Inspirerende Dag van de Professional

Nieuwsbrief voor docenten van de RINO Groep - Jaargang 5 - nummer 2 - september 2012

Inspirerende Dag van de Professional Als opening van het nieuwe opleidingsjaar vond op 30 augustus 2012 voor de tweede keer de Dag van de Professional plaats bij de RINO Groep. Ruim 75 belangstellenden kwamen naar deze middag voor een inspirerende presentatie van gastspreker professor dr. Evelien Tonkens en de uitreiking van de Award voor Professional van het Jaar. Professionele logica onder vuur Evelien Tonkens, bijzonder hoogleraar actief burgerschap bij de Universiteit van Amsterdam, schetste een aantal ontwikkelingen die tot marktwerking binnen de ggz hebben geleid. Daarbij onderscheidt zij drie vormen van logica. De eerste is de professionele logica: de professional wil elke cliënt zo goed mogelijk helpen, ongeacht hoeveel tijd en geld het kost. De bureaucratische logica vraagt zich veel meer af of de procedures wel kloppen, of hetgeen gedaan wordt wel is vastgesteld op papier. Hier komen de protocollen, de DBC’s en de HKZ-certificering uit voort. De derde logica is die van de vrije markt, waarin het gaat om vraagsturing, concurrentie en klanttevredenheid en financiële haalbaarheid. In de jaren 70 domineerde de professionele logica. Toen echter het gezag in algemene zin onder vuur kwam te liggen, moest ook de professional zich langzaam maar zeker verantwoorden. Dat kwam goed uit, want onderwijl waren de kosten van de gezondheidszorg flink aan het stijgen. Die verantwoordings-

plicht leidde tot de bureaucratische logica. De kosten bleven echter stijgen. De bureaucratische DBC-systematiek heeft niet bepaald geleid tot een beheersing van de kosten. Dat probleem zou vervolgens door de marktlogica opgelost worden. Echter, de markt verkoopt als er vraag is. En vraag was er! Het ‘U vraagt, wij draaien’ adagium was nu niet bepaald een probaat middel om de kosten te reduceren. En dat dit moet gebeuren, is inmiddels iedereen wel duidelijk.Tonkens pleitte in haar presentatie voor een democratisch professionalisme binnen de zorg, waarbij een hoofdrol is weggelegd voor de professionele logica van denken (dienstbaar aan de cliënt) en waarbij de bureaucratische logica van denken (dienstbaar

Professional van het Jaar 2012 Als afsluiting van de Dag van de Professional werd de RINO Groep Award voor Professional van het Jaar uitgereikt aan Marian Hansen, manager behandelzaken Ambulante zorg en Wonen bij Yulius GGZ divisie Autisme. De jury heeft in haar overweging meegenomen dat het opzetten van nieuwe zorgvormen in het veld van autisme pioniers­geest vereist. Bovendien maakt mede de enthousiaste, betrokken, open, humoristische en deskundige wijze waarop ze vele rollen binnen het veld van autisme vervult, Marian Hansen tot Professional van het Jaar 2012. Dit jaar waren zes professionals voorgedragen door collegae, hun leiding en patiënten. Allen betrokken professionals die met de voeten in de modder staan: actief in de praktijk en vooral in staat om het belang van deskundigheid in de zorg voor het voetlicht te brengen. De jury bestond uit voorzitter prof. dr. Maarten van Son (emeritus hoogleraar klinische psychologie Universiteit Utrecht en

Marian Hansen, Professional van het Jaar 2012 voormalig hoofdopleider gezondheidszorgen klinische psychologie), drs. Hans de Veen (voorzitter Raad van Bestuur Mondriaan Zorggroep, Limburg en voormalig voorzitter College Specialismen Gezondheidszorgpsycholoog) en drs. Resie Bessems (manager zorg werkzaam bij Yorneo Jeugdzorg Drenthe en in eigen praktijk).

