Studienamiddag “Nieuws over de zon”
Gent, 13 okt. 2011 Antwerpen, 18 okt. 2011 Hasselt, 19 okt. 2011 Brussel, 26 okt. 2011 Leuven, 27 okt. 2011
Studienamiddag Gent, 13 okt. 2011 Antwerpen, 18 okt. 2011 Hasselt, 19 okt. 2011 Brussel, 26 okt. 2011 Leuven, 27 okt. 2011
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag
oktober 2011
studienamiddag "Nieuws over de zon"
1
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
2
1
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Voorstelling VEI VEI = Vlaams Elektro Innovatiecentrum vzw Technisch kenniscentrum van en voor de elektroinstallatiebedrijven
Initiatiefnemers: federaties Financiering: Door elektro-sector via het Fonds voor Bestaanszekerheid en Tecnolec vzw
© VEI
Vlaamse subsidies Prestaties op projectbasis 3
studienamiddag "Nieuws over de zon"
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Voorstelling VEI VEI vzw = Vlaams Elektro innovatiecentrum (°1996) Kenniscentrum van en voor de elektro-installatiesector Ondersteuning van Tecnolec vzw/asbl (°2002) Nationale sector-organisatie uit het FBZ/FSE Ondersteuning en coördinatie technologische dienst- en adviesverlening Tecnolec NL = VEI
Tecnolec FR = Technifutur
© VEI
Evolutie naar één nationale organisatie: Tecnolec studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
4
2
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Hoofdactiviteiten VEI okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Technologische Dienstverlening: partners – reactief – proactief
Reglementering en normalisatie Innovatiestimulering Technologie Wacht Nieuwsbrieven – focusberichten
Certificatie en labeling Kwaliteitslabel Domotica
M O T
Quest vzw © VEI
®
D O I
C S
Eur. Richtlijn: Certificatie installateurs duurzamen tecnnieken (consortium) studienamiddag "Nieuws over de zon"
5
Contact okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
VEI vzw / Tecnolec
Adres: BEMT-gebouw Kleinhoefstraat 6 - 2440 Geel
Contact: Algemeen: 014/57.96.10 /
[email protected] Technische Advies Dienst: 014/57.96.09 /
[email protected]
Contactpersoon: Kris Van Dingenen, Algemeen Directeur 014/57.96.06
/
[email protected]
Contactpersoon PV technologie: © VEI
Emiel Torfs, Technologisch Adviseur 014/57.96.04 /
[email protected]
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
6
3
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
7
“ Ongewenst uitschakeling PV installaties”
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Situatieschets: Injectie van vermogen indien uitgangspanning van de
omvormer hoger is dan de netspanning Geen injectie van vermogen indien de uitgangspanning omvormer hoger is dan de ingestelde uitschakelgrens van de omvormer
Parameters: Plaats van de inkoppeling op het net (impedantie van het net) Aanwezigheid van andere decentrale producties in de omgeving Impedantie elektrische binneninstallatie tot de omvormer studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
8
4
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Spanningsval okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
L1 230 V + 10%
230 V – 8,8%
N L2 L3
max 1,2 %
© VEI
230 V ± 10%
9
studienamiddag "Nieuws over de zon"
Spanningsval
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
L1 230 V + 10%
230 V – 8,8%
N L2 L3
DNB 1%
Reglement voor netkoppeling DNB :
Vermogen PV installatie
Infrax Spanningsval •aansluitkabel: ≤ 1%
Instelling omvormer
•binnen installatie : ≤ 1 %
∼ studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
=
Norm IEC 60364-5-52
DNB NORM ≤ 3% 1%
10
5
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Spanningsverloop U max (+10%) 253V
U max (-10%) 207V
Einde van het net
© VEI
Decentrale productie
studienamiddag "Nieuws over de zon"
11
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Gevolgen Gevolgen van injectie van zonne-energie op het laagspanningsnet:
Verandering van netspanning (gelijktijdig in-/uitschakelen van meerdere injectiebronnen) Flikkering norm NBN EN 50160 “Spanningskarakteristieken in openbare elektriciteitsnetten”. ….
