STUDIEGIDS
HBO5 BOEKHOUDEN CVO COOVI ²
INHOUDSOPGAVE DEEL 1: ALGEMENE OPLEIDINGSINFO 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
p. 3
Voor wie? Beroepsprofiel en doelstellingen Visie van de opleiding Wat is HBO5? Samenwerkingsverband HBO5-Erasmus
DEEL 2: OPLEIDINGSPROGRAMMA
p. 5
2.1 Structuur van de opleiding 2.2 Modeltraject 2.3 Doorstroommogelijkheden DEEL 3: PRAKTISCHE INFO EN ORGANISATIE 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
p. 7
Waar en wanneer kan ik de opleiding volgen? Gecombineerd onderwijs Inschrijven Taalcoaching en studie- en trajectbegeleiding Vrijstellingen op basis van EVK-EVC Voorzieningen Nog een vraag?
DEEL 4: MODULESPECIFIEKE INFO
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
p. 10
2
DEEL 1: ALGEMENE OPLEIDINGSINFORMATIE 1.1 Voor wie? De HBO5-opleiding Boekhouden richt zich voornamelijk tot schoolverlaters, secundair en eerstejaars bachelor, werkzoekenden of werkenden die willen doorgroeien. Zo kan je: •
Werken en studeren combineren;
•
Eerder verworven competenties en/of kwalificaties valideren in een diploma;
•
De sprong die je net iets te hoog vindt om ineens een bacheloropleiding te halen, stapsgewijs doorlopen via de opleidingsladder.
1.1.1 Toelatingsvoorwaarden Om toegelaten te worden tot de HBO5-opleiding Boekhouden, moet je beschikken over een diploma secundair onderwijs, een diploma van het hoger onderwijs of een gelijkwaardig verklaard diploma. Wie geen van deze studiebewijzen behaald heeft en ten minste 18 jaar is, moet slagen voor een toelatingsproef om zich te mogen inschrijven.
1.2 Beroepsprofiel en doelstellingen 1.2.1 Beroepsprofiel Je houdt van cijfers, zaken doen of in het bedrijfsleven te staan? Je wilt als boekhouder aan de slag bij een grote onderneming of KMO, een bank, in de verzekeringssector, een boekhoudkantoor of een revisor? Misschien werk je liever zelfstandig als boekhouder – fiscalist of belastingconsulent? Of kijk je uit naar een boeiende job met verantwoordelijkheid? Met het diploma van graduaat Boekhouden kan je dan verschillende kanten uit.
1.2.2 Doelstellingen Boekhouder is nog steeds een veelgevraagd beroep, waardoor boeiende jobs oningevuld blijven. Het werkveld is constant op zoek naar goed opgeleide boekhouders. Deze opleiding komt hieraan tegemoet door een praktisch gericht programma aan te bieden. Het diploma geeft je toegang tot de ingangsprocedures aan het Beroepsinstituut voor Boekhouders en Fiscalisten (BIBF), evenals die van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten (IAB). HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
3
1.3 Visie van de opleiding Wanneer je je inschrijft in de HBO5-opleiding Boekhouden aan CVO COOVI, stap je niet alleen een opleiding binnen, maar ook een school en een centrum met een visie en een missie. De missietekst van CVO COOVI kan je nalezen op coovi.be/volwassenenonderwijs/visie.
1.4 Wat is HBO5? HBO5 is de afkorting van ‘Hoger Beroepsonderwijs’. Dit professioneel gerichte opleidingsniveau situeert zich tussen het secundair onderwijs (niveau 4) en de professionele bachelor (niveau 6). Een HBO5-opleiding geeft de kans om met een relatief korte opleiding een hogere beroepskwalificatie te verkrijgen. Het behaalde diploma is een ‘graduaat’. Een HBO5-opleiding is zeer praktijkgericht en bereidt voor op de uitoefening van een beroep. Daarnaast is ze gericht op de doorstroom naar het hoger onderwijs, met name naar een professionele bachelor. Samenwerkingsverband HBO5-Erasmus De Erasmushogeschool Brussel en de GO! instellingen CVO COOVI (Brussel), CVO VOLT (Leuven-Landen-Tienen) en Busleyden Atheneum (Mechelen-Jette) vormen sinds 2013 het samenwerkingsverband HBO5-Erasmus. Concreet werkt men onder meer samen op het vlak van organisatie van onderwijs en kwaliteitszorg, dienstverlening aan en begeleiding van cursisten, gebruik van infrastructuur en ICT en inzetbaarheid en professionalisering van het personeel. In CVO COOVI biedt HBO5-Erasmus volgende opleidingen aan: •
Boekhouden
•
Cosmetische wetenschappen
•
Hotel- en cateringmanagement
•
Informatica
•
Marketing
•
Openbare besturen
•
Syndicaal werk
•
Winkelmanagement
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
4
DEEL 2: OPLEIDINGSPROGRAMMA 2.1 Structuur van de opleiding De HBO5-opleiding Boekhouden is een modulaire opleiding van 1440 lestijden. De modules kunnen los van elkaar gevolgd worden, op je eigen tempo. Als je alle modules succesvol hebt doorlopen, behaal je het diploma van Gegradueerde Boekhouden. Hieronder vind je het structuurschema van de opleiding. Hierin staan de verschillende modules vermeld met telkens een aanduiding van het aantal lestijden.
Het structuurschema van de opleiding is opgebouwd a.d.h.v. verschillende clusters: •
Basistechnieken
•
Vennootschapsboekhouden
•
Wetgeving en personenbelasting
•
Financiën
•
Controle
•
Management en organisatie
•
Projectwerk
2.2 Modeltraject De HBO5-opleiding Boekhouden stelt een modeltraject voorop. Het modeltraject werd ontwikkeld vanuit volgtijdelijkheid en evenwichtige semesterindeling. Studielast wordt op die wijze evenwichtig gespreid over de hele opleiding en de graduele opbouw van competenties en attitudes wordt verzekerd.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
5
Afhankelijk van je eigen mogelijkheden en situatie blijft het dankzij de modulaire organisatie echter mogelijk om af te wijken van het modeltraject. Indien gewenst kan je dus zelf een afwijkende leerroute uitstippelen. Je kan ook zelf het tempo bepalen waarmee je het (model)traject afwerkt. Het traject kan gespreid worden over een langere periode, maar kan ook versneld worden gevolgd. Het versnelde traject vraagt wel een intensievere tijdsinvestering en werkhouding. De trajectbegeleider van de opleiding (zie deel 3) kan jou in elke situatie helpen bij het vinden van het meest geschikte traject.
Jaar 1 : Basis dubbel boekhouden – Aanvullend dubbel boekhouden – Financiële algebra – Vennootschapsrecht – Vennootschapsbelasting – Kostprijsberekening
Jaar 2: Vennootschapsboekhouden – Sociale wetgeving – Burgerlijk-,handels- en economisch recht – Personenbelasting - Bank- en beurswezen – BTW – Consolidatie
Jaar 3: Kostenbeleid en budgettering – Financiële analyse - Project – Audit – Organisatie en communicatie – Computerboekhouden
2.3 Doorstroommogelijkheden Met het HBO5-diploma Boekhouden kan je – indien je dit wenst – via een verkort traject een professionele bachelor aan een hogeschool behalen. De Erasmushogeschool Brussel heeft hiervoor programma’s ontwikkeld. Wil je na deze opleiding doorstromen naar een professionele bachelor, dan werken we graag met jou een vervolgtraject op maat uit.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
6
DEEL 3: PRAKTISCHE INFO EN ORGANISATIE 3.1 Waar en wanneer kan ik de opleiding volgen? De opleiding wordt aangeboden door het centrum voor volwassenenonderwijs (CVO) COOVI. CVO COOVI ligt op een groene campus in Anderlecht, die gemakkelijk te bereiken is met de wagen of met het openbaar vervoer. Meer informatie m.b.t. de bereikbaarheid vind je op de website. De opleiding wordt aangeboden in avondonderwijs en op zaterdag. Het uurrooster van de opleiding vind je terug op de website. De lessen vinden plaats op weekavonden en op zaterdagvoormiddag.
3.2 Gecombineerd onderwijs Bijna alle modules worden in gecombineerd onderwijs aangeboden. Gecombineerd onderwijs is een combinatie van contacturen en afstandsonderwijs. De opleiding maakt voor het afstandsonderwijs gebruik van de elektronische leeromgeving Smartschool. Via Smartschool stellen lectoren de nodige documenten ter beschikking, worden oefeningen aangeboden via leerpaden, wiki, discussiefora, enz … Deze digitale leeromgeving biedt heel wat mogelijkheden in functie van competentiegericht en vernieuwend leren.
3.3 Inschrijven Inschrijven kan via het secretariaat. Bij inschrijving betaal je met bancontact of met opleidingscheques (www.vdab.be/opleidingscheques). Breng bij inschrijving zeker een kopie mee van je behaalde diploma en je identiteitskaart. Onder bepaalde voorwaarden kan je ook vrijgesteld worden van de betaling van het inschrijvingsgeld. Informatie m.b.t. de openingsuren van het secretariaat alsook informatie m.b.t. de inschrijvingsgelden,… vind je op de website van CVO COOVI.
