G eu r k lac h t en b eh a n d eli n g d o o r d e
Vlaamse Milieu-inspecteurs Studiedag Geurhinder voor lokale vergunningsverleners en handhavers Martine Blondeel – LNE – Afdeling Milieu-inspectie Geert Keppens – LNE – Afdeling Milieu-inspectie 28 januari 2011 - Leuven – Provinciehuis 28 februari 2011 – Gent – PAC “Het Zuid”
1. Inleiding ALGEMEEN • Afdeling Milieu-inspectie is bevoegd voor handhaving van milieuhygiënewetgeving • Toezicht inzake geurhinder maakt hier deel van uit • Eerstelijnstoezicht vooral op klasse 1 bedrijven • Toezicht inzake geurhinder heeft een reactief karakter (ongeveer 600 à 800 geurklachten per jaar)
1
1. Inleiding BEVOEGDHEDEN HANDHAVING •
Klasse 2 en 3-inrichtingen + vrije velddelicten + niet-ingedeelde inrichtingen => lokale TH’s:
•
Gekende geurklachten bij klasse 1 bedrijven => gewestelijke TH’s:
- Klachten die MI ontvangt worden in eerste instantie doorgestuurd - Klachten die MI ontvangt worden door MI behandeld - Klachten door gemeente ontvangen kunnen doorgestuurd worden aan MI
•
Nieuwe geurklachten bij klasse 1 bedrijven => lokale TH’s kunnen zintuigelijke vaststellingen uitvoeren bij klasse 1 bedrijven. - MI kan vragen aan lokale TH om in eerste instantie een klacht te onderzoeken - Lokale TH rapporteert bevindingen aan MI - Indien een geurprobleem => MI voert handhaving uit
• Bij vragen kunnen lokale TH’s, gewestelijke TH’s contacteren •
Cf. brief MI aan burgemeester m.b.t. Klachtenbehandeling (feb. 2010)
1. Inleiding HANDLEIDING GEURKLACHTEN MI • In opdracht van MI werd een handleiding voor het behandelen van geurklachten opgesteld • Opgesteld in samenspraak met TH’s van MI op basis van praktijkervaringen • Handleiding wordt samengevat in een stroomschema • Het stroomschema wordt samen met een aantal hulpmiddelen en criteria toegelicht
2
2. Stroomschema geurklachten
2. Stroomschema geurklachten
3
2. Stroomschema geurklachten HANDHAVING VAN COMPLEXE GEURPROBLEMEN ‘complex’ = • Toewijzingsprobleem bij geurhinder in industriezones met meerdere geurveroorzakende bedrijven: aandeel van verschillende bedrijven of bronnen in de geurhinder? •
Patstelling wanneer na het nemen van geursaneringsmaatregelen door een bedrijf de buurtbewoners niet overtuigd zijn dat de saneringsmaatregelen voldoende waren en het bedrijf wel
Handhaving van complexe geurproblemen gebeurt m.b.v. geuronderzoeken => Hier wordt tijdens deze toelichting niet verder op ingegaan
2. Stroomschema geurklachten HANDHAVING VAN EENVOUDIGE GEURPROBLEMEN
I Klachtenregistratie II Uitvoeren van een plaatsbezoek III Gegrondheid van een klacht IV Bronbepaling V Bepaling (on)aanvaardbaarheid VI Handhaving VII Genomen maatregelen afdoende?