© VEI
Registratie : Meldingen storingen studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
12
6
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Klachten
studienamiddag "Nieuws over de zon"
13
Mogelijke acties installateur okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Mogelijke acties installateur: Bij ontwerp: Spanningsval beperken Aansluitkabel:
spanningsval < 1 % ( bij vermogen PV installatie)
Binneninstallatie: Beperken van spanningsval tot maximum 1 %
3-fasige aansluiting: 3-fasige omvormer i.p.v. 1-fasige omvormer Eventueel vermogen verdelen over 1-fasige omvormers gespreid over 3-fasige aansluiting
© VEI
Lagere stromen kleinere spanningsval
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
14
7
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Mogelijke acties installateur
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
http://www.infrax.be/nl/Elektriciteit/groene-stroom/uitval-omvormer
studienamiddag "Nieuws over de zon"
15
Mogelijke acties installateur Bij installatie: Voorgeschreven kabels gebruiken Kabellengtes van het ontwerp respecteren Aandacht overgangsweerstanden (aansluitingen, connectoren, …)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Mogelijke acties installateur:
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
16
8
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Mogelijke acties installateur okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Mogelijke acties installateur: problemen na installatie: Controle aansluitpunten van kabels (Overgangsweerstanden: aansluitingen, connectoren, …)
Vergroten kabelsectie binneninstallatie Vergroten kabelsectie aansluitkabel Bij 3-fasige aansluiting: Overgaan naar 3-fasige omvormer of 1-fasige omvormers met kleiner vermogen verdelen over de drie fasen
Omvormer aansluiten op fase met de laagste impedantie
© VEI
(impedantie is momentopname )
studienamiddag "Nieuws over de zon"
17
Mogelijke acties DNB okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Mogelijke acties door DNB: Interventie op korte termijn: Voorwaarde: aansluitkabel en binnen installatie voldoen aan de spanningsval van 1 %
Aanpassing van de spanningsregeling ter hoogte van de
distributietransformator En/of het verleggen van de fase in de meterkast ( bij monofasige aansluiting).
Daarna wordt gekeken om het laagspanningnet te versterken
© VEI
of het bijplaatsen van een distributiecabine
Meer klachten voor klanten aangesloten op bovengrondsnet studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
18
9
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen
Sturing van het uitgangsvermogen van de omvormer:
© VEI
Geen uitval (beperkte opbrengst) Stabielere spanningsniveaus (dips) Spanningen binnen opgelegde limieten Opbrengst optimaliseren door inschakeling vanaf bepaalde spanningsniveaus Bij invoering in meerdere omvormers groter aantal omvormers blijven operationeel Geen beperking meer naar aantal PV installaties op een net
19
studienamiddag "Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen
© VEI
energiebehoefte:
Netspanningsprofiel
Afstemmen van het energieverbruik op het aanbod ( zonne-energie) Elektrische verbruikers vereisen extra intelligentie Beperkte mogelijkheden bij residentiële toepassingen
Vermogen
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Actieve vermogen regeling door verschuiven van de
Normaal verbruik
Verschuiven verbruik
Te hoge netspanning
Verlies
Geen energie injectie door te hoge netspanning
Meer eigen verbruik
Vermijden van energie verlies door verschuiven van verbruik
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
Verbruik
20
10
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen ∼
=
© VEI
Energiebeheersysteem (centraal / decentraal)
studienamiddag "Nieuws over de zon"
21
© VEI
Netspanningsprofiel
Vermogen regeling door energie opslag
Vermogen
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen
zonder energie opslag
Met energie opslag
Te hoge netspanning
Verlies
Geen energie injectie door te hoge netspanning
Energie opslag
Verbruik
Vermijden van energie verlies door energie opslag
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
22
11
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Distributie transformatoren met automatische tapinstellingen Gebruikelijk op HS / MS Kan onder last en automatisch gebeuren Tap = f( Ueind, S)
Ueind= spanning op het eind van de voedingslijn,
