Studiedag Downsyndroom en dementie Antwerpen
20 maart 2010
KAREL DE CORTE
Diepestraat 18
Orthopedagoog
9860 Balegem
GSM
0479 91 88 47
[email protected]
www.kareldecorte.be
VOORAF… CLICHE “grappig, spontaan, goedlachs, gelukkig, weten wat ze (niet)willen, soms wel eens koppig,…”
REALITEIT
is niet altijd zo
www.kareldecorte.be
2
ERVARINGEN Opvallend terugkerend PATROON in DENKEN PROBLEMATIEK Bij sommige mensen met SvD Opvallend: -
rigiditeit in denken -
-
-
“koppig”… iets niet willen “blokkeren”… bij (voor ons) kleine verandering
stereotype gedragingen tot dwangmatigheid triest, in zichzelf gekeerd zijn tot depressiviteit
www.kareldecorte.be
3
BEDOELING KADER AANBIEDEN
Een beeld geven van de eigenheid van SvD
Beter zicht op mogelijke problemen bij SvD
Ons alert doen zijn voor de kwetsbaarheden bij SvD
Handvaten biedt in de omgang met … www.kareldecorte.be
4
Beeldvormend kader: kwetsbaarheden NEGATIEVE INTER- en REACTIES
Psychische structuurvastheid
NEGATIEVE GEBEURTENISSEN
VEROUDERING
Depressie
Dwangmatig gedrag
PSYCHISCHE STRUCTUURVASTHEID Is NIET KOPPIGHEID -> niet WILLEN
P.S. = NIET KUNNEN -> de “klik” niet kunnen maken -> weinig flexibel bij nieuwe omstandigheden
Autisme -> P.S. = sterker -> algemeen aanvaard (<-> SvD)
www.kareldecorte.be
6
PSYCHISCHE STRUCTUURVASTHEID
VOORBEELDEN *
“Evert gaat op restaurant”
www.kareldecorte.be
7
DWANGMATIG GEDRAG Frequent bij SvD Link met P.S. -
P.S. zoeken naar stabiliteit / geen verandering
-
vermijden van verandering loopt uit de hand dwangmatig gedrag ontstaat
www.kareldecorte.be
8
DWANGMATIG GEDRAG “Gevoelige plekken”
= wat heel belangrijk is = wat niet mag veranderen = waar hij/zij blokkeert = waar hij/zij heel bang voor is
-
individueel verschillend veel voorkomend: kledij, voeding, hygiëne, fobieën,…
BV: Lien en de psyche van mensen met DS
Niet altijd problematisch BV: extreme interesses Evert www.kareldecorte.be
9
DEPRESSIE Algemene vaststellingen Vgl met doelgroep mensen met verstandelijke beperkingen:
Psychiatrische stoornissen in het algemeen:
minder
Depressie:
meer
Problemen worden door de nabije omgeving niet gelinkt
gelinkt aan depressie
Gedragsproblemen (verhoogde rigiditeit, dwangmatigheid,
tics,...) worden zelden gelinkt aan depressiviteit, wel integendeel.
www.kareldecorte.be
10
VEROUDERING bij mensen met DS Mijn ervaringen:
Laatste levensfase // veelal gepaard met neurologische aftakeling Psychologisch (verwardheid, desoriëntatie,…) Motorisch (fijne en/of grove motoriek) Epilepsie …
DEMENTIE Vroegtijdige diagnose en blijvende opvolging
= belangrijk Alertheid omgeving Onbegrip omgeving Gedragsmatige reacties worden minder evident Bieden van veiligheid in de relatie wordt prioritair ten nadele van (gedrags)correctie
MAAR: Verandert in se weinig aan agogische aanpak.
Aanpak en behandeling Multidisciplinair
Agogisch:
Gentle Teaching als agogische methodiek: Veiligheid en verbondenheid als prioritaire doelstelling van de hulpverlening Non-contingente waardering in relatie-opbouw
Inzicht in beeldvorming en specifieke kwetsbaarheden (o.a. tijd geven, voorbereiden op,…)
(Para)medisch: Medicamenteus Diagnostiek …
BEELDVORMING NEGATIEVE INTER- en REACTIES = voedsel voor de spiraal - versterken de neerwaartse spiraal - stralen onbegrip, ergernis en frustratie uit (BV: Evert:restaurant) DE PARKEERGARAGE -
van niveau –7 naar niveau +7
www.kareldecorte.be
14
AANPAK Detecteer de „GEVOELIGE PLEK(KEN)‟ -
Wat vindt hij/zij heel belangrijk? Wat mag er niet veranderen? Wanneer „blokkeert‟ hij/zij? Waar is hij/zij heel bang voor?
www.kareldecorte.be
15
AANPAK: psychische structuurvastheid GEEF HEN TIJD -
om aan een nieuw idee te wennen
-
BV:
- Benny en studiebezoek
BEREID HEN VOOR -
op nieuwe situaties BV: - Chris en treinreis
TOON BEGRIP -
want het is een kwestie van NIET KUNNEN (soepel omgaan met…) - Danny moet in een ander busje
www.kareldecorte.be
16
AANPAK: dwangmatigheid DW = PLANT STRIJD = WATER
-
-
strijden tegen… is de plant water geven onnodig vechten tegen dwangmatig gedrag is de plant onnodig laten groeien
VB: Benny:
tics en stereotyp gedrag als deel van hem zien + aanvaarden www.kareldecorte.be
17
AANPAK: dwangmatigheid TOLERANTIEGRENS bepalen -
Wat is aanvaardbaar en wat niet?
ZO HOOG MOGELIJK ! -
VB:
veiligheid kan hier een norm zijn reacties van andere bewoners zijn best niet de norm (cf. Voorbeeldfunctie begeleider) Benny: veiligheid voor hem en/of zijn omgeving was de grens (cf. zelfverwonding)
www.kareldecorte.be
18
AANPAK:
psychische structuurvastheid en dwangmatigheid TIJD geven VOORBEREIDEN DUIDELIJK CONSEQUENT
in het stellen van de grens en de gedragscorrectie
Tolerantiegrens
•NEUTRAAL •BUITEN RELATIE •In LEEFWERELD
•TOTALE ACCEPTATIE (incl. dwangmatig gedrag) •NOOIT NEGATIEVE INTERACTIE •Gedrag negeren (NIET de persoon) •Positief reageren (humor) •GEEN GEDRAGSCORRECTIE
www.kareldecorte.be
19
TOT BESLUIT… ONZE HOUDING t.o.v. mensen met SvD:
aanvaarding i.p.v. ergernis waardering i.p.v. onbegrip humor i.p.v. frustratie www.kareldecorte.be
20
