STRATEGISCH BELEIDSPLAN VOOR TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK

BELEIDSPLAN VOOR TOERISME STRATEGISCH RECREATIE IN DE LEIESTREEK 2011-2018

EN

1

INHOUD Inleiding ................................................................................................................... 5 Stap 1 Waar naartoe met toerisme en recreatie in de Leiestreek? .................................... 7 Stap 2 Waar staan we en waar kunnen we naartoe met de Leiestreek? ............................ 8 Deel 1 Situatieanalyse ................................................................................................ 8 1.

Interne analyse ................................................................................................. 9 1.1.

Situering van de Leiestreek ........................................................................... 9

1.1.1.

Algemene situering ................................................................................ 9

1.1.2.

Landschappelijke en recreatieve structuren ............................................. 10

1.1.2.1. Waterwegen geven vorm aan de regio................................................. 10 1.1.2.2. Diversiteit van landschapstypes .......................................................... 13 1.2.

Toeristisch-recreatieve ontwikkelingen in de leiestreek ................................... 16

1.2.1.

Recreatiegroen in de Leiestreek .......................................................... 16

1.2.1.1.

Recreatieve groendomeinen............................................................. 16

1.2.1.2. Groene assen ................................................................................... 17 1.2.1.2.1. Groen en bosgebieden ............................................................... 18 1.2.1.2.2. Natuurgebieden ........................................................................ 21 1.2.2.

Routegebonden recreatie in de Leiestreek ............................................ 22

1.2.2.1.

Wandelen ...................................................................................... 22

1.2.2.1.1. Lusvormige wandelroutes ........................................................... 22 1.2.2.1.2. Langeafstandswandelroutes ........................................................ 26 1.2.2.1.3. Wandelnetwerken ...................................................................... 26 1.2.2.2.

Fietsen .......................................................................................... 27

1.2.2.2.1. Lusvormige fietsroutes ............................................................... 27 1.2.2.2.2. Langeafstandsfietsroutes ............................................................ 30 1.2.2.2.3. Fietsnetwerken ......................................................................... 31 1.2.2.2.4. Themafietstochten ..................................................................... 33 1.2.2.2.5. Fietsverhuur/fietsherstel/fietsenstalling ........................................ 34 1.2.2.2.6. Ketenmobiliteit.......................................................................... 37 1.2.2.2.7. Fietsvriendelijke logies ............................................................... 38 1.2.2.2.8. Fietsvriendelijke restaurants en cafés .......................................... 38 1.2.2.3.

Mountainbiken ............................................................................... 39

1.2.2.4.

Paardrijden en mennen ................................................................... 40

1.2.2.5.

Autotoeren .................................................................................... 42

1.2.2.6. Skeelerroutes ................................................................................... 44 1.2.3.

Waterbeleving in de Leiestreek .............................................................. 45

1.2.3.1. Passagiersvaart ................................................................................ 45 1.2.3.2. Plezier- en toervaart ......................................................................... 49 2

1.2.3.3. Watersport....................................................................................... 51 1.2.3.4. Hengelen ......................................................................................... 51 1.2.3.5. Zwemmen ....................................................................................... 52 1.2.4.

Golfen in de Leiestreek ......................................................................... 53

1.2.5.

Stads- en dorpsbeleving in de leiestreek ................................................. 53

1.2.6.

Bezoekersattracties in de Leiestreek ....................................................... 57

1.2.6.1. Thematische bezoekersattracties ........................................................ 57 1.2.6.1.1. Inhoud & thema's ...................................................................... 57 1.2.6.1.2. Evolutie van het aanbod ............................................................. 60 1.2.6.1.3. Regionaal/lokaal belang ............................................................. 61 1.2.6.1.4. Imago-ondersteunende initiatieven.............................................. 63 1.2.6.1.5. Per bezoekersattractie ............................................................... 64 1.2.6.2. Pret- en Themaparken ....................................................................... 68 1.2.7.

Populaire evenementen beleven in de Leiestreek ..................................... 69

1.2.8.

De Leiestreek als MICE bestemming ....................................................... 71

1.2.9.

Logeren in de Leiestreek ....................................................................... 74

1.2.9.1. Logiesaanbod ................................................................................... 74 1.2.9.2. Verblijfstoeristische vraag .................................................................. 86 1.2.10. Onthaal in de Leiestreek ..................................................................... 109 1.2.11. Leiestreek en mobiliteit ....................................................................... 111 1.3.

Socio-economische belang van toerisme en recreatie in de Leiestreek ............ 113

1.3.1.

Directe omzet .................................................................................... 113

1.3.2.

Werkgelegenheid in toerisme............................................................... 114

1.4.

Organisatie en beleid in de Leiestreek ........................................................ 116

1.4.1.

Organisatie van het toeristisch-recreatieve beleid .................................. 116

1.4.2.

Gevoerd productbeleid in de leiestreek ................................................. 117

1.4.3.

Gevoerd marketingbeleid in de regio .................................................... 120

1.4.4.

Gevoerd beleid rond onderzoek en dataverzameling in de Leiestreek ........ 123

2.1.

toeristisch-recreatief beleid op andere beleidsniveaus................................... 126

2.1.1.

Steden en Gemeenten ........................................................................ 126

2.1.2.

Provincies ......................................................................................... 127

2.1.3.

Eurometropool Kortrijk-Rijsel-Doornik .................................................. 129

2.1.4.

Vlaanderen........................................................................................ 129

2.1.5.

Federaal ........................................................................................... 131

2.1.6.

Europa ............................................................................................. 131

2.2.

Andere beleidsdomeinen ........................................................................... 133

2.2.1.

Ruimtelijke ordening .......................................................................... 133

2.2.2.

Water ............................................................................................... 135

3

2.2.3.

Natuur .............................................................................................. 139

2.2.4.

Landbouw en plattelandsontwikkeling ................................................... 140

2.2.5.

Cultuur ............................................................................................. 142

2.2.6.

Mobiliteit ........................................................................................... 143

2.2.7.

Stedenbeleid ..................................................................................... 144

2.2.8.

Economie .......................................................................................... 145

2.3.

Macrotrends in toerisme en recreatie.......................................................... 146

2.3.1.

Sociaal-culturele trends ...................................................................... 146

2.3.2.

Demografische trends ......................................................................... 147

2.3.3.

Trends in reserveringsgedrag, informatiewerving en reisgedrag ............... 147

2.3.4.

Recreatieve trends ............................................................................. 147

2.3.5.

Technologische ontwikkelingen en trends .............................................. 148

2.4.

Trends in de belangrijkste doelmarkten voor de leiestreek ............................ 150

2.4.1.

Trends in de Belgische vakantiemarkt ................................................... 150

2.4.2.

Trends in de Nederlandse vakantiemarkt .............................................. 150

2.5.

Concurrentieanalyse ................................................................................. 151

2.5.1.

Leisure ............................................................................................. 151

2.5.2.

MICE ................................................................................................ 155

Deel 2 Diagnose .................................................................................................... 157 1.

Swot-analyse voor de Leiestreek ..................................................................... 157

1.

PROBLEEMFORMULERING .............................................................................. 163

STAP 2: STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN ..................................................................... 166 STAP 3: MARKTSTRATEGIE ........................................................................................ 169 2.

POSITIONERING .......................................................................................... 169

3. PRODUCTMARKTCOMBINATIES ............................................................................... 170 STAP 4: ACTIEGERICHTE STRATEGIE ............................................................................ 172 DEEL 1: PRODUCTONTWIKKELING ................................................................................ 172 DEEL 2: MARKETING ................................................................................................ 185 DEEL 3: ORGANISATIE .............................................................................................. 188 DEEL 4: KENNISONTWIKKELING .................................................................................. 190 MEER INFORMATIE ................................................................................................... 193 COLOFON ............................................................................................................... 193

4

INLEIDING Rivieren trekken zich niets aan van grenzen. Ook de Leie niet. Tussen Waregem en Deinze flirt ze meermaals met de provincies West- en Oost-Vlaanderen. Maar niemand die het merkt. Een gevoel van verbondenheid door het water heeft ervoor gezorgd dat de Leiestreek de eerste provincieoverschrijdende toeristische regio in Vlaanderen werd. Tien West-Vlaamse en 6 Oost-Vlaamse steden en gemeenten richtten op 5 september 2000 Toerisme Leiestreek vzw op. In januari 2002 kregen zij het gezelschap van nog dertien andere West-Vlaamse gemeenten. Zo worden alle Oost- en West-Vlaamse steden en gemeenten gelegen op en in de nabijheid van de Leie, haar zijrivieren en de verbindingskanalen Roeselare-Leie en BossuitKortrijk verenigd in een toeristisch samenwerkingsverband. Het eerste strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek werd in 2003 opgesteld. Het werd een ambitieus beleidsdocument waarin krachtlijnen en prioriteiten werden vooropgesteld voor productontwikkeling, commercialisering, kennisontwikkeling, organisatie en financiering. Dit alles werd geformuleerd vanuit een viertal strategische doelstellingen: 1. De Leiestreek ontwikkelen als een kwalitatieve regio waar de bevolking voldoende mogelijkheden wordt aangereikt om te recreëren in aantrekkelijke omgevingen; 2. De Leiestreek ontwikkelen als een attractieve regio voor inkomend toerisme; 3. De Leiestreek ontwikkelen voor korte vakanties (complementair aan het zaken- en beurstoerisme) met een aanvulling voor residentiële verblijven n.a.v. seminaries, congressen, incentives; 4. Bekendmaken en promoten van de Leiestreek en haar recreatieve mogelijkheden voor de regionale bevolking, het dagtoerisme, de korte vakantiemarkt en de MICE markt. Ondertussen zijn we 8 jaar verder en is er veel veranderd in de regio. Niet alles van wat in 2003 is voorgesteld is gerealiseerd maar het totaalplaatje is positief. Er zijn ook heel wat interessante initiatieven gerealiseerd die niet in het beleidsplan stonden. In de situatieanalyse gaan we hier verder op in. De opmaak van een strategisch beleidsplan is een werk van lange adem. In het nieuwe beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek willen we op een kritische manier de stand van zaken op vlak van toerisme en recreatie in de regio in kaart brengen en de verdere ontwikkelingsperspectieven voor de periode 2011 - 2018 vastleggen. Binnen de methodologie van de strategische planning door Toerisme Vlaanderen worden volgende stappen onderscheiden:  

  

