Succesvolle Dag van de Professional

Nieuwsbrief voor docenten van de RINO Groep - Jaargang 4 - nummer 2 - september 2011 25-jarig jubileum

Bas de Mol, directeur

Mathieu Weggeman, gastspreker Leidinggeven aan professionals? Niet doen! De Dag van de Professional, die gratis toegankelijk was voor alle relaties van de RINO Groep, werd druk bezocht. Het verhaal van gastspreker prof. dr. ir. Mathieu Weggeman, auteur van het Managementboek 2008: Leidinggeven aan pro­ fessionals? Niet doen!, kon rekenen op veel herkenning in de zaal. Volgens Weggeman zijn planning en control achterhaald. Het gaat om vertrouwen in plaats van controleren. Vertrouw de professional. Als die goed is in zijn vak, heeft die geen controle nodig. Op de vraag ‘Hoe willen professionals dan wél aangestuurd worden?’ antwoordde Weggeman dat ‘niet doen’ niet hetzelfde is als ‘niets doen’. Hij lichtte een viertal adviezen voor de manager uit: - ontwikkel een collectieve ambitie gebaseerd op shared values - communiceer eerlijk en op tijd; zorg dat je er bént en luistert - geef duidelijkheid over de output en zorg voor feedback - treed assertief op naar mensen die niet goed meer zijn in het vak Tot slot luidde zijn advies: ‘Zorg dat u als professional in uw flowgebied kunt werken. Managers moeten dat faciliteren.’

nogal verschil. Zo zijn hebzucht en eigenbelang dominante waarden geweest waar de economie op dreef. Maar deze waarden halen niet het beste uit mensen en bedrijven. Dat komt omdat het niet de belangrijkste menselijke eigenschappen zijn. Empathie en samenwerking zijn dat wel. Je ziet dat het nu vooral over samenwerking gaat, bijvoorbeeld in boeken die verschijnen. De Mol noemde de volgende voorwaarden voor samenwerking: continuïteit, (indirecte) weder­ kerigheid, reputatie, bij bedrog: morele agressie, en leiderschap. Het werken in onze sector is vooral gestoeld op de ‘nieuwe’ waarden: ‘Dat u professional bent en de samenleving ondersteunt heeft te maken met empathie en wederkerigheid. Hier mag de samenleving u dankbaar om zijn.’

JAA R

en

s

Als opening van het opleidingsjaar 2011-2012 orga­ niseerde de RINO Groep op 30 augustus 2011 de Dag van de Professional. Aanleiding voor deze dag is het 25-jarig bestaan van de RINO Groep. In dit jubileumjaar vieren wij onze verbintenis met de professional door extra aandacht te geven aan professionals zoals u. Zo treft u bijvoorbeeld op onze website video’s van collega-professionals, onder wie een aantal docenten, die vertellen over de passie voor hun werk. En daar gaat het ons om: uw passie voor uw werk. Daaraan willen wij ondersteunend zijn.

men

Succesvolle Dag van de Professional

ke n nis

Award voor Professional van het Jaar Na een interessante forumdiscussie was het tijd voor de uitreiking van de eerste RINO Groep Award voor de Professional van het Jaar. Deze award zal jaarlijks toegekend worden aan een professional die zich onderscheidt in passie, ta­ lent en energie. De award is een wisseltrofee die speciaal voor deze gelegenheid is gemaakt door de Onbekende Beeldhouwer, die vanaf begin jaren tachtig meerdere beelden anoniem heeft geplaatst in o.a. Amsterdam, waaronder De Violist in de Stopera. De jury bestond uit voor­ zitter prof. dr. Maarten van Son (emeritus hoogleraar klinische psychologie Universiteit Utrecht en voormalig hoofdopleider gezondheidszorg- en klinische psychologie), drs. Hans de Veen (voorzitter Raad van Bestuur Mondriaan Zorggroep, Limburg en voormalig voorzitter College Specialismen Gezondheidszorgpsycho­ loog) en drs. Resie Bessems (klinisch psycholoog werkzaam bij GSJ Lindenhout Pleegzorg en in eigen praktijk).  Seksuoloog Marijke IJff wint Award Het was niet eenvoudig voor de jury om een keuze te maken uit de genomineerden. Zij heeft zich dit jaar laten leiden door de overweging dat de Professional van het Jaar een gedegen zorg­ verlener is, die zich aantoonbaar in een niet alledaagse sector van de zorg heeft geweerd, die gepionierd heeft in het vak en die bovendien collega’s en anderen heeft weten te inspireren tot verdere ontwikkeling van hun professionele kwaliteiten en het vak, en in staat is om de opgedane kunde en kennis over te dragen aan anderen in het vak. Seksuoloog Marijke IJff, actief geweest bij de Rutgersstichting, ziekenhuizen in Venray en Boxmeer en thans in de Praktijk voor Psychoseksuele Therapie te Appeltern, voldeed lees verder op pagina 2