S = doorsnede van de voedingskabel Tapinstelling kan het spanningsverschil tussen eerste en laatst aansluiting niet wegwerken Huidig net is zo niet opgebouwd ( wijzigingskost hoog)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen
studienamiddag "Nieuws over de zon"
23
Regeling door injectie van reactief vermogen
Impact lager dan bij injectie van actiefvermogen
Gevolgen: aandacht bij dimensionering omvormers
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Innovatieve oplossingen
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
24
12
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
In de praktijk, voor kleine installaties die uitgerust zijn met een automatisch scheidingssysteem, tegen welke maximale spanning moet de scheiding gebeuren ? Kleine decentrale productie-installaties zijn over het algemeen uitgerust met een automatisch scheidingssysteem. Zoals uitgelegd in Bijlage 4 van de C10/11, moet dit systeem voldoen aan de norm DIN VDE 0126-1-1 en zijn instelling moet eveneens voldoen aan deze norm en aan het AREI (art. 235). De C10/11 specificeert ook dat: “Bij tegenstrijdigheid zijn de bepalingen van het AREI van kracht”. Bij overspanning, legt de norm DIN VDE 0126-1-1 twee maximale limieten vast: de scheiding moet ogenblikkelijk gebeuren, zodra de spanning gelijk of hoger is dan 115% Un (= 264.5 V), de scheiding moet eveneens gebeuren wanneer gedurende een periode van 10 min. de spanning gelijk of hoger is dan 110% Un (= 253.0 V) Aan de andere kant legt het AREI een ogenblikkelijke scheiding op zodra de overspanning hoger dan 106% Un is (= 243.8V) Aangezien het AREI restrictiever is dan de norm, moet in principe de limiet van 106% Un toegepast worden. Er werd echter een akkoord bereikt in 2011 met de FOD Economie, om de limiet van 106% Un van het AREI te verwijderen. Daarom zijn de netbeheerders van mening dat men de volgende limieten kan kiezen voor het instellen van de automatische scheidingssystemen:
Echter is de netgebruiker (DNG) alleen verantwoordelijk voor het al dan niet toepassen van deze limieten. In geen enkel geval zijn hogere spanningswaarden dan deze die opgegeven zijn in de tabel hierboven, toegelaten. studienamiddag "Nieuws over de zon"
25
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
26
13
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
FAQ’S
Bij een oudere huishoudelijke installatie waar geen verliesstroomschakelaar aanwezig is moet er een verliesstroomschakelaar komen, moet deze op de uitbreiding staan of op de volledige installatie? Moet de differentieel van de badkamer vervangen worden bij plaatsing van een PV installatie? Welk type van differentieelschakelaar is toegelaten?
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Vragen : “ Differentieels en PV installaties”
studienamiddag "Nieuws over de zon"
27
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Type van differentieelstroominrichtingen
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
28
14
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
NOTA 71:Differentieelschakelaar in oude elektrische installaties Na installatie
VerliesstroomSchakelaar
Niet toegelaten
Of
Type A
VerliesstroomSchakelaar
automaat automaat
automaat
automaat
automaat
Type A
automaat
~ ~
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Bij aanvang werken
29
studienamiddag "Nieuws over de zon"
NOTA 71:Differentieelschakelaar in oude elektrische installaties Bij aanvang werken
Na installatie Oplossing 2
VerliesstroomSchakelaar Type AC
automaat
VerliesstroomSchakelaar
VerliesstroomSchakelaar
OF
Type A
Type AC
VerliesstroomSchakelaar
automaat
automaat
automaat
Type A
automaat
~
automaat
~
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Oplossing 1
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
30
15
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Aandacht In differentieel badkamer bij PV installatie automaat
automaat
automaat
In = 20A
In = 20A
In = 16A
I = 20A
automaat
Bijkomende VerliesstroomSchakelaar badkamer
In = 20A
GSC - meter
kWh
PV verdeelbordje
Doorsnede geleiders 2,5mm² Omvormer piekvermogen 5 kWp
In = 40A In = 63A ∆I= max 30 mA
mogelijke I = 20A + 40 A = 60 A
Verliesstroomschakelaar In = 40A ∆I= max 300 mA
Verdeelbord
I = 40A
© VEI
automaat 10 mm²
kWh Tellerkast
In = 40A
10 mm²
31
studienamiddag "Nieuws over de zon"
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Aansluitkabel 10 mm²/ teller automaat In = 40A Doorsnede Voedingskabel PV installatie???