3.4 Taalcoaching en studie- en trajectbegeleiding De opleiding beschikt over een taalcoach die door elke cursist vrijblijvend gecontacteerd kan worden voor extra taalondersteuning. De taalcoach heeft spreekuur op de campus na afspraak. Wens je je taalvaardigheid bij te spijkeren of wens je hulp bij specifieke taalgerelateerde zaken? Vraag vrijblijvend meer informatie op het centrumsecretariaat of aan de trajectbegeleider van de opleiding.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
7
Heb je nood aan extra studiebegeleiding? Of wens je af te wijken van het modeltraject en heb je vragen bij het zelf samen stellen van een individueel leertraject? Vragen m.b.t. extra ondersteuningsmaatregelen en trajectbegeleiding kunnen na afspraak steeds besproken worden met de trajectbegeleider van de opleiding.
3.5 Vrijstellingen op basis van EVK-EVC Je kan je opleiding versnellen via erkenning van eerder verworven kwalificaties (EVK) en/of eerder verworven competenties (EVC). Met de juiste kwalificaties en competenties kan je vrijstellingen bekomen. Een eerder verworven kwalificatie (EVK) is elk binnenlands of buitenlands studiebewijs dat aangeeft dat een formeel leertraject met goed gevolg werd doorlopen. Je moet dus een examen hebben afgelegd dat resulteerde in een formeel studiebewijs. Een eerder verworven competentie (EVC) is het geheel van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes verworven door middel van leerprocessen die niet met een studiebewijs werden bekrachtigd. Zo kan je relevante beroepservaring inbrengen om een vrijstelling aan te vragen. Vrijstellingen op basis van EVK of EVC verkrijg je niet zomaar. Bij een EVK-procedure worden je reeds behaalde kwalificaties vergeleken met de inhoud van de HBO5opleiding. Bij een EVC-procedure worden je eventuele eerder verworven competenties aan een onderzoek onderworpen. Het EVK/EVC-beleid van het centrum staat omschreven in het centrumreglement (terug te vinden op de website). De trajectbegeleider bewaakt het correct verloop van de aanvraagprocedure EVC/EVK. De modulefiches (zie deel 4) kunnen richtinggevend zijn bij het opstellen van je aanvraagdossier.
3.6 Voorzieningen 3.6.1 Professionele en nieuwe infrastructuur Een grondige renovatie op de campus COOVI zorgde voor een nieuwe drive en gloednieuwe of vernieuwde infrastructuur voor het centrum. De lokalen van de opleiding bevinden zich in gebouw 5 van de campus. De recent gerenoveerde klaslokalen zijn voorzien van alle nodige uitrusting zoals een whiteboard en meubilair dat voldoende flexibel is om verschillende didactische werkvormen toe te passen. Elk lokaal is uitgerust met een Smartboard, een handig multimedia bord dat interactief en vernieuwend onderwijs mogelijk maakt. Het centrum beschikt over een open leercentrum (OLC). Dit is een speciaal uitgerust lokaal met PC’s, internetaansluiting en software waar je als cursist, al dan niet onder
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
8
begeleiding, zelfstandig kunt werken. Je kan er zelfstandig oefenen, taken maken, gebruik maken van didactisch materiaal en software die jou kan ondersteunen in je leerproces. Het reglement en de openingsuren van het OLC vind je op de website. Het studentenrestaurant free-flow wordt dagelijks tijdens de lunch opengesteld voor alle cursisten, lesgevers en personeel van de verschillende onderwijsinstellingen die huisvesten op de campus. De COOVItaria, een cafetaria met winkeltje, is dagelijks open in de namiddag en ’s avonds. Hier kunnen cursisten, lesgevers en personeel terecht voor koffie of andere dranken, een snelle hap en kant- en klare maaltijden. Ook worden huisgemaakte producten verkocht van de opleidingen Bakkerij, Slagerij, Kok en Brouwerij. Op de campus vind je ook de nieuwe keukentoren. Dit architecturaal hoogstandje van 60 meter hoog is een opeenstapeling van hypermoderne lokalen en leskeukens. Op de 12de verdieping vind je een panoramisch restaurant waar iedereen mits tijdige reservatie kan genieten van een gastronomisch diner van 4 gangen met aangepaste wijnen voor een voordelige prijs. Reserveren kan via de website. De campus ligt in een groen park met vijver en bankjes, waar het vooral bij mooi weer goed vertoeven is. Er is ook een zwembad, waar op vertoon van je cursistenkaart aan democratische prijzen gezwommen kan worden.
3.7 Nog een vraag? Hebt je na het lezen van deze studiegids - vademecum nog specifieke vragen omtrent het centrum of de opleiding? Kijk dan zeker ook op de website (www.coovi.be/cvo) van het centrum. Je vindt er de meest recente en actuele informatie terug. Uiteraard staan ook onze secretariaatsmedewerkers altijd voor je klaar om je te helpen met al uw vragen en om u alle nodige informatie te verstrekken: Centrumsecretariaat: Gebouw 5 – 1ste verdiep Emile Gryzonlaan 5 1070 Anderlecht +32 (0)25 26 51 00
[email protected]
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
9
DEEL 4: MODULESPECIFIEKE INFO Hier vind je per module een modulefiche met extra modulespecifieke informatie.
MODULECODE MODULENAAM
PAGINA
A1
Basis dubbel boekhouden
11
A2
Aanvullend dubbel boekhouden
13
A3
Computerboekhouden
15
A4
BTW
17
B1
Vennootschapsrecht
20
B2
Vennootschapsboekhouden
22
B3
Vennootschapsbelasting
24
C1
Sociale wetgeving
27
C2
Personenbelasting
29
C3
Burgerlijk, handels- en economisch recht
32
D1
Bank- en beurswezen
34
D2
Financiële algebra
38
E1
Financiële analyse
40
E2
Audit
43
E3
Kostprijsberekening
45
E4
Consolidatie
47
F1
Kostenbeleid en budgettering
49
F2
Organisatie en communicatie
52
G1
Projectwerk
55
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
10
HBO5 BOEKHOUDEN Modulefiche Basis dubbel boekhouden
Leerinhouden
-De boekhouding : begrip, functies, wetgeving, soorten volgens de grootte van de onderneming. - Basisbegrippen boekhouding: de inventaris, het vermogen, de balans, balansrekeningen, resultatenrekeningen, journaal en grootboek, proef- en saldibalans, algemeen rekeningstelsel. - Studie van de commerciële activiteiten: aan- en verkoopdocumenten, BTW, boekhoudkundige registratie aankoop en verkoop van handelsgoederen en diensten en diverse goederen (incl. kortingen en kosten), aankoop in en verkoop aan het buitenland, voorraadwijziging. -Studie van de financiële activiteiten: beschikbare waarden, intresten, financiële kortingen, vreemde valuta. - Studie van de personeelskosten: bezoldigingen, voorschotten, sociaal secretariaat. - Studie van de tussenpersonen: commissionair, makelaar, concessionaris, handelsvertegenwoordiger, handelsagent. - Studie van de wisselbrief: betaal- en kredietinstrument, boekhoudkundige verwerking. -Studie van de activa: oprichtingskosten, immateriële vaste activa, materiële vaste activa, financiële vaste activa, vorderingen, voorraden en bestellingen in uitvoering, geldbeleggingen, liquide middelen. De module basis dubbel boekhouden betekent voor de cursist een eerste kennismaking met de registratietechnieken van de ondernemingsverrichtingen.
Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
Het doel is de cursist het systeem van het dubbel boekhouden te leren toepassen. Inzicht en kennis in verband met de basiswet wordt verstrekt en de techniek van het dubbel boekhouden wordt geleidelijk aan aangeleerd. Geen voorkennis vereist. De cursist kent op het einde van deze module de boekingsregels en kan ze toepassen. Hij kan commerciële documenten begrijpen, opstellen en boekhoudkundig verwerken.
Literatuur
Algemeen boekhouden Christine Van Liedekerke, Guy Walraevens ISBN9789045549354 Uitgeverij De Boeck
Gecombineerd onderwijs
Afstands- en contactlessen
Didactische werkvormen
Doceren Onderwijsleergesprek (vraag en antwoordgesprek) Groepsdiscussie/probleemoplossende gesprekken Parallel groepswerk Practicum Demonstratie en oefening
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
11
Opdrachten. Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvormen: Wiki – taken/oefeningen – forum
Studiemateriaal
Handboek Boekhouden. Dubbel boekhouden Basisbeginselen 3de herwerkte druk Erik De Lembre, Patricia Everaert en Jan Verhoeye Uitgeverij Intersentia ISBN 9789400003811 Website Nationale Bank van België Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd.
