Studium Generale GRC Ter gelegenheid van het tweede lustrum van het Gerrit Rietveldcollege Woensdag 1 juni 2016
Beste leerlingen, collega’s en genodigden,
Zoals inmiddels wel bekend, start woensdag 1 juni a.s. ons tweede lustrum; wij hebben dan de eerste tien jaar Gerrit Rietveld College er op zitten. Het waren tien bewogen jaren waarin veel is gebeurd. Sinds ruim anderhalf jaar mogen wij van deze prachtige nieuwbouw gebruik maken en kijken vol verwachting en goede moed naar de toekomst. Wij kunnen rustig stellen dat wij hier op school fantastische leerlingen hebben en dat de onderlinge contacten en samenwerking in dit gemixte gezelschap prima op orde zijn. Jullie oog is natuurlijk direct gevallen op de voorpagina van dit boekje. We zien hier de naamgever van onze school, Gerrit Rietveld, die een fles champagne heeft geopend ter ere van het tienjarige bestaan van onze school. Het is dus ons tweede lustrum dat als titel heeft meegekregen: Het Gerrit Rietveld College heeft smaak Smaak is het thema van ons lustrum. Dit thema komt in verschillende workshops en colleges terug.
Woensdag 1 juni starten wij voor de tweede keer met de Studium Generale. Wat is dat precies? Studium Generale - algemene studie Een begrip uit de academische wereld. Van oudsher werden op universiteiten colleges gegeven, die een plaats vulden buiten het curriculum; het vastgestelde leerprogramma. Deze colleges hielden weliswaar verband met de vakken, maar dienden een ander doel: algemene ontwikkeling, interesse opwekken en kennisverbreding. Hoe zit deze dag er uit? De dag is opgesplitst in twee delen: een serie workshops van 11.00 uur tot 12.00 uur en een van 13.00 tot 14.00 uur. Tijdens deze workshops kan het zijn dat er een hoorcollege gegeven wordt maar het kan ook zijn dat je na een introductie uitgenodigd wordt om actief bezig te gaan met het onderwerp. Afsluitend worden om 14.30 uur alle leerlingen uitgenodigd voor een lezing door de eerste Utrechtse stadsdichter Ingmar Heytze met als thema poëzie en smaak. Hij was o.a. de eerste "huisfilosoof" van het Utrechtse Centraal Museum en schrijft wekelijks een column in de Utrechtse editie van het Algemeen Dagblad. Ook in het Diakonessenhuis sieren diverse gedichten van hem de muren.
Rondom opening, de lunchpauze,de workshops (in afwachting van de eindlezing) en de avondlezingen zal er een muzikaal intermezzo plaatsvinden met Myrre van Dijk, piano, Fenne Mobach en Emma van Kampen zang, Bram Oomen gitaar en Fenne Frank op drums. Al met al denken wij dat de colleges van de Studium Generale de leerlingen op weg helpen bij een vervolgopleiding en beroepskeuze en tevens een stukje van de kennis zullen verbreden.
Dus kortom: Het dagprogramma ziet er voor de leerlingen als volgt uit: 10.30 uur
opening door de rector
11.00 - 12.00 uur 1e ronde workshops 12.00 - 13.00 uur lunchpauze 13.00 - 14.00 uur 2e ronde workshops 14.30 -15.30 uur lezing Ingmar Heytze
En voor collega’s, ouders, buurtgenoten en andere genodigden: 19.30 – 20.30 uur lezing Dr. Jacobs 21.00 – 22.00 uur Dr. Eussen (zie beschrijving hieronder!)
Na het dagprogramma volgt ook nog een avondprogramma voor collega’s, ouders en andere genodigden waarbij om 19.30 uur de heer Dr. Jacobs, directeur van het Centraal Museum in Utrecht een lezing geeft over Gerrit Rietveld en smaak en vervolgens Dr. A.Eussen, econoom en filosoof een lezing geeft over ‘the second machine’; de invloed van de sociale media etc. op de economie. Wij wensen alle leerlingen en andere genodigden een leuke en inspirerende dag toe!
Namens alle docenten van lustrumcommissie,
Bart Essink Frank Blom Guus Geertman Ruben van Roekel
Workshops: (kleine wijzigingen in het aanbod zijn nog mogelijk!)