4
I. Klachtenregistratie Doel: zo volledig mogelijke registratie van klacht registratie zo snel mogelijk checklist klachtenregistratie: administratieve gegevens dossier gegevens indiener: naam, adres, methode van indienen, datum + tijdstip melding, zelf geur waargenomen?,… gegevens klager: relatie tot indiener, naam,… gegevens klacht: • datum + tijdstip hinder, plaats, ligging t.o.v. bron • hinder lokaal of over groot gebied,…
aard van de hinder
I. Klachtenregistratie checklist klachtenregistratie (vervolg): omschrijving van de geurhinder • • • • •
aard van de geur intensiteit duur van de hinder, frequentie van het optreden van de hinder, ernst van de hinder
•
soort bron (industrie, verkeer, landbouw, particulier, niet gekend,…), naam + adres (indien gekend), activiteiten
(vermoedelijke) bron van de geur
eventuele bijkomende opmerkingen zoals meteo-omstandigheden,…
MKROS
5
II. Plaatsbezoek Wanneer een plaatsbezoek n.a.v. geurklacht? • Tijdstip klacht tijdstip geurhinder => niet altijd noodzakelijk • ‘nieuwe’ geurklacht => tracht zo snel mogelijk ter plaatse te gaan • ‘bestaande’ geurklacht => eigen inschatting afh. van: duur, frequentie, ernst, aantal klachten,… • Melding van ‘calamiteit’ => niet altijd noodzakelijk
II. Plaatsbezoek Wat vaststellen? Omschrijving Geur heel divers: -
Rottend vlees Afschuwelijke meststank Walgelijke vergistingsgeur Rotte eieren Muffe composteringsgeur Verfgeur Verbrandde rubber Frietgeur Bedorven vis (ammoniak) Zurige geur Mazout …
6
II. Plaatsbezoek Wat vaststellen? (vervolg) Omschrijving Geur objectiveren adhv 4 criteria: • Hedonische waarde van de geur: • •
Maat voor (on)aangenaamheid van de geur (zie tabellen) Zeer onaangenaam, onaangenaam, een beetje onaangenaam, niet onaangenaam
•
Intensiteit van de geur
•
Duurtijd
•
Frequentie
• • •
Zeer Zwak, Zwak, Matig, Sterk, Zeer Sterk Minuten, uren, dagen Éénmalig, enkele keren per jaar, maandelijks, wekelijks, dagelijks
Tabellen Hedonische inschaling Zeer onaangenaam slachthuizen vetsmelterijen + waterzuivering behandeling primair slib verwerking afvalolie acroleïne stortgas + percolaat H2S mercaptanen bedorven vlees of vis…
Onaangenaam afval(verwerking) compostering verbranding van rubber, plastiek,… organische zuren aldehyden acrylaten organische producten zoals verf, styreen,… varkens- of pluimveehouderij (onder BBT) verrotting van julivoeder of compost onbehandeld slachtafval,… waterzuivering (vetvanger,…)
Een beetje onaangenaam watergebaseerde verven diesel, benzine uitlaatgassen asfalt verbranding huishoudelijk afval ammoniak chlorine houtverbranding rundveehouderij (onder BBT) verbrande koffie/voeding
Niet onaangenaam ketonen, esters, alcoholen vers gras of hooi koffiebranderij (normale omstandigheden) voedingsindustrie (normale omstandigheden) bakkerijen parfumindustrie verpakken kruiden wijnproductie
Bron: Texas Commission on Environmental Quality; Odor complaint investigation procedure
7
Tabellen Hedonische inschaling Zeer onaangenaam rottend riolering kattepis mest urine verbrand rubber zure melk ammoniak muf Een beetje onaangenaam vernis nagellak verwijderaar verf op solventbasis gerookte haring karton geplet onkruid knoflook, ui gebrande kaars
Onaangenaam petroleum teer verbrand, rokerig verbrand papier zurig, azijn motteballen diesel, oplosmiddel dieren Niet onaangenaam Zeep, laurierblad, soep, parfum, kruidig, banaan, amandel, honing, gemaaid gras, fruitig, anders dan citrus, lavendel, karamel, koffie, popcorn, citroen, kaneel, kers, vanille, ananas, appel, perzik, chocolade, sinaasappel, aardbei, bakkerij (vers brood)
Bron: Concept-nota ‘De weg naar een duurzaam geurbeleid’: visiedocument voor administratief overleg
III. Gegrondheid van een klacht Als tijdens een bezoek ter plaatse geur wordt waargenomen => klacht gegrond Geen plaatsbezoek mogelijk:
Meestal is een klacht gegrond tenzij er andere aanwijzingen zijn: -