Stap 1: Welke rol moeten toerisme en recreatie spelen in de Leiestreek? Formuleren van een missie en visie als globaal kader voor strategische beleidsplanning. Stap 2: Situatieanalyse In deze stap wordt een kritische situatieanalyse gemaakt vertrekkend van de situatie zoals die in 2003 was en rekening houdend met de ontwikkelingen in de markten en de verschillende beleidsdomeinen. De situatieanalyse resulteert in een overzicht van de sterkten/zwakten en kansen/bedreigingen voor de Leiestreek en een probleemformulering waarin de belangrijkste knelpunten worden aangegeven. Stap 3: Strategische doelstellingen De strategische doelstellingen geven op een bondige manier weer wat we op middellange termijn beogen met de ontwikkeling van toerisme en recreatie in de Leiestreek. Stap 4: Marktstrategie De marktstrategie bepaalt de positionering van de Leiestreek en de prioritaire productmarktcombinatie. Stap 5: Actiegerichte strategieën Gebaseerd op de marktstrategie wordt een actiegerichte strategie geformuleerd voor de diverse werkvelden productontwikkeling, marketing, kennisontwikkeling, organisatie en financiering. 5

De uitwerking van het beleidsplan gebeurde onder leiding van Westtoer, Toerisme Leiestreek en Toerisme Oost-Vlaanderen. Het beleidsplan is de resultante van een complex en intensief proces waarin diverse regionale actoren hun inbreng konden doen: 



 

Voor de 28 gemeentes van de Leiestreek werden inspraakvergaderingen georganiseerd waarop de lokale besturen per cluster werden uitgenodigd. De samenstelling werd afgestemd op de bestaande geografische clusters binnen de structuren van Toerisme Leiestreek vzw. Er werd op 20 mei een workshop van 1 dag georganiseerd waarbij de inspraak vanuit de sector en experts centraal stond. Tijdens de workshops kwamen in 3 keer 4 sessies een aantal voor de regio belangrijke thema's aan bod. Aan de workshop namen zo'n 90 mensen deel. Voor de inspraak van de streekactoren en de sector werden 2 klankbordgroepen georganiseerd. Daarnaast werd ook maximaal gebruik gemaakt van de bestaande overlegstructuren van Toerisme Leiestreek om het beleidsplan terug te koppelen.

Het ontwerp strategisch beleidsplan werd aan volgende instanties voorgelegd:   

de de de de

klankbordgroep voor het Strategisch Beleidsplan aangevuld met deelnemers van workshop, diensten van toerisme en schepenen van toerisme; Algemene Vergadering en Raad van Bestuur van Toerisme Leiestreek; Raden van Bestuur van Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen.

Het beleidsplan werd ter goedkeuring voorgelegd aan de provincieraden van West- en OostVlaanderen. Het strategisch beleidsplan is opgemaakt voor alle actoren die direct en indirect betrokken zijn bij toerisme en recreatie in de Leiestreek. Door de betrokkenheid van diverse actoren op verschillende niveaus bij de opmaak van het beleidsplan en door het besluitvormingsproces op regionaal en provinciaal niveau verwerft het plan een grote draagkracht en wordt de kans op effectieve realisatie sterk verhoogd.

6

STAP 1 WAAR NAARTOE MET TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK? Binnen dit strategisch beleidsplan vormen de missie en de visie het algemeen kader. Onder regionale werking toerisme en recreatie Leiestreek verstaan we:  het samenwerkingsverband van alle actoren die meewerken aan het ontwikkelen van toerisme en recreatie in de Leiestreek;  private actoren;  verenigingen;  steden en gemeenten;  provincies;  Vlaanderen;  Europa. De sector toerisme en recreatie is van nature een zeer fragmentair geheel met een grote diversiteit aan actoren. Daarom is het van groot belang om synergieën te ontwikkelen tussen deze actoren, zowel publieke als private. Missie van de regionale werking toerisme en recreatie in de Leiestreek

De aanwezige troeven op toeristisch en recreatief vlak ten volle benutten rekening houdende met de draagkracht van en het draagvlak binnen de regio. Doelstelling hierbij is het verhogen van het economisch belang van toerisme in de Leiestreek en het verbeteren van de levenskwaliteit in de regio.

Visie voor de regionale toeristisch-recreatieve werking in de Leiestreek De visie geeft in enkele zinnen de langetermijndoelstellingen weer voor het toeristischrecreatief beleid op bovenlokaal niveau.

1. De algemene attractiviteit van de regio verhogen en het positieve imago van de regio versterken. Bijzondere aandacht moet gaan naar de meerwaarde en de kwetsbaarheid van de aantrekkelijke landschappen en de troeven van een aantal stedelijke gebieden. 2. Voorzien in kwalitatieve en marktconforme omgevingsrecreatieve mogelijkheden van voldoende schaalgrootte ten behoeve van de regionale bevolking. 3. De krachten van relevante publieke en private actoren op verschillende niveaus en uit verschillende domeinen bundelen.

Het strategisch beleidsplan zelf moet een antwoord geven op hoe de visie zal worden gerealiseerd in een beleid op middellange termijn.

7

STAP 2 WAAR STAAN WE EN WAAR KUNNEN WE NAARTOE MET DE LEIESTREEK? In deze stap wordt de huidige situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek uitvoerig en kritisch geanalyseerd. Dit leidt tot een synthese in sterkten/zwakten en kansen/bedreigingen en de formulering van de belangrijkste uitdagingen voor de Leiestreek.

DEEL 1 SITUATIEANALYSE Om te komen tot een beleid voor de volgende jaren is het gewenst om de actuele situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek aan een grondige en kritische analyse te onderwerpen. In de interne analyse worden de verschillende aspecten behandeld die te maken hebben met de actuele situatie van toerisme en recreatie in de Leiestreek:    

de evaluatie van het toeristisch-recreatief product; de evaluatie van de evoluties in de toeristisch-recreatieve vraag; de inschatting van het socio-economisch belang van toerisme en recreatie in de Leiestreek; de evaluatie van het actueel toeristisch-recreatieve beleid.

In de externe analyse wordt dieper ingegaan op de ontwikkelingen van buiten het beleidsdomein toerisme en van andere beleidsniveaus die een directe impact hebben op de toeristisch-recreatieve sector in de Leiestreek en op tendensen in de markten:    

ontwikkelingen in beleid van buiten het beleidsdomein toerisme en op andere beleidsniveaus; algemene tendensen in de toeristisch-recreatieve vraag; trends binnen de belangrijkste markten voor de Leiestreek; de concurrentiële positie van de Leiestreek.

Beide analyses zijn gebeurd op basis van overleg met vele betrokkenen en op basis van specifieke rapporten en onderzoeken over de diverse aspecten van de toeristisch-recreatieve sector in de Leiestreek.

8

1. INTERNE

ANALYSE

1.1.

SITUERING VAN DE LEIESTREEK 1.1.1.

ALGEMENE

SITUERING

De Leiestreek telt 28 steden en gemeenten die onderling erg variëren in omvang en inwonersaantal. De steden en gemeentes behoren tot 5 arrondissementen en 2 provincies. Enkel wat betreft de deelgemeenten Drongen, Sint-Denijs-Westrem en Afsnee maakt Gent deel uit van de Leiestreek. Als kunststad heeft Gent immers een eigen beleidsplan voor toerisme en recreatie. Voor promotionele activiteiten wordt de binnenstad van Gent wel meegenomen. Speciale aandacht gaat hierbij naar:   

het riviertoeristisch aanbod; de musea langs de Leie (STAM, Huis van Alijn en MIAT); de musea die inhoudelijk aansluiten bij de Leiestreek (MSK, SMAK en Design Museum).

De Leiestreek is een heel diverse regio. Aan West-Vlaamse kant is de regio sterk verstedelijkt en dichtbevolkt (524 000 inwoners) met een wirwar aan:   

bewoning; wegen; industrieterreinen.

Kortrijk en Roeselare zijn de grootste steden van de Leiestreek (respectievelijk 75 000 en 57 000 inwoners). Met 2 115 inwoners is Spiere-Helkijn de kleinste gemeente. De Oost-Vlaamse Leiestreek wordt gekenmerkt door:   

meer open ruimte; kleinere dorpskernen; waardevolle natuurgebieden.

Ti elt

Roeselare

Kortrijk

Tabel 1 Inwonersaantal, oppervlakte, bevolkingsdichtheid en bebouwde oppervlakte van gemeentes

West-Vlaanderen Gemeente Inw.

Opp.

Anzegem Avelgem Deerlijk Harelbeke Kortrijk Kuurne Lendelede Menen Spie-Hel Waregem Wevelgem Zwevegem In’munster Izegem Ledegem Moorslede Roeselare Dentergem Meulebeke

41,8 21,7 16,8 29,1 80 10 13,2 33,1 10,8 45,1 38,8 63,2 16,2 25,5 24,8 35,3 59,8 25,9 29,3

14 116 9 597 11 283 26 328 73 941 12 649 5 467 32 450 2 050 35 963 30 930 23 898 10 620 26 781 9 371 10 840 56 547 8 223 11 031

Bvdich theid 338 442 672 905 924 1264 414 980 196 797 797 378 656 1050 378 307 946 318 377

Beb. opp. 19 % 22 % 36 % 38 % 33 % 51 % 22 % 34 % 12 % 41 % 32 % 19 % 33 % 44 % 20 % 18 % 40 % 21 % 22 %

Oost-Vlaanderen Gemeente Inw.

Opp.

De Pinte Deinze Gent* Nazareth S-M-Latem Zulte

17,98 75,53 49,66 35,19 14,34 32,52

10 251 28 799 25 619 11 080 8 251 14 713

Bvdicht heid 570 381 516 315 575 452

9

Beb. opp. 24 % 20 % 23 % 22 % 40 % 26 %

7 502 9 093 17 775

16,6 21 43,6

452 433 408

27 % 32 % 16 %

Ieper

O’rozebeke Wielsbeke Wervik

* deelgemeenten Afsnee, Drongen, Sint-Denijs-Westrem ** schatting op basis van algemene data voor de stad Gent Datum: 1 januari 2008 Bron: FOD Economie behalve deelgemeenten Gent = www.gent.be

Verschillende en erg verscheiden buren De Leiestreek grenst aan de kunststad Gent en 5 andere Vlaamse toeristische regio’s:  de Westhoek;  het Brugse Ommeland;  het Meetjesland;  Scheldeland;  de Vlaamse Ardennen. Het zuiden van de Leiestreek grenst aan Frankrijk en Wallonië. De Leie vormt ter hoogte van Menen en Wervik de grens tussen België en Frankrijk en scheidt de stadjes sinds 1713 van Halluin en Wervicq-Sud. Ter hoogte van Rekkem en het gehucht Dronkaard gaan België en Frankrijk nagenoeg naadloos in elkaar over. De Metropool Rijsel (Département du Nord) is een dichtbevolkt en sterk geïndustrialiseerd gebied maar beschikt ook over een aantal landschappelijk waardevolle gebieden. Ter hoogte van Avelgem en Spiere-Helkijn vormt de Schelde de natuurlijke grens tussen Vlaanderen en Wallonië. De toeristische regio 'Wallonie Picarde' strekt zich uit tot in de buurt van Brussel en Bergen en heeft een hoofdzakelijk landelijk karakter. De stad Komen-Waasten ligt aan de Leie, behoort administratief tot Wallonië maar is volledig ingesloten door Vlaanderen en Frankrijk.

1.1.2.