automaat
Doorsnede geleiders 6mm²
In = 20A
GSC - meter
kWh
PV verdeelbordje
Doorsnede geleiders 2,5mm² Omvormer piekvermogen 5 kWp
Verliesstroomschakelaar In = 40A ∆I= max 300 mA
Verdeelbord
© VEI
automaat 10 mm²
kWh Tellerkast
www.vei.be
In = 40A
10 mm²
studienamiddag "Nieuws over de zon"
32
16
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Aansluitkabel 10 mm²/ teller automaat In = 63A Doorsnede Voedingskabel PV installatie???
automaat
In = 20A
Doorsnede geleiders 10mm²
GSC - meter
kWh
PV verdeelbordje
Doorsnede geleiders 2,5mm² Omvormer piekvermogen 5 kWp
Verliesstroomschakelaar In = 40A ∆I= max 300 mA
Verdeelbord
© VEI
automaat 10 mm²
kWh Tellerkast
In = 63A
10 mm²
33
studienamiddag "Nieuws over de zon"
Doorsnede Voedingskabel PV installatie???
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Indien lengte kabel < 3m ( + voorwaarden art 122 – 125) Doorsnede geleiders 2,5 mm²
automaat
In = 20A
GSC - meter
kWh
PV verdeelbordje
Doorsnede geleiders 2,5mm² Omvormer piekvermogen 5 kWp
Verliesstroomschakelaar In = 40A ∆I= max 300 mA
Verdeelbord
© VEI
automaat
10 mm²
kWh Tellerkast
www.vei.be
In = 40A In = 63A
10 mm²
studienamiddag "Nieuws over de zon"
34
17
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
35
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Groenestroom kWhkWh-meter PV installaties >10 kVA Meter geplaatst door DNB Meter eigendom klant DNB verzorgt rapportering meetgegevens naar VREG
en klant IJkings- en “technische controle” procedures ( EANDIS)
Eerste ijking in labo (Mechelen) (certificaat voor klant) Bij plaatsing en in dienst name : nieuwe ijking ter plaatse, (certificaat voor klant) Na 5 jaar “technische controle”
opvolging door Eandis, kosten ten laste van de klant (groenestroom meter is eigendom klant) studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
36
18
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Klant/Installateur plaatst de meter Meter eigendom klant Klant doet rapportering naar de VREG Certificering van kWh-meters (niet inductieve)
Bij in gebruikname via MID regelgeving “Technische controle” enkel noodzakelijk voor inductieve meters (Ferrarismeters)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Groenestroom kWhkWh-meter PV installaties ≤ 10kVA
studienamiddag "Nieuws over de zon"
37
MID regelgevingregelgeving- wettelijke basis okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Measurement Instrument Directive (MID) – Europese richtlijn Richtlijn 2004/22/EG van het Europees Parlement en de raad van 31 maart 2004 betreffende meetinstrumenten. (Publicatieblad L135 van 30 april 2004) http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2004:135:0001:0080:NL:PDF
Wettelijke basis Omgezet door het Koninklijk Besluit van 13 juni 2006 betreffende de meetinstrumenten. (BS van 9 augustus 2006)
© VEI
http://ng3.economie.fgov.be/NI/metrology/showole_nl.asp?cParam=1160 Van toepassing vanaf 30 oktober 2006 ( artikel 22) studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
38
19
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
MID regelgevingregelgeving- wettelijke basis
Dit besluit is van toepassing op de apparaten en systemen met een meetfunctie die zijn omschreven in de instrument-specifieke bijlagen … wattuurmeters (MI-003), … voor het uitvoeren van meettaken uit overwegingen van openbaar belang, volksgezondheid, openbare veiligheid, openbare orde, milieubescherming, consumentenbescherming, heffing van belastingen en andere heffingen en eerlijke handel.