Burenruzie’s Regelmatig terugkerende ongegronde klachten van eenzelfde klager Bezwaarschriften, petities of klachten n.a.v. vergunningsaanvraag Andere hinder dan geurhinder (rookontwikkeling, vliegenplaag, …)
Op basis van andere criteria: incidenten, calamiteiten, bevestiging door andere partijen, meteogegevens,…
8
IV. Bronbepaling Niet altijd noodzakelijk:
Bron duidelijk vermeld door klager (verificatie noodzakelijk) Geurveroorzakend bedrijf is gekend (ervaring) Door de geuromschrijving kan het onmiddellijk toegeschreven worden
Wel nuttig indien:
Bron niet duidelijk aangegeven door klager Ter verificatie van de klacht Indien er meerdere gelijkaardige bronnen zijn
IV. Bronbepaling Beperkt Brononderzoek
Opvragen momentane meteogegevens: • •
Bron meestal windopwaarts (segment van 90°) Bij lage windsnelheden (< 1 m/s): geurverspreiding in verschillende richtingen
Opstellen van een overzicht van potentiële bronnen Uitvoeren van een 5-tal pluimafbakeningen (geurwaarnemingen): • •
Welke geuren worden waargenomen (4 criteria!) Optekenen pluimen tot aan bron
9
IV. Bronbepaling Pluimafbakening Principe
windrichting O = geen geur waarneembaar X = geur waarneembaar = traject
Maximum geurwaarnemingsafstand (MGWA)
a. optekenen geurwaarnemingen
b. optekenen geurpluim
IV. Bronbepaling Pluimafbakening Praktijk start meting
einde meting
10
IV. Bronbepaling Pluimafbakening
gebaseerd op de CvGP “Bepalen van geurverspreiding dmv snuffelploegmetingen” vereenvoudigde methode randvoorwaarden en aandachtspunten:
te voet of per fiets toegankelijkheid terrein onderscheidbaarheid van de geur(en) representatieve bedrijfsomstandigheden
IV. Bronbepaling Pluimafbakening
randvoorwaarden en aandachtspunten (vervolg):
meteorologische omstandigheden: -
metingen best uitgevoerd bij: • •
-
windsnelheid: 2 tot 8 m/s neutraal of licht onstabiel weer
best geen waarnemingen bij: • • • •
neerslag of dichte mist temperaturen lager dan 5 °C windsnelheden lager dan 2 m/s of hoger dan 8 m/s variabele wind
aanbevolen aantal pluimafbakeningen: ≥ 5
11
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid Basis voor beoordeling: • •
Informatie mbt aard van de geurhinder (4 criteria) Informatie mbt bron (duidelijk gekend, geuraudit, luchthuishouding, BBT,…)
Bron van de informatie • •
Klagers Eigen vaststellingen (zoveel mogelijk, indien mogelijk door verschillende toezichthouders)
Besluitvorming meestal niet gebaseerd op één criterium, meerdere elementen worden in rekening gebracht
Oordeel van de TH die vertrouwd is met de lokale geursituatie zal hierbij steeds een belangrijke rol spelen Mogelijk aanpak: FIDO-kaarten
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid Beoordeling hinderlijkheid/aanvaardbaarheid dmv FIDO-kaart Toegepast voor het inschatten van de (on)aanvaardbaarheid van geurhinder aan de hand van de 4 criteria: • • • •
Frequency Intensity Duration Offensiveness
Opgebouwd uit 4 tabellen Elke tabel is geldig voor 1 niveau van hedonische kwaliteit: • Zeer onaangenaam (slachthuizen, vetsmelterijen, mercaptanen,… ) • Onaangenaam (afvalverwerking, varkens- of pluimveehouderij, … ) • Een beetje onaangenaam (diesel, watergebaseerde verven, houtverbranding, …) • Niet onaangenaam (vers gras, koffiebranderij, bakkerij, …)
12
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid FIDO-kaarten Duur Eenmalig 1 minuut 10 minuten 1 uur 4 uren > 12 uren
GH GH ZS S M
Duur Eenmalig 1 minuut 10 minuten 1 uur 4 uren > 12 uren
GH GH GH ZS S
ZEER ONAANGENAAM Frequentie Enkele keren Maandelijks per jaar GH ZS ZS S S M M Z Z ZZ ONAANGENAAM Frequentie Enkele keren Maandelijks per jaar GH GH GH ZS ZS S S M M Z
Wekelijks
Dagelijks
S M Z ZZ ZZ
M Z ZZ ZZ ZZ
Wekelijks
Dagelijks
ZS S M Z ZZ
S M Z ZZ ZZ
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid FIDO-kaarten Duur 1 minuut 10 minuten 1 uur 4 uren > 12 uren
