Structuurvisie Breda 2020 Stad in evenwicht. december 2007

Structuurvisie Breda 2020 Stad in evenwicht

december 2007

voorwoord >>> 2

Structuurvisie Breda 2020

Voorwoord Breda, stad in evenwicht Woningbouw in Teteringen, Lijndonk/Tervoort en Bavel. De nieuwe OVterminal. De HSL-shuttle. Het water terug in de binnenstad. Zo maar een greep uit alle ontwikkelingen die op ons afkomen in Breda. De visie die voor u ligt, is de voorbereiding van de stad op haar toekomst. Een evenwichtige stad, die groeit naar 185.000 Bredanaars, die samen werken, samen wonen en samen recreëren. Al die 185.000 Bredanaars, met hun specifieke kenmerken, vormen het kloppend hart van dit programma. We werken aan een stad in evenwicht, met een evenwichtige bevolkingsopbouw. Een stad waar het goed toeven is voor oud én jong. Een duurzame stad in Europa, die jongeren aan zich weet te binden. Voor hen zijn goed onderwijs en aantrekkelijke banen van levensbelang. En een complete stad. Met duurzame, veilige en toegankelijke woningen, zodat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Als wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling van de gemeente Breda ben ik trots op deze visie. In dit document zijn de ruimtelijke kansen van de stad tot 2020 vastgelegd. En om die kansen te benutten zijn keuzes nodig. Het college van burgemeester en wethouders geeft aan waar Breda de komende jaren in investeert. Zo sturen we bij in ontwikkelingen die wenselijk zijn en ontstaat een stad in evenwicht. Met ruimte voor stad én natuur, traditie én innovatie, oud én nieuw, inspanning én ontspanning. Altijd weer vanuit een menselijk perspectief. Uw stem is bij de totstandkoming nadrukkelijk gehoord. Ook bij de uitvoering rekenen we op uw inspanning. Daar zet dit college hoog op in. Om te vormen, te sturen, te meten en te delen. Janus Oomen Wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Ontwerp en Beheer Buitenruimte van gemeente Breda. 20 december 2007


3

SAMENVA SAMENVA SAMENVATTIN VAT ATTING A

samenvatting >>> 4


Samenvatting Algemene beleid en toetsingskader De Structuurvisie vormt het algemene beleids- en toetsingskader voor de ruimtelijke ontwikkelingen op de lange termijn (2020). De beleidsbeslissingen hebben betrekking op de ambities van de stad, het te realiseren ruimtelijke

• Breda, een complete en duurzame stad voor haar inwoners, op het gebied van wonen, werken, zorg en cultuur; • Breda, een regionale, Brabantse en Europese stad, met een externe oriëntatie.

programma, de ruimtelijke structuur en de ruimtelijke planning en uitwerkin gen.

Programmadoelen De Structuurvisie gaat uit van programmadoelen voor:

Evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling Breda zal zich de komende jaren ontwikkelen tot een dynamische stad, een euregionaal centrum en een vitale stad. Deze kent een harmonieuze bevol kingsopbouw, waarin elke groep burgers evenredig vertegenwoordigd is. Daarbij gaat de stad voor een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling waarbij stad en land, wonen en werken, bereikbaarheid en leisure/recreatie, oud en modern, natuur en water in samenhang met elkaar ontwikkeld worden.

• wonen: circa 185.000 inwoners in 2020, 15.000 nieuwe wooneenheden, woonkansen voor oudere en jonge mensen; • werken: circa 110.000 arbeidsplaatsen in 2020, 250 ha nieuwe bedrijven terreinen, arbeidsplaatsen voor hoog- en lageropgeleiden; • een goede spreiding van kwalitatieve maatschappelijke voorzieningen voor levensloopbestendige wijken in de stad; • een infrastructuur die de bereikbaarheid van de stad in stand houdt; • een karakteristieke groen- en waterstructuur in en om de stad.

Toekomstperspectief De stad geniet van haar historisch centrum en complementair daaraan een

Stedelijke structuren

moderne extra stad met zakencentrum nabij het nieuwe station. De stad en

Voor een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Breda wordt gewerkt aan het

haar omgeving is toeristisch aantrekkelijk en biedt ruimte voor leisure en

ontwikkelen en uitbouwen van de grote stedelijke structuren die randvoor

cultuur. Ze kent gedifferentieerde hoogwaardige woongebieden inclusief

waardelijk zijn voor een kwalitatieve en kwantitatieve ruimtelijke ontwikkeling.

maatschappelijke voorzieningen en werkgebieden met twee economische

• de hoofdwegenstructuur van de stad wordt aangevuld met de

ontwikkelingszones langs met name de A16, maar ook de A27. Deze zijn onderling verbonden door een netwerk van infrastructuur en uitstekend aangehaakt aan regionale en (inter)nationale stedelijke netwerken. Naast de ontwikkeling en vernieuwing van de stad middels transformatie en wijkontwik keling zet Breda zich in voor de te herstructureren werkgebieden en de

snelwegenruit om Breda; • de bundeling van het groen en watersysteem in en om de stad vormt het stadslandschap, de groene mal van de stad; • de stedelijke entrees van de stad zijn en blijven de economische ontwikkelingszones c.q. assen.

instandhouding van de kwalitatief goede woonen werkgebieden. Transformatie en herstructurering Drie stedelijke ontwikkelingsambities

Prioriteit op de middellange termijn (2015) krijgen lopende transformatiepro

Op basis van de Stadsvisie Breda (1999-2005) zijn voor de Structuurvisie Breda

gramma’s voor wonen en werken, zoals Teteringen, Bavel-Zuid en Bavel

2020 de volgende drie stedelijke ontwikkelingsambities geformuleerd:

Lijndonk/Tervoort, en de Spoorzone Via Breda (Stationsgebied en Drie

• Breda, een stad waar het goed toeven is, met aantrekkingskracht op

Hoefijzers). Ook de complementaire vrijetijdscentra van de binnenstad, de

mensen van binnen en zeker ook van buiten de stad, zowel sociaal

Bavelse Berg en het NAC-stadion krijgen prioriteit, net als de lopende

cultureel als zakelijk-economisch;

wijkontwikkeling in de Hoge Vucht, Linie, Doornbos, Heuvel en Driesprong.


5

5 hoofdkeuzen 1 versterken stedelijke structuur stadslandschap ruit van Breda stedelijke zone

2 transformatie: intensivering

3 transformatie: uitbreiding

4 herstructurering werkgebied woongebied

6

5 consolidatie


Aandacht blijft ook voor de lopende herstructurering van Krogten/Emer/

Samenhang met de regio

Hintelaken, Hazeldonk en het buitengebied van Breda, de Baronie.

De visie vormt de basis voor de Bredase inzet op de overige planningsniveaus in de regio zoals West-Brabant, het Uitwerkingsplan Breda-Tilburg, Brabant

In de potentiële transformatieruimte ten noordwesten van Breda worden de

stad enzovoort, waarbij samenwerking en partnership de bindende thema’s

ruimtelijke mogelijkheden verkend voor 50 ha bedrijventerrein. Daarnaast

zijn, gericht op het realiseren van de gemeentelijke doelen. De visie wordt

worden voor de toekomst de woningbouwmogelijkheden ten zuiden van

ingebracht als bouwsteen voor de nieuwe structuurvisie Noord-Brabant en de

Prinsenbeek en ten noorden van de Bredestraat onderzocht.

visievorming op de ontwikkeling van West-Brabant.

Consolidatie

Actualiseren

In consolidatiegebieden wordt geen prioriteit gegeven aan grootschalige

De Structuurvisie is de basis voor samenwerking met partijen die de visie mee

integrale ontwikkelingen en wordt terughoudend en kritisch gekeken met

willen ontwikkelen en wordt vierjaarlijks geactualiseerd.

inachtneming van het bestaande ruimtegebruik en ruimtelijke kwaliteit. Ruimtelijke initiatieven krijgen prioriteit op basis van de gemeentelijke woonen GWI-doelen met name in die gebieden waar de actualisatie van het bestemmingsplan aan de orde is. Inhoudelijke accenten De Structuurvisie legt verder inhoudelijke accenten op de volgende thema’s: • de historische herkenbaarheid van de stad met het beschermen, zichtbaar maken en integreren van deze waarden bij de verdere ontwikkeling van de stad; • het creëren van nieuwe vrijetijdscentra in en rond de stad; • de stedelijke allure en intensivering van de ruimte met selectieve hoog bouw. Realisatie De realisatie van de Structuurvisie loopt via: • de gebiedsgerichte aanpak van de transformatie, wijkontwikkeling, herstructurering en consolidatiegebieden. Deze is gebaseerd op de stedelijke planning, waarbij per deelgebied doelgerichte integrale visies worden opgesteld. Bij deze integrale visies gaat het eveneens om een integrale gebiedsfinanciering; • een planmatige aanpak van de grootschalige stedelijke structuren (stadslandschap, hoofdinfrastructuur) die is gekoppeld aan de gebiedsgerichte aanpak en financiering; • een beleidsmatige uitwerking van de inhoudelijke accenten, de vierjaarscyclus, een stedelijk planningsinstrument en de monitoring smart-maken.


7

INHOUDS INHO OUDSOPGA O UD DSO SOPGAVE OPGAV AVE A

inhoudsopgave >>> 8


>

Inhoud Voorwoord

3

Bijlage 1: begrippenlijst

51

Samenvatting

5

Bijlage 2: geraadpleegde beleidsdocumenten en studies

52

1 Inleiding

11

2 Stedelijke ambities

15

2.1 Evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling

15

2.2 Strategie

17

3 Programma

19

3.1 Wonen

19

3.2 Werken

20

3.3 Verkeer en vervoer

21

3.4 Milieu

22

3.5 Welzijn, zorg en onderwijs

22

3.6 Vrijetijdseconomie en sport

23

3.7 Cultuur

24

3.8 Externe oriëntatie

24

4 Ontwikkelingsruimte

27

4.1 Stedelijke hoofdstructuur als basis

27

4.2 Stadslandschap

29

4.3 Hoofdinfrastructuur

29

4.4 Stedelijke zones

31

4.5 Stedelijke thema’s

37

5 Realisatie

41

5.1 Realisatiefilosofie: regie voeren binnen kaders

41

5.2 Het uitvoeringsprogramma

43

5.3 Planningskader

45

5.4 Monitoring op de doelen

46

5.5 De sociale en fysieke beheersopgave

47


9

INLEID INLEIDING DING

hoofdstuk 1 >>> 10


1

Inleiding Nieuwe ruimtelijke opgave

Nieuwe Structuurvisie

Breda staat voor een vernieuwde ruimtelijke opgave. De Stadsvisie uit 1999

Deze vraagstukken maken een nieuwe ruimtelijke structuurvisie bestuurlijk

bevat een integrale visie op de ontwikkeling van de stad op het terrein van

gewenst én noodzakelijk. Deze visie geeft beleidsmatig integraal - program

wonen, werken, voorzieningen en cultuur. Maar de ontwikkeling van de stad

matisch, ruimtelijk, planmatig en financieel - richting aan de verdere ontwikke

is een permanente opgave. De planhorizon verschuift met de tijd. De Stadsvisie

ling van de stad. Het geeft de gemeente een actueel strategisch beleidskader

zet in op 2010. De Nota Ruimte en het Uitwerkingsplan van het Streekplan

voor de ruimtelijke ontwikkeling van de stad tot 2020. Het is de basis en

voor de stedelijke regio Breda-Tilburg vragen echter om een ruimtelijke visie

tegelijk een juridisch toetskader voor ruimtelijke initiatieven, mede in het licht

tot 2020. De opgave waar de stad voor staat, komt neer op het analyseren van

van de nieuwe Wet ruimtelijke ordening en de Grondexploitatiewet.

de ruimteclaims voor die periode en het onderbrengen van deze claims in de structuur van de stad en regio op diverse schaalniveaus. De ontwikkelingen op

Programma-ruimte-realisatie

euregionaal en nationaal niveau zijn immers niet meer los te zien van de

De visie spreekt zich uit over het kwantitatieve en kwalitatieve gebruik van de

ontwikkelingen op regionale en lokale schaal. Daarbij moet Breda aan de

ruimte in de tijd. Uitgangspunten daarbij zijn de voortdurende interactie tussen

regio, de provincie en het rijk duidelijk maken waar zij de komende vijftien jaar

de ambitie en de ruimtelijke doelen van de stad, het daarop afgestemde

voor staat en gaat.

functionele programma, de beschikbare ruimte en de benodigde haalbare realisatiestrategie. Bij de uitwerking van de Structuurvisie in de ontwikke

Hoe zal de stad verder groeien?

lingslocaties vormen integrale programma’s het uitgangspunt voor de plannen,

Nieuwe (ruimtelijke) ontwikkelingen en kaders van de afgelopen jaren, zoals

naast een integrale realisatiestrategie en een strategie op het toekomstige

de vergrijzing en ontgroening van de bevolking, de luchtkwaliteit, de verder

beheer.

gaande regionalisering, de netwerkstad, de economische kansen van de HSLshuttle, de strategische ligging van de stad en het wegvallen van nationale

Drie ruimtelijke beleidsstrategieën

grenzen, hebben kwantitatief en kwalitatief invloed op het toekomstige

Rode draad in de visie vormen de drie ruimtelijke beleidsstrategieën:

ruimtegebruik en de ruimtebeleving. Er blijft behoefte aan woningen,

• het raamwerk van de stad;

bedrijven, cultuur, vrijetijdsbesteding, infrastructuur en maatschappelijke

• de ontwikkelingsprogramma’s transformatie, herstructurering en consoli

voorzieningen. Maar de aard van die behoefte verschuift. Hoe groot de concrete ruimtebehoefte is, en of het alleen gaat om gebiedsuitbreiding of ook om ruimtelijke intensivering, daaraan geeft deze Structuurvisie richting. De

datie; • de uit te werken ruimtelijke thema’s: historische structuur, vrijetijdscentra en stedelijke allure c.q. hoogbouw.

centrale vraag is: hoe zal de stad verder groeien? De ruimtelijke hoofdstructuur is het raamwerk van de stad en vormt de basis Kernvraagstukken

voor de verdere ontwikkelingsmogelijkheden van Breda. De ontwikkelingspro

De komende vijftien jaar staat Breda voor de volgende kernvraagstukken:

gramma’s richten zich op het realiseren van de woningbouw, bedrijventer

• voor welke kwalitatieve en kwantitatieve opgave staat de stad, gezien haar

reinen en kantorenbehoeftes, inclusief maatschappelijk fysieke voorzieningen.

ambities en de keuze voor een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling; • wat kan, mag of is gewenst op het gebied van onder andere groen, water,

Bij consolidatie gaat het om het behoud, de versterking en het beheer van het ruimtegebruik en de kwaliteit. Herstructurering draait om het verbeteren en

infrastructuur, stedenbouw, historisch erfgoed, economie en wonen, mede

vernieuwen van de kwaliteit van het huidige ruimtegebruik. Bij transformatie

in het licht van de groeiende regio?

wijzigen het ruimtegebruik en de ruimtelijke kwaliteit.