aan procedures) en de marktlogica van denken (dienstbaar aan de vraag) te gast zijn. Beloften van marktwerking Met de nodige humor weerlegde Tonkens vervolgens de vier beloften van de marktwerking: klantvriendelijk, efficiënt en goedkoper, keuzevrijheid en kwaliteit. Hoezo keuzevrijheid? Niemand heeft als hobby om jaarlijks alle verzekeraars te gaan vergelijken om uit te zoeken welke de goedkoopste is. Hoezo kwaliteit wanneer de marktwerking ervoor zorgt dat alleen nog de lucratieve patiënt geselecteerd wordt? En natuurlijk zijn de Diagnostiek Behandel Combinaties handig tijdens onderhandelingen met de zorgverzekeraar, maar hoe realistisch is het om vooraf al een uitspraak te doen over hoe lang een behandeling gaat duren? Heimelijk verzet Als de beloften niet waargemaakt kunnen worden, waarom verzet de professional zich dan niet tegen de bureaucratie en marktwerking binnen de zorg? Om deze vraag te beantwoorden haalde Tonkens een aantal onderzoeken aan. Professionals hechten zich, mede door publieke belangstelling voor zaken als Savanah en het meisje van Nulde, aan registreren. Registeren biedt bescherming en veiligheid: ‘Als alles maar op papier staat, dan kan mij later niets kwalijk worden genomen.’ De normen over zorg veranderen mee; de professional internaliseert de markttaal. Is er dan helemaal geen verzet? Onderzoek toont aan dat er wel degelijk verzet is, hoewel heimelijk. Dit verzet vertaalt zich in het ‘licht sjoemelen’ met gegevens om zo de patiënt zo goed mogelijk te helpen. Er is angst dat bij openlijk verzet de professional ook deze vrijheid wordt ontnomen.

Lees verder op pagina 5 1

DOCENT EN PASSIE: Harry Gras

De afstand is nabij Mijn grote voorbeeld van passie was mijn vader. Mijn vader was paardenslager in een volksbuurt in Utrecht. Op vakantie wilde hij altijd slagerszaken bezoeken. Hij was altijd geïnteresseerd hoe andere slagers hun vak uitoefenden. Hij haalde hier zijn inspiratie uit. Ook mijn werk is mijn passie. Ik loop nu 16 jaar door de straten van Utrecht als bemoeizorger. Contact maken, verbinding zoeken, alles geven, alle krachten in je aanwenden om je klanten hun focus te laten veranderen. Speuren waar de power en de kracht van de cliënt zit. Geen overbodige aandacht over afstand en nabijheid. Geen gekunsteld gedoe. Echtheid, jezelf zijn. ‘Ben je thuis anders dan op je werk?’ wordt er vaak gevraagd. Nee natuurlijk niet. De gedrevenheid en liefde voor mijn vak, vind ik ook terug in de sport. Ik hou van hardlopen en fietsen. Het hardlopen is begonnen in mijn marinierstijd. De pijlers samenwerking, over je grens gaan (dan leer je tenminste tot hoever je kan gaan) en vooral het doel voor ogen houden. Ik heb nu zo’n twaalf marathons gelopen, het blijft altijd afzien. Ik geniet meer van de weg ernaar toe. De voorbereiding, praten met mijn maat hoe we het doel gaan bereiken. Tijdens het lopen, het leren zwijgzaam te zijn en te luisteren naar je

eigen cadans en ademhaling. Het mooie van zo’n wedstrijd is dat er geen verschil wordt gemaakt wie je bent of wat je bent. Je bent allemaal op je eigen manier met je eigen doel bezig. De moge­ lijkheid om te gaan oordelen komt niet in me op, want dat heeft geen enkele zin. Eigenlijk is het lopen voor mij een lang moment van reflectie. De pijlers uit mijn diensttijd, de context van het hardlopen, de ontmoeting met jezelf, de kunst van het zwijgen zijn jarenlange leerdoelen. Het leren van anderen, zoals mijn vader deed. Jezelf laten verrassen pas ik ook toe samen met mijn vriend Rokus Loopik. Lerende reizen organiseren we naar New York, Roemenië en naar Frankrijk. Eén doel: uit je comfortzone komen. Cliënten laten ervaren dat ze meer zijn dan hun ziekte. Net zoals bij het hardlopen, is het onbegrijpelijk waar je soms de kracht nog vandaan haalt. Een pijler die ik gebruik in mijn werk en waarbij ik hoop dat ik een steentje mag bijdragen in het welzijn van onze cliënten. Dat is liefde: liefde voor je vak, gezin, familie en de sport. HAKUNA MATATA

Harry Gras (50 jaar) • Teamleider forensisch ACT team Altrecht • Train de trainer in de oggz • Train de trainer motiverende gespreksvoering • Vaardigheidstrainer • Bemoeizorgexpert en trainer van ACT en oggz teams • Crisisinterventor • Docent Hogeschool Utrecht • Docent RINO Groep • Coach • Organisator cliëntreizen samen met Rokus Loopik

EEN KIJKJE IN DE KEUKEN VAN DE RINO GROEP:

Een dagje met ... Dagmar Ras, assistent manager BIG-opleidingen 8.30 uur De dag begint voor mij met een kop thee en het doornemen van mijn mailbox. Urgente e-mails handel ik direct af.