1
Mevr. S. Geerdink
Mensenhandel in Nederland Vakgebied: Criminologie Gastspreker: Suzanne Kragten-Heerdink Bedrijf/Organisatie: Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen De organisatie waar ik voor werk heeft o.a. als taak om onderzoek te doen naar mensenhandel in Nederland. We zoeken uit waar en hoe vaak mensenhandel voorkomt. We kijken naar wie de daders zijn en wat hun werkwijze is. Ook besteden we aandacht aan de slachtoffers en hoe ze het beste geholpen kunnen worden. Hiervoor hebben we veel contact met andere landen, politie, justitie, hulpverlening, gemeentes etc. Uiteindelijk geven we advies aan de regering over hoe mensenhandel effectiever bestreden kan worden. In mijn presentatie zal ik vertellen wat mensenhandel precies is en wat het verschil is met bijvoorbeeld mensensmokkel. Maar voordat ik dat doe, gaan we samen kijken naar waar jullie aan denken bij mensenhandel in Nederland. Wat is het stereotiepe beeld dat in onze samenleving bestaat? Tijdens de presentatie leren jullie of dit beeld ook klopt met de werkelijkheid. We zullen met elkaar verschillende situaties verkennen en oordelen wanneer wel en wanneer geen sprake is van mensenhandel. Ik zal jullie alvast één hint geven: ‘loverboys’ zijn eigenlijk gewoon mensenhandelaren.
2
Dhr. Dr. Eussen Futuroloog De invloed van de sociale media op de economie (the Second Machine) Na het feodale tijdperk en het industriële tijdperk zijn we aanbeland in het tijdperk van de exponentiële technologische groei. De weerslag daarvan zien we onder andere in onze iPhones en de opkomst van Social Media. Wat betekent dat voor de welvaart die we kunnen creëren wereldwijd ?
3
Dr. L. Verhoef
Natuurkunde TU-Delft
Waterstofauto
Vakgebied: Duurzaamheid en Innovatie Leendert Verhoef is verbonden aan de Technische Universiteit Delft als innovatie programma ontwikkelaar op het gebied van duurzaamheid. In Utrecht is hij mede-eigenaar van adviesbureau New-Energy-Works. Hij heeft
zonnecelfabrieken gebouwd, in ontwikkelingslanden gewerkt, overheden en bedrijven geadviseerd, en veel creativiteitssessies geleid. ‘Iedereen kan brainstormen en duurzaamheid is leuk’. In deze sessie zal ik een paar voorbeelden van innovatief denken en handelen laten zien, die tot volledige doorbraak van bestaande patronen hebben geleid. Auto’s op waterstof: wat kun je nog meer mee? 3D printen: waarom zou je dat doen? Kun je oude mijnen gebruiken om huizen mee te verwarmen? Hebben we wel elektriciteit nodig voor de verlichting van ons huis? Al deze voorbeelden hebben twee elementen gemeen: 1) ze gaan over duurzaamheid en 2) ze doorbreken bestaande patronen. En dat gaan we met elkaar in deze workshop oefenen. Want: iedereen kan brainstormen, en duurzaamheid is leuk. We nemen een aantal brainstormtechnieken door. En oefenen daarmee eerst met enkele voorbeelden. Bijv: Wat als je je huiswerk niet hebt gemaakt? Hoe lossen we het fileprobleem in Nederland op? En tenslotte, pakken we een bestaand probleem uit de praktijk aan. Ik ben benieuwd!
4
Prof. Dr. L. Sterck
5 Dhr. W. van der Veen
Gedragsbioloog apenleer Universiteit Utrecht Leraren vinden hun leerlingen soms misschien apenkoppen, maar wat gebeurt er als er echt apen in de klas zouden zitten? Kunnen dieren wel leren, of wordt hun gedrag gestuurd door instinct? Liesbeth Sterck die gespecialiseerd is in diergedrag, vertelt over leren bij dieren en of leren bij mensen bijzonder is.
Kunstmatige intelligentie Winfried is vooral bezig waar content, techniek en marketing elkaar niet alleen raken - maar ook versterken. Mobieltje wordt tv, tv gaat online en bellen met je laptop. Winnende organisaties verdienen niet aan de klant, maar voor de klant. De beste concepten doen iets nieuws, maar hebben de basis op orde. Winfried heeft al van alles gedaan: kennistechnoloog, organisatie-advies, project management, online uitgever en nu al jaren zelfstandige en managing partner van 2punt0. Winfried gaat vertellen over: kunstmatige intelligentie Het is moeilijk te definiëren wat 'intelligentie' precies is. Het is derhalve ook moeilijk te definiëren wat artificiële intelligentie precies is. Dingen die aanvankelijk als zeer intelligent werden beschouwd, zoals het winnen van een partij schaak van de wereldkampioen schaken, blijken opeens toch niet zo intelligent te zijn als het doel eenmaal is bereikt Soms wordt wel eens half-
schertsend gezegd 'Kunstmatige intelligentie is wat we de computer nog niet kunnen laten doen'.