11

12


De ontwikkeling van de ruimtelijke accenten binnen de Structuurvisie richt zich op actuele thema’s zoals het cultureel erfgoed, die voor de toekomst van de stad ruimtelijk bepalend kunnen zijn. Rol gemeente De opgave vraagt ook om een definitie van de rol van de gemeente in dit brede ontwikkelingsperspectief. Op welke wijze en met inzet van welk instrumentarium gaat de gemeente het ontwikkelingsproces in? Voert zij regie op afstand, is zij de arrangeur die partijen bijeen brengt of is zijzelf de hoofdrolspeelster? En wie zijn haar medespelers? Dat komt in het hoofdstuk Realisatie aan bod. Samenhang Met de Structuurvisie wordt het toekomstige integrale ruimtelijk ontwik kelingsbeleid bepaald. De visie is ontwikkeld in samenhang met de visie op de sociaal economische structuur en de visie op het fysieke beheer van de stad. Aanpassingen in de visies hebben over en weer consequenties. Er is een permanente interactie tussen de ontwikkelingen op deze terreinen. Bij de uitwerking en implementatie van de visie krijgt deze interactie verder inhoud. Streekplan Deze visie geeft ook antwoord op de strategische opgave vanuit het Uitwer kingsplan van het Streekplan voor de stedelijke regio Breda-Tilburg. Daarnaast is het de basis voor gemeentelijke inbreng in ruimtelijke ontwikkelingsproces sen op elk schaalniveau. Zo is de visie weer een bouwsteen voor de Structuur visie West-Brabant (de actualisering van de rolbeschrijving) en de nieuwe Structuurvisie Noord-Brabant.


13

STEDELIJKE S TED DELIJKE A AMB AMBITIES MB BITIES

hoofdstuk 2 >>> 14


2

Stedelijke ambities 2.1

Evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling

1. Goed toeven De inwoners en bezoekers van Breda moeten zich

Breda zal zich de komende jaren ontwikkelen tot een dynamische stad, een

thuis voelen in een prettige, goed beheerde stad

euregionaal centrum en een vitale stad. Deze kent een harmonieuze bevol

met een grote ruimtelijke variëteit en een sterke

kingsopbouw, waarin elke groep burgers evenredig vertegenwoordigd is.

(historische) identiteit. De stad gaat dan ook

Daarbij gaat de stad voor een evenwichtige ruimtelijke ontwikkeling waarbij

zorgvuldig en duurzaam om met de schaarse ruimte.

stad en land, wonen en werken, bereikbaarheid en leisure/recreatie, oud en

Behoud van de huidige kwaliteit is daarbij de norm.

modern, natuur en water in samenhang met elkaar ontwikkeld worden.

Nieuwe ruimteclaims worden zoveel mogelijk ingepast in huidige structuren. De stad wil een Goed toeven

voedingsbodem zijn voor het ontstaan van een cultureel klimaat (sociaal en economisch) om de

Stedelijke ambities en doelen

stedelijkheid meer inhoud te geven.

Op basis van de Stadsvisie Breda zijn voor de Structuurvisie Breda 2020 de

Een van de meest gewaardeerde en herkenbare kenmerken van Breda is het

volgende drie stedelijke ontwikkelingsambities geformuleerd:

goede toeven. Zowel op het gebied van wonen en recreëren als op het gebied

•

Breda, een stad waar het goed toeven is, met aantrekkingskracht op

van werk en zakelijkheid straalt Breda ‘hospitality’ uit. Daarmee heeft de stad

mensen van binnen en zeker ook van buiten de stad, zowel sociaal-

één van de belangrijkste kenmerken in handen voor de ontwikkeling van

cultureel als zakelijk-economisch;

prettige woon-, werken leefmilieus, die sociaal aangenaam, schoon, heel en

Breda, een complete duurzame stad voor haar inwoners, op het gebied

veilig zijn. Dit uitnodigende karakter heeft twee kanten: een sociaal-culturele

van wonen, werken, zorg en cultuur;

(complete duurzame stad) en een zakelijk-economische (regionaal, Brabants

Breda, een regionale, Brabantse en Europese stad, met een externe

en Europees). Het waarderen en toevoegen van ruimtelijke en omgevingskwa

oriëntatie.

liteit en van culturele, recreatieve en zorgfuncties zorgt ervoor dat deze twee

• •

kanten elkaar versterken. Dit leidt tot de volgende doelen: • instandhouden van een prettige woonen werkstad: schoon, heel en veilig met ruimte voor bereikbare en kwalitatieve maatschappelijke voorzieningen; • streven naar grote ruimtelijke diversiteit: woonen werkmilieus, diverse recreatieve belevingscentra, landschap, natuur en openbare ruimte; • kiezen voor zorgvuldig en duurzaam ruimtegebruik; • behouden en versterken van een herkenbare historische structuur; • verbreden van de culturele identiteit.


15

2. Compleet en duurzaam Breda wil voor haar bewoners en bezoekers een

Dit leidt tot de volgende doelen: • vergroten van de woningvoorraad met voldoende en geschikte

complete en duurzame stad zijn op het gebied van

woningen voor ouderen én jongeren met een specifieke aandacht

wonen, werken, zorg en cultuur. Compleet in de

voor bereikbaarheid (30%) en gericht op een evenwichtige bevol kingsopbouw;

vorm van aanwezig, bereikbaar en goed. Duur zaam in de zin van kwaliteit, toekomstvast met een

• bieden van voldoende, gevarieerde werkgelegenheid, afgestemd op de behoeften van de arbeidsmarkt;

goede leefomgeving, waarbij een actieve inbreng van de bewoners voorop staat. Daarbij is het van

• versterken van de economische structuur en ruimte bieden voor nieuwe economische ontwikkelingen in de stad en het buitengebied,

belang om de vergrijzing en de vergroening van de Compleet en duurzaam

onder andere op het gebied van cultuur/belevingseconomie;

bevolking actief in een goed evenwicht te houden. Een gezonde bevolkingsopbouw is daarbij het

• differentiëren en versterken sociaal-culturele maatschappelijke voorzieningenstructuur verder op het juiste niveau en voor iedereen;

uitgangspunt.

• versterken van de buurt-/wijkfuncties van de stad; Groei huisvesting en werkgelegenheid

• verbeteren van de luchtkwaliteit;

Vanuit de demografische behoefte is een groei van de stad wenselijk met

•

accommoderen van langzaam verkeer en openbaar vervoer;

huisvesting en werkgelegenheid. De gemiddelde woningbezetting neemt

•

ontwikkelen van een duurzaam water en energiesysteem;

immers nog steeds af, terwijl de wens om de woonkwaliteit te vergroten,

• kwalitatief versterken en uitbouwen van bestaande groenstructuren.

wachtlijsten te beperken en vergroening te activeren, juist groeit. Afstemmen op verscheidenheid

3. Regionale, Brabantse en Europese stad

De stad moet aandacht besteden aan het vasthouden, aantrekken en ruimte

Om haar ruimtelijk-economische doelstellingen te

bieden aan oudere én jonge mensen. Breda heeft behoefte aan voldoende,

realiseren, moet de stad in de huidige netwerksa

kwalitatieve huisvesting en geschikte woonmilieus voor iedereen. Met een

menleving een rol spelen op diverse schaalniveaus:

groei van de Bredase bevolking de komende vijftien jaar stijgt het aantal

regionaal (inclusief Zuidwest Nederland), provinciaal,

jongeren tot dertig jaar, net als het aantal 45-plussers. De kleine huishoudens

nationaal en internationaal. Door de strategische

en het aantal allochtonen nemen eveneens toe. Breda wordt ook steeds meer

ligging en goede bereikbaarheid heeft Breda al in

een stad van diensten, onderwijs en creatieve industrie. Hoe de ruimte ook

het verleden een meer of mindere dominante rol

wordt gebruikt, afstemming op die grote verscheidenheid aan bewoners en belevingen blijft de opgave.

(Inter)nationaal Europees

gespeeld op de diverse schaalniveaus. Breda kiest ervoor om, naast die bestaande regionale rol, de externe oriëntatie ook te richten op Europa.

Duurzame kwaliteit waarborgen

16

Door het toenemend aantal inwoners en bezoekers/toeristen neemt ook de

Strategisch economische ligging verder benutten

behoefte toe aan een compleet, gedifferentieerd en bereikbaar voorzienin

Het wegvallen van grenzen en de aansluiting op het Europese netwerk van

genaanbod (wijk/buurt en/of stedelijk). Kwaliteit en locatie moeten gewaar

hoge snelheidstreinen leidt ertoe dat Breda steeds meer een sleutelpositie

borgd zijn. Daarbij hoort een goede en gezonde leefomgeving met een goede

inneemt in een (Europees) netwerk van steden en regio’s. Breda wil haar

luchtkwaliteit, duurzame energievoorziening en een duurzame water- en

strategisch economische ligging verder benutten en haar positie als een van

groenstructuur, die de stad verweeft met het landschap en die ruimte biedt

de tien grote steden van Nederland versterken. De stad heeft al regionale

aan onder andere natuur, ecologie, groenrecreatie, waterberging, en

betekenis en aantrekkingskracht op regionale en internationale bedrijvigheid.

innovatieve vervoerwijzen.

Met het vertrek van een groot aantal productiebedrijven uit de stad zijn


meer internationale bedrijven en hoogopgeleiden aan te trekken. Oude en nieuwe bewoners en bezoekers willen 24 uur per dag kunnen genieten van het stedelijke leven in en om de stad. Dit leidt tot de volgende doelen:

2.2

•

optimaliseren van de bereikbaarheid in en van de stad;

•

versterken van de (inter)nationale/regionale/stedelijke functies;

•

vergroten van de stedelijke allure;

•

versterken van de regionale centrumfunctie van Breda.

Ì«ÊÛiÀ}i

beleving, kenniseconomie en handel de centrale economische thema’s om nog

ÌiÀ>Ì>>

ÃÌiìÊÉÊ Ài}>>

>>

Strategie In de realisatie van deze drie ambities werkt Breda aan een tweesporenstrate

gie:

•

de basis van de stad verbreden, zodat er een stevig fundament is voor:

•

het toevoegen van een onderscheidende kwaliteit: een internationale top.

L>ÃÃÊÛiÀLÀiì

Met de verbreding van de basis gaat het om het kwalitatief in stand houden

van het sociale en culturele voorzieningenniveau, het woonbestand, het

werkmilieu, enzovoort. Daardoor ontstaat draagvlak voor het toevoegen van

meer internationaal georiënteerde woon-, werken voorzieningenniveaus. De

stad blijft met beide benen stevig op de grond staan en werkt ondertussen aan

haar kwalitatieve groei.


17

PROGR PROGRA PROGRAMMA RAMMA A

hoofdstuk 3 >>> 18


3

Programma Welke functies wil Breda de komende jaren ruimtelijk inpassen? En welke eisen

Ontgroening en vergrijzing

stellen deze functies aan hun vestigingsplek? Deze vragen vormen de basis

De gemiddelde leeftijd in Breda stijgt de komende jaren sterk. Woningen,

voor het programma. Het programma vormt op zijn beurt de basis voor de

voorzieningen en openbare ruimte moeten hierop zijn toegesneden. Om de

ruimtelijke opgave.

ontgroening tegen te gaan, moet tegelijk het woningaanbod voor starters en

Het programma is niet nieuw. Wat in dit hoofdstuk is opgenomen, komt in

jonge gezinnen aandacht krijgen.

belangrijke mate voort uit sectorale beleidsnota’s, waaronder het Uitwerkings plan Breda-Tilburg en het Convenant Woningbouwafspraken 2005-2010

Jonge huishoudens

provincie Noord-Brabant.

De woningvoorraad van Breda biedt huishoudens, ook die met lage inkomens, voldoende kansen om een wooncarrière te maken en te kiezen uit verschil

Programmavisie

lende woonmilieus en locaties. Breda wordt aantrekkelijker voor studenten en

Met dit programma groeit Breda tot 2020 naar een stad met een gezonde

andere jonge starters. Voor deze groepen beschikt Breda nog onvoldoende

demografische ontwikkeling, een stad die vergrijst, maar waar ook de ont

over in prijs en kwaliteit passende woningen. Jonge huishoudens kunnen een

groening een halt is toegeroepen. Een stad die mensen weet te binden voor

wooncarrière maken en worden aan de wijken en de stad gebonden door een

de sociaal-economische ontwikkeling. Een stad met een groen karakter,

substantiële toevoeging van grondgebonden woningen.

waar het goed toeven is, met een diversiteit aan woonmogelijkheden, eco nomische functies en voorzieningen. Een stad ook met een sterke externe

Nieuwbouwprogramma

oriëntatie, zowel op regionaal, nationaal als internationaal niveau.

Voor de periode tot 2020 wordt uitgegaan van een ruime planologische opgave van circa 15.000 nieuwe woningen, verdeeld over drie categorieën:

3.1

Wonen

•

centrumstedelijke/hoogstedelijke;

•

stedelijke woonmilieus;

• de groenstedelijke en dorpse woonmilieus.

Circa 30% van de te realiseren woningen behoren tot de bereikbare koop- of

huursector.

Lange termijn Voor de lange termijn wordt periodiek het gewenste programma voor wonen via de beleidscyclus wonen bepaald. De volgende factoren spelen daarin een hoofdrol: demografische ontwikkelingen, verdergaande daling van de Een vitale stad kenmerkt zich door een grote variëteit aan woonmilieus op

woningbezetting door kleinere huishoudens, de inkomensontwikkelingen,

diverse locaties. Breda heeft deze variëteit, wil die behouden en waar gewenst

betere bereikbaarheid, vestiging van werkfuncties met vraag naar personeel én

en noodzakelijk vergroten. Dit vraagt om een actieve aanpak vanuit de

de ambities van de stad.

gemeente. Naast het gewenste stedelijke programma moeten ook gebiedsge richte programma’s worden ingezet.