9.30 uur Ik breng de presentielijsten naar één van mijn GZ-groepen in het zalencentrum en verwelkom gelijk de nieuwe docent die hen vanochtend voor het eerst lesgeeft. Zijn vragen kan ik gelukkig allemaal direct beantwoorden. Als ik terugkom op mijn werkplek zie ik dat de docent voor de les van vanmiddag hand-outs heeft gemaild. Die print ik meteen uit om later vandaag klaar te leggen in het lokaal. 10.30 uur Overleg met alle assistent managers van de BIG-afdeling. Naast de mededelingen bespreken we vandaag het digitaliseren van literatuur, de overgang naar het digitaal uitnodigen van docenten en een efficiëntere manier om presentielijsten te maken. 12.00 uur Lunchtijd!

Dagmar Ras, assistent manager BIG-opleidingen

12.30 uur Na de lunch breng ik de presentielijsten en hand-

2

outs voor de middag en avondlessen naar het zalencentrum. Ook reserveer ik alvast de locatie voor een diplomering en ga ik aan de slag met het plannen van de curriculumcommissievergadering. Ik word onderbroken door enkele telefoontjes, dus dat duurt langer dan gehoopt. 14.00 uur Ik haal een kop thee en bekijk de literatuur die ik gistermiddag van een docent heb ontvangen voor het blok dat over 8 weken begint. Dat ziet er gelukkig netjes uit en is compleet. Ik maak er een setje van, dat de receptie zal kopiëren voor alle deelnemers. 15.00 uur De rest van de middag besteed ik aan het bijwerken van RINO-support. De laatste roosterwijzigingen moeten nog doorgevoerd worden en ik hang hier en daar het draaiboek aan het betreffende roosteritem. Tussendoor beantwoord ik nog wat e-mails van deelnemers met vragen over hun dossioma en dan zit de dag er alweer op.

INTERVIEW: In gesprek met Rokus Loopik

Inspiratiereizen met ‘ontdekkingsreiziger’, ‘dwarsdenker’ en ‘stigma buster’ Rokus Loopik Rokus Loopik liep ruim 20 jaar door de straten van Amsterdam en pleegde Bemoeizorg, ACT en Housing First. Nu organiseert hij Mental Health and Recovery Learning Experiences naar binnen- en buitenland voor professionals en cliënten en is trainer Bemoeizorg, ACT, Housing First en LEAP. Sinds kort zijn de RINO Groep en Rokus Loopik een samenwerking aangegaan voor de organisatie van deze inspiratiereizen. Hoe is het idee ontstaan? Toen ik afstudeerde als B-verpleegkundige in Endegeest, Oegstgeest, wilde ik eigenlijk maar één ding. Ik wilde naar Amsterdam. Ik zag die stad als het Mekka voor iemand als ik die een fascinatie had voor grote steden, gekte, verslaving en dakloosheid. Toen ik enige tijd in Amsterdam werkte, wilde ik alleen nog maar naar New York. Waarom New York? Ik zoek in mijn leven eigenlijk altijd naar de overtreffende trap. New York is dé stad voor iemand die van stadsgekte houdt. In het jaar 2002 organiseerde ik een studiereis voor vijf leden van het Rehabteam in Amsterdam. Tijdens die studiereis was ik een uur op bezoek bij Pathways to Housing. Het stal mijn hart: ik voelde dat daar iets bijzonders gebeurde. Ik heb er in 2004 drie maanden gewerkt en ik ben in Nederland presentaties over het Housing First model gaan geven. Met veel enthousiaste mensen heb ik het model naar Nederland gehaald. Anyway, ik ben nooit meer van New York genezen: het is de hoofdstad van de wereld. Zoveel verschillende culturen leven daar samen, in harmonie. En iedereen wil New Yorker zijn of worden. De stad heeft een sterke eigen identiteit en iedereen wil daar deel van uitmaken. Ik houd van het arbeidsethos van Amerikanen, hun servicegerichtheid, de hoffelijkheid, de wil om alles met jou te delen wat jij wilt weten (de roddel dat Amerikanen oppervlakkig zijn, is een mythe), de uitnodigende houding naar mensen van andere origine, het geloof in nieuwe mogelijkheden, de trots die gepaard gaat met het geloof dat je alles kunt bereiken, en zo kan ik nog wel even doorgaan. Terwijl ik dit zeg hoor ik mensen ‘ja, maar...’ zeggen. Als professionals of cliënten aan mijn reizen hebben deelgenomen, wordt er nooit meer in ‘ja, maar…’ en ‘proberen’ gedacht en gesproken. Je doet iets of je doe het niet. Die woorden hebben mensen uit hun vocabulaire geschrapt, mensen gaan in mogelijkheden denken. De mogelijkheid dat je als mens die ten prooi gevallen is aan een psychiatrische ziekte, kunt herstellen. Dat je ophoudt een etiket te zijn, een stigma. Dat je deel uitmaakt van de samenleving. Dat je kunt liefhebben, dat er van je gehouden wordt. Want ook dat is Amerika. Zij lopen jaren voor op de ontwikkeling van Consumer Run programma’s.