LANDSCHAPPELIJKE

EN

RECREATIEVE

STRUCTUREN

Gevarieerd en versnipperd Het landschap in de Leiestreek wordt gekenmerkt door een grote mate van versnippering die het gevolg is van de verstedelijking en industrialisering sinds het begin van de 20ste eeuw. Daardoor bestaat geen één type Leielandschap maar moeten we eerder spreken van een aaneenschakeling van structurerende waterlopen en landschappen.

1.1.2.1. N

WATERWEGE GEVEN

VORM

AAN DE REGIO

De valleien van Leie, Bovenschelde en Mandel zijn structuurbepalende lijnelementen voor zowel de landschappen als de verstedelijking en industrialisering. In de Leievallei aan WestVlaamse kant en de Mandelvallei is deze verstedelijking het sterkst aanwezig. De Scheldevallei is grotendeels groen en open gebleven. De Leie en de Bovenschelde vormen de hoofdassen van een grensoverschrijdend fijnmazig netwerk van waterwegen. Het Kanaal Bossuit-Kortrijk, het Spierekanaal en het Kanaal van Roubaix en de Deule vormen de verbindingen tussen deze hoofdassen. Elke waterweg heeft een eigen karakter en geschiedenis. DE VIER GEZICHTEN VAN DE LEIE

10

De Leie in Frankrijk De Leie ontspringt in Lisbourg in Frankrijk en stroomt via Wervik Vlaanderen binnen om daarna oostwaarts verder te vloeien tot haar monding in de Schelde in Gent. Ze overbrugt een afstand van 180 kilometer en heeft een gering verval. De Leie vormt geen landschappelijk samenhangend geheel. De Grensleie De Leie heeft eeuwenlang de economie en levenswijze van de mensen die er langs woonden bepaald. Vanaf het midden van de 17e eeuw werd in Wervik en omgeving tabak verbouwd en verwerkt. De tabaksteelt blijft aanwezig in Wervik maar is de laatste jaren sterk afgenomen. Dit deel van de Leie is ook gekanaliseerd maar de meanders zijn nog verbonden met de Leie waardoor als het ware eilanden zijn ontstaan. In deze regio worden industriële zones afgewisseld met groengebieden. De Vlasleie Dit deel van de Leie tussen Astene sas en Menen dankt zijn naam aan de vlasteelt uit de 19e eeuw. Het roten van vlas in de Leie was uniek en zorgde voor een eindproduct van zeer hoge kwaliteit. De Leie werd in die tijd de 'Golden River' genoemd dankzij zijn uitzonderlijke rootkwaliteiten. Vanaf begin 20e eeuw werd het Leieroten vervangen door semi-industriële rootputten en in 1943 werd het roten in de rivier zelfs verboden. Door het rechttrekken van de meanders in de 19e en 20e eeuw werd de Leie een brede waterweg met ruime bochten. Dit deel van de Leie is nu een industriële as waar bewoning en industrie worden afgewisseld met resterende stukken akkers en landschappen. Tal van afgesneden meanders zijn door de kanalisering van de Leie de enige overgebleven natuurwaarden van de Leievallei. Zij kunnen verder gevaloriseerd worden als natuur- en recreatiegebieden. De toeristische Leie Tussen Gent en Astene sas kunnen we spreken van de schilderachtige meanderende Leie. De Leie kon hier, dankzij het Schipdonkkanaal, haar kronkelend en natuurlijk karakter behouden. De meanderende Leie biedt heel wat mogelijkheden op toeristisch-recreatief vlak. In het verleden hebben veel schilders deze prachtige rivier als inspiratiebron gebruikt. Langs de Leie vinden we 13 steden en gemeenten terug:             

Wervik; Menen; Wevelgem; Kortrijk; Kuurne; Harelbeke; Waregem; Wielsbeke; Dentergem; Zulte; Deinze; Sint-Martens-Latem; Gent.

DE SCHELDE EN HET SPIEREKANAAL De groene Bovenschelde De Bovenschelde tussen Doornik en Gent is een druk bevaren gekanaliseerde stroom die samen met de Leie de verbinding tussen de Vlaamse havens en het Franse waterwegennet verzorgt. Deze waterstroom heeft ondanks de opeenvolgende rechttrekkingen en afgesloten 11

meanders toch een groen en open karakter weten te behouden. In West-Vlaanderen is het landschap dat zich uitstrekt vanaf de groene Scheldemeersen lichtglooiend. In het gebied tussen Schelde en Leie in Oost-Vlaanderen is het landschap vlak en open. Dit gebied staat historisch bekend als het Scheldeveld. Volgende steden en gemeenten zijn aan de Schelde gelegen:     

Spiere-Helkijn; Avelgem; Nazareth; De Pinte; Gent.

Het Spierekanaal Het Spierekanaal werd in het begin van de 19e eeuw aangelegd. Dit charmant en kleinschalig kanaal verbindt de Schelde met het Canal de Roubaix en geeft via de Deule aansluiting op de Leie. Het kanaal biedt tal van mogelijkheden op recreatief vlak. Spiere-Helkijn wordt begrensd door:  

de Schelde; Spierekanaal.

DE ZIJARMEN VAN DE LEIE Het stadskanaal Roeselare – Leie Roeselare wordt met de Leie verbonden door het kanaal Roeselare-Leie. Het kanaal werd in de 19e eeuw gegraven omwille van economische motieven en vormt een waterwegverbinding tussen Roeselare en Ooigem. Het kanaal is sterk geïndustrialiseerd en verstedelijkt en telt slechts enkele open groengebieden. Volgende steden en gemeenten bevinden zich langs het stadskanaal Roeselare-Leie:     

Roeselare; Izegem; Ingelmunster; Oostrozebeke; Wielsbeke.

De twee kanten van het kanaal Bossuit-Kortrijk Het kanaal Bossuit-Kortrijk werd halfweg de 19e eeuw gegraven als verbinding tussen de benedenlopen van de Leie en de Schelde en doorkruist het interfluviumgebied tussen Leie en Schelde. Richting Kortrijk is het kanaal vanaf Zwevegem sterk verstedelijkt en geïndustrialiseerd. Richting Bossuit baant het kanaal zich een weg doorheen een open, attractief, glooiend en groen landschap. Volgende steden en gemeenten bevinden zich langs het kanaal tussen Kortrijk en Bossuit:    

Avelgem; Zwevegem; Harelbeke; Kortrijk.

Het Schipdonkkanaal Dit afleidingskanaal van de Leie werd gegraven in de 19e eeuw en verbindt Deinze op een vlotte manier met Gent en de Noordzee. Het kanaal is een belangrijke scheepvaartverbinding maar biedt ook mogelijkheden op toeristisch-recreatief vlak. 12

Traject in de Leiestreek: Deinze-Gent RINGVAART VAN GENT De Ringvaart rond Gent vormt de ringweg voor het talrijke binnenvaartverkeer dat voor aanen afvoer van de haven van Gent zorgt. Dit kanaal werd tussen de jaren '40 en '70 gegraven en fungeert als afleidingskanaal en bufferbekken. De meeste steden en gemeenten in de Leiestreek bevinden zich in de nabijheid van een waterweg, maar volgende gemeenten vormen hier een uitzondering op:      

Anzegem; Deerlijk; Ledegem; Lendelede; Meulebeke; Moorslede.

1.1.2.2.

DIVERSITEIT

VAN LANDSCHAPSTYPE S

In de Leiestreek is eenversnippering van natuurlijke en landschappelijke structuur vast te stellen. Voor toerisme en recreatie zijn er toch nog heel wat landschappen die een meerwaarde kunnen betekenen. Sterk versteende regio Hoewel West-Vlaanderen één van de meest landelijke provincies is, concentreren veel van de industriële activiteiten zich in het zuidwesten van de provincie. Dit heeft ertoe geleid dat het arrondissement Kortrijk het tweede meest verstedelijkte arrondissement van Vlaanderen is. Lintbebouwing en verspreide bewoning hebben een grote invloed op het visuele beeld van de Leiestreek. Vooral de lintbebouwing op de volgende assen is beeldbepalend:   

Menen–Kortrijk–Gent; Kortrijk–Kuurne–Ingelmunster; Kortrijk–Izegem–Roeselare.

Opvallend voor de Leiestreek is ook de lintbebouwing langs kleinere verbindingswegen in het economische hart van de regio: 

Kortrijk–Roeselare–Waregem.

De inplanting van bedrijventerreinen langs de autosnelwegen in de Leiestreek heeft de perceptie van industrialisering van de regio sterk doen toenemen. De inspanningen om de architectuur van bedrijfsgebouwen langs deze belangrijke verkeersassen hedendaags en aantrekkelijk te maken hebben reeds enkele mooie resultaten opgeleverd. Toch zorgt de onsamenhangende inplanting en de architectuur van de bedrijventerreinen voor een rommelige indruk. Ondanks deze verstedelijking worden de kernen van bewoning, handel en nijverheid tot op de dag van vandaag gevormd door de dorpen en talrijke steden en stadjes die de regio rijk is. Deze dorpen en steden worden vaak doorsneden door belangrijke verkeersassen en hebben soms geen echte kern (Harelbeke, Zwevegem en Wevelgem). In het geval van Gent, Kortrijk en Roeselare mogen we spreken van een verstedelijkingsdruk vanuit deze kernen op de omliggende landelijke gebieden. Aan West-Vlaamse zijde heeft deze beweging in combinatie met de reconversie en uitbreiding van oude vlasfabrieken ervoor gezorgd dat grote stukken 13

van de Leiestreek vandaag de dag zo sterk versteend zijn. Meest opvallende voorbeelden hiervan zijn:  Kuurne;  Harelbeke;  Waregem;  Wevelgem. Voor Roeselare en Izegem vormde de economische uitbouw van het Kanaal Roeselare–Leie de motor voor de creatie van een samenhangend verstedelijkt gebied. Kleine en middelgrote samenhangende landschappen In deze sterk versteende regio zijn toch nog een aantal kleine en middelgrote samenhangende landschappen te onderscheiden die mogelijkheden bieden op toeristischrecreatief vlak. 

West-Vlaamse Scheldestreek De West-Vlaamse Scheldestreek is samen met de Kortrijkse deelgemeenten Kooigem en Bellegem een open en lichtglooiend landschap tussen de E17, A17, de Bovenschelde en de grens tussen Oost- en West-Vlaanderen. Het gebied wordt doorsneden door het kanaal Bossuit-Kortrijk. De Zuidwest-Noordoost georiënteerde heuvelkam bereikt op de hoogste plekken 66 (Keiberg) tot 82 meter (Tiegemberg). Het landschap wordt gedomineerd door akkerbouw en enkele kleine, verspreid gelegen bosjes. Naar de Schelde toe doen de meersen dienst als graaslanden.



