verdee ntal de kom recent deze dag een uitdagend programm n bedr om m ngen en noodLees verder op p02 } t ntal ki re aa meest wel ee gevochten gevolgen voor wonen, voorzieni okt groei en ge t geld het aa n deze eren of dat en. De obewachten. k n een ma bedrijv t r 2014 t en da jaar. “I of stijg gaat uit va hoorlij Vaak zijn arbeidsmarkt. Een anticipatieprogram s jong krimp ui in Giesafneem n 15 tot 64 dalen g een 30 oneel n. Harmen Akkerman, wethouder teit. Al en rs le si 20 no met om va m ier pe ha partijen or p er ko iv om te prikkelt betrokken groe nisch of un gaan, ting vo terwijl eerd . “De econ zijn visie op de veranden.” gaf ch , o le eg senlanden te ng is hb w t ha ki de Er ht 0), zaak d te lijk een proactieve houding mogelijke sbevol dat er ie hier hoe is geen terug. (+6.00 verwac aarschijn itenlan rende bevolkingssamenstelling en n stud beroep eszinmeer ) werd nw het bu ie mee lende n advi bedreigingen om te zetten in kansen. nge ge voor hu vaak niet nties . (-3.000 is is hierva lte va ndustr een da van jo met een daarmee om te gaan. “De conseque na kiezen is maaki o Scho woordelijk Naast room ze daar ik chniek or de sche cr , zegt Wid r inst nt maken lijken misschien negatief, toch zie voor te beidsmarkt eelt vo k” minde ing in de Evenementenhal dat te in lt, vera en langer s sp st, en aa st t bijeenkom su er du rz Deze ef ve op ar Re is inspelen ng oo he op evenveel kansen als we goed re hu nig jo n blijv worden Public Deels initiavoor de n te sluiten ijk ei is ba re r gezamenl w n. o al een au ge was , aa e gi ta Dit is de tweede editie van de krant re ne Gorinchem re ngen. bu “Jon gen aal kl noeg et aa kt. Dez aan be kleinere of juist nieuwe voorzieni en de scan. eeheidin “Eenm n profiel ni wel ge e mar dus gebrek rnen. Binn die de urgentie benoemt om te tief van de regio Alblasserwaard-Vijfh voor de en, echtsc kent gional ek die hu kansen zijn dat? Daarvoor uizen te re ct pl t welke ke Maar, e rh fe be on en de ijk nd ne ig ef ve w kt bl it klei anticiperen op de veranderende renlanden, de provincie Zuid-Holla de en thuis ters.” ensen ogelijk g vanu arbeidsmar ensen een En dat vraagt hoe ar M em nodig! m aa . st ideeën al uw r ch zijn vr ld nt or te Zaken. de aa Gorin n ande op de bevolking in Albrandswaardeft vo het ministerie van Binnenlandse is n de m derzijds uitges t het Ee ch he onbekend . va nog nu at ijg at t el omdat en durf, st m ga dan ook e r sn nt mis procen gio. An te bied n enam Vijfheerenlanden en de gevolgen re 40 minde uithu to a dere ka precies ze stap e e jn or eerste an de vo waar we met deze “Dez sen di dat bi Aan de buiten el mensen daarvan. Dat doen we met een flink. steeds rd. Men ds een heeft ssers komen. Blijf daarom na vandaag juni zo ha baan ee evenve gio naar el st a 65-plu n jn bb ‘Beursspel’ als serious game. Half .” bi de juiste ijk du met elkaar bekijken of we nog de n de re erenlanden en wor t neemt de komen beite on eigenl bu w werd dit Beursspel door vijftig naas ijven -Vijfhe e. Dat k van en. Trek gezamenlijk op, t ar bl rd er to bewandel di weg da w g en aa . In er in en bs hi en rw Jo trokkenen bij de regio gespeeld blasse rwacht aantal n pakk et de komst ouder open blik bleek Peter eboden Die Al le blik.” n ve open tje een Gorinchem m st met ho ns de ar Ook lu sc 01 Bijeenkom m ja het leve deze krant vindt u een verslag. Maata met lbare opties 02 Co raagd / aang k- de juiste keuz ls aan ld dat delde 2030 Midde een goede manier om kwesties en n de bè or ’ es en Jobsendie midde gemid Gev oorbee dt ar tot benoemen ze expliciet de ‘aandelen consequent , waari sam em in s 02 Column Peterwerk nt bijv st w n 75 ja ipyard proble samen te inventariseren. nasium orn beteke aarnaa en uit. } Daarme der da e kan /aangebod men Sh de regien t Tech (kansen voor de regio). Op 1 oktober Gevraagd aan. D er op p02 ogendo o Alblasserwaa ers ou t.” van he 03 Da raal st rdPiet Ho mmers rd Vijfheerenlanden inwon eneem nt er ve to ce t ag es is er een ‘handelsdag’. Daar bepalen het 01 hoo bieden aan Le procen vakken ndsman ager Philip Lo Economie Het financiëlefdkatern 03 70 Fo waarde de drei krim elkaar met 4 gend rs p 0 en vergrijzing. e an de deelneme de Dat was een bela rkerk Fondsm In de groep die sprak over economie ns ling in n Mee ngrijke bood rs in actie schap tijdens06 den van de aandelen. Vervolge ging veran-het over een afnemende beroepsenstel Kees va deDeelneme bijeenkomst - de nden Bedrei Lee gssam rview n der aandelenbeursging erenla komt het erop aan dat de beursvolkin ntieel - van 1 oktober 05 Inte Bert va -Vijfhe g 1 oktober De be bevolking, terwijl er wel groeipote 07inHandelsda de Even anager de kansen oppakken. rwaard ementenhal Gori spelers se sm om? as daarmee nd je l ga bl nchem. Deelnemers ging Al is in de regio. Hoe 06 Fo tleg beursspe en naar ker 08 Woordzoe een huis met de miss Coert van Ee: Ui Minder beroepsbevolking betekent ie om in hun eigen omg Colofon zoeker “Je kunt ook groe eving de krachten Woord ien door krimp; n te mobiliseren. En om niet zoze Colofo met kwa er

03

voorbij

Het nieuws van

de toekomst

Tweede bijeenkom st Evenementenhal Gorinchem:

NU IN DIT

De zaal is die woen sdag 1 oktober omgebouwd tot een echte beursvloer. De eerder verzameld e 19 ‘aandelen’ (kans en voor de regio), uitge breid beschreven in de vorige krant, hangen duidelijk zichtbaar in de ruimte. De deelnemers zijn betrokkenen bij de regio Alblasserw aardVijfheerenlande n vanuit onderwijs , politiek, bestuur, maatschappelijk middenveld en bedri jfsleven. Coert van Ee, porte feuillehouder van het Anticipatieprogramm a voor Alblasserwaard-Vijfheerenland en, werpt de vraag op wat mensen aan hun buurt bindt en

IN DIT NUMMER 01 Bijeenkomst Gorin chem

02 Column Peter Jobse n

03 And the winners are... 06 Nieuwe fondsmana

ger economie

07 Trekkers concreet aan

08 Quotes

de slag

Gevraagd/aangebode n Colofon

schaal, maar naar

te kijken naar de gemeentelijke het niveau van de regio.

BETROKKENEN ZELF AAN ZET

vasthoudt in de regio. Hij spreekt over ontgroening en vergrijzing en noem t het van groot belang om een transitieat las te ontwikkelen. “Wij dragen daara an bij, door hier vandaag met mensen uit onderwijs, bedrijfsleven en overheid van onze regio bij elkaar te zijn en over kans en te spreken.” Van Ee opent de beurshan del met een flinke gong slag.

Concrete afspraken De fondsmanagers voor onderwijs, arbeidsmarkt en economie blikken voor de eerste handelsro nde terug op de aandelen zoals ze half juni geformule erd zijn. Ook kijken ze vooruit naar het doel van deze dag: conc rete afspraken make n om aandelen uit te werken. Ze bespr eken welke ideeën in hun ogen vooral bijdragen aan nieuwe ontwikkelingen.