Empathie en samenwerking Als tweede spreker ging drs. Bas de Mol, direc­ teur van de RINO Groep, in op verschillende mensbeelden en de importantie daarvan voor de samenleving. Het dominante mensbeeld maakt

1

vervolg van pagina 1

De andere genomineerden, die elk voor zich kwaliteiten hadden die voorbeeldig genoemd kunnen worden voor professionals in de zorg, waren (in alfabetische volgorde):

naar het oordeel van de jury het meest aan dit profiel. De seksuologie was en is - helaas - geen vanzelfsprekend integraal deel van de reguliere gezondheidszorg; en is nog steeds een sector waarvan de professionals niet altijd als vanzelfsprekend gewaardeerd worden ondanks de vraag naar hulpverlening. Marijke IJff heeft in haar lange beroepsleven op verschillende wijzen de rol van pionier op zich genomen, in het bijzonder in het doceren en ontwikkelen van opleidingen, waaronder opleidingen in het kader van de Nederlandse Vereniging voor Seksuologie. Marijke IJff reageerde verheugd: ‘Het geno­ mineerd zijn vond ik al heel mooi en het feit dat ik gekozen ben vind ik ook heel mooi – al weet ik natuurlijk heel goed dat veel mensen iets dergelijks verdienen. Het komt echt binnen als blijk van waardering. Mijn werk als docent heb ik goed kunnen doen door de facilitering van de RINO Groep. Geen plannende en controlerende, maar stimulerende managers.’

Daan van Beek - Klinisch psycholoog, hoofd afdeling diagnostiek en psychotherapie bij de forensisch psychiatrische instelling Van der Hoeven Kliniek te Utrecht Gerhard van Capellen - Gedragskundige, bij de zorginstelling Amerpoort voor mensen met een verstandelijke beperking te Baarn Henk Fox - Psycholoog, programmamanager bij de afdeling Onderzoek en Ontwikkeling bij GGz-Eindhoven te Eindhoven Mascha Schmitz - Pedagogisch medewerker, begeleidt mensen met een beperking op de arbeidsmarkt Dick Oskam - Teammanager van een afdeling voor vervolgbehandeling voor cliënten van 60 jaar en ouder met langer durende psychiatrische problematiek te Altrecht Marijke IJff, Professional van het Jaar 2011

van het managementteam

Positieve visitatierapporten voor GZ- en KP-opleiding Door Karin Hendriks De BIG-afdeling van de RINO Groep organiseert vier opleidingen tot wettelijk geregistreerde BIGberoepen: gezondheidszorgpsycholoog, psychothe­ rapeut, klinisch psycholoog en klinisch neuro­ psycholoog. Jaarlijks zijn bij de RINO Groep 1.000 deelnemers hiervoor in opleiding. Zij worden opgeleid door een betrokken corps van circa 400 docenten, een gemêleerd gezelschap afkomstig van de universiteit en uit de praktijk. Naast het cursorisch onderwijs volgen deelnemers een prak­ tijkdeel binnen een erkende praktijkinstelling, waar een praktijkopleider verantwoordelijk is voor het opleidingsklimaat en de randvoorwaarden. De hoofdopleider is inhoudelijk verantwoordelijk voor de gehele opleiding en de opleidingsmanagers van de RINO Groep zijn verantwoordelijk voor de organisatie. De vier BIG-opleidingen zijn erkend door de Minister van VWS en worden eens in de vier jaar formeel gevisiteerd. Afgelopen voorjaar was het weer zover voor onze GZ- en KP-opleidingen. De visitatie Ter voorbereiding op het bezoek van de visitatiecommissie dient de opleidingsinstelling een zeer uitgebreide zelfevaluatie in te vullen, waar­ in zij aangeeft of zij voldoet aan de erkennings­ eisen als opleidingsinstelling voor BIG-oplei­ dingen. Tijdens de visitatiedag voert de commissie gesprekken met een groot aantal personen uit verschillende geledingen: prak­ tijkopleiders, docenten, hoofdopleiders, deel­ nemers, opleidingsmanagers en directie. Wij zijn verheugd om u te kunnen melden dat de visitaties voor de GZ- en KP-opleiding positief zijn ver­lopen. Het is het resultaat van het werk van een groot aantal betrokken professionals