Scheldeveld Vlak en open landschap dat zich tussen de Schelde en de N43 (Kortrijkse Steenweg) situeert in Oost-Vlaanderen. Dit vroegere heidegebied is volledig in cultuur gebracht en wordt overwegend voor akkerbouw gebruikt. In het gebied zijn nog enkele bosgebieden aanwezig waaronder de Hospicebossen in Nazareth en bos de Ghellinck in Zwijnaarde.



Noordelijke Leievallei Vlak en schilderachtig Leielandschap ten noorden van de N43 (Kortrijkse Steenweg) in Oost-Vlaanderen. De meanderende Leie (afgesneden van de oorspronkelijke loop stroomopwaarts Deinze) vormt een belangrijk landschapselement en is nog bevaarbaar tussen Deinze en Gent. Dit is het landschap dat de Leieschilders van de eerste en tweede Latemse groep aan het eind van de 19e en begin van de 20ste eeuw hebben vereeuwigd op doek. Op de oevers van deze natuurlijk meanderende Leie staan meerdere weelderige landhuizen en villa’s. De vochtige meersen en kleine landschapselementen zorgen voor een waardevol, aantrekkelijk en uniek landschap.



Tielts Plateau en Plateau van Westrozebeke Typisch Vlaamse landschappen met sterk verspreide, uitgezaaide bewoning, kerkdorpen, beekdalen en afwisselend akkerbouw en veeteelt. Molens vormen belangrijke bakens in deze landschappen. Het Tielts Plateau situeert zich grotendeels in het Brugse Ommeland. Het Plateau van Westrozebeke situeert zich uit tussen de A17, Roeselare, de Leievallei en de Ieperboog.

Evaluatie landschappelijke en recreatieve structuur in de Leiestreek: 

De industriële activiteiten, de lintbebouwing en de verspreide bebouwing bepalen sterk het visuele beeld van de Leiestreek.

14

 

De waterwegen vormen de ruggengraat van de landschappelijke structuur in de Leiestreek en oefenen een grote aantrekkingskracht uit op recreanten en toeristen. De natuurlijk meanderende Leie tussen Deinze en Gent is uniek in Vlaanderen.

15

1.2.

TOERISTISCH-RECREATIEVE ONTWIKKELINGEN IN DE LEIESTREEK

Bij de analyse wordt de nadruk gelegd op de aanbodelementen met een bovenlokale uitstraling of deze voorzieningen die een regionale aantrekkingskracht (kunnen) uitoefenen. Dit neemt niet weg dat daarnaast in de Leiestreek veel kleinere en waardevolle initiatieven voorkomen die van lokaal belang zijn. In een verstedelijkte en dichtbevolkte regio als de Leiestreek zijn deze van belang. 1.2.1. DE

RECREATIEGROEN LEIESTREEK

1.2.1.1.

IN

RECREATIEVE

GROENDOMEINEN

Provinciedomeinen in de Leiestreek zijn relatief klein en liggen geïsoleerd De Leiestreek beschikt over vijf provinciedomeinen, samen goed voor 331 hectare groen. Ruim een vijfde van het totale areaal aan West-Vlaamse provinciedomeinen bevindt zich in de Leiestreek. Daarvan is circa drie vierden bebost. In vergelijking met de andere West-Vlaamse toeristische regio's zijn de provinciedomeinen in de Leiestreek gemiddeld kleiner. De Gavers en het Sterrebos zijn de meest bezochte provinciedomeinen De populariteit van de provinciedomeinen bleek uit het onderzoek naar de openluchtrecreatieve activiteiten van de West-Vlaamse bevolking in 1996 door de Dienst Toerisme en Recreatie van de provincie. Jaarlijks maken ruim 400 000 West-Vlamingen bijna 7 miljoen trips in de West-Vlaamse groendomeinen. In de top 5 van de meest bezochte provinciedomeinen bevinden zich De Gavers en het Sterrebos, met respectievelijk 596 000 en 315 000 trips. Hieruit blijkt het belang van recreatief groen in de nabijheid van woonconcentraties. Tabel 2 Provinciedomeinen in de West-Vlaamse Leiestreek, situatie 2010

Naam

Gemeente(n)

Sterrebos

Rumbeke (Roeselare) Izegem

WallemoteWolvenhof Baliekouter Bergelen De Gavers

TOTAAL

Wakken (Dentergem) Gullegem (Wevelgem) Harelbeke, Deerlijk

Opp. (ha) 27

Recreatiemogelijkheden

23

Wandelen, speelbos

43

Wandelen

54

Wandelen, natuurobservatie, NEC De Rand Wandelen, fietsen, mountainbiken, paardrijden, zeilen, windsurfen, hengelen, natuurobservatie, zwemmen, duiken, Koutermolen, cafetaria, trekkershutten

184

Wandelen, cafetaria, kasteel

331

Geen provinciedomeinen in de Oost-Vlaamse Leiestreek In het Oost-Vlaamse deel van de Leiestreek zijn er geen provinciale groendomeinen maar wel 2 gemeentelijke groendomeinen met bovenlokale uitstraling. Deinze beschikt met de Brielmeersen (40 ha) over een gemeentelijk groenen recreatiedomein van bovenlokaal belang. Het heeft een sportief, recreatief en educatief 16

aanbod en beschikt over een cafetaria. De laatste jaren zijn er vernieuwingen aangebracht. Het aanbod omvat: dierenpark, speeltuin, minigolf, wandelpaden, doolhof, beeldenpark, treintje, thematuinen (waterspeeltuin, heksen, kruiden, bamboe..) en bomenleerpad. De stad Deinze zet zich in om dit stedelijk groendomein aantrekkelijk te houden In Gent bevindt zich het recreatiedomein De Blaarmeersen (100 ha). Er is een uitgebreid aanbod aan sportmogelijkheden, recreatievoorzieningen en wandelpaden. Verder een grote speeltuin, zwemzone en strand (recent vernieuwd en uitgebreid), looppiste en reca. Evaluatie recreatieve groendomeinen -

Een verdere uitbreiding van de provinciedomeinen is wenselijk. De bestaande domeinen kunnen de recreatieve druk in de Leiestreek onvoldoende opvangen. Er zijn weinig of geen cijfers bekend omtrent het gebruik van de provinciedomeinen. De provinciedomeinen in de Leiestreek zijn geïsoleerde groengebieden die niet in verbinding staan met of deel uitmaken van andere bossen of natuurgebieden. Het zijn relatief kleine groene 'eilandjes'. De provinciedomeinen komen tegemoet aan een lokale en regionale groenbehoefte. Ze hebben geen bovenregionale of toeristische betekenis. Het domein De Gavers oefent o.m. door zijn watersportmogelijkheden wel een bovenregionale aantrekkingskracht uit. De inrichting, het onthaal en de bebording van en in de provinciedomeinen is onvoldoende kwalitatief. In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn er twee stedelijke groendomeinen met een bovenlokaal belang.

1.2.1.2.

GROENE

ASSEN

De Leiestreek beschikt over een uitgestrekt netwerk van in onbruik geraakte spoorlijnen. Ze werden door de provincie West-Vlaanderen aangekocht of gehuurd van de NMBS. Het gaat over een totale lengte van 32,5 kilometer, als volgt verdeeld over de verschillende trajecten:    

Guldenspoorpad (Kortrijk-Avelgem): 6,7 km (11 ha); Trimaarzate (Avelgem-Spiere-Helkijn) 8,5 km (13 ha); Kezelbergroute (Roeselare-Menen): 8,1 km (15 ha); Stroroute (Zonnebeke-Roeselare): 9,2 km (17 ha).

Oude spoorlijnen worden ingericht voor fietsers, wandelaars en/of ruiters Samen met de provinciedomeinen vormen deze assen de kern van het territoriaal (WestVlaams) provinciaal beleid met betrekking tot groen en openluchtrecreatie. De oude spoorlijnen kregen een naam, de sporen en dwarsliggers werden uitgebroken en de meeste zates werden toegankelijk gemaakt voor fietsers, wandelaars en/of ruiters. Ze werden daartoe verhard of half verhard met gestabiliseerd zand, ternair zand of asfalt met recuperatiemateriaal. Ze kregen een beperkte uitrusting van recreatieve infrastructuur zoals infoborden en zitbanken. Deze voorzieningen zijn verouderd. In 2007 is een nieuwe huisstijl voor de inrichting van de provinciale groene assen ontworpen (weliswaar nog niet geïmplementeerd) en werkt de provincie West-Vlaanderen aan de afpaling van de volledige breedte van de assen waar ze als eigenaar of huurder recht op heeft. Bepaalde stukken werden recent heraangelegd in asfalt. Andere zijn vaak in slechte staat, onder meer door afbrokkeling en overgroeiing van het pad. De oude spoorlijnen worden zowel door utilitair als recreatief verkeer gebruikt. Ze worden ingeschakeld in diverse lusvormige en langeafstandsfietsroutes, maken deel uit van de fietsnetwerken en worden eveneens opgenomen in provinciale wandelroutes, ruiterroutes en mountainbikeroutes. De groene assen vormen ook belangrijke migratieassen en refugia voor fauna en flora. Naast de provincie hebben ook diverse gemeenten stukjes oude spoorlijn verworven. Het gaat onder meer over:

17

   

Roeselare; Avelgem; Zwevegem; Waregem (tussen station en grens met Anzegem en tussen station en Zulte natuurgebied de Spoorwegberm). Een gedeelte van de betreffende tracés is opgenomen in recreatieve routes en netwerken, een ander deel is omgevormd tot openbare weg of is bebouwd. In de Oost-Vlaamse Leiestreek wordt in het kader van het project Parkbos Gent de vroegere spoorwegbedding tussen De Pinte en Gent opnieuw ingericht/opengesteld. Deze bedding moet dienst doen als utilitaire en recreatieve fietsverbinding met Gent. Verder worden langs bestaande spoorwegen ook inspanningen geleverd om fietsverbindingen te creëren, bv. over de Ringvaart en de Leie in Gent en langs de spoorweg in Deinze en Nazareth. Evaluatie groene assen -

De groene assen in de Leiestreek zijn korte stukjes en zijn niet altijd vlot verbonden met andere groene of blauwe assen (jaagpaden langs de waterwegen). Een aantal groene assen wordt onderbroken door de afwezigheid van bruggen en de inname van de bedding door bedrijven. De (her)inrichting van de groene assen op basis van een integraal inrichtingsplan dat aandacht heeft voor diverse recreatievormen en voor natuur en landschap biedt unieke kansen voor de valorisatie van dit erfgoed en voor de realisatie in West-Vlaanderen van een 'groen-blauw netwerk' voor recreanten en natuur.

1.2.1.2.1.

