De RVA - aanpak van langdurig werklozen: een vergelijking tussen ‘het artikel 80’ en ‘de activering van het zoekgedrag’; geschetst in het kader van de sector werkloosheid binnen de Sociale Zekerheid.
Studiegebied Sociaal Agogisch Werk Opleiding Sociaal Werk Optie Maatschappelijke Advisering Academiejaar 2004-2005 Student Pieter Boens
Dankwoord Bij het begin van deze uiteenzetting over de vergelijking van het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag, wil ik beleefdheidshalve beginnen met enkele personen te bedanken. Het betreft zowel personen die mij hebben geholpen bij de totstandkoming van dit eindwerk als personen die mij moreel hebben gesteund. Eerst en vooral wil ik de school bedanken. Het Hiepso waar we een drietal jaar hard hebben gestudeerd, verdient een grote dank omdat ze ons een grote hoeveelheid interessante leerstof hebben bijgebracht. Tevens leidden ze ons doorheen het laatste werk dat we moesten maken, het eindwerk. Daarbij wil ik vooral docent R. Braem bedanken voor de persoonlijke ondersteuning van dit werk. Ten tweede wil ik alle personen bedanken waar ik mijn stage heb doorlopen. Vooral L. Poissonnier, J. Ryckeboer, L. Leeman, R. Devleeshouwer, M. Archie en M. Seys wil ik nadrukkelijk bedanken voor de nuttige informatie en hulp doorheen dit werk. Ook dienen M. Houart van de VDAB Ieper en J.C Hollebeke van de ACLVB bedankt te worden. Vervolgens verdient regent J. Verhaeghe van het Sint-Jozefscollege te Wervik een grote dankbaarheid wegens het nalezen van dit eindwerk op de Nederlandstalige correctheid. Tenslotte wil ik nog mijn ouders, mijn zus en vriendin bedanken voor de ondersteuning om door te zetten in dit werk waarbij ik soms moeilijke momenten heb meegemaakt. Voor de ontspanning tijdens dit eindwerk wil ik zeker Hoogstudentenclub Moeder Werviksche en andere vrienden niet vergeten te bedanken. Deze uren gaven mij de moed om door te zetten.
Inhoudstabel Dankwoord ................................................................................................................................1 Inhoudstabel..............................................................................................................................4 Afkortingenlijst.........................................................................................................................7 Inleiding.....................................................................................................................................6 1
Werkloosheid gesitueerd in het Sociale Zekerheidssysteem.................................9
1.1 1.2 1.2.1 1.2.2 1.2.3 1.3 1.4
Wat is Sociale Zekerheid voor de werknemers? ........................................................9 Welke Sociale Zekerheidsstelsels bestaan er?..........................................................11 Sociaal Zekerheidsstelsel 1.......................................................................................11 Sociaal Zekerheidsstelsel 2.......................................................................................11 Sociaal Zekerheidsstelsel 3.......................................................................................11 Cijfers sociale zekerheid van het werknemerstelsel .................................................13 Besluit.......................................................................................................................17
2
De sector werkloosheid: een vlag die vele ladingen dekt ....................................18
2.1 2.1.1 2.1.2 2.1.3
De uitkeringstrekkers ten laste van de RVA ............................................................18 Groep I: de werknemers die door de RVA worden ondersteund..............................19 Groep II: De werknemers die met steun van de RVA hun arbeidstijd aanpassen....19 Groep III: de vergoede werklozen ............................................................................20
2.1.3.1 2.1.3.2
Deelgroep 1: de UVW-NWZ ............................................................................................... 20 Deelgroep 2: de UVW-WZ .................................................................................................. 20
2.2 2.3
Enkele cijfers ............................................................................................................29 Besluit.......................................................................................................................30
3
Het artikel 80...........................................................................................................31
3.1 3.2 3.3 3.3.1 3.3.2
Oorsprong van het artikel 80 ....................................................................................32 Wat houdt het in?......................................................................................................33 Procedure van het artikel 80 .....................................................................................34 Algemeen ..................................................................................................................34 Uitgewerkte procedure .............................................................................................35
3.3.2.1 3.3.2.2 3.3.2.3 3.3.2.4 3.3.2.5 3.3.2.6 3.3.2.7 3.3.2.8 3.3.2.9
3.4 3.5 3.6 3.7
Inleiding ............................................................................................................................... 35 Gedetailleerde uitwerking van de procedure........................................................................ 36 De eerste stap: de voorbereidingsfase .................................................................................. 39 De tweede stap: de verdere uitwerking van de listing.......................................................... 39 De derde stap: de verwittigingsbrief .................................................................................... 40 De vierde stap: beroep tegen de verwittiging....................................................................... 43 De vijfde stap: wat met al of niet gegrond beroep?.............................................................. 45 De zesde stap: beroep bij de Arbeidsrechtbank.................................................................... 46 Einde schorsing .................................................................................................................... 46
Relatie met de VDAB...............................................................................................47 Relatie met de vakbonden.........................................................................................47 Stand van zaken en evaluatie....................................................................................49 Besluit.......................................................................................................................51
4
De activering van het zoekgedrag (dispo).............................................................53
4.1 4.2 4.3 4.3.1 4.3.2
Oorsprong dispo .......................................................................................................54 Wat houdt het in?......................................................................................................55 Procedure Dispo .......................................................................................................56 Algemeen ..................................................................................................................56 Uitgewerkte procedure .............................................................................................57
4.3.2.1 4.3.2.2 4.3.2.3 4.3.2.4 4.3.2.5 4.3.2.6 4.3.2.7
4.3.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.2.1 4.4.2.2 4.4.2.3
Inleiding ............................................................................................................................... 57 Gedetailleerde uitwerking van de procedure........................................................................ 58 De eerste stap: de voorbereidingsfase .................................................................................. 60 De tweede stap: het eerste gesprek....................................................................................... 61 De derde stap: het tweede gesprek ....................................................................................... 75 De vierde stap: het derde en laatste gesprek......................................................................... 85 De vijfde stap: het aantekenen van beroep........................................................................... 89
Eigen algemene opmerkingen over de procedure ....................................................90 Relatie met de VDAB...............................................................................................92 Doel sluitende aanpak ..............................................................................................92 Hoe wordt dit aangepakt? ........................................................................................92 De preventieve werking ....................................................................................................... 93 De curatieve werking ........................................................................................................... 94 Automatische matching........................................................................................................ 96
4.5 4.6 4.7
Relatie met de vakbonden.........................................................................................98 Stand van zaken en evaluatie..................................................................................102 Besluit.....................................................................................................................107
5
De vergelijking tussen het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag....109
6
Algemeen Besluit...................................................................................................118
7
Literatuurlijst........................................................................................................121
7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.2.4 7.2.5 7.2.6 7.2.7 7.2.8
Primaire Bronnen....................................................................................................121 Wetten .....................................................................................................................121 Koninklijk Besluit ...................................................................................................121 Ministerieel Besluit.................................................................................................121 Parlementaire Stukken............................................................................................121 Secundaire Bronnen................................................................................................122 Tijdschriften............................................................................................................122 Boeken en cursussen...............................................................................................122 Artikels....................................................................................................................123 Interviews................................................................................................................123 Brochures................................................................................................................123 Infobladen...............................................................................................................123 Websites ..................................................................................................................124 Andere.....................................................................................................................124
8
Lijsten ....................................................................................................................125
8.1 8.2
Lijst met tabellen ....................................................................................................125 Lijst met figuren .....................................................................................................125
9
Bijlagen ..................................................................................................................126
9.1
Bijlage I: Artikel 80-88 uit het KB van 25 november 1991 en 56 en 57 in het MB. .. ................................................................................................................................127 Bijlage II: De verwittigingsbrief artikel 80 ............................................................128 Bijlage III: Beroep bij de NAC + beslissing ervan.................................................129 Bijlage IV: Artikel 59bis–59decies KB houdende de activering van het zoekgedrag . ................................................................................................................................130 Bijlage V: Mail naar en van Minister F. Van den Bossche ....................................131 Bijlage VI: Verwittigingsbrief dispo ......................................................................132 Bijlage VII: Leidraad dispo + schematische voorstelling van de gesprekken........133 Bijlage VIII: Artikel 70 KB....................................................................................134 Bijlage IX: Voorbeeld dossier eerste gesprek ........................................................135 Bijlage X: Voorbeeld dossier tweede gesprek........................................................136 Bijlage XI: Dossier opgemaakt door de VDAB .....................................................137 Bijlage XII: Trajectovereenkomst ..........................................................................138 Bijlage XIII: Voorbeeld van de gegevensuitwisseling tussen de VDAB en de RVA.. ................................................................................................................................139 Bijlage XIV: Cijferinformatie dispo op 31.03.2005...............................................140
9.2 9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10 9.11 9.12 9.13 9.14
Afkortingenlijst ABVV
Het Algemeen Belgische Vakverbond
ACLVB
De Algemene Centrale der Liberale Vakbonden van België
ACV
Het Algemeen Christelijk Vakverbond
BBC
Bijblijfconsulent
Forem
Office Communautaire et Régional de Formation et d’Emploi
HSO
Hoger Secundair Onderwijs
HVW
Hulpkas voor Werkloosheidsuitkering
IGU
Inkomensgarantie-uitkering
KISS-sollicitantendatabank Kandidaten-Informatie-en Selectie-Systeem NAC
Nationale Administratieve Commissie
RVA
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening
UA
Uitkeringsaanvraag
UI
Uitbetalingsinstelling
UVW-NWZ
Uitkeringsgerechtigde volledige werkloze –niet werkzoekende
UVW-WZ
Uitkeringsgerechtigde volledige werkloze-werkzoekende
VDAB
Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding
VGU
Verplichte verzekering voor gezondheidszorgen en uitkeringen
WB
Werkloosheidsbureau
“Het artikel 80”
art.80-88 in het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en de art. 56 en 57 in het MB van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering
“De activering van het zoekgedrag” art.59bis-59decies tot wijziging in het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en de art.59quater en 59quinquies tot wijziging in het MB van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering.
6
Inleiding Dit eindwerk handelt over de vergelijking tussen twee procedures binnen de sector werkloosheid van de sociale zekerheid. Deze twee procedures handelen respectievelijk over “het artikel 801” en “de activering van het zoekgedrag”2. Hoewel het recht op werkloosheidsuitkering onbeperkt in duur is, werden toch enkele beperkingen ingevoerd. Deze zijn “het artikel 80” en het sinds kort ontstane “activering van het zoekgedrag”.
Waarom heb ik dit onderwerp gekozen? Sinds het begin van het eerste jaar Sociaal Werk heb ik mijn oog laten vallen op de “problematiek” van de werkloosheid. Dit gebeurde tijdens de lessen Sociaal Zekerheidsrecht onder het hoofdstuk rond de werkloosheid. Deze materie is me altijd bij gebleven waardoor ik in het tweede jaar interesse had om mijn stage bij de RVA te lopen. Daar vernam ik dat de RVA een nieuwe aanpak zou uitproberen omtrent de langdurig werklozen. Daar zag ik meteen een goede uitgangsbasis om een eindwerk rond te maken. Het is een gloednieuw “item” in een experimentele fase. Dit wou ik dan ook vergelijken met het oude, nog altijd lopende systeem, het artikel 80.
Doelstelling De doelstelling van mijn eindwerk is de mensen iets bij te brengen betreffende de langdurige werkloosheid binnen de sector werkloosheid. Daarom ben ik het eindwerk begonnen met een zo beknopt mogelijke inleiding over waar de sector werkloosheid zich bevindt binnen de sociale zekerheid en wat men allemaal kan verstaan onder de sector werkloosheid. Dit laatste werd bekeken vanuit het standpunt van de RVA, waar ik mijn stage liep. Na deze inleiding worden “het artikel 80” en “de activering van het zoekgedrag” behandeld. Deze twee maatregelen dienen respectievelijk om de werkloosheidsuitkeringen te doen dalen en om de werklozen te stimuleren om naar werk te zoeken. Tot slot van dit eindwerk, heb ik mij verdiept in de twee laatst beschreven zaken om zodoende tot een vergelijking van beiden systemen te komen. 1 2
art.80-88 in het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en art. 56 en 57 in het MB van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering art.59bis-59decies in het KB van 04 juli 2004, toegevoegd aan het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en art.59quater en 59quinquies in het MB van 04 juli 2004, toegevoegd aan het koninklijk besluit van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering
7
Probleemstelling Binnen de sector werkloosheid lopen momenteel twee projecten om de langdurige werkloosheid te bestrijden. Deze zijn met name het project artikel 80 en het nieuwe project de activering van het zoekgedrag. Dit laatste kwam er doordat het artikel 80 te streng was en enkel het doel had om de langdurige werklozen te schorsen van hun uitkeringen om zo de uitgaven in de sector werkloosheid te ontlasten. De kritiek op het artikel 80 was de aanleiding voor het invoeren van een nieuw systeem op de markt. Dit werd geboren onder de naam: ‘de activering van het zoekgedrag’. Dit project (dispo genaamd binnen de RVA) heeft tot doel de werklozen aan te zetten zich te integreren in de arbeidsmarkt en dit door intensief naar werk te zoeken. Velen vragen zich waarschijnlijk af waarom het artikel 80 een opvolger kreeg en daar wil ik een antwoord op geven. Tevens rijst het probleem dat beide systemen naast elkaar functioneren. Dit zal zo zijn tot juli 2007 wanneer de activering van het zoekgedrag geëvalueerd zal worden. Wordt dit positief bevonden, dan betekent dit het einde van het artikel 80. Wordt dit negatief bevonden, dan houdt de activering van het zoekgedrag waarschijnlijk op te bestaan. Daarom wil ik nu reeds een vergelijking maken tussen beide systemen om zo tot een conclusie te komen welke de positieve en negatieve kanten zijn van beide systemen.
Wat wordt er behandeld? Het eerste hoofdstuk handelt over de sociale zekerheid op zich. Dit is een kort hoofdstuk waarbij ik wil situeren waar de sector werkloosheid zich bevindt tussen de andere sectoren. Tevens gaat het hier enkel over het sociaal zekerheidsstelsel van de werknemers waarbij tot slot de cijfers worden toegelicht van de jaarlijkse uitgaven. Bij het tweede hoofdstuk wil ik de sector werkloosheid uitdiepen. Daarbij worden alle uitkeringstrekkers (bestaande uit drie groepen) ten laste van de RVA opgesomd en de relevante groep wordt uitgediept. Tevens worden enkele belangrijke zaken vermeld die nodig zijn om het verdere verloop van het eindwerk te begrijpen.
8
Het derde hoofdstuk behandelt het artikel 80 inzake de langdurig samenwonende werkloze. Bij dit project wordt de oorsprong, de inhoud, de procedure, de relatie met de VDAB en de vakbonden besproken. Eindigen doe ik met de stand van zaken en de evaluatie van het systeem (cijfermateriaal). Met de besluitvorming wordt de overgang gemaakt naar het volgende hoofdstuk. Het volgende hoofdstuk handelt over het nieuwe systeem, de activering van het zoekgedrag. Daarbij wordt net hetzelfde behandeld als in hoofdstuk drie. Dit wordt gedaan binnen dezelfde structuur, zodat men als lezer gemakkelijk beide systemen kan volgen. Hierbij wil ik nog vermelden dat ik niet de gehele procedure van de activering heb kunnen meemaken. Ik heb enkel het eerste gesprek bijgewoond. Het laatste hoofdstuk bestaat uit de vergelijking van beide systemen. Dit kan beschouwd worden als het praktische gedeelte van het eindwerk. Daarbij heb ik in het kort de grootste verschillen in tabelvorm weergegeven, de voor-en nadelen van beide systemen afgewogen om tot slot van dit hoofdstuk een eigen systeem (in grote lijnen) uit te dokteren.
Wat wordt niet behandeld? In het eerste hoofdstuk wordt het sociale zekerheidssysteem van de zelfstandigen en de ambtenaren niet uitgediept omdat dit niet relevant is voor het eindwerk. Ik heb me beperkt tot de relevante groep: het sociale zekerheidssysteem van de werknemers. Het tweede hoofdstuk handelt over de uitkeringstrekkers van de RVA binnen de sector werkloosheid. Deze bestaan uit drie groepen. Hier is het enkel de bedoeling dat de vergoede werkloze behandeld wordt. Het derde en vierde hoofdstuk bestaat vooral uit de procedures van de twee maatregelen. Hierbij worden de interne procedures vanuit het hoofdbestuur van de RVA niet (uitvoerig) behandeld. Dit zou ons te ver zou leiden. Het laatste nieuwe ‘item’ dat ik verwerkt heb in mijn eindwerk, is een artikel uit De Standaard van 11 mei 2005. Van dan af aan heb ik geen nieuwe informatie meer opgezocht met betrekking tot het werk.
9
1 Werkloosheid gesitueerd in het Sociale Zekerheidssysteem Zoals reeds vermeld, handelt het eindwerk over de vergelijking tussen het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag. Daarom vind ik het belangrijk dat u weet dat deze voornoemde maatregelen zich situeren in de sector werkloosheid binnen het sociaal zekerheidsstelsel van de werknemer. In het eerste hoofdstuk wordt kort geschetst hoe de Sociale Zekerheid in België in elkaar steekt, op wie ze van toepassing is en wat de bedoeling ervan is. Wanneer u dit hoofdstuk doorgenomen hebt, zal u zien dat er een heel machtig systeem achter dit alles schuilt en dat het ongelofelijk is welke bedragen er voor elke sector in die sociale zekerheid uitgegeven worden. Daarbij zal u ook zien dat de werkloosheid maar een “klein deeltje” is van de totaliteit van de Sociale Zekerheid. Ik wil er ook nog bij vermelden dat het hier enkel gaat over het sociale zekerheidssysteem van de werknemers.
1.1 Wat is Sociale Zekerheid voor de werknemers? ‘De Sociale Zekerheid is een geheel dat uit vele delen bestaat (zie verder). Het komt tot stand door de bijdragen die betaald worden door de werknemers op hun loon uit arbeid en een werkgeversbijdrage voor diezelfde werknemers. Hierdoor kan gezorgd worden voor een vervangingsinkomen of aanvullende vergoeding voor personen die er recht op en nood aan hebben1’. Het is met andere woorden gebaseerd op solidariteit tussen: •
werkenden en werklozen;
•
jongeren en ouderen;
•
gezonden en zieken;
•
mensen met een inkomen en mensen zonder een inkomen;
•
gezinnen zonder kinderen en gezinnen met kinderen2.
1 2
Eigen definitie van de Sociale Zekerheid Bron: www.socialsecurity.fgov.be, sociale zekerheid in het kort, 2005.
10
Een vervangingsinkomen is een inkomen bedoeld voor de personen die hun inkomen via arbeid verliezen wegens ziekte en invaliditeit (VGU), pensioen (rust en overlevingspensioen), werkloosheid, arbeidsongevallen, beroepsziekten en jaarlijkse vakantie. De aanvullende vergoeding is een vergoeding bedoeld om de inkomens van de betrokkenen aan te vullen, dit om de extra-kosten in het gezin te dekken. Het gaat hier over kinderbijslag, V.G.U. (Verplichte verzekering voor gezondheidszorgen en uitkeringen), jaarlijkse vakantie, arbeidsongevallen en beroepsziekten. We kunnen dus concluderen dat de sociale zekerheid bestaat uit zeven verschillende sectoren. Om ze duidelijk weer te geven, worden ze hieronder in een tabel vermeld als vervangingsinkomen en/of aanvullende vergoeding, extra-kosten genaamd. Eens het recht is verworven voor de Sociale Zekerheid, kan men zijn hele leven genieten van dit systeem. Dit wil zeggen dat er geen beperking in tijd op staat. Daarop bestaat echter minstens één uitzondering, waarop later zal teruggekeerd worden. Meteen kan men dan ook zien dat de sector ‘werkloosheid’ zich ook bevindt tussen de sectoren van de Sociale Zekerheid1! Tabel 1: Sectoren binnen de Sociale Zekerheid
1
Sector
Vervangingsinkomen / extra-kosten
V.G.U.
Vervangingsinkomen / extra-kosten
Werkloosheid
Vervangingsinkomen
Pensioen
Vervangingsinkomen
Jaarlijkse vakantie
Vervangingsinkomen / extra-kosten
Kinderbijslag
Extra-kosten
Arbeidsongevallen
Vervangingsinkomen / extra-kosten
Beroepsziekten
Vervangingsinkomen / extra-kosten
Bron: eigen tabel op basis van DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, p12
11
1.2 Welke Sociale Zekerheidsstelsels bestaan er? Er bestaan drie soorten Sociale Zekerheidsstelsels, namelijk het werknemersstelsel, het ambtenarenstelsel en het stelsel van de zelfstandigen. Het stelsel van de werknemers maakt deels het onderwerp uit van dit eindwerk. De ander twee stelsels zijn vernoemenswaardig. Tevens zal ik bij het werknemersstelsel ook de uitgekeerde uitgaven vermelden. De bedragen zijn gigantisch.
1.2.1 Sociaal Zekerheidsstelsel 1 Het eerste Sociale Zekerheidsstelsel is het stelsel der zelfstandigen. Ook nog het Sociaal Statuut van de Zelfstandige genaamd. Daarover ga ik niet uitwijden aangezien dit stelsel niet relevant is voor dit eindwerk.
1.2.2 Sociaal Zekerheidsstelsel 2 Het tweede Sociaal Zekerheidsstelsel gaat over de ambtenaren, het ambtenarenstelsel genaamd. Ook dit is niet relevant voor een verdere uitdieping van dit eindwerk.
1.2.3 Sociaal Zekerheidsstelsel 3 Het derde en laatste stelsel van de Sociale Zekerheid betreft het werknemersstelsel. Dit is het stelsel dat relevant is voor mijn eindwerk. Het is de basis om recht te hebben op werkloosheidsuitkeringen. De Sociale Zekerheid is van toepassing op alle werknemers die met een werkgever een arbeidsovereenkomst hebben afgesloten. Het geslacht, leeftijd en de nationaliteit spelen geen rol. Ook de dag-, week- en maandduur is niet relevant. Het gaat er dus om dat men als werknemer (man/vrouw, jong/oud,…) tewerkgesteld moet zijn in België en dit bij een werkgever die gevestigd is in België om te kunnen genieten van de Belgische Sociale Zekerheid. Daarbij worden ook nog de werknemers toegelaten die werken voor een buitenlands bedrijf dat een exploitatiezetel in België heeft1. Er bestaan echter enkele uitzonderingen waarop ik niet dieper inga.
1
Bron: FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID, Beknopt overzicht van de Sociale Zekerheid in België 2004, Directie-generaal Sociaal Beleid en FOD SZ, 2004, p3-4
12
In het begin van dit hoofdstuk werd er vermeld dat loon uit arbeid wordt verkregen door middel van een arbeidsovereenkomst. Over dit begrip volgt meer uitleg omdat ik het belangrijk vind, hoe we aan een loon uit arbeid komen. De basis van het loon komt uit een arbeidsovereenkomst. “Een arbeidsovereenkomst is een overeenkomst waarbij een persoon (de werknemer) zich verbindt om tegen een loon prestaties te verrichten en dit onder het gezag van een andere persoon (de werkgever)1.” Indien men het heeft over gezag, wil men daarmee zeggen dat er een band bestaat van ondergeschiktheid tussen de werknemer en de werkgever. Zoals hierboven reeds vermeld, bevindt de sector werkloosheid zich ook binnen de sectoren van de Sociale Zekerheid. De Sociale Zekerheid wordt gefinancierd door werknemers-en werkgeversbijdragen. Hierna volgt een schema dat een overzicht biedt over de verschillende sectoren heen2. Tabel 2: Werknemers-en werkgeversbijdragen Sociale Zekerheid
Sector
Werknemersbijdrage
1. V.G.U.
1 2
Werkgeversbijdrage
4,70%
6,15%
- Geneeskundige verzorging
3,55%
3,80%
- invaliditeitsuitkering
1,15%
2,35%
2. Werkloosheid
0,87%
1,46%
3. Pensioen
7,50%
8,86%
4. Kinderbijslag
0,00%
7,00%
5.Arbeidsongevallen
0,00%
0,30%
6. Beroepsziekten
0,00%
1,10%
TOTAAL
13,07%
24,87%
FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID, Beknopt overzicht van de Sociale Zekerheid in België 2004, Directie-generaal Sociaal Beleid en FOD SZ, 2004, p3. Bron: eigen tabel op basis van FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID, Beknopt overzicht van de Sociale Zekerheid in België 2004, Directie-generaal Sociaal Beleid en FOD SZ, 2004, p32.
13
Enkele opmerkingen bij de tabel: - Binnen de sociale zekerheid in zijn totaliteit is de totale bijdrage van de sector werkloosheid de derde kleinste van alle sectoren (2,33%: 0,87% + 1,46%). Indien men straks de cijfers van de uitgaven voor de sector werkloosheid zult zien, zal het onmiddellijk opvallen dat deze bijdrage niet overeenkomt met het reële bedrag dat uitgegeven wordt in diezelfde sector. Dit komt doordat de deelpercentages naar de uitgaven toe van de sociale zekerheid niet zo belangrijk meer zijn. Sinds 01/01/1995 worden deze uitgaven beheerd door het Globaal Beheer. Deze maken gebruik van de thesauriebehoeften. Dit steunt op het principe dat de uitgaven gebaseerd zijn op de noodwendigheid ervan. - Toen ik die tabel bekeek viel het me onmiddellijk op dat de tak jaarlijkse vakantie niet gefinancierd wordt. Voor bedienden wordt deze tak rechtstreeks uitbetaald door de werkgever. Bij de arbeiders wordt die uitbetaald door een vakantiefonds. Dit fonds wordt gefinancierd met sociale bijdragen die de werkgever aan de RSZ betaalt. - Een derde opmerking daarbij is dat de RSZ-bijdrage voor de bedienden berekend wordt op de brutowedde aan 100%, terwijl deze bij de arbeiders op het brutoloon van 108% berekend wordt. - Deze bijdragen zijn niet de enige. Zo wordt er ook nog rekening gehouden met bijkomende bijdragen zoals het voor fonds voor sluiting van ondernemingen,...
1.3 Cijfers sociale zekerheid van het werknemerstelsel Tot slot van dit hoofdstuk wil ik u zeker de cijfers in verband met de sociale zekerheidsuitgaven voor het werknemerstelsel niet onthouden. De cijfers zijn hieronder weergegeven1. Tevens heb ik daarbij ook de percentages berekend (zie tabel 3) van elke sector afzonderlijk ten opzichte van de totale sociale zekerheidsuitgaven. Zo wordt duidelijk welk gewicht elke sector heeft ten opzichte van de andere sectoren. Hieruit kan men concluderen dat enkel het percentage van de gezondheidszorgen en de werkloosheid steeds toeneemt. Wat ik eigenaardig vond aan het gewicht van elke sector ten opzichte van de totale uitgaven was dat de pensioenen procentueel naar beneden gaan, terwijl er altijd in de media beweerd wordt dat deze sector binnenkort niet meer betaalbaar zal zijn. 1
Bron: eigen grafiek op basis van
evolutie2001-2004 van de uitgaven voor prestaties van de sociale zekerheid der werknemers die gefinancierd worden door de RSZ-Globaal Beheer, 25/03/2005
14
De oorzaak daarvan ligt waarschijnlijk in het feit dat de totale uitgaven van de sociale zekerheid (vooral door de stijging gezondheidszorgen) procentueel sneller toenemen dan die van de pensioenen. Dit kan men trouwens zien aan de hand van de stijgingspercentages van de totale uitgaven, waar het jaartal 2001 als 100% wordt beschouwd. Dit ziet men ook op het lijndiagram. De lijn van de gezondheidszorgen en de werkloosheid stijgen sneller dan de andere.
Evolutie van de uitgaven Sociale Zekerheid werknemers
Bedrag in duizend EUR
16.500.000 15.000.000 13.500.000 12.000.000 10.500.000 9.000.000 7.500.000 6.000.000 4.500.000 3.000.000 1.500.000 0 VGU - Gezondheidszorgen
2001
2002
2003
2004
12.908.331
13.280.445
14.416.165
15.812.188
VGU - Uitkeringen
2.850.116
3.024.296
3.162.792
3.319.812
Pensioen
12.817.119
13.384.905
13.860.486
14.215.286
Kinderbijslag
3.184.616
3.281.531
3.350.560
3.409.421
140.837
145.831
146.356
148.076
Arbeidsongevallen Beroepsziekten Werkloosheid
318.971
318.876
320.095
316.731
6.192.333
6.906.664
7.524.366
7.923.616
Jaartal
Figuur 1: Evolutie van de uitgaven Sociale Zekerheid werknemers 2001-2004 Tabel 3: Evolutie indeling Sociale Zekerheid
Sociale Zekerheidstak VGU - Gezondheidszorgen VGU - Uitkeringen Pensioen Kinderbijslag Arbeidsongevallen Beroepsziekten Werkloosheid
2001 33,60% 7,42% 33,37% 8,29% 0,37% 0,83% 16,12%
2002 32,92% 7,50% 33,18% 8,13% 0,36% 0,79% 17,12%
2003 33,70% 7,39% 32,40% 7,83% 0,34% 0,75% 17,59%
2004 35,03% 7,35% 31,49% 7,55% 0,33% 0,70% 17,55%
TOTAAL STIJGINGS%
100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100% 105% 111% 118%
15
Zoals men ziet, stijgen de totale uitgaven van de Sociale Zekerheid jaarlijks1. Ik heb het jaar 2001 als basis genomen (dus als 100%). Zo komen we tot de conclusie dat de uitgaven in amper 3 jaar tijd met 18% zijn gestegen (zonder rekening te houden met indexverhoging), wat toch wel heel veel is. Dit kan men ook zien aan de hand van volgende staafdiagram2. Deze toont aan hoeveel de afzonderlijke sectoren van de sociale zekerheid gestegen zijn in de voorbije 4 jaar.
Jaartal
Procentuele evolutie van de uitgaven SZ 2003 2001
35,03%
7,35%
0,33%
31,49%
7,55% 0,70%
17,55%
33,70%
7,39%
0,34%
32,40%
7,83% 0,75%
17,59%
32,92%
7,50%
0,36%
33,18%
8,13% 0,79% 17,12%
33,60%
7,42%
0,37%
33,37%
8,29%
0%
20%
40%
60%
0,83% 16,12%
80%
100%
Percentage VGU - Gezondheidszorgen
VGU - Uitkeringen
Arbeidsongevallen
Pensioen
Kinderbijslag
Beroepsziekten
Werkloosheid Figuur 2: Evolutie indeling Sociale Zekerheid
Opmerkingen - De cijfers van de arbeidsongevallen stijgen lichtjes, maar zijn wel bijna te verwaarlozen ten opzichte van de totale uitgave. Een preventief beleid kan hiervan de oorzaak zijn. Ik denk hierbij. aan de veiligheidscoördinatoren in de bouwsector. Door deze preventieve maatregel, zou het kunnen zijn dat daardoor de cijfers ongeveer status-quo blijven. - Een volgende vaststelling is dat de cijfers in verband met de beroepsziekten gedaald zijn. Ik denk dat dit ondermeer kan komen door de aandacht die geschonken wordt aan de hygiëne op de werkvloer. Tevens zijn er hier in België ook geen steenkoolmijnen en dergelijke ontginningen meer. Bovendien sterft de bevolking die daar onder lijdt (leed) uit. - Als algemene opmerking wil ik er nog bijzeggen dat de cijfers van 2004 vermoedelijke cijfers zijn. Dit komt omdat de cijfers van 2004 waarschijnlijk nog niet volledig geverifieerd zijn. 1 2
Bron: eigen tabel op basis van cijfers sociale zekerheid (supra) Bron: eigen figuur op basis van cijfers sociale zekerheid (supra)
16
- Tot slot wil ik er ook nog bij vermelden dat niet alleen de werknemers en werkgevers bijdragen tot de grote pot van de sociale zekerheid maar ook de federale staat zijn deel doet. Deze financiert jaarlijkse een vast bedrag aan de RSZ. Bovendien bestaat er ook een alternatieve financiering die moet meehelpen de lasten te dekken. Met name wordt sinds kort ook een bepaald percentage ingehouden op de BTW-ontvangsten. Dit bedrag wordt verdeeld tussen de werknemers en de zelfstandigen. - Volgens een artikel in De Standaard van 16-17/04/20051 blijkt dat de regering eind dit jaar op zoek zal moeten gaan naar €605.000.000 om het tekort in de Sociale Zekerheid te dekken. Dit is gebleken uit de federale begrotingscontrole. Dit is nodig omdat de uitgaven niet overeenstemmen met de inkomsten inzake de Sociale Zekerheid. Oorzaken daarvan zijn onder andere dat de economische groei lager uitvalt dan de regering had gehoopt (daardoor €430 miljoen minder inkomsten) en de stijging van de werkloosheidsuitkeringen met €84 miljoen. Halverwege maart hield de regering nog rekening met een tekort van €200 à 300 miljoen. Benieuwd hoe men dit zal oplossen?
1
SAMYN, S. en TEGENBOS, G., Paars op zoek naar 600 miljoen, De Standaard, 14/04/2005
17
1.4 Besluit Zoals ik reeds eerder vermeldde, vind ik de Sociale Zekerheid een ingenieus systeem. Uit onderzoek blijkt het het beste systeem, of toch een van de beste, van de wereld te zijn. Dit zegt toch genoeg! Het is ongelofelijk hoeveel uitgaven de Sociale Zekerheid met zich meebrengt. Vergeet niet dat de cijfers die ik hier heb medegedeeld enkel de uitgaven zijn met betrekking tot het werknemersstelsel. Eerlijk gezegd heb ik zelfs moeite om de getallen te lezen en als men deze nog eens in Belgische frank wil omrekenen, wordt het helemaal onleesbaar. Tevens heeft men ook kunnen zien wie de grootste uitgaven van de sociale zekerheid voor zijn rekening neemt. Dit zijn met name de gezondheidszorgen, op de voet gevolgd door de uitgaven voor de pensioenen. De sector werkloosheid is met zijn om en bij de €8 miljard de derde grootste in de rij. Om nog maar eens aan te tonen hoeveel geld er uitgegeven wordt aan de Sociale Zekerheid op zich, moet men zich dit scenario eens inbeelden. In 2004 werd €45.145.130.000 uitgegeven. We rekenen in de sociale zekerheid (bijna) altijd in het zesdagenstelsel, wat maakt dat er 312 dagen op een jaar zijn. Daaruit kan berekend worden hoeveel er per dag ten laste van de Sociale Zekerheid uitgegeven wordt. Dit komt neer op €144.695.929, wat een gigantisch dagbedrag is. Nu we weten wat het werknemerstelsel in de sociale zekerheid inhoudt, kunnen we situeren waar de sector werkloosheid zich bevindt. In deze tak bevinden zich de doelgroepen die betrekking hebben op de kern van de thesis, met name het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag.