2

die met energie, passie en een tomeloze inzet gewerkt hebben aan de kwaliteit van de opleidingen. Resultaten De visitatierapporten zijn te omvattend en lijvig om een volledige weergave te geven. Echter enige resultaten willen wij u niet onthouden. De visitatiecommissie laat zich enthousiast uit over de inrichting van het cursorisch onderwijs, met name op het gebied van wetenschappelijk onderzoek en innovatie bij de KP-opleiding. Zij is ook te spreken over het feit dat de afzonderlijke docenten goed inspelen op de niveauverschillen in de verschillende opleidingsgroepen. Verder is de commissie zeer verheugd dat er hard gewerkt wordt aan de ontwikkeling van competentiegericht opleiden. De controle van het praktijkgedeelte kent volgens de commissie voldoende toetsmomenten en zij spreekt haar waardering uit over de uitgebreide informatie die beschikbaar is voor de jaargroepopleiders. Deze opleiders volgen en toetsen het praktijkgedeelte van de deelnemers. De commissie merkt echter terecht op dat er verschillen zijn in de uitvoering van de taken van deze jaar­ groepopleiders. Een verbeterpunt waar wij al hard mee aan de slag zijn gegaan. Over onze online leeromgeving is de commissie positief gestemd, met name over de goede implementatie hiervan in het onderwijs. Naast deze positieve bevindingen heeft de commissie ook een aantal opmerkingen. De belangrijkste opmerking geldt de tijd die in het cursorisch onderwijs van de GZ-opleiding volwassenen & ouderen wordt besteed aan kinderen & jeugd. De opleiding voldoet niet aan het wettelijke minimum van 30%. Desondanks is de commissie van mening dat deze onder­ werpen in de feitelijke uitvoering van de pro-

Karin Hendriks, manager BIG-opleidingen gramma’s wel voldoende aandacht krijgen. Tot slot heeft de visitatiecommissie alle erkende opleidingsinstellingen aanbevolen om de opleidingen op bepaalde onderdelen landelijk te uniformeren, zodat alle diploma’s een getuigschrift zijn van dezelfde eindtermen. Wij zijn trots op de resultaten van de visitaties. Samen met alle betrokken professionals zullen we werken aan de aanbevelingen en de positieve punten vasthouden. Graag bedanken we bij deze alle betrokken docenten voor hun bijdrage aan de kwaliteit van deze opleidingen.

bedrijfsvoering

DOCENTENCOLUMN

Werken achter de schermen

Een afstandsrelatie over grenzen

Door Ed Engbers In de vorige RINO Report heb ik geschreven over de noodzaak van administratieve zaken waar u en wij helaas vaak mee te maken krijgen. Elders in deze RINO Report gaan we op één onderdeel nog wat dieper in, namelijk ziekmeldingen. Ik wil u nu verder meenemen over enkele meer materiële zaken die wij als afdeling Algemene Zaken de afgelopen tijd opgepakt hebben om u als docent nog beter te faciliteren. Frisse start Mede op basis van een testpanel hebben we gekozen voor een nieuwe koffiesoort in ons zalencentrum. Ik hoop dat deze in de smaak valt, hoe­ wel ik me realiseer dat over smaak niet valt te twisten. Verder hebben we in de zomermaanden de vloerbedekking extra laten reinigen en heeft de eigenaar van het gebouw de centrale voorzieningen (entree, hal en trappenhuis) opgeknapt door andere verlichting, een schilderbeurt en nieuwe vloerbedekking. Ten slotte hebben we op de eerste etage tussen de hal en het bedrijfsrestaurant fraaie plantenbakken geplaatst. Een frisse start dus van het nieuwe opleidingsjaar. Veiligheid De afdeling P&O heeft samen met de manager van het zalencentrum de afgelopen maanden gewerkt aan de opzet van de BHV-organisatie (bedrijfshulpverlening) en een ontruimingsplan. Een eerste ontruimingsoefening heeft inmiddels plaatsgevonden. Deze zal uiteindelijk gevolgd worden door een volledige ontruimingsoefening samen met de andere bedrijven in het pand. Efficiency De afdeling ICT heeft achter de schermen veel werk verzet om koppelingen tussen de diverse door ons gebruikte automatiseringssystemen te realiseren, zoals RINO-support. Dit werk is allemaal gericht op het vergroten van de efficiency. Passie voor het vak Als laatste wil ik u attenderen op onze website waar een dertigtal professionals, waaronder een aantal docenten, in videoboodschappen vertellen over hun motivatie en passie om hun vak uit te oefenen. En daar gaat het ons om: uw passie voor uw werk. Daaraan willen wij ondersteunend zijn. Ook met de Dag van de Professional en de uitrei­ king van de Award voor Professional van het Jaar willen wij uiting geven aan onze waardering voor professionals, zoals u kunt lezen elders in deze RINO Report.