Wat maakt een reis geslaagd? Een reis is voor mij geslaagd als ik merk dat deelnemers bijvoorbeeld die transformatie al tijdens de reis hebben gemaakt en doorgaans is dat het geval. Bij sommige mensen gebeurt dat al voordat wij vertrekken, want de voorbereiding begint al drie maanden voor vertrek. Bij anderen komt het na de eerste werkbezoeken, bij weer anderen pas aan het einde van de week. Maar evengoed, het gebeurt altijd. Op 250 mensen was er niet één die ontevreden was over wat hij of zij meegemaakt had. Dat heeft ook te maken met het hele lerende concept dat ik in mijn reizen verweven heb. Elke reis is zo goed als je laatste reis. Ik verslap nooit en wil mensen een onvergetelijke ervaring geven. Ik hoop dat ze hun perceptie over cliënten en hun werk bijstellen. Ik hoop dat ze beter gaan luisteren naar cliënten en mensen gaan geven waar zij om vragen. Wat is het ideale reisgezelschap? Elk gezelschap is ideaal. Als mensen inschrijven op mijn reizen, dan geeft dat aan dat ze behoefte hebben aan verbreding van hun horizon, van hun kennis, van hun netwerk. Het mooiste compliment dat ik in januari van een deelnemer heb gekregen is de conclusie dat ik alles had waargemaakt dat ik voor, tijdens en na de reis beloofd had. Aankomen op Schiphol betekent niet dat de reis voor mij is afgelopen. Ik blijf contact houden met mensen, als ze daar prijs op stellen. Samen proberen we veranderingen teweeg te brengen. Wij hebben elkaar nodig. Deelnemers verzuchten soms maanden na terugkomst dat zij weer zijn opgeslokt door het systeem waarin zij werken. Dat ze de inspiratie, adrenaline en bevlogenheid die zij tijdens de reis hadden opgebouwd, zijn kwijtgeraakt. Ik coach mensen ook op de vaardigheid om dat vast te houden. De reis heeft meer dan eens impact op het privéleven van deelnemers. Het aannemen van een andere werkhouding brengt ook veranderingen op andere niveaus met zich mee. Je moet weg van huis en haard om echt te kunnen veranderen. Mensen zijn behoudend, ik ook. Reizen betekent al je angsten opzij zetten en de wereld met open vizier tegemoet treden. Wat zijn de grootste succeseffecten? Ik heb een student een half jaar geleden gevraagd een animatiefilm te maken over de resultaten die de meer dan twintig studiereizen hebben opgeleverd. Ik ben gaan schrijven en moest stoppen bij het getal 75. De student vroeg mij al te stoppen bij 35, want de film zou anders te lang worden. De reizen genereren resultaten op veel verschillende vlakken. Ik ben een samenwerking aangegaan met de RINO Groep, daardoor bereik ik meer mensen. In Nederland zijn op basis van de studiereizen in minstens vier steden Housing First Projecten gerealiseerd.

3

Rokus Loopik in New York Er zijn initiatieven tot het ontwikkelen van meer Cliëntgestuurde Projecten. De instelling Pameijer in Rotterdam heeft een onderwijsmodel uit New York (Howie the Harp, Harlem) naar Rotterdam gehaald. Dit jaar zijn zij begonnen met het opleiden van ervaringsdeskundigen volgens dat model. Volgend jaar, in 2013, organiseer ik met veel enthousiaste mensen een Consumer Conference in Nederland, waarbij wij veel Amerikaanse consumers naar Nederland gaan halen. Individueel gesproken kan ik stellen dat professionals positiever, resultaatgerichter en consumentgerichter gaan werken na terugkomst. De resultaten die ook zeer tot de verbeelding van mensen spreken zijn de resultaten die bereikt worden door de cliënten die deelnemen aan de reizen die Harry Gras (SPV-er, Altrecht) en ik elk jaar voor Altrecht, de Tussenvoorziening, de SBWU, het Steunpunt GGZ Utrecht en Kwintes, mogen organiseren. Alles wat die mensen in acht dagen meemaken, werkt in de hand dat ze het geloof in eigen kunnen (her)vinden. Ze komen terug met het gevoel dat ze bergen kunnen verzetten en zij doen het niet meer voor minder. Mensen vinden een woning, belangrijke banen, maken nieuwe vrienden, richten een stichting op, worden keynote speakers op congressen, volgen opleidingen (en ronden die met goed gevolg af), laten ‘vastgeroeste hulpverleners’ weer swingen (waardoor cliënten krijgen wat ze verdienen), laten directeuren huilen van ontroering en verbazing en bovenal, ze komen terug met het gevoel dat ze mens zijn en meetellen. Met het gevoel dat hun bestaan betekenis voor ons heeft. Dat ze hier zijn met een reden. What more can you wish for?