18
2 De sector werkloosheid: een vlag die vele ladingen dekt Nu we weten waar de sector werkloosheid zich bevindt tussen de andere sectoren van de Sociale Zekerheid, kunnen we er dieper op ingaan. In dit hoofdstuk gaat het over de werkloosheid aan de hand van de uitgaven vanuit de RVA. De RVA is onderverdeeld in een 30 tal werkloosheidsbureaus (afgekort WB) over heel België, omdat men beter de werkloosheid kan opvolgen in een kleine regio dan over de hele federale staat. Zo liep ik mijn stage in het Werkloosheidsbureau te Ieper, waar ik in totaal 24 weken meegewerkt heb tijdens de afgelopen twee academiejaren. Daar zag ik dat de RVA meer omvat dan de eigenlijke uitgaven naar de volledige werklozen toe. Ze biedt tevens een alternatieve financiering voor personen die willen genieten van tijdskrediet, ouderschapsverlof, brugpensioen...Deze zaken wil ik dan ook vermelden in dit hoofdstuk, gecatalogeerd als de uitkeringstrekkers ten laste van de RVA.
2.1 De uitkeringstrekkers ten laste van de RVA De sector werkloosheid bestaat uit meer dan alleen maar de uitbetaling van de volledige werklozen. De uitkeringstrekkers ten laste van de RVA zijn opgesplitst in drie groepen1. Deze zijn: • Groep I: de werknemers die door de RVA worden ondersteund; • Groep II: de werknemers die met steun van de RVA hun arbeidstijd aanpassen; • Groep III: de vergoede werklozen. De derde groep heeft betrekking op het verdere verloop van mijn eindwerk. Deze zal ik uitvoerig beschrijven zodanig dat men goed kan volgen welke doelgroep er in aanmerking genomen wordt voor het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag. Tevens zal ik hierbij ook kort de toelaatbaarheidsvoorwaarden en tot slot de toekenningsvoorwaarden bespreken om zo te kunnen overgaan naar het hoofdstuk met betrekking tot het artikel 80.
1
DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p7
19
2.1.1 Groep I: de werknemers die door de RVA worden ondersteund Deze groep bestaat uit de personen die ondersteund worden door de RVA. Deze personen zijn niet volledig werkloos. Zij worden ondersteund wegens de genomen maatregelen vanwege de overheid, zodat deze personen niet in de werkloosheid terecht komen. Die groep bestaat uit volgende deelgroepen1: • de tijdelijke werklozen; • deeltijdse werknemers met behoud van rechten en inkomensgarantie- uitkering; • mensen die beroepsopleiding volgen of de studies hervatten (knelpuntberoepen); • de mensen die vallen onder de activamaatregelen; • onthaalouders. Aangezien deze groep geen betrekking heeft op het eindwerk, is het dan ook niet relevant dat ik deze zaken verder uitdiep.
2.1.2 Groep II: De werknemers die met steun van de RVA hun arbeidstijd aanpassen. Deze groep bestaat uit de personen die hun arbeidstijd willen aanpassen. Zij kunnen kiezen om eventueel minder te werken om daardoor een eventuele verbetering te kunnen garanderen voor hun gezinsleven. Meestal doen deze personen dit om voor iemand te zorgen in hun nabije omgeving (bijvoorbeeld om voor de kinderen te zorgen). In het algemeen bestaat deze tweede groep uit volgende categorieën2: • het halftijds brugpensioen; • loopbaanonderbreking; • tijdskrediet. Aangezien ook deze groep geen betrekking heeft het eindwerk, is het ook hier niet relevant om deze zaken verder uit te diepen. Deze heb ik wel opgesomd om u als lezer aan te tonen dat de RVA meer zaken behandelt dan de traditionele volledige werkloosheid, die hieronder geschetst wordt.
1 2
DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p9-11 DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p12-13
20
2.1.3 Groep III: de vergoede werklozen Dit is de groep van de vergoede werklozen. Deze vergoede werklozen zijn voor een stuk de doelgroep van het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag (zie verder). De groep ‘vergoede werklozen’ bestaat uit twee deelgroepen. Deze zijn de uitkeringsgerechtigde volledige werkloze – niet werkzoekende en de uitkeringsgerechtigde volledige werkloze - werkzoekende. Deze twee deelgroepen worden respectievelijk als volgt afgekort: UVW-NWZ en UVW-WZ1. Deze afkortingen zullen voortaan verder gebruikt worden.
2.1.3.1 Deelgroep 1: de UVW-NWZ De UVW-NWZ is een deelgroep die niet rechtstreeks betrokken is bij het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag (behalve de vrijgestelden wegens sociale en familiale redenen). Dit komt doordat deze categorie van werklozen niet meer beschikbaar is (lees: niet meer beschikbaar moet zijn) voor de arbeidsmarkt. Vandaar dat de eerste groep (de vergoede werklozen) maar voor een stuk betrekking heeft op het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag. Bovendien is deze groep niet opgenomen in de maandelijkse werkloosheidscijfers van de RVA. Daarom is het dan ook niet opportuun om ze te beschrijven. De UVW-NWZ bestaan uit volgende categorieën2: • de vrijgestelden wegens sociale en familiale redenen; • oudere werklozen; • voltijds bruggepensioneerden.
2.1.3.2 Deelgroep 2: de UVW-WZ Deze deelgroep van de (door de RVA) vergoede werklozen -met name de uitkeringsgerechtigde volledige werkloze- werkzoekende heeft het meest betrekking tot het artikel 80 en dispo (activering van het zoekgedrag). Dit komt doordat deze deelgroep beschikbaar moet zijn en ingeschreven zijn voor de arbeidsmarkt. Zij moeten dus een aangeboden job aanvaarden.
1 2
DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p7 DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p8-9
21
De UVW-WZ bestaat uit volgende categoriën1; • de werklozen na een vrijwillige deeltijdse betrekking; • de rechthebbende op wachtuitkeringen of overbruggingsuitkeringen; • de volledige werklozen na een voltijdse betrekking. Voor deze verder uitgediept worden, is het noodzakelijk dat men weet dat de rechthebbende op overbruggingsuitkeringen niet in aanmerking komen bij de activering van het zoekgedrag, noch in het artikel 80. Tevens komen in het artikel 80 enkel de andere groepen van UVW-WZ in aanmerking indien de persoon in kwestie een samenwonende is ( zie infra).
2.1.3.2.1 de werklozen na een vrijwillige deeltijdse betrekking Een vrijwillig deeltijdse werknemer is een werknemer die deeltijds werkt. Deze tewerkstelling omvat minder dan 35 uur werk per week met een minimum van 12 uur of minstens 1/32 van de normale voltijdse tewerkstelling. Het loon stemt ook niet overeen met dat voor een volledige werkweek in de onderneming. De werkloze krijgt dan ook maar halve uitkeringen.
2.1.3.2.2 de rechthebbende op wachtuitkeringen of overbruggingsuitkeringen3 Wanneer een persoon zijn 6de humaniora, hoger onderwijs, universiteit,… uitgedaan heeft (hij moet zijn diploma niet behaald hebben), staat de wereld voor hem open. Wat gaat hij doen? Verder studeren of gaan werken. Als hij de beslissing neemt om te gaan werken, schrijft hij zich best onmiddellijk in bij de VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding) . Dit is verplicht om later een uitkering te kunnen verkrijgen, de wachtuitkering genaamd. De wachtuitkering is een uitkering voor jongeren die na het beëindigen van rechtgevende studies een wachttijd volbracht hebben. De wachttijd kan bestaan uit een periode inschrijving bij de VDAB en/of gewerkte dagen. Dit is voor mensen die nog geen recht hebben op de gewone werkloosheidsuitkeringen. De duur van de wachttijd hangt af van de leeftijd op de datum van de steunaanvraag.
1 2 3
DIRECTIE STATISTIEKEN EN PUBLICATIES VAN DE RVA, flash info, Brussel, augustus 2004, p8 FOD WERKGELEGENHEID,ARBEID EN SOCIAAL OVERLEG, De deeltijdse arbeid, Brussel, september 2003, p40 Bron: RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, p13-17
22
De VDAB is een openbare gewestelijke instelling die steunt op 3 pijlers, deze zijn: • de bij-, om-, en herscholing; • uitbouw van regionale arbeidsbemiddeling; • de werkzoekenden begeleiden1. Hier ga ik niet verder op in. Zoals reeds vermeld, is de wachttijd2 afhankelijk van de leeftijd van de betrokkene. Deze wachttijd bedraagt: Tabel 4: Wachttijd bij schoolverlaters
Wachttijd 155 dagen (6 maand) 233 dagen (9 maand) 310 dagen (12 maand)
Leeftijd Jonger dan 18 jaar Tussen 18 en 26 jaar Tussen 26 en 30 jaar
Uit deze tabel kan afgeleid worden dat een persoon die boven de 30 jaar zijn studies beëindigt, geen aanspraak meer kan maken op een wachtuitkering. De wachttijd kan verlengd worden met de periode van studentenarbeid tijdens de maanden juli, augustus en september. Tevens kan die periode verlengd worden met de periodes van niet vergoede ziekte. Ik illustreer dit met een voorbeeld: Jan is 21 jaar en studeert af. Hij schrijft zich na deze studies in bij de VDAB als werkzoekende. Zijn wachttijd begint te lopen vanaf 1 augustus en loopt normaliter af op 30 april. Jan heeft in augustus 1 maand gewerkt met studentencontract. Daardoor loopt zijn wachttijd maar af op 31 mei en krijgt hij op 1 juni een wachtuitkering als werkzoekende. Het bedrag van deze wachtuitkering is afhankelijk van de gezinstoestand waarin de werkloze zich bevindt. De uitleg over de gezinstoestanden bevindt zich onder punt 2.1.3.2.3 (de volledige werkloze na een voltijdse betrekking).
1 2
DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, p33 Bron: eigen tabel op basis van RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, p14
23
Hierna vindt men de verschillende bedragen voor wachtuitkeringen1: Tabel 5: Bedragen wachtuitkering in EUR
DAG MAAND Code A: samenwonende met gezinslast
32,88
854,88
Code N: alleenwonende Minder dan 18 jaar Tussen 18 en 20 jaar Vanaf 21 jaar
9,15 14,39 23,36
237,90 374,14 607,36
8,00 12,77 12,77
208,00 332,02 332,02
8,48 13,62 13,62
220,48 354,12 354,12
Code B: samenwonende - Gewoon Minder dan 18 jaar Tussen 18 en 20 jaar Vanaf 21 jaar - bevoorrecht Minder dan 18 jaar Tussen 18 en 20 jaar Vanaf 21 jaar
Tot slot wil ik ook nog vermelden dat de schoolverlater ook nog plichten heeft om te kunnen genieten van de wachtuitkeringen. Deze verplichtingen zijn: • de werkzoekende moet een passende dienstbetrekking aannemen; hij mag deze niet weigeren; • hij moet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en iedere passende betrekking aanvaarden; • hij is verplicht zich aan te melden bij een werkgever indien de bemiddelingsdienst daar om vraagt; • hij moet zich aanbieden bij de bemiddelingsdienst indien hij daarvoor uitgenodigd wordt. Weigering ervan kan de reeds doorlopen wachttijd teniet doen en dan wordt er een nieuwe wachttijd van 310 dagen vereist. Bij de derde overtreding kan de werkloze geen aanspraak meer maken op wachtuitkering2.
1 2
Bron: eigen tabel op basis van www.rva.be/volledige werkloosheid/uitkeringen/wachtuitkeringen Bron: RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, p15
24
Mensen die een industriële leertijd voleindigen of theoretisch recht op overbruggingsuitkeringen hebben, zijn vrijgesteld van wachttijd. Overbruggingsuitkeringen zijn uitkeringen toegekend aan sommige jongeren die onder andere deeltijds secundair onderwijs volgen en ook ingeschreven zijn bij de VDAB. In deze vrij complexe materie zijn nog andere mogelijkheden. Daarom ga ik hier ook niet verder op in.
2.1.3.2.3 de volledige werklozen na een voltijdse betrekking Indien een werknemer zonder werk komt te staan, verwerft hij geen inkomsten meer uit arbeid. Dit komt doordat zijn arbeidsovereenkomst werd verbroken. Waar moet hij nu naartoe? De betrokkene kan rekenen op steun van de Sociale Zekerheid, sector werkloosheid. Daar zijn echter bepaalde voorwaarden voor, die duidelijk zullen worden in het laatste deel van dit hoofdstuk. De werkloosheidsuitkeringen worden toegekend door de RVA en worden uitbetaald door de uitbetalinginstellingen. Deze zijn met name het HVW, het ABVV, het ACV en de ACLVB. Met inkomsten wordt bedoeld dat de werknemer, die nu werkloos geworden is, een loon uit arbeid heeft verdiend dat gelijkstaat met het minimumloon. Dit minimumloon bedraagt bruto €1.2101 per maand. Daarop moet er RSZ- afhoudingen2 (13,07%) afgehouden zijn als werknemer in de privésector. Met andere woorden moet er 0,87% afhouding gebeurd zijn voor de sector werkloosheid. Daarna wordt er gekeken of de werkloze al of niet toelaatbaar is, de toelaatbaarheidsvoorwaarden3 genaamd. Dit wordt gedaan door de dienst Toelaatbaarheid van de RVA. Om dit te bepalen, wordt er gekeken naar de referteperiode. Dit is de periode waarin de arbeid of gelijkgestelde dagen bewezen moeten zijn in functie van de leeftijd van de werkloze. Dit kan als volgt samengevat worden: Tabel 6: Toelaatbaarheidsvoorwaarden
Leeftijd <36 jaar 36 < 50 jaar 50 en meer
Te bewijzen arbeidsdagen of gelijkgestelde dagen 312 dagen 468 dagen 624 dagen
Referteperiode 18 maanden 27 maanden 36 maanden
Indien de werkloze niet voldoet aan de voorwaarde van zijn leeftijdscategorie, kan hij toegelaten worden mits te voldoen aan de voorwaarden voor een hogere leeftijdscategorie. 1 2 3
RVA HOOFDBESTUUR, Infoblad-werknemers; hoeveel bedraagt uw uitkering na een tewerkstelling?, Brussel, 01/10/2004, p1. Alle bedragen zijn aangepast aan de indexering van oktober 2004. RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, p9 Bron: eigen tabel op basis van DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, p39
25
Met gelijkgestelde dagen1 worden bedoeld de dagen zonder arbeid waarvoor toch een loon verkregen wordt en waarop trouwens ook RSZ-afhoudingen gebeurd zijn. Voorbeelden daarvan zijn ziekte-periodes waarvoor gewaarborgd loon werd betaald, arbeidsongevallen, betaald verlof, feestdagen,… De werkloosheid wordt berekend in het 6-dagenstelsel. Een maand telt gemiddeld 26 dagen. Bedrag van de werkloosheidsuitkering Indien de werkloze aan deze voorwaarden voldoet en tevens aan de toekenningsvoorwaarden (zie infra), heeft hij recht op een werkloosheidsuitkering. Deze uitkering wordt vastgesteld aan de hand van het loon waarop hij recht had voor de recentste ononderbroken periode van vier weken gedurende dewelke hij in dienst was bij dezelfde werkgever. Minstens één dag van deze periode moet gelegen zijn in de zes maanden vόόr de uitkeringsaanvraag2. Ook de gezinstoestand en de duur van de werkloosheid spelen een rol. Gezinstoestand en werkloosheidsduur3 Er zijn drie categorieën werklozen: gezinshoofden, alleenwonenden en samenwonenden. Hiertoe doet de werkloze aangifte van zijn persoonlijke en familiale toestand. Het bedrag van werkloosheidsuitkering verschilt van het bedrag aan wachtuitkering (zie supra). Het loon alsook de gezinstoestand speelt hierbij een belangrijke rol: deze gegevens moeten dus correct zijn. De uitkeringen worden geïndexeerd, zoals dit in oktober 2004 is gebeurd, en zijn onderworpen aan de bedrijfsvoorheffing. Deze bedrijfsvoorheffing bedraagt 10,09% en dit enkel voor bepaalde categorieën van samenwonenden. Wat betekent alleenwonende zijn? Indien men als werkloze alleenwonende is, dan woont men werkelijk –zoals het woord zelf zegt- alleen. Men heeft niemand anders ten laste (bv. vrouw, kinderen,…) en tevens is men van niemand financieel ten laste. De werkloze ontvangt gedurende het eerste jaar 60% (eerste vergoedbaarheidsperiode) van zijn laatst verdiende brutoloon, geplafonneerd tot €1.709,67 en daarna nog 50% (tweede vergoedbaarheidsperiode).
1 2 3
FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID, Beknopt overzicht van de Sociale Zekerheid in België 2004, Directie-generaal Sociaal Beleid en FOD SZ, 2004, p314 HOOFDBESTUUR BRUSSEL, Syllabus toelaatbaarheid Schema D3.1 (artikel 111); Brussel, 01.03.2004 alle cijfers en teksten inzake gezinstoestanden zijn gebaseerd op RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, p37-42
26
Wat indien de werkloze gezinslast heeft? In dit geval is de werkloze gezinshoofd en dit betekent dat hij onder één dak woont met personen die financieel ten laste van hem zijn. Hij kan ook gezinshoofd zijn indien hij onderhoudsgeld moet betalen. Hier bestaan verschillende mogelijkheden voor, onder andere: • Hij (de werkloze) woont samen met zijn echtgenoot of partner die geen inkomen heeft (dus ook zonder vervangingsinkomen zoals werkloosheid, pensioen,…). Het komt er dus op neer dat hij instaat voor het onderhoud van deze personen en dat er geen rekening wordt gehouden met de inkomens van andere personen te zijner laste (bv. de kinderen); • De werkloze woont samen met: a. één of meer kinderen waarvan er minstens één kind recht geeft op kinderbijslag; b. één of meer kinderen waarvan er geen enkele een inkomen heeft; c. één of meer kinderen waarvan er minstens één recht geeft op kinderbijslag en de andere bloed- of aanverwanten zijn tot en met de derde graad, deze mogen dan ook geen inkomsten hebben; d. één of meer bloed- of aanverwanten tot en met de derde graad waarvan er geen enkel een inkomen of vervangingsinkomen heeft. • Hij woont alleen en betaalt onderhoudsgeld ingevolge een rechterlijke beslissing of een notariële akte. Indien hij daaraan voldoet, ontvangt hij 60% van zijn laatst verdiende (opnieuw begrensde) brutoloon en dit gedurende de hele werkloosheidsperiode. Indien hij naar bv. de samenwonende categorie overgaat, wordt er wel rekening mee gehouden hoeveel jaar hij reeds werkloosheiduitkering geniet als gezinshoofd. Voorbeeld: Yves ontvangt als gezinshoofd (hij heeft 3 kinderen ten laste en 2 ervan zijn nog rechtgevende op kinderbijslag) reeds één jaar en 2 maand uitkering. Yves leert een partner kennen en die komt bij hem inwonen. Zij verwerft een inkomen. Bij gevolg valt Yves terug naar de werkloosheidsuitkering van een samenwonende in de tweede vergoedbaarheidsperiode. Wat verstaan we onder een samenwonende? Een samenwonende is een persoon die onder hetzelfde dak woont met één of meer personen die een beroeps- of vervangingsinkomen hebben en met wie hij de belangrijkste huishoudelijke aangelegenheden regelt (bv. facturen betalen van gas-en elektriciteit, telefoon,..). Met andere woorden is de persoon die bij de werkloze samenwoont niet financieel afhankelijk van hem.
27
Indien de werkloze een samenwonende is, ontvangt hij 55% van zijn laatste verdiende loon (evenwel opnieuw begrensd) tijdens het eerste jaar werkloosheid. Daarna valt hij terug naar 40% van dit loon gedurende 3 maanden. Deze periode kan verlengd worden met 3 maanden en dat per jaar dat hij vóór zijn werkloosheidsperiode in loondienst werkte. Indien deze periode is uitgeput vervalt hij naar een forfaitaire uitkering (derde vergoedbaarheidsperiode) voor de rest van zijn werkloosheidsperiode als samenwonende. Uitzondering hierop zijn de werklozen die door de RVA-geneesheer 33% of meer blijvend arbeidsongeschikt bevonden zijn op het ogenblik van overgang naar de forfaitcode. Zij behouden hun uitkeringen aan 40%. Werklozen die 20 jaar beroepsverleden bewijzen komen ook niet in de forfaitaire uitkering terecht. Zij kunnen zelfs vanaf de leeftijd van 50 jaar een hoger % krijgen. Zie hieronder de werkloosheidsuitkeringen1 per gezinstoestand: Deze laatste groep (samenwonenden) is dan ook de “uitverkoren doelgroep” voor het artikel 80. De reden dat enkel die groep geviseerd wordt, is omdat de werklozen die zich in deze situatie bevinden nog op een ander inkomen kunnen terugvallen. Namelijk deze van de samenwonende persoon. Dit is niet zo bij de andere twee groepen. Maar voor de activering van het zoekgedrag (hoofdstuk 4) komen alle groepen van de gezinstoestanden voor. Dit vanwege de discriminatie tegenover de samenwonenden. Tabel 7: Bedragen werkloosheidsuitkeringen in EUR
DAG MAAND MinimumMaximum Minimum Maximum Code A: samenwonende met gezinslast Werkloos voor 1/1/2002 Werkloos na 1/1/2002
33,74 33,74
39,45 37,45
877,24 877,24
1025,70 973,70
Code N: alleenwonende 1ste jaar 2de periode
28,34 28,34
39,45 32,88
736,84 736,84
1025,70 854,88
21,25 21,25
36,17 26,30
552,50 552,50
940,42 683,80
Code B: samenwonende 1ste jaar 2de periode forfaitaire uitkering - gewoon - bevoorrecht
14,97 19,64
389,22 510,64
De werkloze is pas bevoorrechte indien zijn partner ook enkel een vervangingsinkomen ontvangt en het dagbedrag van deze uitkering (van de partner) niet hoger is dan €26,30.
1
Bron: eigen tabel op basis van cijfergegevens via www.rva.be/ volledige werkloosheid/uitkeringen/werkloosheidsuitkering
28
Toekenningsvoorwaarden Om recht te hebben op een werkloosheidsuitkering, moet net zoals bij de rechthebbende op wachtuitkeringen voldaan worden aan enkele verplichtingen. Deze worden de toekenningsvoorwaarden genaamd (zoals hierboven reeds vermeld). Deze zijn: • onvrijwillig werkloos worden; • ingeschreven zijn en blijven als werkzoekende bij de VDAB voor zover niet vrijgesteld; • arbeidsgeschikt zijn; • tussen de 18 en 65 jaar zijn; • in België verblijven; • zich niet in hechtenis bevinden; • zich aan de stempelcontrole onderwerpen voor zover niet vrijgesteld; • niet langdurig werkloos zijn1 Dit zijn dus de voorwaarden waaraan een werkloze moet voldoen. Ik ga niet verder uitwijden over deze toekenningsvoorwaarden maar wel bij de voorwaarde van niet langdurig werkloos zijn. Op pagina 10 werd vermeld dat de sociale zekerheid een tijdloos systeem is, met andere woorden kan men er levenslang van genieten. Ik toonde ook in diezelfde paragraaf aan dat er één uitzondering op bestaat; deze uitzondering bevestigt de regel. Deze uitzondering bevindt zich in de sector werkloosheid, onder de noemer: niet langdurig werkloos zijn. Dit wil zeggen dat de werklozen niet langer werkloos mogen zijn dan een bepaalde periode. Indien ze langer werkloos zijn, lopen de werklozen het risico om geschorst te worden van hun werkloosheidsuitkeringen en dit tot wanneer ze weer toelaatbaar zijn. Dit niet-langdurig-werkloos-zijn uit zich in het artikel 80. Het is een artikel dat de laatste maanden veel in de belangstelling is komen te staan en dit doordat dit artikel een discriminatie inhoudt inzake de gezinstoestanden. Want dit artikel 80 heeft enkel betrekking op de samenwonenden en niet op de alleenstaanden en gezinshoofden. In het hoofdstuk dat nu volgt, wordt dit artikel 80 uitvoeriger besproken.
1
DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, p41-43
29
2.2 Enkele cijfers Om een beeld te krijgen over de werkloosheidscijfers die betrekking hebben op het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag worden deze hieronder weergegeven. Deze cijfers heb ik moeten samenstellen aan de hand van cijfermateriaal dat te vinden is op het intranet bij de RVA zelf. De cijfers handelen over de werklozen die zich in de doelgroep van het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag bevinden1. Niet iedere werkloze wordt verwittigd, enkel degenen die aan de voorwaarden voldoen. Het betreft de deelgroep van de UVW-WZ (uitgezonderd de werklozen die overbruggingsuitkeringen genieten) samen met de werklozen die vrijstelling wegens sociale en familiale moeilijkheden genieten.
doelgroep artikel 80 en activering van het zoekgedrag
werklozen
550.000 500.000 450.000 400.000 350.000 300.000
1996
doelgroep 518.878
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
502.664
455.630
426.712
394.605
388.586
423.512
469.281
492.298
Jaartal
Figuur 3: Doelgroep artikel 80 en activering van het zoekgedrag 1996-2004
Ik heb de cijfers weergegeven vanaf het jaar 1996 tot en met de het jaar 2004. Niet alle werklozen uit deze doelgroep worden verwittigd of opgeroepen maar enkel degenen die aan de voorwaarden voldoen. Ik wil er ook nog bij vermelden dat de activering van het zoekgedrag maar zijn geboorte kende vanaf juli 2004. Deze cijfers zijn niet gelijk aan de maandelijkse publicatiecijfers inzake de werkloosheid. In 2004 waren er 1.171.4132 uitkeringstrekkers ten laste van de RVA. Dit is 2,4% meer dan het jaar 2003. Dit wil zeggen dat ongeveer 1/10 van België een uitkering geniet die toegekend is door de RVA. Dit wil uiteraard niet zeggen dat deze genieters allemaal werkloos zijn. Zoals hierboven kort geschetst is, is op te merken dat er velen genieten van de ondersteuning die de RVA hen biedt en werknemers die hun arbeidstijd kunnen aanpassen.
1 2
Bron: eigen figuur op basis van cijfergegevens uit het RVA-intranet RVA HOOFDBESTUUR, DIRECTIE STATISTIEKEN: RVA Jaarverslag 2004, Brussel, 2005, p112
30
2.3 Besluit Zoals men ziet, is de sector werkloosheid binnen de sociale zekerheid een grote sector. Het is een sector die elk jaar blijft stijgen qua uitgaven en uitkeringstrekkers ten laste van de RVA. In dit hoofdstuk stond uitgelegd aan welke groepen er een uitkering uitgereikt wordt Dit zijn er heel wat als men weet dat dit alles betaald wordt met de 0,87% van de 13,07% RSZ-bijdrage (exclusief werkgevers-en overheidsbijdrages). In 2004 waren er 1.171.413 uitkeringstrekkers ten laste van de RVA. Dit aantal stijgt elk jaar en zal waarschijnlijk nog meerdere jaren blijven stijgen wegens bv. het groeiende succes van het ouderschapsverlof of tijdskrediet, en dergelijke meer. De totale uitgaven lagen op €7.923.616.133. Dit is een stijging van 28% ten opzichte van het jaar 2001. In de loop van de volgende jaren zullen de uitgaven van de werkloosheidssector ongetwijfeld nog groeien. Ter verduidelijking wil ik ook nog eens weergeven welke groepen er in het artikel 80 van de langdurige werkloosheid en de activering van het zoekgedrag zitten. Bij het artikel 80 bevindt zich de groep van de UVW-WZ, behalve degenen die van overbruggingsuitkeringen genieten. Daarbij komen nog de vrijgestelden wegens sociale en familiale redenen. Het gaat hier wel enkel over samenwonende werklozen die vergoed zijn aan de forfaitaire code (derde vergoedbaarheidsperiode). Bij de activering van het zoekgedrag bevindt zich de groep van de UVW-WZ, behalve degenen die van overbruggingsuitkeringen genieten. Daarbij komen nog de vrijgestelden wegens sociale en familiale redenen. De gezinstoestand van deze werklozen doet er niet toe, maar ze mogen zich wel niet meer in de eerste vergoedbaarheidsperiode bevinden. Zoals hierboven reeds vermeld, mag de werkloze niet langdurig werkloos zijn en dit volgens de toekenningsvoorwaarden. Indien men dat toch is, heeft men daarom een maatregel voorzien om dit niet te laten gebeuren. Deze maatregel is in navolging van het artikel 143 het artikel 80 genaamd. Dit artikel zegt dat een werkloze de gemiddelde werkloosheidsduur in zijn regio niet met anderhalve keer mag overschrijden.
31
3 Het artikel 80 Het artikel 80 handelt over de langdurige werkloosheid zoals reeds vermeld werd op het einde van het tweede hoofdstuk. Niet langdurig werkloos zijn is één van de toekenningsvoorwaarden waaraan voldaan moet worden gedurende de gehele periode van de werkloosheid. Om als langdurige werkloze te worden beschouwd, moet de werkloze aan bepaalde voorwaarden beantwoorden. Bij dit artikel wordt niet elke werkloze in aanmerking genomen. Het gaat enkel om de samenwonende werklozen. De elementen waarmee rekening gehouden moet worden zijn de werkloosheidsduur, de omgeving waar de werkloze woont, de leeftijd, het geslacht en het gezinsinkomen van de betrokken werkloze. De reden waarom er een uitzondering op de onbeperkte uitkeringsduur bestaat, is de volgende: “ er bestaat een vermoeden dat deze groep niet langer werkwillig is1”. Het artikel 80 (de langdurige werkloosheid) is afkomstig uit de artikelen 80-88 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en de artikelen 56 en 57 van het ministerieel besluit van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering2. Artikel 80-88 is pas in werking getreden sinds 1 juli 1992. Dit artikel beschrijft dat de genieters van werkloosheidsuitkeringen niet langdurig werkloos mogen zijn. Dit is tevens terug te vinden in de toekenningsvoorwaarden zoals hierboven geschetst. Indien de werkloze toch langdurig werkloos is, kan hij voor onbepaalde duur geschorst worden en dit tot hij weer kan bewijzen dat hij toelaatbaar is (zie supra). Het derde hoofdstuk zal dus handelen over de totstandkoming (oorsprong), de inhoud en de procedure van het artikel 80 (gebaseerd op art. 80-88). Met de procedure wordt bedoeld hoe het systeem in zijn werk gaat. Verder zal het nog handelen over de samenwerking met de VDAB en de vakbonden. Op het einde van dit hoofdstuk wordt er wat cijfermateriaal in verwerkt en de stand van zaken weergegeven.
1
2
DE LATHOUWER,L.; COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES, J.; VAN DEN BOSCH, .K. De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede, GENT, Academia Press, 2003, p5. art. 80-88 uit het KB van 25/11/1991 houdende de werkloosheidsreglementering (vanaf nu het artikel 80 genaamd) in bijlage 1 (het hoofdstuk van artikel 80 is grotendeels gebaseerd op KB art. 80-88 en RVA HOOFDBESTUUR, Infoblad-werknemers; Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, Brussel, 01.10.2004, p1-8)
32
3.1 Oorsprong van het artikel 80 Het artikel 80 kwam er in navolging van het artikel 143. Dit artikel 143 kwam tot stand volgens het KB van 20 december 1963. Dit artikel handelt over de abnormaal lange of frequente werkloosheid en kende heel wat wijzigingen in zijn bestaansgeschiedenis. Ik zal mij beperken tot de kern van het artikel. De kern van dit artikel is omschreven in de bepalingen van art.64 van het M.B.4.6.1964 zoals gewijzigd bij M.B. van 24.12.1980: ‘Alleen de volledig of gedeeltelijk werklozen kunnen het voorwerp zijn van een beslissing tot uitsluiting van het genot der uitkeringen of tot beperking van het recht daarop: 1° die werkloos zijn gedurende ten minste: 9 maanden, zo de betrokkenen minder dan 26 jaar is; 18 maanden, zo de betrokkene 26 tot minder dan 36 jaar is; 27 maanden, zo de betrokkene 36 tot minder dan 46 jaar is; 36 maanden, zo de betrokkene 46 tot minder dan 56 jaar is; 2° die, minder dan 56 jaar oud, tijdens elk van de laatste twee kalenderjaren niet gedurende ten minste 78 dagen hebben gewerkt; dit aantal bedraagt 52 voor de havenarbeiders en de zeevissers.1’ ’Volgens het jaarverslag van de R.V.A. werden er in 1980, 264 mannen en 4.022 vrouwen uitgesloten van werkloosheidsuitkeringen op basis van art. 143. Het is niet verwonderlijk vast te stellen dat deze uitsluitingsmaatregel, die eigenlijk tegenstrijdig is met het algemeen beginsel van onze verplichte werkloosheidsverzekering, nl. vergoeden van de werklozen zonder voorafbepaalde beperking in duur en zonder rekening te houden met de graad van behoefte, vooral de vrouwen in de werkloosheid viseert. Meer bepaald zijn het de gehuwde vrouwen wier inkomen niet de voornaamste inkomensbron is van de huishouding, die hier worden bedoeld2’. De kern van de zaak is met andere woorden dat vooral de gehuwde vrouw geviseerd wordt door dit (volgens dit zelfde boek “liberale”) artikel 143. Daarom werd er gezocht naar een andere maatregel en die kwam er onder leiding van Minister Luc Van Den Brande van de toenmalige CVP gevolgd door Minister Miet Smet (eveneens CVP).