Dit is de derde en voorlopig laatste editie van de kran t die de urgentie benoemt om te anticiperen op de veranderende bevo lking in Alblasserwaard-Vijfheerenla nden. De gevolgen daarvan verdi enen de nodige aandacht. Diver se betrokkenen bij de regio kwamen daarom half juni bij elkaar om te inventariseren welk e impulsen ze aan de regio kunnen geven. Dat gebe urde met een ‘Beur sspel’ waar ‘aand elen’ als kansen werden benoemd. Op 1 oktober was de handel van deze ‘aandelen’ op de ‘beursvloe r’. Deze krant doet daarvan verslag. De bal ligt nu bij de mensen die wone n en werken in Alblasserwaard-Vijfh eerenlanden. Ze kunnen met concrete ideeën samen aan de slag.

Lees verder op p02

}

01

| Terug naar inhoud

ANTWOORDEN OP TRANSITIE IN REGIO

Krachten gebund eld NUMMER DITno voorINin vaties

MMER

litatieve krimp”

12

02 Bijeenkomst in evenementenhal Gorinchem:

14_1072

de

echt M

recht

Kijfhoek

Achter-L

ldHardinxve endam Giess

den

Wijngaar

Giess Oosteind

t

N 216

burg

Sliedrecht

drech

Li n g

er

Pinkeve

den

enlan

ht

Papendrec

m

Kediche Rietveld

Arkel arsgraa

Molena

Giess

sserd

No

Heerj

ok-

Hoogbl land

ar

Hoorna

m

Vuilenda

Giessen k Oudeker

Papen

Diefdijk

f

d

n

m

am

Oostend

o-Am

d

A27

geland

Overslin k

Brandwij

Gijbelan

sgraaf

am

rkerk

rik-Id

ijk

am

Oosterw

d

De Donk

rd

Blesken

Hofwege

rik-Ido Hend cht Amba bacht

Achterdi

s

Molenwaa N 481

Albla

k

Ridderker Ridde

Rijsoord

Noorde

Minkeloo

N 480

N 480

Alblas

jk

Ottolan erk

Streefk

it

Nieuw rland Lekke

Kinderd

rveer

am

Loosdorp

Leerd

nd

Nieuwla

N 214

Goudria

Opperdu

erk

Lekkerk

ijk

rewoerd

Schoon

Leerd

ek

Leerbro

Zederik

loos

N 476

N 477

op

Overheic op

Hoogein

erk

Den Dool

N 479

Hoek

Nede

N 475

cht

Kortgere

N 216

an

IJssel en a/d

N 484

Middelko

Meerk

Graaflan

Ammer

Lek

N 210

Boeicop

Broek

poort

d

Hitland

erk Ouderk a/d IJssel

N 474

Hoogew

k

Langera

Nieuw

Gelkene

Groot-A

stol

Hei- en

de

N 210

ven

s

ht

mmers

Beneden

N 478

en Krimp a/d Lek

Slikke

mbac

berg

Berken

Groot

Berga

cht

Bergamba

rkerk

n

onho

De Hem

Weg

Oude

nhove

Scho

heul

Beneden

Holla n dsche

lle a/d Cape l IJsse

Schoo

Beneden

Achterbroek

Lage

IJ s s el

laan

N 219

e

aard

rg

Bovenbe

Vlist

A20

erkerk Nieuw IJssela/d IJssel

Ameid

naal

s

Bonrepa

ka

n

Tienhove

rk

Bovenke

Merwe

Het Beijersch

ak

Gouder

Stolwijk

N 207

e

recht

voorbij

wacht g Regio ontgroenin sterke grijzing en ver

e

Moord

Krimp

In de allerlaatste ronde presenteren de trekkers van de aandelen kort hun stappenplannen. Zij kunnen dan nog een oproep doen aan andere deelnemers om hun bijdrage te leveren door zich aan te sluiten bij het stappenplan. Ook ‘spijtoptanten’ kunnen zich nog aansluiten bij een stappenplan waar zij aanvankelijk geen zilveren dukaat bij geplakt hebben. Voor de verdere uitwerking van dit dagdeel, zie het betreffende draaiboek.

He

even

ndaag

an va

ws v t nieu

Kortenho

t

het commitment ten goede komt. Als het stappenplan gereed is, tekenen de deelnemers voor hun commitment. Aan het einde van de dagdeel 3 ligt er dus een beschrijving van een aandeel en het doel, een stappenplan en het commitment van een aantal mensen om het stappenplan uit te voeren. Ook hiervoor is een format beschikbaar.

01

juni 2

01


4. Beurskrant Belangrijk communicatiemiddel met de deelnemers en potentiële deelnemers is de beurskrant. De krant dient als verslaglegging van de bijeenkomsten, maar ook ter inspiratie. De krant is geschreven voor de regio. Net als in een echte krant worden nieuwsartikelen afgewisseld met feiten en cijfers, interviews en met opiniestukken. Een cartoon, puzzel of advertenties kunnen ook hierin worden opgenomen.

Er zijn drie edities:

1. Het nieuws van vandaag Deze editie dient ter voorbereiding op de eerste bijeenkomst. Verschillende onderzoeken naar demografie, woningbehoeften, bedrijvigheid, etc. kunnen dienen als input voor deze krant. In het anticipeerprogramma is hiervoor een zogenaamde ‘foto’ gemaakt door het onderzoeksbureau. In deze editie komen verder mensen aan het woord die de gevolgen van de veranderende samenstelling van de bevolking (of de opgave die centraal staat) nu al ervaren, bijvoorbeeld een bedrijf die nu niet aan het juiste personeel kan komen of een directeur van een basisschool. Het financieel katern is in deze editie vooral een toelichting op ’t Beursspel.

2. Het nieuws van morgen De tweede editie van de beurskrant is een journalistieke weergave van de eerste bijeenkomst en een vooruitblik op de tweede bijeenkomst. Hierin kan bijvoorbeeld een interview plaatsvinden met de beursman of –vrouw. Het financieel katern bevat een beschrijving van de aandelen en de aandelenfondsen, die in de eerste twee dagdelen zijn gevormd. Deze editie heeft ook als doel om nieuwe mensen uit te nodigen voor de

| Terug naar inhoud

handelsdag. Fondsmanagers, regiobestuurders en deelnemers van de eerste twee dagdelen kunnen de krant gebruiken om anderen te informeren en uit te nodigen. Het is daarom belangrijk dat deze editie een uitnodiging voor het derde dagdeel, de handelsdag, bevat. Geïnterviewden uit de eerste editie kunnen hierin terugkomen, door bijvoorbeeld te reageren op de beschreven aandelen. Een ‘beursanalist’ kan in het financiële katern de deelnemers een spiegel voorhouden: zijn deze aandelen voldoende om het probleem (bijvoorbeeld bevolkingsdaling) op te lossen?

3. Het nieuws van de toekomst Dit is een journalistieke weergave van de resultaten van beide bijeenkomsten. Welke aandelen zijn in waarde gestegen en op welke manier zijn aandelen uitgewerkt? En wat betekenen de resultaten voor de toekomst van de regio? In deze editie kunnen bijvoorbeeld jongeren op de voorstellen reageren. Zij zijn immers de bevolking van nu en de toekomst. Ook de beursanalist komt weer aan het woord. De trekkers die tijdens de handelsdag zijn opgestaan om een stappenplan tot uitvoering te brengen, vertellen hun verhaal. Deze editie is tevens de afsluiting van ’t Beursspel en geef daarom ook inzicht in het vervolg.

13


5. Kritische succesfactoren Er is een aantal factoren dat cruciaal

1. De deelnemers

2. De fondsmanagers

is in het slagen van ’t Beursspel.