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Toepassingsgebied: artikel 3
studienamiddag "Nieuws over de zon"
39
MID regelgevingregelgeving- Doel Het in de hele EU regelen van de markttoegang van betrokken okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
meetinstrumenten
een uniform vergunningsprocedure voor alle EU-staten,een eenmalige en uniforme test voor de toelating,een uniforme en voor meerdere landen geldende voorschrift voor eerste ijking
Uniforme productidentificatie Vermindering van keuringen en keuringskosten de eerste ijking vindt plaats met de conformiteitsverklaring van de fabrikant, aparte kalibratie en ijkkosten komen te vervallen, kortere levertijden
Gelijkheid van concurrentie door de hoge eisen die aan de productkwaliteit worden gesteld
extra eisen aan de nauwkeurigheid op het vlak van kleine lasten, hogere
© VEI
eisen aan de EMC, beter beeld van de huidige stand van kennis in de meettechniek
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
40
20
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
MID regelt : het in de handel brengen en de eerste ingebruikname.
MID regelt geen verder toezicht: zoals herijk en technische controle. dit moet nationaal geregeld worden. (herziening van KB van 13 juni 1981( nu enkel van toepassing op inductieve (ferraris) meters) nabije toekomst)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
MID regelgevingregelgeving- wettelijke basis
studienamiddag "Nieuws over de zon"
41
Groenestroom meters: meters: MID markering
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Welke procedures ter beoordeling van de conformiteit? MID conformiteitsprocedures
BEOORDELING
Module B
Typekeuring ( technisch ontwerp keuring)
Module D
Kwaliteitsgarantiesysteem voor de productie (Kwaliteitssysteem)
Module F
Controle van de producten (afzonderlijk of steekproefsgewijze controle)
Module H1
Omvangrijk kwaliteitsgarantiesysteem, aangevuld met een ontwerponderzoek (Ontwerp en productie met kwaliteitssysteem)
Toegelaten conformiteitsbeoordelingen voor fabrikanten kwh-meters MI-003: Modules B + F Modules B + D Module H1 studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
42
21
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Technische aandachtspunten Hoe herkent men een meter die conform de MID is?
Erkenningsnummer keuringsorganisatie
CE markering
MID aanduiding Rechthoek met hoogte = CE markering 2 laatste cijfers jaartal (certificering)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Groenestroom meters: MID markering
43
studienamiddag "Nieuws over de zon"
Groene stroommeters: MID markering
MID nauwkeurigheidsklasse
nauwkeurigheid
toepassing
Klasse A
2%
Huishoudelijk gebruik
Klasse B
1%
Industrie en nijverheid/ veeleisende toepassing huishoudelijk
Klasse C
0.5%
Veeleisende toepassing nijverheid en industrie
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Welke nauwkeurigheidsklassen zijn er bij de MID?
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
44
22
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Groene stroommeters: MID markering gebruikt? Voor verzegelingen zijn er geen regelingen in de MID. In de norm EN50470-1 wordt echter vastgelegd dat de meters
een behuizing moeten hebben die zodaning verzegeld of afgesloten kan worden dat onderdelen binnenin pas te bereiken zijn nadat men de verzegelingen of de behuizing heeft verbroken. De fabrikant is dus verantwoordelijk voor de verzegeling van de meter.