Evaluatie Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. Bij elke afstand les wordt er feed back gegeven
Aantal Lestijden Startvoorwaarden Lector
120 lestijden In het bezit van door het decreet voorgeschreven studiebewijzen. Studenten niet in het bezit van zo’n studiebewijs, indien ze slagen in een toelatingsproef Guido Van Schoor
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
12
HBO5 BOEKHOUDEN Modulefiche Aanvullend dubbel boekhouden
Leerinhouden
Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
• • • • • • •
Grondige herhaling van de basiskennis van boekhouden Uitdieping van de actiefrekeningen klasse 2, 3, 4 en 5 Uitdieping van de passiefrekening klasse 1 en klasse 4 Voorstelling van een jaarrekening Boekingen die verband houden met de afsluiting van het boekjaar Het opstellen van een jaarrekening Juridische aspecten van de boekhouding, de uitvoeringsbesluiten, internationale richtlijnen en standaarden
•
Kennismaken met de uitgebreide registratietechnieken van de ondernemingsverrichtingen Jaarrekening opstellen & Inzicht in de eindejaarsverrichtingen
• •
De kennis uit de module basis dubbel boekhouden
• • • •
Kennis van balansrubrieken uitdiepen Het boekjaar afsluiten en regularisaties uitvoeren Een jaarrekening opstellen De juridische aspecten van de boekhouding uitdiepen met aandacht voor de uitvoeringsbesluiten en internationale richtlijnen en standaarden
•
Websites : Commissie voor boekhoudkundige normen (CBN) : www.cnc-cbn.be/nl Belgisch Staatsblad : www.ejustice.just.fgov.be/tsv_pub/index_n.htm KMO cockpit (de 100 meest gevraagde journaalposten) : www.kmocockpit.be/
•
Afstands- en contactlessen
•
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Doceren Demonstratie Onderwijsleer- en klasgesprek Groepsdiscussie/probleemoplossend gesprek Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen De leerstof wordt door de leerkracht aangebracht. Daarna kunnen de
Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
• • • • • • • • • •
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
13
• • Studiemateriaal
Evaluatie
cursisten de oefeningen oplossen onder begeleiding van de leerkracht Oplossen van cases Digitale wervormen: taken – forum – documenten Handboek Boekhouden, Deel 4: Grondige studie van de jaarrekening naar Belgisch recht, Prof.dr Erik De Lembre, Wolters Plantyn
•
Handboek Boekhouden, Deel 3, Prof.dr Erik De Lembre, Wolters Plantyn
•
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
• • •
Aantal Lestijden
•
120 lestijden waarvan 30 % in afstandsonderwijs.
Startvoorwaarden
•
Attest Basis Dubbel Boekhouden
Lector
•
Geert Claes
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
14
BOEKHOUDEN Modulefiche Computerboekhouden
Leerinhouden
De cursist kan : • basisbestanden aanmaken, opvragen en wijzigen • aan- en verkoopfacturen boeken a.d.h.v. documenten • financiële verrichtingen registreren op basis van documenten • diverse verrichtingen boeken • BTW-aangifte en wettelijke documenten afdrukken • afsluitwerkzaamheden verrichten
• Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
Literatuur
De cursist leert een volledige boekhouding op computer uit te voeren a.d.h.v. het boekhoudpakket “Exact Online”.
De kennis uit de module “basis dubbel boekhouden”.
•
Praktijkgericht inzicht i.v.m. de werkwijze en het ingeven van diverse documenten.
Handboek “Boekhouden op computer met Exact Online” met geïntegreerde casestudy Auteur : Dirk Maesen Uitgeverij De Boeck
Gecombineerd onderwijs
Afstands- en contactlessen •
Didactische werkvormen
Studiemateriaal
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving • Doceren • Demonstreren • Practicum • Begrijpen van juridische teksten • Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken • Zin voor samenwerking • Kritisch vermogen ontwikkelen • Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen • Digitale werkvormen: taken/oefeningen - forum Handboek “Boekhouden op computer met Exact Online” met geïntegreerde casestudy Auteur : Dirk Maesen Uitgeverij De Boeck Programma online : Exact Online
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
15
•
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Op het einde van de module volgt een schriftelijk examen, in de vorm van een eindopdracht (praktisch examen) • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
60 lestijden
Startvoorwaarden
Attest “basis dubbel boekhouden”.
Lector
Linda Van Leuven (tevens werkzaam op een boekhoudafdeling in een zodat praktijkgerichtheid gewaarborgd is)
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
16
KMO
BOEKHOUDEN Modulefiche BTW Wat betreft de leerinhoud verwijs ik in eerste instantie naar het leerplan van HBO 5 Boekhouden, hetgeen jullie terug vinden op het elektronisch leerplatform (smartschool op CVO COOVI).
Leerinhouden
Hierna volgt echter een beknopt overzicht van de leerinhoud van de module BTW: • Inleidende begrippen en het begrip belastingplichtige • De belastbare handelingen: de levering van goederen, de dienstverstrekking, de invoer en de intracommunautaire verwerving • De belastbare handelingen: de plaatsbepaling en het tijdstip • De vrijgestelde handelingen (of “Welke handelingen worden niet belast?”) • De voldoeningsplicht (of “Wie moet de btw doorstorten of daadwerkelijk betalen aan de btw-administratie?”) • De maatstaf van heffing (of “Waarop berekenen we de BTW?”) • Recht op aftrek en de herzieningen ervan • Tarieven • De verplichtingen inzake BTW • •
Doelstellingen
• •
De student kan in eigen woorden de begrippen uit de BTW uitleggen. De student kan een (gestructureerde) analyse maken van de diverse belastbare handelingen (o.a. plaatsbepaling, tijdstip, vrijstelling, etc.). De student kan op zelfstandige wijze een BTW-aangifte invullen. De student kan de meest voorkomende praktijkscenario’s inzake BTW op zelfstandige wijze analyseren.
Begincompetenties
Geen specifieke voorkennis vereist, doch notie van boekhouden is een pluspunt
Eindcompetenties
Hierbij verwijs ik in eerste instantie naar de algemene doelstellingen opgenomen in het leerplan: “ De cursist • kan het principe van de BTW verklaren • weet door wie BTW is verschuldigd (belastingplichtige) • kan de ‘Maatstaf van Heffing’ berekenen (wanneer is BTW verschuldigd, wanneer niet?) (Belastbare handeling - vrijstelling) • weet waar en wanneer BTW is verschuldigd (Plaats van handeling) • kent de administratieve verplichtingen en kan ze vervullen • kan de diverse BTW-formulieren invullen en toelichten”
Literatuur
Ruysschaert, S., Vanheuverzwijn, C., De Vroe, R., 2015. Praktisch BTW-recht, Uitgeverij De Boeck, Berchem. Wille, P., Borger, F., Govers M., 2015. Handboek BTW, Uitgeverij Intersentia, Antwerpen. Vervoort, J., 2015. Basiscursus btw, Uitgeverij fiscaal informatief, Wevelgem.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
17
Gecombineerd onderwijs
Afstands- en contactlessen. •
Didactische werkvormen
• • • • • • • •
Powerpointpresentaties (beschikbaar via het elektronisch leerplatform) Ruysschaert, S., Vanheuverzwijn, C., De Vroe, R., 2015. Praktisch BTW-recht, Uitgeverij De Boeck, Berchem.
• •
Schriftelijk eindexamen: 70% van de punten Permanente evaluatie: 30% van de punten met betrekking tot de geëvalueerde toetsen en/of opdrachten gekoppeld aan de afstandslessen
Studiemateriaal
Evaluatie
Aantal Lestijden Startvoorwaarden Lector
Interactieve hoor- en werkcolleges: theorieën, (praktijk)voorbeelden en (praktijk)oefeningen wisselen elkaar af gedurende de lesperiodes. Doceren Demonstreren Onderwijs-, klas- en leergesprek Groepsdicussie Parallel groepswerk Zelfstudie van theorie en oefeningen Digitaal wervormen: leerpaden – Wiki – Taken/oefeningen - forum
80 lestijden Voldoen aan de decretale toelatingsvoorwaarden voor HBO Bart Leyman
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
18
BOEKHOUDEN Modulefiche Vennootschapsrecht
Leerinhouden
Doelstellingen
• • • • • • • • • • • •
De vennootschap in het algemeen (begrip en soorten) De naamloze vennootschap De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid De coöperatieve vennootschap De vennootschap onder firma De gewone commanditaire vennootschap De commanditaire vennootschap op aandelen De vennootschap met sociaal oogmerk Omzetting, fusie en splitsing van vennootschappen Inbreng van een algemeenheid of van een handelstak Tijdelijke handelsvereniging en handelsvereniging bij wijze van deelneming Verspreiding van de jaarrekening
•
Inzicht en kennis verwerven in de structuur, de organisatie en de werking van de vennootschapsvormen. Wegwijs raken in de vennootschapswetgeving Verwerven van een duurzame juridische woordenschat Juridische teksten begrijpen en raadplegen
• •
• • Begincompetenties
• • • •
Eindcompetenties
• • • •
•
Inzicht en kennis verwerven in de structuur, de organisatie en de werking van de vennootschapsvormen. Wegwijs raken in de vennootschapswetgeving Verwerven van een duurzame juridische woordenschat Juridische teksten begrijpen en raadplegen Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen
• Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Vennootschaprecht toegepast R. Smits en J.P. Vincke Uitgeverij Intersentia • Praktisch vennootschapsrecht De Graeve, J. Roodhooft, B. Windey Uitgeverij De Boeck Afstands- en contactlessen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
19
•
Didactische werkvormen
• • • • • • • • • • • • • •
Studiemateriaal •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Doceren Demonstreren Analyse beeldmateriaal Onderwijs-, klas- en leergesprek Groepsdiscussie Parallel groepswerk Krantenanalyse Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvorm: Wiki - taken Vennootschapsrecht in België H. De Muynck Uitg. Academia Press ISBN 978-90-382-1418-4 PC/internet
•
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
80 lestijden • • •
Basis dubbel boekhouden Aanvullend dubbel boekhouden Vennootschapsboekhouden Elke Van der Heyden
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
20
BOEKHOUDEN Modulefiche Vennootschapsboekhouden
Leerinhouden
Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Keuze tussen eenmanszaak en vennootschap Boekhoudkundige verwerking van de oprichting Boekhoudkundige verwerking van het opvragen van gelden Boekhoudkundige verwerking van vervroegde stortingen Boekhoudkundige verwerking van in gebreke gestelde aandeelhouders Boekhoudkundige verwerking van kapitaalwijzigingen Boekhoudkundige verwerking van obligatieleningen Boekhoudkundige verwerking van de winstverdeling Boekhoudkundige verwerking van de vereffening van een vennootschap Het opmaken van een financieel plan Het opmaken en neerleggen van een jaarrekening
• •
Alle levensfases van een onderneming boekhoudkundig leren verwerken Inzicht en kennis betreffende de wettelijke vereisten worden summier door de leerkracht aangebracht.