Er moeten per onderdeel genoeg deelnemers zijn. Het aantal deelnemers is afhankelijk van het aantal aandelenfondsen. Per aandelenfonds /subgroep moet je ongeveer tussen de 12 en 15 deelnemers hebben voor de eerste twee onderdelen. Heb je bijvoorbeeld drie aandelenfondsen, dan heb je in totaal ongeveer 45 deelnemers. Voor de handelsdag kunnen het er veel meer zijn en dat is ook de bedoeling.

De fondsmanagers zijn de oliemannetjes / -vrouwtjes van ’t Beursspel. Zij moeten al in een vroeg stadium bij ’t Beursspel betrokken worden en zij moeten bereid zijn hun netwerk in te zetten voor ’t Beursspel. Aan de andere kant kunnen zij hun eigen ambities via het spel realiseren. De fondsmanager is een spin in het web binnen de sector die hij/zij vertegenwoordigt. Hij of zij is een iemand die mensen aan zich en aan elkaar weet te verbinden. Zij hebben een formele of informele positie binnen de regio. In de bijlagen is een profiel van de fondsmanager opgenomen.

Het is belangrijk hier voldoende aandacht aan te besteden.

Zorg er voor dat de deelnemers alle verschillende sectoren in dezelfde mate vertegenwoordigen. Dus niet in een groep van 15 mensen tien mensen van de overheid, één uit het bedrijfsleven en één van een woningbouwcorporatie en drie uit het onderwijsveld. Dit is belangrijk voor het slagen van de bijeenkomsten. Realiseer je dat dit geen gemakkelijke klus is, waar je in de voorbereiding veel tijd en energie in moet stoppen (zie bijlage Advies betrekken bedrijfsleven). Voeg specialisten toe aan de groep, zij kunnen discussies met kennis en voorbeelden beslechten. Zorg ook voor het toevoegen van Wilde ganzen: mensen die geen belang hebben bij het eindresultaat, maar enkel vernieuwende ideeën inbrengen en deelnemers een spiegel kunnen voorhouden.

14

| Terug naar inhoud


3. Bestuurlijk commitment ’t Beursspel is een initiatief van de gezamenlijke gemeenten in de regio. De provincie en het Rijk vervullen een ondersteunende rol. Daarom is het belangrijk dat de bestuurders van de regio aanwezig zijn bij ’t Beursspel. Het gaat dan niet alleen om de portefeuillehouder van het anticipeerprogramma, maar alle bestuurders die één van de onderwerpen van de aandelenfondsen (Economie & Arbeidsmarkt, Wonen & Welzijn, Voorzieningen, Onderwijs) in hun portefeuille hebben. Daarnaast moeten de bestuurders bereid zijn om zich in te zetten om mensen actief te benaderen voor ’t Beursspel.

4. Voorbereiding Een goede voorbereiding is het halve werk. Dat geldt ook voor ’t Beursspel. Timing is hierbij belangrijk. Het gaat erom de juiste mensen op tijd te betrekken bij de voorbereidingen. Het werkt inspirerend om overleggen ter voorbereiding van de bijeenkomsten al in de sfeer van ’t Beursspel te organiseren. Daarnaast moeten de mensen die een rol hebben tijdens de bijeenkomsten goed geïnstrueerd zijn. Dit geldt voor de fondsmanagers, de dagvoorzitter en de facilitators van de

werkvormen in de subgroepen. Vooraf moet bekend zijn wat er na ’t Beursspel met de resultaten gebeurt. Deze keuze is aan de bestuurders van de regio.

5. Ondersteuning

7. Budget

Locatie regelen, materialen (laten) vormgeven en produceren, uitnodigingen versturen, kranten samenstellen, aanmeldingen registeren, groepsindeling maken, resultaten uitwerken… Er komt heel wat organisatie kijken bij ’t Beursspel. Regel die ondersteuning dus goed en in een vroeg stadium. Laat het ook door iemand doen die het leuk vindt.

Budget is nodig voor het vormgeven en produceren van materialen en de kranten, de inhuur van een journalist en fotograaf voor het maken van de inhoud van de krant, eventuele inhuur van een dagvoorzitter, inhuur van specialisten en beursanalisten, goede catering en inspirerende locatie.

6. Locatie ’t Beursspel is wat anders van een vergadering of overleg. Het is anders en spannend. Het is een spel. Zorg dat ook de locatie anders en spannend is. Ga zitten in een leeg (school)gebouw of op een bedrijventerrein. Een flexibele indeling is een must, evenals goede catering!

| Terug naar inhoud

15


Bijlagen

16

Profiel fondsmanager

17

Advies betrekken bedrijven

17

Draaiboek dagdeel 1

19

Draaiboek dagdeel 2

24

Draaiboek dagdeel 3

26

Voorbeelden middelen:

32

• Flip-over vellen met effect-verdieping-kans (dagdeel 1)

32

• Invul A4 Aandeel (dagdeel 2)

32

• Foambord overzicht aandelen fondsen (dagdeel 3)

33

• Ondertekeningsdocument per aandeel (dagdeel 3)

33

• Stappenplan per fonds (dagdeel 3)

33

• Map aandelen (dagdeel 3)

33

| Terug naar inhoud


Profiel fondsmanager

Advies betrekken bedrijven

Een fondsmanager is iemand die vanuit zijn of haar functie een uitgebreid netwerk heeft in de regio en bereid is dit netwerk te activeren en te mobiliseren voor het anticipeerprogramma Bevolkingsdaling. De fondsmanager is enthousiast en weet mensen aan zich te binden. Hij of zij is binnen het netwerk graag gezien en een autoriteit. De fondsmanager heeft een visie op de toekomst en wil deze graag met anderen verder brengen en biedt ruimte voor ideeën van anderen. De fondsmanager ontleent deze eigenschappen niet aan de functie die hij of zij vervult. Het gaat vooral om persoonlijke eigenschappen.

veel tijd te kosten; dit kan mee in de bestaande contacten die de fondsmanager al heeft in het netwerk.

De fondsmanager is bereid zijn of haar tijd te steken in het anticipatieprogramma en ‘t Beursspel. Het spel duurt drie dagdelen. Het is belangrijk dat de fondsmanager deze drie dagdelen aanwezig kan zijn.

De fondsmanager krijgt ondersteuning van de ambtelijke werkgroep op regionaal niveau. Leden van de werkgroep kunnen bijvoorbeeld uitzoeken hoe het staat met bepaalde weten regelgeving, beleidsuitgangspunten etc. Die bij het verder uitwerken van de aandelen van belang kunnen zijn.

‘t Beursspel is er op gericht dat ieder aandeel na het spel een eigen trekker heeft en deelnemers die er werk van willen maken. Het is dan aan de fondsmanager zelf om invulling te geven aan deze rol. De ervaring met de vorige editie leert dat de fondsmanager zelf ook trekker kan zijn van enkele aandelen en hun betrokkenheid zo groot is dat zij ook na ‘t Beursspel de rol van fondsmanager blijven vervullen.

Hoofdzakelijk gaat het om het benaderen van de juiste deelnemers met de vraag of zij willen deelnemen aan ‘t Beursspel dan wel een bijdrage willen leveren aan een aandeel (idee, project, traject). Dit hoeft de fondsmanager niet heel

| Terug naar inhoud

Het succes van ‘t Beursspel valt of staat met een goede vertegenwoordiging van deelnemers uit verschillende onderdelen van de samenleving. Grofweg zijn dat overheid, bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties. Tijdens de eerste editie van ’t Beursspel was met name het bedrijfsleven ondervertegenwoordigd, ondanks pogingen hen bij het spel te betrekken. Het is niet alleen belangrijk dat bedrijven door hun koepels (VNO NCW, MKB, ondernemersverenigingen) vertegenwoordigd zijn, maar dat zij ook zelf aanwezig zijn. Ondernemers zijn namelijk belangrijke partners in het realiseren van de concrete projecten. Dit advies kan regio’s helpen bij het activeren en mobiliseren van ondernemers bij ’t Beursspel.