1
2
DE COCK,J.; GRAULICH,B.; JAMOULLE,M.; NEVE,M.; OOSTERBOSCH,J.; VAN LANGENDONCK,J.: Sancties in de Werkloosheid, Kluwer Rechtswetenschappen Antwerpen, 1982, p 74 DE COCK,J.; GRAULICH,B.; JAMOULLE,M.; NEVE,M.; OOSTERBOSCH,J.; VAN LANGENDONCK,J.: Sancties in de Werkloosheid, Kluwer Rechtswetenschappen Antwerpen, 1982, p 71-72
33
3.2 Wat houdt het in? Ieder persoon heeft in principe het recht om wachtuitkering of werkloosheidsuitkering te ontvangen, nadat hij zijn studies heeft beëindigd en geen werk vindt of nadat hij zijn werk verliest. Dit recht wordt toegekend door de RVA (zie supra). Om aanspraak daarop te kunnen maken, moet men tijdens die periodes aan bepaalde voorwaarden1 voldoen zoals a) onvrijwillig werkloos zijn. Dit wil zeggen dat de werkloze geen passende dienstbetrekkingen of opleiding die hem aangeboden werd, mag weigeren. b) De werkloze moet bovendien beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, dit wil zeggen: • als de arbeidsbemiddelingsdienst een begeleidings-, opleidings-, werkervarings- of inschakelingsacties voorstelt, moet men daarbij actief meewerken; • dat men zelf ook actief naar werk moet zoeken en dit door bijvoorbeeld regelmatig de werkaanbiedingen moet raadplegen en erop ingaan als het een passende dienstbetrekking is, spontaan gaan solliciteren, inschrijven in interim-bureaus,…. Zoals hierboven reeds vermeld, kwam het artikel 80 tot stand door de discriminerende aanpak van de gehuwde vrouwen inzake het artikel 143 (abnormaal lange of frequente werkloosheid). Daarom verving men dit artikel door het artikel 80 (de langdurige werkloosheid). De kern van het artikel 80 is gebaseerd rond deze stelling: ‘de werkloze samenwonende kan de uitkering verliezen indien 1,5 maal (tot 1996 2 maal) de gemiddelde werkloosheidsduur wordt overschreden, rekening houdende met leeftijd, geslacht en regio2’. Op deze stelling is alles gebaseerd. Indien de werkloze aan deze stelling voldoet, krijgt het werkloosheidsbureau van de regio waar de betrokkene woont daar automatisch melding van aan de hand van listings. Op die manier kan de procedure gestart worden.
1 2
zie hierboven (hoofdstuk 2) DE LATHOUWER,L.; COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES, J.; VAN DEN BOSCH, .K. De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede, GENT, Academia Press, 2003, p8.
34
3.3 Procedure van het artikel 80 3.3.1 Algemeen Het artikel 80 is een artikel dat gedurende zijn ontstaan vele stormen heeft doorstaan en vele aanpassingen heeft ondergaan. Om maar een voorbeeld te geven: tot 1996 moest de gemiddelde werkloosheidsduur met het dubbel overschreden worden, terwijl dat op vandaag anderhalve keer is. Hier volgen kort de hoofdregels1 van de procedure artikel 80. Dit omdat het vervolgens makkelijker volgen wordt bij de uitgebreidere uiteenzetting. - De start van de procedure begint bij het hoofdbestuur van de RVA. Deze houdt de werkloosheidsbureaus op de hoogte door middel van listings, betreffende de werklozen die in hun regio (ambtsgebied) in aanmerking komen voor langdurige werkloosheid. - Op het WB wordt een verdere selectie gemaakt van de werklozen die werkelijk beantwoorden aan de voorwaarden bepaald in de artikelen 80-88. - Naar de betrokken werklozen wordt een verwittigingsbrief verstuurd. - De betrokken langdurig werklozen hebben de kans om beroep aan te tekenen bij de directeur van het WB op basis van objectieve gronden en bij de NAC op basis van de subjectieve gronden. - Dit beroep kan al of niet gegrond verklaard worden. - Indien de betrokkenen geen of een ongegrond verklaard beroep hebben ingediend, worden zij geschorst van het recht op uitkeringen. - Na het ontvangen van de uitsluiting van het recht op uitkeringen, kunnen de betrokken werklozen nog een beroep indienen bij de bevoegde Arbeidsrechtbank. De procedure van het artikel 80 is gebaseerd op objectieve gegevens (beroep mogelijk op basis van subjectieve gegevens). Deze objectieve gegevens verkrijgt men door het elektronische dossier2 bij de RVA dat voor elke werkloze gecreëerd wordt vanaf de eerste toelaatbaarheid.
1 2
Bron: eigen kennis Bron: eigen praktische kennis
35
Dit dossier dat voor elke toelaatbare werkloze is gecreëerd bevat individuele gegevens van de werkloze. Deze gegevens worden ingeput in verschillende modules. Iedere module staat voor een bepaalde categorie van gegevens. Hieronder een opsomming van de voornaamste modules: • S01 staat voor de identificatiegegevens; • S04 staat voor de toelaatbaarheidgegevens (code werkloosheid); • S11 staat voor gegevens i.v.m. het beroepsverleden; • S22 staat voor gegevens i.v.m. de procedure langdurige werkloosheid,… Dit gaf ik mee als informatie zodat men weet waarvan de objectieve gegevens vandaan komen.
3.3.2 Uitgewerkte procedure 3.3.2.1 Inleiding Bij de procedure van het artikel 80 heeft de ambtenaar van het werkloosheidsbureau die deze taak op zich neemt geen enkel rechtstreeks contact met de langdurige werkloze. Bij de uitvoering van deze procedure heb ik er ook aan meegewerkt gedurende de afgelopen 14 weken stage. Ik moet zeggen dat het heel raar aanvoelt om deze mensen van hun recht op werkloosheidsuitkering te schorsen op basis van de objectieve gegevens die opgeslagen zijn in de computer (elektronisch dossier). Tevens heeft men als uitvoerder van deze procedure geen enkel contact met deze werklozen zodat men hun levenswijze niet kan inschatten. Zodoende kan er ook niet getwijfeld worden om hem al of niet te schorsen van het recht op uitkeringen. Bij de activering van het zoekgedrag (zie hoofdstuk 4) kan men als facilitator1 wel subjectieve overwegingen in acht nemen, hetgeen verduidelijkt wordt in het hoofdstuk terzake.
1
persoon die instaat voor de uitvoering van de activering van het zoekgedrag
36
3.3.2.2 Gedetailleerde uitwerking van de procedure 3.3.2.2.1 Inwerkingtreding van het artikel 80 Zoals de hoofdregel van het artikel 80 vermeldt (zie hierboven), zijn de leeftijd, het geslacht en de regio waar de langdurige werkloze woont bepalend voor de toegelaten maximale werkloosheidsduur. a) De leeftijd: hoe ouder de werkloze is, hoe langer hij werkloos mag zijn. Dit komt doordat een oudere werkloze zijn kansen op de arbeidsmarkt ziet verminderen en bijgevolg de gemiddelde werkloosheidsduur toeneemt. De leeftijdscategorieën zijn: • minder dan 36 jaar; • van 36 jaar tot minder dan 46 jaar; •
vanaf 46 jaar tot 50 jaar.
b) Het geslacht: de vrouwen mogen ook langer werkloos zijn vergeleken met de mannen van de zelfde leeftijdscategorie omdat ze minder kans hebben om werk te vinden. Dit is trouwens ook bewezen door de werkloosheidcijfers. Deze liggen hoger bij de vrouwen dan bij de mannen. c) De verblijfplaats: het aantal maanden werkloosheid is afhankelijk van streek tot streek en de gemiddelde werkloosheidsduur in die bepaalde streek. Deze regio is bepaald aan de hand van waar de werkloosheidsbureaus gelegen zijn. In Vlaanderen (inclusief Brussel) zijn er 19 en in Wallonië 11 WB’s. Voor de overschrijding met 1,5 maal de gemiddelde werkloosheidsduur in de bepaalde regio’s zoals hieronder weergegeven, heb ik mij beperkt tot de werkloosheidsbureaus in Vlaanderen, inclusief Brussel. Het werkloosheidsbureau waar ik mijn stage heb gelopen (in Ieper), staat in het vet aangeduid. De tabel met de maximaal toegelaten werkloosheidsduur is uitgedrukt in maanden (1,5 maal de gemiddelde werkloosheidsduur)1.
1
Bron: eigen tabel op basis van RVA HOOFDBESTUUR, Infoblad-werknemers; Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, Brussel, 01.10.2004, p2-3 en art.57 MB van 26/11/1991
37 Tabel 8: Maximaal toegelaten werkloosheidsduur (inclusief vermenigvuldiging met 1,5) Minder dan 36 jaar Mannen Vrouwen Aalst 35 48 Antwerpen 32 39 Boom 33 41 Brugge 27 41 Brussel 33 47 Dendermonde 35 51 Gent 33 50 Hasselt 38 74 Ieper 32 48 Kortrijk 32 50 Leuven 33 59 Mechelen 35 53 Oostende 30 30 Oudenaarde 32 36 Roeselare 29 47 Sint-Niklaas 36 48 Tongeren 36 68 Turnhout 33 63 Vilvoorde 29 42 Gemiddelde 32,79 49,21 WB
Tussen de 36 jaar en de 46 jaar Mannen Vrouwen 44 63 38 44 39 44 38 47 42 62 44 63 44 63 47 84 42 62 44 65 39 68 41 59 38 35 41 53 39 59 42 57 45 80 44 72 35 51 41,37 59,53
Van 46 jaar tot 50 jaar Mannen Vrouwen 56 90 51 59 45 59 48 57 56 77 56 87 54 87 60 92 53 87 54 86 51 86 53 75 50 47 51 87 47 80 53 74 62 90 57 83 51 75 53,05 77,79
Voorbeeld: Een 38 jarige man uit Langemark is reeds 40 maanden werkloos. Langemark bevindt zich in de streek van Ieper. Deze man kan vanaf 42 maanden uitgesloten worden aangezien hij dan de 42 maanden werkloosheid zal bereiken, althans wanneer de verwittiging tijdig is gebeurd. Deze verwittiging kan gebeuren vanaf de zesde maand vóór de vervaldatum. Bij deze berekening wordt geen rekening gehouden met de beroepsloopbaan. Indien de betrokken werkloze een beroepsloopbaan van minstens 15 jaar kan bewijzen, wordt de toegelaten werkloosheidsduur op een andere wijze bepaald. De maximale werkloosheidsduur bedraagt voor deze werklozen het aantal jaren beroepsverleden vermenigvuldigd met zes. Ter verduidelijking een voorbeeld: De 38 jarige man uit Langemark heeft 17 jaar gewerkt als loontrekkende. De overschrijding van de langdurige werkloosheid is normaal gezien 42 maanden voor die betrokken man. Maar aangezien zijn anciënniteit de 15 jaar heeft overschreden, wordt daarmee rekening gehouden. Dus: 17 jaar vermenigvuldigd met 6 is gelijk aan 102 maanden. Deze man kan pas 6 maand voor de datum waarop de werkloosheidsduur 102 maand bedraagt, verwittigd worden.
38
Opmerking: Wat mij opgevallen is, is dat de werkloosheidsduur sinds het ontstaan van het artikel 80 nog niet veranderd is. Sinds 1996 (de verandering van de overschrijding van de gemiddelde werkloosheidsduur) is er wel een aanpassing gebeurd door de aanpassing van het artikel met de overschrijding van het dubbel van de werkloosheidsduur naar de overschrijding van anderhalve maal de werkloosheidsduur. Deze cijfers zijn dan ook wel verhoudingsgewijs aangepast. Nieuwe berekeningen inzake de gemiddelde werkloosheidsduur zijn er nog niet geweest, alhoewel ik mij kan voorstellen dat die gemiddelde duur per regio waarschijnlijk wel al gewijzigd is.
3.3.2.2.2 Wie behoort tot de doelgroep1? De doelgroep komt sterk overeen met de doelgroep van de activering van het zoekgedrag (zie hoofdstuk 4) met uitzondering dat hier enkel de samenwonenden in aanmerking komen. De volledig werkloze komt in aanmerking (en krijgt dus een verwittiging): • indien hij samenwonende is en zijn werkloosheidsduur meer bedraagt dan anderhalve keer de gemiddelde werkloosheidsduur van zijn regio; • indien hij een forfaitaire werkloosheidsuitkering ontvangt als samenwonende; • indien hij een wachtuitkering ontvangt als samenwonende; • indien hij geen 50 jaar oud is; • indien hij geen 20 jaar dienstverleden kan bewijzen als loontrekkende; • indien hij geen deeltijdse werknemer met behoud van rechten is; 3.3.2.2.3 Wie krijgt geen verwittiging2? De werkloze wordt niet verwittigd en wordt bijgevolg ook niet geschorst wegens het artikel 80 indien: • hij geen samenwonende is; • hij samenwonende in de eerste of de tweede vergoedbaarheidsperiode is; • hij de leeftijd van 50 jaar heeft bereikt op de dag dat hij de verwittiging ontvangt; • hij 20 jaar beroepsverleden als loontrekkende kan bewijzen; 1 2
RVA HOOFDBESTUUR, Infoblad-werknemers; Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, Brussel, 01.10.2004, p1-2 idem hierboven
39
• indien hij jonger is dan 30 jaar en nog nooit in aanraking is gekomen inzake langdurige werkloosheid (artikel 80). Dit omdat betrokkene dan in doelgroep activering van het zoekgedrag terecht komt; • hij op het ogenblik van de ontvangen verwittiging voltijds tewerkgesteld is sinds minstens 6 maanden; • hij op het ogenblik van de ontvangen verwittiging deeltijds werknemer met behoud van rechten is; • hij op het ogenblik van de ontvangen verwittiging één van volgende vrijstellingen geniet. Dit dossier wordt onderzocht om een eventuele schorsing bij het verstrijken van: o
de vrijstelling toegestaan gedurende 6 maanden wegens minimum 180 uur PWA- werk gedurende een periode van 6 maanden
o
de vrijstelling wegens activiteit als stadswachter.
3.3.2.3 De eerste stap: de voorbereidingsfase De voorbereidingsfase gebeurt door het hoofdbestuur van de RVA aan de hand van een interne procedure. Dit hoofdbestuur volgt de werkloosheidsperiodes van de werklozen op. Indien ze aan de hand van het elektronisch dossier van de werkloze kan uitmaken dat de werkloze de gemiddelde werkloosheidsduur van een bepaalde regio met anderhalve maal zal overschrijden, worden deze werklozen op een listing gezet. Die periode wordt berekend vanaf de eerste steunaanvraag van de betrokken werkloze. Deze listing wordt dan naar de desbetreffende werkloosheidsbureau verzonden. Indien het betrokken werkloosheidsbureau de listing ontvangen heeft, begint het werk voor dit werkloosheidsbureau inzake het artikel 80.
3.3.2.4 De tweede stap: de verdere uitwerking van de listing In deze tweede stap in de artikel 80-procedure wordt aan de hand van de listing de effectieve werkloosheidsduur van de betrokken werklozen verder geverifieerd. Zoals hierboven reeds vermeld, wordt enkel de werkloosheidsduur in aanmerking genomen vanaf de eerste steunaanvraag als volledig werkloze. De berekening van het effectieve aantal maanden werkloosheid wordt als volgt berekend. Aantal ontvangen uitkeringen als volledige werkloze1 26
1
Bron formule: RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p3
40
Er bestaan ook enkele specifieke berekeningen1: •
Deeltijdse werknemers met behoud van rechten. Bij deze wordt geen rekening gehouden met de IGU die ze ontvangen indien ze minstens voor één derde van een voltijdse betrekking arbeid in loondienst verrichten. Indien de deeltijdse betrekking minder dan één derde van het aantal uren van een voltijdse werknemer telt, dan wordt er rekening gehouden met een maand volledige werkloosheid per maand waarin hij een IGU ontvangt.
Met volgende uitkeringen wordt geen rekening gehouden2: •
De uitkeringen die de werkloze ontving vóór een werkhervatting als voltijdse werknemer gedurende minstens 2 jaar en dit zonder onderbrekingen;
•
De uitkeringen die de werkloze ontving vóór een werkhervatting als deeltijdse werknemer met behoud van rechten gedurende een periode van minstens 3 jaar zonder onderbrekingen wanneer de arbeidsregeling minimum één derde van de voltijdse betrekking telt;
•
De uitkeringen die de werkloze ontving in de maanden waarin hij werkzaam is geweest in een PWA gedurende minimum 30 uren;
•
De uitkeringen die de werkloze ontving voorafgaand aan het einde van een periode samengesteld uit drie opeenvolgende cycli van 12 kalendermaanden, indien hij gedurende elke cyclus minimum 360 uren actief was als PWA-werknemer;
•
De uitkeringen die de werkloze ontving tijdens een tewerkstellingsperiode binnen bepaalde wedertewerkstellingsprogramma’s zoals doorstromingsprogramma’s, Activaplan,...
3.3.2.5 De derde stap: de verwittigingsbrief3 Indien de langdurige werkloze 1,5 maal de gemiddelde werkloosheidsduur van zijn regio gaat overschrijden zal de RVA de betrokken werkloze verwittigen. Deze verwittiging gebeurt aan de hand van een verwittigingsbrief. Deze kan opgestuurd worden vanaf 6 maand vόόr de vervaldatum en ten laatste 3 maand vόόr diezelfde vervaldatum. De vervaldatum is de datum waarop de gemiddelde werkloosheidsduur vermenigvuldigd met 1,5 zal overschreden worden. Indien de verwittiging later dan die 3 maanden voor de vervaldatum wordt verstuurd naar de betrokken langdurige werkloze, wordt een fictieve vervaldatum vermeld. Deze datum is dan: “de eerste van de vierde maand volgend op datum van de kennisgeving1”.
1 2 3
Gebaseerd op RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p3 zie hierboven art.81 KB van 25 november 1991
41
Voorbeeld: Een samenwonende man uit Wervik van 43 jaar overschrijdt de gemiddelde werkloosheidsduur van het ambtsgebied Ieper vermenigvuldigd met anderhalve keer. Dit betekent dat de betrokkene zijn recht op werkloosheidsuitkering teloor ziet gaan indien hij 42 maanden werkloos is. Hij wordt op 13 april 2005 42 maanden werkloos. Indien die betrokken persoon bvb uit de listing komt van de maand april heeft hij reeds die 42 maanden bereikt. In dit geval moet een nieuwe vervaldatum genomen worden. Deze wordt dan 1 augustus 2005 (1ste dag van de 4de maand volgend op de ontvangst van de verwittiging) bij verwittiging in de maand april 2005). Opmerking: Toen ik de procedure van het artikel 80 toepaste op de stageplaats, heb ik meestal zulke gevallen meegemaakt zoals het meegegeven voorbeeld dat ik hierboven schetste. De reden daarvan is dat - er reeds vele werklozen een verwittiging hadden gekregen maar die na een vorig gegrond beroep opnieuw verwittigd werden - werklozen met een grote werkloosheidsduur van gezinstoestand veranderen (gezinshoofd of alleenstaande naar samenwonende). De verwittigingsbrief wordt in drie exemplaren opgemaakt. De originele brief is voor de langdurig werkloze, de tweede brief is voor zijn uitbetalingsinstelling en het derde exemplaar is voor het WB, bestemd voor het klassement.
3.3.2.5.1 De schorsingsdatum2 De beslissing tot schorsing heeft uitwerking: •
de maandag volgend op de vervaldag van de overschrijding (bij tijdige verwittiging);
•
de maandag volgend op de beslissing tot uitsluiting (bij niet tijdig versturen van verwittiging of uitsluiting);
•
de eerste van de zesde maand volgend op de vervaldag (indien betrokkene deelnam aan een begeleidingsplan).
1 2
zie bijlage 2: voorbeeld in de praktijk inzake de kennisgeving art.81 KB van 25 november 1991
42
Het kan ook zijn dat de schorsing onder bepaalde voorwaarden verschoven wordt naar een latere datum. Dit is vooral het geval indien de werkloze zaken heeft ondernomen om zijn kansen op de arbeidsmarkt te verhogen1: •
een inschakelingsparcours: indien de werkloze dit volgt gaat de schorsing maar in de eerste dag van de zesde maand volgend op de datum van overschrijding van de toegelaten werkloosheidsduur;
•
‘een beroepsopleiding’:indien de werkloze een voltijdse (halftijdse) beroepsopleiding van minstens drie maanden heeft gevolgd die begon voor ontvangst van de verwittiging, wordt hij maar 12 (6) maanden na die opleiding geschorst;
•
‘het volgen van een reïntegratieprogramma’: de schorsing gaat pas in de eerste dag van de maand volgend op de datum wanneer het programma beëindigd werd;
•
‘een cursus sociale promotie’: schorsing gaat in 12 maanden na het beëindigen van deze cursus onder bepaalde voorwaarden (waar ik niet verder op inga);
•
‘lessen volgen om diploma te behalen’: schorsing gaat in de eerste dag van de zesde maand volgend op het einde van de lessen, eveneens onder bepaalde voorwaarden;
•
‘vrijstelling voor sociale en familiale redenen of in geval van tewerkstelling als moeilijk te plaatsen mindervalide werknemer of activa-plan’: deze schorsing gaat pas in op het einde van de vrijstelling of de tewerkstelling.
3.3.2.5.2 Opschorting van de schorsing2 Nadat de schorsing als langdurige werkloze uitwerking heeft, kan het gebeuren dat de schorsing voor een bepaalde periode ophoudt uitwerking te hebben. Dit is onder andere het geval indien het jaarlijks gezinsinkomen van de werkloze niet meer bedraagt dan €17.427,58 (of €55,86 per dag). Dit bedrag mag verhoogd met €697,12 per kind ten laste. Dit moet bewezen worden door het laatste aanslagbiljet van de belastingen of door de inkomsten van de laatste 12 maanden voorafgaand aan de maand in de loop waarin de verwittiging ontvangen werd. Indien de bewijzen kloppen, kan de geschorste werkloze gedurende de volgende 12 maanden opnieuw werkloosheidsuitkering genieten. De periode van 12 maanden kan telkens verlengd worden met nog een periode van 12 maanden, indien de werkloze telkens aan de gestelde voorwaarden voldoet.
1 2
Bron: RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p6-7-8 Bron: RVA HOOFDBESTUUR; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p4
43
Voorbeeld: De familie Verhaege heeft drie kinderen ten laste. De moeder is al geruime tijd werkloos en is reeds geschorst wegens langdurige werkloosheid. De vader heeft ander werk dan vorig jaar en verdient nu €19.225 netto op jaarbasis. Dit wil zeggen dat de moeder nu opnieuw €14,97 per dag zal ontvangen gedurende de volgende 12 maand aangezien vaders inkomen niet hoger is dan het toegestane plafond. Dit is met name €19.576,61 (€17.427,58 + (€697,12 x 3)). Wanneer de werkloze geen samenwonende meer is na de datum waarin de schorsing in werking trad, kan hij/zij opnieuw van een uitkering genieten indien deze wijziging zich voordoet binnen de zes jaar (na laatste uitkering) Voorbeeld Een gehuwde man is al ruim 3 jaar geschorst wegens langdurige werkloosheid. Op een dag verlaat de vrouw haar man. Deze man blijft in het huis wonen met hun kind. De man wordt dus gezinshoofd en kan weer genieten van de werkloosheidsuitkeringen.
3.3.2.6 De vierde stap: beroep tegen de verwittiging1 Indien de verwittigingsbrief via de gewone zending (vroeger aangetekend) met de post de langdurige werkloze bereikt heeft, heeft hij één maand de tijd na de dag van ontvangst om daarop te reageren. Dit kan hij doen door een beroep in te dienen tegen de verwittiging die zegt dat hij geschorst zal worden. Het beroep tegen de langdurige werkloosheid wordt eventueel in samenspraak met de uitbetalingsinstelling opgemaakt (zie 3.5). Indien er beslist wordt om beroep aan te teken kan dat op twee manieren, afhankelijk van de reden waarop de werkloze zich baseert. De werkloze kan beroep aantekenen bij de directeur van het betrokken werkloosheidsbureau of kan dat doen bij de NAC (Nationale Administratieve Commissie).
3.3.2.6.1 Beroep indienen bij de directeur van het werkloosheidsbureau2 Indien de werkloze beroep aantekent op basis van objectieve elementen kan hij dat doen bij de directeur van het WB. Dit beroep gebeurt via een aangetekend schrijven of via overdracht aan de directeur zelf. Het beroep wordt behandeld door de ambtenaar die verantwoordelijk is voor het artikel 80 in het betrokken WB.
1 2
Bron: RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p4 en art. 82 KB van 25.11.1991 Bron: het art.82 KB van 25.11.1991 en RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p4-5
44
De objectieve redenen zijn gebaseerd op: • het niet vervullen van de voorwaarden aan het artikel 80; • het niet bereikt hebben van de toegelaten werkloosheidsduur; • het jaarlijks netto-belastbaar gezinsinkomen dat lager ligt dan €17.427,58 (vanaf 01/10/2004). Dit netto-belastbaar gezinsinkomen mag trouwens verhoogd worden met €697,12 per persoon ten laste. Dit inkomen wordt bekomen door de laatste berekeningsnota van de belastingen of indien voordeliger de inkomens van de 12 kalendermaanden voorafgaand aan de verwittiging (de ontvangen werkloosheidsuitkeringen van de werkloze wordt buiten beschouwing gelaten evenals het nettoloon, begrensd op €3.506,88 per jaar uit arbeid van de werkloze (€11,24 per dag). Bij ontvangst van het beroep controleert de directeur van het WB of het beroep al of niet ontvankelijk is. Is dit beroep ontvankelijk dan wordt een onderzoek ingesteld inzake de objectieve redenen van beroep. Ontvankelijk wil zeggen dat het beroep aan de juiste voorwaarden voldoet. Deze zijn beroep indienen bij de juiste beroepsinstantie en het beroep indienen binnen de juiste termijnen (binnen 1 maand na de dag van ontvangst van de verwittigingsbrief). Indien de werkloze op basis van subjectieve redenen beroep wil indienen, moet hij daarvoor bij een andere beroepsinstantie zijn, de NAC.
3.3.2.6.2 Beroep intekenen bij de Nationale Administratieve Commissie1 De NAC is een administratief rechtscollege dat een onderdeel is van de FOD Tewerkstelling en Arbeid. Indien de werkloze geen beroep kan aantekenen op basis van objectieve redenen, kan hij nog beroep indienen bij het NAC. Dit beroep beoordelen is moeilijker dan beroep op basis van objectieve gegevens en daarom is het NAC vertegenwoordigd door2: • “persoon die de Minister vertegenwoordigt of een andere voorzitter; • minstens één persoon die de werkgeversorganisaties vertegenwoordigt; • minstens één persoon die de werknemersorganisaties vertegenwoordigt”. 1 2
Bron: RVA; Infoblad – werknemers Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw werkloosheid lang duurt?, website RVA, p5-6 en art.82 KB van 25.11.1991 RVA jaarverslag 1993 p-3.51-
45
De subjectieve redenen zijn gebaseerd op1: •
het feit dat de langdurige werkloze uitzonderlijke en ononderbroken inspanningen kan aantonen om werk te vinden tijdens de hele werkloosheidsperiode;
•
het feit dat de langdurige werkloze beschikt over een beperkte arbeidsgeschiktheid. Indien hij dit inroept, moet hij zich onderwerpen aan een geneeskundig onderzoek waaruit de medische ongeschiktheidsgraad moet blijken. Indien betrokkene 33% of meer definitieve arbeidsongeschiktheid bezit, wordt het dossier geklasseerd.
Ook hier ontfermt men zich eerst over de al of niet ontvankelijkheid van het beroep (zie hierboven) vooraleer het subjectieve beroep bekeken wordt. Indien het beroep (zowel bij NAC als bij de directeur van het WB) ontvankelijk verklaard is, moet er een beslissing vallen. Deze beslissing wordt de gegrondheid genaamd.
3.3.2.7 De vijfde stap: wat met al of niet gegrond beroep? Nadat het beroep ontvankelijk verklaard is, kan de behandeling ervan effectief beginnen. Vanaf nu gaat men (directeur of vertegenwoordigers van de NAC) onderzoeken of het ingestelde beroep wel degelijk terecht is. Het beroep is gegrond wanneer de langdurig werkloze terecht beroep ingediend heeft. De werkloze verliest met andere woorden zijn/haar werkloosheidsuitkering niet op de in de verwittiging vermelde datum. Indien het beroep ongegrond is, wordt de procedure verder gezet. Ik ga niet verder uitwijden over hoe men ertoe komt het beroep al of niet gegrond te verklaren, maar ga nu wel over naar de gevolgen ervan.
3.3.2.7.1 Al of niet gegrond beroep bij de directeur van het WB2 Indien het beroep op basis van objectieve redenen gegrond verklaard is, zal de werkloosheidsuitkering van de langdurige werkloze niet geschorst worden. Zijn dossier zal na twee jaar opnieuw opgevolgd worden en zal dan opnieuw op de listing komen. Indien het beroep ongegrond is, wordt de uitkering wel geschorst. Indien dat gebeurd is, moet de werkloze opnieuw zijn toelaatbaarheid (zie hoofdstuk 2) bewijzen op basis van arbeidsprestaties.
1 2
zie bijlage 3: voorbeeld in de praktijk Bron: art.82 KB 25.11.1991
46
3.3.2.7.2 Al of niet gegrond beroep bij de NAC1 Het indienen van een beroep bij de NAC schorst de procedure artikel 80 niet op. Daarmee wordt bedoeld dat de werkloze bij het bereiken van de datum vermeld op de verwittigingsbrief effectief geen werkloosheidsuitkering meer ontvangt, ook al heeft de betrokken werkloze beroep ingediend. Indien het beroep later gegrond blijkt te zijn, kan de werkloze weer zijn werkloosheidsuitkering ontvangen met terugwerkende kracht. De voorwaarde is wel dat tijdens de procedure van het beroep de werkloze zich heeft gehouden aan zijn gemeentelijke stempelcontrole en dat hij ingeschreven bleef als werkzoekende. Het dossier wordt pas ten vroegste 2 jaar na het gegrond verklaren van het beroep herzien.
3.3.2.8 De zesde stap: beroep bij de Arbeidsrechtbank2 Indien de langdurig werkloze tenslotte toch uitgesloten werd, heeft hij nog de kans om de schorsing teniet te doen, door verzoekschrift in te dienen bij de Arbeidsrechtbank. De langdurig werkloze wordt er verdedigd door zijn afgevaardigde (advocaat). Deze mag bij de verdediging van zijn lid geen elementen aanhalen die niet gebruikt werden bij de directeur van het werkloosheidsbureau of bij de NAC. Indien de werkloze een voor hem gunstige uitspraak krijgt, kan een nieuwe verwittiging pas verstuurd worden twee jaar na de uitspraak van de Arbeidsrechtbank. De uitspraak kan door beide partijen nog betwist worden, door hoger beroep in te dienen bij het Arbeidshof.
3.3.2.9 Einde schorsing3 Indien de geschorste werkloze opnieuw het werk hervat heeft zodat hij opnieuw voldoet aan de toelaatbaarheidsvoorwaarden (zie hoofdstuk 2), neemt de schorsing een einde aan. Indien de opnieuw werkloos geworden persoon toelaatbaar is om een uitkering vanwege de RVA te ontvangen, kan de hele procedure weer op gang gezet worden zoals hierboven reeds beschreven is.
1 2 3
Bron: art.82 KB 25.11.1991 Bron: informatie vanwege de bediende die instaat voor het art.80 Bron: art.85 KB van 25.11.1991
47
3.4 Relatie met de VDAB1 Een echte betrokkenheid heeft de VDAB niet met het artikel 80. De invloed van de VDAB beperkt zich tot de invloed die bepaalde cursussen, begeleidingplannen, beroepsopleidingen en dergelijke hebben op de datum van de schorsing van de uitkeringen.
3.5 Relatie met de vakbonden2 Eén van de voornaamste doelen van de vakbond is dat ze hun leden verdedigen. Deze verdediging moeten ze ook doen bij hun leden die als langdurig werkloze beschouwd worden. Deze langdurige werkloosheid wordt beslist door de RVA aan de hand van hun listings en elektronisch dossier van de werkloze. Indien de RVA ziet dat de werkloze de maximaal toegelaten werkloosheidsduur al bereiken, wordt hij daarvan aan de hand van een verwittigingsbrief verwittigd. Deze brief wordt ook naar de werkloze zijn uitbetalingsinstelling verstuurd. Doordat ook de vakbond deze brief krijgt, stuurt de vakbond ook een brief naar het betrokken lid om eventueel een beroepsschrift op te stellen. De mogelijkheid bestaat erin dat er een beroep ingediend kan worden op basis van objectieve of subjectieve gegevens (zie hierboven) naar respectievelijk de directeur van het WB of de NAC. Kan er geen beroep ingediend worden, dan laat men het dossier zijn gewone gang gaan (lees: wordt de werkloze geschorst). Indien men wel beroep kan indienen, dient de uitbetalingsinstelling dit in binnen de gestelde termijnen. Indien men beroep indient bij de directeur, stuurt men de nodige bewijzen van de objectieve gegevens op naar het WB. Deze bewijzen zijn het indienen van de laatst ontvangen aanslagbiljet, de bewijzen dat de werkloze niet voldoet aan de voorwaarden van het artikel 80 (bvb. niet meer samenwonen) of het indienen van bewijzen dat de berekende vervaldag van de overschrijding niet correct is. De ambtenaar van het WB onderzoekt of deze bewijzen daadwerkelijk kloppen. Indien de bewijzen correct zijn, ontvangt de werkloze een volledig of gedeeltelijk gegrond beroep. Indien deze niet correct waren, betekent dit een ongegrond beroep wat aanleiding geeft tot een uitsluiting van het recht op werkloosheidsuitkeringen.
1 2
Bron: informatie vanwege de bediende die instaat voor het art.80. idem supra en vakbondsvertegenwoordiger ACV Ieper.
48
Indien de vakbond in samenspraak met het lid beroep indient bij de NAC kan dat op basis van het uitermate en ononderbroken inspanningen te leveren om werk te vinden of op basis van arbeidsongeschiktheid. Indien het eerste het geval is, stelt de vakbond een dossier op waarin de beroepsloopbaan van het betrokken lid uitvoerig weergegeven wordt. Dit houdt in dat de tewerkstellingen, de sollicitatiebrieven, de beroepsopleidingen, de interim-contracten,… in het dossier opgenomen worden. Met dit opgemaakt dossier gaat de afgevaardigde van de vakbond (eventueel vergezeld met het lid zelf) zijn lid verdedigen bij de NAC. Aan de hand van het dossier en het betoog van de vakbondsafgevaardigde (of lid zelf) wordt door de NAC een beslissing genomen. De gevolgen daarvan zijn dezelfde als bij het beroep van de directeur. Tevens zetelt er bij de NAC een lid van de werknemersorganisatie. Dit lid is dus een afgevaardigde van de vakbonden die mee oordeelt over de al dan niet ontvankelijkheid en gegrondheid van het beroep ingediend door de vakbond.