19

Wijkontwikkelingsgebieden

kracht. Het uiteindelijke doel is om meer en nieuwe werkgelegenheid te

In de wijkontwikkelingsgebieden wordt de woningvoorraad aangepast door

creëren. Daarbij wordt uitgegaan van een groei van circa 15.000 arbeidsplaat

verbetering, sloop, vervanging en verkoop. De integrale aanpak in deze

sen naar een totaal van 110.000 arbeidsplaatsen in 2020.

gebieden is gericht op de thema’s:

•

onbekommerd wonen (bijvoorbeeld veilig, dienstverlening en recreatie);

De ontwikkeling van de economie is afgestemd op de diversiteit van de

•

zicht op vooruitkomen (bijvoorbeeld onderwijs, werk en wonen);

doelgroepen die past bij Breda als centrumstad van West-Brabant: internatio

•

het verbeteren van de concurrentiepositie van deze gebieden.

nale handel en logistiek, kennisindustrie en hospitality. Op de reguliere bedrijventerreinen ligt het ruimtelijk accent op de vestiging van internationale

Consolidatiegebieden

handel en logistiek en op kennisindustrie. Bij de binnenstedelijke terreinen ligt

In consolidatiegebieden, zoals de kleine kernen, staat het behoud van de

de nadruk meer op kleinschalig, ambachtelijk en innovatief.

identiteit en kwaliteit centraal. Toevoeging en aanpassing van de woningvoor

Als onderdeel van hospitality moet nadrukkelijk de zorgeconomie worden

raad is gericht op het vergroten van kansen voor huishoudens met lage(re)

benoemd, als belangrijke groeisector met een flinke dynamiek. Breda zal

inkomens, jonge huishoudens én het meer geschikt maken om ook op hoge

hierop inspelen door het ruimtelijk accommoderen van nieuwe ontwikkelin

leeftijd in het gebied te blijven wonen.

gen, waarbij clustering de voorkeur heeft.

Duurzaam, veilig en toegankelijk

Bedrijventerreinen

In het licht van ‘prettige woonstad’ heeft Breda niet alleen aandacht voor

De voorraad bedrijventerreinen in Breda moet ruimte bieden aan zowel de

ruimtelijke kwaliteiten, maar ook voor de kwaliteit van de woning, de

ruimtevraag vanuit het zittende bedrijfsleven, als aan de noodzakelijke vernieu

woonomgeving en de stad als totaal. Richtlijnen zijn opgesteld voor een

wing door het toevoegen van nieuwe economische activiteiten. Dit vraagt om

duurzame, veilige en toegankelijke woning en woonomgeving.

samenhang tussen de bestaande voorraad en nieuw te ontwikkelen bedrijven terreinen. Een doelgroepgerichte aanpak en kwaliteit staan daarbij voorop.

3.2

Samenwerking gemeenten

Voor bestaande terreinen wordt de revitalisering krachtig voortgezet. Nieuwe

Tot slot: een woningmarkt heeft regionale betekenis. De samenwerking met

terreinen worden ontwikkeld volgens de nieuwste inzichten, met aandacht

gemeenten uit verschillende regio’s wordt gezocht om te komen tot goede

voor duurzame ruimtelijke kwaliteit, functiemenging, voorzieningen en

afspraken voor een ongedeelde regio.

veiligheid.

Werken

Kwantitatief is de behoefte aan bedrijventerreinen voor Breda geraamd op 20 hectare per jaar. Dit is de planningsopgave. De behoefte aan bedrijventerreinen hoeft niet volledig te worden gerealiseerd op nieuwe terreinen. Naar schatting kan jaarlijks vier hectare van de ruimtebehoefte worden ingevuld op bestaande locaties. Om te voorkomen dat bestaande terreinen leeglopen en gaandeweg verpauperen, wil de gemeente hervestiging op bestaande terreinen actief stimuleren en zo bijdragen aan duurzaam ruimtegebruik. De laatste jaren is veel binnenstedelijk getransformeerd in woon- of gemengde woon - werkge bieden. Veelal kleinschalige bedrijven, maar ook bijvoorbeeld delen van het

20

Een dynamische en innovatieve economie is een basisvoorwaarde voor een

Hero-terrein en Grada de Molen. Dit geeft een extra claim op nieuwe

vitale stad. Breda wil actief werken aan een duurzame economische structuur

bedrijventerreinen. Naast de lokale behoefte is samenwerking op regionale

door mensen te binden aan de stad, goede onderwijsvoorzieningen te bieden

schaal van groot belang. Zeker waar het gaat om het accommoderen van de

en het bedrijfsleven te ondersteunen bij het versterken van haar concurrentie

regionale en bovenregionale ruimtevraag.


Ontwikkeling dienstensector Via Breda

3.3

Verkeer en vervoer

Breda heeft de ambitie zich verder te ontwikkelen als internationale diensten stad. Zakelijke dienstverlening, hoofdkantoren en handelsfuncties hebben meer en meer een internationaal karakter. Deze internationale ambitie is vooral zichtbaar in het Spoorzonegebied, volgens de vastgestelde Structuurvisie Via Breda. Deze focus vraagt om terughoudendheid bij het gelijktijdig op de markt brengen van concurrerende locaties voor deze doelgroep. Niet dat de stad op slot gaat: Breda moet nadrukkelijk ruimte kunnen bieden aan meer lokaal en regionaal georiënteerde kantoorgebruikers. Kwantitatief gaan we uit van een marktvraag van gemiddeld 30.000 m2 bruto vloer oppervlak per jaar.

De mobiliteit blijft groeien. Om de ontwikkelingsopgave van de stad te borgen moeten we die groei ondersteunen, binnen de randvoorwaarden voor

Detailhandel

leefbaarheid, de verscherpte Europese normen op het gebied van milieu en

Breda is op het gebied van detailhandel dé centrumstad van Zuidwest

veiligheid, en de beperkte ruimtelijke mogelijkheden in de regio en stad.

Nederland. Om deze positie te versterken moeten we de regionale consument blijven boeien en verrassen. Dat kan door ruimte te bieden aan innovatieve

Autoverkeer in de stad

ontwikkelingen. Belangrijk daarbij is een zorgvuldig evenwicht tussen

De reistijden en files nemen vooral in de spits toe. Het fysieke hoofdsysteem

bestaande structuren en de dynamiek in de detailhandelsmarkt. Wil Breda een

voor het autoverkeer is vrijwel compleet. Uitbreidingen van infrastructuur in de

compleet pakket kunnen bieden op deze snel veranderende markt, dan moet

bestaande stad zijn zeer beperkt. De grenzen van het faciliteren van het

de stad zich ontwikkelen als een netwerk met de binnenstad en daaraan

autoverkeer komen dan ook in zicht. Het accent voor de toekomst ligt daarom

gekoppeld een aantal aanvullende subcentra. De onderlinge relaties in dit

op het maximaal benutten van de bestaande infrastructuur en inzetten op

netwerk zijn essentieel. Eventueel te ontwikkelen subcentra dienen over

andere vervoerswijzen en technieken. Dynamisch verkeersmanagement,

voldoende trekkracht te beschikken om de (regionale) consument te binden.

carpoolplaatsen en transferia voor de toekomst kunnen helpen het huidige

Hierbij heeft een thematische invulling de voorkeur.

netwerk/systeem maximaal te benutten.

Ook het voorzieningenniveau in buurten en wijken vraagt om versterking.

Fiets en openbaar vervoer

Bewoners moeten in hun directe woonomgeving hun dagelijkse boodschap

Om de bereikbaarheid voor de toekomst te borgen, moeten zowel het

pen kunnen (blijven) doen. Het uitgangspunt is dat deze voorzieningen zoveel

langzaam verkeer als het openbaar vervoer een grotere rol krijgen. De

mogelijk worden geconcentreerd in buurten wijkwinkelcentra.

compactheid van Breda geeft kansen voor een fietsvriendelijke stad. Dit sluit aan bij het gezondheidsbeleid. De ambitie is om het fietsgebruik vooral voor

Duurzame en economische toekomst buitengebied

de kortere afstanden binnen de stad te stimuleren en te vergroten.

In het reconstructieplan de Baronie en de gebiedsplannen voor de Biesbosch

Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) is de drager voor het toekomstig

en de Brabantse Delta zijn de kaders bepaald voor een duurzame en econo

openbaar vervoer-netwerk. Het langzaam verkeer en het openbaar vervoer

mische toekomst van het Bredase buitengebied. Centraal staat een goede

moeten een duidelijke plek krijgen in een “van deur tot deur” concept. Om de

mix van landbouw, natuur, water, landschap en recreatie. Voor nieuwe eco

stad in de nabije toekomst bereikbaar te houden zijn innovatieve maatregelen

nomische dragers voor het buitengebied werkt de gemeente aan verruiming

wenselijk, zoals prijsbeleid, doelgroepenbeleid en dynamisch verkeersmanage

van de mogelijkheden, onder andere door de nota functieveruiming buiten

ment (sturen op afstand/beheersen van verkeersstromen). Het ruimtelijk

gebied.

ordeningsbeleid geeft ook een oplossing voor het mobiliteitsvraagstuk (complete stad).


21

Ruit van rijkswegen

Aanpak bij de bron

Voor het autoverkeer van en naar de stad moet de ruit van rijkswegen (A16/

Breda voorkomt liever knelpunten door aanpak bij de bron, dan dat zij achteraf

A27/A58 en A59) rondom Breda maximaal worden benut, met gebruikmaking

ongewenste milieuaspecten ongedaan moet maken. Voor de Structuurvisie wil

van dynamisch verkeersmanagement. Hiervoor is voor de A27 en A58 een

de gemeente resultaat boeken via zoneren, afschermen (ecotech / ecotouch)

capaciteitsuitbreiding in de toekomst noodzakelijk.

en het nemen van bron- en proceduremaatregelen. Die leiden tot verbeterin

Binnen de stad moeten de oplossingen worden gezocht in het uitbouwen van

gen van het watersysteem, ecologische waarden, lucht- en bodemkwaliteit en

bestaande infrastructuur, nieuwe infrastructuur bij uitbreidingen of intensive

reductie van geluid en geuroverlast. Ook schone energie door het maximaal

ring van het stedelijke gebied. Het accent ligt bij het beter benutten en beheer

toepassen van windenergie, biomassa, en koude/ warmteopslag is een

sen van het bestaande wegennet. Capaciteitsmaximalisatie is voor de langere

belangrijk beleidsthema.

termijn een belangrijk ontwikkelingsvraagstuk. De stad Breda heeft een jarenlange traditie opgebouwd, waarbij het landschap 3.4

sturend was voor de verstedelijking; stad en landschap zijn met elkaar

Milieu

vervlochten geraakt. Met name de bossen en de beekdalen zijn van belang geweest voor de opbouw van de stad. De hoger gelegen bossen zijn tevens de infiltratiegebieden voor hemelwater. In de beeksystemen moet retentie (vertraging van afvoer) gestimuleerd worden. In de ruimtelijke ordeningsop gave heeft deze sturing vanuit het watersysteem meer en meer een plek gekregen. 3.5

Welzijn, zorg en onderwijs

Maatregelen op het gebied van milieu zijn niet los te zien van de ontwikkelin gen in Breda en in de maatschappij. In de Milieuvisie 2000 – 2015 zijn de hoofddoelen vastgelegd om de leefomgeving te verbeteren. Een leefomgeving die rust, veiligheid en vertier biedt en geen zware belasting vormt voor onze gezondheid. Wanneer milieuaspecten integraal deel uit maken van geplande ontwikkelingen in de stad en bij het realiseren en verbeteren van woonwijken en bedrijventerreinen, komt dit de kwaliteit van onze leefomgeving ten goede. De ontwikkelingen op het gebied van nieuwe wetgeving (bv. luchtkwaliteit) en

Op het terrein van welzijn en zorg wil de gemeente een aanbod van basisvoor

van verhoogde ambities (bv. energie en water) leiden er toe dat er ruimte

zieningen creëren, met mogelijkheden voor maatschappelijke participatie en

gecreëerd moet worden voor deze thema’s. Dit roept spanningen op in het

vergroting van zelfredzaamheid. De voorzieningen zijn bestemd voor burgers

ruimtegebruik met de groei en verdichtingswensen van de stad. In het

in het algemeen en mensen met beperkingen in het bijzonder.

ontwerp van de stad zullen daarom deze ontwikkelingen vanaf de start van het planproces meegenomen moeten worden, zodat een multifunctioneel

Geschikt Wonen voor Iedereen

ontwerp met een zo klein mogelijk ruimtebeslag oplossingen biedt aan het

Een belangrijk ruimtelijk uitgangspunt is vastgelegd in de normen voor

steeds intensiever wordende karakter van Breda.

Geschikt Wonen voor Iedereen (GWI). Hierbij wordt uitgegaan van een evenwichtige spreiding van zorgen welzijnsvoorzieningen, met voldoende aangepaste en geschikte woningen, in een wijk die een geschikte, levensloop-

22


bestendige woonomgeving kan bieden en waar ontmoeting mogelijk is

3.6

Vrijetijdseconomie en sport

gemaakt. Een aantal functies wordt steeds vaker aangeboden via multifunctio nele accommodaties. Onderwijs Primair onderwijs Onderwijs in eigen wijk/buurt met vrije schoolkeuze is het uitgangspunt voor het basisonderwijs. Vanuit maatschappelijke ontwikkelingen zoekt Breda steeds vaker naar het combineren van primair onderwijs met andere functies in bijvoorbeeld brede scholen of multifunctionele accommodaties.

De vrijetijdseconomie (belevingseconomie) biedt Breda grote kansen. Kenmer kende thema’s als uitgaan & vermaak, recreatief winkelen, evenementen &

Voortgezet onderwijs

congressen, natuur- & waterrecreatie, cultuur & historie en sportieve recreatie

De diversiteit en bereikbaarheid van eerste en tweede fase voortgezet

& multimedia, bepalen in belangrijke mate de kwaliteit en identiteit van de

onderwijs zijn van groot belang voor Breda. Het voortgezet onderwijs wordt

stad. De sector kent een toenemend economisch belang, ook voor de

op stedelijk niveau georganiseerd, met een evenwichtige spreiding van

werkgelegenheid.

onderwijsvoorzieningen over de stad. De bestaande situatie vormt daarbij het vertrekpunt. Speciale aandacht krijgt het verder consolideren van de positie

Vrijetijdsclusters

van het beroepsonderwijs.