VAN HET MANAGEMENTTEAM: door Ed Engbers

De afdeling Algemene Zaken: eenheid in verscheidenheid In de vorige RINO Report heeft mijn collega Edith Frederiks, manager bij- en nascholing, geschreven over het CEDEO-klanttevredenheidsonderzoek, een onafhankelijk onderzoek naar de klanttevredenheid van opleidingsinstituten. Binnen de RINO Groep hechten ook de medewerkers van de afdeling Algemene Zaken grote waarde aan tevreden klanten, docenten en deelnemers. De resultaten van het klanttevredenheidsonderzoek zijn dan ook voor mijn afdeling mederichtinggevend voor de te ondernemen acties en te realiseren verbeterpunten. Wat doet de afdeling Algemene Zaken allemaal? Een volledige opsomming zou te lang zijn, dus geef ik u in vogelvlucht een overzicht te beginnen met P&O Docenten. José van der Stroom en Marianne Akkerman zorgen er onder andere voor dat u, als u in loondienst bent, elke maand uw salaris op tijd en correct betaald krijgt. Joke den Drijver en Jeannet Hamer verrichten deze en andere P&O werkzaamheden voor de overige medewerkers van de RINO Groep. Karin Rietveld en het receptieteam ontvangen u graag op een prettige en adequate wijze, zowel bij de balie als in de zalen. Na enkele uren inspanning tijdens een cursus vraagt het lichaam veelal ook weer energie. Met zijn kantine voorziet Erik Hubbeling daarin graag. Als het goed is zult u weinig merken van het ICT-team Gilda de Kiviet, Sonja van den Brink en Mirjam Broek, maar achter de schermen zorgen zij ervoor dat onze geautomatiseerde systemen goed (blijven) werken en up-to-date blijven. Daarbij hebben zij nadrukkelijk oog voor de verbinding met de werkprocessen: automatisering mag nooit het doel worden. Yvette Spaan en haar nieuwe collega’s Anne-marie Zegers en Inger Sluimer van het team Communicatie & Marketing zien het als een uitdaging u op de hoogte te houden via

RINO Report. Suzanne van Hattem en Carolien Hageman ondersteunen directeur Bas de Mol bij zijn werk door o.a. zijn agenda te beheren en vergaderingen voor te bereiden. Last but not least de afdeling Finance: Martin Simon en Sanne van Aller. In deze financieel en economisch moeilijke tijd is het van levensbelang het financiële huishoudboekje op orde te hebben en te houden. Geen ingewikkelde, hybride constructies, maar op een transparante, eenvoudige wijze de inkomsten en de uitgaven registreren en daarover aan de organisatie rapporteren. Verbeteringen en vernieuwingen De afgelopen tijd hebben we als afdeling Algemene Zaken diverse verbeterpunten gerealiseerd. Zo is geacteerd op een commentaar uit het CEDEO-onderzoek: ‘Er waren problemen met de betaling. Mijn werkgever betaalde mijn training, maar de RINO Groep wilde geen factuur aan hem sturen. Dus moest ik de hele cursus zelf voorschieten en achteraf declareren bij mijn werkgever. Dat vond ik slecht geregeld.’ Inmiddels kan bij inschrijving gekozen worden voor verzending van de factuur naar het bedrijf. Dit voorjaar hebben we onze eerste stappen gezet op het terrein van de social media. De afdeling Communicatie & Marketing heeft samen met de opleidingsmanagers een achttal themagerichte LinkedIn groepen opgezet. Op deze manier willen we graag met u en andere professionals in gesprek over de professionalisering van de hulpverlening en relevante ontwikkelingen. Heeft u zich al aangemeld voor één of meerdere groepen? Het komend najaar gaan weer diverse opleidingen tot gezondheidszorgpsycholoog van start. In het kader van verdere kwaliteitsverbetering en efficiënt werken krijgen twee groepen de literatuur digitaal

Ed Engbers, manager bedrijfsvoering

aangeboden. Daartoe faciliteren wij de deelnemers van deze opleidingsgroepen met een iPad. Dit is een pilot. Tenslotte wil ik de docenten die op factuurbasis met ons samenwerken op het volgende attenderen. Wij mogen het verschuldigde honorarium pas betalen als u ons een factuur of declaratie stuurt. Ik zie in onze administratie dat een aanzienlijk aantal docenten een achterstand heeft met factureren. U mag uw factuur ook digitaal toesturen via [email protected]. Samen met mijn medewerkers streef ik naar efficiënte, klantvriendelijke en docentvriendelijke werkprocessen. Ik hoor of lees graag uw suggesties, waarop wij onze werkprocessen kunnen verbeteren en vernieuwen. Dat mag via [email protected] maar ook via mijn collega’s waar u contact mee hebt.