Door Mariëlle Gorissen Ik heb al bijna tien jaar een lange afstandsrelatie met de RINO Groep, nadat we aanvankelijk wat closer waren. Een paar mailtjes heen en weer tussen Japan en Nederland en één week per jaar een live ontmoeting, houden onze relatie toch springlevend. Dat deze relatie op rolletjes loopt, is met name te danken aan de organiserende rol van de RINO Groep. Een verademing in vergelijking met sommige onderwijsinstanties in het buitenland. Tegenwoordig ben ik werkzaam in Tokio en de Japanners zijn ook niet vies van organiseren. Hoewel ik het in het begin wat doorgeslagen vond, kan ik er nu ook wel van genieten. Nogal een contrast met mijn vorige werkplek - Parijs waar dingen op de universiteiten vaak met de spreek­ woordelijke Franse slag gingen. Van de ontijdig­heid waarmee contracten aan docenten werden verstuurd, tot aan de werkplekken van de docenten. Nu had het zijn charme om een kantoor te hebben in een voormalige chambre de bonne van een historisch Haussmann-huis met uitzicht op de Eiffeltoren (alleen te zien als ik op mijn stoel stond, want er was slechts een dakvenstertje), maar in Nederland zou het aan geen enkele norm voor arbeidsomstandigheden hebben voldaan. De enigen die er op hamerden dat de universiteit zich aan regels moest houden, waren collega-docenten die vertegenwoordigers waren van de vakbonden. Wie Frankrijk een beetje kent, weet dat vakbonden instituten zijn die zelfs de professie die ze representeren soms tot waanzin drijven. Want stiekem waren we toch ook wel weer verknocht geraakt aan die lekkere wanorde! Mijn kortste, maar meest indrukwekkende, erva­ ring met lesgeven was in Nicaragua, waar ik neuropsychologie doceerde aan twee universi­ teiten. Eén instituut was een kleine universiteit waar de studentenpopulatie voor een deel bestond uit wat oudere volwassenen die tijdens de ‘contra-oorlog’ gevochten hadden en daardoor een universitaire studie op jongere leeftijd gemist hadden. De studie werd in de avonduren gevolgd omdat de meesten overdag werkten om een gezin te onderhouden. Het was dus een indrukwek­ kende groep studenten! PowerPoint-presentaties hadden Nicaragua nog niet bereikt en ik dacht de blits te kunnen maken met overheadsheets in kleur. Helaas was dit maar van korte duur: met enige regelmaat viel de elektri­citeit uit en zaten we in een aardedonker les­lokaal. Naast mijn ‘handicap’ om geen mooie breinplaatjes te kunnen tonen, kon ik in het donker ook de spiekbriefjes niet meer lezen die mij moesten bijstaan in het pas verworven Spaans.

Op het andere instituut, een grote staatsuni­ versiteit, waren de omstandigheden wel beter, maar de populatie grote kakkerlakken die het leslokaal bevolkten haalden mij met enige regelmaat uit mijn concentratie. Toen mijn klaslokaal tijdelijk verplaatst werd, bleek dat ik voorheen nog van geluk kon spreken. Ik mocht nu doceren in het snijlokaal van de geneeskundefaculteit en de half gemummificeerde lijken lagen onder een doek. De studenten legden er hun boeken op en de gelichte schedels lagen zichtbaar richting mij. Nee, dit is echt geen broodje aap verhaal! Maar terug naar de RINO Groep….. naast mijn andere ervaringen kan ik de georganiseerdheid alleen maar bijzonder waarderen. Een heerlijke luxe.

Docent Mariëlle Gorissen in Japanse zomerkimono Mariëlle Gorissen is als klinisch neuropsycholoog werkzaam bij TELL Children & Families en als Adjunct Associate Professor verbonden aan Temple University Japan. Daarnaast doceert ze aan de opleiding tot gezondheidszorg­ psycholoog en klinisch neuropsycholoog bij de RINO Groep. Wilt u de volgende docentencolumn schrijven? Laat het ons weten via [email protected]