Onder de noemer ‘hospitality’ wil Breda haar vrijetijdseconomie op een breed vlak versterken door onder andere het ondersteunen of realiseren van

Speciaal onderwijs

meerdere stedelijke vrijetijdsclusters. Dit zijn clusters van functies op het gebied

Speciaal onderwijs vraagt in veel gevallen specifieke voorzieningen en

van toerisme, detailhandel, sport, cultuur en zorg. De clusters kennen een

aanpassingen. Hoewel het streven is om dicht bij huis onderwijs te bieden,

onderscheidende thematische invulling, zijn multifunctioneel, hoogwaardig en

heeft speciaal onderwijs een regionale functie. Dit vraagt om een bundeling

variëren in omvang en intensiteit van gebruik. De Bredase binnenstad is een

van voorzieningen. De bereikbaarheid krijgt veel aandacht.

goed voorbeeld van zo’n vrijetijdscluster, net als de concentratie Woonboule vard/IKEA, de Bavelse Berg, NAC-locatie, sportboulevard Terheijdense weg, het

Hoger onderwijs

Mastbos, de Galderse meren en het Ginneken/Markdal. Van belang is

Het behoud en faciliteren van het hoger onderwijs (Instituut Defensie Leergan

erkenning van de specifieke functie om van daaruit actief te zoeken naar

gen voorheen de KMA, Avans Hogeschool en NHTV) is voor Breda essentieel

versterking en optimalisering, ook waar het gaat om de onderlinge relatie. In

voor de levendigheid van de stad en vanwege de vestiging van bedrijven die

dit kader is de vrijetijdseconomie benoemd tot een van de uitwerkingsthema’s

een hoger opleidingsniveau vereisen (kennisindustrie). Deze onderwijsinstel

van deze Structuurvisie.

lingen hebben locaties nodig om de benodigde voorzieningen te kunnen optimaliseren. Vooral vanwege de concurrentiestrijd om de student worden de

Sportaccommodaties

eisen op het gebied van vestigingslocatie en voorzieningen steeds hoger.

Het is de taak van de gemeente om te voorzien in genoeg goed toegeruste sportaccommodaties in de stad. De beschikbaarheid van goede sportvoorzie ningen oefent aantrekkingskracht uit op de vestiging van bijvoorbeeld internationale studenten in Breda. De vraag bepaalt hierbij de capaciteit. De inspanningen zijn er op zijn gericht om bestaande sportcomplexen in de wijken te handhaven. De nabijheid van deze voorzieningen zorgt bovendien voor


23

groene ruimte in stedelijke gebieden en dragen bij aan de leefbaarheid in

3.8

Externe oriëntatie

wijken. Op stedelijk niveau wordt, gekoppeld aan de stedelijke ontwikkelingsas Claudius Prinsenlaan, de locatie van een nieuw sportcentrum onderzocht.

De ontwikkeling van Breda speelt zich niet alleen af binnen de stadsgrenzen. De (invloed van de) ontwikkeling van de stad strekt zich uit tot ver over de

3.7

Cultuur

stadsgrenzen. Omgekeerd bepalen regionale ontwikkelingen en verdelingsaf spraken over wonen en werken mede de ontwikkeling van de stad. De woningmarkt of de bedrijventerreinenmarkt beperken zich al lang niet meer tot de stad. Dit maakt de regionale positie van Breda tot een natuurlijk gegeven dat zich op allerlei manieren openbaart en waar actief op wordt ingespeeld met het programma regio. Sleutelpositie Om de ambitie van Breda als regionale, Brabantse en Europese stad waar te

Er is steeds nadrukkelijker behoefte aan cultureel onderscheidend aanbod en

maken, moet Breda op alle schaalniveaus actief op zoek naar relevante

de mogelijkheid om buiten de infrastructuur om een breder en ander aanbod

afstemming en samenwerking. Door haar strategische ligging positioneert

aan evenementen en activiteiten te laten plaatsvinden en zo nieuw publiek te

Breda zich als Poort van BrabantStad op het kruispunt van noord-zuid (tussen

trekken. Om het culturele klimaat te versterken en de kwaliteit te vergroten,

zuidvleugel Randstad en Vlaamse Ruit) en oost-west (tussen West-Brabant en

spelen cultuurtoerisme (belevingseconomie), evenementen (ACCU, actieplan

BrabantStad) relaties. Deze sleutelpositie biedt de stad kansen voor het

cultuurbereik), marketing & promotie en cultureel ondernemerschap een

uitbouwen van de externe oriëntatie.

steeds grotere rol in het gemeentelijk cultuurbeleid. In het zoeken naar andere vormen van bedrijvigheid is de ontwikkeling van de creatieve industrie van belang. De gemeente wil ongebruikte ruimten, zoals oude panden, omvormen tot clusters van creatieve bedrijvigheid. Uniciteit en onderscheidend vermogen zijn sleutelwoorden. Cultureel erfgoed Archeologisch en cultuurhistorisch onderzoek als inspiratiebron voor steden bouwkundige ontwikkelingen en infrastructurele plannen krijgt in de komende jaren een steeds zwaarder accent. Ook wil de gemeente teruggrijpen op verloren gewaande waarden die de identiteit van Breda als cultuurhistorische stad versterken, zoals de stedelijke historische opbouw. Wanneer cultureel erfgoed een automatisch en integraal deel uitmaakt van de ruimtelijke ontwikkeling, ontstaat een meerwaarde.

24



25

ONTWIKKELINGS ONTWIKKELINGS SRUIMTE RUIMTE

hoofdstuk 4 >>> 26


4

Ontwikkelingsruimte Hoe gaat Breda haar groei ruimtelijk accommoderen, zodanig dat sprake blijft

De ontwikkelingsprogramma’s richten zich op het realiseren van woningbouw,

van een vitale stad. Waar gaan we wonen, werken, waar liggen de voorzienin

bedrijventerreinen en kantoorbehoeftes, inclusief maatschappelijk fysieke

gen en hoe blijft de stad bereikbaar? Kunnen we groeien met behoud en

voorzieningen.

versterking van het groene karakter van de stad en haar rijke cultuurhistorie?

In de hoofdstructuur en de tussengelegen gebieden moeten de programma’s

Waar kunnen we gaan intensiveren en hoogbouw plegen, zodanig dat het

een plek krijgen volgens één van de drie ruimtelijke strategieën: consolideren,

leidt tot verhoging van de ruimtelijke kwaliteit en bijdraagt aan de gewenste

herstructureren en transformeren.

allure van de stad? Deze vragen en andere aspecten van ruimtelijke ontwikke ling komen in dit hoofdstuk aan de orde.

Vijf hoofdkeuzen Om richting te geven aan de ontwikkelpotentie van Breda zijn vijf beleidskeu

Milieustudie

zen sturend voor het ruimtelijk beeld, het programma en de te volgen

De visie is niet Mer-plichtig, een separate milieustudie heeft milieuaspecten in

ruimtelijke strategie:

beeld gebracht. De uitkomsten van deze milieustudie worden, voorzover van

1. benutten en versterken van de stedelijke hoofdstructuur: Ruit Breda,

belang, meegenomen in de gebiedsgerichte uitwerkingen. Voor de gebiedsge

Stadslandschap en Stedelijke zones;

richte ruimtelijke uitwerkingen zijn of worden wel Mer-procedures doorlopen

2. aangeven van Transformatiegebieden, intensiveren;

(Teteringen, Via Breda, Breda-Oost, Bavelse Berg en Steenakker-zuid).

3. aangeven van Transformatiegebieden, stedelijke uitbreiding; 4. aangeven van Herstructureringsgebieden;

4.1

Stedelijke hoofdstructuur als basis

5. aangeven van Consolidatiegebieden.

Voor een duurzame ruimtelijke ontwikkeling van Breda wordt continu gewerkt

Bij de uitwerking van alle hoofdkeuzen, de stedelijke structuur en de ruimte

aan het versterken en uitbouwen van het raamwerk van de stad: de stedelijke

lijke strategieën, zijn diverse vervolgkeuzes te maken.

hoofdstructuur. Die bestaat uit: • Stadslandschap (groen- en waterstructuur);

Drie stedelijke thema’s

• Hoofdinfrastructuur (verkeer- en vervoerssysteem);

Daarnaast moeten drie stedelijke thema’s verder worden onderzocht:

• Stedelijke zones (de HSL-A16 zone, de Spoorzone en de assen naar de binnenstad).

• historische structuur; • hoogbouw;

Deze stedelijke hoofdstructuur vormt de basis voor de verdere ontwikkelings

• vrijetijdsclusters. Deze thema’s zijn geselecteerd op basis van ruimtelijke doelen (historische

mogelijkheden van Breda.

kwaliteit), lopende ontwikkelingen (gebiedsontwikkeling NAC, evenementen complex Bavelse Berg) en de actualiteit (hoogbouw) waarbij behoefte is aan aanvullend ruimtelijk beleid.


27

hoofdinfrastructuur snelwegennetwerk ‘buiten ruit’

stadslandschap

stadsontsluitingswegen ‘binnen ruit’

verbindingszone knooppunt stadslandschap voorstel: ontsluitingsweg beschermd kleilandschap spoorlijn

28

beschermd zandlandschap

Structuurvisie Breda 2020 beeklopen

voorstel: HOV

4.2

plaatsen, landgoederen en “wonen aan linten”. Dit laatste volgt uit het beleid

Stadslandschap

Groen en Rood, waarbij het selectief bouwen van woningen in het buitenge bied, ten behoeve van landschapsontwikkeling, wordt onderzocht.

Het buitengebied van Breda biedt ruimte voor verdere verstedelijking. Om deze transformatieruimte te bepalen, zijn in eerste instantie de meest waardevolle delen van het landschap in beeld gebracht: • delen van de provinciale agrarische hoofdstructuur; • de groene hoofdstructuur inclusief de waterstructuren; • beleidsmatig gewenste ecologische verbindingszones.

4.3 Hoofdinfrastructuur Een gelede stad is goed ontsloten en verbonden met de centra en het buitengebied via historische linten en een samenhangend verkeersnetwerk van (snel)wegen, openbaar vervoer en fietspaden.

Geen grootschalige verstedelijking Recreatief belangrijke delen van deze grotere landschappelijke eenheden

Autoverkeersysteem

vormen, aangevuld met andere groenzones en waterstructuren in en direct om

De ontwikkeling van de stad hangt samen met die van het autoverkeers

de stad, samen het Stadslandschap. Hierin mag geen grootschalige verstedelij

systeem in en om Breda. Om als stad internationaal bereikbaar te blijven, moet

king worden gepland. Zo kan de ruimtelijke ontwikkeling van Breda verder

de ruit onderdeel worden van het stedelijke ontsluitingsnetwerk. Zowel verkeer

worden ingebed in de totale landschapsstructuur. De belangrijke kwaliteit van

naar Breda, als binnenstedelijk verkeer kunnen (delen van) de snelweg

een organisch gegroeide stad, verweven met het landschap, blijft zo behouden

gebruiken.

en wordt verder uitgebouwd. Andere belangrijke onderzoeksvraagstukken van het autoverkeersysteem tot Samenhangende groene zone

2020 zijn:

Het Stadslandschap is een samenhangende groene zone die de stad verknoopt

• carpoolplaatsen (als voorloper van mogelijke transferia) bij knooppunten

met het landschap. Het terugbrengen van water en groen in de stad is eveneens onderdeel van het Stadslandschap. Het Stadslandschap moet op een logische manier worden gekoppeld aan de hoofd-waterstructuur, met beken en singels, en aan de hoofd-groenstructuur, met lanen en bermen.

en afslagen van snelwegen aan de rand van de stad en de verbetering van stadsentrees; • de verlengde Stationslaan en uitbreidingen van infrastructuur voor BredaOost en later voor Breda-West; • verbeteren van het stadsontsluitingssysteem, maximalisatie van capaciteit is

De landschapsecologische zones

voor de langere termijn een belangrijk ontwikkelingsvraagstuk, maar ook

De landschapsecologische zones (LEZ’s) hebben een bovenlokale betekenis

een betere verdeling van de verkeersdruk.

voor een duurzame ruimtelijke structuur. Met deze structuurvisie wordt de bufferfunctie van de LEZ’s duurzaam verankerd en wordt de verbindingsfunctie

HSL-shuttle

tussen buiten de stad gelegen gebieden met ecologische waarden vorm

Met de komst van de HSL-shuttle groeit de (inter)nationale bereikbaarheid van

gegeven. Waar dit niet in strijd is met aanwezige ecologische waarden, kan de

de stad. De verdere ontwikkeling van het Hoogwaardig Openbaar Vervoer

toegankelijkheid van deze zones voor de recreanten worden verbeterd. De

(HOV) tussen Etten-Leur - Breda - Oosterhout completeert het openbaar

ruimtelijke samenhang met het stadslandschap zal worden versterkt.

vervoerssysteem en zorgt voor een optimale regionale aansluiting.

Functies in het Stadslandschap Diverse groene, blauwe, recreatieve en op kleine schaal stedelijke functies kunnen deel uitmaken van het Stadslandschap, op voorwaarde dat het groene beeld en landschapsontwikkeling voorop staan. Mogelijkheden zijn: woon zorgcomplexen, maneges, sport- en wellnesvoorzieningen, golfcourses, buiten


29

transformatie intensivering HSL - A16-zone + knooppunt Spoorzone: Steenakker Spoorzone: Via Breda

30

Spoorzone: Doornbos-oost - Moleneind stedelijke assen


4.4

Stedelijke zones

Spoorzone De Spoorzone valt uiteen in drie gebieden:

• In de HSL-A16 zone is de afgelopen jaren de hoge snelheidslijn ingepast.