Assistent managers BIG op excursie in het werkveld

Drukbezochte open dag

Enkele maanden geleden zijn de assistent managers van de afdeling BIG-opleidingen op excursie geweest naar een aantal instellingen van Altrecht. De assistent managers hebben presentaties gekregen op het gebied van dak- en thuislozen, forensische zorg, psychosomatische zorg en eetstoornissen. In het kort werd een beeld geschetst wat er op de verschillende afdelingen van de instellingen gebeurde. De presentaties werden afgesloten met een rondleiding over de diverse terreinen.

Zaterdag 9 juni jl. was er voor de eerste keer open dag bij de RINO Groep. Zo’n tachtig belangstellenden kwamen naar Utrecht voor het bijwonen van workshops en presentaties en voor persoonlijk studieadvies. De dag is goed ontvangen, zowel door de bezoekers als de aanwezige docenten en medewerkers van de RINO Groep.

Het was een zeer leerzame dag voor de assistent managers. Zij hebben een beter beeld gekregen van het werk in de ggz. Hiermee is nog duidelijker geworden waarvoor de RINO Groep professionals opleidt. Het viel op met hoeveel toewijding en passie er door de professionals over het werk werd gesproken. Weten hoe het er in de praktijk aan toegaat, echt zien waar het om gaat, draagt bij aan het enthousiasme van de werkzaamheden van de assistent managers. Het enthousiasme is overgeslagen op andere afdelingen van de RINO Groep. Er wordt nu gekeken of de assistent managers van de afdeling bij- en nascholing binnenkort ook op excursie kunnen.

4

Uit de ervaring van deze eerste open dag en de positieve evaluaties hebben we veel ideeën en inspiratie gekregen. Op zaterdag 24 november a.s. vindt de tweede open dag plaats. Deze zal vooral gericht zijn op het geven van (studie) advies. Binnenkort zullen we u informeren over de verdere invulling hiervan. Uiteraard bent u ook van harte welkom!

DOCENTENCOLUMN: door Helma Blankman

Vervolg pagina 1

Hoe moeilijk kan het zijn om een nieuwe Liberman module te vertalen en bewerken?

Vertrouwen Wat vraagt het pleidooi van Tonkens voor democratisering van het professionalisme van de samenleving? Het antwoord volgens Tonkers is vertrouwen. Het publieke huis moet geen glazen huis zijn, er moet geen volledige transparantie nagestreefd worden en zeker geen top 100 lijsten worden opgesteld. Er moet kwalitatief verantwoording naar patiënten afgedragen worden (spiegelgesprekken), er moet vertrouwd worden op intervisie, en vooral: geen incidentenpolitiek.

Je plukt toch gewoon de Amerikaanse versie uit de kast, zet er een vertaler op en klaar is Kees? Niets is minder waar. Even voor de niet ingewijde docenten: de Liberman modules zijn vaardigheidstrainingen voor cliënten met ernstige psychiatrische problematiek. Zij leren in deze trainingen praktische vaardigheden op gebieden als medicatie, symptoommanagement, omgaan met vrije tijd, werk, relaties en verslavingen. Voor elk van die gebieden zijn afzonderlijke modules uitgekomen die vertaald en bewerkt zijn vanuit het Engels (Amerika). Liberman is de hoogleraar die het programma ooit opzette in de VS. Het werd tijd voor een nieuwe module! Er lag nog een Amerikaanse module ‘The Community Re-entry Program’ die zeer geschikt leek om als re-integratie/reclasseringsmodule dienst te gaan doen. Het managementteam van de RINO Groep nam het besluit en ik als hoofdopleider Liberman mocht het gaan uitvoeren met ondersteuning van management en communicatie. We namen een vertaler in de arm en die ging aan de slag. Nu is een dergelijke module natuurlijk een en al vakjargon, dus de eerste versie kon de prullenmand in: er klopte weinig van. Want een ‘roleplay’ is geen toneelstukje maar een rollenspel en ‘positive reinforcement’ is geen positieve versterking, maar een positieve bekrachtiging of compliment. Om maar een paar kleinigheden te noemen. Na dit eerste struikelblok kwam het tweede. Natuurlijk formeren we een redactie met mensen die in de praktijk werken met de doelgroep en bekend zijn met onze eerdere modules. Maar daar ligt ook een groot gevaar, want deze praktijkmensen willen graag alles wat ze ooit ervaren hebben aan de doelgroep en de modules uitgelegd en benadrukt hebben in de tekst. Als je daar als voorzitter aan toegeeft, wordt de handleiding twee keer zo dik en onleesbaar en gaat de methodiek ten onder aan de details. Dus werd er streng opgetreden door de hoofdopleider annex voorzitter! Bij een vaardigheidstraining hoort ook een instructiefilm, waarin de vaardigheden die worden aangeleerd worden getoond en later bevraagd bij de groep deelnemers (de cliënten dus). Dat betekent dat binnen een krap budget ruim 50 korte scènes met acteurs en een complete filmcrew in één dag moesten worden opgenomen. Nu weet u waarschijnlijk dat acteurs zich graag inleven in hun rol en er iets moois en eigens van willen maken. En dat is precies wat ze binnen zo’n instructiefilm niét mogen. Ze moeten zich strak aan de tekst houden, geen afleidende gebaren of grapjes maken, de set is zo kaal als een cel, geen kleding dragen met afleidende logo’s etc., want