49
3.6 Stand van zaken en evaluatie Hierbij wordt beschreven hoe het artikel 80 er op dit moment voorstaat. De doelgroep die momenteel nog onderworpen is aan de toepassing van het artikel 80 wordt beschreven.Verder gaat de aandacht vooral uit naar de cijfers omtrent de schorsingen inzake de langdurige werklozen. Tijdens de stageperiode heb ik de cijfers omtrent de schorsingen van de langdurige werklozen bestudeerd. Deze cijfers zijn te vinden in de jaarverslagen van de RVA (1992-2004). Hieronder zijn de cijfers van juli 1992 tot en met eind 2004 weergegeven1:: geschorste langdurige werklozen
Aantal geschorsten
40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0
2001
2002
2003
2004*
geschorste langdurige werklozen 17.245 35.886 21.230 22.274 32.044 18.903 14.945 11.482 10.136 8.927
1992
1993
1994
1995
1996*
1997
1998
1999
2000
8.116
8.359
7.539
Figuur 4: Evolutie geschorste langdurige werklozen 1992-2004
Tabel 9: Gewestelijke evolutie geschorste langdurige werklozen 1995-1996
Gewest Vlaanderen Brussel Wallonië Totaal
1995 13.642 1.395 7.237 22.274
1996 15.581 1.798 14.665 32.044
Verschil in % 12,5% 22,4% 50,6%
Zoals hier te zien is, is het artikel 80 in werking getreden in 1992, meerbepaald in juli 1992. Het aantal geschorsten is veel lager dan in 1993. Maar verhoudingsgewijs is dat ongeveer hetzelfde als in het jaar 1992. Dit komt doordat in 1993 het artikel een volledig jaar inhoudt en het jaar 1992 maar een half jaar. Tevens liggen die cijfers hier heel hoog in vergelijking met de andere jaren doordat alle langdurige werklozen in het begin van de toepassing artikel 80 onder handen zijn genomen. Door de jaren heen waren er minder geschorsten doordat de werkloosheidsbureaus minder aangiften kregen. Dit komt doordat enkel de nieuwe langdurig werklozen die voldeden aan de werkloosheidsduur opgenomen werden via de listings.
1
Bron: eigen figuur op basis van jaarverslagen RVA 1992-2004
50
In 19961 kenden de schorsingen opnieuw een piek van 32.044 geschorsten. Deze fameuze stijging is te wijten aan het strenger worden van het artikel 80. Deze zei dat in 1996 de gemiddelde werkloosheidsduur in de streek maar meer mocht vermenigvuldigd worden met anderhalve keer in plaats van het dubbele. Wat ook opvallend is in dit jaar 1996 en tevens te wijten aan het verstrengen van de toegelaten werkloosheidsduur, is dat de Waalse langdurige werklozen plots verdubbelen in aantal (van 7.237 naar 14.665). Dit terwijl dit in Vlaanderen amper 12% en in Brussel 22% is. In verhouding met het strenger worden van de werkloosheidsduur is Brussel het enige gewest dat in verhouding evenredig stijgt (de gemiddelde werkloosheidsduur vermenigvuldigd met het dubbel naar anderhalve keer, is gelijk aan ¼ toename van de werklozen). De Vlaamse geschorsten zijn vermeerderd met 1/8 en de Waalse langdurige werklozen met 1/2. Vanaf 1997 kennen we opnieuw een forse daling van de geschorste langdurig werklozen. Dit is te wijten aan het feit dat in 1996 de wet strenger geworden is en zo opnieuw vele werklozen onmiddellijk op de listing gezet werden. In 2004 is er nog maar een lichte daling te merken. Dit komt doordat de activering van het zoekgedrag (dispo) zijn opgang maakte in juli van dit zelfde jaar. Nu moet wel gezegd worden dat die activering maar goed op dreef kwam vanaf oktober 2004. Tevens beoogt die activering van het zoekgedrag maar een deel van de doelgroep van het artikel 80. Met name de min 30 jarigen. Zoals hierboven vermeld, wordt de doelgroep van het artikel 80 steeds kleiner. Sinds juli vorig jaar vallen de werklozen jonger dan 30 jaar onder de activering van het zoekgedrag indien deze nog niet in aanmerking zijn gekomen voor het artikel 80. Om een duidelijker beeld te hebben over de leeftijdsdoelgroepen die in de toekomst onder de toepassing van het artikel 80 vallen, volgt hierna een overzicht: • Sinds juli 2004: leeftijd tussen 30 en 50 jaar; • Vanaf juli 2005: leeftijd tussen 40 een 50 jaar; • Vanaf juli 2006: afhandeling van de lopende zaken met het artikel 80; • Vanaf juli 2007: evaluatie tussen de activering van het zoekgedrag en het artikel 80 met eventuele afschaffing van het artikel 80 indien de activering van het zoekgedrag positief geëvalueerd wordt. 1
Bron: eigen tabel op basis van RVA jaarverslag 1996 p109
51
3.7 Besluit In zijn totaliteit zijn er reeds een 217.086 langdurige werklozen hun rechten op wachtuitkering of werkloosheidsuitkeringen ontnomen geweest, dit sinds de inwerkingtreding van het artikel 80. Deze mensen zijn echter niet allemaal zonder inkomen. Sommigen zijn opnieuw tewerkgesteld. Anderen opnieuw werkloos geworden na een tewerkstelling. Met andere woorden, deze mensen kunnen opnieuw genieten van werkloosheidsuitkering indien ze voldoen aan de toelaatbaarheidsvoorwaarden. Een grote groep blijft echter werkloos, zonder inkomen, en komen ten laste van de partner. Het artikel 80 is een vlotte procedure. Daarmee bedoel ik dat de procedure op weinig regels berust. Wanneer de listings van Brussel op de WB’s terechtkomen, worden deze onderzocht en worden de nodige maatregelen getroffen. Met andere woorden, worden de personen verwittigd dat ze geschorst zullen worden inzake hun recht op werkloosheidsuitkering. Daarbij kan geen subjectiviteit betrokken worden, doordat alles berust op objectieve gegevens (lees: gegevens vanuit het elektronisch dossier van de werkloze). Het is goed dat de betrokken werklozen toch beroep kunnen indienen, desnoods op basis van subjectieve gegevens. Zo hebben de werklozen misschien nog een sprankeltje hoop op een goede afloop. Het artikel 80 is wel een weinig sociaal gebeuren. Men gaat enkel voort op gegevens die opgeslagen zijn in het elektronische dossier dat bestaat voor elke uitkeringsgerechtigde werkloze. De persoonlijke levenssfeer wordt praktisch niet in aanmerking genomen en de ambtenaar die het werk inzake het artikel voor zijn rekening neemt, heeft geen enkel direct contact met de betrokkene.
52
Het artikel 80 is volgens mijn mening een economisch gebeuren. Het is een maatregel die bedoeld is om de uitgaven inzake de werkloosheid te verlichten zonder aan het principe van onbeperktheid in tijd te raken. Tevens wordt verondersteld dat met deze maatregel het profitariaat uitgeschakeld wordt. Maar volgens een studie van Professor Lieve De Lathouwer is dat zeker niet het geval. Uit onderzoek is immers gebleken dat hoe langer de werkloze naar werk moet zoeken, hoe minder hij naar werk zoekt. Ik citeer uit het onderzoek: “ Een recentere enquête bij (zowel langdurige als kortdurige) werklozen duidt aan dat slechts een ruime 40% actief naar werk zoekt (Doyen en Lamberts, 2001). Vrouwen zoeken daarbij minder intensief dan mannen. En langdurige werklozen blijken minder te solliciteren dan kortdurige werklozen. Dus hoe langer de werkloosheid duurt hoe minder intensief het zoekgedrag1”. Eigenlijk kan ik wel begrijpen dat bepaalde mensen niet meer de moeite doen om werk te zoeken wanneer ze er reeds een grote zoektocht naar werk hebben opzitten en geen gehoor krijgen. Tevens is het zo dat bij het artikel 80 enkel de samenwonenden in aanmerking worden genomen voor een schorsing. In onze hedendaagse maatschappij wordt altijd gepraat over niet discrimineren. Het artikel 80 is een mooi voorbeeld van wat discriminatie kan zijn. De alleenwonende en gezinshoofden worden met rust gelaten, enkel de samenwonenden worden geviseerd. Zo heb ik in de RVA onlangs een dossier in handen gehad van een 52-jarige persoon die al zijn gehele leven genoot van een wachtuitkering. Dit wil zeggen dat de betrokken persoon gans zijn leven nog niet gewerkt heeft (of weinig). Indien het een samenwonende persoon zou geweest zijn, zou hij reeds lange tijd geleden geschorst zijn, (of minstens aan de procedure onderworpen). Dit is niet het geval, aangezien het een alleenstaande betrof. Dit vind ik niet eerlijk tegenover de samenwonenden. Omwille van al deze feiten is de overheid op zoek gegaan naar een andere, betere maatregel. Die maatregel is er ook gekomen. Dit project heet de activering van het zoekgedrag. Het moet de discriminatie ten opzichte van de samenwonenden wegwerken. Tevens is deze maatregel een sociaal gebeuren waarbij de ambtenaar van het werkloosheidsbureau (hier facilitator genaamd) contact heeft met de werkloze. In het volgende hoofdstuk wordt dit zoekgedrag naar werk onder de loep genomen.
1
DE LATHOUWER,L.; COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES, J.; VAN DEN BOSCH, .K. De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede, GENT, Academia Press, 2003, p17.
53
4 De activering van het zoekgedrag (dispo) De activering van het zoekgedrag is de algemene naam die gegeven wordt aan het nieuwe initiatief in opvolging van het artikel 80 (zie hoofdstuk 3). Bij de RVA wordt dit dispo genoemd, bij de VDAB en bij de vakbonden geldt daar nog een andere intern gebruikte term voor. Dit zal blijken uit hoofdstuk 4.4 (relatie met de VDAB) en 4.5(relatie met de vakbond). Ter inleiding wordt meegegeven waarvoor dispo staat. Dispo is de interne naam die gebruikt wordt door de RVA om de activering van het zoekgedrag uit te drukken volgens de nieuwe artikelen 59bis tot 59decies uit het KB van 04/07/2004, toegevoegd aan het koninklijk besluit van 25.11.1991 houdende de werkloosheidsreglementering1. Dispo komt oorspronkelijk van disponibiliteit wat staat voor de beschikbaarheid van de werkloze voor de arbeidsmarkt. Dit is een noodzaak om als werkloze te kunnen genieten van een werkloosheidsuitkering vanwege de RVA. De dienst Dispo vanuit de RVA heeft tot doel om deze beschikbaarheid en het zoekgedrag van de werkloze te overlopen, te beoordelen en vooral te stimuleren. In dit hoofdstuk wordt nog uitgelegd hoe het initiatief rond dispo er gekomen is, wat de inhoud is van dispo, de procedure ervan. Met die procedure wordt bedoeld hoe het systeem in zijn werk gaat. Tevens wordt de verstandhouding met andere organen besproken. Deze zijn met name de VDAB (de bemiddelingsdienst) en de vakbond. Tot slot wordt er een stand van zaken (huidige situatie) in opgenomen.
1
art.59bis-59decies tot wijziging in het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering en de art.59quater en 59quinquies tot wijziging in het MB van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering. Zie bijlage 4
54
4.1 Oorsprong dispo De activering van het zoekgedrag naar werk is er gekomen op initiatief van de toenmalig Minster van Werk, met name Frank Vandenbroucke en dit te Gembloux in januari 2004. De voorbereidingen daarvan waren uiteraard al langer aan de gang. Het vorige hoofdstuk beschreef reeds dat het artikel 80 bij KB van 25 november 1991 (zie supra) de voorganger was van het nieuwe systeem. Reeds kort na het ontstaan van dit artikel waren er al tegenstanders van dit systeem. Hierbij geef ik u een voorbeeld. Op 14 april 1992 dienden de heren J. GEYSELS en Th. DETIENNE een wetsvoorstel in tot opheffing van de artikelen 80 tot 88 van het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering. Hierbij wordt een stuk uit het wetsvoorstel geciteerd1: “De meeste werklozen zijn niet werkloos omdat ze werkonwillig zijn, maar omdat er in de huidige conjunctuur duidelijk werk te kort is. Het is dus een vertekening van de werkelijkheid de schuld van de werkloosheid op de werklozen zelf af te schuiven. In een periode waarin de overheid er niet in slaagt voor iedere burger in dit land het recht op arbeid te verzekeren en aan iedere die dit wil een passende dienstbetrekking aan te bieden, is het schorsen van vermeende werkonwilligen onverantwoord.” Dit was een vroege aanzet tot het wijzigen van het artikel 80. Er volgende nog tal van andere tegenkantingen. Een ander voorbeeld daarbij is, dat er vele opmerkingen kwamen dat het artikel 80 enkel de samenwonenden viseerde en dat de gezinshoofden en de alleenstaanden onaangeroerd bleven. Het kon dan ook niet anders dan dat er een nieuw systeem kwam. Zo zag de activering van het zoekgedrag (dispo) het levenslicht.
1
Wetsvoorstel 14 april 1992 houdende de werkloosheidsreglementering, PARL.ST.Kamer, 1991-1992, nr.-403/1
55
4.2 Wat houdt het in? De RVA zal regelmatig nagaan of de werkzoekende wel voldoende inspanningen doet om werk te vinden. Dit wordt gedaan om te kunnen zien of de werkloze nog altijd voldoet aan de voorwaarden om recht te hebben op werkloosheidsuitkering (of wachtuitkering). De activering van het zoekgedrag heeft tevens de bedoeling dat de werkzoekende gestimuleerd blijft om op zoek te gaan naar werk. Dit vooral voor werklozen die al tevergeefse pogingen hebben gedaan om aan een job te komen. Deze personen verliezen de moed om te blijven zoeken maar door dit systeem moeten ze blijven zoeken naar werk (lees: worden gestimuleerd)1. Jammer genoeg heeft de schrijvende pers het veelal verkeerd voor met dit systeem en gebruiken ze voor de activering van het zoekgedrag veelal de term ‘de jacht op de werklozen’. Zij denken dat de activering van het zoekgedrag een controle-orgaan is om de langdurige werklozen te sanctioneren. Het tegenovergestelde is waar, de RVA heeft de bedoeling om de werklozen die de pech hebben om geen werk te vinden, te stimuleren om verder te zoeken naar een job. Tevens wil ik verwijzen naar een mail2 die ik teruggestuurd kreeg van de heer Michel Markey (inmiddels ex-kabinetmedewerker van minister Freya Van den Bossche). Deze zegt dat “de nadruk van het nieuwe systeem ligt bij de ondersteuning en begeleiding van de werkloze en niet op sanctionering”.
1 2
Bron: eigen kennis zie bijlage 5: mail naar Minister F. Van den Bossche
56
4.3 Procedure Dispo 4.3.1 Algemeen1 Hier worden de hoofdregels van de procedure geschetst zodat bij de concrete uitwerking ervan het wat makkelijker volgen zal zijn. De procedure bestaat uit vijf stappen, maar het kan zijn dat de procedure al stopt bij de tweede stap. Ik verklaar mij nader. De eerste stap is de informatiegevende fase, die erin bestaat dat verschillende instellingen informatie geven aan de werkloze die opgeroepen wordt. De tweede stap is het eerste gesprek, de derde is het tweede gesprek. Ten vierde hebben we het derde en laatste gesprek en als laatste hebben de betrokkenen het recht om beroep aan te tekenen tegen de genomen beslissing van de RVA. De eerste stap bestaat dus uit de informatiegevende fase. Er worden inlichtingen gegeven naar de werkloze toe die zich zopas inschreef als werkzoekende of als schoolverlater. Deze personen worden ingelicht door de VDAB en/of de UI. Ook het hoofdbestuur van de RVA geeft de nodige inlichtingen aan de werkloze en dit aan de hand van een verwittigingsbrief. Deze brief wordt hen toegestuurd vanaf de 7de (indien jonger dan 25 jaar) of 13de (indien 25 jaar of ouder) maand werkloosheid en ten laatste 5 maanden voor het eerste gesprek. De tweede stap kan bestaan uit het eerste gesprek. Waarom met nadruk “kan”? Dit omdat niet iedereen opgeroepen wordt voor het eerste gesprek. De reden daarvan is dat de procedure kan opgeschort worden door langdurige ziekte (bijvoorbeeld zwangerschapsverlof) of door een opleiding of een tewerkstelling. Hier worden na een bepaald termijn (zie infra) de inspanningen om werk te zoeken geëvalueerd. Indien de werkloze een negatieve beoordeling krijgt, wordt er een overeenkomst (verbintenis, actieplan) opgesteld. Dit actieplan wordt opgemaakt in samenspraak met de werkloze en omvat concrete acties die de werkloze de komende vier maanden moet ondernemen.
1
Bron: kennis op basis van gesprek met M. Archie
57
Nadat de werkloze een contract heeft moeten tekenen, moet hij ten vroegste na 4 maanden terugkomen als derde stap en dit voor een tweede gesprek. Tijdens dit gesprek worden de acties overlopen die de werkloze moest uitvoeren zoals vermeld in de verbintenis. Heeft hij zijn verbintenis onvoldoende nageleefd, dan krijgt de werkloze nog een allerlaatste kans. Hij krijgt echter wel een beperkte sanctie. Er moet opnieuw een verbintenis getekend worden maar die is nog wat intensiever. Indien de betrokkene de eerste overeenkomst heeft nageleefd, krijgt hij een positieve evaluatie. Hij/zij hoeft dan niet meer naar een derde gesprek te komen en kan pas na minimum 12 maanden opnieuw opgeroepen worden voor een nieuw eerste gesprek. Een werkloze wiens inspanningen negatief beoordeeld werden na een tweede gesprek, is verplicht om als vierde stap zich opnieuw aan te melden bij de RVA voor een derde en laatste gesprek. Hij ontvangt zijn uitnodiging tenminste 4 maanden na het tweede gesprek. Indien de werkloze zijn tweede verbintenis niet heeft nageleefd, wordt hij volledig uitgesloten. Wie niet akkoord gaat met de beslissing van de RVA, kan overgaan tot de vijfde stap, namelijk een administratief beroep aantekenen bij de NAC (Nationale Administratieve Commissie). Tijdens de gehele procedure kan de werkloze op elk moment beroep aantekenen, gerechtelijk beroep genaamd, bij de Arbeidsrechtbank. Dit kan wel niet meer gebeuren na een negatieve beoordeling bij het derde en laatste gesprek; daarvoor dient dan de bovenvermelde NAC. Tevens wil ik melden dat er in iedere fase reeds een sanctie of schorsing kan plaatsvinden wanneer de werkloze niet komt opdagen voor het gesprek.
4.3.2 Uitgewerkte procedure 4.3.2.1 Inleiding Zoals hierboven is vermeld, bestaat de hele procedure uit vijf stappen. Jammer genoeg zal ik geen procedure kunnen meemaken die verder zal gaan dan de derde stap, omdat deze buiten mijn stageperiode ( van 31/01/2005 tot en met 20/05/2005) valt. De reden daarvan zal duidelijk worden aan de hand van de hieronder beschreven termijnen van iedere te volgen stap in de procedure. Tevens heb ik de pech gehad dat er in het WB Ieper geen tweede gesprek plaatsvond toen ik daar stage liep.
58
4.3.2.2 Gedetailleerde uitwerking van de procedure 4.3.2.2.1 Inwerkingtreding dispo1 Het hele nieuwe gebeuren gebeurt in 3 fasen. De drie fasen bestaan uit verschillende leeftijdscategorieën, beginnende met de jongste categorie en eindigende met de oudste categorie. Tevens beginnen de verschillende fasen altijd op dezelfde datum maar een jaar later. Hier volgt een overzicht: • vanaf juli 2004 begint de procedure voor alle werklozen jonger dan 30 jaar; • vanaf juli 2005 begint de procedure voor alle werklozen tussen de 30 jaar en de 40 jaar; • vanaf juli 2006 begint de procedure voor alle werklozen tussen de 40 jaar en de 50 jaar. Er komen dus momenteel alleen maar de jongeren (jonger dan 30 jaar) aan bod. Sommigen vallen wel nog onder het beruchte artikel 80. Dit komt doordat de procedure van het artikel 80 niet wordt opgeschort indien ze reeds in gang gebracht werd voordat de nieuwe procedure in gang gezet werd (lees vόόr juli 2004). Midden 2007 (dit omdat eerst de werking van de min 50 jarigen nog moet volgen) wordt de gehele procedure geëvalueerd. Indien die evaluatie goed is (lees: voldoet aan de vooropgestelde doelstellingen), zal de activering van het zoekgedrag verder gezet worden en betekent dit het einde van het artikel 80.
4.3.2.2.2 Wie behoort tot de doelgroep?2 • de volledige werkloze (niet verbonden zijn met een arbeidsovereenkomst) die ingeschreven is als werkzoekende en dit zonder rekening te houden met de gezinstoestand (dit is niet zo bij het artikel 80); • indien de werkloze jonger is dan 25 jaar en minstens 15 maanden werkloos is of indien ouder dan 25 jaar en minstens 21 maanden werkloos;
1 2
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 Bron: ibidem en art.59bis
59
• de werklozen mogen niet meer in de eerste vergoedbaarheidsperiode (uitkeringsperiode) zijn; Afhankelijk van de gezinstoestand (zie supra) van de werkloze ontvangt hij/zij een werkloosheidsuitkering die gelijk is aan 55 of 60% van het laatst verdiende loon en dit gedurende de eerste twaalf maanden van de werkloosheid. Dit telt niet voor de jongeren die genieten van een wachtuitkering. • de werklozen moeten beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, dit wil zeggen dat ze arbeidsgeschikt moeten zijn. Een persoon wordt niet beschouwd als arbeidsgeschikt indien hij een arbeidsongeschiktheid vertoont van minimum 33%. Deze moet erkend worden door een erkende arbeidsgeneesheer van de RVA. Indien dit nog niet erkend is door de arbeidsgeneesheer moet hij een attest van zijn persoonlijke geneesheer voorleggen vooraleer hij naar de erkende arbeidsgeneesheer kan gaan. De vernoemde 33% is niet te verwarren met de 66% arbeidsongeschiktheid bij het Vlaamse Fonds.
4.3.2.2.3 wie wordt niet opgeroepen? • de tijdelijke werklozen; • de deeltijdse werknemers; • de werkloze die vrijgesteld is van de verplichting om als werkzoekende ingeschreven te zijn, dit bijvoorbeeld als hij familiale en sociale problemen heeft of een opleiding volgt; • de werkloze die in de afgelopen 6 maand 180 uur PWA activiteiten heeft verricht; Sinds oktober 2004 moeten de personen in kwestie wel beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt, dit wil zeggen indien ze een uitnodiging krijgen van de VDAB (opleiding of gesprek) moeten ze er op ingaan. Dit geldt niet indien er een oproep is van de RVA in het kader van dispo.
60
4.3.2.3 De eerste stap: de voorbereidingsfase1 De eerste stap is de informatiegevende fase. Daarin wordt informatie gegeven naar de werkloze toe. De werkloze wordt op de hoogte gebracht over zijn rechten en plichten. Bovendien wordt daarin aangekaart wat de dispo procedure (opvolgingsprocedure genaamd) is. Dit wordt gedaan bij het begin van de werkloosheid door de uitbetalingsinstelling (UI). Hij ontvangt er een informatiedocument. Daarin staat beschreven welke begeleidings- en opleidingsmogelijkheden de VDAB hem kan aanbevelen. Tevens staat daar nog in vermeld dat hij actief moet blijven zoeken naar werk. In dit document worden ook nog de opvolgingsprocedure en de rechten en plichten die de werkloze moet naleven vermeld. Een gedetailleerdere uitleg vindt u bij punt 4.5 (relatie met de vakbonden). Indien een scholier zijn studies stopzet of beëindigt, moet hij zich aanmelden bij de VDAB. Deze schrijft de schoolverlaters in als werkzoekende en licht hen in over hun rechten en plichten en natuurlijk ook de opvolgingsprocedure. Hier is het de VDAB die hen inlicht omdat de schoolverlater zich normaal nog niet direct aanmeldt bij een uitbetalingsinstelling. Indien dit wel dient te gebeuren (na de wachttijd om te kunnen genieten van een uitkering), lichten ook de vakbonden hen nog eens in over hun rechten, plichten en natuurlijk ook de opvolgingsprocedure. Hierbij verwijs ik naar het punt 4.4 (relatie met de VDAB) voor een meer gedetailleerdere uitleg. Als de werkloze nog onvoldoende zou ingelicht zijn, legt de RVA de hele procedure nog eens uit aan de werkloze. Dit gebeurt tussen het begin van de werkloosheid (wachttijd) en het eerste gesprek. Om de betrokkenen niet voor een voldongen feit te stellen, wordt er een verwittigingsbrief verzonden door het hoofdbestuur van de RVA vanaf de 7de (indien de werkloze minder dan 25 jaar is) of de 13de (indien de werkloze 25 jaar of ouder is) maand werkloosheid en ten laatste 5 maanden voor het eerste gesprek. Meestal gebeurt de verzending van deze brief tijdens de eerst vermelde termijnen (7de en 13de maand werkloos zijn). Dit wil zeggen 8 maanden vόόr het eerste gesprek. Indien de werkloze reeds meerdere maanden (bv. 30 maanden) werkloos was sinds de inwerkingtreding van het nieuwe systeem (dispo) worden deze 3 maanden vooraf verwittigd via hetzelfde medium. 1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004
61
Wat is nu eigenlijk die verwittigingsbrief1? De verwittigingsbrief is een brief die de werkloze herinnert aan zijn/haar verplichtingen. Deze verplichtingen zijn het actief zoeken naar werk en de eventuele voorgestelde begeleidingsacties bijwonen en volgen. Verder wordt aan de betrokkene meegedeeld hoe de opvolgingsprocedure in zijn werk gaat. De brief vermeldt ook wanneer de werkloze ten vroegste zal moeten komen voor een eerste gesprek naar het WB. Daarbij wordt nog geschreven dat de werklozen die nog niet actief werk gezocht hebben zich beter zouden aanmelden bij de VDAB. Tenslotte wordt melding gemaakt van het bestaan van een call center waarnaar de werkloze kan bellen voor bijkomende inlichtingen. Bovendien steekt er ook nog een RVA infoblad bij de brief als bijlage. De verwittigingsbrief wordt door het hoofdbestuur van de RVA naar de betrokken werklozen gestuurd. Om de hele procedure beter te kunnen volgen, heb ik achteraan het eindwerk een leidraad bijgevoegd over de procedure dispo en eveneens een schematisch voorstelling van beide gesprekken2.
4.3.2.4 De tweede stap: het eerste gesprek Hier wordt de tweede stap, met name het eerste gesprek van de procedure dispo toegelicht aan de hand van 3 fasen. Bij het begin van elke fase wordt eerst een korte toelichting gegeven over de inhoud ervan. Dit heeft als bedoeling om de soms nogal ingewikkelde en lange procedure beter te kunnen volgen. Het doel van het eerste gesprek inzake de activering van het zoekgedrag is de inspanningen die geleverd zijn door de werkloze te evalueren. Deze evaluatie heeft vooral betrekking op het zoekgedrag van de werkloze in de afgelopen 12 maanden die aan het gesprek voorafgaan. Als dit goed bevonden wordt op basis van enkele richtlijnen, evalueert de facilitator dit als positief. Wordt het een negatieve evaluatie, dan stelt de facilitator (de personen die aangeworven zijn om het gesprek te voeren en te begeleiden) in samenspraak met de werkloze een actieplan (verbintenis) op.
1 2
Zie bijlage 6: de verwittigingsbrief Zie bijlage 7: leidraad dispo + schematische voorstelling gesprekken
62
Uit deze korte inleiding omtrent het doel van het eerste gesprek komen we uiteindelijk bij de verschillende fasen die er moeten gebeuren als we de tweede stap (het eerste gesprek) tot een goed einde willen brengen. Het 1ste gesprek bestaat uit 3 fasen, nl: •
fase 1: de voorbereiding;
•
fase 2: het gesprek zelf;
•
fase 3: de beslissing.
4.3.2.4.1 Fase 1: de voorbereiding1 Zoals hierboven reeds vermeld, bestaat de eerste fase uit de voorbereiding. Dit is een interne procedure van de facilitatoren die dit vόόr het gesprek in orde maken met als doel dat ze vlugger en efficiënter het gesprek kunnen voeren . De eerste fase bestaat tevens uit vijf onderdelen die hieronder zullen uitgelegd worden Aangezien het een intern gebeuren is, zal ik er dan ook niet zo gedetailleerd op ingaan. Vooral de input van de gegevens in verband met de betrokkenen zal ik hier niet behandelen. Tevens twijfel ik aan het feit of deze input wel interessant is voor de buitenwereld.
De 1ste fase: de voorbereiding genaamd bestaat uit volgende delen: •
het eerste deel: beheer oproepingen;
•
het tweede deel: de oproeping;
•
het derde deel: de eigenlijke voorbereiding;
•
het vierde deel: periode die geëvalueerd wordt;
•
het vijfde deel: analyse van het dossier.
Het eerste deel: beheer oproepingen Het eerste deel van de voorbereiding bestaat erin dat de facilitatoren te weten komen wie in aanmerking komt om naar het eerste gesprek te komen. Dit komen ze te weten via de computergegevens die doorgestuurd worden vanuit het hoofdbestuur (Brussel). Dit gebeurt maandelijks via het beheersscherm dat opgeroepen wordt door de facilitatoren
1
ibidem
63
Het tweede deel: de oproeping Het tweede deel, met name de oproeping, gebeurt aan de hand van een oproepingsbrief en is qua principes en inhoud te vergelijken met de verwittigingsbrief (zie supra). Deze moet minstens 10 dagen op voorhand bij de op te roepen persoon aangekomen zijn met een aantal verplichte vermeldingen die sowieso in deze standaardbrief opgenomen zijn. Deze zijn onder andere: •
Het motief van het gesprek;
•
De datum, tijd en plaats van het gesprek;
•
Dat de werkloze best nuttige documenten kan meenemen voor het gesprek (bv. sollicitatiebrieven, inschrijvingen bij interimkantoren, spontane sollicitaties,…);
•
Dat men als werkloze verplicht is om zich aan te melden voor dit gesprek;
•
Dat men als werkloze de mogelijkheid heeft om iemand mee te nemen naar het gesprek (bv. de vakbondsvertegenwoordiger, familie,…)
Het kan ook gebeuren dat het gesprek wordt uitgesteld. Dit kan op basis van verschillende redenen, een overzicht1: Tabel 10: Redenen van mogelijk uitstel gesprekken
Reden uitstel
Duur
Uitstel
VDAB: - Individuele begeleiding - Intensieve begeleiding - Intensieve opleiding
- niet van toepassing - duur begeleiding - duur opleiding
- 12 maand - duur begeleiding (max 6 maand) + 4 maand - duur opleiding + 4 maand
Werkhervatting
- minder dan 6 maanden - meer dan 6 maanden - opnieuw toelaatbaar
- 3maand - 12 maand - procedure herbegint
Arbeidsongeschiktheid
- 33% blijvend - 33% voor minimum 2 jaar
- definitief - tot na ongeschiktheid
Familiale en sociale problemen
Vrijstelling
Deze uitstelmogelijkheden kunnen zich ook voortdoen bij het tweede en het derde gesprek.
1
Bron: eigen tabel op basis van art.59bis KB 25.11.2005 en powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004
64
Het derde deel: de eigenlijke voorbereiding1 Vanaf nu begint het eigenlijke werk van de facilitator. Hiermee wordt bedoeld dat de facilitator zich hier concentreert op het individueel gebeuren rond een bepaalde werkloze die in het vorige deel (de oproeping) opgeroepen werd. De voorbereiding per opgeroepen werkloze wordt onder andere gedaan om het gesprek vlotter te kunnen laten verlopen. Wat vooraf moet voorbereid worden, staat vermeld op het gestandaardiseerd verslag van het eerste gesprek (rubriek A). Bij rubriek A van het verslag bestemd voor het eerste gesprek noteert de facilitator de gevolgde studies, de gewerkte periodes, de ziekteperiodes,... van de betrokken werkloze. Dit alles vindt de facilitator terug in het elektronisch dossier dat van elke uitkeringsgerechtigde werkloze beschikbaar is. Het vierde deel: periode die geëvalueerd wordt Nu rijst de vraag welke periode er nu eigenlijk geëvalueerd wordt! De geëvalueerde periode bestaat uit de 12 maanden voorafgaand aan het eerste gesprek. Die 12 maanden worden niet zo strikt genomen want het is mogelijk dat de periode een verlenging krijgt doordat de persoon in kwestie ziek geweest is gedurende een bepaalde periode. Voor alle duidelijkheid een voorbeeld: Persoon X wordt opgeroepen voor het eerste gesprek op 20 januari 2005. Hij was echter gedurende de hele maand mei ziek (de facilitator kan dat zien op het elektronisch dossier dat voor elke werkloze bestaat, nl. S11: beroepsverleden). Dit wil zeggen dat de geëvalueerde periode normaliter van 20 januari 2004 tot en met 19 januari 2005 zal zijn. Wegens ziekte wordt de geëvalueerde periode van 20 december 2003 tot en met 19 januari 2005. In deze periode wordt gekeken welke acties de werkloze heeft ondernomen om werk te vinden. Het vijfde deel: de analyse van het dossier Als laatste actie bij de voorbereiding van het gesprek concentreert de facilitator zich op de belangrijkste elementen, met name de zaken die verband houden met het zoekgedrag van de betrokkene. Ook wordt er gekeken welke bijkomende vragen er gesteld moeten worden naar de werkloze toe om meer informatie te weten te komen bij het zoekgedrag van de betrokkene.
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004
65
Ik kan me indenken dat deze voorbereidingsfase het minst interessante gedeelte is voor de facilitator en dit omdat het vooral een administratieve taak is, waarbij de facilitator weinig inbreng heeft.