Waarom komen ze niet? Er zijn twee redenen bekend waarom het bedrijfsleven niet aanwezig was bij ‘t Beursspel in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden: 1. Tijdstip en duur van de bijeenkomst De eerste bijeenkomst duurde twee dagdelen: van 14.00 uur tot 20.30 uur. Het bedrijfsleven wil korte bijeenkomsten aan de randen van de dag. Dus een ontbijtsessie of einde van de middag, vroeg in de avond.

17


2. Onduidelijk of het bedrijfsleven hier concreet wat aan heeft (‘what’s in it for me?’). Dit zijn de redenen die het bedrijfsleven zelf geeft aangegeven bij het nabellen van de uitnodiging. Mogelijk zijn er andere redenen, maar die hebben zij niet met ons gedeeld. Daarnaast hebben de fondsmanagers niet actief in hun netwerk gezocht naar animo voor de eerste en tweede bijeenkomst. Dit verklaart mede de lage opkomst bij het bedrijfsleven.

Wat kun je doen? Naast het tijdstip en de duur van de bijeenkomst, ligt de sleutel voor succes in drie mogelijkheden: 1. Meer achtergrondinformatie geven Je kunt voorafgaand aan de bijeenkomsten van ’t Beursspel bedrijven in de regio via hun eigen kanalen (nieuwsbrieven, websites, bijeenkomsten) informeren over het Anticipeerprogramma Bevolkingsdaling en ’t Beursspel. De uitnodiging valt dan niet ‘zomaar’ op de deurmat. Maak de informatie specifiek voor deze bedrijven, door bijvoorbeeld aan de hand van een bekend bedrijf of sector de problematiek te schetsen. 2. Reuring veroorzaken Door de inzet van social media kun je reuring veroorzaken. Hiervoor moet je weten welke media de ondernemers zelf gebruiken om daarop je boodschap te brengen en wie de

18

opinieleiders zijn. De fondsmanagers kunnen hier een bepalende rol in spelen om in hun netwerk de juiste mensen te benaderen en te mobiliseren. 3. Aantrekkelijk maken Een bijeenkomst kan aantrekkelijk zijn voor bedrijven als er veel lokale en regionale bestuurders aanwezig zijn. Zorg daarom voor genoeg momenten in het programma waar ruimte is voor informele interactie. Maar ook een inspirerende spreker kan de aantrekkelijkheid van de bijeenkomst voor het bedrijfsleven vergroten. Dus niet een onderzoeksbureau die cijfers presenteert, maar een gerespecteerde collega uit een andere regio die uitlegt welke invloed de veranderende bevolkingssamenstelling voor zijn / haar bedrijf heeft.

| Terug naar inhoud

Kortom • Organiseer de bijeenkomsten aan de randen van de dag; • Houd het kort; • Geef vooraf meer achtergrondinformatie afgestemd op de specifieke situatie van bedrijven / sectoren; • Veroorzaak reuring in social media; • Maak de bijeenkomst aantrekkelijk voor bedrijven; • Zet de fondsmanagers vroegtijdig in en activeer hen.


Draaiboek dagdeel 1 - ‘t Beursspel De tijden in dit draaiboek zijn een indicatie. Als je de duur van een onderdeel aanpast, wijzigen de starttijden van de onderdelen mee.

Start

Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Op te leveren resultaat: Lijst van effecten met daarbij meerdere mogelijkheden om het effect te dempen of te beheersen

Op te roepen gedrag: 1. Acceptatie van het gedeelde probleem 2. Toevoegen van eigen beelden van de opgave, effecten en kansen

Genodigden: ideale groepsgrootte per subgroep / aandelenfonds ligt rond de 10 tot 15 personen

Facilitators: begeleider werkvormen in subgroepen Dagvoorzitter: begeleider plenair

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

Sfeervolle en uitnodigende ontvangst, toon zetten voor de rest van de bijeenkomst.

Badges, kapstok, ontvangstbalie, bemensing balie en garderobe.

ONTVANGST EN INTRODUCTIE Jassen ophangen en badges uitdelen.

Thuis en op hun gemak voelen.

Dagvoorzitter, bestuurders, facilitators.

Iedereen krijgt bij het ophangen van de jas een badge uitgereikt met zijn of haar naam. De badges hebben verschillende kleuren die corresponderen met de groep waarin zij later in de bijeenkomst gaan werken.

Ontvangst

0:30

9:30

Welkom + Programma

0:05

9:35

Uitleg programma en ‘t Beursspel

0:10

Presentatie, interactie met de zaal

Luisteren, begrip

Mensen uit de zaal vragen of zij ooit gehandeld hebben op de beurs. Hun ervaringen koppelen aan dit beursspel. Uitleg over 't beursspel en het totale programma en het programma van deze dag (dit dagdeel).

Door de aanwezigen met enkele vragen te betrekken, wil je dat ze beter luisteren.

Facilitator

Begrip programma en proces.

9:45

Welkom namens initiatiefnemer

0:05

Korte speech

Luisteren, overtuigen "dit is belangrijk". Commitment geven vanuit het bestuur aan het proces.

Fondsmanagers worden geïntroduceerd.

Bestuurder maakt de groep enthousiast voor de bijeenkomst. Toelichten waarom bepaalde keuzes zijn gemaakt, bijv. ten aanzien van de beursfondsen en genodigden.

Bestuurder/ initiatiefnemer ‘t Beursspel

Bestuurlijk betrokkenheid overdragen op de groep.

9:50

Openen Beursvloer

0:00

Slaan op de gong

Begin markeren

Dagvoorzitter nodigt initiatiefnemer/bestuurder uit de beursvloer te openen door op de gong te slaan.

Fotomoment

Dagvoorzitter, bestuurder, fotograaf

Dagvoorzitter

| Terug naar inhoud

Scherm, beamer, laptop.Sheet met daarop het programma zonder tijden. Microfoon.

Sheet met naam bestuurder.

Vindt plaats bijvoorbeeld in foyer

9:00

Gong

19


Draaiboek dagdeel 1 - ‘t Beursspel (vervolg) Start

Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

WAT GAAN WE DOEN? Waar staan we nu?

0:10

PowerPoint presentatie of andere manier van kennisdelen

Luisteren, kennis eigen maken

In een presentatie (of andere werkvorm) deelt een liefst onafhankelijke partner feiten en cijfers over het autonome probleem. Presentatie eindigt met een formulering van de probleemstelling per aandelenfonds (=aspect van de opgave, bijv. onderwijs, arbeidsmarkt, economie). Doel is dat de deelnemers een beter begrip krijgen van de opgave.

Het is belangrijk dat de deelnemers een gedeeld beeld hebben over wat nu precies de opgave is.

Onafhankelijke partij die met feiten en cijfers komt.

Beeld van het (autonome) probleem, opgave.

Per aandelenfonds vooraf geformuleerde probleemstelling. Beamer, scherm, laptop. Microfoon

10:00

Wat zijn de problemen die we willen oplossen?

0:15

Consultatie en discussie

Accepteren van de probleemstelling. Eventueel aanscherpen.

Dagvoorzitter vraagt deelnemers of zij het beeld herkennen dat in de presentatie naar voren is gebracht. Deelnemers kunnen nu andere/eigen cijfers en beelden inbrengen en reageren op de probleemstelling zoals deze is geformuleerd bij aandelenfonds. Over aanvullende informatie en de uiteindelijke probleemstellingen per aandelenfonds wordt gestemd.

Om heb beursspel goed te kunnen spelen is het belangrijk om een gezamenlijk vertrekpunt te bepalen. Noodscenario in geval de deelnemers zich niet herkennen in het geschetste beeld: bespreekbaar maken, vragen om een toelichting waarom ze het beeld niet herkennen en gezamenlijk bepalen of nieuwe informatie nodig is.

Dagvoorzitter

Gezamenlijke definitie van de staat van de regio en de hoofdproblemen die moeten worden aangepakt.