•
De kennis uit de module basis dubbel boekhouden en aanvullend dubbel boekhouden
•
De verschillende levensfasen van de vennootschap boekhoudkundig verwerken Een financieel plan opmaken Kapitaalswijzigingen boekhoudkundig verwerken Jaarrekeningen opmaken en neerleggen (verschillende vormen en verplichtingen) Het resultaat verwerken De vereffening van een vennootschap boekhoudkundig verwerken
• • • •
Literatuur Gecombineerd onderwijs
Afstands- en contactlessen •
Didactische werkvormen
• • • • • • • •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Doceren Demonstreren Onderwijs- en klasgesprek Groepsdiscussie Practicum Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Kritisch vermogen ontwikkelen Digitale werkvormen: leerpaden – taken/oefeningen - forum
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
21
Handboek Boekhouden, Deel 4: Grondige studie van de jaarrekening naar Belgisch recht, Prof.dr Erik De Lembre, Wolters Plantyn
Studiemateriaal
Evaluatie
• •
Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. Tussentijdse evaluatie door opdrachten in de klas. De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
80 lestijden • •
Attest Basis Dubbel Boekhouden Attest Aanvullend Dubbel Boekhouden Elke Van der Heyden
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
22
BOEKHOUDEN Modulefiche Vennootschapsbelasting • •
• • •
•
Leerinhouden
•
•
• • • • • • • • • • • •
Wie is onderworpen aan de vennootschapsbelasting rechtspersoonlijkheid, fiscale woonplaats België, exploitatie van een onderneming Aangifteprocedure in de vennootschapsbelasting aanslagjaar, boekjaar, aangifteformulier en verplichte bijlagen, elektronisch aangifte vennootschapsbelasting, aangifte termijn, geldigheid en bewijskracht van aangifte, sancties aangifte, Boekhoudrecht en vennootschapsrecht versus fiscaal recht Vaststelling van de belastbare grondslag indeling winst volgens bestemming, belastbare basis via de acht bewerkingen en synthese Aftrekbare beroepskosten (o.a. onroerend goed, leningen, bezoldigingen, afschrijvingen, commissies, geheime commissielonen) band met maatschappelijk doel van de vennootschap (statutair doel), overlopende rekening. Belastbare reserves beweging van de belastbare reserves, herwaarderingsmeerwaarde, overdragen winst en/of verlies, verdeling winst door algemene vergadering, onzichtbare reserves (afschrijvingsexcedenten) rechtstreeks in kosten geboekte activa, belastbare waardeverminderingen, onderwaardering voorraad en vorderingen, gratis verworven activa, overwaarderingen passiva), aanpassing van de begintoestand (meerwaarde op aandelen, meerwaarde personenwagens, terugneming van belaste waardeverminderingen op aandelen, tax shelter Vrijgestelde reserves waardeverminderingen op handelsvorderingen, voorzieningen voor risico’s en kosten, herwaarderingsmeerwaarden, gespreid te belasten meerwaarde, meerwaarden op bedrijfsvoertuigen en op binnen-/zeeschepen Verworpen uitgaven niet aftrekbare belastingen, geldboeten, autokosten, receptiekosten, relatiegeschenken, restaurantkosten, niet specifieke beroepskledij (eventueel voordeel alle aard), minderwaarden en waardevermindering aandelen, sociale voordelen, liberaliteiten (giften) Uitgekeerde dividenden (gedecreteerd), roerende voorheffingen (moederdochter richtlijn), en tarieven roerende voorheffing Eerste bewerking negatief/positief fiscaal resultaat Tweede bewerking tonnagetax, uitsplitsing winst naar oorsprong (waaronder verliescompensatie) Derde bewerking aftrek van niet belastbare bestanddelen Vierde bewerking aftrek van DBI en VRI Vijfde bewerking aftrek van octrooi-inkomsten Zesde bewerking notionele intrest aftrek Zevende bewerking aftrek vorige verliezen Achtste bewerking investeringsaftrek Negende bewerking overdraagbare aftrek voor risicokapitaal. Tarief van de vennootschapsbelasting Verrekeningen van voorheffingen en voorafbetalingen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
23
• • Doelstellingen
• • •
Begincompetenties
Eindcompetenties
Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
•
Geen voorkennis vereist, doch notie van boekhouden en vennootschapsrecht is een pluspunt
• • •
Basisbegrippen van de vennootschapsbelasting Link met Boekhoudrecht en Vennootschapsrecht Invullen van een eenvoudige aangifte vennootschapsbelasting
• • • • • • • •
Fiscoloog – Fiscale Koerier- Algemeen Fiscaal Tijdschrift (AFT) - TFR Tijdschrift Creatief Boekhouden van Kluwer Pacioli (zie Site BIBF) Site BIBF/ Site IAB Trends-Tendance Vervoort, J. (2015) Vennootschapsbelasting 2015-2016. Uitgeverij Fiscaal Informatief www.fisconetplus.be Portaalsite FOD Financiën
•
Afstands- en contactlessen
•
• •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Doceren Demonstreren Onderwijs- en klasgesprek Groepsdiscussie Practicum Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Interactieve hoor- en werkcolleges: theorieën, (praktijk)voorbeelden en (praktijk)oefeningen wisselen elkaar af gedurende de lesperiodes. Zelfstudie van theorie en oefeningen Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Behandelen van cases Digitale werkvormen: taken/oefeningen – forum - documenten
• • • •
Handboek: Praktisch vennootschapsbelasting Auteur: Wim Van Kerckhove ISBN 978 90 455 3002 4 (opgelet : ieder jaar een bijgewerkte uitgave !). € 35
• • • • • • • • • • •
Studiemateriaal
De student is in staat om op zelfstandige basis vanuit de jaarrekening een aangifte in te vullen. De student kan in eigen woorden begrippen uit de vennootschapsbelasting beschrijven. De student kan fiscale vraagstukken omtrent vennootschapsbelasting analyseren en een oplossing aanreiken aan de hand van de voorhanden zijnde studiematerialen. De student heeft inzicht in de bepaling van de fiscale belastbare winst. De student kan de invloed van een boekhoudkundige wijziging vertalen naar de fiscale aangifte.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
24
Evaluatie
• •
Uitgeverij: De Boeck
•
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden
• •
De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld. Aantal Lestijden
•
80 lestijden waarvan 35 % afstandsonderwijs.