• Via Breda: een mix van functies complementair aan de binnenstad en het

Vanuit het oogpunt van zuinig ruimtegebruik is de autosnelweg verscho

ontwikkelen van nieuwe, hoogwaardige vormen van stedelijkheid. De

ven en gekoppeld aan de bogen van de HSL. Hierdoor is een zeer

komende jaren wordt het Stationskwartier, het gebied direct rondom de

grootschalige infrabundel ontstaan, als onderdeel van de internationale

nieuwe OV-terminal, vormgegeven. Daarna zal de focus komen te liggen

corridor tussen Rotterdam en Antwerpen. Een hoogwaardige ontsluiting

op de Markoevers en de overige gebieden van VIA Breda, waaronder het

die in de verdere toekomst meer en meer wordt gebruik;

CSM-terrein. Het Stationskwartier vormt de schakel tussen het grotere

• De Spoorzone is de gehele oost-westzone tussen de noordelijke rondweg

gebied Via Breda en de Binnenstad, waarbij het realiseren van goede

en de spoorlijn, van A16 tot A27. Hierbinnen vindt grote stedelijke

verbindingen en openbare ruimtes met kwaliteit belangrijk zijn. De route

dynamiek plaats. De noordelijke rondweg vormt onder andere met de

Speelhuislaan - OV-terminal - Willemsstraat - Valkenberg is hierbij van

nieuwe Stationslaan, de Tilburgseweg en diverse dwarsverbindingen een

groot belang, maar even zozeer de verder te ontwikkelen routes langs de

sterk raamwerk, waarbinnen stedelijke ontwikkelingen een plek vinden, met als speerpunt Via Breda met de nieuwe OV-terminal; • Door hun ruimte, de bereikbaarheid met auto, openbaar vervoer en fiets,

(Nieuwe) Mark als belangrijke structuurdrager; • het gebied Steenakker: concentratie van bedrijvigheid en grootschalige detailhandel en sport. Met name rond en in relatie tot NAC wordt integrale

hun functie, en de radiale ligging naar de binnenstad vormen de vier

gebiedsontwikkeling ter hand genomen, waarbij de Lunetstraat als

stedelijke assen Lunetstraat, Ettensebaan, Claudius Prinsenlaan en

stedelijke as naar de binnenstad wordt ondersteund;

Terheijdenseweg de ingangen van de stad. Elke entree heeft door zijn specifieke ligging een eigen identiteit en potentie.

• het gebied Doornbos-oost - Moleneind: meer samenhangende woonen werkgebieden in een groene omgeving, zoals het zogenaamde “Digit parc”, een gebied voor bedrijvigheid in een parkachtige setting.

Transformatiegebieden: intensivering De uitstekende internationale bereikbaarheid en transferiumkwaliteiten, de

Stedelijke assen

aantrekkelijkheid van de (groene, gelede, historische) stad en de vrijetijdspro

De stedelijke assen Claudius Prinsenlaan, Lunetstraat, Ettensebaan en

gramma voor zowel de Bredanaars als hun (zaken)gasten, maken het voor

Terheijdenseweg als stadsentrees vanaf A27, A16 en A59 ondergaan transfor

Breda mogelijk zich te manifesteren als centrum van West-Brabant, poort van

maties gericht op intensivering van ruimtegebruik. De eigen identiteit van de

BrabantStad en als stad in Europa.

assen wordt versterkt, dat geldt voor het functieprofiel, de ontwikkelingssnel

De ambitie om de zichtbaarheid van de stad kwalitatief te versterken, moet

heid en het ruimtelijk beeld.

vooral vorm krijgen in de A16 zone en in de ontwikkeling van VIA Breda. Het

• De Claudius Prinsenlaan moet als stijlvolle ‘Parkway’ de noordelijke begren

voorstel voor de stedelijke zones is intensivering van ruimtegebruik, met

zing vormen van een gebiedsontwikkeling met als belangrijke functies

multimodale bereikbaarheid, meervoudig ruimtegebruik, themagerichtheid en

opleiding en zorg en daaraan gerelateerde woonvormen. Bij de verdere

vormen van compacte stedelijkheid. Ontwikkeling van hoogwaardige architec

ontwikkeling van deze as is het beeld van de groene parkway met allure

tuur en openbare ruimtes wordt hier gestimuleerd, onder andere bij hoog

uitgangspunt. Hoogbouw wordt toegestaan bij de entree van het gebied,

bouw.

als middel om de ruimte intensiever te benutten; • De Lunetstraat is een stedelijke as, die via de Backer en Ruebweg verbon

HSL-A16 zone

den is met de A-16. Aan deze weg is grootschalige detailhandel gesitueerd

Vanuit het respect voor landschappelijke structuren, zoals vastgelegd in het

in het gebied Steenakker, met aan de noordzijde een toekomstige

Stadslandschap, zal Breda niet zomaar de noord-zuid gerichte infrabundel

reservering voor een hoogwaardig bedrijventerrein (Steenakker Noord). Dit

verstedelijken. In eerste instantie richt de intensivering zich op drie knoop

entreegebied vanaf de A-16 kan gemarkeerd worden met hoogbouw,

punten: Prinsenbeek, Princeville en Graaf Engelbertlaan.

evenals het scharnierpunt naar de Lunetstraat. De Lunetstraat krijgt met de


31

transformatie uitbreiding wonen werken

32

wonen/groen

Structuurvisie Breda 2020 onderzoeksgebied

ontwikkeling van de omgeving van het NAC-stadion tot stedelijke vrije

In Breda–Oost wordt het landschap ontwikkeld in de vorm van beekdalen met

tijdscluster, met onder andere een megabioscoop en hoogwaardige

waterretentie, diverse recreatievormen, natuur en landgoedwonen. Samen met

openbare ruimtes, een grote kwaliteitsimpuls;

de Bavelse Berg met een (buiten)evenemententerrein betekent dit een

• De Ettensebaan wordt geflankeerd door laanbeplanting en bebouwing die

duurzame versterking van het Stadslandschap.

vanaf de A16 in schaal verkleint, met naar de binnenstad perifere

In de geluidszones van A58 en vliegveld Gilze Rijen is bedrijfsbebouwing

detailhandel, kantoren en woonfuncties. De woonboulevard vormt een

gesitueerd. De nieuwe ontsluiting ontlast bestaande wegen en sluit aan op de

tweede stedelijk centrum van Breda en een belangrijke vrijetijdscluster;

autosnelwegen A27 en A58.

• De Terheijdenseweg wordt aan de westzijde geflankeerd door het bedrijventerrein de Krogten en aan de oostzijde door losse bebouwings

3. Breda-West

clusters in het groen (scholen en sportvoorzieningen). Het functieprofiel

In het Uitwerkingsplan Breda-Tilburg van de provincie Noord-Brabant zijn

bestaat uit sport-en onderwijsvoorzieningen en bedrijvigheid. De sportbou

zowel aan de oostzijde als aan de westzijde van de stad gebieden aangegeven

levard vormt aan deze as een stedelijke vrijetijdscenter. De herstructurering

waar op termijn transformatie afweegbaar is van landelijk gebied naar stedelijk

van de Krogten en de Hoge Vucht kan op termijn een impuls geven voor

grondgebruik. Voor Breda-West geldt vanuit het Uitwerkingsplan Breda-Tilburg

mogelijke transformaties en kwaliteitsverbetering aan de Terheijdenseweg.

al een zoekopgave voor 50 hectare bedrijventerrein. Deze mogelijke transfor matiezones liggen in de provinciale visie ten zuiden van de A58 (langs de A16),

Transformatiegebieden: uitbreiding

ten noorden van de A58 tussen het Liesbos en de A16, ten zuidwesten en ten

Voor VINEX-locatie Breda Teteringen en in de toekomstige stadsdelen Breda-

noorden van Prinsenbeek en ten noorden van de Haagse Beemden (boven de

Oost en Breda-West verandert het ruimtegebruik en staat hoogwaardige

Bredestraat).

stedelijke uitbreiding voorop, inclusief de aanleg van nieuwe water-, groen- en

Ten zuiden van de A58, in een strook langs de A16, is in het Uitwerkingsplan

infrastructuur.

de aanduiding “integratie stad-land” aangegeven. Een in omvang beperkte stedelijke ontwikkeling moet daar samengaan met landschapsontwikkeling,

1. Breda Teteringen

vanwege de hoge landschappelijke waarde. In dit gebied (grotendeels bekend

Deze VINEX-locatie kent een woningbouwopgave van circa 2.850 woningen,

als De Rith) wordt, juist vanwege deze waarde, in deze Structuurvisie geen

verdeeld over meerdere locaties. Teteringen ligt op fietsafstand van het

verstedelijking gepland.

centrum van Breda en aan het toekomstige HOV-tracé Etten-Leur - Breda Oosterhout. Voor ontsluiting door de auto wordt optimaal gebruik gemaakt

Programma Breda-West

van het bestaande verkeersstelsel, met voor de regionale verkeersstromen de

Het programma Breda-West, met wonen en 50 hectare werkgebied, kan voor

A27. Een golfbaan (oostzijde), een geledingszone (noordzijde) en een

de toekomst in het transformatiegebied worden verkend. Een integrale

‘watermachine’ (westzijde) maken als duurzame invullingen van het stadsland

realisatiestrategie is gewensd om een koppeling te leggen tussen de ontslui

schap deel uit van de stedelijke ontwikkeling.

ting van de afzonderlijke gebieden, de aansluiting op en integratie van het landschap, de financiering van de benodigde infrastructuur en koppeling aan

2. Breda-Oost

Provinciale regelingen (zoals ruimte voor ruimte). Binnen de integrale realisatie

Vanaf 2005 worden in Breda-Oost maximaal 3.000 tot 4.000 woningen en

strategie kunnen voor de deelgebieden (Bredestraat, Prinsenbeek en Liesbos/

maximaal 90 hectare bedrijventerrein in Breda-Zuid en 10 hectare bedrijventer

A16) afzonderlijke studies worden verricht.

rein bij de Bavelseberg gerealiseerd. De genoemde hectares zijn bruto oppervlaktes (zie paragraaf 5.3). Bavel en het te herstellen oorspronkelijke

De huidige infrastructuur zit aan haar maximale capaciteit. Aanvullende

beekdalenlandschap leveren aanknopingspunten voor de uitbreiding van

stedelijke ontwikkelingen vragen om nieuwe infrastructuur die ook in

wonen en werken. De uitbreiding past in de verstedelijkingstraditie van de stad

regionaal verband (Etten-Leur) moet worden bekeken.

(groen en groei gecombineerd) en voegt bovendien nieuwe groenstedelijke en dorpse woonmilieus toe aan de stad. Structuurvisie Breda 2020

33

herstructurering herstructurering wonen herstructurering werken

consolidatie

herstructurering buitengebied

34

mogelijke transformatie buitengebied grens reconstructieplan buitengebied

consolidatie wonen

Structuurvisie Breda 2020 consolidatie werken

Herstructureringsgebieden: wonen, werken en buitengebied

Consolidatiegebieden: wonen en werken

Bij herstructureringsgebieden gaat het om kwaliteitsverbetering van het

Bij consolidatie staan de instandhouding en het beheren van de grote

huidige ruimtegebruik.

ruimtelijke en functionele diversiteit en de huidige kwaliteit van woonmilieus voorop. Dit betekent dat kritisch wordt gekeken naar ontwikkelingen die een

Hoge Vucht, Driesprong en binnenstad

inbreuk plegen op deze kwaliteit, zoals ruimtelijke verdichting en hogere

Elk gebied krijgt een aanpak die past bij de problematiek:

parkeerdruk. Voor de kwaliteit van het wonen worden woonprogramma’s en

• Hoge Vucht en de Heuvel behoren tot de 56 aandachtswijken van het rijk.

basispakketten voor voorzieningen opgesteld, volgens Geschikt Wonen voor

Deze herstructureringsprogramma’s worden al uitgevoerd;

Iedereen (centrale cirkels GWI-beleid).

• de herstructurering van Driesprong tot een meer samenhangend woonge bied is gestart; • de herstructurering van de binnenstad is een permanente opgave, gericht

Kwaliteiten koesteren In consolidatiegebieden zijn ontwikkellocaties niet uitgesloten, maar worden

op de kwalitatieve ontwikkeling van de verschillende functies, de diversiteit

zeer bewust gekozen, bijvoorbeeld intensivering van ruimtegebruik rond

en het historisch erfgoed. Bij nieuwe ontwikkelingen, als het gebied Achter

(winkel)voorzieningen en bij gewenste functieveranderingen. Inrichting en

de Lange Stallen, wordt gekeken of de routing en de onderlinge relaties

beheer van de openbare ruimte op intensiveringsplekken verdienten extra

tussen diverse functies kan worden verbeterd, met blijvende aandacht voor

aandacht. Historische linten met ruimtelijke variatie en groene verbindingen

de kwaliteit van de openbare ruimte. Dit geldt zeker ook voor de relatie

(lanen, bosstroken, ecologische bermen en zones en dergelijke) worden

tussen de binnenstad en het nieuwe Stationskwartier.

gekoesterd. Verder wordt de ruimtelijke kwaliteit van veel consolidatiegebie den bepaald door diverse onbebouwde (groene) ruimtes, zowel openbaar als

Bedrijventerreinen

privaat. Ook deze kwaliteit wordt gekoesterd en afgewogen bij voorstellen die

De gemeente wil ook de kwaliteit van bestaande bedrijventerreinen verbete

tot ruimtelijke verdichting leiden. Kortom, een kleine of grotere ruimtelijke

ren:

ontwikkeling moet altijd tot een functionele en \ of ruimtelijke verbetering van

• de Krogten/Emer-Hintelaken (is aangewezen als landelijk Topproject);

een plek en haar omgeving leiden.

• het transport- en distributieterrein Hazeldonk (70 hectare). Werkgebieden Buitengebied

Naast de aandacht voor nieuwe en te herstructureren werkmilieus zijn er ook

Voor de plattelandsvernieuwing van het buitengebied van Breda (Baronie,

bestaande werkmilieus die geconsolideerd moeten worden. Dit zijn vooral de

Wijde Biesbosch en Brabantse Delta) vormen het reconstructieplan en de

(woon-)werkterreinen in de stad nabij woonwijken/buurten. Deze vaak

gebiedsplannen de basis. De herstructurering richt zich op het waarborgen van

kleinschalige terreinen leveren relatief veel werkgelegenheid en zorgen voor de

de kwaliteit van natuur en landschap, in samenhang met de agrarische functie.

gewenste differentiatie en diversiteit in de stad. Het handhaven van de functie

In dat kader is de nota Functieveruiming vastgesteld. In de komende jaren

en kwaliteit is daarvoor van groot belang. De kwaliteit van de werkgebieden

staat de uitvoering centraal. In de eerste vier jaar liggen de accenten op natuur

blijft belangrijk voor de toekomstwaarde van de bedrijventerreinen. Om de

en water (tegengaan van wateroverlast en overstromingsschade in de stad).

differentiatie en bezetting te waarborgen, moet de stad zorgen voor een tijdig

Voor verdere ontwikkeling van het landschap wordt gewerkt aan ‘Groen en

en gedifferentieerd aanbod aan bedrijventerreinen met een kwalitatieve

Rood beleid’: het op gepaste wijze toevoegen van bebouwing in daarvoor

typering.

aangewezen gebieden, als financiële dragers voor landschapsontwikkeling. Herbestemming van instellingen (bijvoorbeeld de Klokkenberg) en kloosters (bijvoorbeeld klooster IJpelaar in de Landschappelijke Driehoek) is mogelijk, eveneens samen met landschapsherinrichting.