Vellen in rood (tegen) en groen (voor) en eventueel geel (geen mening) of een andere manier om te stemmen.

10:15

Pauze en looptijd naar de subgroepen.

0:10

Mensen verdelen zich in subgroepen.

Dagvoorzitter instrueert de deelnemers waar ze heen moeten.

Door de aandelenfondsen duidelijke kleuren te geven, kun je diezelfde kleuren gebruiken om aan te geven in welke groep een deelnemer zit.

Dagvoorzitter

| Terug naar inhoud

Theateropstelling

20

9:50



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst /

Wat hebben we

eindresultaat

nodig

HOE KAN IK MIJN BELEGGINGSDOEL BEREIKEN? Facilitator

Dat is afhankelijk van de gekozen werkvorm.

Duidelijk aan de groep maken wat de stappen zijn om tot een aandeel (=idee om kans te benutten, project, activiteit) te komen. Benadrukken dat dit straks aan de grote groep wordt gepresenteerd door de fondsmanager.

Als individuele partij kan je autonome ontwikkelingen (zoals ontgroening en vergrijzing) niet stoppen. Wat je wel kunt doen is de kansen benutten die de gevolgen van de ontwikkelingen bieden.

Facilitator

Programma op flipover.

Brainstormen: ideeën dump.

Uitgangspunt is het probleem zoals deze plenair is geaccepteerd door de hele groep. Iedereen krijgt post- its en gaat eerst effecten voor zichtzelf bedenken (of in tweetallen) Daarna onder elkaar plakken als het een nieuw effect is of naast een gelijk effect.

Eerst iedereen alleen of in tweetallen effecten bedenken en op plakken en daar plenair op doorbouwen. Het onder elkaar plakken gebeurt centraal in de groep, zodat dezelfde effecten gelijk bij elkaar komen te staan. Gebruik hiervoor de linkerhelft van de flap. Vraag door tot er niets nieuws uit komt.

Facilitator

Verdieping van het probleem en gevoel dat het probleem in zijn volle breedte bekend is.

Post-its en flipovers. Voorgedrukte vellen waar de effecten onder elkaar staan en de kansen erachter. Houd er rekening mee dat je per aandelenfonds meerdere vellen nodig hebt. Een voorbeeld van de vellen zijn bijgevoegd.

Loskomen van het doemdenken.

Afhankelijk van gekozen werkvorm.

"Laten we de DNB beroven" past erg leuk bij het onderwerp.

Facilitator

Weer in de positieve modus en een 'beloning' voor hard werken.

Gebruik bijvoorbeeld een bal om de ander de beurt te geven.

Kennismaking

00:10

Hier bestaan veel verschillende werkvormen voor.

Mensen voelen zich op hun gemak en welkom.

10:35

Toelichten programma subgroep

0:05

Stappen doornemen

Inzicht in de werkvorm en verwachten van de inzet van de deelnemers.

10:40

Wat zijn de effecten die op kunnen treden als we niks doen? Herhalen, uitdiepen en doorvragen! Waar lig je ‘s nachts wakker van?

0:20

Omgekeerde opdracht*

11:00

Iets leuks doen!

0:10

Voorbeeld van een werkvorm om te komen van 'Ja, maar...' naar 'Ja en…'

Vindt plaats zittend aan- of staand rondom een tafel met daarop flipovervellen

Mensen zijn willekeurig ingedeeld, waarbij er wel voor gezorgd is dat alle sectoren even goed vertegenwoordigd zijn. Die diversiteit is nodig om van alle kanten informatie en inzichten te delen.

10:25

* Uit: Dirkse-Hulscher, S. & Talen, A. (2007). Het Groot Werkvormenboek. Dé inspiratiebron voor resultaatgerichte trainingen, vergaderingen en andere bijeenkomsten. Den Haag: Academic Service.

| Terug naar inhoud

21



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

Post-its en flip-overs

HOE KAN IK MIJN BELEGGINGSDOEL BEREIKEN? (vervolg) Welke kansen of mogelijkheden zien jullie bij deze effecten?

0:30

Omgekeerde opdracht*

Eventueel brainstormen: ideeëndump en associatietechnieken

Iedereen krijgt post-its en gaat kansen / ideeën bij de effecten voor zichtzelf bedenken (of in tweetallen). De vellen liggen op tafels waar de deelnemers om heen kunnen staan en aan kunnen werken. Stoelen in de buurt die mensen kunnen pakken als zij willen zitten.

De oplossingen worden weer centraal op de flip-over geplakt. Gebruik hiervoor de rechterkant van de flap. Ook hier doorvragen tot er niets nieuws meer uitkomt.

Facilitator

Doorbreken van denken in patronen om zo tot lijst van slimme en praktische oplossingen te komen. Deze lijst dient als input voor de volgende ronde.

11:40

Wat lijkt op elkaar? Wat kan elkaar versterken?

0:05

Clusteren van kansen

Overzicht brengen in ideeën

Ideeën die elkaar kunnen versterken of op elkaar lijken worden geclusterd om zo de terugkoppeling makkelijker te maken.

Samenvatten van wat de groep heeft geproduceerd.

Groep o.l.v. facilitator en fondsmanager

Contouren van het aandelenfonds

11:45

Uitleg stickeren

0:05

Instructie

Luisteren

Iedereen krijgt stickers in de kleur van het aandelenfonds waar hij/zij aan gewerkt heeft. De deelnemers plakken die stickers bij de aandelen van de andere fondsen waar zij overlap of aansluiting zien.

11:50

Wat is er gebeurd in de andere groepen?

0:20

Presentatie

Luisteren en informatie ontvangen over resultaten uit de andere fondsen.

Fondsmanagers presenteren kort de resultaten van hun fonds.

Ieder fonds heeft een eigen kleur, overheid, bedrijfsleven, onderwijs en kennisinstelling. Het is belangrijk dat de effecten en oplossingen/kansen goed geclusterd zijn.

Dagvoorzitter en fondsmanagers

Terugkoppeling van de resultaten in de subgroepen

Ondersteuners en facilitators nemen de vellen mee naar de plenaire ruimte en hangen deze op.

12:10

Zijn er overeenkomsten tussen de groepen? Zijn er slimme ideeën in de andere groepen die ik kan koppelen aan een idee van mijn groep?

0:10

Stickers plakken

Kruisverbanden leggen tussen de verschillende thema's. En rondneuzen in de verschillende fondsen.

Deelnemers hebben allemaal stickers van eigen kleur om aan te geven welk effect of kans zij kunnen koppelen aan een kans of idee uit hun eigen fonds. Stickers geven de eerste slimme verbindingen aan tussen de verschillende fondsen.

Om de verbinding te duiden, kunnen deelnemers op een post-it van een andere kleur een korte toelichting geven.

Deelnemers

Eigen maken van resultaten van andere groepen

Stickers in kleuren van de aandelenfondsen.

Facilitator

Uitleg op flip-over of sheet wat de bedoeling is. Stickers in de kleuren van de aandelenfondsen.

Rondom een tafel met daarop flipovervellen

11:10

ORIËNTATIE OP DE (AANDELEN) MARKT

| Terug naar inhoud

In plenaire zaal

22



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst /

Wat hebben we

eindresultaat

nodig

ORIËNTATIE OP DE (AANDELEN) MARKT (vervolg) (als dagdeel 2 niet hierop aansluit) Afsluiting

0:10

Slotwoord

Luisteren

Dagvoorzitter en bestuurder / initiatiefnemer reageren op de resultaten en geven aan hoe het vervolg er uit ziet.

Eventueel ook een rol voor de fondsmanagers.

Dagvoorzitter en bestuurder/ initiatiefnemer

Afgerond resultaat, start voor dagdeel 2.

12:20

(als dagdeel 2 wel hierop aansluit) Afsluiting

0:15

Check of alle fondsen genoeg aandelen hebben om mee verder te gaan in de volgende ronde.