6
Dhr. L. de Bruijn
7
Dhr. Mr. J. de Jong
Docent Biologie In dít gastcollege word je uitgenodigd om samen met L. de Bruyn vogels te gaan kijken in het Noorderpark.
Rechter (buiten dienst) Het hoorcollege zal gaan over de deelgebieden van het recht, de rol van de advocaat, de officier van justitie en de rechter. Kort zal besproken worden hoe je advocaat, officier van justitie of rechter kunt worden. Ook zal aandacht besteed worden aan de procedure bij de rechtbank en het tot stand komen van een beslissing van de rechter en wat daarna c.q. kan gebeuren met die beslissing. De workshop gaat over groepsaansprakelijkheid. Dit staat in de wet, maar weinig mensen weten er van. In het uitgaansleven wordt, na het toebrengen van letsel of schade wel eens de gehele groep aansprakelijk gesteld voor de schade. De maakt natuurlijk veel los in de rest van de groep. In de workshop gaan we kijken hoe je daar mee om moet gaan.
8
Dhr. Mr. G. Essink
Rechter ZAAK VAN PSYCHIATRISCH PATIENT Mevrouw Jansen is acht maanden geleden opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Zij was toen ernstig verwaarloosd en vervuild. Ze had een gebroken neus, leverschade, ontregelde diabetes (suikerziekte) en neurologische (hersen) afwijkingen. Er was sprake van ernstige alcoholafhankelijkheid. Ze bleek na onderzoek ook cognitieve problemen te hebben. (Ze kan informatie niet goed verwerken). Inmiddels is de lichamelijke schade hersteld en ze drinkt geen alcohol meer. Ze verblijft nog wel in het ziekenhuis. De psychiater is echter van oordeel dat er nog steeds sprake is van een cognitieve stoornis en van een stoornis door gebruik van middelen, in dit geval alcohol. Hij denkt dat als mevrouw weer thuis gaat wonen de kans aanwezig is dat zij het contact met haar behandelaren verbreekt en weer gaat drinken. En dan kan het snel bergafwaarts met haar gaan. Het gevaar bestaat dan zij zichzelf weer ernstig verwaarloost en maatschappelijk teloor gaat. Zij kan overlijden door een val of een diabetisch coma. Er kan schade ontstaan aan haar lever, hersens of zenuwstelsel. De psychiater denkt daarom dat het goed is dat mevrouw alleen weer thuis mag gaan wonen als zij zich aan een aantal voorwaarden houdt. Die voorwaarden zijn:
1. Ze drinkt geen alcohol en heeft ook geen alcohol in huis. 2. Ze werkt mee aan blaascontroles. 3. Ze laat de hulpverlening bij haar thuis toe. Als de komende zes maanden blijkt dat ze zich niet aan de voorwaarden houdt, dan wordt ze meteen weer verplicht in het psychiatrisch ziekenhuis opgenomen. Hij wil daarom dat de rechter een zogenaamde voorwaardelijke machtiging verleent tot opname van mevrouw Jansen voor de duur van zes maanden. Gaat de rechter die voorwaardelijke machtiging afgeven of niet? Rollen om te spelen: o Mevrouw Jansen o Advocaat van mevrouw Jansen o Psychiater o Echtgenoot van mevrouw Jansen o Rechter o Griffier Juridische informatie: Om een voorwaardelijke machtiging te kunnen afgeven moet een psychiater de patiënt hebben onderzocht en uit zijn onderzoek moet blijken dat er bij de patiënt sprake is van: o een stoornis van de geestvermogens, o die stoornis maakt dat de patiënt gevaar veroorzaakt (voor anderen of voor zichzelf). Verder moet blijken dat redelijkerwijs verwacht kan worden dat de patiënt zich aan de voorwaarden zal houden. (Is dat niet het geval dan kan eventueel in een andere rechtszaak verzocht worden aan de rechter om een machtiging om de patiënt gedwongen opgenomen te houden of er wordt niets verzocht en ze gaat gewoon weer naar huis). Rolmogelijkheden Mevrouw Jansen: 1. Ik ben het eens met de voorwaarden, want ik heb de controle nodig om te zorgen dat het niet weer mis gaat. 2. Ik ben het eens met de voorwaarden, want dan mag ik naar huis.