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Welke verzegelingen moeten volgens de MID worden
45
Vanaf 01/01/2012
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Te vermelden op keuringsverslag door “Erkende organisme” Zonnepanelen: (van toepassing sedert 15 juli 2011) Aantal zonnepanelen Totaal piekvermogen van geplaatste zonnepanelen
Omvormers: (van toepassing sedert 15 juli 2011)
Aantal Type serienummer maximaal AC vermogen van de geplaatste omvormers
Groene stroommeter(s) (van toepassing sedert 15 juli 2011) Serienummer Meterstand op dag van AREI goedkeuring NIEUW (van toepassing vanaf 01 jan 2012) Aanwezigheid van MID markering (zichtbaar eventueel na verwijderen van beschermingsplaat) studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
46
23
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Eandis meters Meter wordt aangekocht door de klant Eerste ijking in labo Mechelen (certificaat voor klant) Bij plaatsing en in dienst name : nieuwe ijking ter plaatse, certificaat voor klant Na 5 jaar herijking opvolging door Eandis, ijkingskosten ten laste van de klant (groenestroom meter is eigendom klant)
Eandis meters huishoudelijke elektrische installaties Elke meter wordt voor plaatsing in labo geijkt Geen extra ijking bij in dienst name Jaarlijks via Metrologisch dienst een lijst met meters die
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
PV installaties groter dan 10kVA –Groenestroom meter:
door Eandis een technische controle dienen te ondergaan studienamiddag "Nieuws over de zon"
47
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
48
24
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Schaduw en PV panelen
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Schaduw op panelen jaarlijks minder opbrengst van
5 tot 10 % (bron: German 1000 el
roofs programme)
Opbouw PV paneel = serieschakeling van zonnecellen 49
studienamiddag "Nieuws over de zon"
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Karakteristieken zonnecellen
Zonnecel :
Voorwaarste polarisatie
Vermogen dissipatie
Vermogen productie
© VEI
inverse polarisatie
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
50
25
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
C24
C25
C26
C47
C48
C49
C50
C71
C72
- Heldere zonnige dag - Energie geleverd door elke cel
verbruikt in R
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
C23
oktober 2011
51
studienamiddag "Nieuws over de zon"
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
C23
-
C24
C25
C26
C47
C48
C50
C71
C72
Heldere zonnige dag Situatie cel 72 in de schaduw: - wordt een belasting, spanningsval over de cel - Levert geen energie meer - Stroom andere cellen wordt door beschaduwde cel gepompt omgezet in warmte dissipatie - Bij voldoende grote stroom hotspotbeschadiging
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
C49
52
26
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
oktober 2011
studienamiddag "Nieuws over de zon"
53
PV panelen plaatsen op schaduw vrije zones Tijdelijke schaduw Stof, vervuiling, sneeuw, bladeren, uitwerpselen vogels,…. Effect beperkt bij zelfreinigend, hellinghoek van 12 °voldoende Horizontale montage voordelen minder verlies voor sneeuw
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Schaduw
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
54
27
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Invloed van schaduw Nabijheid of op afstand
Schoorstenen, Gebouwen Antennes Bomen
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Schaduw door objecten
studienamiddag "Nieuws over de zon"
55
Schaduwanalyse:
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Omgevingsscan op 1 plaats (centrum van de plaatsing panelen)
Voor grote installaties meerdere punten schaduwanalyse methodes: Zonnepad diagram/ omgevingsplan Zonnepad diagram op acetaat Meettoestellen en bijhorende software
Alternatieve methode: Omgevingsanalyse naar schaduw toe door het maken van
een eenvoudig model van het betrokken huis en zijn omgeving Gebruik van gratis sketch-up software met “sun”-tool studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
56
28
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Schaduwanalyse:
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Omgevingsscan: manueel
Bron: Planning & Installing Photovoltaic Systems
57
studienamiddag "Nieuws over de zon"
Schaduwanalyse: okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Omgevingsscan: toestellen
Bron: Solar Pathfinder
© VEI
Bron: Solmetric
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
58
29
oktober 2011
Energieverlies in gedeeltelijk beschaduwde panelen is afhankelijk van:
De layout van de panelen (vertikaal/ horizontaal) String concept: serie – parallel Plaatsing Bypass diodes Omvormer concept ( centraal, meerdere MPP trackers per omvormer, meerdere omvormers, andere configuraties, …)