EEN BEETJE ONAANGENAAM Frequentie Enkele keren Maandelijks Eenmalig per jaar GH GH GH GH GH GH GH ZS GH ZS S GH S M ZS
Duur Eenmalig 1 minuut 10 minuten 1 uur 4 uren > 12 uren
GH GH GH GH GH
NIET ONAANGENAAM Frequentie Enkele keren Maandelijks per jaar GH GH GH GH GH GH GH GH GH ZS
Wekelijks
Dagelijks
GH ZS S M Z
ZS S M Z ZZ
Wekelijks
Dagelijks
GH GH GH ZS S
GH GH ZS S M
13
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid FIDO-Kaarten Gebruik:
Wanneer de geur even sterk is of sterker is als de intensiteit die is weergegeven, kan de geur als onaanvaardbaar worden beschouwd
Wanneer de omschrijving of karakterisatie van de geur buiten het gekleurde deel valt, kan de geur als aanvaardbaar worden beschouwd. (Geen hinder, GH)
Voorbeeld: - Een matige geur van een composteringsbedrijf wordt gemiddeld gedurende 30 min elke 3 weken waargenomen in de omgeving van de dichtstbijzijnde residentiële wijken,
V. Bepaling (on)aanvaardbaarheid FIDO-Kaarten Voorbeeld (vervolg): -
Compostering is een Onaangename Geur (30 min.; matig; elke 3 weken
Duur
ONAANGENAAM Frequentie Maandelijks
Eenmalig
Enkele keren per jaar
GH GH GH ZS S
GH GH ZS S M
1 minuut 10 minuten 1 uur 4 uren > 12 uren
-
GH ZS S M Z
Wekelijks
Dagelijks
ZS S M Z ZZ
S M Z ZZ ZZ
Maandelijks en 10 min of 1 uur: aanvaardbaar Wekelijks en 10 min: aanvaardbaar Wekelijks en 1 uur: onaanvaardbaar Overall: 30 min en 3-wekelijks: aanvaardbaar.
14
VI. Handhaving WETTELIJK KADER •
geen geurnormen in milieuhygiënewetgeving
•
wel principe ‘algemeen voorkomingsbeleid’ •
MVD art. 22 & Vlarem I art. 43 Ongeacht de verleende vergunning moet de exploitant steeds de nodige maatregelen treffen om schade, hinder en zware ongevallen te voorkomen
•
Vlarem II art. 4.1.3.2. … treft de exploitant als normaal zorgvuldig persoon alle nodige maatregelen om de buurt niet te hinderen door geur, rook, stof, geluid, trillingen, niet-ioniserende stralingen, licht e.d.
VI. Handhaving Het is de toezichthouder die op basis van meerdere elementen (wegens het ontbreken van kwantitatieve criteria) moet besluiten of de geurhinder aanvaardbaar is of niet. Het oordeel van de toezichthouder die vertrouwd is met de lokale geursituatie zal hierbij steeds een belangrijke rol spelen.
15
VI. Handhaving BIJ ONAANVAARDBARE HINDER Milieumisdrijf => PV + Aanmaning Inhoud aanmaningen bij MI: - Duidelijke oorzaak: opleggen van geurreducerende maatregelen: nooit specifiek - Anders: opleggen van het opstellen en uitvoeren van een geursaneringsplan in samenwerking met een erkend deskundige lucht - Tussenstap: opleggen van een geuronderzoek (bronnenonderzoek) om oorzaak binnen bedrijf te kennen
VI. Handhaving GEURSANERINGSPLAN – BELANGRIJKE ELEMENTEN - Een overzicht van de maatregelen die zullen genomen worden om de geur te reduceren - Een overzicht van de verwachtte geurreducties - Een tijdschema voor implementatie - Voorstel om de doeltreffendheid van de geurreducties op te volgen - Realistische termijnen
16
VI. Handhaving ANDERE HANDHAVINGSMIDDELEN VEILIGHEIDSMAATREGELEN - Aanzienlijk risico voor mens of milieu - Zelden in kader van geurproblemen BESTUURLIJKE MAATREGELEN - Regularisatiebevel - Stopzettingsbevel - Bestuursdwang AANVRAAG TOT SCHORSING/OPHEFFING VERGUNNING
VII. Evaluatie saneringen BELANGRIJKE STAP! Op basis van dezelfde criteria als voorheen: -
Evolutie van het aantal klachten: • •
-
Evolutie van de MGWA • • •
-
Opgelet voor onderrapportering (gewenning, klachtenmoeheid,…) Opgelet voor overrapportering (actiecommitées, …) opgelet: afhankelijk van meteo-omstandigheden Meerdere waarnemingen Duidelijke afname in gemiddelde waarden
Evolutie van de geurkarakteristieken bij geurwaarnemingen: • • • •
Verlaging van de gemiddelde intensiteit ter hoogte van woonzone Verlaging van de gemiddelde frequentie Verlaging van de gemiddelde duurtijd Verandering van hedonische inschatting?
17
Vragen? Martine Blondeel
[email protected]
Geert Keppens
[email protected]
18