4.3.2.4.2 Fase 2: het gesprek zelf1 Na de voorbereiding om het gesprek te kunnen voeren, gaat de facilitator over naar het gesprek zelf (ongeveer 10 dagen na de oproepingsbrief). De meeste personen die gekozen hebben om facilitator te worden, hebben zich door dit te voeren gesprek laten verleiden. Dit is het sociale gedeelte van de procedure. In deze tweede fase zal het gaan over de principes waarop het eerste gesprek gebaseerd is, de communicatie van de informatie door de beide partijen (facilitator en werkloze), de bewijzen van de inspanningen die geleverd zijn door de werkloze, de verklaring die afgenomen wordt door de facilitator van de werkloze en op het einde van het gesprek wordt normaal gezien het verslag door beide partijen ondertekend. Zoals hier juist beschreven, steunt het eerste gesprek op verschillende principes. Deze zijn: • de facilitator luistert naar de werkloze hoe hij zich inspant om zich te integreren op de arbeidsmarkt; • de facilitator analyseert en beoordeelt de werkloze voor de periode van twaalf maand voor het gesprek; • het gesprek wordt gevoerd via een dialoog tussen de facilitator en de werkloze; • er wordt actief geluisterd en dit vooral van de facilitator naar de werkloze toe; • dit alles is de informatiebron zodat de facilitator een zo correct mogelijke beslissing zou kunnen nemen. Deze principes moet men als facilitator steeds indachtig zijn tijdens dit eerste gesprek om zo een optimaal gesprek te kunnen voeren.
1
Bron: ibidem
66
De communicatie naar de werkloze toe vanwege de facilitator In de beginfase van het eerste gesprek herhaalt de facilitator de procedure om zo nogmaals de werkloze uit te leggen wat de bedoeling van het nieuwe systeem is. Dus herhaalt hij alles in een korte samenvatting van wat ik hier gedetailleerd uitleg. Daarna overloopt de facilitator de informatie waarover hij reeds beschikt. Dit gebeurt aan de hand van de reeds ingevulde informatie in het verslag. Aangezien het gesprek in principe maar een 30 à 45 minuten zou mogen duren, is het dus belangrijk dat de facilitator zijn gesprek goed voorbereidt om zodoende een vlot gesprek te kunnen garanderen. Terwijl de facilitator zijn ding zegt, mag de werkloze zeker inpikken en vragen stellen indien hij dat nodig acht. Wat mij opgevallen is in de loop van de gesprekken die ik tijdens mijn stage heb meegemaakt, is dat sommige gesprekken langer duurden dan de theoretisch vooropgestelde tijd. Dit moet uiteraard niet echt strik genomen worden, het is als het ware een richtlijn. Dat vind ik maar goed ook, want soms is het onmogelijk om de hele zoekactie van een bepaalde werkloze helemaal te kunnen doorlopen als deze persoon heel veel en een grote zoektocht naar werk heeft afgelegd. Het kan ook voorkomen dat het gesprek niet eens een half uur in beslag heeft genomen omdat de werkloze er nog bijna niks van zoektocht heeft opzitten. Dit heb ik niet meegemaakt. De communicatie naar de facilitator toe vanwege de werkloze Vervolgens is de werkloze zelf aan de beurt. Nu mag/moet hij vertellen welke acties hij allemaal heeft ondernomen om zich te integreren in de arbeidsmarkt. Dit gebeurt aan de hand van de vragen die de facilitator stelt aan de werkloze. Zijn eerste vraag peilt naar het professioneel project van de werkloze. Natuurlijk wordt dit niet op dergelijke manier geformuleerd, maar vraagt hij gewoon naar de interesses van de betrokkene, welk werk (welke sector) hij/zij graag zou willen uitoefenen, in welke omgeving de betrokkene werk zoekt. Ook wordt hen daarbij gevraagd waarom ze denken dat ze geen werk gevonden hebben.
67
Hier vallen sommige werklozen uit de lucht. Blijkbaar verwachtten ze die vraag niet maar naarmate het gesprek vordert, loopt alles vanzelf. Daarna worden de persoonlijke en familiale gegevens bevraagd. Daarmee wordt bedoeld of de werkloze alleen of samen woont, kinderen heeft, of hij een rijbewijs heeft. Tevens wordt hun geschiktheid bekeken (kunnen ze alles aan qua fysieke inspanningen, psychisch?). Ten derde vraagt de facilitator aan de werkloze welke inspanningen er al geleverd werden om sneller aan werk te geraken. Dit door bijvoorbeeld cursussen bij te volgen (via de VDAB), opleidingen, studies,…Met andere woorden gaat het hier nog niet over het sollicitatiegedrag en de gepresteerde arbeid. Bewijzen van de inspanningen Als dit voorgaande achter de rug is, komt volgens mij het belangrijkste van de hele zaak: welke acties, stappen heeft de werkloze al heeft ondernomen om een job te vinden. Hier is de bedoeling dat de werkloze alles vertelt wat hij in de afgelopen 12 maanden vóór het gesprek plaats grijpt ondernomen heeft om werk te vinden. Tevens vertelt hij er ook bij hoe hij daartoe gekomen is en wat hij er mee heeft bereikt. In deze fase (het gesprek) is het de bedoeling dat de werkloze aantoont aan de facilitator dat hij echt wel zijn best heeft gedaan om werk te vinden. Aansluitend moet de betrokkene zijn zoekgedrag bewijzen. Dit om aan te tonen dat hij werkelijk hetgeen heeft gedaan om werk te vinden zoals hij beweert. Indien men merkt dat de verklaringen vals zijn of men merkt op dat de werkloze “liegt”, mag men een onderzoek instellen om de verklaring te checken. In mijn bijgewoonde gesprekken heb ik dit niet meegemaakt. Opnemen van het verslag Na het betoog van de werkloze begint voor de facilitator het schrijfwerk, meestal doen ze dit al tijdens het gesprek zelf zodat bepaalde belangrijke zaken niet verloren gaan. De facilitator schrijft afgelegde verklaring van de werkloze neer op de daarvoor voorziene plaatsen op het verslag. Deze verklaring wordt objectief, gesynthetiseerd en volledig opgenomen. Daarna wordt het gemaakte verslag voorgelezen en mag/moet1 de werkloze dit goedkeuren. Die persoon kan dan nog belangrijke zaken, die niet op verslag staan, aanhalen. De facilitator schrijft deze er dan uiteraard bij.
1
Mag/moet is dubbelzinnig bedoeld omdat men niet echt moet, maar het is in zijn nadeel indien hij dat niet doet, kans op schorsing is groter dus moet hij wel.
68
De ondertekening van het verslag Het verslag wordt uitgeprint in twee exemplaren. Deze zijn voor de RVA en uiteraard de persoon in kwestie. De vakbond krijgt een kopie van dit verslag. Het verslag wordt dan uiteraard ook ondertekend door de facilitator en de werkloze. Het kan ook gebeuren dat de werkloze het verslag weigert te ondertekenen of bedenktijd vraagt. Als dit gebeurt, wordt daar akte van genomen. Het komt er dan op neer dat de RVA 15 dagen na het gesprek een brief verstuurt waarin de werkloze uitgenodigd wordt om opnieuw contact op te nemen met de facilitator of hem de brief, liefst ondertekend, terugstuurt. Indien de werkloze deze brief ondertekend terug heeft gestuurd dan zet de procedure zijn normale gang verder. Indien de betrokkene weigert te ondertekenen, dan wordt dit beschouwd alsof de betrokkene de verbintenis van het 1ste gesprek niet wil naleven. De werkloze krijgt dan een sanctie. Indien men als werkloze niet reageert op de verstuurde RVA-brief, wordt de werkloze gelijkgesteld met iemand die niet afkomt voor het eerste gesprek. Daardoor zal de uitkering geschorst worden volgens het artikel 70 dat recent is gewijzigd (zie verder) Hierbij moet ik zeggen dat vele facilitatoren het jammer vinden dat ze bij de gesprekken niet dieper mogen ingaan op de persoonlijke levenssfeer van de werklozen indien dit nodig blijkt. Bij de facilitatoren zijn de meeste afgestudeerd als maatschappelijk assistent en deze hoopten dan ook dat ze zich wat dieper in de gesprekken mochten inleven.
4.3.2.4.3 Fase 3: de beslissing1 Na de eerste twee fasen, met name de voorbereiding en het gesprek zelf, valt nu het “verdict” voor de werkloze. Met andere woorden krijgen we nu de beslissing. In deze derde fase van het eerste gesprek worden eerst en vooral de inspanningen die gedaan werden door de werkloze om zich te integreren in de arbeidsmarkt geëvalueerd. Dit gebeurt op grond van objectiviteit. Deze objectiviteit wordt gekenmerkt door een aantal vooropgestelde en reglementaire criteria waarmee dan rekening gehouden wordt bij de beslissing. Ik geef enkele voorbeelden waarmee er rekening gehouden moet worden: de leeftijd speelt een belangrijke rol, het opleidingsniveau, de geschiktheid, de gezinssituatie, mobiliteit (kan hij/zij zich verplaatsen), discriminatie, enzoverder.
1
Bron: ibidem
69
Na de evaluatie van de inspanningen zijn er nu twee mogelijkheden. Ofwel krijgt de werkloze een positieve evaluatie ofwel krijgt hij een negatieve evaluatie. Bij een positieve evaluatie is er van zelfsprekend geen vuiltje aan de lucht. Met andere woorden krijgt hij geen actieplan. Indien de betrokkene een negatieve evaluatie krijgt, is dat zonder ernstige gevolgen. De werkloze krijgt dan een actieplan of contract dat wordt opgesteld door de facilitator in samenspraak met de werkloze zelf. Positieve beslissing Zoals hierboven vermeld, is er geen enkel probleem indien men als werkloze een positieve evaluatie kreeg. Een positieve evaluatie wil zeggen dat de werkloze volgens de objectieve beoordeling van de facilitator voldoende inspanningen geleverd heeft om werk te vinden. Deze positieve evaluatie wordt weergegeven en meegedeeld via een typedocument. Indien men als werkloze zo’n evaluatie gekregen heeft, wordt men pas na 16 maanden opnieuw opgeroepen indien men nog steeds werkloos is. De meeste werklozen die een positieve evaluatie krijgen zijn blij (dit kon ik zien door de vele gesprekken die ik bijwoonde). Eerlijk gezegd zou ik uiteraard ook blij zijn met de positieve evaluatie. Aan de andere kant vind ik het een beetje gevaarlijk indien men als werkloze positief geëvalueerd zou worden en dit omdat het verleidelijk kan zijn dat de werkloze op zijn lauweren gaat rusten. De reden daarvan heb ik reeds beschreven bij het hoofdstuk rond het artikel 80, met name de studie van Professor Lieve Delathouwer. Negatieve beslissing Indien de werkloze een negatieve evaluatie krijgt, is het andere koek. Deze negatieve evaluatie wil zeggen dat men als werkloze niet goed bezig is of niet voldoende op zoek is naar werk. Daarom krijgt hij/zij dan een verbintenis of actieplan voorgeschoteld. Zo’n verbintenis is een voorstel van een plan met concrete acties die gerealiseerd moeten worden en dit moet hij/zij kunnen aantonen op het tweede gesprek dat plaatsvindt na een minimumtermijn van 4 maanden. Tevens moet hij/zij dit contract ter plaatse ondertekenen of moet hij/zij bedenktijd vragen. Die bedenktijd kunnen ze krijgen en ze hebben daarvoor een termijn van minstens 25 dagen (zie verder).
70
Wat staat nu in dit actieplan?1 Zoals reeds vermeld, staan in dit actieplan enkele concrete actiepunten die samengesteld worden in samenspraak met de betrokkene over wat tegen het volgende gesprek gerealiseerd moet worden inzake het op zoek gaan naar werk. Deze acties worden gehaald uit een lijst met modelacties. Deze zijn bijvoorbeeld dat de werkloze zich verplicht moet aanmelden bij de VDAB, spontane sollicitaties, of inschrijven in 3 interim-kantoren… Bij dit alles wordt er tevens rekening gehouden met de specifieke situatie van de werkloze (met name zijn beroep en zijn beroepservaring), met de criteria van de dienstbetrekking (duur verplaatsingen van en naar het werk) en met de volgende criteria: • de situatie van de arbeidsmarkt in de subregio van de werkzoekende; • de leeftijd van de betrokkene; • de sociale en familiale toestand; • vervoer en kinderopvang; • de bekwaamheden. Er kunnen indien noodzakelijk ook andere acties ondernomen worden die niet in de lijst met modelacties staan. Dit alles wordt in tweevoud opgemaakt en ondertekend door de facilitator en de werkloze. Daarvan wordt nog een kopie genomen voor de vakbond, die eventueel de gesprekken mag bijwonen. De hulpkas woont sowieso de gesprekken niet bij, de andere uitbetalinginstellingen doen dat meestal wel. De bedoeling van dit alles is om de werkloze een duwtje in de rug te geven om werk te zoeken. Doordat hij verplicht is dit uit te voeren, moet het de drempelvrees overwinnen. Ik kan me immers voorstellen dat sommige mensen moeite hebben met solliciteren. Door dit actieplan moeten ze wel de handen uit de mouwen steken om de werkgevers aan te spreken. Met andere woorden worden ze door dit actieplan gestimuleerd om dit uit te voeren om zo een eventuele tijdelijke schorsing te kunnen vermijden.
1
Bron: ibidem en MB art.59quater,paragraaf.5 tweede lid, en 59quinquies, paragraaf 5, tweede lid van het KB 25.11.1991
71
Opmerkelijke gebeurtenissen tijdens de procedure van de beslissing Nu we de hele procedure gezien hebben van het eerste gesprek (met uitzondering van de schorsing bij het niet aanmelden gesprek) kan het nog gebeuren dat tijdens de procedure van de beslissing enkele zaken voorvallen waarmee de facilitatoren niet veel rekening kan houden. Dit komt doordat deze zaken maar zelden voorvallen. Deze zaken zijn: • dat de werkloze bedenktijd vraagt om zijn negatieve evaluatie te ondertekenen; • dat de facilitator zijn beslissing omtrent het gesprek uitstelt. Bedenktijd1 Hierboven werd reeds vermeld dat de werkloze bedenktijd kan vragen om zijn verbintenis te ondertekenen. Indien de facilitator op objectieve grond beslist heeft om de werkloze een negatieve evaluatie te geven, wordt er een verbintenis opgemaakt. Dit moet ondertekend worden door de werkloze. Nu is het zo dat de werkloze het recht heeft om bedenktijd te vragen of het zelfs weigert te ondertekenen. Hierover was reeds het termijn van minstens 25 dagen bij vermeld, dit wordt nu verduidelijkt. Het is zo dat indien de werkloze weigert het actieplan te ondertekenen, er een brief wordt opgestuurd naar de betrokken werkloze volgens de gewone modaliteiten na afloop van een termijn van 15 werkdagen naar de betrokken werkloze. Daarbij steekt het actieplan in 2 exemplaren. Via deze brief wordt de werkloze uitgenodigd om, samen met de ondertekende versie van het actieplan, zich aan te bieden op het werkloosheidsbureau. De werkloze mag ook één exemplaar van het plan ondertekend terugsturen binnen de termijn van 10 kalenderdagen en dit gerekend vanaf datum verzending brief. Een voorbeeld ter verduidelijking: Een werkloze krijgt op donderdag 20 januari 2005 een actieplan, maar vraagt bedenktijd voor ondertekening van het contract. Dit wordt uiteraard toegestaan. Op vrijdag 11 februari (16 werkdagen na 20 januari) wordt hem een brief verstuurd met de melding dat hij bijstekende formulieren ondertekend terug moet brengen naar het WB of die naar ditzelfde adres opsturen. Deze brief moet het WB bereiken op maandag 21 februari 2005 (binnen 10 kalenderdagen na de verzending van de brief door de RVA). Uit dit voorbeeld volgt dat de hele procedure minstens 25 dagen duurt (15 werkdagen en 10 kalenderdagen).
1
Bron: powerpointvoorstelling voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 en art.59quater, §5, 5de tot 7delid, KB
72
Indien de werkloze niet reageert, kan hij een schorsing oplopen volgens het reeds vernieuwde artikel 70 (zie verder). Bij deze wil ik ook nog enkele bedenkingen kwijt. Eerst en vooral vraag ik mij af hoe het mogelijk is dat sommige werklozen bedenktijd vragen daaromtrent. Dit begrijp ik eerlijk gezegd niet. Wat kan hij erbij verliezen? Niets, integendeel zelfs, hij loopt het risico om een sanctie te krijgen. En tevens moet men die verbintenis zien als een stimulans om werk te zoeken en niet als een straf. Ik begrijp wel dat velen dit als een straf zien omdat ze dan opnieuw moeten gaan voor een tweede gesprek, maar dit is het zeker niet. Nu moet ik wel zeggen dat ik bij de gesprekken die ik bijwoonde nooit zo’n situatie ben tegengekomen. Ze hebben altijd spontaan hun contract ter plaatse ondertekend. Een tweede bedenking die ik maak inzake de verbintenis is de berekening van de termijnen. Ik begrijp niet dat er eerst een termijn van werkdagen aan te pas komt bij het versturen van de brief met de bijhorende verbintenis en voor de terugsturing ervan de termijn berekend wordt aan de hand van kalenderdagen. Kunnen ze dat dan niet eenvoudig houden en bijvoorbeeld deze twee termijnen berekenen aan de hand van kalenderdagen? Ik heb ondervonden in de lessen arbeidsrecht dat er altijd veel verwarring kan ontstaan rond de termen kalenderdagen en werkdagen. Werkdagen zijn de dagen waarop gewerkt wordt (bij dispo 5 dagenweek) en de kalenderdagen zijn alle dagen van het jaar (inclusief zon-en feestdagen). Met andere woorden zijn het zeer verwarrende begrippen. Uitstel van de beslissing1 Ook kan het gebeuren dat er zich een uitstel van beslissing voordoet. Dit kan gebeuren indien de facilitator de verklaringen van de werkloze wil verifiëren. Het kan immers gebeuren dat de werkloze geen bewijzen mee heeft van zijn zoekgedrag en dan zijn zijn verklaringen gebaseerd op eer. Indien de facilitator ernstige twijfels heeft rond de informatie die de werkloze geeft, heeft hij (de facilitator) het recht op onderzoek. Na dit onderzoek moet de beslissing schriftelijk bevestigd worden binnen de 10 werkdagen die volgen op het gesprek. Daarna is het verloop hetzelfde als het verloop bij de bedenktijd van de werkloze (zie hierboven). Ook dit heb ik jammer genoeg niet meegemaakt.
1
ibidem en art.59quater, §5,1ste lid, 5 6en7,KB
73
4.3.2.4.4 Welke zijn nu de schorsingsmogelijkheden? Indien de werkloze niet komt opdagen voor het eerste gesprek, volgt een aangetekende zending binnen de drie weken na datum afwezigheid. Indien de werkloze dan komt opdagen, is er geen enkel probleem. De procedure gaat zijn gewone gang verder. Zoals vermeld kan de facilitator uitstel vragen om een beslissing omtrent de werkloze zijn zoekgedrag te nemen. Indien hij een beslissing heeft gemaakt, roept de facilitator de betrokken werkloze op om de beslissing te komen ondertekenen. Indien de werkloze niet komt opdagen, riskeert hij een sanctie. Het kan ook gebeuren dat de werkloze uitstel vraagt om zijn verbintenis te ondertekenen. Na een termijn van minstens 25 dagen (zie hierboven) moet de werkloze de verbintenis komen ondertekenen. Indien hij niet komt opdagen, volgt er een sanctie op basis van het onlangs vernieuwde artikel 70, Koninklijk besluit van 14 februari 2005 tot wijziging van de artikelen 59bis,59ter, 59quinquies en 70 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering1 . De sanctie houdt in dat de werkloze een uitsluiting krijgt op basis van het artikel 70 (geen uitkeringen voor de werkloze tot hij zich aanmeldt bij het WB). Er zijn vier verschillende situaties mogelijk om de sanctie alsnog geheel of gedeeltelijk te ontlopen, deze zijn dat de werkloze: •
een motief inroept dat wordt aanvaard door de directeur (wegens overmacht);
•
zich aanmeldt binnen de periode van 30 werkdagen;
•
zich aanmeldt buiten de periode van 30 werkdagen;
•
een nieuwe uitkeringsaanvraag indient.
- Indien de werkloze een geldige reden had om niet af te komen naar het eerste gesprek wegens overmacht en zich op een latere datum aanmeldt, wordt het artikel 70 ingetrokken met terugwerkende kracht. Dit eerste gesprek volgt op datum aanmelding of een later afgesproken tijdstip. - De werkloze biedt zich binnen de 30 werkdagen aan op het WB zonder geldige reden. Als dit gebeurt, wordt het eerste gesprek (indien mogelijk) onmiddellijk gedaan en moet de werkloze sowieso een verbintenis ondertekenen. Indien hij dit ondertekent, wordt het artikel 70 opgegeven met terugwerkende kracht. Met andere woorden moet hij naar een tweede gesprek komen. 1
ibidem en art.70 ter vernieuwing van het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering;.vanaf nu artikel 70 genaamd. Zie bijlage 8
74
- Het kan ook gebeuren dat de werkloze zich na 30 werkdagen (vanaf datum niet aanmelding voor het tweede gesprek) komt aanmelden op het WB. Indien dat het geval is, wordt het artikel 70 geschorst op de dag van de aanmelding zonder terugwerkende kracht. Met andere woorden, krijgt de werkloze opnieuw werkloosheidsuitkering vanaf de dag dat hij zich aanmeldt op het WB en moet hij er zijn eerste gesprek doen. - De laatste mogelijkheid is dat de werkloze een nieuwe uitkeringsaanvraag (UA) indient bij zijn uitbetalingsinstelling na een tewerkstellings-of ziekteperiode van minimum vier weken. Het artikel 70 wordt opgeschort vanaf datum UA. Tot slot van het eerste gesprek heb ik een voorbeeld in de bijlagen gevoegd van een persoon die een verbintenis kreeg1.
4.3.2.4.5 Enkele ervaringen die ik heb meegemaakt tijdens de eerste gesprekken Toen ik de gesprekken bijwoonde, was er veelal in het begin van het gesprek een gespannen gevoel bij de werkloze. Meestal duurde die gespannen sfeer niet zo lang, omdat de facilitatoren zich niet autoritair gedragen. Dat kon je merken naarmate het gesprek vorderde. Indien de werkloze niet veel zei, parafraseerde de facilitator en zo kwamen de werklozen stilaan op gang. Sommigen bleven maar vertellen. Dit was uiteraard maar het geval indien de werkloze er een grote zoektocht opzitten had. Het moet de werkloze ook een goed gevoel geven dat hij er niet alleen voorstaat. Dit komt doordat de vakbondsvertegenwoordiger de gesprekken (soms) bijwoont. Die personen zitten naast de werkloze. Uiteraard moet de werkloze lid zijn van een vakbond (ACV, ABVV en ACLVB). Het HVW vertegenwoordigt de werklozen niet. Normaal gezien mogen de vakbondsvertegenwoordigers niets zeggen tijdens het gesprek. Gelukkig laten de facilitatoren dat toch toe. Dit komt ten goede aan de werkloze. Het is uiteraard wel zo dat de vertegenwoordiger niets mag zeggen op de beslissing die de facilitator treft. Jammer genoeg heb ik niet meegemaakt dat er een verbintenis moest opgesteld worden wegens het niet genoeg actief naar werk zoeken. Dit had ik graag eens meegemaakt om te kunnen zien welk gevoel er bij die werkloze zou opgekomen zijn en hoe ik mij zou voelen. Uiteraard wens ik dit geen enkele werkloze toe.
1
Bijlage 9: dossier eerste gesprek
75
Wat ik soms niet begreep is dat er bij een bepaald gesprek geen verbintenis werd opgemaakt. Neem nu als voorbeeld dat iemand twee vacatures heeft meegenomen (nog niet bewezen dat hij gesolliciteerd heeft), één sollicitatiegesprek heeft ondernomen en zich heeft ingeschreven bij twee interim-kantoren. De facilitator moet geloven wat de werkloze zegt maar ik persoonlijk zou hem een verbintenis geven Dit zou ik dan doen omdat de betrokkene zich maar in twee interim-kantoren heeft ingeschreven. In een stad waar er interim-kantoren te vinden zijn (niet elke stad heeft die), zijn deze allemaal gecentraliseerd in een niet uitgestrekte omgeving. Dus kan men zich toch als werkloze in meerdere kantoren inschrijven als werkzoekende. Van een facilitator hoorde ik het volgende verhaal: Persoon X werd uitgenodigd voor een gesprek. De persoon nam plaats in de stoel vόόr de facilitator. De facilitator voerde zijn inleiding van het gesprek zoals de procedure het beschrijft. Op de vraag: ‘wat hebt u allemaal ondernomen de laatste 12 maand’? antwoordde ze: “niets. Denk jij nu echt dat ik werk ga zoeken terwijl al die buitenlanders hier van ons komen profiteren! Ik ben niet zot hé. Ik zoek geen werk, en ik ben dat ook niet van plan. ‘t Is toch waar, al die buitenlanders hier, zij zouden beter werken!” Dit is een knap staaltje van hoe het niet moet zijn. Het is jammer dat een dergelijke mentaliteit bestaat in onze wereld.
4.3.2.5 De derde stap: het tweede gesprek1 Nadat de werkloze zijn eerste gesprek heeft gehad, volgt het tweede gesprek. Dit tweede gesprek is bedoeld voor de werklozen die een actieplan (lees: negatieve evaluatie) hebben gekregen. Indien de werkloze bij zijn eerste gesprek een positieve evaluatie naar zijn zoekgedrag heeft gekregen, wordt hij pas eventueel na 16 maanden opnieuw opgeroepen voor een nieuw eerste gesprek. Volgens de tweede bekendmaking van de cijfers (zie 4.6) in verband met dispo, kregen reeds velen een positieve evaluatie. Dit tweede gesprek is in grote lijnen te vergelijken met dat van het eerste gesprek. In het tweede gesprek kan de werkloze geschorst worden voor een bepaalde periode indien het actieplan niet werd nageleefd. Tevens kan er ook geen bedenktijd meer verkregen worden indien de werkloze opnieuw een verbintenis moet ondertekenen.
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1 - 3 maart 2005: de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005
76
Het doel van het tweede gesprek is vanzelfsprekend vooral gericht op de naleving van de eerste verbintenis. Deze verbintenis wordt geëvalueerd op basis van de gedane inspanningen om het actieplan na te leven. Indien dit niet goed geëvalueerd (lees: negatieve evaluatie ervan) wordt, wordt een nog intensiever actieplan opgesteld. Hier rijst voor de facilitatoren een prangende vraag bij: wat indien de werkloze zijn verbintenis niet heeft nageleefd maar hij kan bewijzen dat hij veel andere zaken (andere sollicitaties, spontane sollicitaties,…) heeft gedaan om werk te vinden? Het tweede gesprek bestaat net zoals het eerste gesprek opnieuw uit drie fasen (de voorbereiding, het gesprek en de beslissing).
4.3.2.5.1 Fase 1: de voorbereiding1 De voorbereiding gebeurt net zoals bij de voorbereiding van het eerste gesprek. Met andere woorden bestaat deze fase ook uit vijf delen. Deze zijn: beheer oproeping, de oproeping, de eigenlijke voorbereiding, periode dat geëvalueerd wordt en de analyse van het dossier. Ik zal hierbij enkel de vernieuwingen en wijzigingen aanbrengen bij de vijf delen. De rest komt overeen met 4.3.2.3.1 (Fase 1: de voorbereiding bij het eerste gesprek). Het eerste deel: beheer oproepingen Zoals reeds vermeld, komen de werklozen die een positieve eerste evaluatie hebben gekregen, niet meer in aanmerking voor dit tweede gesprek. Dit tweede gesprek geldt enkel voor de werklozen die een negatieve evaluatie kregen tijdens het eerste gesprek Het tweede deel: de oproeping Bij het tweede gesprek mag de oproepingsbrief maar tenminste vier maand na de ondertekening van de verbintenis verstuurd worden Het derde deel: de eigenlijke voorbereiding Dit gebeurt net op dezelfde manier als bij de voorbereiding van het eerste gesprek.
1
ibidem en art.59quinquies, §1 en 59 nonies, §1, KB
77
Het vierde deel: periode die geëvalueerd wordt Het principe hiervan is net hetzelfde als in het eerste gesprek. Er bestaan echter enkele veranderingen. De periode die geëvalueerd wordt, is hier minstens 4 maanden vanaf de ondertekening van de verbintenis. Bij het eerste gesprek was dat 12 maanden voorafgaand aan de datum van het eerste gesprek. Hier is het echter zo dat de periode van 4 maand kan verlengd worden indien de werkloze gedurende deze periode ziek is. De ziekte moet minstens de helft van de geëvalueerde periode zijn. Met andere woorden moet deze minimum 2 maand duren. De periode van 4 maand zal verlengd worden met de periode van ziekte of onbeschikbaarheid. Het vijfde deel: de analyse van het dossier Het laatste deel van de eerste fase van het tweede gesprek komt overeen met dit van het eerste gesprek. Als dit gebeurd is, zijn de facilitatoren goed voorbereid op het komende gesprek. Met andere woorden kan de tweede fase van het tweede gesprek plaatsgrijpen.
4.3.2.5.2 Fase 2: het gesprek zelf1 De tweede fase van het tweede gesprek is in grote lijnen te vergelijken met de tweede fase uit het eerste gesprek (4.1.3.4.2). Daarom zal ik mij hier dan ook beperken tot de zaken die anders zijn dan bij het eerste gesprek. In dit gedeelte gaat het opnieuw rond de principes waarrond het gesprek is opgebouwd, de communicatie van de informatie door de beide partijen (facilitator en werkloze), de bewijzen van de inspanningen die geleverd zijn door de werkloze, de verklaring die afgenomen wordt door de facilitator van de werkloze en de ondertekening van het verslag door de beide partijen. Het tweede gesprek steunt op volgende principes: • De werkloze dient zijn inspanningen voor te leggen op basis van het ondertekende actieplan (met andere woorden, heeft de werkloze het actieplan nageleefd?); • Wat heeft hij gedaan tijdens de periode van vier maand voor het tweede gesprek; • De facilitator dient het maximale aan inspanningen en informatie te weten te komen voordat hij een correcte beslissing weet te nemen. 1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1 - 3 maart 2005: de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005
78
De facilitator dient deze principes in het achterhoofd te houden terwijl hij het eigenlijke gesprek voert. De communicatie naar de werkloze toe vanwege de facilitator Het gesprek wordt ingeleid door de facilitator. Daarbij wordt nog eens de procedure in het kort uitgelegd. De facilitator overloopt tevens de reeds gekende informatie. Deze gegevens zijn reeds in het verslag opgenomen tijdens de eerste fase van het tweede gesprek (de voorbereiding). Een meer gedetailleerdere uitleg bevindt zich bij punt 4.1.3.4.2 (de communicatie naar de werkloze toe vanwege de facilitator). De communicatie naar de facilitator toe vanwege de werkloze Nadat de facilitator de inleiding van het gesprek heeft afgerond, is het de beurt aan de werkloze zelf. Aan de hand van de verbintenis wordt overlopen welke acties de werkloze heeft ondernomen en welke niet. Daaruit kan echter geen volledige conclusie gemaakt worden. Het is echter de bedoeling dat de werkloze alle acties vertelt over zijn zoekgedrag. Dus ook de zoekacties die niet in het actieplan staan. Indien de betrokkene vele andere acties heeft ondernomen, kan men hem moeilijk een negatieve evaluatie geven. Voorbeeld: Een werkloze heeft drie maanden gewerkt gedurende de 4 maand na ondertekening verbintenis. Hij heeft echter zijn verbintenis niet (helemaal) nageleefd. Normaal zou hij moeten geschorst worden. Dit kan men echter niet maken. Er moet rekening gehouden worden met alle acties die ondernomen werden gedurende die 4 maanden. Het is nog steeds de bedoeling dat de activering van het zoekgedrag de mensen stimuleert om een job te vinden. De nadruk ligt niet op de sanctiemaatregelen. Bewijzen van de inspanningen Terwijl de werkloze zijn inspanningen weergeeft aan de facilitator, is het tevens de bedoeling dat de hij een bewijs kan tonen van de ondernomen acties. Dit kunnen vacatures zijn met bijhorende sollicitatiebrief, attesten van interim-bureaus (= bewijs dat hij naar werk is komen vragen), attest dat hij naar de bemiddelingsdienst is geweest, attest van een bedrijf waar de werkloze een spontane sollicitatie heeft ondernomen… Deze attesten mogen wel niet vals zijn.
79
Terwijl de facilitator de documenten bekijkt, is het de bedoeling dat er bijkomende vragen worden gesteld aan de werkloze. Zo kan de facilitator zien of de werkloze wel effectief was geïnteresseerd in die bepaalde vacature. Daardoor kan de facilitator ook zien of de bewijzen al of niet vals zijn. Indien nodig mag de facilitator een onderzoek instellen (dit doet hij bvb door de werkgever of de VDAB op te bellen). Opnemen van het gesprek en ondertekening van het verslag Voor het verslag en ondertekening ervan, wordt opnieuw verwezen naar het opnemen en het ondertekenen van het gesprek bij het eerste gesprek. Nu de tweede fase van het tweede gesprek afgerond is, valt het “verdict” voor de werkloze. Nu is het aan de facilitator om hem een positieve of opnieuw een negatieve evaluatie te geven. Voor de betrokken werkloze is dit een prangende vraag. Indien hij opnieuw negatief beoordeeld wordt, krijgt hij een sanctie.
4.3.2.5.3 Fase 3: de beslissing1 De beslissing bij het tweede gesprek valt moeilijker te beoordelen dan dat van het eerste gesprek. Dit komt omdat vanaf het tweede gesprek gewerkt wordt met schorsingen. Deze schorsing is beperkt tot vier maanden geen werkloosheidsuitkering. De beslissing wordt gemaakt op basis van de beschikbare gegevens bij de RVA (bvb. de periodes van tewerkstelling tijdens de afgelopen vier maand) en de verklaring van de werkloze. Dit alles gebeurt op objectieve gronden (zie 4.3.2.3.3 fase 3: de beslissing bij het eerste gesprek). Ook met de zoekacties die niet op de verbintenis staan wordt rekening gehouden. Daaruit besluit de facilitator of hij een positieve of een negatieve evaluatie zal geven aan de werkloze. Positieve evaluatie Indien de werkloze een positieve evaluatie krijgt van de facilitator, wordt hij ten vroegste opnieuw opgeroepen na 12 maanden. Dit wordt bij het einde van het gesprek meegedeeld aan de werkloze via een typedocument. Deze positieve evaluatie krijgt hij omdat hij zijn verbintenis heeft nageleefd en eventueel nog andere zoekacties heeft ondernomen. De positieve evaluatie wordt aan de werkloze overhandigd samen met het verslag van het gesprek. Tevens wordt er een kopie meegegeven aan de uitbetalingsinstelling.