GROEN EN BOSGEBIEDEN

Leiestreek is een bosarme regio Met een bosindex van circa 1,6 % is de Leiestreek één van de minst beboste regio's binnen een al zeer bosarm (West- en Oost-)Vlaanderen. De Leiestreek beschikt niet over grote aaneengesloten boscomplexen. Toch wordt op veel plaatsen hard gewerkt aan bosuitbreiding rond bestaande boskernen. Tabel 3 Bosindex van de Leiestreek in vergelijking met gemiddelden voor Vlaamse provincies, 2000

Regio Leiestreek West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Vlaanderen

Bosindex (%) 1,6 2,3 5,6 16,2 20,6 12,0 10,8

Stadsrandbossen bieden een oplossing voor de dichtbevolkte Leiestreek Belangrijk voor de dichtbevolkte Leiestreek is de keuze stadsrandbossen, aansluitend bij regionaalstedelijke gebieden.

voor

de

realisatie

van

Volgende stadsrandbossen zijn in ontwikkeling: 

Preshoekbos (Kortrijk, Menen) In 2002 werd het startschot gegeven voor de aanplanting van een stadsrandbos ten zuidwesten van Kortrijk: het Preshoekbos. Het situeert zich in en rond het klaverblad van de A14 en de A17 in Marke en Lauwe. In een gebied met ruim 500 000 inwoners in een straal van 12 kilometer is de behoefte aan recreatiegroen bijzonder groot. Het Agentschap voor Natuur en Bos werkt stelselmatig aan de verwerving en beplanting 18

van gronden binnen een perimeter van 500 hectare. Het uiteindelijke bos moet circa 300 ha groot worden. Vandaag is reeds 140 hectare verworven, waarvan 63 ha beplant. Het Preshoekbos zou een gevarieerd parkbos met bomen en struiken, hooilandjes, de Markebeekvallei met vijvers en moerasgebied, kleinschalige landbouw en recreatiepaden moeten worden. De verdere ontwikkeling van het Preshoekbos en het stadsrandbos Kortrijk moeten leiden tot de realisatie van een groen lint Zuid voor Kortrijk. 

Stadsrandbos Roeselare Het stadsrandbos Roeselare wordt gesitueerd in het zuiden van de stad, aansluitend bij het natuurreservaat De Kleiputten. Er is reeds 9 ha bosuitbreiding gerealiseerd en er is een speelbos aangeplant. Planologisch zit het bosgebied verankerd in een RUP, maar in de praktijk blijkt de verwerving van gronden moeizaam te verlopen, onder meer door de versnippering van de eigendomsstructuur. Streefcijfer is circa 150 ha bos.



Parkbos Gent Het idee van een stadbos in de Gentse omgeving ontstond in de jaren negentig. De Gentenaars en de inwoners van de gemeenten in de verstedelijkte rand hadden behoefte aan een toegankelijk bos- en groengebied op wandelen fietsafstand van de woning. Een wetenschappelijke lokalisatiestudie selecteerde de kastelensite bij Zwijnaarde, ten zuiden van Gent, als de meest geschikte plek voor de realisatie van een recreatiebos van 300 ha. Inmiddels werd het Parkbos verankerd in het Ruimtelijk Structuurplan Gent en in het gewestelijk RUP 'Groenpool Parkbos'. De naam 'Parkbos' verwijst naar een groot stedelijk landschapspark van 1 200 ha, waar het stadsbos deel van zal uitmaken. Het strekt zich uit over de gemeenten Gent, De Pinte en SintMartens-Latem en moet naast ruimte voor bos ook plaats bieden aan duurzame landbouw, ondersteunende horeca, woningen, hoogwaardige kennisbedrijvigheid en actieve recreatie. De realisatie van het Parkbos wordt gecoördineerd door een Projectbureau onder leiding van de gouverneur van Oost-Vlaanderen. Tot op heden is er via onderhandelingen ca. 35 ha verworven in bos- en natuurgebieden. Sinds 9 juli 2010 bestaat de mogelijkheid om de gronden voor de realisatie van de bos- en natuurkernen binnen de groenpool te onteigenen bij hoogdringendheid. Er wordt verwacht dat de realisatie van het Parkbos hiermee in een stroomversnelling zal komen. De verwerving van de ruim 300 hectare grond zal gefaseerd gebeuren in de periode 2011-2014, de inrichting van de grond in de periode 2011-2018. Inmiddels is een huisstijl ontwikkeld voor de inrichting van het Parkbod en zijn er inrichtingsplannen opgemaakt voor de portalen of ontvangstlocaties. Tenslotte werkte een communicatiebureau een logo uit, is er een website gelanceerd en wordt er twee keer per jaar een nieuwsbrief verspreid.



Stadsbos Deinze (Astene) Het stadsbos Deinze is een inrichtingsproject van de VLM met als doel de opmaak van een geïntegreerd plan voor een stadsbos met een oppervlakte van ca. 50 ha. Het projectgebied omvat ondermeer een zone van 37 ha nabij Nieuw Goed te Parijs, in eigendom van ANB en 22 ha rond Astene Dreef, te verwerven door de stad Deinze. In dat gebied gaat de prioriteit naar de aanleg van een nieuw bos. Een geboorte- en een speelbos zijn de twee blikvangers. Er wordt ook aandacht besteed aan de inrichting van wandeldreven en open ruimte. Het gebied wordt ontsloten voor fietsers en wandelaars.



Stadsbos (Sint-Baafs-Vijve - Waregem) Bos en Groen, de provincie West-Vlaanderen en de besturen van Waregem en Wielsbeke bundelen daarom de krachten om de mogelijkheden voor een open stadsrandbos met respect voor de bestaande landbouwactiviteit te onderzoeken. De studieopdracht, uitgevoerd door Leiedal en WVI, werd inmiddels afgerond en het 19

einddocument in beschikbaar. Het Schoendalebos wordt een open stadsrandbos waarbij kleine wandelbossen kaderen binnen het ruimere landschap. In drie geselecteerde gebieden wordt actief aan natuurontwikkeling en -herstel gewerkt met ruimte voor speelbossen. Daarnaast beschikt de Leiestreek nog over een aantal kleinere boscomplexen van lokaal belang. Tabel 4 Toegankelijke bosgebieden groter dan 10 ha in de Leiestreek Naam Rhodesgoed

Izegem

Opp. (ha) 40

Ter Borcht

Meulebeke

17

Gemeente Meulebeke

Vierkaven Leiebos

Moorslede Wevelgem

18 20

Ag. Natuur en Bos W&Z nv

Kanaalbos Preshoekbos

Harelbeke Kortrijk Menen

Kennedybos Stadsgroen Marionetten/ Groen Lint Zuid

Kortrijk Kortrijk

14 140 (waarvan 63 bos) 15 60

W&Z nv Ag. Natuur en Bos, Ag. Infrastructuur Ag. Natuur en Bos Stad Kortrijk

Orveytbos

Zwevegem

28

Olieberg Mortagnebos

Zwevegem Zwevegem

? 13

Ag. natuur en Bos, Natuurpunt W&Z nv OCMW Kortrijk

Hospicebossen Warandebos

Nazareth Deurle

51 ?

Gemeente(n)

Eigenaar


Ag. Natuur en Bos

Wandelen, parking, speelbos Parking, wandelen, speelplein, sportaccommodatie Wandelen, paardrijden Wandelen, speelbos, speelweide, hengelen Wandelen Wandelen, mountainbiken, parking

OCMW Gent

Wandelen Wandelen, Libel, BC Hof te Coucx, speelbos, geboortebos, Pontforthoeve als kampplaats Wandelen, parking, Orveytwandelroute Wandelen, speelbos Parking, Mortagnewandelroute, speelzone, ligweide Wandelen Wandelen

We vinden in de Leiestreek ook nog tientallen kleinere bosjes (oppervlakte < 10 ha). De belangrijkste daarvan zijn:         

het Merelbos (Izegem); de Kleiputten (Roeselare); het Patrijzenbos (Lendelede); het Meikensbos (Dentergem); het Kabouterbos (Waregem); het Ooigembos (Desselgem); het Wandelbos tussen de oude en nieuwe Leie (overkant Goed te Beaulieu); het Bassegembos; het Tiegembos (Anzegem).

Evaluatie bossen -

Met uitzondering van de Gavers, het Preshoekbos en het Parkbos Gent is het schaarse bosbestand in de Leiestreek zowel geografisch als naar eigendomsstructuur zeer sterk versnipperd. Er is een grote nood aan uitbreiding van het bosbestand. Bijkomend bos wordt bij voorkeur geënt op bestaande boskernen. De Vlaamse overheid doet aanzienlijke inspanningen voor de verwerving en bebossing van terreinen. De werkzaamheden verlopen evenwel zeer moeizaam door een gebrek aan maatschappelijk draagvlak. Het Parkbos Gent en het Preshoekbos Kortrijk zijn de enige bossen (in ontwikkeling) die potenties hebben om uit te groeien tot groencomplexen met een bovenlokale betekenis. De

20

betekenis van alle andere bossen is - vanuit recreatief oogpunt - lokaal, tenzij ze deel uitmaken van recreatieve routes en/of netwerken.

1.2.1.2.2.

NATUURGEBIEDEN

Natuurkernen verbonden aan waterwegen Het areaal aan natuurgebied in de Leiestreek is zeer beperkt en bovendien uitermate gefragmenteerd. Net omwille van hun geringe omvang zijn vele kleine natuurgebieden erg kwetsbaar en gevoelig voor verstoring door recreatie. Ze zijn dan ook vaak niet toegankelijk. De aanwezige natuurkernen zijn veelal verbonden aan de waterwegen (Schelde, Leie, Kanaal Bossuit-Kortrijk) en beekvalleien (Mandel, Heulebeek). Het gaat dus vaak om natte natuur in afgesneden meanders, meersen e.a. Ook enkele zand- en kleiwinningsputten (Roeselare, Kortrijk, Beveren-Leie) zijn natuurgebieden geworden. In vergelijking met andere regio's heeft de Vlaamse overheid (het Agentschap voor Natuur en Bos) slechts een beperkt aantal natuurgebieden in de Leiestreek in eigendom en/of beheer. Belangrijk is daarom de betekenis van natuurverenigingen zoals Natuurpunt, die in de regio zeer actief is en diverse kleine natuurgebiedjes in eigendom en/of beheer heeft. Zowel in de Scheldevallei als in de Leievallei was de Vlaamse Landmaatschappij trekker van natuurinrichtingsprojecten. Deze leverden meer, betere en toegankelijkere natuur op in:     

de West-Vlaamse Scheldemeersen; de as Deinze-Gent; de Assels; Vosselareput; Malem.

De belangrijkste en structurerende natuurkernen in de Leiestreek zijn: 

 

Het Groen Lint Zuid/Stadsgroen Marionetten, een groene gordel ten zuiden van Kortrijk. Dit natuurgebied moet op termijn een verbinding vormen tussen het Kennedybos en het Preshoekbos. Het omvat onder meer een geboortebos en een speelbos, een milieueducatieve ruimte in de vorm van een libel en het Hof te Coucx. De Vaarttaluds langs het Kanaal Bossuit-Kortrijk in Moen (15 ha), evenwel niet toegankelijk voor recreanten. De meersen en oude rivierarmen van de Leie en de Schelde. Deze kleine en verspreide gebiedjes zijn vaak ontsloten voor wandelaars en hengelaars en zijn via jaagpaden met elkaar verbonden voor wandelaars en fietsers.