Ed Engbers, manager bedrijfsvoering

3

docent en passie

Lesgeven Monique Schirris is psychotherapeut/systeemthe­ rapeut. Zij is werkzaam bij het Regionaal Centrum voor Kinder en Jeugdpsychiatrie in Hilversum (GGz Centraal), opleider bij de Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie en docent systeem­ therapie aan de opleiding tot gezondheidszorg­ psycholoog. Lesgeven is haar passie. Hoe en waar bent u ooit begonnen met lesgeven? ‘In 2006 ben ik op uitnodiging van een collegagedragstherapeut die verbonden was aan de GZopleiding een blok systeemtherapie gaan geven. Vóór die periode was ik wel bekend met het overdragen van kennis als supervisor, gastdocent en workshopgever en natuurlijk ook als werkbegeleider binnen mijn ggz-instelling, maar het neerzetten van een gestructureerde cursus systeem­therapie kwam na dit verzoek goed op gang. Ik ervoer deze uitnodiging destijds als een spannende ontwikkeling die zeker paste binnen mijn ‘loopbaan’. Maar dat ik het docentschap zó leuk zou vinden, dat het inderdaad zou gaan voelen als een passie, was wel een verrassing voor me.’ Wat vindt u zo bijzonder aan lesgeven? ‘Het lesgeven beleef ik als een rijkdom vol met verwonderingen. Het gaat voor mij over ontmoe­ tingen met leergrage cursisten die bereid zijn in een groep samen te werken aan een veilig leerklimaat en die vervolgens de vrije mentale ruimte willen op zoeken om nieuwe kennis te vergaren en te delen. Het blok systeemtherapie bestaat voor mij uit 30 uur ‘spelen’ met bestaande en nieuwe kennis over dynamische interactieprocessen. Als een dirigent neem ik de partituur door met het orkest dat bestaat uit musici die graag een nieuw stuk willen opvoeren.’ Wat inspireert en motiveert u? ‘De verschillende leerstijlen van cursisten en ook hun eigen persoonlijke ontwikkeling, soms al als jonge ouder, maken een groep tot een uitdaging voor me. Iedere groep is uniek en nodigt me uit weg te blijven van statische concepten. De uitda­ ging ligt er in samen met een groep een leer­ klimaat te scheppen waarin iedere cursist zich laat horen en het plezier aan het ontwikkelen wordt beleefd. Een constructieve leerontwikkeling hangt naar mijn mening sterk af van de ruimte om te mogen vallen met steeds weer de uitnodiging om op te staan. Uiteindelijk zal de uitvoering van ieder muziekstuk aan het eind van de cursus zijn unieke klanken krijgen; het is echter mijn taak als dirigent om de gehele partituur door te werken.’ Had u al didactische kwaliteiten ‘in huis’ of hebt u zichzelf daar nog in geschoold? ‘Inmiddels ben ik 57 jaar en heb als psychotherapeut/systeemtherapeut diverse opleidingsroutes bewandeld en bestudeerd. Ik heb in collegezalen gezeten en als een consument effectief nieuwe kennis vergaart. Daarnaast bezocht ik opleidingen waar ik mijn kennis vooral opdeed door ervarend te leren. Deze diverse opleidingsstijlen zijn de basis voor mijn docentschap. Vanaf het eerste jaar

4

Voor docent Monique Schirris is lesgeven een passie als docent bij de GZ-opleiding heb ik gezocht naar een persoonlijke stijl waarin het overbrengen van theoretische kennis en inoefenen van systemische interventies steeds meer samenvallen.’ Is er nog iets wat u andere docenten van de RINO Groep wilt meegeven? ‘De alertheid voor het samenwerkingsgedrag van de cursisten en het stimuleren van een veilig leer­ klimaat als basis voor kennisoverdracht is een raad die ik collega-docenten graag meegeef. De evaluaties van cursisten zijn belangrijk. Bestudeer

ze goed en houdt ze als handige leidraad voor de volgende cursus. Inmiddels heb ik me aangewend bij afsluiting van iedere cursusdag tien minuten stil te staan bij wat er geleerd is, maar vooral de onderlinge samenwerking, ook met mij, te beschouwen. Het geeft houvast en creëert een verbondenheid die in de uitvoering van het muziekstuk te horen is.’ Heeft u ook een bijzondere passie? Gerelateerd aan uw docentschap, uw werk of juist iets heel anders? Laat het ons weten via [email protected]

P&O docenten

Ziek of anderszins verhinderd? Laat het ons tijdig weten Er kunnen zich allerlei onvoorziene omstandigheden voordoen, zoals ziekte, waardoor u als docent uw vastgelegde afspraken niet kunt na­ komen. Dergelijke situaties zijn nooit leuk. Zoals u begrijpt is het van belang dat u ons direct informeert. Daarbij maakt het geen verschil of u bij de RINO Groep in loondienst bent, vanuit uw werkgever gedetacheerd bent of als zelfstandige voor ons werkt. Geeft u s.v.p. de melding zo snel mogelijk door aan de afdeling P&O docenten via telefoonnummer 030 - 230 84 36 of aan de manager opleidingen of assistent manager. Na ontvangst van uw (ziek)melding zorgt de afdeling P&O docenten dat alle betrokken afdelingen en cursisten tijdig worden geïnformeerd. Uw melding is natuurlijk nodig om de voortgang van het werk te waarborgen. De RINO Groep moet

voor vervanging of annulering kunnen zorgdragen, afspraken moeten misschien worden afgezegd en plannen gewijzigd. Indien u langdurig niet beschikbaar bent, willen we voorkomen dat u vanuit onze organisatie benaderd wordt met de vraag om opleidingsactiviteiten te verzorgen. Wij gaan hier graag zorgvuldig mee om. Uiteraard is het ook van belang dat u ons laat weten als u weer hersteld dan wel beschikbaar bent. Ook dit kunt u doorgeven aan de afdeling P&O docenten. Bent u bij de RINO Groep in loondienst? In dat geval wordt bij ziekte het salaris van de reeds vastgelegde afspraken doorbetaald.