Afstemmen wat past bij welk fonds.

Tijdens de lunchpauze bekijken facilitators met fondsmanagers en hun ondersteuners welk beeld ontstaat uit de opbrengst tot nu toe om zo de fondsmanagers op weg te helpen in de derde ronde. Benoem de dwarsverbanden en bepaal binnen welk fonds deze dwarsverbanden worden opgepakt.

Eventueel lege fondsen vullen met ideeën uit andere fonds. Fondsmanagers geven aan wat waar moet.

Facilitators en fondsmanagers.

Voorbereiding op dagdeel 2.

Lunchpauze voor de deelnemers

0:30

Einde dagdeel 1

0:00

12:50

Dit is de bijeenkomst waarbij fondsmanager de aandelen plaatsen en verplaatsen.

In plenaire zaal

12:20


| Terug naar inhoud

23



Start

Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Op te leveren resultaat: Kansen zijn uitgewerkt naar concrete ideeën, projecten of trajecten

Op te roepen gedrag: 1. Acceptatie 2. Toevoegen en inventariseren

Genodigden: ideale groepsgrootte per subgroep/aandelenfonds ligt rond de 10 tot 15 personen


Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

WAT GAAN WE DOEN? 0:30

13:30

Welkom + Programma

0:05

13:35

Resultaten dagdeel 1

0:20

13:55

Subgroepen

14:00

(als dagdeel 2 wel direct aansluit op dagdeel 1, dan begint het programma hier. Tijden worden dan ook anders).

Jassen ophangen en kaartjes uitdelen.

Thuis en op hun gemak voelen.

Dagvoorzitter

Iedereen krijgt bij het ophangen van de jas een badge uitgereikt met zijn of haar naam. De badges hebben verschillende kleuren die corresponderen met de groep waarin zij later in de bijeenkomst gaan werken.

Badges, kapstok, ontvangstbalie, bemensing balie en garderobe.

Luisteren

Dagvoorzitter

Presentatie

Luisteren

Fondsmanagers

Flip-overvellen van dagdeel 1

0:05

Uiteen in subgroepen

Verdelen over de subgroepen

Deelnemers gaan naar het aandelenfonds waarvan de kleur overeenkomt met wat op hun badge staat.

Deelnemers zijn nu ingedeeld per sector, overeenkomstig de indeling van de aandelenfondsen.

Dagvoorzitter

Op de badges staat de kleur van de subgroep gemeld.

0:10

Mogelijke energizer Speedball

Activeren mensen

Maak contact met een andere deelnemer door zijn of haar naam te zeggen of door een idee te roepen die de deelnemer heeft in gebracht. Gooi de bal naar hem of haar. In subgroepen.

Door aandacht te besteden aan de ideeën haal je ook een deel inhoud terug.

Facilitator

| Terug naar inhoud

Mensen zijn (na de lunchpauze weer) in de juiste modus om aan de volgende ronde te beginnen.

Eén bal per subgroep.

Verschillende hoeken in plenaire ruimte

(als dagdeel 2 niet direct op dagdeel1 aansluit) Ontvangst

In bijv. foyer

24

13:00



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

Vorming aandelenfonds

Format aandeel. Voorbeeld is bijgevoegd.

AANDELEN VORMEN Welke ideeën zijn kansrijk?

0:30

Klussenmarkt en werk verdelen.

Aan de slag!

De deelnemers in de subgroepen gaan in kleine groepen (maximaal 4 pers.) aan de slag om de ideeën verder uit te werken. De fondsmanagers helpen daarbij. Alle aandelen moeten uitgewerkt worden. Als je klaar bent wordt er geholpen met de aandelen van de andere groepjes.

14:40

Vragen stellen aan de andere aandelenfondsen

0:20

Elkaar bevragen, carrousel

Interactie tussen groepen. Deelnemers tussen de groepen zoeken elkaar op om hun aandeel verder uit te werken.

Gesprek aangaan met iemand met kennis van het fonds waar de extra stickertjes van zijn bijgeplakt op het aandeel waar je mee aan het werk bent. Tot slot worden de aandelen die klaar zijn ingeleverd bij de fondsmanager.

15:00

Afsluiting

0:15

Interviews

Luisteren

De dagvoorzitter vraagt de fondsmanagers naar de aandelen van zijn/haar fonds en de acties die daaruit voortvloeien. Dagvoorzitter vraagt ‘wilde gans’ / beursanalist om een eerste reactie.

Dagvoorzitter

0:10

Interview

Afsluiting

Dagvoorzitter vraagt bestuurder / initiatiefnemer. Bestuurder / initiatiefnemer sluit de bijeenkomst door op de gong te slaan.

Oproep voor de volgende bijeenkomst

Dit onderdeel loopt waarschijnlijk vloeiend over uit het vorige onderdeel. Facilitator spoort mensen aan om andere op te zoeken na ongeveer 40 min. als bijv. mensen wat vastlopen en nieuwe input nodig hebben. Ook actieve rol van fondsmanager en leden projectteam.

Fondsmanager en facilitator

Verschillende hoeken in plenaire ruimte

Fondsmanager en facilitator

14:10

AFRONDING

15:25

Einde

Dagvoorzitter

Gong

Plenaire zaal

15:15

0:00

| Terug naar inhoud

25



Start

Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Op te leveren resultaat: Eerste contouren van een uitvoeringsprogramma -> lijst van projecten inclusief stappenplan met commitment van betrokken partijen.

Op te roepen gedrag: Keuzes maken en commitment tonen

Genodigden: onbeperkt


Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

WELKOM EN START Jassen ophangen Badges uitdelen Pennen en dukaten uitdelen

Thuis en op hun gemak voelen

Iedereen krijgt bij het ophangen van de jas een badge uitgereikt met zijn of haar naam. Iedere deelnemer krijgt één gouden dukaat en twee zilveren dukaten. Op de zilveren dukaten moeten de deelnemers hun naam zetten.

9:00

Welkom + Programma

0:05

Toelichting

Luisteren, welkom voelen

Welkom nieuwe en 'oude' deelnemers. Onderdelen van de vorige bijeenkomst terug laten komen. Doel van de bijeenkomst.

9:05

Welkomstwoord

0:05

Korte toespraak

Luisteren, context snappen

Bestuurder / initiatiefnemer enthousiasmeert deelnemers.

9:10

Wat waren de resultaten van dagdeel 2? (als dagdeel 3 niet direct aansluit op dagdeel 2) Wat is er sinds de vorige keer gebeurd?

0:15

Korte pitch-achtige presentaties

Luisteren, enthousiasmeren

Informeren over de aandelen die in dagdeel 2 zijn gevormd en de stappen die sindsdien zijn gezet. Ook de effecten terug laten komen, waarop de aandelen zijn gebaseerd. Nadruk ligt met name op die aandelen die een hoge potentie hebben. Fondsmanagers plakken eerst eigen dukaten.

Badges, kapstok, ontvangstbalie, bemensing balie en garderobe. Pennen en dukaten. Aanmeldlijst. Duidelijk moet worden bij de deelnemers dat zij deze bijeenkomst keuzes gaan maken over de toekomst van de regio en hun eigen bijdrage daaraan.

Dagvoorzitter

Gezamenlijk startpunt

Microfoon

Bestuurder/ initiatiefnemer Door te kiezen voor een pitch, dwing je de fondsmanagers om overtuigend te zijn richting de deelnemers.

| Terug naar inhoud

Gong Microfoon (hand)

Gelijk informatieniveau oude en nieuwe deelnemers, enthousiasme.

Zeepkist Gong Microfoon (hand) Per aandelenfonds een bord waarop de aandelen staan vermeld.

Plenair, centrale plek in de ruimte

0:30

Plenair

Ontvangst

Deur

26

8:30



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

Overeenstemming over wat nodig is voor de regio.

Gouden dukaten zonder naam

HANDELSRONDE 1 9:25

0:05

Gouden dukaten plakken, per aandelenfonds.