Tabel 5 Toegankelijke natuurgebieden groter dan 10 ha in de Leiestreek Naam

Gemeente(n)

BourgoyenOssemeersen Latemse Meersen

Gent

De Vaarttaluds Scheldemeersen Leiemeersen Assels Vallei van de Zeverenbeek Oude Leiearmen van Ooigem-Desselgem, Wielsbeke-Waregem, Bavikhove, Kuurne, Grammene, Gottem, Machelen

Sint-MartensLatem Zwevegem De Pinte/ Merelbeke Bachte-MariaLeerne/Astene Drongen Deinze Diverse

Opp. (ha) 212

Eigenaar


Stad Gent

20-80

Natuurpunt

Parking, wandelen, bezoekerscentrum, kijkhut Wandelen

15,5 20-80

W&Z NV Natuurpunt

Toegankelijk onder begeleiding Wandelen

10-20

Natuurpunt

Wandelen

10-20 20-80

Natuurpunt Natuurpunt

Wandelen Toegankelijk onder begeleiding

Ag. Natuur en Bos, W&Z nv

Parking, wandelen, hengelen

21

De Scheldemeersen

Avelgem

De Balokken

Wervik

20

Natuurpunt, Ag. Natuur en Bos Ag. Natuur en Bos

Wandelen Wandelen, fietsen, jachthaven 15 ligpl., cafetaria, 2 trekkershutten

Naast deze grotere natuurcomplexen, komen in de Leiestreek nog een beperkt aantal kleinere natuurgebieden voor zoals:              

de Keuzemeersen (Drongen); de Gaverbeekse Meersen (Machelen); de Westerplas (Sint-Martens-Latem); het Leeuwenhof (Drongen); de Trimaarzate (Zwevegem); Wijmelbroek; Wilgenhoek (Deerlijk); de Groene Long (Kuurne); de Kleiputten 't Hoge (Kortrijk); de Mandelhoek (Ingelmunster); de Venning (Kortrijk); de Kleiputten Rumbeke (Roeselare); de Gaverbeekse Meersen; de Zavelput (Waregem).

Natuurverbindingsgebieden Om de achteruitgang van de natuur in Vlaanderen tegen te gaan zijn al heel wat maatregelen genomen. De laatste decennia is het besef gegroeid dat het beschermen van geïsoleerde stukken natuur niet volstaat. Deze afzonderlijke gebieden zijn vaak klein en een goede ruimtelijke samenhang ontbreekt. De provincie Oost-Vlaanderen wil daarom werk maken van natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang. In 2010 is de Provincie met het project 'Gestroomlijnd Landschap' gestart. Het is de bedoeling geselecteerde natuurverbindingen te realiseren gekoppeld aan het beheer van waterlopen. Door een link te leggen met recreatie, educatie en mobiliteit ontstaat een krachtig geheel en worden inspanningen gebundeld. Evaluatie natuurgebieden -

Weinig en versnipperde natuur. Weinig grote, toegankelijke natuurkernen. Het Oost-Vlaamse deel van de Leiestreek bezit meer natuurgebieden dan het WestVlaamse deel. De toekomst van de natuur in de Leiestreek zit in 'nieuwe natuur', door de mens gecreëerd op plaatsen waar de natuur al lang is verdwenen. De natuur kan dus onder meer ontworpen worden in functie van de menselijke noden (recreatie en ontspanning). De waterwegen en de groene assen bieden kansen voor de realisatie van groene corridors waarin ook recreatief medegebruik mogelijk is. Natuurverbindingsgebieden kunnen oplossing bieden voor geïsoleerde kleine stukjes natuur. 1.2.2.

ROUTEGEBONDEN LEIESTREEK

RECREATIE IN DE

1.2.2.1. 1.2.2.1.1.

WANDELEN

LUSVORMIGE WANDELROUTES

Landschapswandelroutes goed voor 150 kilometer wandelplezier in de regio De Leiestreek beschikt over 19 provinciale landschapswandelroutes, gerealiseerd conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen. Daarvan bevinden er zich 13 in West-Vlaanderen en 6 in Oost-Vlaanderen. In totaal gaat het om ruim 150 kilometer paden. 22

Tabel 5 Provinciale landschapswandelroutes in de Leiestreek

Landschapswandelroute

Startplaats

Afsnee-Keuzewandelroute Albijn Van den Abeelewandelroute Argendaalwandelroute Asselswandelroute Boerenkrijgwandelroute Bouvriewandelroute Doornhammekewandelroute Gust De Smetwandelroute Kleine Kluiswandelroute Koekuitwandelroute Kruisekewandelroute Mirawandelroute Mortagnewandelroute Neerbeekwandelroute Ooidonkwandelroute Oosthovewandelroute Orveytwandelroute Pompeschitterswandelroute Streuvelswandelroute TOTAAL

Afsnee/Drongen (Gent) Sint-Martens-Latem Bellegem (Kortrijk) Drongen (Gent) Geluwe (Wervik) Bossuit (Avelgem) Zevergem (De Pinte) Deurle (Sint-Martens-Latem) Gijzelbrechtegem (Anzegem) Moorslede Kruiseke (Wervik) Avelgem Spiere (Spiere-Helkijn) Bissegem (Kortrijk) Bachte-Maria-Leerne (Deinze) Rollegem-Kapelle (Ledegem) Moen (Zwevegem) Dadizele (Moorslede) Ingooigem (Anzegem)

Lengte (km) 9,0 9,0 10,8 6,5 8,3 5,5 5,6 6,5 7,5 8,2 6,5 12,2 13,1 6,0 7,5 13,0 7,0 8,7 6,4 157,3

Het aantal routes is sedert 2003 verdrievoudigd. Voor elke wandelroute is een kaartbrochure in de nieuwe uniforme huisstijl van Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen beschikbaar. De landschapswandelroutes van de Leiestreek zijn gebundeld in een regiowandelbox (uitgever Westtoer). In de wandelbox Stap Uit van Toerisme Oost-Vlaanderen werden de Albijn Van den Abeele-, Ooidonk-, en Doornhammekewandelroute opgenomen. Op de website van Toerisme Oost-Vlaanderen kunnen de routekaarten van de lusvormige wandelroutes gratis geraadpleegd en geprint worden. Bij de keuze van de wandelroutes wordt gestreefd naar een evenwichtige geografische spreiding, maar dit is geen doel op zich. Het zwaartepunt van het wandelrouteaanbod ligt evenwel in gebieden met veel natuur en een aantrekkelijk landschap. In de sterk verstedelijkte driehoek Roeselare-Zwevegem-Deinze zijn nog geen landschapswandelroutes aanwezig. In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn een aantal routes gelinkt aan het thema (beeldende) kunst. De wandelroutes komen tot stand in nauwe samenwerking met:  Vlaamse overheidsdiensten (Agentschap voor Natuur en Bos, Vlaamse Landmaatschappij);  lokale besturen;  natuurverenigingen (Natuurpunt);  socio-culturele verenigingen (Pasar). Vaak gaat het om bestaande wandelingen die opgewaardeerd worden. Verkeersveiligheid, aantrekkelijkheid en variatie van het parcours staan voorop. Er wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van onverharde paden. In 2010 werd in de Oost-Vlaamse Leiestreek nog de natuur- en landschapswandelroute Assels te Drongen gelanceerd. In 2011 volgt de Roger Raveelroute te Machelen (Zulte). Deze route is gelinkt aan het thema (beeldende) kunst. Tabel 6 Evaluatie van de verkoop van wandelroutebrochures in de Leiestreek in de periode 2000-2009 Route

2000

2001

2002

2003

2004

2005 2006 2007 2008 2009

Totaal

Per

23

jaar(1) Argendaal

588

318

318

288

253

118

581

557

180

3 201

356

Boerenkrijg

381

174

995

473

383

307

114

573

535

143

4 078

408

Bouvrie

158

329

732

390

348

316

125

674

526

228

3 826

383

60

311

149

127

220

867

173

207

615

257

278

222

129

577

472

97

2 854

317

716

587

114

661

546

125

2 749

458

Mira

590

301

249

150

180

1 470

294

Mortagne

207

290

419

130

121

1 167

233

Neerbeek

87

309

119

198

713

178

Oosthove

103

205

100

152

560

140

237

183

147

567

189

Kleine Kluis Koekuit Kruiseke

Orveyt Pompeschitters Streuvels

507

W.VL.LS

1 046

287

245

264

109

131

1 036

207

709

570

522

377

136

788

486

192

4 551

455

1 562 3 369

2 008

2 535

3 206

2 073

5 686

4 040

2 114

27 639

2 764

471

471

471

264

Afsnee-Keuze Albijn Van Abeele

den

Doornhammeke

879

1 259

1 843

1 484

5 465

1 366

1 301

4 624

771

240

328

349

927

1 579

Gust De Smet

561

513

1 074

537

363

974

307

762

233

871

1 566

1 573

6 649

831

363

974

547

1 090

1 461

3 057

5 549

5 342

18 283

2 298

1 562 3 732

2 982

3 082

4 296

3 534

8 743

9 589

7 456

45 922

4 592

Ooidonk Assels (lancering 2010) O.VL.LS Leiestreek

1 046

(1) Gemiddelde verkoop per jaar

Uit bovenstaande tabel leiden we informatie af omtrent de verkoop van wandelbrochures, niet omtrent het effectief gebruik van de wandelroutes. We gaan er van uit dat ook heel wat mensen de routes afwandelen zonder een brochure te kopen. Enkele bevindingen:   

  

In totaal zijn in de Leiestreek de afgelopen 10 jaar bijna 46 000 wandelbrochures verkocht, waarvan 60% in West-Vlaanderen. Gemiddeld worden in de Leiestreek jaarlijks 4 600 brochures verkocht. De Oost-Vlaamse Leiestreek is populairder als wandelregio dan de West-Vlaamse. Met minder dan de helft van het aantal wandelroutes in vergelijking met West-Vlaanderen, realiseert Oost-Vlaanderen de afgelopen jaren een grotere verkoop. De verkoop van wandelroutebrochures in de Oost-Vlaamse Leiestreek kreeg een flinke duw in de rug door de lancering van de wandelboxen in 2008. De stijging van de verkoop van de wandelroutes Albijn van den Abeele, Doornhammeke en Ooidonk tussen 2007 en 2008 moet dan ook vooral in dit licht bekeken worden. Op gebied van individuele verkoop scoort in de Oost-Vlaamse Leiestreek de Gust De Smet wandelroute het best, kort gevolgd door de Albijn Van den Abeelewandelroute, o de 2 routes die gelinkt zijn aan het thema (beeldende) kunst. Dit thema is in deze subregio sterk aanwezig. In vergelijking met de andere Oost-Vlaamse regio's scoort de Leiestreek met de verkoop van de individuele routes goed. Enkel de Zwalmbeekroute in de Vlaamse Ardennen scoort beter. In West-Vlaanderen valt sedert het topjaar 2007 een opmerkelijke terugval in de verkoop te noteren. Af te leiden aan de gemiddelde jaarlijkse verkoop zijn de vijf populairste wandelroutes in de Leiestreek allemaal Oost-Vlaamse routes. De meest verkochte wandelroutes aan West-Vlaamse zijde zijn de Streuvels- (op plaats 6) en de Kruisekewandelroute (op plaats 7). De top 10 wordt afgerond met de Boerenkrijg-, de Boevrie- en de Argendaalwandelroute. 24