Startvoorwaarden
•
Voldoen aan de decretale toelatingsvoorwaarden voor HBO
Lector
•
Geert Claes
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
25
BOEKHOUDEN Modulefiche Sociale Wetgeving • •
Collectieve arbeidsverhoudingen De arbeidsovereenkomst
o o o o o
Leerinhouden
Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
Literatuur
Gecombineerd onderwijs
• • • • • • • • •
Inleiding (rechtsgeldigheid, soorten,…) Verplichtingen van de partijen Proefbeding Oorzaken van schorsing
Einde van de overeenkomst Tijdelijke arbeid, uitzendarbeid, ter beschikking stellen van werknemers De arbeidsreglementering De sociale zekerheid De wet op de arbeidsongevallen Het sociaal secretariaat De oplossing van geschillen (uitbreiding) Het sociaal statuut van zelfstandigen (uitbreiding) De administratieve formaliteiten van de werkgever (uitbreiding) De sociale balans (uitbreiding)
De cursist krijgt een inzicht in de geldende reglementering en wederzijdse rechten en plichten van de werkgevers en werknemers en dit zowel bij de totstandkoming van de arbeidsovereenkomst als tijdens de lopende duur en bij de beëindiging van de overeenkomst. De cursist krijgt inzicht in de diverse sectoren van de sociale zekerheid. Er is geen specifieke voorkennis vereist wat betreft sociale wetgeving. Een grondige kennis van de Nederlandse taal is wel vereist. Praktijkgericht inzicht en kennis in verband met de essentie van de sociale wetgeving wordt aangeleerd. De cursist heeft op het einde van deze module een duurzame sociaaljuridische kennis i.v.m. het vakgebied verworven en kan deze in de praktijk toepassen. Praktisch sociaal recht van F. D’Hertefelt en L.Laurysens – Uitgeverij De Boeck
Afstands- en contactlessen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
26
Didactische werkvormen
Studiemateriaal
● ● ● ● ● ● ● ● ● ●
Doceren Doceren Analyse beeldmateriaal Aanschouwen Onderwijs-, klas- en leergesprek Groepsdiscussie Procesevaluatie Parallel groepswerk Zelfstandig leren Digitale werkvormen: leerpaden – Wiki – taken/oefeningen - forum
De cursisten beschikken over een handboek. Rekenmachine. Jaaragenda. •
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Peerevaluatie • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
80 lestijden
Startvoorwaarden
Er is geen specifieke voorkennis vereist, wat betreft sociale wetgeving
Lector
Jan Billiet
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
27
BOEKHOUDEN Modulefiche •
• •
•
•
Leerinhouden
• • • • • • • • • • •
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
Personenbelasting
Inleidende begrippen Rijksinwoners, wereldwijd inkomen, progressieve belasting, belastbaar tijdperk en aanslagjaar, individuele/gemeenschappelijke aanslag (gehuwden, wettelijke samenwonenden, alleenstaanden), kinderen, decumul, aangiftetermijn, kladversie versus definitieve aangifte Vak I bankrekening, telefoonnummer Vak II persoonlijke gegevens en gezinslasten (basisbedrag belastingsvrije som, verhoging zware handicap, verhoging kinderen ten laste en/of jonger dan 3 jaar, verhoging voor opvang bejaarden en andere personen ten laste, verhoging alleenstaande met kinderlast, aanrekening van de belastingsvrije som, terugbetaalbaar belastingskrediet voor kinderlast) Vak III onroerende inkomsten (kadastraal inkomen, brutohuur, verandering eigenaar, eigen woning, verhuurde en niet verhuurde gebouwen in België en buitenland) Vak IV bezoldiging werknemers (omschrijving, eigenlijke bezoldigingen, vrijgestelde bezoldigingen (kost eigen aan werkgever, werkgeversbijdrage woon-werkverkeer), niet recurrente resultaatsgebonden voordelen, andere vrijgestelde inkomsten, tarief, loonfiche, voordelen alle aard, opzeggingsvergoedingen, vervroegd vakantiegeld, aandelenopties, vervangingsinkomsten, niet ingehouden persoonlijke sociale bijdrage, beroepskosten (forfaitair of werkelijk), huwelijksquotiënt) Vak V pensioenen (wettelijke, groepsverzekeringen, levensverzekering, pensioensparen, taks op langetermijnsparen Vak VI ontvangen onderhoudsuitkeringen Vak VII inkomsten van kapitalen en roerende goederen Vak VIII vorige verliezen en aftrekbare bestedingen Vak IX interesten en kapitaalaflossingen van leningen en schulden, individuele levensverzekeringen e.d. Vak X en XI: uitgaven die recht geven op belastingverminderingen, belastingkrediet voor winwin-leningen. Vak XII : voorafbetalingen Vak XIV: rekeningen in het buitenland en juridische constructies. Vak XV: beroep en ondernemingsnummer Vak XVI : diverse inkomsten Vak XVII: bedrijfsleiders (categorieën, attractiebeginsel,
28
• • • • • Doelstellingen
•
•
huurherkwalificatie) Vak XVIII: winsten Vak XIX : baten Vorige beroepswerkzaamheid en meehelpende echtgen. De student is in staat om op zelfstandige basis een aangifte PB in te vullen. De student kan in eigen woorden begrippen uit de PB beschrijven. De student kan fiscale vraagstukken omtrent de PB analyseren en een oplossing aanreiken aan de hand van de voorhanden zijnde studiematerialen. De student heeft inzicht in de PB wetgeving en deze kunnen interpreteren/uitleggen
Begincompetenties
•
Geen voorkennis vereist
Eindcompetenties
• • •
Basisbegrippen van de vennootschapsbelasting Link met Boekhoudrecht en Vennootschapsrecht Invullen van een eenvoudige aangifte vennootschapsbelasting
•
• • •
Fiscoloog – Fiscale Koerier- Algemeen Fiscaal Tijdschrift (AFT) TFR Tijdschrift Creatief Boekhouden van Kluwer Pacioli (zie Site BIBF) Site BIBF/ Site IAB Trends-Tendance Vervoort, J. (2015) Personenbelasting 2014-2015. Uitgeverij fiscaal informatief. www.fisconetplus.be Fiscale kengetallen (www.kmo-cockpit.be) Portaalsite FOD Financiën
•
Afstands- en contactlessen
•
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Doceren Demonstratie Onderwijsleer- en klasgesprek Groepsdiscussie Practicum
Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
• • • • •
• • • • • • • • •
29
• • •
Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Cases Digitale werkvormen: taken/oefeningen – forum - documenten
•
Uitgeverij De Boeck – Praktisch personenbelasting.
Studiemateriaal
o o o •
Evaluatie • • •
Schooljaar 2015-2016 : editie 2015 (aanslagjaar 2014) Auteur: Sophie Hugelier Kostprijs : 32,- Euro
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
•
80 lestijden waarvan 8 % afstandsonderwijs.
Startvoorwaarden
•
Voldoen aan de decretale toelatingsvoorwaarden voor HBO
Lector
•
Geert Claes
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
30
BOEKHOUDEN Modulefiche: Burgerlijk-, Handels- en economisch recht • • • •
Huwelijksvermogensstelsels Zakenrecht: goederen, eigendom, vruchtgebruik Erfrecht: wettelijk erfrecht, testamenten Verbintenissenrecht: begrip, bronnen, modaliteiten, gevolgen, tenietgaan, bewijs • Gebruikelijke contracten: koopcontract, handelshuurovereenkomst, verzekeringscontract, opstellen van eenvoudige contracten • Zekerheden: borgstelling, inpandgeving, hypotheek, voorrechten • Gerechtelijk akkoord en faillissement • Wet op de koophandel
Leerinhouden
o o o
Begrip en toepassingsgebied
Daden van koophandel
Verkoop op afbetaling
Huurkoop Wet op de handelspraktijken Vestigingswet
• •
Inzicht verwerven in de verschillende juridische aspecten uit het burgerlijk recht en het handelsrecht die betrekking hebben op het werkterrein van de boekhouder
Doelstellingen
Begincompetenties
Geen •
• •
De voor de boekhouder relevante juridische begrippen kennen op het vlak van verbintenissenrecht, huwelijksvermogenstelsels, zakenrecht, gerechtelijk akkoord en faillissement, wet op koophandel, consumentenrecht, wet op de handelspraktijken, erfrecht, vestigingswet en verzekeringen De verschillende wetboeken raadplegen en interpreteren. Cases oplossen en de oplossing toelichten.