interview: In gesprek met een docent naar aanleiding van de actualiteit

Nieuwe richtlijn kan bijdragen aan vermindering van suïcides In Nederland plegen jaarlijks zo’n 1.500 mensen suïcide. Het vorige kabinet streefde naar een verminde­ ring van vijf procent per jaar, maar deze norm is niet gehaald. Sterker nog, het percentage is juist gestegen. Het huidige kabinet laat de streefnorm nu los. Waarom lukt het niet om het aantal suïcides terug te dringen? We legden deze vraag voor aan Bert van Luyn, hulpverlener, docent en auteur op het gebied van suïcidepreventie. ‘Dat het suïcidecijfer is gestegen lijkt van doen te hebben met de crisis. Het streven naar verminde­ ring van suïcide is goed, elke suïcide die je voorkómt is er een. Maar net zoals er mensen dood­gaan aan kanker, gaan er ook mensen dood aan een psychiatrische ziekte, of als levensomstandigheden ernstig verslechteren. Daar moet je niet defaitistisch maar realistisch in zijn. We hebben het bestaan van onszelf en van anderen maar heel matig onder controle. Suïcide zal er altijd zijn, zoals er ook altijd verkeersslachtoffers zullen zijn.’ Hebben richtlijnen en protocollen wel of geen zin? ‘Het is goed dat er richtlijnen zijn voor de preventie, opvang, behandeling en beoordeling van suïcidale mensen. Binnenkort verschijnt een Nederlandse multidisciplinaire richtlijn, en daar ben ik erg blij mee: heel veel kennis en ervaring is in dat document verzameld. Richtlijnen vormen de inhoudelijke ruggengraat van de zorg. De logistiek van de richtlijn, hóe je iets vervolgens regelt, wordt vastgelegd in protocollen. Daarvan zijn er in de ggz belachelijk veel. Het leidt vooral tot een enorme bureaucratisering. Veel protocollen worden gemaakt uit onzekerheid; dat vind ik een verkeerd antwoord op het probleem. Het goede antwoord zou zijn om mensen te trainen. Je hebt wel protocollen nodig, maar veel minimaler. ‘Richt­lijnen vind ik een ander verhaal. Als je richt­ lijnen implementeert door middel van trainings­ programma’s dan geef je het veel meer handen en voeten. Op die manier hebben hulpverleners er echt wat aan. Suïcidaliteit is een groot onderwerp, het is lastig. Het is ook echt een vak om daarvoor goede hulp te verlenen. Je merkt dat in de praktijk hulpverleners onzeker zijn en vaak ook niet goed weten hoe ze het gesprek moeten aangaan. Als

een nieuwsgierige, kritische journalist zonder een hoogdunkende houding moet je leren doorvragen over suïcidaliteit.’ Waarom werken protocollen volgens u averechts? ‘De roep om protocollen komt voort uit het feit dat de samenleving tegenwoordig niet meer accep­ teert dat er iets gebeurt. We regelen alles dood en houden elkaar gevangen door de enorme regeldrift. Het gaat ten koste van de inhoud van het vak. Bestuurders, directies, verzekeraars, ministe­ ries houden elkaar in de greep uit angst dat er wat gebeurt. De commercialisering in de ggz werkt dat in de hand, want suïcidecijfers zijn geen reclame voor een instelling. Door die druk dat er niks mag, wordt men toenemend bang. Er is geen patiënt beter geworden van een bange hulpverlener, die een protocol nodig heeft om vooral te weten waar zijn verantwoordelijkheden liggen. Ik vind dat dat haaks staat op wat je zou moeten doen in patiëntencontact. Je moet vooral met mensen in gesprek gaan, ook met mensen bij wie je aanvoelt dat ze afschermen hoe erg het met ze is. Ze ontkennen het naar jou als hulpverlener maar ook naar zichzelf. Het is dan lastig voor de hulpverlener om de ballon door te prikken. Dan denk je: als ik dat doe dan kan de suïcidaliteit er wel eens uitspatten. Mijn stelling is: prik de ballon maar liever door waar je bij zit dan dat die ontploft wanneer de patiënt alleen is. Maar als het je benauwd maakt, dan ga je eerder mee met de vermijding van de patiënt dan dat je het durft aan te kaarten. Het idee dat je het suïcidepercentage als kwaliteitscriterium zou kunnen zien, was een onzalige gedachte, want dat leidt tot vermijdingsgedrag. Die hele druk die er ligt vanuit de samenleving, die veroorzaakt dat mechanisme en dat gaat ten koste van de kwaliteit van de zorg. Natuurlijk moet je een aantal dingen in protocollen vastleggen, maar nu is het middel erger dan de kwaal aan het worden.’ Hoe draagt u persoonlijk bij aan een betere hulpverlening aan suïcidale patiënten? ‘Je moet je bij suïcidale mensen echt enorm inzetten, want het leed is groot. Tegelijkertijd vraagt het dat je je niet bedrukt voelt door de dreiging dat de ander ook echt dood kan gaan. Met alles wat ik doe hoop ik het beste te doen voor