35

hoogbouw historie en vrijetijd

HSL - A16 zone stadsontsluitingsweg

landschappelijke centra

Spoorzone stedelijke assen

stedelijke centra wijkwinkelcentra

36

beschermd stadsgezicht

Structuurvisie Breda 2020 historische structuur

bestaande kerken zichtlijnen

4.5

Stedelijke thema’s

3. Hoogbouw Op plekken die goed bereikbaar zijn met verschillende vervoerswijzen (HSL,

Bij de verdere ontwikkeling van de stedelijke structuur en de ruimtelijke

reguliere treinen, HOV, auto en fiets) kan hoogbouw bijdragen aan de

strategieën voor de diverse gebieden, worden drie stedelijke thema’s voorge

stedelijke allure en aan intensief ruimtegebruik. Tot hoogbouw wordt gerekend

steld, die verder moeten worden onderzocht en in beleid vastgelegd: histori

de bebouwing van meer dan 25 meter hoog (vanaf acht bouwlagen). De

sche structuur, vrijetijdsclusters en hoogbouw.

mogelijkheden voor hoogbouw worden gekoppeld aan de ruimtelijke opbouw van de stad. Hoogbouw wordt daarmee een middel om de structuur van de

1. Historische stedelijke structuur

stad beter zichtbaar te maken. Dit geldt vooral voor de ontwikkelzones van

Met zijn culturele erfgoed van historische lintbebouwingen, gebouwde en

Breda, de HSL-A16 zone, de Spoorzone en de stedelijke assen met daarbinnen

archeologische monumenten, stad- en dorpsgezichten, zichtlijnen naar de

entree- en knooppunten. Bij de stadsentrees vanaf de A16 zijn architectoni

Grote Kerk en historische buitenplaatsen, waterlopen, landschappen en

sche accenten mogelijk tot 100 meter of hoger. Bij de stadsentree van de

bossen, bepaalt de historische stad de identiteit, de diversiteit en het goede

Claudius Prinsenlaan en op knooppunten in het stadsontsluitingssysteem zijn

toeven in Breda. Het beschermen, zichtbaar maken en integreren van deze

accenten mogelijk tot 70 meter.

waarden is een belangrijke opgave bij de verdere ontwikkeling van de stad. Dit geldt voor het behoud van waardevolle bebouwing en structuurlijnen en voor

Hoogbouw in Via Breda

een kenmerkende inrichting van de openbare ruimte.

Binnen de Spoorzone in het Via Breda-gebied, is de ontwikkeling van stedelijke allure uitgangspunt. Hier verrijst geleidelijk aan een nieuw stadsdeel, waar

2. Vrije tijd: stedelijke en landschappelijke centra

hoogbouw vooral aan de met een groenzone verbrede Mark kan leiden tot

Ruimte bieden aan vrijetijdsbeleving is economisch van belang én geeft de stad

een contrastrijk milieu. De vorm waarin - hoogteaccent, een cluster of reeks

een kans om te groeien tot een volwaardige en complete stad op niveau.

van torens, enzovoort - moet nader worden onderzocht. Daarbij is vooral de

Breda kent al diverse vrijetijdscentra. Tot de stedelijke centra behoren de

impact op de historische binnenstad met de Grote Kerk van groot belang. Met

binnenstad, de NAC-locatie, de sportboulevard Terheijdenseweg, het Ginneken

het ontwikkelen van stedelijke allure binnen Via Breda moet ook aansprekende

en omstreken en de Woonboulevard. De bereikbaarheid, toegankelijkheid en

hoogwaardige architectuur worden gestimuleerd. Juist hier moet worden

ontwikkelingsmogelijkheden van de stedelijke centra, elk met zijn eigen

gezocht naar nieuwe combinaties van functies als wonen, werken, recreatieve

identiteit, moeten worden gewaarborgd. Hierbij spelen de stedelijke assen een

en winkelvoorzieningen. Bij hoogbouw aan de rand van de stad is dit om

belangrijke rol.

milieutechnische redenen minder gewenst en mogelijk. Inmiddels is begonnen

De landschappelijke centra betreffen het Mastbos, de Bavelseberg en de

met de eerste schakel in de hoogwaardige gebiedsontwikkeling van Via Breda:

Galderse meren. Bij de Galderse meren is de vestiging van een specifieke,

het Stationskwartier, direct grenzend aan de OV-terminal en de nieuwe

watergebonden recreatieve trekker denkbaar, als positieve impuls voor het

Stationslaan.

gehele gebied. De Bavelse Berg vormt een bijzonder vrijetijdscentrum, door de combinatie van stedelijke en landschappelijke sferen: centraal de evenemen

Geen hoogbouw in de kernen

tenhal en het buitenterrein voor nationale en internationale ‘events’ met

Binnen de bestaande stad is hoogbouw toegestaan tot maximaal 40 meter,

rondom nieuwe commerciële vrijetijdsvoorzieningen en een robuust recreatief

met ruimtelijke accenten tot 70 meter ter plaatse van de grote stedelijke

landschapspark. Bereikbaarheid, toegankelijkheid en verdere ontwikkelingsmo

winkelcentra. Uitzonderingen zijn de kernen en de beschermde dorps- en

gelijkheden zijn ook hier van belang, net als een landschappelijke setting,

stadsgezichten. Met uitzondering van bestaande kerken komt hier geen

waarin onder andere Breda Hippique een duurzame locatie kan krijgen.

hoogbouw voor. De historische zichtlijnen naar de Grote Kerk op de Markt (97 meter hoog) moeten in alle gevallen gerespecteerd blijven. Hoogbouw moet uiteraard voldoen aan hoge architectonische kwaliteitseisen en meervoudig ruimtegebruik, met parkeren onder de gebouwen, zodat de openbare ruimte extra visuele en verblijfskwaliteit krijgt.


37

38


uitsnede integratiekaart hoofdinfrastructuur

transformatiegebied

snelwegennetwerk ‘buiten ruit’

voorstel: woongebied

stadsontsluitingswegen ‘binnenruit’

voorstel: werkgebied

knooppunt

voorstel: gemengd groen-, woongebied

voorstel: ontsluitingsweg

onderzoeksgebied transformatie

spoorlijn

HSL-A16 + knooppunt

NS-station

Spoorzone: Steenakker

voorstadshalte Prinsenbeek

Spoorzone: VIA-Breda

voorstel: HOV

Spoorzone: Doornbos Moleneind

herstructureringsgebied

stedelijke assen

centrum

groen-blauw netwerk

wijkontwikkeling woongebieden

verbindingszone

revitalisering werkgebieden

stadslandschap

vrije tijd

beschermd kleilandschap

landschappelijke centra

beschermd zandlandschap

stedelijke centra

EHS

hoogbouw 100-140m

beeklopen

tot 70m


39

wijkwinkelcentra tot 70m

REA REALISA REALIS ALISAT SATIE ATIE A

hoofdstuk 5 >>> 40


5

Realisatie Het programma en het ruimtelijk beeld, beschreven in hoofdstuk 3 en 4, zijn

Structuurvisie uitgangspunt voor regievoering

het vertrekpunt van de realisatiestrategie. Die bepaalt de kaders waarbinnen

De Structuurvisie is het uitgangspunt voor de regievoering met het programma

de gemeente de Structuurvisie wil uitvoeren. Op hoofdlijnen beschrijft de

voor de korte en lange termijn (kwantitatief en kwalitatief), de gewenste

realisatiestrategie hoe de gemeente haar rol als regisseur/arrangeur van de

ordening van de ruimte en de planning, en de prioritering van projecten

ruimtelijke ontwikkeling wil vormgeven. De daadwerkelijke uitvoering moet

(beleid, ontwikkeling en uitvoering) voor de ruimtelijke ontwikkeling van de

een juridische en financiële status krijgen in gebiedsgerichte integrale

stad. De ruimtelijke ontwikkelingen moeten daarnaast afgestemd zijn op het

ontwikkeling en uiteindelijk in bestemmingsplannen, bouwplannen en

gemeentelijke financiële kader.

inrichtingsplannen. De nieuwe nota Grondbeleid is hiervoor het voertuig. Integrale benadering De realisatiestrategie gaat uit van een integrale benadering: alle relevante aspecten voor de ruimtelijke kwaliteit van de stad zijn meegenomen. Naast wonen en werken gaat het ook om maatschappelijke voorzieningen, infra structuur, groen en water, en beheer in context met de omgeving. Niet alleen ruimtelijk worden alle aspecten meegenomen, ook in financiële zin is sprake van een integrale gebiedsbenadering: de grondexploitatie is onderdeel van een totale gebiedsexploitatie. Grootschalige ontwikkelingen De realisatiestrategie richt zich op de grootschalige ontwikkelingen. In de consolidatiegebieden zijn die niet aan de orde. Die vallen daarom ook buiten de realisatiestrategie. 5.1

Realisatiefilosofie: regie voeren binnen kaders Onder regie wordt verstaan: de wijze waarop de gemeente sturing geeft aan de realisatie van de programmatische en ruimtelijke doelen van de Structuurvi sie. Dit is een dynamisch ontwikkelingsproces met een permanente interactie tussen het stedelijke gedefinieerde programma, de ruimtelijke mogelijkheden/ kansen en de financiële haalbaarheid. In zo’n proces moet een regisseur kunnen sturen op het programma, de ruimte en/of de financiën en de mate van samenwerking met de realisatiepartners, in de vorm van coproductie. Daarbij is het van belang verschillende arrangementen te kunnen bieden. De diversiteit vergroot de slaagkans.


41

Dynamiek en flexibiliteit

meer passieve rol. Duidelijk is dat de gemeente haar verantwoordelijkheid

De dynamiek en gewenste flexibiliteit vragen om sturing of regie die past

neemt in de realisatie van het programma infrastructuur, groen en water en

binnen de uitgangspunten van de Structuurvisie:

stedelijke assen. Tot slot moet beleid worden ontwikkeld op intensief ruimte

• de gemeentelijke regie moet inspelen op nieuwe mogelijkheden of

gebruik, stedelijke vrijetijdscentra en de historische structuur van de stad met

invalshoeken die zich gaandeweg ontwikkelen;

het doel hiervoor programma’s te definiëren.

• er is continue afstemming nodig met hogere en lagere schaalniveaus van ruimtelijke ontwikkeling of planning.

Actief in de ruimte

Consequenties van nieuwe keuzen moeten integraal worden onderzocht en

Een gemeentelijk belangrijke traditionele regievorm is de regie op ruimte.

verwerkt in de totale ruimtelijk ontwikkelingsstrategie.

Daarbij kan het gehele RO-instrumentarium worden ingezet. Twee gangbare regievormen zijn toelatingsplanologie en ontwikkelingsplanologie. Voor de

Gebiedsgerichte integrale opgaven

gekozen ruimtelijke beleidsstrategieën zijn beide inzetbaar, maar op verschil

De Structuurvisie geeft ruimte aan diverse functionele programma’s. Er wordt

lende wijze. Bij het stimuleren van ruimtelijke ontwikkelingen, zoals in transfor

geordend en ‘bestemd’ met het oog op de toekomst. De planhorizion van

matie- en herstructureringsgebieden, domineert de ontwikkelingsplanologie

deze Structuurvisie ligt op 2020. Zowel de functionele programma’s als de

met een actieve inzet van gemeentelijke instrumenten voor het gemeenschap

daarvoor benodigde ruimte zijn voor de langere termijn op elkaar afgestemd.

pelijk stedelijke doel. In consolidatiegebieden, waar bescherming van waarden

De totale planologische ruimte biedt voldoende kansen en mogelijkheden,

en kwaliteiten van belang is, wordt regie gevoerd met de traditionele toela

maar vraagt vanuit integrale opgaven om een gebiedsgewijze benadering en

tingsplanologie. Het raamwerk moet planologisch worden vertaald in

planning.

bestemmingsplannen. Met de toekomstige verstedelijkingsruimte – volgens het Provinciale Streekplan - beschikt de gemeente over een planologische

Maatwerk

ruimtevoorraad die afhankelijk van de vraag kan worden ontwikkeld (aantoon

Regie voeren op de ontwikkeling van de stad betekent dat er continu moet

bare nut en noodzaak).

worden geschakeld tussen de diverse aspecten. Voortdurend moeten afgewo gen sturingsbeslissingen worden genomen, inhoudelijk beargumenteerd en

Zakelijk samenwerken

verifieerbaar. De wijze waarop regie wordt gevoerd, hangt af van verschillende

Met het grondbeleid en het daarbij horende juridisch instrumentarium kan

factoren, maar heeft vooral te maken met de positie die de gemeente heeft of

Breda regie voeren op de realisatie. De inzet kan verschillen per beleidsstrate

wil hebben: van initiatiefnemer tot randvoorwaardensteller in ontwikkelings

gie: actievere vormen van grondbeleid bij transformaties en passievere vormen

processen. Dit is vaak afhankelijk van de wil om bepaalde functionele

bij consolidatie. Het gemeentelijk grondbeleid ondersteunt de realisatie van de

gemeentelijke beleidsprogramma’s te realiseren. Naast de gemeentelijke

gemeentelijke doelen op een zakelijke wijze. Dit is maatwerk en varieert van

competenties zijn grondbezit, risicoposities en complexiteit bepalende factoren

traditionele ontwikkeling tot een private ontwikkeling met realisatie door

voor de regierol. Het is maatwerk per ontwikkeling.

marktpartijen maar ook belangenorganisaties, terreinbeherende instanties/ stichtingen en/of overige overheden. Daartussenin bevinden zich vele vormen