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
59
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
studienamiddag "Nieuws over de zon"
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
60
30
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Schaduw en PV installatie Aanbevelingen: voorkeur: Montage van PV panelen in schaduw vrije zone Opsplitsen van strings in schaduwvrije en schaduwarme PV strings met eigen omvormers of een omvormer met gescheiden MPP trackers Gebruik van mini omvormers
© VEI
Gebruik van een systeem met optimalisering op paneel niveau studienamiddag "Nieuws over de zon"
61
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Studienamiddag:” Nieuws over de zon” Inhoud: Voorstelling VEI Technische aandachtspunten PV installatie o Ongewenst uitschakelen omvormers: oorzaken en oplossingen o Bestaande elektrische installatie aanpassen bij plaatsen van PV installatie? o Groenestroom meter: MID-markering
Invloed van beschaduwing op PV en preventieve
© VEI
inschatting. Certificering van PV-installateurs volgens de Europese Richtlijn:
stand van zaken studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
62
31
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Kwaliteit Installateurs Werknemers of Zelfstandigen Installateurs met coördinerende rol Uitvoerende profielen, plaatsers/monteurs
Installatiebedrijven
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Producten
studienamiddag "Nieuws over de zon"
63
Europese richtlijn ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen (2009/28/CE) – Art 14 – Verplichtingen inzake opleiding/certificatie :
De lidstaten zorgen ervoor dat er uiterlijk 31/12/2012 certificatieregelingen of gelijkwaardige kwalificatie-regelingen beschikbaar komen of zijn voor installateurs vrijwillig systeem
Doelgroep: installateurs van kleinschalige warmwaterketels en verwarmingsketels op bio-massa, fotovoltaïsche en thermische systemen op zonne-energie, ondiepe geothermische systemen en warmtepompen
Elke lidstaat erkent de certificaten die door andere lidstaten overeenkomstig die criteria zijn afgegeven wederzijdse erkenning
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Kwaliteit voor de installateurs (1)
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
64
32
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
oktober 2011
Kwaliteit voor de installateurs (2) De drie gewesten hebben besloten een geharmoniseerde certificatieregeling in de 3 gewesten toe te passen okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
QUEST vzw belast met uitwerken van algemeen kader (feb-juni 2011) Gemeenschappelijk en gecentraliseerd systeem voor de 5 technologieën Nationaal/interregionaal overkoepelende organisatie verantwoordelijk voor het curriculum van de opleiding ENOVER Expertinstelling en bodies Expert
Management agreement
Professional associations
National Belgian Organisation platform Training and qualification Training commission
Management examination systems
Criteria for training systems
Central Certification Body
local organisation of training sessions
recognition
Examination commission
accreditation < Registration surveillance >
< Registration
© VEI
surveillance >
Jdo 28/03/2011
surveillance >
Recognised examination bodies
offer of exams
Market
Committee of appeal
recognition
Mutual recognition
recognition
Other national or European training and qualification systems
Pool of recognised examiners Recognised training bodies
offer of training sessions
studienamiddag "Nieuws over de zon"
65
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
Kwaliteit voor de installateurs (3) Bestemd voor installateurs met voorafgaande beroepservaring (basisberoep) + initiële/professionele opleiding (basisberoep) + (?) ervaring in het installeren van HER systemen
Zeven globale certificaten:
warmtepompinstallaties voor gecombineerde toepassingen, met uitsluiting van de ondiepe geothermie
installaties voor warmte- en koudewinning via ondiepe geothermie
volledige zonthermische installaties voor warmwatertoepassingen
volledige zonthermische installaties gecombineerde toepassingen
decentrale biomassa- installaties mbv een kachel of cassette
biomassa- installaties voor gecombineerde toepassingen
volledige PV installaties
Het begrip installateur = coördinerende rol, verantwoordelijkheid over de volledige © VEI
installatie en contactpunt met de opdrachtgever
studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
66
33
Studienamiddag “Nieuws over de zon”
© VEI
okt 2011 studienamiddag " Nieuws over de zon"
oktober 2011
Technische Advies Dienst: 014/57.96.09 /
[email protected] studienamiddag "Nieuws over de zon"
www.vei.be
67
34