Docent Bert van Luyn suïcidale patiënten. In mijn werk als hoofdbehandelaar bij Dimence, maar ook met het boek ‘Suïcidepreventie in de praktijk’ en de cursussen die ik geef. Daarmee wil ik laten zien wat je als hulpverlener wél kunt doen. Alles wat je daarin echt beter kan doen, doe ik graag.’ Klinisch psycholoog Bert van Luyn is als inhoude­lijk manager werkzaam bij Dimence, en hoofd­ behandelaar van een transmuraal programma voor mensen met een ernstige, langdurige psychiatrische stoornis. Zijn eigen caseload kent hoofdzakelijk ernstig suïcidale patiënten. Bij de RINO Groep geeft hij cursussen over persoonlijkheidsstoornissen en suïcide.

Goed lesmateriaal verhoogt de cursuskwaliteit Naast een deskundige docent is ook het lesmateriaal een belangrijk onderdeel van een goede, leerzame cursus. Zowel de kwaliteit van het materiaal als een tijdige ontvangst is voor cursisten belangrijk om zich goed te kunnen voorbereiden op de lessen. Graag vragen wij uw medewerking hierbij. Literatuur Levert u literatuur bij voorkeur digitaal bij ons aan of anders graag een goede kopie. Als dat niet mogelijk is, lever dan s.v.p. het originele materiaal

aan, zodat wij het origineel kunnen kopiëren. Dat komt de kwaliteit en leesbaarheid vaak ten goede. Handouts tijdens bijeenkomst Handouts en/of kopieën die tijdens de bijeen­ komsten uitgedeeld moeten worden, ontvangt de assistent manager graag drie werkdagen voor aanvang. Wij zorgen er dan voor dat de prints voor de start van de bijeenkomst klaarliggen in het lokaal. Bij incompany en maatwerkcursussen worden de kopieën nagestuurd.

Powerpoint presentaties Voor uw presentatie tijdens de les verzoeken wij u gebruik te maken van het RINO Groep powerpointsjabloon. Deze kunt u vinden op de docentenpagina www.rinogroep.nl/docenten

5

boeken

personalia

Boeken van docenten verschenen sinds de vorige RINO Report:

Liesbeth Beyaert heeft op 6 juni jl. afscheid genomen als hoofdopleider van de opleiding tot systeemtherapeut. Haar opvolger is Jan Baars.

• Klinische kinderneuropsychologie Hanna Swaab, Anke Bouma, Jos Hendriksen, Claudia König (redactie) ISBN 9789085062691 • Richtlijn terugvalpreventie anorexia nervosa Werken met een signaleringsplan ter preventie van terugval bij patiënten met anorexia nervosa Tamara Berends, Annemarie van Elburg en Berno van Meijel ISBN 9789023247296 • Psychofarmaca in de KJP Formularium voor de kinder- en jeugdpsychiatrische praktijk G.C. Dieleman, B. Dierckx en Marijke Hofstra ISBN 9789023247234 • Leven na een beroerte Jenny Palm ISBN 9789031386956 • Zo worden cliënten burgers Praktijkboek Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen Dirk den Hollander en Jean Pierre Wilken ISBN 9789088500619 • Hersenspinsels Waarom we dingen zien, horen en denken die er niet zijn André Aleman ISBN 9789045017266 • Handboek psychodynamiek Een verdiepende kijk op psychiatrie en psycho­ therapie Jos Dirkx, Marc Hebbrecht, Antoine Mooij, Rudi Vermote (redactie) ISBN 9789058981875 • Handboek schizofrenie Wiepke Cahn, Lydia Krabbendam, Inez MyinGermeys, Richard Bruggeman, Lieuwe de Haan (redactie) ISBN 9789058981790 • Handboek forensische geestelijke gezondheidszorg Herman Groen, Marijke Drost en Henk Nijman (redactie) ISBN 9789058981837