Scherpe regie op programma

waarbij de gemeente met publiek-private samenwerkingsvormen (PPS

Met een scherpere regie op het programma kan de gemeente meer zekerheid

constructies) afspraken maakt met partijen over de verantwoordelijkheden

krijgen over het te realiseren beleidsprogramma. De stad kan daarin zelf

voor het openbaar gebied, de infrastructuur (grondexploitatie) en het vastgoed

initiatief nemen, het initiatief overlaten aan derden of kiezen voor samenwer

(maatschappelijke voorzieningen, woningen en kantoren). Elke vorm komt

king. In alle gevallen zijn goede afspraken nodig. Programma’s kunnen

voor in Breda en wordt ook in de toekomst niet uitgesloten.

daarnaast worden ‘vermarkt’ door marketing en public relations. Welke rol de stad wil oppakken, kan ook worden gerelateerd aan de beleidsstrategie. Ook hier spelen transformatieprocessen actieve rol en consolidatieprocessen een

42


Invloed van de markt Vraag en aanbod naar woningen moeten vanzelfsprekend goed op elkaar worden afgestemd. Onverkoopbaarheid en leegstand van bestaande en nieuwbouwwoningen en –appartementen moet dan ook worden voorkomen. Onverkoopbaarheid en leegstand kunnen tenslotte het beeld oproepen dat Breda geen aantrekkelijke stad is om in te wonen. En het tegengestelde is waar! Zorg voor differentiatie Het uitvoeringsprogramma maakt duidelijk dat in de nabije toekomst veel woningen en appartementen worden gebouwd. Bovendien zijn de nodige plannen in voorbereiding voor de bouw van appartementen in de bestaande stad. Daarnaast is er een toenemende vraag naar starterswoningen en patiowoningen voor senioren met een volledig woonprogramma op de begane grond. Naast de bouw van dergelijke woningen, is het belangrijk het totale Het beschikbare instrumentarium wordt ingezet met als doel:

woonaanbod sterk te differentiëren en te voorkomen dat in een beperkte tijd

•

actief ontwikkelingen mogelijk maken;

veel appartementen worden gerealiseerd. Voor de komende jaren is het de

•

ontwikkelingen beheersen/stimuleren;

kunst om het aanbod van woningen af te stemmen op de consumptieve vraag

•

waar nodig kunnen handelen als private partij.

en op de opnamecapaciteit in de markt. Een te groot totaal aanbod van woningen/appartementen of een te groot aanbod in hetzelfde marktsegment

Gecoördineerde inzet

heeft tenslotte vergaande consequenties. Om de markt goed te reguleren en

Een overzicht van alle instrumenten maakt duidelijk dat een samenhangende

te doseren, verdient het aanbeveling vraag en aanbod in de komende jaren te

en gecoördineerde inzet van het instrumentarium van grote waarde kan zijn

monitoren.

voor de regievoering. Bij de uiteindelijke uitwerking van de Structuurvisie wordt gebiedsgericht per programma/projectonderdeel aangegeven hoe de gemeente haar instrumentarium inzet en bundelt. 5.2

Het uitvoeringsprogramma Het uitvoeringsprogramma van de Structuurvisie geeft in hoofdlijnen de planning aan van de ruimtelijke ontwikkeling en de ruimtelijke samenhang van de stad in zijn omgeving voor de komende twintig jaar. Een dergelijke visie heeft een brede werking. Het gaat tenslotte niet alleen om wonen, werken en/ of maatschappelijke voorzieningen in transformatie en/of herstructureringsge bieden, maar ook om groen, water, infrastructuur en maatschappelijke stedelijke/regionale voorzieningen. Het is een integraal ruimtelijk fysiek beeld van de stad. Kwantitatief en kwalitatief. Vanwege de planhorizon kan en mag de Structuurvisie geen planologisch keurslijf zijn, maar moet ruimte bieden voor dynamiek.


43

VIP-kaart

Zeer belangrijke plannen 1

VIA Breda

2

Claudius Prinsenlaan

3

Binnenstad

4

wijkontwikkeling wonen: Driesprong, Hoge Vucht, Doornbos, Linie en Heuvel

5

revitalisering werken: Emer, Krogten en Hazeldonk

6

Teteringen

7

Bavelse Berg

8

Breda Oost: Lijndonk Tervoort

9

Bavel zuid

10

De Wig

11

Steenakker - NAC

12

Prinsenbeek

13

44

uitvoering ecologische verbindingszone herstructurering werken/wonen transformatie werken/wonen


5.3

gerealiseerd. De ervaring leert ook dat in de komende periode binnenstedelijk

Planningskader

nieuwe ruimtelijke initiatieven worden ontwikkeld (herbestemmingen). De

Zonder een duidelijke planning geen regie. De planning van de ontwikkelingen

dynamiek vraagt om het permanent monitoren van de planningen en het

bepaalt tenslotte wat, waar, onder welke condities en wanneer kan worden

verder vooruit kijken. Om in de toekomst planologische ruimte in reserve te

gerealiseerd. Het wanneer is daarbij maatgevend en juridisch van belang. Met

willen hebben, is het zinvol de zoekruimte van Breda-West nader te verken

een heldere en inzichtelijke planning heeft de stad een stuurinstrument in

nen.

handen om te faseren en te prioriteren. Dit schept ook duidelijkheid voor de overige realisatiepartners. De planning is gebaseerd op de lopende basisplan ning en ziet er als volgt uit: Woningbouw planning 2007-2019 naam plan/locatie Woningbouw (opleveringen)

2007-2009

2010-2019

Teteringen *

500

1900

Via Breda **

500

4300

Binnenstad ***

280

100

Wijkontwikkeling Hoge Vucht, Linie,

660

1310

Bavel (Zuid, Lijndonk/Tervoort) **

130

3500

Prinsenbeek

230

200

50

550

950

1800

3300

13660

(Stationsgebied, Drie Hoefijzers)

Doornbos, Heuvel en Driesprong

Overig buitenstedelijk Overig binnenstedelijk **

Bedrijventerreinen planning 2007-2019* naam plan/locatie bedrijventerreinen

2007-2009

2010-2019

Bavel-Zuid

0 ha

90 ha

Bavelse Berg

0 ha

10 ha

de Wig

27 ha

0 ha

Hazeldonk

4 ha

0 ha

Spoorzone

14 ha

44 ha

Breda-West (zoekruimte)

0 ha

50 ha

Totaal

45 ha

194 ha

* De in de tabel genoemde hectares zijn bruto oppervlaktes, inclusief groen-, water- en infrastructuur. Acties op basis van de huidige basisplanning: • Op de middellange termijn (2015) prioriteit geven aan lopende transforma

Totaal

tieprogramma’s voor wonen en werken, zoals Teteringen, Bavel-Zuid en Bavel Lijndonk/Tervoort, en de Spoorzone Via Breda (het Stationsgebied en

* Teteringen gebaseerd op stand van zaken afgegeven bouwvergunningen ** Loopt door na 2020 *** Voornamelijk Oost-West flank

Drie Hoefijzers); • Prioriteit geven aan de complementaire vrijetijdscentra van de binnenstad, de Bavelse Berg en het NAC-stadion; • Prioriteit geven aan de lopende wijkontwikkeling de Hoge Vucht, Linie,

Woningbouw

Doornbos, Heuvel en Driesprong, en afmaken van het programma van de

De woningbouwopgave omvat een ambitieus kwalitatief en kwantitatief programma. Het programma is toereikend voor de gestelde opgave. Bij de planologische opgave van circa 13.000 woningen van 2010 tot 2019 moet rekening worden gehouden met de doorloop van de planningen van Via Breda en Bavel Lijndonk/Tervoort tussen 2020 en 2025. Ook binnenstedelijk is een

binnenstad; • Op de middellange termijn (2015) prioriteit geven aan lopende herstructu rering van Krogten/Emer/Hintelaken, Hazeldonk en buitengebied van de Breda, de Baronie; • In de potentiële transformatieruimte ten noordwesten van Breda worden

doorloop aan de orde. De ervaring leert dat door marktinvloeden, planproce

de ruimtelijke mogelijkheden verkend voor 50 ha bedrijventerrein.

dures en realisatievraagstukken ongeveer 60 tot 70% in de planperiode tot

Daarnaast worden voor de toekomst de woningbouwmogelijkheden ten

realisatie komt. Het resterende programma wordt in de periode daarna

zuiden van Prinsenbeek en ten noorden van de Bredestraat onderzocht.


45

In consolidatiegebieden (binnenstedelijke opgaven) wordt geen prioriteit

afgedekt binnen de diverse grondexploitaties, moeten ook de indirect aan de

gegeven aan grootschalige integrale ontwikkelingen en wordt terughoudend

ontwikkeling gerelateerde kosten van bijvoorbeeld hoofdinfrastructuur,

en kritisch gekeken met inachtneming van het bestaande ruimtegebruik en

scholen, sport en culturele voorzieningen tijdig beschikbaar zijn. Deze kosten

ruimtelijke kwaliteit. Ruimtelijke initiatieven krijgen prioriteit wanneer zij in

komen voor een belangrijk deel ten laste van het gemeentelijk investerings

wijkontwikkeling, transformatie en/of GWI-gebieden liggen en wanneer het

plan, externe subsidies en in ontwikkeling zijnde fondsen, zoals de Rood-voor

gaat om grondgebonden inbreidingen, 30% bereikbaar en specifieke

groenconstructies. Deze constructies kunnen bijdragen aan de ontwikkeling

doelgroepen bedienen (ouderen/jongere starters/groepen).

van het Stadslandschap en de kwaliteitsverbetering van het buitengebied.

Dynamisch planningsinstrument

Inspelen op nieuwe subsidiestromen

De functionele programma’s uit de Structuurvisie vormen het programmatische

Met een duidelijk vastgesteld planningskader voor ruimtelijke ontwikkelingen

kader voor de concrete uitwerking in de programma’s en projecten. Binnen het

kan goed worden ingespeeld op nieuwe subsidiestromen vanuit de rijksover

programmatische kader kan worden geschoven in de planning, mits het totale

heid. Zonder deze subsidies is het realiseren van vooral grote infrastructurele

programma niet uit het oog wordt verloren. Het kwalitatief en/of kwantitatief

werken die samenhangen met grote ontwikkelingen, voor de gemeente

veranderen van onderdelen van het programma op locaties heeft immers

nauwelijks financieel behapbaar.

consequenties voor programma’s op andere locaties. Dit vergt een dynamisch Kostenaspect nieuwe grondexploitatiewet

stedelijk planningsinstrument.

Het kostenaspect in de komende nieuwe grondexploitatiewet biedt ruimere Vasthouden aan uitgangspunten

verhaalsmogelijkheden naar private ontwikkelaars. Maar dan moeten wel de

Bij het vaststellen van het planningskader voor de Structuurvisie moet rekening

programmatische en financiële uitgangspunten vooraf beleidsmatig zijn

worden gehouden met eerder vastgelegde uitgangspunten. Het doorbreken

verankerd. Onder strikte voorwaarden is ook voorzien in een bijdrage in de

van die uitgangspunten leidt tot vertraging van al in gang gezette ontwik

zogenaamde bovenwijkse voorzieningen gerelateerd aan ruimtelijke ontwik

kelingen en tot toenemende renteverliezen op gedane investeringen.

kelingen zoals hoofdinfrastructuur en groencompensatie. Voor een optimaal financieel resultaat geldt ook hierbij dat een beleidsmatig onderbouwd

Het financiële kader: integrale meerjarenfinanciering

uitvoeringskader vereist is. De Structuurvisie biedt het ruimtelijke kader, de

De financiële middelen bepalend de realisatiestrategie. Zicht krijgen op de

nieuwe nota Grondbeleid het realisatiekader.

benodigde financiële middelen op korte termijn en lange termijn, de hardheid van de cijfers en de beslissingsvrijheid daarvan, horen bij de financiële

5.4

Monitoring op de doelen

realisatiestrategie. De uiteindelijke financiële beslissingen worden niet in deze

46

Structuurvisie genomen, maar bij de uiteindelijke uitwerking van de Structuur

Om de ruimtelijke ontwikkelingen goed te kunnen regisseren is monitoring

visie in concrete integrale gebiedsplannen.

nodig. De Structuurvisie-monitor is vooral beschrijvend. De resultaten hebben

Een belangrijk deel van de ontwikkelingen op middellange termijn zijn al

een signaalfunctie. De monitor ondersteunt daarmee het beleid, maar doet

financieel en programmatisch vastgelegd over meerdere jaren. Voorbeelden

zelf geen beleidsuitspraken. Wel geeft de monitor antwoord op de vraag:

hiervan zijn de ontwikkelingen in Teteringen, Via Breda met het stationsgebied

wordt/blijft Breda een stad waar het goed toeven is, een stad die compleet en

en Drie Hoefijzers, en de wijkontwikkelingsgebieden Heuvel en Breda Noord.

duurzaam is en een stad met bovenregionale uitstraling?