•
Budget en recht (niet verplicht)
Eindcompetenties
Gecombineerd onderwijs
Handelaar
Verplichtingen van een handelaar Consumentenrecht
•
Literatuur
o o o
Afstands- en contactlessen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
31
•
Didactische werkvormen
• • • • • • • • • • • • •
Studiemateriaal
• •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Doceren Demonstreren Onderwijsleer-, klasgesprek Groepsdiscussie Parallel groepswerk practicum Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvormen: leerpaden – taken/oefeningen - forum Burgerlijk recht, handelsrecht en economisch recht, Harald De Muynck, Academia Press Gent Wetboeken burgerlijk recht, handelsrecht, wetboek van koophandel en wet op de handelspraktijken Aanvullende nota’s en kopies
•
Evaluatie
Aantal Lestijden Startvoorwaarden Lector
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld. 80 lestijden Geen Elke Van der Heyden
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
32
BOEKHOUDEN Modulefiche Bank & Beurs •
Leerinhouden
Deel 1: het bankwezen - Begrip bank - Ontstaan en ontwikkeling van de banken - Ontstaan en ontwikkeling van het geldwezen - De functies van de financiële instellingen: intermediatie- , looptijdtransformatie- en betaalfunctie - De verschillende soorten rekeningen - Indeling van de financiële instellingen in België: a) Positieverwervende en kredietverlenende financiële instellingen b) Instellingen die via risicodragend kapitaal participeren in ondernemingen: zakenbanken en portefeuillemaatschappijen c) De institutionele beleggers: Verzekeringsmaatschappijen, Wettelijke pensioenstelsel, extralegale pensioenen en gemeenschappelijke beleggingsfondsen d) De monetaire overheid: De centrale bank(ECB) Commissie voor bank- en financiewezen Het herdisconterings- en waarborginstituut Het Belgisch-Luxemburgs Instituut voor de Wissel Het Rentefonds De Belgische Vereniging der Banken - Rendabiliteit, Liquiditeit en Solvabiliteit in de F.I. - De deelmarkten van de geldmarkt: a) De gewaarborgde daggeldmarkt b) De markt voor schatkistcertificaten c) De interbankenmarkt d) De markt voor het privaatdisconto - Kredietverlening aan particulieren en vennootschappen: a) Kortlopende kredieten b) Voorschotkredieten: kaskredieten en straightloans c) Disconto-kredieten: cedenten- en leveranciersdisconto d) Acceptkredieten e) Persoonlijke leningen en kredieten op afbetaling - Langlopende kredieten: a) Hypothecaire leningen b) Investeringskredieten c) Uitvoerkredieten
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
33
•
Deel 2: het beurswezen - Aandelen: a) Omschrijving b) Rechten van de aandeelhouders c) Het rendement d) Het risico e) De soorten f) De waardering g) Verbonden voordelen - Obligatieleningen a) Omschrijving b) Rechten c) Het rendement d) Het risico e) De soorten f) De vervoegde terugbetaling g) De waardering - Schatkistcertificaten a) Omschrijving b) De primaire markt c) De secundaire markt - Kas- en spaarbons a) Omschrijving b) Verhandelbaarheid c) varianten - Staatsbons - Verzekeringsbons - Instellingen van collectieve beleggingen a) Omschrijving b) Voordelen c) Soorten volgens juridisch-fiscaal standpunt d) Soorten volgens de aard van de beleggingen e) De prijzen van deelbewijzen f) Verbonden kosten - Pensioensparen a) Omschrijving b) Methoden: collectieve, individuele en spaarverzekering c) Voorwaarden d) Fiscale kenmerken e) Rendement - Vastgoedcertificaten a) Omschrijving b) Kenmerken c) Soorten: leasing en huur - Afgeleide of derivatieve producten: a) Futures b) Opties
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
34
-
• Doelstellingen
Begincompetenties
•
Inzicht verwerven in het economisch belang en de juridische omkadering van het Belgische (en internationaal) bank- en beurswezen Hij verwerft kennis op het vlak van de verschillende betaalmiddelen, kredietvormen en beleggingsproducten
Geen specifieke voorkennis vereist •
Eindcompetenties
c) Swaps De Beurs a) MIFID-richtlijn b) Structuur en organisatie van de Belgische secundaire markten c) De markten van de effectenbeurs van Brussel d) De beursindexen
• • • • • • •
De cursist moet de verschillende betaalmiddelen, kredietvormen en beleggingsproducten kunnen beoordelen en gebruiken Leergierigheid ontwikkelen om te verbreden en te verdiepen in deze materie Zelfstandig opzoeken van informatie Hanteren van documenten Sociale en communicatieve vaardigheden Vaardigheden in het zien van details Omgaan met vertrouwelijke informatie Ontwikkelen van een zorg voor kwaliteit door nauwkeurig en oplettend te werken
•
Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
Geld- en Financiewezen van M. Dombrecht, D.Heremans, S.Plasschaert en J.Vanneste – Standaard Uitgeverij MIM • Bank- en beurs binnenste buiten K.Bellon, E.Koolen, K.Van Tenderloo, J. Vanneste Uitgeverij De Boeck • Beleggingsleer S.De Ruyter, J. Van Doorslaer Uitgeverij De Boeck • Beleggingswezen in België H. De Muynck Uitgeverij Academia Press • Betalingsmiddelen in België H. De Muynck Uitgeverij Academia Press Afstands- en contactlessen • • • • • •
Doceren Demonstratie Vertonen/analyse beeldmateriaal Aanschouwen Leergesprek Klasgesprek
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
35
Cursistenbegeleiding
• • • • • • • •
Groepsdiscussie Individueel werk – opzoekingen internet Informatievergaring bij banken en verzekeringen Enquëte Zelfstandig leren Wiki-opdrachten (afstandsonderwijs) Forum Documenten
• • •
Ervaringsuitwisseling in groep Opvolging en begeleiding van de informatievergarende opdrachten Vraagstellingen in de les of via e-mail
•
Bank- en Beurswezen in België van Harald De Muynck – Academia Press ISBN 978-90-382-1099-5 De Tijd
Studiemateriaal • •
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • De vaardigheden worden tijdens de oefeningen procesmatig geëvalueerd • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld en besproken aan de hand van de richtlijnenbundel.
Aantal Lestijden
80 lestijden
Startvoorwaarden
Geen
Lector
Michel Borremans
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
36
BOEKHOUDEN Modulefiche Financiële Algebra
Leerinhouden
• Herhaling basisregels algebra • Intrestberekening : - Enkelvoudige interest : slotwaarde, afgeleide formules - Samengestelde intrest : slotwaarde, afgeleide formules , gelijkwaardige rentevoeten • Annuïteiten : kunnen berekenen van : - dadelijk ingaande postnumerando - dadelijk ingande prenumerando - vervroegde en uitgestelde annuïteiten • Disconto : - handelsdisconto en samengesteld disconto kunnen berekenen • Groeperen van kapitalen : - de gemiddelde vervaldag kunnen berekenen - de bepaalde vervaldag kunnen berekenen • Leningen : - leningen met eenmalige terugbetaling van het kapitaal - leningen met constante aflossing van het kapitaal - leningen met constante termijnen - vervroegde terugbetaling
Doelstellingen
De cursist leert wiskundige formules toepassen in diverse financiële situaties : - Intrestberekening - Discontoberekening - Groeperen van kapitalen - annuiteiten - leningen •
Begincompetenties • • • Eindcompetenties
Literatuur
• •
basiskennis algebra van niveau lager secundair onderwijs moet latent aanwezig zijn ; kunnen werken met zakrekenmachine leerinhouden in praktijksituaties kunnen toepassen ; accuratesse : erop gericht zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien ; resultaatgerichtheid : gedreven naar einddoel van de activiteit toewerken ; zelfstandigheid en zin voor initiatief : zelfstandig aan een taak kunnen werken en problemen durven aanpakken
zelf geschreven cursus
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
37
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
Studiemateriaal
Afstands- en contactlessen • • • • • • • •
Doceren Aanschouwen/demonstratie Onderwijsleer- en klasgesprek Groepsdiscussie procesevaluatie Parallel groepsgesprek Zelfstandig leren Digitale werkvormen: leerpad – Wiki – taken/oefeningen - forum
Zakrekenmachine met minimaal vereiste bewerkingen : machten, logaritmen, vierkantswortel •
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Peerevaluatie • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
60 lestijden
Startvoorwaarden
Er is geen specifieke voorkennis vereist, wat betreft financiële algebra
Lector
Jan Billiet
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
38
BOEKHOUDEN Modulefiche FINANCIELE ANALYSE
• • • • • • •
De jaarrekening: begrip, publicatieverplichting en indeling Herschikking van de balans en resultatenrekening Horizontale en verticale analyse Nettothesaurie en cash flow Liquiditeitsanalyse met inbegrip van de omloopsnelheden Solvabiliteitcoëfficiënten Rendabiliteit van de verschillende vermogens met inbegrip van de financiële hefboom • Bruto toegevoegde waarde, waaronder de berekening van de productiviteit
Leerinhouden
•
Inzicht verwerven in de methoden om de informatie opgenomen in de jaarrekening te interpreteren en analyseren Doelstellingen
•
Aanleren tot het formuleren van voorstellen naar de bedrijfsleiding ter verbetering van het resultaat
• Begincompetenties
•
Inzicht verwerven in de methoden om de informatie opgenomen in de jaarrekening te interpreteren en analyseren Aanleren tot het formuleren van voorstellen naar de bedrijfsleiding ter verbetering van het resultaat
• •
Bereken en interpreteren van de verschillende financiële kerngetallen In staat zijn voorstellen te formuleren indien het resultaat moet bijgestuurd worden • Accuratesse: binnen de voorgeschreven tijd een analyse nauwkeurig voltooien • Resultaatgerichtheid: naar het einddoel toewerken en zich niet laten afleiden door details • Zelfstandigheid • Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken • Zin voor orde, netheid en nauwkeurigheid • Kwaliteitszorg: nauwkeurig en oplettend werken en geen fouten maken • Analytisch en kritisch vermogen ontwikkelen • Relevante informatie opzoeken en beoordelen
Eindcompetenties
• Cursistenbegeleiding •