• Cultuur en psychodiagnostiek Professioneel werken met psychodiagnostische instrumenten Ria Borra, Rob van Dijk en Raymond Verboom (redactie) ISBN 9789031385799 • (Op)nieuw geleerd, oud gedaan Over het lerend vermogen van mensen met dementie Ruud Dirkse, Roy Kessels, Frans Hoogeveen en Irmgard van Dixhoorn ISBN 9789021549644 • Behandeling van psychopathie A mission impossible? Een behandelprogramma voor patiënten met een hoge mate van psychopathie in de Van der Hoeven Kliniek Uta Kröger, Daan van Beek, Pascalle van der Wolf, Evelyn Klein Haneveld, Hans van Geest, Rob Geraerts ISBN 9789079649136 • Handboek RET Henk Hermans ISBN 9789461052346 • Leerboek interpersoonlijke psychotherapie Marc Blom ISBN 9789031389681 • Monitor woonvormen dementie Tien factoren voor een succesvolle woonvoorziening voor mensen met dementie Jacomine de Lange, Bernadette Willemse, Dieneke Smit en Anne Margriet Pot (redactie) ISBN 9789052536729 • Slank, slanker, slankst Over anorexia nervosa en wat je er aan kunt doen Jaap Spaans ISBN 9789461052384 • Ligt het aan mij? Je gevoelsleven in eigen hand Henk Hermans ISBN 9789461052353 • Anorexia nervosa in de adolescentie Fop Verheij e.a. ISBN 9789023247418

• Handboek angststoornissen Ton van Balkom, Desiree Oosterbaan, Sako Visser, Irene van Vliet (redactie) ISBN 9789058981783

Wist u dat... - Op 11 november a.s. de jaarlijkse praktijk­ opleidersmiddag georganiseerd wordt voor praktijkopleiders die verbonden zijn aan de BIG-opleidingen? Diverse docenten zullen workshops verzorgen. - De planning van het programma 2012/2013 één maand vervroegd wordt, zodat we sneller nieuwe cursusdata op onze website kunnen zetten? U zult daarom iets eerder dan gebruikelijk om nieuwe lesdata gevraagd worden.

6

Hoofdopleider gezondheidszorgpsychologie regio Utrecht Paul Boelen is sinds mei 2011 profileringshoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit van Utrecht. Annemieke van Dijke, als hoofddocent, jaargroep­ opleider en praktijkopleider verbonden aan de GZ-opleiding, is op 10 juni jl. in Utrecht gepromoveerd op het proefschrift Dysfunctional affect regulation. Waarnemend hoofdopleider klinische neuropsycho­ logie Jos Egger is sinds september 2010 bijzonder hoogleraar in de neuropsychologie in deeltijd aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Op 17 juni jl. heeft hij zijn oratie uitgesproken: “Ziende blind? Naar een neuropsychologische benadering van de trade-off tussen diagnostiek en behandeling.” Liesbeth Eurelings-Bontekoe, hoofdopleider gezondheidszorg- en klinische psychologie regio Leiden/Rotterdam, is per 1 september 2011 benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen op het vakgebied ‘Beroepsopleidingen tot psycholoog in de individuele gezondheidszorg’. Peter Muris heeft per 1 juli jl. afscheid genomen als hoogleraar klinische psychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Vanuit die hoedanigheid was hij hoofdopleider gezondheidszorgpsychologie in de regio Rotterdam. Hij is nu als hoogleraar verbonden aan de capaciteitsgroep experimentele klinische psychologie van de Maastricht University. Zijn opvolger wordt binnenkort bekend. Met een microsymposium heeft docent systeemtherapie Monique Schirris op 17 mei jl. haar 25-jarig jubileum gevierd als psychotherapeut en systeemtherapeut bij het RCKJP, een maatschap tussen GGz Centraal en de Bascule. Elske Sigmond-de Bruin, waarnemend hoofdopleider gezondheidzorgpsychologie regio Leiden, gaat per 1 oktober a.s. met prepensioen. Haar taken worden overgenomen door Katrien van de Vijfeijken. Op 22 juli jl. is Arend Veeninga overleden. Hij was o.a. actief als docent binnen de BIG-opleidingen tot psychotherapeut en gezondheidszorgpsycholoog. Verder was hij bij de RINO Groep verbonden aan cursussen en maatwerkopdrachten op het gebied van supervisie en werkbegeleiding. Ook heeft hij samen met andere RINO Groep docenten een psychotherapie-opleiding in Bandung, Indonesië opgezet.

Colofon - Als u als zelfstandige met ons samenwerkt of op basis van detachering, kunt u uw facturen (of gescande declaratieformulieren, met handtekening) digitaal sturen naar [email protected]. De betalingen kunnen dan sneller verwerkt worden.  Ook bespaart u zichzelf portokosten. - De RINO Groep naast opleidingen en cursussen ook veel congressen en bijeen­ komsten organiseert? Een actueel overzicht vindt u op www.rinogroep.nl/congressen

Redactie: Afdeling Communicatie | RINO Groep Fotografie: Ramses Singeling en RINO Groep Opmaak: STUDIO/25/6, Delft

Bezoekadres St. Jacobsstraat 12-14 3511 BS Utrecht

Postadres Postbus 347 3500 AH Utrecht

T (030) 230 84 00 F (030) 230 84 99

E [email protected] I www.rinogroep.nl/docenten