Helma Blankman, hoofdopleider Liberman onze doelgroep moet zich kunnen focussen op de boodschap en getoonde vaardigheden en die moeten er dus uitknallen. En niet de acteur. Deze inhoudelijke regie vergde ook de nodige diplomatie van de hoofdopleider: uitleggen hoe mensen met ernstige psychiatrische stoornissen leren en kijken, per scène bijsturen, complimenten geven als de acteurs schitterden door saaiheid en de scene stopzetten als ze creatief uit de bocht vlogen. Verrassend hoe goed de sfeer op de set bleef!

Prikkelende forumdiscussie Na de presentatie van Evelien Tonkens vond onder de bezielende leiding van dagvoorzitter Edith Frederiks (manager bij- en nascholing RINO Groep) een forumdiscussie plaats met Andrea van der Meer, bestuurder Altrecht, Marleen Rijkeboer, hoofdopleider klinisch psychologie, Evelien Tonkens en Bas de Mol, directeur van de RINO Groep. Van der Meer trapte af met de stelling dat professionals trotser moeten zijn op hun werk en de verplichting die dat mee zich mee brengt. Volgens De Mol doen professionals er ook goed aan zich druk te maken om de financiële aspecten van hun organisatie, een uitspraak die ondersteund werd door de toehoorders. De stelling dat psychologen een identiteitsprobleem hebben, voerde de boventoon. Rijkeboer haalde onderzoeksgegevens aan die aantonen dat de betrouwbaarheid van de klinische blik te wensen overlaat. Zij stelde dat het van belang is zorg te leveren die bewezen effectief is. Dat draagt volgens haar bij aan een duidelijke identiteit van de psycholoog. Hiertegen kwam Tonkens in het verweer door te stellen dat onderzoeksgemiddelden niets zeggen over het individu, waardoor de klinische blik in de behandelkamer juist van toegevoegde waarde is. Dit leidde tot een prikkelende discussie met het publiek. Na de uitreiking van de RINO Groep Award voor Professional van het Jaar werd deze geslaagde middag afgesloten met een borrel.

En dan is de film gemonteerd, de laatste bloopers zijn eruit gehaald, de tekst is kraakhelder Nederlands en het werkboek voor de deelnemers is samengesteld. Dan is er nog een reactieraad georganiseerd met de mensen die gaan beslissen over het inzetten van de module in de ggz en het forensische veld en dan de feestelijke lancering op het Libermann congres op 29 oktober a.s. We hopen op een heleboel hulpverleners die zich laten opleiden bij de RINO Groep om met de module te gaan werken. Dan worden ze een dagje getraind en gaan ze dit mooie werk uitzetten binnen de ggz door cliënten te helpen zelfstandiger te worden en goed voorbereid de samenleving weer in te gaan na een opname of detentie/maatregel. Makkelijk was het niet, maar zó de moeite waard!

Gastspreker Evelien Tonkens 5

BOEKEN Boeken van docenten verschenen sinds de vorige RINO Report: • Handboek chronische vermoeidheid Gijs Bleijenberg, Henriëtte van der Horst, Jos van der Meer, Hans Knoop (redactie). ISBN 9789058982124 • Zachte heelmeesters. Het failliet van de geitenwollensokken psychologie Jeffrey Wijnberg ISBN 9789055948819 • Piekeren over zelfdoding Ad Kerkhof en Bregje van Spijker ISBN 9789461056931

PERSONALIA • Over de rooie Jan Bernard ISBN 9789461056917 • Omgaan met hersenletsel, hulp bij een veranderd leven Jenny Palm ISBN 9789023249597 • Handboek Posttraumatische Stressstoornissen Dr. E. Vermetten, Dr. R.J. Klebber en Dr. Onno van der Hart ISBN 9789058981219 • Handboek Psychiatrie, religie en spritualiteit Drs. P.J. Verhagen en Dr. Harold van Megen (redactie) ISBN 9789058981943