Docent brengt de theorie aan (ex-cathedra), waarbij inzicht en kennis van de analyse van de jaarrekening geleidelijk wordt aangeleerd op een concentrische wijze. Aan de hand van de jaarrekening van een bel20-genoteerd bedrijf,
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
39
•
• Literatuur
• • • • •
•
•
Gecombineerd onderwijs
Studiemateriaal
De jaarrekening van de onderneming van L. Uytterschaut – Standaard Uitgeverij MIM Wat zegt de jaarrekening? Van D.W. Feenstra, C.A. Huijgen & E.J. Stokking – Uitgeverij Wouters Import Financiële analyse van A. Popleu, G. Walraevens, C. Van Liedekerke, S. Vigoureux, D. Baeyens, W. Van Looy, D. Lambrechts en F. Van Antenhove Gids voor het financieel beleid van R. Frederix, F. Vanaken en J.P. Van Kerkhoven – Standaard Uitgeverij MIM Financiële analyse – de onderneming doorgelicht J.Van der Elst en A. Vanbergen Uitgeverij De Boeck Vademecum van de jaarrekening R. Tiest Uitgeverij Intersentia Analyse van de jaarrekening toegepast C.Coppens en M.Kimpe Uitgeverij Intersentia ISBN 978-94-000-0295-1 Afstands- en contactlessen
•
Didactische werkvormen
gepubliceerd bij de balanscentrale van de nationale bank van België, word de financiële ratio’s klassikaal berekend en geanalyseerd. Daarna wordt er geoefend door zelf berekeningen en analyse te maken van een zelf gekozen onderneming. Om tenslotte autonoom tot het formuleren van conclusies en aanbevelingen te komen
• • • • • • • • • • • • • •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Doceren Demonstreren Vertonen van beeldmateriaal Onderwijsgesprek Klasgesprek Groepsdiscussie Parallel groepsgesprek Practicum Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvormen: Wiki – taken/oefeningen - documenten
•
PC/internet
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
40
•
Evaluatie
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
80 lestijden • • •
Basis dubbel boekhouden Aanvullend dubbel boekhouden Vennootschapsboekhouden Michel Borremans
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
41
BOEKHOUDEN Modulefiche Audit
Leerinhouden
• • • • • • • •
Belang van audit Organisatie van het economische beroep in België Soorten audit Het beroep en de media Theoretische en praktische benadering van het auditberoep Behandeling van diverse procedures in kader van het vennootschapsrecht Eenmalige opdrachten te verrichten door de bedrijfsrevisor Controles op diverse rubrieken van de jaarrekening
• Doelstellingen
•
Einddoel is dat de cursist inzicht krijgt in de activiteiten die plaatshebben bij de uitvoering van de diverse auditaspecten binnen een onderneming Inzicht en kennis in verband met de verschillende stappen, de normen en technieken voor externe en interne controle , alsook de deontologische principes
Begincompetenties
• •
A1: Basis dubbel boekhouden A2: Aanvullend boekhouden
• •
Opstart van een auditopdracht kennen Weten wanneer al dan niet een commissaris dient aangesteld te worden binnen welke vennootschap Kunnen vaststellen of een vennootschap al dan niet groot is Diverse rubrieken van de jaarrekening kunnen controleren Basiskennis van het boekhoudrecht Diverse begrippen omtrent het beroep beheersen
Eindcompetenties
• • • •
Literatuur
Financiële Audit, Ignace De Beelde, Academia Press
Gecombineerd onderwijs
Enkel contactlessen •
Didactische werkvormen
• • • • • • • • •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Begrijpen van juridische teksten Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Doceren Onderwijsleergesprek Klasgesprek Groepsdiscussie Parallel groepsgesprek
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
42
• • •
Practicum Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvormen: taken/oefeningen
• • •
Ervaringsuitwisseling in groep Opvolging en begeleiding van de informatievergarende opdrachten Vraagstellingen in de les of via e-mail
•
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen
Studiemateriaal
Cursistenbegeleiding
Evaluatie • Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
40 lestijden • • •
Basis dubbel boekhouden Aanvullend dubbel boekhouden Financiële Analyse Linda Van Leuven
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
43
BOEKHOUDEN Modulefiche Kostprijsberekening
• • • • • • •
Doel kostprijsberekening Vergelijking algemene met analytische boekhouding Kostensoorten Kostenplaatsen Bestemming van de kosten Begrippen kost en kostprijs Bedrijfsresultaat algemene boekhouding = exploitatieresultaat analytische boekhouding • BTW en kostprijs • Extracomptabele kostencalculatie: kostenverdeelstaat en extracomptabele berekeningen • Autonome analytische boekhouding: kenmerken, rekeningstelsel, boekingen bij aanvang van en tijdens boekhoudperiode • Geïntegreerde analytische boekhouding • Berekenen waarde bijproducten, afvalstoffen, goederen in bewerking • Aanpassen boekhouding aan productiemodaliteiten: soorten industriële ondernemingen, productie op voorraad (één en meerdere fabrikaten), productie op bestelling, productie in stadia, productie in bedrijfsafdelingen • Gevallenstudie
Leerinhouden
• Doelstellingen
Begincompetenties
Eindcompetenties
•
Het voeren van een analytisch boekhouding inzicht krijgen in de opbouw van de kostprijs
•
Basis dubbel boekhouden
• • • • • • •
Kostensoorten, kostenplaats en -structuur kennen De technieken kennen om kostprijzen te berekenen De kosten analyseren en een kostprijs berekenen Diverse methoden van analytische verwerking kennen De analytische resultaatberekening kennen Een kostprijsboekhouding uitvoeren Voorstellen voor regularisatie formuleren
Literatuur Gecombineerd onderwijs
Afstands- en contactlessen
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
44
•
Didactische werkvormen
Studiemateriaal
Evaluatie
• • • • • • • • • • •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Kritisch vermogen ontwikkelen Demonstreren Doceren Onderwijsleergesprek Klasgesprek Groepsdicussie Parallel groepswerk Practicum Zelfstandig leren Digitale werkvormen: leerpaden – Wiki - forum
•
Cursus en rekeningenstelsel
• Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
120 lestijden • •
Attest Basis Dubbel Boekhouden of gelijkwaardig Het is aan te raden ook een attest te bezitten van Aanvullend Dubbel Boekhouden Elke Van der Heyden
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
45
BOEKHOUDEN Modulefiche Consolidatie Wettelijk kader Definities Toepassingsgebied Principes Moederonderneming Consortium Consolidatiekring Consolidatieverplichting Consolidatiemethodes Evenredige Integrale Vermogensmutatie Voorbeeld van een geconsolideerde jaarrekening IAS/IFRS Organisatorische aspecten
Leerinhouden
• • •
Inzicht en kennis verwerven van de Belgische en Europese wetgeving De theoretische benadering van de verschillende consolidatietechnieken toepassen Einddoel is interpreteren en analyseren van een geconsolideerde jaarrekening
• •
Zelfstandig boekingen uitvoeren De jaarrekening kunnen lezen
Doelstellingen
Begincompetenties
Op de hoogte zijn van het wettelijk kader De definities en het toepassingsgebied kennen Inzicht hebben in een geconsolideerde jaarrekening De verschillende consolidatiemethodes kennen en ze toepassen
Eindcompetenties
Literatuur
• • •
Gecombineerd onderwijs
Contact- en afstandslessen •
Didactische werkvormen
Consolidatiezakboekje - E. De Lembre en S. Podevijn – Kluwer – ISBN 978 90 46 55058 6 Basisboek consolidatie – C.Coppens en M.Dekeyser – Standaard Uitgeverij Professional – ISBN 978 90 341 1506 5 Consolidatie – C. Rombaut – Uitgeverij De Boeck – ISBN 978 90 455 2986 7
• • • •
Leergierigheid: zoeken naar verbreding en verdieping van zijn kennis door opvolging van de nieuwe richtlijnen en wetgeving Discipline: volgens de regels, procedure en afspraken Zin voor samenwerking Kritisch vermogen ontwikkelen Doceren
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
46
• • • • •
Demonstreren Vertoning beeldmateriaal practicum Relevante informatie zelfstandig opzoeken en beoordelen Digitale werkvormen: Wiki – taken/oefeningen
Studiemateriaal
•
Eigen powerpointpresentatie
Cursistenbegeleiding
• •
Vragenstelling in de klas, tijdens pauzes en per e-mail Bijkomende oefeningen indien gewenst
•
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Evaluatie • • Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
40 lestijden • • •
Basis dubbel boekhouden Aanvullend dubbel boekhouden Financiële Analyse Michel Borremans
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
47
BOEKHOUDEN Modulefiche Kostenbeleid en Budgettering
Kostengedragingen: bedrijfsdrukte vaste ,variabele, semi-variabele kosten, directe indirecte kosten, indirecte kostenverdeling. Integrale kostencalculatie Variabele kostencalculatie - direct costing Kritische omzettechniek Differentiële kostencalculatie Standaardkostencalculatie Activity based costing
Leerinhouden
Doelstellingen
Budgetten Planning en budgettering Verkoop- en verkoopkostenbudget Productiebudget en voorraadbudget gereed product Investeringsbudget Kostenbudgettering Materiaalbudget Personeelsbudget Budget indirecte productie- beheers- en administratiekosten. Liquiditeitsbudget Gebudgetteerde jaarrekening Zero Base Budgeting
Het doel is voorstellen te formuleren voor het financieel- en kostenbeleid van een eenvoudige onderneming. Enerzijds moet de cursist inzicht krijgen in het kostenbeleid van een onderneming. Verschillende technieken van kostencalculatie worden besproken (full costing , direct costing, activity based costing evenals een aantal basisbegrippen uit de bedrijfseconomie (vaste, veranderlijke, semi variabele, directe en indirecte kosten, break even point…). Anderzijds dient de cursist kennis te maken met de verschillende budgetten die in een onderneming gehanteerd worden (verkoop- en verkoopkostenbudget, productiebudget, investeringsbudget, liquiditeitsbudget,…) en moet na het volgen van de module niet enkel in staat zijn dergelijke budgetten op te stellen, maar ook ze kunnen toetsen en interpreteren en voorstellen daaromtrent kunnen formuleren.