Evaluatie lusvormige wandelroutes -

-

-

-

De Leiestreek beschikt over een volwaardig aanbod aan provinciale landschapswandelroutes. Concentraties van routes komen voor ten westen van de lijn Roeselare-Menen, langs de Leie in Oost-Vlaanderen en in de Scheldevallei. Het sterk verstedelijkt hart van de Leiestreek (de driehoek Roeselare-Zwevegem-Deinze) is nog een blinde vlek. De verkoop van wandelroutebrochures in de West-Vlaamse Leiestreek ligt een flink stuk lager dan in andere regio's. De toeristische component van die verkoop is marginaal. We gaan ervan uit dat vooral streekbewoners zelf de brochures aankopen. De conclusie van het verkoopsonderzoek is dat bewoners van de dichtbebouwde en natuurarme Leiestreek voor het voldoen van hun recreatiebehoeften een toevlucht nemen tot groengebieden buiten de Leiestreek: Heuvelland, Ieperboog, Vlaamse Ardennen, Kust. De verkoop van wandelroutebrochures in de Oost-Vlaamse Leiestreek daarentegen, behoort tot de hoogste in Oost-Vlaanderen. Het gebied tussen Gent en Deinze is dan ook een bekende toeristische trekpleister. De Gust De Smet wandelroute en de Albijn Van den Abeelewandelroute verkopen goed. Beide routes zijn gelinkt aan het thema (beeldende)kunst dat in deze subregio sterk aanwezig is. De verkoopcijfers tussen 2007 en 2008 werden de hoogte ingeduwd door het succes van de Oost-Vlaamse wandelboxen.

Erfgoedwandelroutes zorgen voor verbinding tussen erfgoedsites in stadjes en steden Westtoer ontwikkelde 3 erfgoedwandelroutes in de Leiestreek. De erfgoedwandelroutes zijn tussen 2,0 en 4,5 kilometer lang. Ze worden bewegwijzerd met koperen klinknagels en voorzien van een startbord. Ze verbinden de meest interessante erfgoedsites in de boeiendste stadjes en steden en worden uitgewerkt in overleg met de provinciale Dienst Cultuur. Alle erfgoedwandelroutes worden gebundeld in een handige erfgoedbox. Een routebeschrijving is voor elke route beschikbaar. Wervik en Waregem hebben op eigen initiatief een ontdekkingscircuit ontwikkeld waarbij het erfgoed centraal staat.

Tabel 7 Provinciale erfgoedwandelroutes in de Leiestreek

Erfgoedwandelroute Roeselare Kortrijk Menen Leiestreek

Startplaats De Coninckplein Streekbezoekerscentrum 't Schippershof

Lengte (km) 3,3 2,9 3,5 9,7

In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn er nog geen erfgoedwandelroutes. Deinze en Toerisme Oost-Vlaanderen hebben momenteel nog geen plannen om in de regio erfgoedwandelroutes te ontwikkelen. Twee landschapswandelroutes zijn wel gelinkt aan het thema (beeldende) kunst in de regio en doen een aantal aantrekkelijke dorpskernen aan (bijv. Deurle). Tabel 8

Evaluatie van de verkoop van erfgoedwandelroutes door Westtoer tussen 2007 en 2009

Route Kortrijk Roeselare Menen Leiestreek

2007

2008

2009

TOTAAL

207

719 337

207

1.056

1.319 201 84 1.604

2.245 538 84 2.867

Gem. verkoop/jaar 748 269 84 956

Uit bovenstaande tabel leiden we af: 25

 

Hoe groter (en meer toeristisch) de stad, hoe meer belangstelling voor de erfgoedwandelroute. Enkel de erfgoedwandelroute van Kortrijk blijkt echt aan te slaan.

Evaluatie erfgoedwandelroutes -

Erfgoedwandelroutes zijn een nieuw product. Ze zijn vooral voor een nichemarkt bedoeld. Er zijn geen of weinig potenties om nieuwe erfgoedwandelroutes in de Leiestreek te ontwikkelen.

Ruim aanbod wandelroutes ontwikkeld door gemeentes en andere organisaties Naast de provinciale wandelroutes van Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen is er nog een ruim aanbod van andere wandelroutes, al dan niet met startbord, folder of bewegwijzering, beschikbaar voor de recreant. Zowel gemeenten, belangengroeperingen (landbouworganisaties, Pasar, de Vlaamse wandel- & omnisport federatie vzw, Aktivia, de Vlaamse Wandelfederatie e.a.) als wandelorganisaties ontwikkelen wandelcircuits. Vele daarvan beschikken over een startbord en bewegwijzering conform de normen van Toerisme Vlaanderen. Het gaat niet alleen om landschapswandelroutes. Wandelingen worden ook gebundeld aangeboden in boeken en mappen: Lannoo, N.G.I. e.a. Natuurpunt stippelde in haar natuurreservaten meerdere wandelroutes uit. In de Leiestreek biedt Natuurpunt wandelingen aan in:  het Orveytbos;  Vaarttaluds (Zwevegem);  de Scheldemeersen (Avelgem);  de Gaversebeekmeersen (Zulte);  de Bourgoyen (Gent). In Marke werd een 6,5 km lang interactief wandelpad ontwikkeld: het Prikkelpad. 1.2.2.1.2.

LANGEAFSTANDSWANDELROUTES

De vzw Grote Routepaden (www.groteroutepaden.be) stippelde in West-Vlaanderen een uitgebreid net aan langeafstandswandelroutes uit, de bekende GR-paden. Deze nietlusvormige wandelroutes worden bewegwijzerd met wit-rode verftekens of stickers. Ze worden jaarlijks tijdens de winter door vrijwilligers gecontroleerd en krijgen een onderhoudsbeurt vanaf de lente. Het aanbod is (provincie)grensoverschrijdend. Vlaanderen telt circa 2 500 km GR-paden, West-Vlaanderen circa 550 km. Drie GR-paden doorkruisen de Leiestreek:   

GR 5A Wandelronde van Vlaanderen: deel Zuid: Oostende-Kemmel-Menen-Ronse: 200 km; GR 128 Vlaanderenroute West: Kemmel-Roeselare-Gent-Aalst: 195 km; GR 129 Dwars door België: Brugge-Dinant deel A: Brugge-Oudenaarde-Ronse: 96 km. 1.2.2.1.3.

WANDELNETWERKEN

Van knooppunt naar knooppunt Naast het aanbod aan korte wandellussen en langeafstandswandelroutes bleek bij de wandelaar de behoefte te bestaan aan bewegwijzerde wandelingen van middellange afstand (halve dag, dag, weekend). Ook de vrijheid om zelf een wandelroute te kunnen samenstellen werd vooropgesteld. Vanuit deze behoefte en in navolging van het fietsnetwerk concept startte Westtoer in 2004, gevolgd door Toerisme Oost-Vlaanderen, met de realisatie van wandelnetwerken. Een wandelnetwerk wordt in twee richtingen bewegwijzerd met knoop-

26

puntborden en doorverwijsborden. Het zijn rechthoekige witte plaatjes met rode tekstopdruk, bevestigd op vierkante houten palen. Een wandelnetwerk vereist doorgaans de aanleg en/of openstelling van nieuwe wandelpaden en de bouw van kleinschalige infrastructuur zoals brugjes, klaphekjes en knuppelpaden. Er wordt gestreefd naar circa 50% onverharde en verkeersvrije paden. Een wandeling starten kan best in een instappunt:  het is vlot bereikbaar;  er is gratis parkeergelegenheid;  er staat een infobord;  er is aansluiting op het openbaar vervoer. In de Leiestreek is een wandelnetwerk uitgebouwd in het interfluvium tussen Schelde en Leie: het wandelnetwerk Land van Mortagne. Het werd geopend in het najaar van 2010 en strekt zich uit over circa 84,5 km² over (delen van) de gemeenten:  Kortrijk;  Zwevegem;  Spiere-Helkijn;  Avelgem. Het biedt de wandelaar in totaal 150 km wandelpaden. Er werden ruim 120 knooppunten gedefinieerd. In de Oost-Vlaamse Leiestreek werden geen gebieden opgenomen als zoekgebied voor wandelnetwerken. De aaneengesloten waardevolle landschappen zijn te klein en te sterk versneden door lijninfrastructuur en bebouwing. Er bestaan verschillende lusvormige wandelroutes in de verspreide groenzones, waardoor aan de wandelbehoefte wordt voldaan. Evaluatie wandelnetwerken -

-

Het wandelnetwerk Land van Mortagne legt voor het eerst een interessant wandelgebied in de zuidelijke Leiestreek voor de recreant open. Het ontsluit en verbindt dorpskernen, bossen en natuurgebieden voor wandelaars die het gebied niet kennen. Het wandelnetwerk Land van Mortagne vormt een belangrijk aanbod voor de recreatiebehoefte van de inwoners van de Eurometropool Kortrijk-Lille. Het succes ervan zal mee bepalend zijn voor verdere investeringen in het wandelproduct in de Leiestreek. Het huidige wandelnetwerk wordt gezien als een eerste fase. Het is nog zeer grofmazig, grote delen zijn verhard en verlopen via de openbare wegen. De regio biedt grote potenties om het wandelnetwerk verder te verfijnen via de heropenstelling van buurtwegen, het kortsluiten van 'missing links' en het toegankelijk maken van private groenen kasteeldomeinen. Er zijn geen opportuniteiten voor een wandelnetwerk in het Oost-Vlaamse deel van de Leiestreek. 1.2.2.2. 1.2.2.2.1.