1
ibidem
80
Indien de werkloze een positieve evaluatie heeft gekregen bij het eerste gesprek, wordt hij opnieuw opgeroepen na minstens 16 maand. Bij het tweede gesprek is het na 12 maand. Voordat de werkloze naar het tweede gesprek moet komen, duurt dit minimum vier maand. De 12 maanden opgeteld met de vier maanden komt uit op eveneens 16 maanden. Daaruit kan geconcludeerd worden dat deze betrokken werkloze opnieuw ongeveer op het zelfde moment opgeroepen zal worden voor een nieuw eerste gesprek (indien ze nog werkloos zijn). Negatieve evaluatie Indien de werkloze een negatieve evaluatie krijgt, wordt het voor hem/haar al wat problematisch. Hierbij wordt hij voor een periode van vier maanden geschorst van de werkloosheid of krijgt hij een tijdelijke vermindering van de uitkeringen. Deze tijdelijk vermindering is bestemd voor de werkloze die alleenstaande of gezinshoofd is. De werkloze krijgt een negatieve evaluatie toegereikt indien hij de verbintenis niet (volledig) heeft nageleefd. Tevens heeft de werkloze geen andere acties ondernomen om zich te integreren op de arbeidsmarkt. Deze beslissing wordt op het einde van het tweede gesprek door de facilitator aan de werkloze meegedeeld. Dit gebeurt aan de hand van het typedocument. Aangezien de werkloze een negatieve evaluatie gekregen heeft, moet hij een nieuwe verbintenis ondertekenen. Deze verbintenis is gebonden aan een actieplan. Dat actieplan is intensiever dan het eerste. Met andere woorden, zal de werkloze grotere inspanningen moeten leveren indien hij niet volledig uitgesloten wil worden. Voor meer uitleg over het actieplan, zie derde fase (de negatieve beslissing) van het eerste gesprek. Bovendien is het actieplan verbonden aan een sanctie (zie verder). Een groot verschil tussen het eerste en tweede gesprek is dat de werkloze voor de ondertekening van de tweede verbintenis geen bedenktijd mag vragen. Hij is dus verplicht om het te ondertekenen op het moment zelf. Indien hij dit niet doet, krijgt hij een zware sanctie (zie verder). De verbintenis wordt opgemaakt in twee exemplaren (voor de RVA en de werkloze zelf) en een kopie ervan voor de uitbetalingsinstelling. Het is wel zo dat de facilitator het recht heeft om de beslissing uit te stellen. Dit gebeurt op dezelfde manier als bij het eerste gesprek (zie derde fase: de beslissing van het eerste gesprek).
81
Sanctiemaatregelen bij een negatieve evaluatie1 Zoals reeds vermeld, loopt de werkloze bij het tweede gesprek het risico om een sanctie te krijgen. Deze sanctie is maar van beperkte duur. Deze beperkte duur is maximaal vier maanden vanaf de maandag volgend op de kennisgeving van de beslissing door de dienst Betwiste Zaken van de RVA. Indien de werkloze een samenwonende is, wordt zijn uitkering voor vier maanden volledig geschorst. Dit wil zeggen dat hij gedurende deze periode geen enkele uitkering ontvangt vanwege de werkloosheidsverzekering. Daarop wordt wel een uitzondering gemaakt indien de samenwonende werkloze aan de hand van zijn netto-belasbaar jaarinkomen kan bewijzen dat hij een gezinsinkomen heeft dat lager is dan €17.427,58 vermeerderd met €697,12 per persoon ten laste. Indien dit het geval is, krijgt de werkloze voor twee maand geen werkloosheidsuitkering meer in plaats van 4 maanden. Als de werkloze gezinshoofd of alleenstaande is, wordt zijn werkloosheidsuitkering voor vier maanden beperkt tot de uitkering van het leefloon voor diezelfde gezinstoestand. Met andere woorden wordt dit voor het gezinshoofd een uitkering van €31,15 per dag en voor een alleenstaande €23,36 per dag. Indien een werkloze wachtuitkering geniet, wordt hij ongeacht zijn gezinstoestand voor vier maanden uitgesloten van de werkloosheidsverzekering. Opmerkelijke gebeurtenissen tijdens de procedure2 Het kan gebeuren dat het tweede gesprek niet kan doorgaan op de vastgelegde datum (1. uitstel van gesprek, 2. afwezigheid van de werkloze) of dat de procedure moet onderbroken worden (3. verbintenis niet ondertekenen of 4. uitstel van beslissing). 1. Uitstel van het gesprek Zie fase 1, de voorbereiding van het eerste gesprek.
1 2
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1 - 3 maart 2005: de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005 en art.59quinquies, §5,5de lid,§6 en §7, KB Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1 - 3 maart 2005: de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005
82
2. Afwezigheid van de werkloze1 Indien de werkloze niet komt opdagen voor het tweede gesprek, volgt een aangetekende zending binnen de drie weken na datum afwezigheid. Indien de werkloze dan komt opdagen, is er geen enkel probleem. De procedure gaat gewoon verder. Indien hij niet komt opdagen, volgt er een sanctie op basis van het artikel 70. De sanctie houdt in dat de werkloze een uitsluiting krijgt op basis van het artikel 70 (geen uitkeringen voor de werkloze tot hij zich bij het WB aanmeldt) en een beperkte schorsing inzake zijn werkloosheidsuitkeringen gedurende een termijn van vier maanden. De schorsing heeft uitwerking de maandag volgend op de kennisgeving van de dienst Betwiste Zaken aan de werkloze. Er zijn vier verschillende situaties mogelijk om de sanctie alsnog geheel of gedeeltelijk te ontlopen, in het bijzonder als de werkloze: • een motief inroept dat aanvaard wordt door de facilitator (wegens overmacht); • zich aanmeldt binnen de periode van 30 werkdagen; • zich aanmeldt buiten de periode van 30 werkdagen; • een nieuwe uitkeringsaanvraag indient. - Indien de werkloze een geldige reden had om niet af te komen naar het tweede gesprek, bijvoorbeeld wegens overmacht, doch zich aanmeldt op een latere datum, dan wordt het artikel 70 en de beperkte schorsing (4 maand) ingetrokken met terugwerkende kracht. Het tweede gesprek volgt op de datum van aanmelding of een later afgesproken tijdstip. Als bij dit gesprek de afgelopen vier maanden positief geëvalueerd worden, volgt 12 maanden later opnieuw het eerste gesprek. Bij negatieve beoordeling wordt hem een beperkte schorsing van vier maanden, na ondertekening van de tweede verbintenis, opgelegd. Na minimum 4 maand wordt een derde gesprek gehouden. Als de werkloze weigert zijn tweede verbintenis te ondertekenen wordt hem een volledige schorsing opgelegd. - De werkloze biedt zich binnen de 30 werkdagen aan op het WB zonder geldige reden. Als dit gebeurt, wordt het artikel 70 en de beperkte schorsing opgegeven met terugwerkende kracht. Het gesprek vindt plaats. Indien de werkloze een positieve evaluatie krijgt voor dit tweede gesprek, volgt toch een verbintenis (zonder beperkte schorsing) en zal hij aldus opgeroepen worden voor een derde gesprek (minstens 4 maand na het tweede). Bij een negatieve evaluatie krijgt de werkloze een verbintenis met een schorsing van vier maand.
1
Bron: art.70 ter vernieuwing van het KB van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering
83
- Het kan ook gebeuren dat de werkloze zich na 30 werkdagen (vanaf datum niet aanmelding voor het tweede gesprek) komt aanmelden op het WB. Indien dat het geval is, wordt het artikel 70 geschorst op de dag van de aanmelding doch hij behoudt de beperkte schorsing die eraan verbonden is. Er gebeurt tevens een evaluatiegesprek over de eerste verbintenis. Indien dit positief wordt beschouwd door de facilitator, krijgt de werkloze opnieuw zijn werkloosheidsuitkering na beëindiging van de beperkte schorsing. Bij een negatieve evaluatie en aldus een tweede verbintenis, blijft de beperkte schorsing van kracht en wordt hij na minimum vier maanden opnieuw opgeroepen voor een derde gesprek. - De laatste mogelijkheid is dat de werkloze een nieuwe uitkeringsaanvraag (UA) indient bij zijn uitbetalingsinstelling na een tewerkstellings-of ziekteperiode van minimum vier weken. Het artikel 70 wordt opgeschort vanaf datum UA. Hij behoudt evenwel de beperkte schorsing. Tevens krijgt hij een nieuwe oproeping voor het tweede gesprek. De evaluatie van dit tweede gesprek is net dezelfde als hierboven beschreven. 3. Weigering om de verbintenis te ondertekenen. Bij het eerste gesprek kon de werkloze bij een negatieve evaluatie bedenktijd vragen om de verbintenis te ondertekenen. Vanaf het tweede gesprek is dat niet meer zo. De werkloze is verplicht om de verbintenis te ondertekenen. Indien hij dit toch weigert te doen, wordt hij volledig geschorst vanaf de maandag volgend op de kennisgeving daarvan aan de betrokken werkloze. De kennisgeving wordt eveneens opgemaakt door de dienst Betwiste Zaken van het betrokken werkloosheidsbureau. Deze schorsing duurt zolang tot de werkloze opnieuw zijn toelaatbaarheidsvoorwaarden kan bewijzen (zie hoofdstuk 2).
84
Uiteraard is de mate van de sanctiemaatregel1 afhankelijk van de gezinssituatie, hier volgt een overzicht: Tabel 11: Sanctiemaatregelen
Gezinstoestand
Duur uitsluiting
Bedrag uitkering
Samenwonenden
- Volledig - netto-belastbaar inkomen €17.427,58:6maand - daarna volledig
- Nihil - €14,97/dag - Nihil
Alleenstaanden
- Eerste 6 maanden - daarna volledig
- €23,36/dag leefloon - Nihil
Gezinshoofden
- Eerste 6 maanden - daarna volledig
- €31,15/dag leefloon - Nihil
4. Uitstel van een beslissing Indien de facilitator twijfelt aan de bewijzen van het zoekgedrag en de verklaringen van de werkloze, heeft hij het recht om de beslissing over het gesprek uit te stellen. Dit doet hij omdat hij de verklaring van de werkloze wil verifiëren. De facilitator dient wel de beslissing schriftelijk mee te delen binnen de 10 werkdagen (5dagenstelsel) na de datum van het gesprek. Tot slot heb ik een fictief voorbeeld van een tweede gesprek vanuit het hoofdbestuur te Brussel bijgevoegd2.
4.3.2.5.4 Enkele opmerkingen bij het tweede gesprek - Vanuit de sector werkloosheid wordt er altijd vanuit gegaan dat er geteld wordt in het zes dagenstelsel. Het eigenaardige bij de activering van het zoekgedrag is dat er steeds geteld wordt in het vijf dagenstelsel. Ik begrijp niet hoe dat komt. - Het artikel 70 en de bijhorende beperkte sanctie vind ik ingewikkeld. Dit komt doordat er weer vier verschillende manieren zijn om al of niet geschorst te worden (overmacht, aanmelden binnen en buiten 30 werkdagen en nieuwe UA). De sanctie van artikel 70 houdt in dat de werkloze geen uitkeringen meer kan ontvangen totdat hij zich opnieuw aanmeldt op het WB of een UA indient. De bijhorende beperkte sanctie bedraagt vier maanden schorsing (inclusief schorsing artikel 70).
1 2
Bron: eigen tabel op basis van powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1-3 maart 2005, de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005 Bijlage 10: dossier tweede gesprek
85
Zou het niet beter zijn dat een algemene regel wordt uitgewerkt, die de werkloze sowieso bvb vier maanden schorsing geeft in plaats van alle varianten? Dit zou gemakkelijker zijn. Uiteraard moet er rekening gehouden worden met overmacht en dient in dit geval een uitzondering gemaakt worden. Ik begrijp trouwens niet waarom bepaalde werklozen zich niet aanmelden op het WB. Indien ze niet kunnen, kunnen ze toch gewoon uit elementaire beleefdheid het WB verwittigen (dan wordt het gesprek uitgesteld zonder dat de werkloze een schorsing riskeert). Daarom ben ik dan ook voor een streng artikel 70 met bijhorende beperkte sanctie. - Mits uitzondering van het sanctiebeleid en het niet in rekening brengen van een eerste verbintenis, lijkt de procedure van het tweede gesprek sterk op deze van eerste gesprek. Als de minimumtermijn van vier maanden is verstreken voor de werklozen die een tweede verbintenis hebben moeten ondertekenen, volgt nu het derde gesprek. Aan dit derde gesprek kunnen grote negatieve consequenties verbonden zijn voor de werkloze. Hij kan met name volledig geschorst worden inzake de werkloosheidsuitkering. Deze uitsluiting duurt tot hij opnieuw zijn toelaatbaarheidsvoorwaarden kan bewijzen.
4.3.2.6 De vierde stap: het derde en laatste gesprek1 Indien de werkloze opnieuw een verbintenis (inmiddels zijn tweede) heeft moeten ondertekenen, moet hij zich opnieuw aanmelden op het WB voor een derde en laatste gesprek. Dit vindt minimum vier maanden na het tweede gesprek plaats. Het derde gesprek is de laatste kans die de werkloze krijgt om zijn verbintenis na te leven. Indien hij dit niet doet, wordt hij voor onbepaalde duur geschorst. Wat voor hen waarschijnlijk wel een drastische maatregel moet zijn. Ook hier heeft het derde gesprek als doel dat de facilitator toeziet of de werkloze zijn tweede verbintenis nageleefd heeft. Op basis van de verklaring vanwege de werkloze moet de facilitator beslissen of de werkloze een positieve of een negatieve evaluatie krijgt. Dit derde gesprek verloopt net zoals de eerste twee gesprekken in drie fasen (de voorbereiding, het gesprek en de beslissing).
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004
86
4.3.2.6.1 Fase 1: de voorbereiding De voorbereidende fase op het derde gesprek is net hetzelfde als dat van het tweede gesprek. Daarom verwijs ik ook naar de voorbereidende fase van het tweede gesprek (indien nodig ook naar het eerste).
4.3.2.6.2 Fase 2: het gesprek Ook de gespreksfase van het derde gesprek is net hetzelfde als dat van het tweede gesprek. Daarom verwijs ik ook naar de tweede fase (het gesprek) van het tweede gesprek (indien ook nodig naar het eerste).
4.3.2.6.3 Fase 3: de beslissing Deze laatste beslissing die de facilitator moet nemen, is waarschijnlijk de moeilijkste van de drie gesprekken. Hier moet hij beslissen over het al of niet blijven toekennen van de werkloosheidsuitkeringen. Indien hij de werkloze definitief schorst, maakt die werkloze meer kans om in de armoede terecht te komen. Ook hier wordt de beslissing gemaakt op basis van de beschikbare gegevens waarover de RVA reeds beschikte en de bijkomende verklaringen (omtrent de tweede verbintenis) van de betrokken werkloze. Dit alles wordt op objectieve (aan de hand van een aantal vooropgestelde en reglementaire criteria) grond beoordeeld. Tevens wordt er rekening gehouden met reglementaire criteria (zoals opleidingsniveau, gezinstoestand, mobiliteit, leeftijd,…). Indien de facilitator dit alles goed heeft doorgenomen, kan hij een beslissing nemen. Deze beslissing kan opnieuw positief of negatief zijn. Positieve evaluatie Indien de facilitator de werkloze een positieve evaluatie geeft, wordt de betrokkene ten vroegste na 12 maanden terug opgeroepen voor een nieuw eerste gesprek. Voor die nieuwe oproeping moet de betrokken persoon nog altijd werkloos zijn. Het positieve resultaat wordt opnieuw meegedeeld aan de hand van een typedocument samen met het verslag, dit in tweevoud met een kopij voor de uitbetalingsinstelling erbij.
87
Negatieve evaluatie1 Indien de werkloze opnieuw zijn verbintenis niet heeft nageleefd, hangt hem een drastische sanctie boven het hoofd. Hij krijgt een negatieve evaluatie. Die beslissing wil zeggen dat hij een volledige schorsing van de werkloosheidsuitkeringen krijgt. Dit deelt de facilitator dan ook mee aan de werkloze op het einde van het gesprek. Een verschilpunt met de negatieve evaluatie uit het tweede gesprek is dat de werkloze geen verbintenis en de eraan verbonden beperkte schorsing meer krijgt. De volledige schorsing gaat in vanaf de maandag die volgt op de betekening (kennisgeving) van de dienst Betwiste Zaken. Zoals al vermeld bij de sancties inzake het tweede gesprek, is de volledige schorsing afhankelijk van de gezinstoestand waarin de werkloze zich bevindt. - Samenwonenden: de werkloze die samenwoont met iemand die ook een (vervangings)inkomen heeft, wordt volledig uitgesloten. Dit wil zeggen dat die werkloze geen enkele uitkering meer krijgt vanwege de RVA. Daarop wordt één uitzondering gemaakt. Deze uitzondering is ook reeds vermeld bij de beperkte schorsing bij het tweede gesprek. Indien het gezinsinkomen van de samenwonende persoon lager of gelijk is dan €17.427,58 verhoogd met €697,12 per persoon ten laste, krijgt de werkloze nog een uitkering van €14,97 per dag (forfaitaire dagvergoeding). Dit gedurende een periode van zes maand, daarna wordt hij volledig uitgesloten van de werkloosheidsuitkering. - Alleenstaanden: Als een alleenstaande persoon volledig geschorst wordt, gebeurt dit ook niet onmiddellijk. Het berust op een overgangsmaatregel. Deze maatregel zegt dat de alleenstaande, gedurende de eerste zes maanden uitsluiting, terugvalt op een uitkering gelijk aan het leefloon voor een alleenstaande. Dit bedrag is €23,36 per dag. Na het verstrijken van die zes maand, wordt hij volledig uitgesloten. - Gezinshoofden: de gezinshoofden worden behandeld op hetzelfde systeem als de alleenstaanden. Maar aangezien deze werklozen nog een gezinslast hebben, krijgen zij de eerste zes maanden een dagvergoeding van €31,15 i.p.v. €23,36. - De werklozen die wachtuitkeringen genieten, worden onmiddellijk uitgesloten van het recht op werkloosheidsuitkering. De gezinstoestand speelt hierbij geen rol.
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 en art.59sexies, §6, KB
88
Wijziging: Binnenkort zal het zo zijn dat de wijziging van de gezinstoestand zal meetellen voor de wijziging van de sanctie gedurende de schorsing. Met andere woorden: indien een samenwonende volledig geschorst is en zijn partner verlaat hem drie maand na het ingaan van de sanctie, zal hij overgaan naar de maatregel van een alleenstaande. Hij zal dus kunnen rekenen op een dagbedrag van €23,36 per dag. Wanneer wordt de schorsing teniet gedaan?1 Het is niet zo dat de schorsing eeuwig blijft duren. De geschorste werkloze kan weer genieten van een werkloosheidsuitkering indien hij weer voldoet aan de toelaatbaarheidsvoorwaarden. Indien dat het geval is, kan het gebeuren dat de hele procedure opnieuw zijn gang kan gaan.
4.3.2.6.4 Enkele opmerkingen bij het derde gesprek - Momenteel zijn de derde gesprekken nog niet begonnen. Wanneer dit zal gebeuren is nog een grote vraag. Zelfs de tweede gesprekken zijn nog niet zo goed op gang gekomen. Althans niet in de kleine WB’s. Dit komt omdat er niet zoveel werklozen in hun nog beperkte doelgroep (-30 jarigen) zitten en aldus ook minder verbintenissen kunnen uitgeschreven worden. Indien er weinig verbintenissen zijn, zijn er dus ook weinig tweede gesprekken. Laat staan dat er dan veel derde gesprekken zullen aan bod komen. Wanneer die derde gesprekken zullen beginnen, is nog niet gekend. - Hierbij kan ik me goed voorstellen dat de facilitator vlugger zal overgaan tot uitstel van de beslissing. De reden daarvan is dat er heel wat gevolgen verbonden zijn aan het verliezen van de werkloosheidsuitkeringen voor de werkloze. Indien negatief beoordeeld, wordt de werkloze geschrapt van de lijst der uitkeringstrekkers van de RVA. De materiële en sociale gevolgen kunnen hierbij groot zijn voor de werkloze. - Ik vind het goed dat gezinshoofden en alleenstaanden eerst een overgangsmaatregel krijgen (zes maand mindering van uitkering!) en daarna pas een volledige schorsing. Zo kunnen ze zich voorbereiden voor wat volgt en daarvoor de nodige maatregelen treffen. Deze maatregelen zijn bijvoorbeeld (nog) beter naar werk zoeken (ook al worden ze dan niet meer rechtstreeks gestimuleerd door de RVA). Indien ze geschorst zijn, moeten ze wel werk vinden.
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 en art. 59octies, KB
89
- Indien de werkloze bij het laatste gesprek een positieve evaluatie heeft gekregen, is dat heel goed. Maar wat koop je ermee? De werkloze heeft nog steeds geen vast werk. Ik kan me voorstellen dat de werkloze blij is indien hij geen negatieve evaluatie heeft gekregen voor dit laatste gesprek, maar hij zou dan beter eens nadenken dat er nog steeds geen loon uit arbeid in het bakje komt. Dat loon uit arbeid is nog steeds meer dan de hoogste uitkering vanwege de werkloosheidsverzekering. Als de werkloze niet akkoord gaat met de beslissing die de facilitator heeft genomen, kan de werkloze steeds beroep aantekenen. Dit beroep kan gebeuren op twee manieren. De werkloze kan een administratief beroep aantekenen bij de NAC (Nationale Administratieve Commissie) en dit na de beslissing van het derde gesprek. Tevens kan de werkloze gerechtelijk beroep aantekenen bij de Arbeidsrechtbank na de beslissing van het eerste, tweede en derde gesprek. Bovendien kan de werkloze ook beroep aanteken bij de Arbeidsrechtbank op basis van de beslissing die de NAC deed.
4.3.2.7 De vijfde stap: het aantekenen van beroep De werkloze kan dus op twee manieren in beroep gaan tegen de genomen beslissing van de facilitator. De eerste manier is beroep indienen bij de NAC, de tweede manier is bij de Arbeidsrechtbank.
4.3.2.7.1 Beroep indienen bij de NAC1 Indien de werkloze niet akkoord kan gaan met de beslissing op het einde van het derde gesprek (ook al is die positief), kan hij binnen de maand na de ontvangst van de beslissing beroep aantekenen bij de NAC. Dit gebeurt aangetekend of wordt persoonlijk overhandigd aan het secretariaat van de NAC. Als de werkloze een positieve of negatieve evaluatie kreeg bij het laatste gesprek, heeft hij vanaf die dag één maand de tijd om op diezelfde wijze beroep in te dienen tegen de beperkte schorsing van het tweede gesprek. Indien de betrokken werkloze beroep aantekent op basis van de eerste en/of de tweede verbintenis, kan dat beroep volledig of gedeeltelijk gegrond of ongegrond verklaard worden. Als de betrokken werkloze beroep indiende op basis van arbeidsongeschiktheid van minstens 33%, kan ook dit beroep al of niet gegrond verklaard worden.
1
Bron: powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 en art.59 septies, KB
90
De beslissing van dit beroep gebeurt binnen de twee maanden na de ontvangst ervan en wordt schriftelijk per gewone brief overgemaakt aan de betrokken werkloze. Er wordt tevens een kopij gestuurd naar de UI en de RVA. Indien de werkloze op basis van deze beslissing (van de NAC) beroep wil aantekenen, kan hij dat doen bij de Arbeidsrechtbank. Tevens kan hij beroep aantekenen voor elke genomen beslissing van de facilitator na elk gesprek.
4.3.2.7.2 Beroep indienen bij de Arbeidsrechtbank1 Het beroep bij de Arbeidsrechtbank gebeurt op dezelfde manier als bij de NAC, niettemin heeft de betrokken werkloze tot drie maand na de kennisgeving van de beslissing de tijd om dit te doen. Het beroep bij de arbeidsrechtbank kan ingediend worden op basis van elke genomen beslissing van de facilitator en op basis van de beslissing van de NAC.
4.3.3 Eigen algemene opmerkingen over de procedure - Zoals men al kon lezen bij het inleidend hoofdstuk (hoofdstuk 2) worden de oudere werklozen niet meegeteld als Uitkeringsgerchtigde Volledige Werklozen-Werkzoekenden (UVW-WZ). Ze worden beschouwd als een Uitkeringsgerechtigde Volledige Werkloze-Niet Werkzoekende. Daar heb ik het wat moeilijk mee. Ik begrijp dit niet! Toen de TOP van Europa (de staatsleiders) samen kwamen in Lissabon, hebben ze afspraken gemaakt over de eindeloopbaanpolitiek. Daarin werd gezegd dat er meer ouderen (55-plussers)2 aan het werk moeten. Waarom geven ze dan die bepaalde categorie een vrijstelling als ingeschreven werkzoekende? De oudere werklozen zijn personen die niet meer beschikbaar moeten zijn voor de arbeidsmarkt en daarom moeten ze dus niet meer ingaan op een jobaanbieding. Hier in België werken nu 1 op de 4 van de totale groep 55plussers. In 2010 zou de totaliteit van de actieve 55-plussers moeten oplopen tot 1 op de 2. Indien men het gemiddelde aantal 55-plussers van Europa zou willen bereiken (wat ook bij de doelstelling hoort), zouden er 150.000 jobs bij gecreëerd moeten zijn en staat Premier Verhofstadt dicht bij zijn beloofde 200.000 jobs die hij in het begin van zijn eerste legislatuur aan zijn kiezers beloofd heeft.
1 2
Bron: ibidem SMETS, J; Hoge Raad voor de Werkgelegenheid: Verslag 2004
91
Indien men dit mogelijk wil maken, zou men misschien eens kunnen nadenken over die vrijstelling als ingeschreven werkzoekende bij oudere werklozen. Dit alles is ook terug te vinden bij de Federale Beleidslijnen van 2004 in verband met de werkgelegenheid die onder andere afgeleid zijn uit het Lissabonakkoord. Zoals nu kan afgeleid worden, helpt het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag niet bij de eindeloopbaanproblematiek. De activering van oudere werknemers zou ook de financieringsproblemen voor de Sociale Zekerheid helpen oplossen. Een oplossing daartegen zou kunnen zijn dat de oudere werkloze (nu beschreven als +58) terug beschikbaar zou moeten zijn voor de arbeidsmarkt (lees: behoren tot de groep UVW-WZ). Op die manier moeten ze ook een eventuele jobaanbieding aannemen en een inspanning doen om zich te integreren in die arbeidsmarkt. Zo zouden ze ook geschorst kunnen worden op basis van het artikel 80 (later Dispo) en zouden de uitgaven van de sector werkloosheid kunnen dalen (niet dat dit noodzakelijk zo hoeft te zijn). Vandaag de dag wordt er altijd een vertekend beeld voorgesteld aan de bevolking. De werkloosheidscijfers zijn altijd gebaseerd op de UVW-WZ, bij deze groep behoren de oudere werklozen niet. Deze groep krijgt ook maandelijks een volledig werkloosheidsinkomen. - In de procedure van dispo vermeldde ik altijd het woord “objectief”. Dit woord moet volgens mij met een korrel zout genomen worden. Geen enkele bron omtrent dispo vermeldt het woord “subjectief”. Ik verklaar mij nader. Tijdens de gesprekken omtrent dispo dient de werkloze te bewijzen dat zijn verklaringen stroken met de reëel geleverde inspanningen. Indien de werkloze zegt dat hij heeft gesolliciteerd voor een bepaalde job, moet hij die vacature kunnen voorleggen samen met zijn CV en de bijhorende sollicitatiebrief. Indien hij dit niet kan aantonen, moet de facilitator een beslissing nemen daaromtrent. Deze beslissing is uiteraard niet objectief. De ene facilitator zou hem geloven, de andere niet. Indien de facilitator voor zo’n beslissing komt te staan, kan dat niet op een objectieve manier gebeuren. Het is wel zo dat de facilitator objectiever kan zijn indien de werkloze al zijn bewijzen mee heeft. Maar dan nog. Toen ik de gesprekken bijwoonde en de facilitator een positieve beoordeling gaf, ging ik in bepaalde gevallen als facilitator een negatieve evaluatie geven. Zo zie je maar dat de meningen omtrent deze beslissingen bij ieder persoon anders zijn en dat er bij dispo een zekere mate van subjectiviteit meespeelt.
92
4.4 Relatie met de VDAB De VDAB noemt zijn inbreng inzake de activering van het zoekgedrag “De sluitende aanpak”. Bij de RVA heet dit “dispo”. Sinds 30/04/2004 is er een samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat (RVA) en de Gewesten en Gemeenschappen (VDAB). Dit houdt in dat er een uitwisseling van gegevens tussen deze twee instanties plaatsvindt1. Indien de werkloze zich inschrijft bij de VDAB als werkzoekende, krijgt hij onmiddellijk uitleg over de langdurige werkloosheid. Er wordt aan de werkloze uitgelegd wat zijn rechten en plichten zijn als ingeschreven werkzoekende, hoe de procedure van dispo werkt…Dit is de eerste goede stap indien de werkloze wil voorkomen dat zijn recht op werkloosheidsuitkering niet verloren gaat.
4.4.1 Doel sluitende aanpak Het doel2 van de sluitende aanpak is dat iedere werkzoekende geregeld door de VDAB een voor hem passend aanbod (job, opleiding) krijgt gedurende zijn werkloosheidsperiode. Dit is zowel voor werklozen die pas ingeschreven zijn als werkzoekende als voor reeds langdurige werklozen.
4.4.2 Hoe wordt dit aangepakt? Het is zo dat de zopas ingeschreven werkzoekende zich moet inschrijven in de KISS-sollicitantendatabank. “Deze bevat gegevens (eigenlijk is het een vereenvoudigde C.V ) van duizenden jobzoekers en is on line toegankelijk voor werkgevers. De werkzoekende zelf neemt het initiatief om in de KISS-databank te worden opgenomen. Bedrijven kunnen via een persoonlijke toegangscode en een paswoord deze cv-databank via internet raadplegen”3.
1 2 3
RVA HOOFDBESTUUR, Opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004; De activering van het zoekgedrag naar werk, 08/09/2004 intranet.vdab.be/intranet/Portal/main/pages/preview.html?docid=c373e9fc77445...naar aanleiding van een gesprek met de VDAB Ieper (09/02/2005) DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, p34
93
De werkloze steekt in deze databank wat hij wil doen, wat zijn studies waren, zijn hobby’s, zijn verenigingsleven… Het doel daarvan is dat de werkloze zo misschien vlugger aan het werk kan. Tevens wordt van elke werkloze een dossier1 opgemaakt. Het doel daarvan is dat de VDAB en de betrokken werkloze kan zien welke stappen er via de VDAB al gebeurd zijn om werk te zoeken. Om de sluitende aanpak te realiseren, worden daarvoor drie manieren uitgewerkt: • De Preventieve werking • De curatieve werking • Automatische matching2
4.4.2.1 De preventieve werking Het begrip preventieve werking zegt zelf wat het betekent. Door deze werking grijpt de VDAB vooraf in om de werkloze te helpen zoeken naar een job zodat hij niet langdurig werkloos wordt. Deze werking is bestemd voor nieuwe werklozen of werklozen die dit nog geen jaar zijn. Deze werking bestaat uit twee stappen, met name de telefonische screening en de intake.
4.4.2.1.1 Stap 1: telefonische screening: De VDAB belt de werkloze op binnen een bepaalde termijn, afhankelijk van de leeftijd en de scholingsgraad. Indien de werkloze jonger is dan 25 jaar en een diploma heeft van hoger secundair onderwijs (HSO) wordt hij tussen de vier en de zes maanden opgebeld door de VDAB. Indien hij jonger is dan 25 jaar en geen diploma HSO heeft wordt hij na drie maanden opgebeld. Als de werkloze ouder dan 25 is, wordt hij opgebeld binnen de drie maanden indien hij geen diploma HSO heeft en na zes maanden indien hij wel een diploma HSO heeft3.
1 2 3
zie bijlage 11: dossier opgemaakt door de VDAB cfr. supra gegevens gebaseerd op een gesprek met de VDAB en een powerpoint presentatie vanwege de ACLVB,De sluitende aanpak;infosessie voor loketbedienden, Provincie West-Vlaanderen.
94
Het doel van dit telefoongesprek is na te gaan of het dossier op het moment van het gesprek nog altijd correct is, vragen of de werkloze de website van de VDAB kent en om te peilen naar het sollicitatiegedrag van de werkloze. Het gesprek duurt zo’n 15 à 30 minuten. Indien dit gesprek plaats gevonden heeft, kan de telefonist uit het gesprek afleiden of de werkloze op eigen initiatief werk kan zoeken, of hij beter ingeschreven wordt voor beperkte acties georganiseerd door de VDAB of dat hij beter opgenomen wordt in een trajectbegeleiding1 (individuele begeleiding om vlugger een job te vinden via een trajectovereenkomst2).
4.4.2.1.2 Stap 2: intake-gesprek De werklozen die reeds een telefonisch gesprek gehad hebben met de VDAB, worden na drie maanden opgeroepen op basis van een lijst vanuit Brussel (zelfde principe als artikel 80 en dispo) om te komen naar de VDAB. Daar wordt een dossier opgemaakt welke competenties de werkloze bezit en dit wordt gelinkt aan het beroep dat de werkloze wil uitoefenen. Indien de werkloze voor die bepaalde job competenties te weinig bezit, wordt gekeken om de ontbrekende competenties via een opleiding weg te werken. Verder wordt er gekeken of de werkloze bijkomende cursussen moet volgen (bvb een sollicitatiecursus), bepaalde trainingen nodig heeft,… Dit alles heeft tot doel dat de werkloze niet in de curatieve werking3 verzeild geraakt. Indien de werkloze na een bepaalde leeftijd en werkloosheidsduur nog altijd geen passende vacature gevonden heeft, bestaat voor deze werkloze nog de ‘Curatieve werking’.
4.4.2.2 De curatieve werking Indien de werklozen reeds langdurig werkloos zijn, staat de VDAB ook in voor een curatieve werking. Deze bestaat uit twee stappen: • oriëntatiecentrum en intake • opleiding4.