Prioriteren vanuit rol als inwoner van de regio, moeder, buurman, voorzitter voetbalclub.

Deelnemers wordt eerst gevraagd naar wat er nodig is in de regio om het kwaliteitsniveau in de regio op peil te houden. Zij doen niet vanuit het belang van de organisatie of groep die zij vertegenwoordigen, maar vanuit het algemeen belang. Pas later in het programma volgt de vraag wat zij daar zelf aan gaan bijdragen (zie Waar wil je zelf geld, energie, mensen voor in zetten?) Elke deelnemer krijgt één gouden en twee zilveren dukaten. Zij plakken de gouden dukaat op dat aandeel waarvan zij vinden dat deze als beste een bijdrage leveren aan het oplossen van het probleem, bijvoorbeeld de leefbaarheid verbeteren in geval van ontgroening en vergrijzing.

De deelnemers krijgen voorafgaand aan de bijeenkomst een zogenaamde ‘huiswerklijst’ toegestuurd, zodat zij zich al kunnen inlezen. Deze ‘huiswerklijst’ geeft een overzicht van de aandelen die in dagdeel 2 gevormd zijn. Die ‘huiswerklijst is alleen nodig als er tijd zit tussen dagdeel 2 en 3. Ook in de beurskrant hebben ze al veel kunnen lezen over de aandelen. Als mensen bij meerdere aandelen een bijdrage willen leveren, moeten zij met meer mensen per organisatie komen. Facilitators en fondsmanagers begeleiden de deelnemers met het plakken van dukaten. Het is belangrijk dat dit snel gebeurt.

Dagvoorzitter

Flip-overs staan in plenaire ruimte

Wat is de waarde van een aandeel voor de regio? (gerelateerd aan het onderwerp, dus specifieker) Met welke aandelen kunnen we de leefbaarheid in de regio verbeteren in de toekomst?

Facilitators

Facilitoren noteren het aantal gouden dukaten per aandeel op de flip-over. Ieder doet dit voor zijn/haar eigen aandelenfonds.

Aantallen overnemen op flipovers met individuele aandelen.

HANDELSRONDE 2 9:30

Wat is typerend aan dit beeld? Wijkt het beeld af van het beeld in het financiële katern van de krant?

0:10

Reflectie door beursanalist

Bewustwording

Beursanalist houdt de deelnemers een spiegel voor. Beursanalist is expert die geen binding heeft met de regio. In deze reflectie moet duidelijk worden dat iets belangrijk vinden anders is dan je ergens voor inzetten.

Beursanalist kan deelnemers stimuleren om daadwerkelijk zich in te zetten.

| Terug naar inhoud

Dagvoorzitter, beursanalist

Bewust worden dat wat je belangrijk vindt niet automatisch wordt uitgevoerd. Vraagt keuzes over inzet van mensen en middelen.

Microfoon (hand)

27



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

HANDELSRONDE 2 (vervolg) Toelichten programma subgroep (handelsrondes 3 en 4).

0:05

Stappen naar de toekomst

Meedenken en meewerken

De deelnemers komen bijeen rondom die aandelen waarbij zij een persoonlijke dukaat hebben geplakt. Zij gaan voor het aandeel een stappenplan maken om die te verzilveren. De facilitator legt uit.

Er zijn meerdere aandelen waarmee verschillende kleine groepen gaan werken. Een eerste uitleg is plenair per fonds en daarna is het zelf doen. (uitleg moet dan erg helder zijn) Fondsmanager en begeleider lopen langs de aandelen om te ondersteunen en observaties te maken.

Facilitator

Deelnemers weten wat ze moeten doen.

9:45

Waar wil je zelf geld, energie, mensen voor in zetten, bij betrokken worden? Wie heeft interesse in welk aandeel?

0:10

Zilveren dukaten met naam plakken op flip-overs

Inzet bepalen

Deelnemers plakken twee zilveren dukaten met hun naam + organisatie op de aandelen waar zij zelf mee aan de slag willen.

Door nu dukaten met naam te plakken bij aandelen zetten deelnemers de eerste stap richting realisatie. De deelnemers maken hierdoor zelf de groepsindeling voor de volgende twee ronden.

Dagvoorzitter

Groepen deelnemers vormen zich rond aandelen en aandelenfondsen. Dit zijn contouren van nieuwe samenwerkingsverbanden.

Fondsmanagers Deelnemers

Contouren samenwerkingsverbanden.

Dukaten met mogelijkheid om naam en contactgegevens te noteren, 2 dukaten per deelnemer. Aandelen op flipovers met ruimte voor plakken dukaten.

Flip-overs staan in plenaire ruimte

9:40

INTERMEZZO 9:55

0:05

Pauze

Opzoeken van nieuwe samenwerkingspartners. Kennismaken

Doordat mensen dukaten met naam hebben geplakt, weet je direct met wie je afspraken moet maken om een aandeel te realiseren.

De pauze is bedoeld om vanuit de plenaire situatie naar de subgroepen te gaan. Daar kun je kennismaken met de deelnemers waarmee mensen gaan samenwerken om een aandeel te realiseren, voor zo ver ze elkaar niet kennen. Dit is ook een moment om afspraken te maken met de fondsmanagers over je inzet als deelnemer in meerdere fondsen.

| Terug naar inhoud

Op fondslocatie

28

Met wie ga je als eerste aan de slag?



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

HANDELSRONDE 3 Wat is het doel? Wie is aandeelhouder (trekker)?

0:10

Einddoel opschrijven en op afstand van de muur / flip-over leggen. Bepalen wie trekker / aandeelhouder wordt van het aandeel.

Overeenstemming

Om je doel te bereiken moet je stappen maken. Door het A4’tje waarop het doel van de groep is geschreven, in de ruimte op een afstand te leggen, wordt dat visueel (zie de foto in hoofdstuk 3, dagdeel 3 van de Uitleg ‘t Beursspel). Vervolgens kunnen mensen de stappen gaan benoemen die nodig zijn om het doel te bereiken. Die stappen schrijven zij ook op een A4 en leggen die tussen hen en het doel in de ruimte.

Door nu al een trekker aan te wijzen, heeft iemand gelijk de leiding over het groepje. Facilitators en fondsmanager helpen. Als zich geen trekker / aandeelhouder meldt, dan kun je je afvragen hoe belangrijk het aandeel is. Facilitators en fondsmanagers moeten dit bespreekbaar maken. Als de trekker / aandeelhouder niet aanwezig is, dan iemand verantwoordelijk maken voor het benaderen van die trekker.

Facilitators en fondsmanagers

Helder einddoel van het aandeel en commitment.

A4 met einddoel met mogelijkheid tot plaatsen van handtekening. Stiften

10:10

Stappen maken

0:25

Stappen in de Toekomst*

Meedenken en samenwerken

Benoem de stappen die je moet maken om het doel te bereiken. Aan het einde moet er tijd zijn om de stappen als groep letterlijk te doorlopen. Waar twijfel is kan een tussenstap bedacht worden door de deelnemer die twijfelt.

Voor de facilitators is het belangrijk dat zij het non-verbale gedrag van de deelnemers goed in de gaten houden en dit benoemen.

Facilitators en fondsmanagers Eventuele belemmeringen zijn besproken en weggenomen.

Goed doorgesproken aanpak.

A4 met stappen Stiften Gong

10:35

Vastleggen

0:05


Overeenstemming & commitment

Als iedereen zich in het stappenplan kan vinden, dan kunnen de deelnemers het stappenplan letterlijk doorlopen, door de stappen één voor één langs te lopen. Op het A4 met het einddoel kunnen deelnemers hun handtekening plaatsen om zo hun commitment te tonen.

Als overeenstemming is bereikt, mogen de deelnemers dit aan iedereen laten weten door op de gong te slaan. Hierdoor wordt hoorbaar waar aandelen vorm krijgen. Het stimuleert daarnaast de competitie.