Begincompetenties
Basis dubbel boekhouden Kostprijsberekening
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
48
Eindcompetenties
Literatuur
Inzicht hebben in het kostenbeleid van een onderneming. Budgetten kunnen opstellen; interpreteren en eventuele voorstellen daaromtrent kunnen formuleren. Management accounting A. Jorissen, C .Lefebvre, A. Popleu, F. Roodhooft, C. Van Liedekerke, G. Walravens Uitgegeven door Standaarduitgeverij MIM Budgettering van L. Van Haute en T.Versleegers Uitgegeven door Standaarduitgeverij MIM Financieel Management van C. Van Alphen Uitgeverij Academic Service, Wouters Import Handboek Management Accounting Van W. Bruggeman, P. Everaert en S. Hoozée Uitgeverij Intersentia Kosten- en opbrengstberekening ter ondersteuning van beslissingen van Ivan De Cnuydt Uitgeverij Academia Press Cost Accounting en Management Accounting van M. Erlingen Uitgeverij Den Arend
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
Afstands- en contactlessen • • • • • • •
Doceren (ex cathedra) Demonstreren Onderwijsleergesprek Klasgesprek Groepsdiscussie Practicum Digitale werkvormen: Wiki – taken/oefeningen
Budgettering ’Gebudgetteerde balans en gebudgetteerde resultatenrekening L. Van Haute, T. Versleegers Uitgeverij De Boeck ISBN 978 90 455 4168 6 Studiemateriaal
Analytische boekhouden en kostencalculatie (*) Erik De Lembre Uitgeverij Intersentia ISBN 978 94 000 0256 2 (*) Boek gebruikt bij kostprijsberekening - geen extra kost.
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
49
•
Evaluatie
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
Bij het begin van de lesuren wordt er een korte herhaling gehouden van de vorige les. Dit stelt de docent in staat vast te stellen wat de student kan en eventueel kan er worden bijgestuurd. • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld. 60 lestijden In het bezit van door het decreet voorgeschreven studiebewijzen. Studenten niet in het bezit van zo’n studiebewijs, indien ze slagen in een toelatingsproef. Linda Van Leuven
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
50
BOEKHOUDEN Modulefiche Organisatie & Communicatie •
Leerinhouden
•
Deel 1: Organisatie - Plaats van de boekhoudafdeling in de organisatie - Klasseer- en archiveringssystemen - Timemanagement en arbeidsorganisatie - Werkzaamheden binnen de organisatie coördineren - Principe van human resources management - Functieomschrijvingen en functie-eisen voor de medewerkers van de boekhoudafdeling - Bijscholing: criteria, evaluatie - Werkoverleg:plannen, organiseren, leiden en opvolgen. Deel 2: Communicatie - Presenteren van mondelinge en schriftelijke voorstellen - Mondeling en schriftelijk rapporteren - Contacten met externe raadgevers - Logische opbouw van een vergadering - Begeleiden, stimuleren en motiveren van medewerkers - Geven van instructies - Functionering- en evaluatiegesprek - Geven van Feedback - Formuleren van voorstellen voor promotie of ontslag - Stappen bij een sollicitatiegesprek - Voeren van een sollicitatiegesprek en voorstellen tot aanwerving
•
Doelstellingen
Begincompetenties
Uiteindelijke doel is de cursist te leren een boekhoudafdeling te coördineren • Inzicht en kennis verwerven in verband met de verschillende technieken van klasseren, vergadertechnieken, opstellen van procedures,werkoverleg, functieomschrijving, enz.. • Hij verwerft kennis op het vlak van de verschillende communicatietechnieken: rapporteren, presenteren, functionering- , evaluatie-, sollicitatiegesprekken, e.a. Geen specifieke voorkennis vereist
• • • Eindcompetenties
De cursist moet de verschillende organisatievormen kennen Inzicht hebben op de coördinatie van de afdeling Leergierigheid ontwikkelen om te verbreden en te verdiepen in deze
materie
• • • HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
Zelfstandig opzoeken van informatie Hanteren van documenten Sociale en communicatieve vaardigheden
51
Cursistenbegeleiding
• • •
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
Studiemateriaal
Ervaringsuitwisseling in groep Opvolging en begeleiding van de informatievergarende opdrachten Vraagstellingen in de les of via e-mail Afstands- en contactlessen
• • • • • • • • • • • • • • • •
Doceren Demonstreren Klasgesprek Vertonen beeldmateriaal Groepsgesprek/dicussie Gastcollege Parallel groepsgesprek Practicum Interview Krantenanalyse Rollenspel Simulatiespel Coöperatief leren Onderwijsleergesprek Zelfstandig werk – opzoekingen internet – Informatievergaring Digitale werkvormen: Wiki – taken - forum
• • • •
Eigen geschreven teksten Losse teksten Werkdocumenten HR-instrumenten I.Vanderstukken • Uitgeverij De Boeck ISBN 978-90-455-4221-8
•
Evaluatie
Begin van de les herhaling van de vorige, zodat docent de kennis van elke cursist kan inschatten • De vaardigheden worden tijdens de oefeningen procesmatig geëvalueerd • Permanente evaluatie aan de hand van medewerking/participatie aan gesprekken en invullen van vorderingsdocumenten • Op het einde van de module volgt een schriftelijke examen. • Bij elke afstandsles wordt er een evaluatie gehouden De exacte evaluatiepercentages en evaluatiemomenten worden de eerste les meegedeeld.
Aantal Lestijden
60 lestijden
Startvoorwaarden
•
Algemene Basis boekhouden
Literatuur
• • • •
VDAB Efficiënt vergaderen – Roularta Books Functioneringsgesprekken met uw baas – Kluwer NCMV – cultuur en vormingsdienst
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
52
• •
• Lector
Werken met mensen Human Resource Management in essentie R.Caers Uitgeverij Intersentia Administratieve organisatie Michel Borremans
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
53
BOEKHOUDEN Modulefiche Projectwerk
Leerinhouden
• • • • •
Casestudies Bedrijfsbezoeken + verslaggeving Gastspreker + verslaggeving Stage Groepsopdrachten
Doelstellingen
•
Een link leggen naar de praktijk om de verworven kennis te toetsen
Begincompetenties
• • •
Powerpointpresentatie kunnen opmaken Communicatieve vaardigheden Teksten kunnen schrijven in Word
Eindcompetenties
• • • • • • • • • • • • •
Inzicht en kennis verworven over de praktijk Theoretische kennis omzetten in vaardigheden Mondelinge en schriftelijke communicatievaardigheden Accuratesse Leergierigheid Resultaatgerichtheid Zelfstandigheid en zin voor initiatief Discipline Zin voor orde, netheid en nauwkeurigheid Zin voor samenwerking Eerlijkheid en discretie Zorg voor kwaliteit Samenwerken in groep
• • •
Vooraf gemaakte afspraken worden door de docent gegeven en uitgelegd Individuele en plenaire begeleiding tijdens de lestijden Vorderingen van de student worden zowel klassikaal, individueel, als via e-mail opgevolgd Begeleiding door een promotor aangesteld volgens het vakgebied De verdere invulling kan verschillen van cursist tot cursist (differentiatie)
Cursistenbegeleiding
• • • Literatuur
Gecombineerd onderwijs
Didactische werkvormen
Schrijven van verslag tot eindwerk L. Pollefliet Uitgeverij Academia Press ISBN 978-90-382-926-4 Afstands- en contactlessen
• • • •
Demonstratie Vertonen beeldmateriaal Onderwijsleergesprek Klasgesprek
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
54
• • • • • • • • • •
Groepsgesprek Practicum Interview Krantenanalyse Rollenspel Simulatiespel Zelfstandig leren Cases Coöperatief leren Digitale werkvormen: Wiki- taken - forum
•
Schrijven van verslag tot eindwerk L. Pollefliet Uitgeverij Academia Press ISBN 978-90-382-926-4
Studiemateriaal • • • Evaluatie
•
•
Aantal Lestijden
Startvoorwaarden
Lector
De vaardigheden worden tijdens de uitvoering van het project procesmatig en continu geëvalueerd en bijgestuurd voor 25% van de punten De evaluatie van de gekozen opdracht, zal meteen de beoordeling van de module zijn Afhankelijk van de gekozen opdracht zal de beoordeling procesmatig zijn (stage) en/of een evaluatie van het eindrapport (casestudy, verslag of groepswerk). Bij de verdediging van het eindwerk is de jury samengesteld uit interne (lectoren boekhouding) en externe (vertegenwoordigers BIBF, zelfstandige boekhouders, interim bureaus, ..) leden. 40 lestijden
• • • • • • • • • • • • • • • • •
Basis dubbel boekhouden Aanvullend dubbel boekhouden Computerboekhouden BTW Vennootschapsrecht Vennootschapsboekhouden Vennootschapsbelasting Sociale wetgeving Personenbelasting Burgerlijk, handels- en economische recht Bank- en beurswezen Financiële algebra Financiële analyse Audit Kostprijsberekening Consolidatie Kostenbeleid en budgettering Michel Borremans
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
55
HBO5 Boekhouden – Studiegids 2016-17
56
CVO COOVI Emile Gryzonlaan 1 1070 Brussel www.coovi.be/cvo
[email protected]