1 2 3 4
gegevens gebaseerd op een gesprek met M. Houart van de VDAB Ieper zie bijlage 12: typeformulier trajectovereenkomst gegevens gebaseerd op een gesprek met de VDAB Ieper intranet.vdab.be/intranet/Portal/main/pages/preview.html?docid=c373e9fc77445...naar aanleiding van een gesprek met de VDAB Ieper (09/02/2005)
95
De leeftijdsdoelgroep qua onderwerping aan de curatieve aanpak is gebaseerd op datum van inschrijving als werkzoekende, terwijl dat bij dispo gebaseerd is op de werkloosheidsduur. Het is wel zo dat de inwerkingtreding grotendeels op hetzelfde principe gebaseerd is als bij Dispo. De VDAB is wel al vroeger begonnen met het begeleiden van de werkzoekenden, omdat de eerste doelgroep van dispo (-30jarigen) reeds een kans gekregen moet hebben voordat ze opgeroepen werden. Vanaf februari 2004: de -30 jarigen (-25j: 15 maand werkzoekend; -30j: 21 maand werkzoekend). Vanaf juli 2004: de 30 tot 40 jarigen die minstens drie jaar werkloos zijn. Volgend jaar komen daar de +40 jarigen bij. Binnen twee jaar komen degenen erbij die reeds twee jaar niet meer bij de VDAB zijn geweest1.
4.4.2.2.1 Stap 1: oriëntatiecentrum en intake Deze stap is gebruikelijk voor langdurige werklozen. Het is als het ware een informatiesessie die georganiseerd wordt door de VDAB. Er zijn telkens een aantal werklozen aanwezig die gedurende een week uitleg krijgen over hoe er gesolliciteerd moet worden, wat er van hen verlangd wordt… Bovendien worden ze er gestimuleerd om werk te zoeken.
4.4.2.2.2 Stap 2: Opleiding Voor deze stap is er extra geld vrijgemaakt om opleidingen in te richten voor de langdurig werklozen. Deze cursussen zijn bijvoorbeeld: opleiding voor bewakingsagent, bijscholing om een job te vinden in de non-profit, jobbing (bedrijven bezoeken in de regio, uitzoeken welke interesses je hebt als werkzoekende),… Tevens kan dat bestaan uit een attitudetraject; Deze opleiding leert de werkzoekende solliciteren, zich te verzorgen bij een sollicitatie, op tijd op een afspraak leren komen, een doktersbriefje geven indien men ziek geweest is…Deze opleiding is vooral bedoeld voor drugsverslaafden, ex-gedetineerden, personen met medische problemen,…
1
Bron: een gesprek met de VDAB Ieper
96
Toen ik dat hoorde tijdens het gesprek met de VDAB (in verband met de samenwerking met de RVA inzake de activering van het zoekgedrag) was ik verbaasd dat dit bestond. Blijkbaar werkt het ook. Immers de mevrouw met wie ik het gesprek voerde vertelde me dat een onhygiënische man, die al meer dan 20 jaar werkloos was, deze opleiding volgde. Hierdoor verzorgde de man zich opnieuw en geraakte daardoor opnieuw aan werk. Blijkbaar hebben die begeleidingstrajecten toch effect. Daar ben ik blij om, want ik had daar mijn twijfels over.
4.4.2.3 Automatische matching Dit is een systeem dat wekelijks voor iedereen die ingeschreven is als werkzoekende melding maakt van de openstaande vacatures. Deze vacatures zijn gericht naargelang de interesses. Het is niet verplicht dat de werkloze zich hiervoor inschrijft. Wel is de ingeschreven werkzoekende verplicht om als in te gaan op een uitnodiging (wordt via gewone brief verstuurd) van de VDAB. Dit kan gaan om een bemiddelingsgesprek (gesprek om de stand van zaken even te bekijken of een eventuele individuele jobaanbieding,…), een informatiebijeenkomst, start van een beroepsopleiding1… Wanneer de werkloze daar wel of niet op ingaat (ook niet na een aangetekende uitnodiging), wordt dit per fax of via multimediatechnologie (de computer) aan de RVA gemeld. Dit noemt men transmissie2 (uitwisseling van de gegevens in verband met de werklozen tussen de RVA en de VDAB,). Binnen de RVA nodigt de dienst Betwiste Zaken de betrokken werkloze uit voor een verhoor. Bij dit verhoor loopt de werkloze het risico om een sanctie te krijgen. Door dit alles wordt de werkloze gestimuleerd om werk te zoeken, doet hij ervaring op (via cursussen, opleidingen,…) om zo vlugger in de arbeidsmarkt terecht te komen. Tevens wordt de procedure van dispo voor een bepaalde periode uitgesteld wanneer de werkloze deelneemt aan enkele initiatieven vanwege de VDAB. Opmerkingen - Het is belangrijk dat de werkloze de bewijzen omtrent zijn zoekgedrag bijhoudt en bijvoorbeeld in de werkmap van de VDAB steekt (map die de werkloze krijgt bij inschrijving als werkzoekende). Zo kan hij alles overzichtelijk bewaren en is het gemakkelijk hanteerbaar als de werkloze zijn zoekgedrag moet aantonen bij de facilitatoren van de RVA.
1 2
intranet.vdab.be/intranet/Portal/main/pages/preview.html?docid=c373e9faad2871… Bijlage 13: gegevensuitwisseling tussen de VDAB en de RVA
97
- Ik sta volledig achter het systeem dat de VDAB de werkweigeraars en de werklozen die niet afkomen bij een gesprek van de VDAB doorgegeven worden aan de RVA. Deze laatste instantie sanctioneert deze betrokken werklozen op basis van hun verklaring die ze mogen komen afleggen bij het verhoor. De taak van de werkloze is werk zoeken en ingaan op uitnodigingen van de VDAB. In feite hebben ze normaalgezien niets anders te doen en toch is het voor velen nog teveel gevraagd om op een uitnodiging van de VDAB in te gaan. Indien ze niet kunnen ingaan op het gesprek is het toch niet te veel gevraagd om dit aan deze dienst te laten weten. Zo zijn er geen gevolgen voor de werkloze en krijgt hij op een andere datum de kans om daarop in te gaan. - Volgens mij verricht de VDAB momenteel goed werk. Dit zult u kunnen opmerken onder punt 4.6 (Stand van zaken en evaluatie). - Laatstleden verscheen een publicatie dat de Waalse VDAB, Forem genaamd, geen grote inspanningen onderneemt om hun werklozen te begeleiden naar werk. Dit deed natuurlijk weer heel wat stof opwaaien tussen Vlaanderen en Wallonië. Uiteindelijk is het gekoeld zonder blazen. Het artikel1 vermeldt dat het CD&V kamerlid Greta D’Hondt en Vlaams parlementslid Jan Laurys zich afvroegen of de Waalse werklozen wel begeleid werden, dit na inzage van het RVA jaarverslag 2004. Ze stelden vast dat er slechts 555 werklozen niet kwamen opdagen bij een oproeping van Forem, terwijl dit bij de Vlaamse werklozen er 3.066 waren, wat een heel groot verschil is rekening houdende dat de werkloosheid in Wallonië groter is dan in Vlaanderen. Tevens werden er in Vlaanderen 123 werkweigeringen genoteerd, terwijl er op Waals gebied geen enkele was. De oorzaak daarvan is dat de VDAB een individuele jobaanbieding geeft aan de werkloze waar hij (normaal) verplicht op in moet gaan. In Wallonië zijn die jobaanbiedingen collectief; dit wil zeggen dat ze er niet moeten op ingaan en dus ook niet geschorst kunnen worden van het recht op werkloosheidsuitkering. De reactie van de voorzitter van de PS Dhr. Elio Di Rupo, vermeld in een artikel uit De Standaard2, was volgens mij niet correct: hij reageerde op het beklag van de Vlamingen dat er meer Walen geschorst worden op het recht van de werkloosheidsuitkeringen. Hier worden twee zaken dooreengemengd: de schorsing van langdurige werklozen mag niet vergeleken worden met de begeleiding (en jobaanbiedingen) van werklozen. Volgens mij zouden de betrokken instanties beter nog eens samenkomen en betere richtlijnen maken omtrent dit probleem, zodat er vele misverstanden tussen de twee Gewesten vermeden worden en de communautaire kwesties onderdrukt worden. 1 2
OTTE,A.; “Hier betaamt geen spitstechnologie”, De Standaard, 08/04/2005 DOBBELAERE, B; Wallonië straft meer werklozen, De Standaard, 12/04/2005
98
4.5 Relatie met de vakbonden Ook de vakbonden zijn betrokken bij de procedure van de activering van het zoekgedrag. Deze hebben de taak om hun leden te informeren en bij te staan gedurende de gehele procedure. Het begint bij de inschrijving van hun leden. Wanneer de werkloze zich inschrijft bij de vakbond, wordt hij op de hoogte gebracht van het nieuwe systeem in navolging van het artikel 80. Deze informatie kan op verschillende manieren gebeuren. Enkele voorbeelden daarvan zijn: mondelinge informatie verstrekken aan de werkloze via het loket, infofiches, folders, artikels1,…meegegeven. In die informatiebundels staat heel wat info over de procedure van dispo, wat de gevolgen zijn, wie in aanmerking komt, wanneer de werkloze opgeroepen wordt voor de gesprekken,…Tevens staat erbij vermeld dat de werkloze tijdens de gesprekken bij de RVA bijgestaan wordt door een vakbondsafgevaardigde (enkel bij ABVV, ACV en het ACLVB). Ook de rechten en de plichten die de werkloze heeft staan erin vermeld. Een voorbeeld van die rechten is dat de werkloze gratis informatie2 mag vragen aan de diensten (RVA, VDAB, vakbonden). Een voorbeeld van de plichten is dat de werkloze actief naar werk moet zoeken. Indien de werkloze niet weet hoe hij daaraan moet beginnen, kan hij daarvoor terecht bij zijn vakbond. Daar kan het lid terecht bij de bijblijfconsulent. Als de werkloze nog meer wil weten over het gebeuren (activering van het zoekgedrag), kan hij terecht bij de bijblijfconsulent. De bijblijfconsulent (BBC) heeft als taak de werkloze nog meer te informeren en te ondersteunen gedurende zijn zoektocht naar werk. Het is niet verplicht om raad te vragen bij de BBC. Het is een vrijblijvende dienstverlening georganiseerd door de vakbonden.
1 2
powerpoint presentatie van de ACLVB: De sluitende aanpak, infosessie voor loketbedienden, Provincie West-Vlaanderen ACV Bijblijfactie, Mik op een job! Solliciteren: iedereen kan het, ACV, p61
99
Taken BBC: • contact houden met de werkzoekende voor en na het gesprek bij de RVA; • de werkloze aanraden om naar de VDAB te gaan; • de werkzoekende helpen met het schrijven van sollicitatiebrieven of hem een opleiding daaromtrent aanraden bij de VDAB; • de werkloze informatie geven over de VDAB, info geven over hoe vacatures, KISS-databank,… raadplegen; • de werkloze stimuleren om een opleiding, cursus via de VDAB te volgen1. Dit zijn enkele concrete taken van de BBC. De werkloze wordt bijgestaan door de vakbondsafgevaardigde tijdens de gesprekken. In feite mogen deze niets zeggen maar gelukkig laten de facilitatoren dat toch toe. Het is wel zo dat ze niet mogen ingaan op de genomen beslissing van de facilitator bij het einde van de gesprekken. Indien de werkloze is aangesloten bij het HVW, wordt hij niet bijgestaan door een afgevaardigde. Net zoals bij het artikel 80 kan de werkloze terecht voor informatie en steun bij de vakbond indien hij beroep wil indienen. Nadat de werkloze de kennisgeving van zijn beslissing heeft ontvangen, kan hij daarmee naar de vakbond stappen. Daar overleggen ze de mogelijkheden die de werkloze heeft om al of niet beroep in te dienen. Dit beroep moet ingediend worden binnen de maand na de ontvangst van de beslissing als hij bij de NAC een beroep indient. Indien hij (in samenspraak met de vakbond) beroep indient bij de Arbeidsrechtbank, heeft de werkloze daar twee maanden de tijd voor. Indien de werkloze bij de Arbeidsrechtbank beroep indient, krijgt hij gratis juridische bijstand bij deze rechtszaak (onder bepaalde voorwaarden zoals bij het ACV: ononderbroken zes maand lid zijn op datum van de RVA-beslissing2).
1 2
powerpoint presentatie van de ACLVB: De sluitende aanpak, infosessie voor loketbedienden, Provincie West-Vlaanderen ACV, Werk gezocht?!, De controle door de RVA, ACV-online, 30/11/2004, p11en 14
100
Opmerkingen - Volgens mij verlenen de vakbonden hier een prachtige dienstverlening inzake de activering van het zoekgedrag aan hun leden. Ik denk dat de leden niet kunnen zeggen dat ze niet weten, wisten hoe het systeem in elkaar steekt. Ze worden bij inschrijving in de VDAB en vakbond ingelicht, ze kunnen een informatiesessie georganiseerd door hun vakbond bijwonen. En indien nodig mogen ze nog raad vragen bij de bijblijfconsulent. Wat kunnen ze nog meer doen voor hun leden? - Wat ik eigenaardig vind is dat de bijblijfconsulent de gesprekken niet bijwoont inzake dispo. De BBC weet toch het best welke acties de betrokken werkloze heeft ondernomen om zich te integreren in de arbeidsmarkt. Tenminste toch indien de werkloze deze heeft geraadpleegd. Tevens denk ik dat de BBC meer voeling heeft met de betrokken werkloze doordat hij er praktisch elke dag mee bezig is. - Ik ben het er mee eens dat de vakbondsafgevaardigde (die naast de werkloze zit) niets mag zeggen over de beslissing die de facilitator neemt op het einde van het gesprek. Als de afgevaardigde zou mogen “protesteren” tegen de negatieve evaluatie, zouden ze dat meestal doen in het belang van hun lid. Ik zou moeten vakbondsafgevaardigde zijn, zou ik dat waarschijnlijk ook doen. Daarom is het belangrijk dat deze regel bestaat. Zo kunnen er geen misverstanden plaatsvinden en kan de vakbondsafgevaardigde de facilitator niet beïnvloeden om hem een positieve evaluatie in plaats van een negatieve te geven. - De vakbonden staan niet helemaal achter het nieuwe systeem (de activering van het zoekgedrag) omdat ze denken dat de nadruk ligt op de sanctionering in plaats van de begeleiding. Ze kunnen er wel mee leven op voorwaarde dat er voldoende begeleiding van de werklozen door de VDAB komt, vόόr er sprake is van RVA-controle, dat er jobs gecreërd worden voor wie het extra moeilijk heeft om werk te vinden*,de controle rechtvaardig en niet willekeurig is en er direct bijgestuurd wordt als niet aan die voorwaarden wordt voldaan. Ook willen de vakbonden de afschaffing van de stempelcontrole en het artikel 80.1 Inmiddels hoorde ik tijdens de gesprekken die ik bijwoonde dat de vakbondsafgevaardigden niet zo ontevreden meer zijn. Ze kunnen er zeker mee leven en vinden dat meestal alles goed en rechtvaardig verloopt.
1
DE NIEUWE WERKER, Nieuw systeem”begeleiding van en controle op werklozen, ABVV, 25/06/2004, p5
101
* Inmiddels werden cijfers van de VDAB bekend gemaakt over jobaanbiedingen voor de laagst geschoolden. Zij stellen het volgende vast: “het merendeel van de jobs die via de VDAB op de arbeidsmarkt beschikbaar komen, is bestemd voor laaggeschoolden; of alleszins voor alle werkzoekenden, zonder dat er naar een diploma wordt gevraagd. Welgeteld 71.555 vacatures uit 2004 maken geen melding van een studievereiste1.” Ook wordt er gekeken naar meer banen bij de beschutte en sociale werkplaatsen. Dit stond te lezen in het volgende artikel: “ De Vlaamse regering trekt 4,1 miljoen euro uit voor 500 extra banen in de beschutte en sociale werkplaatsen.”2 Bij deze kunnen de vakbonden zien dat er wel degelijk gekeken wordt om deze categorie werkzoekenden ook aan een job te helpen. De vakbonden willen dat de stempelcontrole afgeschaft wordt. Met deze stelling van de vakbonden ben ik het niet eens. Deze stempelplicht kan men vergelijken met de niet-werkloze die verplicht is om te gaan werken om zijn brood te verdienen. De plicht van de werkloze is dat zij elke maand MAXIMUM twee maal per maand gaan stempelen. Er moet wel gezegd worden dat de stempelcontrole een grote administratieve rompslomp met zich meebrengt. Maar als dit ook al te veel gevraagd is naar de werkloze toe, dan weet ik niet meer wat hun volgende eis zal zijn! Tevens zal het zo zijn dat de stempelplicht eind december afgeschaft zal worden. Dit zal gecompenseerd worden. De werkloze zal zich immers maandelijks moeten aanbieden bij de VDAB. Maar daar zijn ze nog niet uit, want de VDAB heeft daarvoor niet genoeg personeelsleden in dienst. Benieuwd wat uit de bus zal rollen. Concreet betekent dit volgens mij dat de vakbonden hun mening omtrent de activering van het zoekgedrag eens zullen moeten herzien.
1 2
RASKING,J.; Een jobaanbieding op drie voor laagst geschoolden, De Standaard, 07-08/05/2005, p RASKING,J.; Meer loon, De Standaard, 11/05/2005, p55
102
4.6 Stand van zaken en evaluatie Zoals reeds vermeld is de activering van het zoekgedrag nog niet lang in werking getreden. Het nieuwe systeem in navolging van het artikel 80 kende zijn beginfase sedert juli 2004 maar de start inzake de gesprekken kwam maar sinds oktober 2004 op gang. Daarom zijn er dan ook nog niet veel cijfers over bekend gemaakt. De laatste keer dat er cijfers bekend zijn gemaakt was op 31/03/2005. Hier volgt een overzicht van de belangrijkste gegevens. Tabel 12: Cijfers dispo 31/03/2005
Verwittigden Niet meer aan criteria voldoen Uitgenodigden Schorsing: art.70 schorsing wegens niet ondertekenen verbintenis Beperkte schorsing wegens weigering om verbintenis aan te gaan Aanwezigen Geen verbintenis Getekende verbintenissen uitstel van beslissing dossiers in onderzoek
Vlaams Gewest 26.223
Waals Gewest 49.972
7.663
19.611
4.545
31.819
5.632 200
7.462 397
3.464 128
16.558 725
2
1
1
4
0
1
0
1
3.164 2.130
4.402 3.047
1.938 1.431
9.504 6.608
964
1.267
448
2.679
68
86
58
212
8
32
64
104
V er g el ij ki ng van het aant al ver w it t i g d en p er g ew est t eg eno ver het aant al ver wi t t ig d en in B el g ië
54,75%
60%
Brussels Hoofdstedelijk Gewest 15.079
het aantal mensen die niet meer aan criteria voldoen per gewest (tegenover totaal aantal die niet meer vodoet in België)
70%
61,63%
60%
50%
50%
40%
40%
28,73% 30%
30%
16,52%
20%
24,08% 14,28%
20% 10%
10%
0%
0%
Vlaams Gewest Vlaams Gewest
Waals Gewest
Waals Gewest
Brussels Hoof dst edelijk Gewest
Figuur 5 Figuur 6
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
België 91.274
103 Het aantal mensen die niet meer aan criteria voldoen per gewest (tegenover alle verwittigden per gewest)
50% 39,24% 40%
30,14%
29,22% 30% 20% 10% 0% Vlaams Gewest
Waals Gewest
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Figuur 7 35,00%
30,47%
28,78%
30,00%
23,12%
25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Vlaams Gewest
Waals Gewest
Brussels Hoofdstedelijk gewest
Figuur 8: Aantal verbintenissen per gewest ten opzichte van aantal gevoerde gesprekken per gewest (uitgedrukt in %)
Zoals er kan afgeleid worden uit de tabel1 (daterend van 31.03.2005), werden er inmiddels 91.274 werklozen beneden de 30 jaar verwittigd via een verwittigingsbrief vanuit Brussel. 31.819 personen voldoen niet meer aan de gestelde criteria (35% van de verwittigden). Dit wil zeggen dat deze mensen reeds werk hebben gevonden of dat ze een begeleiding krijgen of een opleiding volgen. Momenteel werden er 16.558 opgeroepen om te komen naar het eerste gesprek waarvan er 9.504 reeds gevoerd zijn. Daarvan zijn er voorlopig 6.608 werklozen die een positieve evaluatie hebben gekregen. Daarbij komen er 2.679 personen bij die een verbintenis hebben moeten ondertekenen. Tevens zijn er 212 beslissingen die uitgesteld werden en 104 dossiers worden onderzocht. Er werden 730 werklozen geschorst van hun recht op werkloosheidsuitkering. Het kan zijn dat de 725 geschorste werklozen wegens het artikel 70 zich opnieuw hebben aangemeld op het WB zodat hun schorsing omtrent dit artikel reeds werd ingetrokken. Vier werklozen hebben hun verbintenis niet komen ondertekenen en één iemand heeft reeds geweigerd om een verbintenis aan te gaan.
1
Bron: eigen tabel op basis van uitgegeven cijfers dispo van 31.03.2005; www.rva.be
104
Figuur 51 geeft weer hoeveel werklozen er per gewest verwittigd zijn ten opzichte van het totaal aantal in België. Hieruit blijkt dat Wallonië de sterke koploper is. Volgens mij komt dit doordat daar de grootste werkloosheid heerst en dus de meeste werklozen voldoen aan de gestelde criteria voor de activering van het zoekgedrag. De figuur ernaast (6)2 toont aan dat Wallonië het meest aantal personen heeft die niet meer voldoen aan de gestelde voorwaarden van de activering van het zoekgedrag, gezien ten opzichte van België. Het niet meer voldoen aan de voorwaarden wil zeggen dat deze werklozen opnieuw werk hebben gevonden, een opleiding volgen of begeleid worden door de bemiddelingsdienst. Volgens mijn bescheiden mening zijn er waarschijnlijk meer Walen die een begeleiding of een opleiding volgen bij hun bemiddelingsdienst (Forem) dan dat ze werk hebben gevonden. Dit omdat er waarschijnlijk te weinig werkgelegenheid is in Wallonië. Figuur 73 toont aan hoeveel werklozen er niet meer voldoen aan de gestelde criteria inzake de activering ten opzichte van het aantal verwittigden per gewest. Zo kan er opgemerkt worden dat bijna 40% van de verwittigde Walen (voorlopig) niet meer moeten komen naar het eerste gesprek. Hetzelfde voor de Vlamingen (bijna 30%) en de Brusselaars (30%). Tenslotte kan uit figuur 8 afgeleid worden dat in Vlaanderen de meeste verbintenissen worden uitgeschreven (30,47%). Wallonië volgt van kortbij met 28,78% en het Brusselse gewest geeft het minst aantal verbintenissen (23,12%). Hieruit blijkt dat Wallonië toch niet zo laks bezig is met de opvolging van de langdurige werklozen zoals velen zeggen. Uit al deze gegevens kan worden opgemaakt dat de activering van het zoekgedrag niet zo doeltreffend is als het artikel 80 (qua schorsingen). Dit was uiteraard ook niet de doelstelling toen de overheid dit nieuwe systeem uitdokterde. De bedoeling van dit systeem is dat er meer werklozen aan het werk geholpen worden en begeleiding krijgen. Volgens de cijfers is men op de goede weg om dit doel te bereiken. Dit is een kleine stand van zaken omtrent de cijfergegevens die beschikbaar zijn. Voor de gedetailleerdere gegevens omtrent dispo, verwijs ik u naar bijlage 144
1 2 3 4
Bron: eigen figuur op basis van cijfergegevens dispo Bron: eigen figuur op basis van cijfergegevens dispo Bron: eigen figuur op basis van cijfergegevens dispo Zie bijlage 14: cijferinformatie dispo 31.03.2005
105
Inmiddels zijn de tweede gesprekken reeds gestart voor de eerste doelgroep (de min 30 jarigen). Deze gesprekken worden overlapt met de werklozen die nog moeten komen voor hun eerste gesprek. Wanneer de derde gesprekken aan de beurt zullen komen, is nog niet exact geweten. Het is wel een feit dat deze derde gesprekken zullen gebeuren terwijl de tweede doelgroep zal starten. Deze doet zijn intrede op juli 2005 (binnenkort dus). Ter verduidelijking volgt een overzicht: • sinds oktober 2004: eerste gesprekken in doelgroep -30 jarigen; • sinds februari 2005: tweede gesprekken in de doelgroep -30 jarigen; • vanaf….2005: derde gespreken in de doelgroep -30 jarigen; • vanaf 1 juli 2005: eerste gesprekken in de doelgroep -40 jarigen; • vanaf 1 juli 2006: eerste gesprekken in de doelgroep -50 jarigen; • evaluatie omtrent dispo op 1 juli 2007 en eventuele afschaffing artikel 80. Het is zo dat vanaf de start van de tweede doelgroep (juli 2005) ook nog steeds de gesprekken gaan plaatsvinden voor de eerste doelgroep. Vanaf juli 2006 gaan de drie doelgroepen in de procedure van de activering van het zoekgedrag zitten. Naarmate de tijd evolueert, gaan de facilitatoren steeds meer hun werk hebben met de gesprekken. Momenteel is het namelijk zo dat de kleine WB’s niet zo veel gesprekken moeten voeren. Daar zal dus verandering in komen. De heer Karel Baeck (Administrateur-generaal van de RVA) schrijft in De Standaard dat hij moeilijkheden verwacht inzake de activering van het zoekgedrag bij de oudere werklozen1. Waarmee hij waarschijnlijk bedoelt dat er meer werklozen niet zullen afkomen of dat deze personen de zoektocht naar werk vlugger zullen opgeven naarmate de leeftijdscategorie stijgt (lees: je bent te oud om bij ons te komen werken).
1
SAMYN, S; 730 jonge werklozen geschorst, De Standaard, 14/04/2005
106
Ter herhaling wil ik ook nog vermelden dat de procedure van het artikel 80 nog steeds van kracht is. Dit wil zeggen dat deze procedure nog altijd telt voor de werklozen die er reeds in aanraking mee gekomen zijn. Dit aantal zal steeds in aantal afnemen naarmate de tijd vordert. Zoals dus kan opgemerkt worden, gaat de verstandhouding met de VDAB de goede richting uit. Er zijn uiteraard nog wat kinderziektes op te merken (zoals bvb dat de RVA niet altijd op tijd verwittigd wordt als een werkloze een opleiding volgt) maar dit is altijd zo bij een zopas opgericht initiatief. Als dit zo verder de goede richting uitgaat, zullen de vakbonden binnenkort moeten inzien dat het systeem momenteel doeltreffend werkt inzake de voornoemde doelstellingen. Met andere woorden denk ik dat ze zich binnenkort zullen verzoenen bij dit nieuwe systeem.
107
4.7 Besluit Momenteel zijn er sinds de start van de gesprekken (oktober 2004) 730 werklozen die (voorlopig) geen werkloosheidsuitkering meer ontvangen. Naar mijn mening is dat niet veel. Maar het voornaamste is dat er reeds 31.819 werklozen werk gevonden hebben of begeleid worden. Met de 31.819 personen die niet meer voldoen aan de voorwaarden voor de activering van het zoekgedrag, zijn er daardoor reeds gemiddeld 35% van de verwittigden die (voorlopig) niet meer kunnen opgeroepen worden. Dit was dan ook de doelstelling van dit nieuwe systeem in navolging van het artikel 80. Volgens mij is dat reeds in de beginperiode van dit gebeuren een mooi bewijs dat het hier niet enkel de bedoeling is om de werklozen te schorsen. Bij het vorige punt kan opgemerkt worden dat het aantal verbintenissen per gewest redelijk gelijklopend is. Zo hoort het ook. Indien dit zo blijft, zullen er geen communautaire kwesties de kop opsteken inzake verbintenissen. In tegenstelling tot het artikel 80 is de activering van het zoekgedrag een sociaal gebeuren. Dit komt doordat de werkloze opgeroepen wordt om naar het WB te komen en daar zijn zoekgedrag te komen voorleggen. Tevens is het goed dat de werkloze bijgestaan wordt door een vakbondsafgevaardigde. Zo kan de werkloze zich meer op zijn gemak voelen doordat de afgevaardigde de kant van de werkloze kiest (ook al heeft hij niets te zeggen bij de eindbeslissing). Men voelt zich altijd sterker met twee dan alleen. Ik vind het tevens goed dat deze procedure niet alleen gericht is op de samenwonende werkloze maar ook op de alleenstaande en het gezinshoofd. Daardoor is de discriminatie weggewerkt die er was bij het artikel 80. Op die manier zal het ook niet mogelijk zijn om nog zo’n toestanden tegen te komen zoals aangehaald bij het besluit van het artikel 80 (de 52jarige alleenstaande die nog steeds geniet van wachtuitkering). Tevens is het goed dat de werkloze vlug opgeroepen wordt voor een gesprek. Dit reeds na 15 of 21 maanden vanaf de inschrijving als werkzoekende of bij het begin van de werkloosheid. Bij deze maanden is mogelijks zelfs de wachttijd inbegrepen. Zo heeft de werkloze weinig tijd om op zijn lauweren te rusten, anders moet hij wel werk zoeken ingevolge zijn ondertekende verbintenis.
108
De procedure van de activering van het zoekgedrag vind ik wel wat langdurend. Indien de werkloze niet genoeg solliciteert, weet hij pas na minimum acht maanden of hij al of niet volledig geschorst zal worden. De procedure zou verkort moeten worden. De sancties zijn volgens mijn mening niet streng genoeg. Nu kan de werkloze pas een eerste sanctie krijgen (met uitzondering van artikel 70) vanaf het tweede gesprek (lees: beperkte schorsing). Ik zou de werkloze zeker een kans geven om zich volledig in te zetten om werk te zoeken. Nu is het zo dat de werkloze dit bij het eerste gesprek geen werk heeft gezocht (of bijna geen inspanning geleverd heeft om werk te vinden) nog een kans krijgt. Dat vind ik OK, (zeker indien de werkloze met persoonlijke problemen zit) maar ik zou ingevolge een negatieve evaluatie bij het tweede gesprek een onmiddellijke en definitieve schorsing geven. De schorsing volgens het art 70 vind ik ingewikkeld. Dit artikel zegt ons dat de werkloze geschorst kan worden ingevolge het niet komen opdagen voor een gesprek naar het WB. De reden van die complexiteit is dat er verschillende situaties mogelijk zijn (zie 4.3.2.5.3 opmerkelijke gebeurtenissen, punt 2: afwezigheid van de werkloze). Persoonlijk zou ik daar een eenzijdige regel aan koppelen met uitzondering van de gegronde reden wegens het niet afkomen op uitnodiging (zie vergelijking in hoofdstuk 5). Ik heb ook wat problemen met de objectiviteit waar altijd sprake van is. Indien men de richtlijnen of de procedure leest, is er altijd sprake van objectiviteit inzake de beslissing op het einde van het gesprek. Maar wanneer de werkloze geen bewijzen kan aantonen, kan dat gewoonweg niet op objectieve basis beslist worden. Wanneer hij zonder bewijzen te kunnen aantonen niet uitgesloten wordt, berust dit op subjectieve basis. Ik kan met andere woorden concluderen dat het artikel 80 op bepaalde punten beter is dan dispo en omgekeerd. Wat ik vooral positief vind aan de activering van het zoekgedrag is dat alle gezinstoestanden eraan onderworpen worden en dat het een maatregel is om de werklozen te stimuleren om werk te vinden.
109
5 De vergelijking tussen het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag Na deze boeiende studie rond het ‘artikel 80’ en de ‘activering van het zoekgedrag’(dispo) wil ik u zeker de vergelijking tussen deze twee projecten niet onthouden. Dit zal ik eerst en vooral aantonen aan de hand van een tabel met de meest markante verschilpunten. Daarna zal ik de positieve en negatieve punten van de twee projecten tegen elkaar afwegen om tot slot mij aan een eigen procedure te wagen (in grote lijnen). Hieronder bevinden zich de meest opmerkelijke verschillen tussen de twee projecten. Deze verschillen zal ik summier weergegeven. Tabel 13: Vergelijking artikel 80 en dispo
Het artikel 80
Dispo De gezinstoestand
Enkel de samenwonenden
Samenwonenden, alleenstaanden en gezinshoofden Doelgroep
Volledige werkloze die 1,5 maal de gemiddelde werkloosheidsduur van de verblijfsregio overschrijdt op basis van geslacht, leeftijd.
Volledige werkloze die 21 maanden (+25 jaar) werkloos is of 15 maanden (-25 jaar) onafhankelijk van regio en geslacht.
Doel van de procedure Uitsluiting van de langdurige werklozen (sanctiebeleid: economisch en budgettair)
Beschikbaarheid van de langdurige werkloze voor de arbeidsmarkt en eventueel passende maatregelen ter bevordering van de activering van het zoekgedrag Uitsluiting
Definitief tot wedertoelaatbaarheid.