Groep

Eindresultaat is een aandeel met stappen en dukaten van de deelnemers

A4 met stappen Stiften Gong

Op fondslocatie

10:00


| Terug naar inhoud

29



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

HANDELSRONDE 4 Vind een tweede doel waar je aan mee wil werken.

0:05

Aansluiten bij een bestaand stappenplan en met elkaar evalueren of dat de aanpak ook voor jou goed is of dat er misschien meer of andere stappen nodig zijn om hetzelfde doel te bepalen.

Overeenstemming & verrijking.

Deelnemers gaan op zoek naar tweede aandeel om hun bijdrage aan te leveren.

De trekker/aandeelhouder heeft de leiding per groepje. Deze blijft ook bij het aandeel als andere deelnemers op zoek gaan naar een tweede aandeel om hun bijdrage te leveren.


Nieuwe subgroepen vormen zich.

A4 met stappen A4 met einddoel met mogelijkheid tot plaatsen van handtekening Aandelen op flipovers Stiften

10:45

Stappenplan aanvullen

0:15


Meedenken en samenwerken

Mochten er stappen missen of een andere weg gewenst dan vullen de deelnemers die aan of veranderen deze.

Voor de begeleiding is het belangrijk dat zij het nonverbale gedrag van de deelnemers goed in de gaten houden en dit benoemen.


Verrijken van bestaande stappenplannen

Helium ballonnen, aantallen en kleuren komen overeen met aandelen respectievelijk de aandelenfondsen. Aandelen Vellen om stappenplan te maken.

11:00

Vastleggen

0:05

Deal sluiten

Overeenstemming & commitment

Als iedereen zich in het stappenplan kan vinden, dan kunnen de deelnemers het stappenplan letterlijk doorlopen, door de stappen één voor één langs te lopen. Daarna mogen zij de ballon oplaten, zodat zichtbaar wordt dat er resultaten geboekt zijn.

Als het stappenplan gemaakt is en is aangevuld met tussenstappen, mogen zij dit aan iedereen laten weten door de ballon op te laten. Hierdoor wordt zichtbaar waar de aandelen vorm krijgen. Dit stimuleert de competitie.

Facilitators en fondsmanagers. Dagvoorzitter neemt het langzaam over.

Succes vieren

Microfoon (hand)

11:05

Terugkoppeling

0:20

Presentatie, wervend en specifiek, wat is er nog nodig?

Luisteren

De trekker en/of fondsmanagers geven een korte toelichting op enkele stappenplannen. Zij nemen de stappenplannen mee die uitgewerkt zijn en lichten deze toe.

Dagvoorzitter en trekkers

Iedereen is op de hoogte van de uitkomsten.

Op fondslocatie

10:40

HANDELSRONDE 5


30

| Terug naar inhoud



Kernvraag

Duur

Werkvorm

Op te roepen

Uitleg

Opmerkingen

Wie

gedrag

Opbrengst / eind-

Wat hebben we

resultaat

nodig

HANDELSRONDE 5 (vervolg) 11:25

0:10

Dukaten op naam plakken

Deelnemers steunen ideeën van anderen.

Per aandeel wordt gevraagd of het aandeel ergens anders (plaats, sector, organisatie) ook toegepast kan worden. Zo ja, wie wil zich dan daarmee bezighouden? Wil iemand nog bij een ander aandeel aansluiten (spijtoptanten)?

Dit kan ook per aandelenfonds.

Fondsmanagers

Vermenig-vuldiging van de aandelen.

Afsluiten met gong

Dagvoorzitter Bestuurder / initiatiefnemer

Vervolgproces is duidelijk.

AFSLUITING 11:35

11:40

Einde

0:05

Korte reflectie, interview

0:00

lunch / borrel

Luisteren

Bestuurder / initiatiefnemer blikt terug op het Beursspel.

| Terug naar inhoud

Bedenk voor het derde dagdeel hoe je verder wilt met de resultaten! Gong

Plenair, centrale plek in de ruimte

Is het te vermenigvuldigen? Is er een aandeel bij een anders fonds waar je nog meer bijdrage aan wil leveren?

31


Voorbeelden middelen ARBEIDSMARKT

voorbij Effect

Verdieping

Kans-idee

Verwachte opbrengst

voorbij

’t Beursspel Wat is er nodig om dit aandeel tot een succes te maken?

Aandeel:

Bijvoorbeeld: Geld en mensen? Wie heeft er invloed op het succes van dit plan? Moet er maatwerk geleverd worden om het plan tot een succes te maken? Moeten we nog aspecten onderzoeken?

Onderdeel van aandelenfonds Onderwijs

ECONOMIE & ARBEIDSMARKT

Korte omschrijving van het aandeel 1.Geef een korte omschrijving van het idee/project 2.Geef aan op welke locatie je het project gaat toepassen 3.Geef aan welke groepen en belangen het idee/project raakt 4.Wat is de looptijd?

Effect

Verdieping

Waardebepaling aandeel

Kans-idee

Aspect

Invulling

Op welk niveau draagt dit aandeel bij aan de leefbaarheid?

Kern -> 1 ster Gemeente -> 2 sterren Regio -> 3 sterren

Welk effect wordt met dit aandeel aangepakt?

Deelnemers 1.Wie is aandeelhouder? Wie doet mee in de oplossing? 2.Wie is shareholder? Wie is probleemhouder?

Is het idee/project op meerdere locaties toe te passen? Is het idee/project op meerdere onderwerpen toe te passen? Welke groepen/belangen raakt het idee/project?

Kosten

Flip-over vellen met effect-verdieping-kans (dagdeel 1)

32

Invul A4 Aandeel (dagdeel 2)

| Terug naar inhoud

Totaal oordeel: in welke mate draagt het aandeel bij aan het behoud en verbetering van kwaliteit van de leefomgeving?

Score (1-2-3 sterren)


STAP 1

BEVOLKINGSdaling

Aandelen met dukaten (dagdeel 3)

Stappenplannen per fonds (dagdeel 3)

INDEX VP FONDS WONEN & VOORZIENINGEN

WONEN & VOORZIENINGEN WONEN & VOORZIENINGEN

Nr aandeel: WV01 Trekker:

Naam aandeel: Benutten leegkomende woningen voor recreatieve voorzieningen

Wij willen met dit aandeel (doel):

ECONOMIE & ARBEIDSMARKT

WONEN & VOORZIENINGEN


Nr aandeel: WV01

Nr aandeel: WV02

Nr aandeel: WV03

Naam aandeel: Benutten leegkomende woningen voor recreatieve voorzieningen

Naam aandeel: Herbestemmen vrijkomende gebouwen

Naam aandeel: Multifunctionele bouw Status: Hold

Status: Buy

Status: Buy

Nr aandeel: EA01 Naam aandeel: Vraaggericht onderwijs Status: Buy



Nr aandeel: WV04

Nr aandeel: WV05

Naam aandeel: Focus op recreatie

Naam aandeel: Proeftuin (duurzame) voor de Randstad

Status: Hold

Status: Hold

Gouden dukaten: Zilveren dukaten:

Trekker / deelnemers:

Ondertekeningsdocument per aandeel (dagdeel 3)

Map aandeel (dagdeel 3)

| Terug naar inhoud

Foambord overzicht aandelen fondsen (dagdeel 3)

33


Colofon Dit is een uitgave van de provincie Zuid-Holland. www.zuid-holland.nl December 2015 Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: provincie Zuid-Holland, tel. 070 441 6611 Astrid Vlaminkx: [email protected] Joost Smits: [email protected] Fotografie: René Zoetemelk Vormgeving en productie: Bureau Mediadiensten, provincie Zuid-Holland 293172

34

| Terug naar inhoud


| Terug naar inhoud

293172

| Terug naar inhoud

t Beursspel uitleg Innovatieve werkvorm waarmee partijen uit verschillende sectoren een concrete agenda met draagvlak opstellen

Recommend Documents