3. Ik ben het er niet mee eens, want ik kan mijn alcoholgebruik heel goed zelf in de hand houden. 4. Ik ben het er niet mee eens, want het gaat niemand iets aan wat ik met mijn leven doe. Advocaat van mevrouw Jansen: 1. Mevrouw is akkoord met de voorwaarden, ik voer daarom geen verweer. 2. Het gevaar dat het misgaat is niet ernstig genoeg. De voorwaarden zijn een te grote inbreuk op haar privé leven. Mevrouw heeft recht op zelfbeschikking. Wordt er dan na zes maanden een nieuwe machtiging gevraagd en moet dat dan zo doorgaan voor de rest van haar leven? Echtgenoot van mevrouw Jansen: 1. Ik ben het eens met mijn vrouw. 2. Ik ben blij als ze weer thuis komt wonen, maar ik vind het wel belangrijk dat ze contact houdt met de hulpverlening.
9
Dhr. Mr.P. Seghers
Advocaat De ene leerling pikt de GSM af van een andere leerling en rent weg. De eigenaar van de /GSM rent door de school achter de dief aan, en loopt daarbij zo hard tegen de deur aan, dat hij behoorlijk gewond raakt en schade lijdt. Wie is er aansprakelijk voor de schade?
10
Dhr.Mr.J. Hoetink
Advocaat Gastcollege: Hoe wordt je advocaat? Wat doet een advocaat? Is het leuk om als advocaat te werken? Wat voor verschillende soorten advocaten zijn er? Waar loop je tegenaan als advocaat? Deze vragen komen aan bod in het gastcollege. Ook zullen we een oefening (een advocaat noemt dat: casus) doen om te kijken wat je als advocaat op je bord kan krijgen en hoe dat op te lossen.
11
12
Dhr. N. van Vliet
Bestaat goede smaak? Valt er over smaak te twisten? Nico van Vliet geeft het antwoord: eerst in een college over smaak waarbij Nico het een en ander laat zien en vervolgens worden we in een praktische opdracht betreffende smaak aan het werk gezet.
Meubelontwerper
Dhr. M. Derksen
Gerrit Rietveld heeft het vak geleerd van zijn vader, een meubelmaker uit de wijk Wittevrouwen in Utrecht. Zijn afschuw voor de zware en traditionele meubels die hier werden geproduceerd was groot. Deze afschuw is de basis voor zijn functionele en minimalistische stijl. Dit college gaat over het in elkaar zetten van de Rietveldstoel, een handig, simpel en functioneel ontwerp. De kracht van het ontwerp zit hem in de eenvoud. Het ontwerp was bedoeld om een machinale productie mogelijk te maken, wat een positief effect had op productietijd en prijs. Of de stoel nu mooi is of niet, daarover verschillen de meningen. Dit ontwerp paste in het tijdsbeeld om ontwerpen eenvoudiger te maken voor opdrachtgever en uitvoerder. Door sommigen werd dit ontwerp, samen met de stijl, gezien als compleet nieuw. Anderen beweren dat Rietvelds werk te vergelijken is met eerder ontwerpen van anderen. En dat is ook het mooist. Juist door andere ontwerpen te zien kun je je eigen inzichten en ideeën een nieuwe impuls geven om zo tot een eigen uniek ontwerp te komen.
13
Dhr. E. Mans
Organisator van festivals TivoliVredenburg, een bijzonder gebouw in Utrecht. Uniek zelfs in de wereld. 5 prachtige zalen voor live muziek, een festivalgebouw voor 7000 mensen. 800.000 bezoekers per jaar. Het unieke van TivoliVredenburg is dat je onder één dak (tegelijkertijd) naar alle soorten muziek kan luisteren. Klassiek, pop, dance, jazz, kamermuziek en nog veel meer. En ook nog wat kan eten en drinken. Wat is er nodig om dit te organiseren? Wat zijn de problemen waar we in dit gebouw tegenaan lopen?
Adjunct-directeur Nos journaal
14 Mevr. A. Oosten
Wat komt er allemaal bij kijken bij de totstandkoming van het NOS-journaal?
15
Dhr. Prof. Dr. Rath
Professor natuurkunde universiteit van Utrecht De heer Rath gaat eerst een hoorcollege geven. Centraal in zijn betoog staat de zonnecellentechnologie. Daarna krijgt de leerling een onderzoeksopdracht. De heer Rath wordt bijgestaan door een technicus voor demonstratie en onderzoeksproef.