In verschillende stappen aangepast volgens gezinstoestand. VDAB
Geen enkele inbreng
Begeleiding en arbeidsbemiddeling Beroep
- WB: objectieve basis - NAC: subjectieve basis - Arbeidsrechtbank: na uitsluiting
- NAC: na de procedure - Arbeidsrechtbank: tijdens de procedure
110
Hieronder worden de belangrijkste voor- en nadelen overwogen van beide artikels (artikel 80 en de activering van het zoekgedrag). Bij dispo worden niet alleen de samenwonenden geviseerd Bij het artikel 80 kunnen enkel de samenwonenden hun recht op uitkering verliezen wegens langdurige werkloosheid. Indien ze hun inkomen verliezen, kunnen ze enkel nog terugvallen op het inkomen van hun partner. Dit is discriminerend voor die gezinscategorie, in een hedendaagse samenleving waar men de moeite doet om de discriminatie weg te werken tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Dat is dan ook één van de redenen waarom er een nieuw opvolgingssysteem ontstaan is. Bij de activering van het zoekgedrag worden niet enkel de samenwonenden opgeroepen. De alleenstaanden en de gezinshoofden worden erbij betrokken. Het is dus een grote stap voorwaarts die gerealiseerd werd door de intrede van dispo. De discriminatie tegenover de alleenstaanden en gezinshoofden is niet meer. Indien een alleenstaande of een gezinshoofd zijn werkloosheidsuitkering dreigt te verliezen wegens het niet voldoende zoeken naar werk, gebeurt de eindbeslissing in stappen. Die twee categorieën worden met andere woorden niet onmiddellijk van hun uitkering ontzegd. De eerste zes maanden (bij definitieve uitsluiting) wordt hun werkloosheidsuitkering herleid tot dit van het leefloon. Daarna wordt de uitkering volledig ontzegd. Gelukkig voor die gezinscategorieën wordt hun uitkering niet onmiddellijk volledig ontnomen, zo kunnen ze zich voorbereiden op het feit dat ze geen inkomen meer zullen verwerven. De procedure van artikel 80 is eenvoudiger maar heeft een ander doel dan dispo De procedure van dispo vind ik wat langdradig en aldus ook niet zo eenvoudig als het artikel 80. Met langdradig bedoel ik dat ik de procedure zou laten inkorten tot twee gesprekken in plaats van drie (dit omdat de werkloze maar na minstens 8 maanden weet of hij nog een uitkering zal kunnen genieten). Wat ingewikkeld is, is het artikel 70 ( ik zou bvb enkel bij overmacht het artikel 70 en de eventuele beperkte schorsing intrekken). Met het doel van de activering van het zoekgedrag heb ik geen bezwaren; ik vind het zelfs goed. Het is de bedoeling om de werklozen opnieuw aan het werk te krijgen of ze een begeleiding te laten volgen bij de VDAB. Het is dus niet onmiddellijke doel om de uitgaven inzake de sector werkloosheid te laten dalen.
111
In het algemeen berust de procedure van het artikel 80 op één kernzin, met name: “de werkloze samenwonende kan de uitkering verliezen in dien 1,5 maal de gemiddelde werkloosheidsduur wordt overschreden, rekening houdende met leeftijd, geslacht en regio1”. Deze periode kan wel verlengd worden onder bepaalde omstandigheden (zie hoofdstuk 3). Ik vind het hoogst eigenaardig dat de gemiddelde werkloosheidsduur van de verschillende regio’s nog steeds niet zijn aangepast (sinds 1991) aan de gemiddelde werkloosheidsduur van vandaag de dag. De bedoeling van dit alles is het totale bedrag aan werkloosheidsuitkeringen te doen dalen. Met andere woorden is het doel van dat artikel een sanctioneringbeleid te voeren om zo de uitgaven inzake de sociale zekerheid (sector werkloosheid) te kunnen verminderen. Bij dispo wordt de werkloze vlugger op zijn werkloosheidsduur gewezen Het is zo dat bij het artikel 80 de werkloze maar ten vroegste kan worden geschorst na gemiddeld 32,79 maanden werkloosheid (gemiddelde werkloosheidsduur x 1,5 geldend voor Vlaanderen en indien de man jonger is dan 36). Dus kan hij gemiddeld (in Vlaanderen) bij 26,79 maanden werkloosheid verwittigd worden. Een vrouw van diezelfde leeftijd wordt pas verwittigd vanaf gemiddeld 43,21 maanden (duur 49,21 maanden). Indien de werkloze ouder is dan 36 jaar, wordt hij/zij nog later verwittigd Bij dispo worden de werklozen reeds vroeger verwittigd. Dit wordt gedaan, afhankelijk van leeftijd, vanaf de 7de (jonger dan 25) of de 13de maand (ouder dan 25) werkloosheid. Zo weet de werkloze vlugger dat hij reeds een geruime tijd werkloos is en kan hij indien mogelijk intensiever naar werk beginnen zoeken. Ter herinnering wil ik herhalen dat de werkloze zijn eerste gesprek plaatsvindt vanaf de 15de maand werkloosheid (indien jonger dan 25) en vanaf de 21ste maand (ouder dan 25) onafhankelijk van het geslacht en regio. Bij dispo is er rechtstreeks contact met de werkloze Het is zo dat de langdurig werkloze onder het artikel 80 geschorst wordt op basis van de objectieve gegevens die zich in zijn elektronisch dossier bevinden. Daardoor is er ook geen rechtstreeks en sociaal contact met de werkloze. Indien de ambtenaar van het betrokken WB de werkloze schorst, weet hij in feite niet wie hij schorst. Hij kan met andere woorden geen rekening houden met de privé-omstandigheden van die bepaalde werkloze.
1
DE LATHOUWER,L.; COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES, J.; VAN DEN BOSCH, .K. De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede, GENT, Academia Press, 2003, p8
112
Bij dispo is dat niet zo. Indien een werkloze definitief zijn werkloosheidsuitkering ontnomen wordt, heeft de facilitator hem normaliter drie maal (1ste, 2de en 3de gesprek) gezien. Zo kan hij eventueel rekening houden met de privé-toestand van de werkloze. Hier kan dus geconcludeerd worden dat dispo een sociaal gebeuren is. Bij het artikel 80 zijn de schorsingsmaatregelen eenvoudiger Het is zo dat bij dispo verschillende schorsingen bestaan. Zo is er onder andere de schorsing van de werkloze die zich niet komt aanmelden bij de RVA, het artikel 70 genaamd. En anderzijds zijn er de schorsingsmaatregelen wanneer de werkloze zijn eerste of tweede verbintenis niet naleeft. Dit laatste is dan nog eens opgesplitst in een beperkte schorsing bij het niet naleven van de eerste verbintenis en een volledige schorsing indien de tweede verbintenis niet nageleefd werd. Komt daar nog eens bij dat artikel 70 ook uit vier verschillende situaties bestaat met verschillende schorsingsmaatregelen (geldige reden, aanmelden binnen 30 werkdagen zonder geldige reden, aanmelden buiten de 30 werkdagen, nieuwe uitkeringsaanvraag na ziekte of tewerkstelling van minimum vier weken). In het artikel 80 bestaat er één duidelijke schorsing. Die schorsing is dan ook wel drastisch. Na het overschrijden van de gemiddelde werkloosheid vermenigvuldigd met 1,5 wordt de werkloze onmiddellijk voor onbepaalde duur geschorst (indien geen grondige beroepsredenen werden aangebracht). Dit wil zeggen dat hij geen werkloosheidsuitkering meer kan genieten tot hij opnieuw zijn toelaatbaarheid kan bewijzen. Een andere schorsing bestaat niet bij dat artikel. Het artikel 70 geldt niet bij het artikel 80 omdat de werkloze zich niet moet aanmelden op het WB. Bij dispo moet de werkloze zich inspannen om werk te vinden Bij het artikel 80 wordt de werkloze enkel beoordeeld op de duur van zijn werkloosheid. Er wordt met andere woorden alleen maar gekeken naar de objectieve gegevens die zich in zijn elektronisch dossier bevinden. Hij wordt dus niet beoordeeld (of uitzonderlijk) op zijn zoekgedrag. Daardoor is er dan ook praktisch geen relatie met de VDAB. Er kan dus geconcludeerd worden dat het artikel 80 berust op een economische maatregel. Een maartregel die werklozen wil schorsen van hun werkloosheidsuitkering om zo besparingen inzake de sector werkloosheid binnen de sociale zekerheid te kunnen realiseren. Zo zijn er reeds 217.086 (situatie tot en met eind december 2004) langdurig werklozen geschorst.
113
Bij dispo steunt de kern van de procedure op iets helemaal anders. Hier is het de bedoeling niet om de werklozen te schorsen, maar om ze aan het werk te krijgen of een opleiding aan te bieden. Hiervoor is de medewerking van de VDAB gewenst. De activering van het zoekgedrag heeft hier dus een sociale bedoeling. Indien de werkloze zich kan (her)integreren op de arbeidsmarkt, zal hij minder risico lopen om in de armoede terecht te komen. Zoals vermeld, heeft de VDAB een grote inbreng inzake dispo. Zij legt de procedure uit en voert geregeld gesprekken. Tevens kan het zijn dat de VDAB een individuele jobaanbieding heeft voor een bepaalde werkloze, waarbij hij dan verplicht is om die aan te nemen. De VDAB biedt daarbij ook nog opleidingen, cursussen aan voor de werklozen (bvb een sollicitatiecursus, opleiding lassen). Het blijkt dat de inbreng van de VDAB helpt. Dit is nu reeds te bewijzen aan de hand van de cijfers daterend van 31.03.2005. Van de 91.274 verwittigden zijn er reeds 31.819 die niet meer voldoen aan de gestelde criteria inzake de activering. Het niet meer voldoen wil zeggen dat de werklozen reeds aan het werk zijn of een opleiding volgen. Het artikel 80 is objectief Indien de werkloze zijn zoekgedrag dient te bewijzen bij dispo, doet hij dat aan de hand van CV’s met bijhorende sollicitatiebrieven, via bewijzen van inschrijven bij interim-kantoren, bewijzen van spontane sollicitaties, bezoeken bij de VDAB, opleidingen volgen, aantonen dat hij gewerkt heeft… Er bestaan tal van mogelijkheden om het zoekgedrag te bewijzen. Als de werkloze gesolliciteerd heeft, ingeschreven is bij interim-kantoren…maar dat niet kan aantonen aan de hand van bewijzen moet de facilitator ook een beslissing nemen inzake de “gedane” acties. Hier moet hij in feite wel de werkloze geloven op eer. De ene facilitator zou dan bijvoorbeeld een verbintenis geven, de andere dan weer niet. Met andere woorden is het wat gebaseerd op subjectiviteit. Zoals reeds meerdere malen vermeld, berust het artikel 80 enkel en alleen maar op objectieve gegevens. De reglementering zegt zo, en het is zo. Er kan beroep bij de NAC ingediend worden op basis van uitzonderlijke en ononderbroken inspanningen om werk te vinden. Bij deze beslissing kan subjectiviteit bij betrokken worden.
114
Zo kan geconcludeerd worden dat er positieve en negatieve kanten aan beide procedures zijn. Daarom schets ik hier in grote lijnen een eigen procedure met de voordelen van beide systemen. Met andere woorden wil ik een contaminatie van beiden maken. Bij deze wil ik er wel bij vermelden dat de procedure niet tot in detail uitgewerkt kan worden. Dit omdat het bijna onmogelijk is om dat in een korte tijd en helemaal in je eentje tot een goed einde te brengen. Tevens zou het onterecht zijn dat ik beide systemen afschrijf als niet deugend en de pretentie heb om te zeggen dat mijn procedure de beste is. Aan de sociale aspecten van de procedure dispo zal niet geraakt worden. Het blijft een systeem waarbij de werkloze zijn zoekgedrag moet aantonen om zo de werkloosheidsduur te kunnen inkorten. Tevens blijven de gesprekken bestaan (weliswaar beperkt tot twee gesprekken in plaats van drie) zodat de werkloze niet louter op zijn werkloosheidsduur wordt beoordeeld maar op zijn zoekgedrag. Het sanctioneren zal wel wat strenger gemaakt worden, vooral voor de werklozen die zonder geldige reden verstek laten om naar het WB te komen. Inwerkingtreding Met de inwerkingtreding wordt bedoeld wanneer welke leeftijdsgroep aan bod zal komen. Voor de eigen voorgestelde procedure zou ik ook in de beginfase van de procedure, de werklozen in leeftijdsgroepen onderverdelen. De doelgroep zou ik maar in twee in plaats van drie groepen opsplitsen. Dit om vlugger tot een volledige nieuwe procedure te komen. De eerste groep zou de -30 jarigen samen met de +50 jarigen worden. De tweede groep zou een jaar later starten voor de +30jarigen tot de -50 jarigen. De reden waarom ik de +50 jarigen erin zou betrekken heeft tot doel om het Lissabonakkoord waarvan sprake is in het eindwerk na te streven. De groep van de -30 jarigen is om de jeugdwerkloosheid (eveneens een veel besproken item in de politiek) proberen aan te pakken. Doelgroep De UVW-WZ (uitgezonderd de overbruggingsuitkeringen) en de UVW-NWZ (uitgezonderd de voltijds bruggepensioneerden) zouden aan bod komen in mijn procedure. De gezinstoestand is hier van geen belang (met andere woorden: de gezinshoofden, samenwonenden en alleenstaanden). Uiteraard dient de werkloze arbeidsgeschikt te zijn en als de werkloze vrijgesteld is wegens sociale en familiale redenen, komt hij pas in aanmerking na deze vrijstelling.
115
Verwittiging De werkloze zou verwittigd worden vanaf zijn zesde maand werkloosheid ongeacht de leeftijd, geslacht en gezinstoestand. Dit eerst met een brief vanuit het hoofdbestuur en daarna (±4 maand later in plaats van 8 maand) door het WB met de datum voor het eerste gesprek. Een verwittiging na zes maand werkloosheid is misschien vroeg maar daarvoor heb ik mij gebaseerd op de studie van professor Lieve De Lathouwer en co. Die studie meldt ons dat de werkloze na een lange zoektijd naar werk de moed verliest om verder te solliciteren (zie besluit van hoofdstuk 3). Eerste gesprek Vanaf de 10de maand werkloosheid wordt het eerste gesprek gevoerd. De wijze van het gesprek loopt op dezelfde manier als die van dispo. Na het gesprek waarbij de werkloze zijn zoekgedrag heeft aangetoond volgt de beslissing. Deze beslissing wordt enkel genomen op basis van de bewijzen van het zoekgedrag. Indien geen bewijzen, krijgt de werkloze een verbintenis. Deze verbintenis is dezelfde als die van dispo maar de werkloze krijgt maar twee maand de tijd om de acties (vermeld in de verbintenis) te ondernemen. Als de facilitator enige aanwijzingen kan opmerken bij de werkloze dat hij moeilijkheden heeft (gezondheid, privé-redenen, omgeving,…) mag de facilitator daarop dieper ingaan en hem eventueel wat meer tijd geven om zijn verbintenis na te leven. Als de werkloze een positieve evaluatie heeft gekregen (op objectieve basis door zijn zoekgedrag te bewijzen) wordt de werkloze pas na acht maanden (in plaats van 16) opnieuw verwittigd voor een nieuw eerste gesprek (indien betrokkene nog werkloos is). Wat zal er gebeuren indien de werkloze niet komt opdagen voor het eerste en tweede gesprek? Als de werkloze verstek geeft bij de gesprekken, wordt hij voor twee maanden geschorst. Hier zou ik misschien wel durven stellen dat er geen rekening gehouden moet worden met de gezinssituatie van de betrokken werkloze. Waarmee ik wil zeggen dat er geen overgangsmaatregel (van werkloosheidsuitkering naar leefloon) hoeft te komen naar de alleenstaanden en de gezinshoofden toe. Dit blijkt een grove sanctie te zijn maar in feite moeten de werklozen maar iets laten weten indien ze niet aanwezig kunnen zijn. Er mag een uitzondering gemaakt worden indien de werkloze zijn afwezigheid kan rechtvaardigen wegens overmacht. Tevens krijgt de werkloze een verbintenis bij niet aanmelden bij een eerste gesprek waarvoor hij twee maanden de tijd heeft om de acties te ondernemen. Niet aanmelden voor een tweede gesprek, leidt tot een onmiddellijke schorsing voor de betrokken werkloze zonder overgangsmaatregel.
116
De reden van de strenge maatregel is om aan te tonen dat de RVA geen speelbal is van de maatschappij. Nu is het zo dat de werkloze met het huidige artikel 70 kan komen wanneer het hem past. Tweede en laatste gesprek Indien de werkloze een verbintenis moest tekenen bij het eerste gesprek, moet hij de gepresteerde acties komen voorleggen vanaf twee maanden na ondertekening op het tweede gesprek. Indien hij een negatieve evaluatie krijgt, wordt hij volledig geschorst van de werkloosheid tot hij opnieuw zijn toelaatbaarheid kan bewijzen. Er wordt hierbij wel rekening gehouden met een overgang. Een samenwonende krijgt nog één maand na de kennisgeving van de beslissing een uitkering gelijk aan het leefloon voor die gezinscategorie, de alleenstaande en de gezinshoofden krijgen dit nog voor drie maanden. Dit om zich wat te kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie. Indien de werkloze een positieve evaluatie krijgt op basis van de bewijzen die hij voorlegt, wordt hij eventueel pas opnieuw uitgenodigd voor een eerste gesprek na 6 maand (indien betrokkene nog werkloos is). De reden waarom de termijn tussen de twee gesprekken maar twee maanden bedraagt, is dat het volgens mij mogelijk moet zijn om de acties tot een goed einde te brengen. De reden dat het derde gesprek wegvalt, is om de sector werkloosheid wat te kunnen ontlasten van de uitgaven en dat zo iedereen zou kunnen blijven genieten van de werkloosheid zonder daar een bepaalde termijn van duur te moeten opkleven. Ik zou niet willen dat het zo wordt zoals bij onze noorderburen; daar kunnen de werklozen voor een bepaalde duur werkloosheidsuitkering genieten en daarna wordt de termijn verlengd met de jaren dienst. Als die termijn uitgewerkt is, worden ze geschorst van de uitkeringen. Beroep Beroep kan ingediend worden bij de Arbeidsrechtbank en in hoger beroep bij het Arbeidshof. Dit beroep kan enkel ingediend worden op basis van persoonlijke problemen. Er kan dus geen beroep ingediend worden op basis van het zoekgedrag aangezien hij toch verplicht is dit te bewijzen. Relatie met de VDAB De relatie met de VDAB zou behouden blijven zoals die nu is volgens procedure dispo.
117
Relatie met de vakbond De relatie met de vakbond zou behouden blijven zoals de huidige situatie (dispo) met deze uitzondering dat de bijblijfconsulent de gesprekken mag bijhoren in plaats van een vakbondsafgevaardigde. De nieuwe procedure is dus vooral gebaseerd op die van dispo met hier en daar wat aanpassingen. Dit alles heeft tot doel dat de sociale zekerheid in het algemeen kan behouden blijven zoals die vandaag de dag is. Ik vraag me af of het in de toekomst mogelijk zal blijven dat dit goede systeem stand zal blijven houden.
118
6 Algemeen Besluit De uitgaven in verband met de sociale zekerheid (bestaande uit zeven sectoren) stijgen jaarlijks. In 2004 bedroegen de uitgaven €45.145.130.000. In vier jaar tijd zijn de uitgaven met 18% gestegen, wat behoorlijk veel is. Bij de stijging zijn ook de indexeringen inbegrepen. Wat ook opvallend is, is dat de jaarlijkse uitgaven van de sector werkloosheid (die zich binnen het totaal systeem van de Sociale Zekerheid bevindt) eveneens blijven stijgen. Deze uitgaven kwamen in 2004 uit op €7.923.616.000. Deze uitgaven berusten niet alleen op de werkloosheidsuitkeringen maar ook op andere maatregelen (tijdskrediet, tijdelijke werkloosheid,...). Jaarlijks geniet ongeveer 1/10 van de Belgische bevolking een uitkering vanwege RVA. Er gaan stemmen op dat de Sociale Zekerheid binnenkort niet meer betaalbaar zal zijn. Deskundigen zeggen al jaren dat er iets aan de uitgavenproblematiek gedaan zal moeten worden. Dit is ook zo voor de sector werkloosheid. Om dit probleem op te lossen, zag het artikel 80 in 1991 het levenslicht. Dit artikel dient om de langdurige werkloze te schorsen van het recht op werkloosheidsuitkering. De stelling luidt als volgt: ‘de werkloze samenwonende kan de uitkering verliezen indien 1,5 maal (tot 1996 2 maal) de gemiddelde werkloosheidsduur wordt overschreden, rekening houdende met leeftijd, geslacht en regio1’. Het systeem is vooral gebaseerd op objectieve gegevens en is enkel bedoeld voor de samenwonende werkloze (de gezinshoofden en de alleenstaanden blijven met andere woorden gespaard van deze maatregel). Wegens vele negatieve kritieken omtrent deze maatregel (bvb. enkel samenwonende geviseerd, enkel tot doel om werkloosheidsuitkeringen te laten dalen,...) kwam men tot een andere maatregel omtrent de langdurig werklozen. Het artikel 80 is nog altijd van toepassing in een overgangsperiode. Dit nieuwe systeem ontstond op 01/07/2004 en kwam er onder de naam ‘de activering van het zoekgedrag’ (dispo genaamd binnen de procedure van de RVA). Het systeem dient om de werkloze te stimuleren zich te laten integreren in de arbeidsmarkt en dit door hem intensief naar een job te laten zoeken en hem te laten begeleiden door de bemiddelingsdienst. Dit moet hij dan ook aantonen aan de hand van een gesprek met de facilitatoren op het werkloosheidsbureau.
1
DE LATHOUWER,L.; COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES, J.; VAN DEN BOSCH, .K. De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede, GENT, Academia Press, 2003, p8
119
De sancties worden enkel toegepast indien de werkloze niet voldoende inspanningen doet om tewerkgesteld te worden. Zoals nu blijkt, zijn er twee systemen op de markt die (onrechtstreeks) dienen om de werkloosheid en de werkloosheidsuitkeringen te doen dalen. Vanaf juli 2007 wordt het project dispo geëvalueerd en wordt gekeken of het wel degelijk zijn doel niet gemist heeft (lees: vele werklozen zich intensief zien inspannen om een job te vinden). Daarom is het noodzakelijk dat deze twee projecten tegenover elkaar afgewogen worden. De vergelijking omtrent het artikel 80 en de activering van het zoekgedrag gebeurt door de positieve en negatieve kanten tegenover elkaar af te wegen. Bij het artikel 80 is de procedure vooral gebaseerd op objectieve gegevens (volgens interne gegevens bij de RVA van elke werkloze). Zo kan er geen discussie ontstaan als de werkloze geschorst wordt van zijn werkloosheidsuitkering (kan wel op subjectieve basis beroep indienen). Deze schorsingen (reeds 217.086 sinds 1992 tot en met 2004) hadden natuurlijk hun gevolg voor de daling van de uitgaven binnen de sector werkloosheid, maar velen zijn tegen die maatregel omdat die niet sociaal is. Tevens zijn de schorsingsmaatregelen gericht op onmiddellijke schorsing. Dit maakt het eenvoudig in vergelijking met dispo. Daar gebeurt de schorsing in verschillende stappen zodat het de procedure dan ook moeilijker en ingewikkelder maakt. Bij dispo is de procedure vooral gebaseerd op een sociaal gebeuren. Dit komt doordat de werkloze zijn zoekgedrag moet komen aantonen bij de facilitator aan de hand van een gesprek. Tevens zijn de sancties niet zo drastisch als bij het artikel 80. Hier wordt de werkloze (indien zijn zoekgedrag niet intensief genoeg is) pas na verschillende stappen volledig geschorst. Dus heeft hij meer kansen om zijn werkloosheidsuitkeringen te behouden omdat hij drie gesprekken heeft om zijn intensief zoekgedrag aan te tonen vooraleer hij een volledige schorsing oploopt. Het doel van dispo is met andere woorden niet om de uitgaven inzake de sector werkloosheid te doen dalen maar om de werkloze de stap naar de arbeidsmarkt te doen zetten. Wat tevens positief is bij dispo, is dat niet enkel de samenwonenden geviseerd worden (zoals het artikel 80) maar ook de alleenstaanden en de gezinshoofden. Gelukkig zijn voor deze laatst genoemde categorieën overgangsmaatregelen voorzien inzake sancties. Wat ook positief is aan dispo, is dat de werkloze sneller op zijn werkloosheidsduur wordt gewezen dan bij het artikel 80.
120
Zo kan geconcludeerd worden dat er meer positieve elementen te vinden zijn bij dispo dan bij het artikel 80, maar dat beiden ook hun negatieve kanten heeft. Nu rijst echter de vraag of dit project kan blijven bestaan. Het betreft immers een procedure die nog in zijn beginfase en dusdanig nog in zijn experimentele fase zit. De evaluatie van dispo gebeurt vanaf juli 2007 en dan zal beslist worden als ofwel dispo of het artikel 80 de mond gesnoerd wordt. Misschien is het zelfs mogelijk dat er opnieuw een nieuw systeem op de markt komt.
121
7 Literatuurlijst 7.1 Primaire Bronnen 7.1.1 Wetten • Besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders
7.1.2 Koninklijk Besluit • Koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering, B.S.; 31 december 1991 • Koninklijk besluit van 25 november 1991 art. 80-88 houdende de werkloosheidsreglementering, B.S.; 31 december 1991 • Koninklijk besluit van 4 juli 2004 houdende de wijziging van de werkloosheidsreglementering ten aanzien van volledige werklozen die actief moeten zoeken naar werk, bl.54776, B.S.; 9 juli 2004 • Koninklijk besluit van 14 februari 2005 tot wijziging van de artikelen 59bis, 59ter, 59quinquies en 70 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering, B.S.; 3 maart 2005
7.1.3 Ministerieel Besluit • Ministerieel besluit van 26 november 1991 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering, B.S.; 25 januari 1992 • Ministerieel besluit van 26 november 1991 art.80-88 houdende de toepassingsregelen van de werkloosheidsreglementering, B.S.; 25 januari 1992 • Ministerieel besluit van 5 juli 2004 tot regeling van de wijze van berekening van de werkloosheidsduur van bepaalde werklozen en tot vaststelling van de modellijst van de acties bedoeld in de artikelen 59quater, §5, tweede lid, en 59quinquies, §5, tweede lid, van het koninklijk besluit van 25 november 1991 houdende de werkloosheidsreglementering, bl.54788, B.S.; 9 juli 2004
7.1.4 Parlementaire Stukken • Wetsvoorstel tot opheffing 14 april 1992 houdende de artikelen 80 tot 88 van het koninklijk besluit van 25 november 1991 betreffende de werkloosheidsreglementering,PARL.St.Kamer,1991-1992,nr.403/1
122
7.2 Secundaire Bronnen 7.2.1 Tijdschriften • ALBERT,E., Dispo: België activeert, Europa ook,dixit,Drukkerij RVA, 01/04/2005,27p. • CHRISTIAN,N., Ondertussen bij de facilitatoren,dixit,Drukkerij RVA, 01/01/2005,27p. • X., Activeren zoekgedrag werklozen, Perspectief, september 2004, 28p. • ABVV, Nieuw systeem”begeleiding van en controle op werklozen, De NIEUWE WERKER,2004
7.2.2 Boeken en cursussen • K.W.B. NATIONAAL SECRETARIAAT; Onze Sociale Zekerheid bedreigd?, Uitgeverij Infodok Leuven 1987,247p • DE LATHOUWER, L.;COCKX, B.; BOGAERTS, K.; RIES,J; VAN DEN BOSCH,K, De impact van schorsing artikel 80 in de werkloosheidsverzekering op herintrede en armoede,GENT,2003,229p • COPPENS,M., Als je ‘t dan toch beter wil weten:Weetwijzer ACLVB; NV Wolleyndruk,2004,534p. • VAN LOOVEREN,P. en FORET,M.; Wegwijzer sociale wetgeving ACV; Het Volk Printing-Sofadi, 2004,482p • FOD SOCIALE ZEKERHEID, Beknopt overzicht van de sociale zekerheid in België, Directie-generaal Sociaal Beleid FOD Sociale Zekerheid, 2004, 554p • DE COCK,J.; GRAULICH,B.; JAMOULLE,M.; NEVE,M.; OOSTERBOSCH,J.; VAN LANGENDONCK,J.: Sancties in de Werkloosheid, Kluwer Rechtswetenschappen Antwerpen, 1982, 93p • DOCENT.BRAEM,R.: Sociale Voorzorg en bijhorende sociale administratie, cursus Hiepso Kortrijk, 2002-2003, 220p
123
7.2.3 Artikels • SAMYN, S. en TEGENBOS, G., Paars op zoek naar 600 miljoen, De Standaard, 14/04/2005 • OTTE,A.; “Hier betaamt geen spitstechnologie”, De Standaard, 08/04/2005 • DOBBELAERE, B; Wallonië straft meer werklozen, De Standaard, 12/04/2005 • SAMYN, S; 730 jonge werklozen geschorst, De Standaard, 14/04/2005 • RASKING,J.; Een jobaanbieding op drie voor laagst geschoolden, De Standaard, 07 - 08/05/2005 • RASKING,J.; Meer loon, De Standaard, 11/05/2005
7.2.4 Interviews • Gesprek met M. Houwart, VDAB, Ieper, 9 februari 2005
7.2.5 Brochures • RVA;flash info 2004 augustus, Directie Statistieken en publicaties van de RVA, 19p • FOD werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg, Wegwijs in de deeltijdse arbeid, 2003, 52p • ACV, Mik op een job! Solliciteren: iedereen kan het, ACV, 62p • ACV, Werk gezocht?!, De controle door de RVA, ACV-online, 30/11/2004, 18p • SMETS, J; Hoge Raad voor de Werkgelegenheid: Verslag 2004 • RVA HOOFDBESTUUR, DIRECTIE STATISTIEKEN: RVA Jaarverslag 1992-2004, Brussel, 1993-2005
7.2.6 Infobladen • RVA; Infoblad – werknemers: De activering van het zoekgedrag naar werk, RVA, bijgewerkte versie tot 01.10.2004, p14 • RVA, Infoblad-werknemers: Kunt u het recht op uitkeringen verliezen als uw wekloosheid lang duurt?, Brussel, 01.10.2004, p8 • RVA HOOFDBESTUUR, Infoblad-werknemers; hoeveel bedraagt uw uitkering na een tewerkstelling?, Brussel, 01/10/2004, p6
124
7.2.7 Websites www.vdab.be www.rva.be www.aclvb.be www.abvv.be www.acv-online.be www.socialsecurity.fgov.be intranet.vdab.be www.juridisk.be www.meta.fgov.be www.nis.be www.staatsblad.be www.dekamer.be www.senaat.be
7.2.8 Andere • PROF.DR.GEERTS,G.;DR.HEESTERMANS,H. van Daele Groot Woordenboek der Nederlandse Taal, UTRECHT/ANTWERPEN, 1992 (12de druk), p3897 • powerpoint presentatie vanwege de ACLVB,De sluitende aanpak;infosessie voor loketbedienden, Provincie West-Vlaanderen. • powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 1 - 3 maart 2005: de activering van het zoekgedrag naar werk, 01.03.2005 • powerpointpresentatie voor opleiding facilitatoren 9 en 10 september 2004: de activering van het zoekgedrag naar werk, 08.09.2004 • Parate en praktische kennis • HOOFDBESTUUR BRUSSEL, Syllabus toelaatbaarheid Schema, Brussel, 01.03.2004 • RVA HOOFDBESTUUR, Wegwijs in de werkloosheidswetgeving, ‘z.pl.’, januari 2003, 317p
125
8 Lijsten 8.1 Lijst met tabellen Tabel 1: Sectoren binnen de Sociale Zekerheid .......................................................................10 Tabel 2: Werknemers-en werkgeversbijdragen Sociale Zekerheid..........................................12 Tabel 3: Evolutie indeling Sociale Zekerheid ..........................................................................14 Tabel 4: Wachttijd bij schoolverlaters......................................................................................22 Tabel 5: Bedragen wachtuitkering in EUR...............................................................................23 Tabel 6: Toelaatbaarheidsvoorwaarden....................................................................................24 Tabel 7: Bedragen werkloosheidsuitkeringen in EUR .............................................................27 Tabel 8: Maximaal toegelaten werkloosheidsduur (inclusief vermenigvuldiging met 1,5) .....37 Tabel 9: Gewestelijke evolutie geschorste langdurige werklozen 1995-1996 .........................49 Tabel 10: Redenen van mogelijk uitstel gesprekken ................................................................63 Tabel 11: Sanctiemaatregelen...................................................................................................84 Tabel 12: Cijfers dispo 31/03/2005 ........................................................................................102 Tabel 13: Vergelijking artikel 80 en dispo .............................................................................109
8.2 Lijst met figuren Figuur 1: Evolutie van de uitgaven Sociale Zekerheid werknemers 2001-2004......................14 Figuur 2: Evolutie indeling Sociale Zekerheid.........................................................................15 Figuur 3: Doelgroep artikel 80 en activering van het zoekgedrag 1996-2004 .........................29 Figuur 4: Evolutie geschorste langdurige werklozen 1992-2004.............................................49 Figuur 5 ..................................................................................................................................102 Figuur 6 ..................................................................................................................................102 Figuur 7 ..................................................................................................................................103 Figuur 8: Aantal verbintenissen per gewest ten opzichte van aantal gevoerde gesprekken per gewest (uitgedrukt in %) ........................................................................................103
126
9 Bijlagen Bijlage I:
Artikel 80-88 in het KB van 25 november 1991 en 56 en 57 in het MB.
Bijlage II:
De verwittigingsbrief artikel 80
Bijlage III:
Beroep bij de NAC + beslissing ervan
Bijlage IV:
Artikel 59bis–59decies KB houdende de activering van het zoekgedrag
Bijlage V:
Mail naar en van Minister F. Van den Bossche
Bijlage VI:
Verwittigingsbrief dispo
Bijlage VII:
Leidraad dispo + schematische voorstelling van de gesprekken
Bijlage VIII:
Artikel 70 KB
Bijlage IX:
Voorbeeld dossier eerste gesprek
Bijlage X:
Voorbeeld dossier tweede gesprek
Bijlage XI:
Dossier opgemaakt door de VDAB
Bijlage XII:
Trajectovereenkomst
Bijlage XIII:
Voorbeeld van de gegevensuitwisseling tussen de VDAB en de RVA
Bijlage XIV:
Cijferinformatie dispo op 31.03.2005
127
9.1 Bijlage I: Artikel 80-88 uit het KB van 25 november 1991 en 56 en 57 in het MB.
128
9.2 Bijlage II: De verwittigingsbrief artikel 80
129
9.3 Bijlage III: Beroep bij de NAC + beslissing ervan
130
9.4 Bijlage IV: Artikel 59bis–59decies KB houdende de activering van het zoekgedrag
131
9.5 Bijlage V: Mail naar en van Minister F. Van den Bossche
132
9.6 Bijlage VI: Verwittigingsbrief dispo
133
9.7 Bijlage VII: Leidraad dispo + schematische voorstelling van de gesprekken
134
9.8 Bijlage VIII: Artikel 70 KB
135
9.9 Bijlage IX: Voorbeeld dossier eerste gesprek
136
9.10 Bijlage X: Voorbeeld dossier tweede gesprek
137
9.11 Bijlage XI: Dossier opgemaakt door de VDAB
138
9.12 Bijlage XII: Trajectovereenkomst
139
9.13 Bijlage XIII: Voorbeeld van de gegevensuitwisseling tussen de VDAB en de RVA
140
9.14 Bijlage XIV: Cijferinformatie dispo op 31.03.2005