• Het belaagde zelf. Structurele dissociatie en de behandeling van chronische traumatisering Onno van der Hart, Ellert Nijenhuis en Kathy Steele ISBN 9789461051231

• Imaginatie- en rescriptingtherapie van nachtmerries Annette van Schagen ISBN 9789031391561

• Handboek forensische verslavingszorg Eric Blaauw ISBN 9789031388509

• WRITEjunior, Protocol schrijftherapie voor getraumatiseerde kinderen en adolescenten Sacha Lucassen en Saskia van der Oord ISBN 9789088503504

• Leven met autisme Martine Delfos en Marijke Gottmer ISBN 9789031391820 • Van je nachtmerries af Annette van Schagen ISBN 9789031391448 • Klinische neuropsychologie Roy Kessels e.a. ISBN 9789461054449 • Emotionele ontregeling en stress - Therapeutenboek & Werkboek Colin van der Heiden ISBN 978 94 6105 067 0

• Kinderen, ouders en kinderopvang – Samen opvoeden in de driehoek Martine Delfos ISBN 9789088500367 • Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief Martine Delfos en Norbert Groot ISBN 9789088500466 • Complicated grief: Scientific foundations for health care professionals Margaret Stroebe, Henk Schut en Jan van den Bout ISBN 978415625050

Wist u dat...

Sinds een paar maanden werken twee van onze opleidingsmanagers bij belangrijke samenwerkingspartners van de RINO Groep. Maurice Heck werkt nu bij GGZ Nederland en heeft onder andere de BIG opleidingen in zijn portefeuille. Het is voor ons werk een goede zaak dat GGZ Nederland haar kennis van de BIG-wereld op deze wijze uitbreidt. Voor de RINO Groep is het vertrek van Maurice op zichzelf beschouwd een kostbaar verlies maar op de lange termijn zal de gehele BIG wereld er baat bij hebben. Eenzelfde opvatting hebben we over het vertrek van Helen Michielsen naar het CONO bureau. Daar werkt zij als projectleider opleidingsregister en toewijzingsprotocol. Nu al plukken we er de vruchten van. Kennis op detailniveau is noodzakelijk voor het adequaat sturen van de processen rondom deze dossiers. Het toewijzingsvoorstel ziet er beter uit: minder bezwaren, op tijd afgerond, een betere verdeling van de beschikbare middelen. Dat deze detailkennis noodzakelijk was voor het CONO bureau heeft de directeur, Juul Reinking, goed gezien. Helaas vertrekt Juul bij het CONO bureau. Dat is een aderlating voor ons. Zonder terughoudendheid kan gesteld worden dat zij het geweldig gedaan heeft. Met de juiste combinatie van vasthoudendheid en flexibiliteit heeft ze veel processen op gang gebracht. Helaas voor ons heeft zij besloten dat haar toekomst elders ligt. Tilburg University heeft dr. Hendrik Roozen met ingang van 1 augustus 2012 benoemd tot bijzonder hoogleraar Verslaving.

AGENDA CONGRESSEN EN BIJEENKOMSTEN RINO GROEP 24 sept Congres Werk in uitvoering: de kracht van herstelwerkzaamheden (C1213) 29 okt

Congres De kracht van Liberman: vaardigheidstraining die werkt (C1110)

13 dec

Masterclass Salman Akhtar (C1218)

14 dec

Congres Ouderen in beeld (C1217)

17 dec

Congres Spel werkt! De rol van spel binnen evidence based programma’s (C1219)

21 jan

Congres Lange leve bemoeizorg (C1301)

Colofon

• Al meer dan 500 leden zich hebben aangesloten bij onze LinkedIn groepen? Sluit u ook aan! Kijk op www.rinogroep.nl/linkedin

Redactie: Afdeling Communicatie & Marketing, RINO Groep Fotografie: Ramses Singeling en RINO Groep Opmaak: STUDIO/25/6, Delft

• De jaarlijkse praktijkopleidersmiddag voor praktijkopleiders van de BIG-opleidingen dit jaar plaatsvindt op donderdag 15 november a.s. van 13.00 - 16.30 uur bij de RINO Groep in Utrecht? Net als voorgaande jaren zullen er weer diverse workshops worden gegeven. • Staat u op onze website nog zonder foto? Meldt u zich de eerstvolgende keer dat u lesgeeft bij Mirjam Broek (via receptie of [email protected]). Zij zet u graag op de foto.

6

Bezoekadres St. Jacobsstraat 12-14 3511 BS Utrecht

Postadres Postbus 347 3500 AH Utrecht

T (030) 230 84 00 F (030) 230 84 99

E [email protected] I www.rinogroep.nl/docenten