16
Dhr. S. Hamburger
Sjoerd Hamburger is Olympisch roeier. Hij is als roeier naar de Spelen in Peking en London geweest. Hij is sinds 2013 met sportpensioen en tegenwoordig, naast consultant, actief betrokken als nationaal en internationaal sportbestuurder.
Sport voor iedereen. Naast enkele verhalen over roeien tussen de krokodillen in Afrika of een rondje verdwalen in Peking een jaar voor de Spelen wil hij het vooral hebben over The Boatrace en de Olympische Spelen. The Boatrace is de grootste roeiwedstrijd ter wereld. Het is de strijd tussen de universiteiten van Oxford en Cambridge en als student aan de universiteit van Oxford heb ik 2 keer meegedaan aan de Boatrace. Buiten de tradities, spanning, sensatie en zinkende boten speelt er een belangrijke kwestie. Namelijk, moeten vrouwen ook mee doen? Het is sinds 1829 een mannen wedstrijd en een van de langslopende sporttradities van de UK. De vrouwlijke roeisters hebben een eigen wedstrijd op de Thames en de vraag is of ze niet op het zelfde evenement als de mannen moeten roeien. Moeten ze persé op het zelfde water? Op het zelfde tijdstip? Of kunnen we beide een andere wedstrijd Varen? Wat betekent gelijkheid hier eigenlijk en levert het voor iemand wat op? In mijn tweede jaar in Oxford was ik President en werd van mij verwacht dat ik hier richting zou geven aan deze discussie. De discussie is in Engeland wellicht anders dan in Nederland en de kwestie liep steeds hoger op. Voor het eerst sinds 1829 was er een niet Engelse President, die ook nog over zulke grote tradities moest beslissen. Ik neem jullie mee in het verhaal, maar ben ook benieuwd hoe jullie hier naar zouden kijken. Naast de vrouwen die wel/niet mee doen aan de boatrace is er op dit moment een vergelijkbare discussie wordt gevoerd binnen het IOC. Hoe gaan we om met gelijkheid op de Spelen. Mannen en vrouwen moeten gelijke kansen krijgen, simpel. Maar wat betekent dat eigenlijk? Wordt ritmische gymnastiek en synchroon zwemmen (alleen vrouwen) verwijderd van de Spelen? Of moeten we juist mannen het ook laten doen? Gaan we traditionele mannen sporten beperken/afschaffen en vrouwen toevoegen of is er een andere oplossing. Gelijkheid lijkt soms een simpele idee, maar er blijken altijd veel meer haken en ogen aan te zitten. Kortom. Hoe doe je recht aan gelijkheid. Casus: Gelijkheid, wie heeft er gelijk? We gaan in groepen discussieren over gelijkheid in de Sport. Verschillende groepen verdiepen zich in verschillende standpunten. En dan proberen we samen tot een oplossing te komen, of niet.
17
Prof. W. Smulders
Professor Nederlandse Letterkunde In treinen en bussen, huiskamers en restaurants: overal zit iedereen te sms'en, app'en of facebook'en. Zoveel mogelijk van je leven vastleggen en dat met zoveel mogelijk anderen delen lijkt tegenwoordig het doel van veel mensen te zijn. Wat zit er achter die drang om zo intensief en breed mogelijk te communiceren? Berust die op een ideaal dat echt van deze tijd is? Of is zij zo oud als de wereld? En als het een ideaal is, is het eigenlijk wel haalbaar of jaagt men gewoon een illusie na? Is zo veel mogelijk van je leven vastleggen en dat met zoveel mogelijk anderen delen niet het ideaal van elke schrijver? Of wil de schrijver van literatuur nu juist iets anders?
Op deze vragen zal Wilbert Smulders ingaan, onder andere aan de hand van een korte literaire tekst van Willem Frederik Hermans.
18
Dhr. S. Habets
Docent schei- en natuurkunde Koken is net een scheikundig proefje. Je gooit wat dingen bij elkaar, verhit het geheel en voilà: een chemische reactie. Het verschil is dat je bij scheikunde het resultaat normaal niet mag opeten. Wat nu, als dat wél zou mogen? Wat als we scheikundige technieken en kennis toepassen om ons eten te koken? Het zogenaamde ‘moleculair koken’ is tegenwoordig erg populair onder professionele koks. Tijdens deze workshop maak je kennis met een paar eenvoudige receptjes én de scheikundige theorie erachter.