Integrale financieel economische uitvoerbaarheid

Volgen en inventariseren

De integrale financieel economische uitvoerbaarheid is van belang bij de

De Structuurvisie-monitor maakt het mogelijk de voortgang in de realisatie van

keuzes voor het planningskader van ruimtelijke ontwikkelingen. Naast de

ruimtelijke en programmatische doelen te volgen en de effecten van maat

directe ontwikkelingskosten, zoals woonstraten en buurtgroen die worden

schappelijke ontwikkelingen op de doelen zelf te inventariseren. Bij het volgen


van de voortgang gaat het om de vraag of we in de goede richting gaan. Bij

Hoofdinfrastructuur, de groen/blauwe hoofdstructuur en de stedelijke assen.

het inventariseren van de effecten gaat het om de toets op de kwaliteit van de

De fysieke beheeropgave geldt specifiek langs de infralijnen, de groenstructu

doelstellingen: zijn ze nog reëel en, als ze dat zijn, welke verklaring kan er dan

ren, de verbindingszones, beken en stedelijke ontsluitingswegen. Het gaat om

worden gegeven voor eventuele afwijkingen ten opzichte van de goede

locaties die in het zicht liggen en uitstraling (nodig) hebben. Structuren die

richting? Uitgangspunt van de monitoring is het ‘SMART’ maken van doelstel

meer slijtage, vernieling, vervanging kennen en dus een snellere omloopcyclus

lingen in zinvolle indicatoren naar gebiedstype: transformatie-, herstructure

hebben. Voor het fysieke beheer heeft dat in bovengenoemde domeinen soms

rings- en consolidatiegebied. Dit moet goede kengetallen opleveren die voor

aanzienlijke gevolgen.

iedereen herkenbaar zijn (smart & simple). Uitbreiding natuurgebieden Samenhang bestaande en nieuwe monitoren

Uitbreiding van het aantal natuurgebieden en mogelijk landgoederen en

Bij de bepaling van deze indicatoren wordt maximaal gebruik gemaakt van

parken (het groen/blauwe netwerk) kan – tenzij wordt gekozen voor privatise

informatie uit de bestaande monitoren en andere onderzoeksinstrumenten,

ring – leiden tot uitbreiding van de beheeropgave. Zeker de ingrepen in de

zoals de Vastgoedmonitor. In het beleidsveld wonen wordt een jaarlijkse

hoofdinfrastructuur - met onder andere de uitbreiding van het wegenstelsel in

woonmonitor ontwikkeld. Naast de stedelijk instrumenten worden ook

en aan de oostzijde van de stad met mogelijk op de lange termijn westzijde -

instrumenten ontwikkeld op het schaalniveau van de stedelijke regio (Breda-

met nieuwe aansluitingen op het landelijke wegennet en stadsontsluitingswe

Tilburg) en het schaalniveau van het Rijk (verstedelijkingsafspraken), om de

gen leiden tot uitbreiding van de beheeropgave.

voortgang te bewaken en eventuele aanpassingen door te voeren. Waar nog geen sprake is van ruimtelijke vertaling, wordt deze in de Structuurvisie

Markanter profileren stedelijke assen

monitor aangebracht.

Ook het markanter profileren van de stedelijke assen met hun eigen identiteit, die naast bebouwing wordt ondersteund door de openbare ruimte, vergt een

Gevolgen en aanpassingen

beheersintensivering. Het beheerniveau is hier nu regulier. Als dit wordt

Bij de inventarisatie van relevante maatschappelijke ontwikkelingen wordt opti

verhoogd tot beheerniveau regulier plus heeft dat financiële consequenties.

maal gebruik gemaakt van bestaande kennis- en informatiebronnen. De resultaten daarvan worden gebruikt voor de verklaring van ruimtelijke

Koppeling stedelijke/regionale voorzieningen aan hoofdinfrastructuur

ontwikkelingen. Dit alles kan tot gevolg hebben dat aard en omvang van het

Bij de koppeling van stedelijke/regionale voorzieningen aan de hoofdinfrastruc

programma moeten worden aangepast, dat gezocht moet worden naar een of

tuur (bereikbaarheid) gaat het erom welke sociale voorzieningen voor die

meer andere vormen van ruimtelijke inbedding, dat de realisatiestrategie moet

locaties aanvullend of als voorwaarde in aanmerking komen. Dat geldt ook

worden bijgesteld of dat gezocht wordt naar andere financieringsvormen.

voor het claimen en creëren van ruimte voor sport en recreatie, zowel aan de groen/blauwe hoofdstructuur als aan de stedelijke assen. Daarbij is de

5.5

De sociale en fysieke beheersopgave

clustering en de bereikbaarheid van die voorzieningen aan de assen een belangrijk uitgangspunt.

Of nu wel of niet wordt ingegrepen in de ruimtelijke structuur, er is altijd sprake van een beheeropgave en een sociale opgave. Deze verschilt per: • domein: de hoofdinfrastructuur, de groen/blauw-structuur of de stedelijke assen; • aard van de ingreep: consolideren, herstructureren of transformeren; • thema: intensief ruimtegebruik, vrijetijdsstructuur of historische linten.


47

Consolideren, herstructureren of transformeren

Sociale opgave

Fysiek beheer richt zich bij consolideren en herstructureren op ‘continueren,

De sociale opgave is zowel bij herstructurering als bij transformatie onderdeel

vervangen, verbeteren’. Daarbij kan sprake zijn van areaal toename of afname

van het programma. Bij consolideren gaat de aandacht uit naar de wisselwer

(vooral bij consolideren).

king tussen sociale transformaties en de (niet meer) aanwezigheid of behoefte

• Bij consolideren gaat het vooral om ‘op eigen kracht’ en ‘met de tijd mee’;

aan maatschappelijke voorzieningen. Bij consolideren draait het om het

• Bij herstructureren gaat het om impulsen, accenten en kwaliteitsverhoging

levensloopbestendig maken of houden van wijken/buurten onder het motto

en ‘voor de tijd geschikt maken’; • Bij transformeren is sprake van areaaluitbreiding naast kwaliteit(sverhoging) voor de toekomst.

‘met de tijd mee’. Bij herstructureren gaat het om ‘voor de tijd geschikt maken’ voor zowel bestaande als nieuwe bewoners/gebruikers. Ook daarbij is het doel levensloopbestendigheid. Bij transformatie is (toekomstige) levens loopbestendigheid eveneens een belangrijk doel voor de, in dit geval, nieuwe

Nieuwe woonen werkterreinen

bewoners/gebruikers en nieuwe structuren.

In de periode tot 2015 worden nieuwe woonen werkterreinen ontwikkeld in de transformatiegebieden, zoals Spoorzone, Steenakker, Hoogeind, Teteringen

Intensief ruimtegebruik, vrijetijdsstructuur of historische linten

en Breda-Oost. Al die gebieden brengen nieuwe openbare ruimte met zich

Voor de sociale opgave bij intensief ruimtegebruik hebben we te maken met

mee. Sommige, zoals Spoorzone, zelfs met delen van een hoger beheerkwali

de volgende paradox: bij een verdichting van de stad wordt weliswaar het

teitsniveau (Europese allure = bijzonder plus niveau). In de periode ná 2015

draagvlak voor de maatschappelijke voorzieningen vergroot, maar het kan ook

komt er meer openbare ruimte bij aan de westkant van de stad. Dit brengt te

beteken dat voorzieningen moeten worden toegevoegd. In dat verband speelt

zijner tijd méér te beheren openbare ruimte met zich mee.

de mogelijke multifunctionaliteit van het gebouw een rol. Intensief ruimtege

De herstructurering van Heuvel, Hoge Vucht, Linie, Doornbos en Driesprong

bruik, het intensiever en multifunctioneel gebruik van de openbare ruimte, en

leidt tot beperkte oppervlakte-uitbreiding van de openbare ruimte (vooral

mogelijke vormen van parkmanagement (publiek private afspraken over het

Talmazone). De kwaliteitsverbetering in deze gebieden moet niet alleen in

beheer van de openbare ruimte) zijn belangrijke onderwerpen voor fysiek

bebouwing, maar ook in de openbare ruimte zichtbaar worden gemaakt. De

beheer. Dit geeft een zwaardere taak. Bij de uitwerking van het beleid voor

nota Fysiek beheer visie 2006-2010 gaat nader in op de beheerniveaus in de

intensief ruimtegebruik wordt onderzocht of de daarbij te creëren pleinen/

stad.

parken een hoger beheerniveau vergen.

Ook de herstructurering van bedrijventerreinen Krogten en Hazeldonk vraagt beheeraandacht. Deze gebieden worden nu beheerd op een niveau dat past

Vrijetijdsclusters

bij de typering transport/regulier. Als uiteindelijk in de herstructureringsplannen

De verdere ontwikkeling van vrijetijdsclusters leidt tot een kwaliteitstoename

wordt gekozen voor een kwaliteitsverhoging, dan vergt dat een beheerimpuls.

die vaak specifiek beheer vraagt, of een andere beheerintensiteit, bijvoorbeeld

Ook de herstructurering van het buitengebied (van landbouw naar natuur/

door seizoenspieken. Ook zijn afspraken nodig over het publiek/private

landschap) roept een beheervraagstuk op, afhankelijk van de ingrepen en de

domein. Uitbreiding van het aantal centra/vrijetijdsclusters leidt tot de

eigendomsituatie.

volgende keuze: aankleding, facilitering, bereikbaarheid en onderhoud privatiseren óf door de gemeente laten intensiveren. Afspraken over publiek/

Consolidatiegebieden

private samenwerking zijn in dit verband ook wenselijk bij sociale aspecten.

De bestaande stadsdelen – consolidatiegebieden – met een woon-, werk-,

Vrijetijdsclusters bevatten mogelijke of aanvullende locaties voor

centrum-, park- of recreatiefunctie vragen om koestering. Zij maken nu al dat

(boven)stedelijke maatschappelijke voorzieningen. Er zijn kansen voor sociaal

het in Breda goed toeven is. De openbare ruimte in deze gebieden moet in

beleid, maar dat vraagt ook om waarborgen.

goede conditie worden gehouden. Dat vergt, naast continuering van regulier beheer, ook vervanging. Die beheeropgave wordt nader beschreven in de Fysiek beheervisie 2006-2010.

48



49

BIJLA BIJLA BIJLAGEN AGEN

bijlagen >>> 50


B1

Bijlage 1: begrippenlijst Enkele begrippen nader verklaard:

Programma

Transformeren

De kwantitatieve en kwalitatieve opgave van functies/sectoren met een

Omvormen door middel van functieverandering. Andere/nieuwe kwaliteit

ruimtelijk beslag voor de komende periode (tot 2020). Deze opgave vormt een

introduceren. Verandering van ruimtegebruik en ruimtelijke kwaliteit. Met de

uitwerking van de stedelijke ambities en ruimtelijke doelen.

verandering van de functie verandert ook de beleving van de ruimte door de gebruikers ervan.

Ontgroening en vergrijzing

NB: In de beheervisie wordt de term ‘nieuwe stad’ gebruikt voor transformatie

Het proces waarbij de verhouding tussen het aantal jongeren en ouderen

gebieden

steeds verder verschuift in de richting van een groter aantal ouderen.

Herstructureren Woonmilieu

Opwaarderen en/of vernieuwen van bestaande functies, waarbij de functies

Woonsituatie die wordt bepaald door omgevingsfactoren (zoals hoeveelheid

zelf grotendeels ongewijzigd blijven, maar waarbij door ruimtelijke ingrepen

groen, bedrijven/kantoren in de buurt, landelijk of stedelijk, dichtheid en

wel de beleving van de ruimte verandert. Ruimtegebruik en kwaliteit verbete

hoogte van bebouwing en historiciteit) en de beleving ervan door verschillende

ren; nieuwe kwaliteit toevoegen. Bij herstructureren gaat het vooral om

groepen bewoners/woonconsumenten.

impulsen, accenten en kwaliteitsverhoging en ‘voor de tijd geschikt maken’.

Werkmilieu

Consolideren

Werksituatie die enerzijds wordt bepaald door de aard van de werkzaamhe

(Actieve) vorm van beheren, zonder dat functieverandering wordt nagestreefd.

den, de (al dan niet) menging met andere functies, een landelijke of stedelijke

Garanderen van een duurzaam kwaliteitsniveau door actief beheer. Aard van

setting, en die anderzijds wordt bepaald door de wijze waarop bedrijven/

ruimtegebruik en ruimtebeleving ondergaan geen of nauwelijks wijziging. Bij

instellingen aankijken tegen de omgeving van de vestiging.

consolideren gaat het vooral om ‘op eigen kracht’ en ‘met de tijd mee’. NB: In de beheervisie wordt de term consolideren niet gebruikt, maar wordt gesproken van beheren in de oude/bestaande stad.

Ruimte

Het begrensde gebied waarin (binnen kwaliteitsvoorwaarden) de programma’s

gerealiseerd zullen en/of kunnen worden.

Realisatie De uitvoering van het programma gekoppeld aan een gebied, met daarbij de

Ruimtelijke hoofdstructuur

ontwikkeling van ruimtelijke accenten. Dit alles binnen de beperkingen en

Het geheel van hoofdwegen, ontsluitingswegen, groene en blauwe verbin

mogelijkheden van het bestaande stedelijke raamwerk (ruit van Breda,

dingszones, woongebieden en werkgebieden, recreatiegebieden en historische

stadslandschap, stedelijke assen) en de randvoorwaarden van de drie ruimte

structuur.

lijke beleidskoersen (transformeren, herstructureren, consolideren).

Stadslandschap

Regievoering

Groenzones en waterstructuren binnen en direct om de stad. Verbinding/

Bepalen hoe processen verlopen. In dit geval de aansturing van projecten op

intermediair tussen bebouwde gebieden en het buitengebied.

het gebied van ruimtelijke ordening: welk programma wordt waar en hoe en in welk tijdsbestek gerealiseerd en door wie.


51

Bijlage 2: geraadpleegde beleidsdocumenten en studies -

Actieprogramma Ruimte voor Economische Activiteiten (AREA) (april 2000)

-

Beleidsnota openbaar vervoer (augustus 2001)

-

Breda dienstencentrum: economische visie (januari 1999)

-

Buitenruimteplan (juni 1998)

-

Evenementennota (april 1998)

-

Landgoed Breda; bestuurlijke visie (maart 2001)

-

Maatwerk in programmering: op zoek naar beschikbare, bereikbare en betere woningen (november 2001)

-

Milieuvisie Breda 2015 (januari 2001)

-

Ruimtelijke verkenningen Breda (februari 2002)

-

Sociale infrastructuur in Breda: de positie van sociale infrastructuur in het Bredase lokale sociale beleid (januari 2002)

-

B2

Stadsvisie Breda 1999 – 2005 en stedelijk ontwikkelingsprogramma (oktober 1999)

- -

Verkeersplan Breda (2003) Waterplan Breda: samenwerken aan water in Breda (projectdefinitie) (oktober 2000)

- -

Detailhandelsnota Gemeente Breda (februari 2002) Via Breda; Structuurvisie Spoorzone 2025 en uitwerking in deelgebieden (2005)

52

-

Streekplan Noord Brabant (2002)

-

Uitwerkingsplan Breda-Tilburg (2004)

-

Nota Pieken in de Delta (2004)

-

Nota Mobiliteit (2004)

-

Nota Ruimte (2004)

-

Planningstradities in Breda (2004)

-

Grondslagen voor de Structuurvisie 2015 (2003)

-

Milieubeoordeling Structuurvisie Breda (2005)

-

Bevolkingsprognoses gemeente Breda 2005-2020

-

Omvang en samenstelling bevolking Breda 2005

-

collegeakkoord Kiezen voor elkaar Breda (2006)


53


Structuurvisie Breda 2020 Stad in evenwicht. december 2007

Recommend Documents