FIETSEN

LUSVORMIGE FIETSROUTES

Provinciale fietsroutes goed voor 615 kilometer fietsverkeer De Leiestreek telt in totaal 14 provinciale fietsroutes, goed voor 615 kilometer kwalitatief fietsverkeer. De gemiddelde lengte van de fietsroutes bedraagt 43,9 kilometer. Alle fietsroutes werden in één richting bewegwijzerd met zeshoekige metalen bordjes met rood opschrift die bevestigd zijn aan metalen palen. Op de startplaats staat een viertalig startbord. Voor elke fietsroute is een plooifolder in vierkleurendruk beschikbaar met een gedetailleerde kaart (schaal 1/25.000) op de ene zijde en een wegbeschrijving en thematische streekinformatie op de andere zijde. De brochures worden per stuk te koop aangeboden of gebundeld per 36 in een handige kartonnen fietsbox (West-Vlaanderen) of in de fietsboxen 'Trap Mee' en 'Trap Uit' (Oost-Vlaanderen). Op de website van Toerisme Oost-Vlaanderen

27

kunnen de routekaarten van bepaalde lusvormige fietsroutes geraadpleegd en afgeprint worden. Ze kunnen ook gratis gedownload worden (pdf-formaat, gpx-formaat). Tabel 9 Provinciale fietsroutes in de Leiestreek, 2009

Fietsroute

Startplaats

Lengte (km)

Bedevaartfietsroute Gaverbeekfietsroute Gitsbergfietsroute Goedendagfietsroute Kommiezenfietsroute Leie-Scheldefietsroute Leiestreekfietsroute Mandeldalfietsroute Milieufietsroute Scheldevalleifietsroute 1 Spierevalleifietsroute Tabaksfietsroute Waterhoekfietsroute Weverijfietsroute Totaal

Dadizele (Moorslede) Waregem Roeselare/Hooglede Kortrijk Menen Bossuit (Avelgem) Gent Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke) Deinze Zwijnaarde (Gent) Bossuit (Avelgem) Wervik Bossuit (Avelgem) Ingelmunster

40 34 48 45 50 35 55 44 50 30 40 49 52 43 615

Sinds 2008 zet Toerisme Oost-Vlaanderen in op de kwaliteit van haar lusvormige fietsroutes. Een aantal routes met kwaliteitsproblemen, klachten, slechte verkoop of met een beter alternatief (thematocht op fietsnetwerk of lokaal initiatief) worden niet meer herwerkt/herdrukt. De Elfdorpenfietsroute (Deinze) wordt sinds 2009 niet meer aangeboden. Tabel 10 Evolutie in de verkoop van fietsroutes in de Leiestreek in de periode 2000-2009 Route Bedevaart

2000 716

Gaverbeek Gitsberg

692

2001

2002

2004

2005

2006

2007

2008

2009

TOTAAL

Per jaar(1)

531

1.402

742

723

529

157

677

435

356

6.268

627

1.463

989

970

605

624

250

637

461

368

6.367

707

508

1.220

Goedendag Kommiezen

2003

759

757

638

272

605

431

377

6.259

626

1.106

1.162

727

252

859

600

577

5.283

755

3.438

772

1.065

518

890

858

156

674

498

424

9.293

929

Leie-Schelde

856

607

1.247

1.165

951

657

183

795

504

486

7.451

745

Mandeldal

476

383

1.151

732

601

727

218

675

445

324

5.732

573

Spierevallei

516

379

906

751

779

640

187

629

512

499

5.798

580

Tabaks

827

476

965

859

1.141

802

188

778

435

400

6.871

687

792

1.392

874

743

602

194

719

515

428

6.259

695

632

Waterhoek Weverij

1.220

592

639

547

105

702

428

329

5.194

577

W.VL. LS

7.521

6.543 11.557

9.068

8.991

7.351

2.162

7.750

5.264

4.568

70.775

7.078

Leiestreek

2.236

1.844

2.168

2.169

1.894

2.052

1.639

1.612

1.869

1.722

19.205

1.921

833

634

641

826

739

916

601

752

765

1.123

7.830

783

466

1.109

654

390

958

338

579

175

81

4.750

528

828

355

382

738

723

223

49

44

4.002

445

3.772

4.273

4.031

3.761

4.649

2.801

2.992

2.853

2.926

35.787

3.579

10.315 15.830 13.099 12.752

4.963

4.963 10.742

8.117

7.494

106.562

10.656

Scheldevallei1 Milieu Elfdorpen O.VL. LS Leiestreek

660 3.729 11.250


Uit bovenstaande tabel leiden we informatie af omtrent de verkoop van fietsbrochures, niet omtrent het effectief gebruik van de fietsroutes. We gaan er van uit dat ook heel wat mensen de routes affietsen zonder een brochure te kopen. 28

Enkele bevindingen:  De afgelopen 10 jaar werden in de Leiestreek ruim 106 000 fietsbrochures verkocht, waarvan 66% in West-Vlaanderen. Gemiddeld worden in de Leiestreek jaarlijks 10 656 brochures verkocht.  De verkoop van fietsroutebrochures is in 2009 zowat gehalveerd in vergelijking met de topjaren 2002 tot 2004. Dat heeft natuurlijk alles te maken met de lancering van de fietsnetwerken vanaf 2006. Na de 'hype' van de fietsnetwerken lijkt de verkoop zich te stabiliseren, weliswaar op een lager peil.  De verkoop van de Oost-Vlaamse fietsroutes De Leiestreek- en de Scheldevalleiroute stijgt ook verder na 2007. Dit heeft te maken met het succes van de fietsboxen die in 2007 werden gelanceerd en waarin deze routes zijn opgenomen. De individuele verkoop van deze routes daalde in die periode net als de verkoop van de andere lusvormige fietsroutes.  Af te leiden aan de gemiddelde jaarlijkse verkoop is de populairste fietsroute in de Leiestreek met voorsprong de Leiestreekfietsroute in Oost-Vlaanderen. De top 5 van populairste fietsroutes wordt aangevuld met de Kommiezenroute, De Scheldevallei1route, de Leie-Schelderoute en de Gaverbeekroute.  De minst verkochte route (de Elfdorpenroute) is sedert 2009 uit de verkoop genomen.  De gemiddelde verkoop van fietsroutebrochures schommelt in 2009 rond de 500 per jaar. Met uitzondering van de Leiestreekfietsroute zijn er geen routes die er in positieve of negatieve zin uitspringen. Tabel 11 Downloads van bestanden via de website van TOV (van 1/05/2009 tot 1/05/2010)

Fietsroute Leiestreekfietsroute Milieufietsroute Scheldevallei 1 fietsroute TOTAAL

Aantal downloads in pdf 1215 616 853 2684

Aantal downloads in gpx 358 113 159 630

Uit bovenstaande cijfers blijkt dat fietsroutes ook frequent worden gedownload (vooral in pdf formaat maar toch ook in gpx). Behalve voor de Leiestreekfietsroute, overstijgt het aantal downloads van de routekaartjes in pdf-vorm per jaar de gemiddelde jaarlijkse verkoop. Ook bij de downloads is de Leiestreekfietsroute het populairst. Evaluatie provinciale fietsroutes -

-

-

Het provinciale fietsrouteaanbod in de Leiestreek is reeds enkele jaren afgewerkt en wordt continu in goede staat onderhouden. Waar in Oost-Vlaanderen de verkoop van brochures wellicht voor een groot stuk toeristisch is, gaat het in West-Vlaanderen eerder om verkoop aan lokale recreanten. Bij Toerisme Oost-Vlaanderen komen een tiental lusvormige fietsroutes in aanmerking voor sanering. De Elfdorpenroute hoort hier bij en wordt sedert 2009 niet meer gepromoot. De sanering kwam er als gevolg van de lage verkoopcijfers, de realisatie van het fietsnetwerk en van de themafietstochten, het vermijden van een overaanbod en mogelijke overlappingen en het beperken van het onderhoud. De publieke belangstelling voor de klassieke fietsroutes is zowat met de helft afgenomen sedert de lancering van het fietsnetwerk, maar de verkoop handhaaft zich momenteel op een aanvaardbaar niveau. Er blijkt dus voorlopig nog voldoende interesse voor bewegwijzerde lusvormige fietsroutes. TOV stelt de routekaartjes van lusvormige fietsroutes ook gratis ter beschikking via download op de website. Het aantal downloads is vrij hoog en overstijgt in een aantal gevallen de gemiddelde jaarlijkse verkoop.

Ruim aanbod fietsroutes ontwikkeld door gemeentes en andere organisaties Naast de provinciale fietsroutes is er nog een ruim aanbod van andere fietsroutes, al dan niet met startbord, folder of bewegwijzering, beschikbaar voor de recreant. Deze zijn van 29

wisselende kwaliteit. Zowel gemeenten, belangengroeperingen (Natuurpunt, landbouworganisaties, Pasar e.a.) als recreatieorganisaties hebben in het verleden fietscircuits ontwikkeld. Fietsroutes worden ook gebundeld aangeboden in boeken en mappen:       

Lannoo; N.G.I.; Fiets- en wandelgids Natuurpunt; Standaard Uitgeverij; Geocart; De Rouck; e.a.

Nieuwe technologieën ontdekken het recreatief fietsen Daarnaast hebben ook de nieuwe technologieën het recreatief fietsen ontdekt. Op het internet zijn tientallen sites te vinden waarvan fietssuggesties kunnen worden uitgeprint of gedownload. Deze zogenaamde digitale fietsrouteplanners laten de gebruiker toe om zelf een route te kiezen of zelf samen te stellen aan de hand van een aantal criteria zoals lengte, hellingsgraad, starten eindpunt. Ook het GPS-fietsen zit in de lift. In het kader van het Interreg IIIA-project RANDO ontwikkelde Toerisme Vlaanderen in 2005 een GPS fietsarrangement van 260 kilometer. Dit vierdaags of zesdaags arrangement liet de fietser vanuit Gent/Kortrijk kennis maken met:   

de Leisteen; de Westhoek; de Vlaamse Ardennen.

GPS-fietstochten, al dan niet met POI’s (Points Of Interest) kunnen veelal gratis van het internet worden geplukt. Ook fietstoepassingen via PDA/GDA, MP3, podcast en GSM vinden stilaan hun weg naar de markt. Evaluatie ander fietsaanbod -

Het overaanbod aan al dan niet bewegwijzerde fietsroutes vormt een bedreiging voor de kwaliteit en het overzicht van het fietsproduct. 1.2.2.2.2.

LANGEAFSTANDSFIETSROUTES

Meerdere dagen fietsplezier De langeafstandsfietsroutes (LF-routes) zijn doorgaande, bewegwijzerde routes die verscheidene regio’s doorkruisen en gedurende meerdere dagen kunnen gevolgd worden. Ze richten zich tot het doelpubliek van de fietsvakantiegangers. Bij het uitstippelen van deze routes zijn diverse instanties betrokken. De 800 kilometer lange Vlaanderenfietsroute is een initiatief van Toerisme Vlaanderen. De lusvormige route doorkruist de 5 Vlaamse provincies en is samengesteld uit stukken van diverse LF-routes. De fietsroute komt de Leiestreek binnen in Avelgem, volgt de Schelde tot in Bossuit, verloopt verder via het Kanaal Bossuit-Kortrijk tot in Kortrijk en volgt dan de Leie tot in centrum Wervik waarna ze noordwaarts trekt. De Vlaanderenfietsroute is bedoeld voor meerdaagse fietsvakanties, maar kan ook in dagtrajecten afgereden worden. In de brochure ‘Vlaanderen Vakantieland’ zijn uitgewerkte fietsarrangementen langs deze route beschikbaar. Op de Vlaanderenfietsroute is een netwerk van bijna 150 trekkershutten geënt, eenvoudige overnachtingsmogelijkheden voor 4 personen in houten chalets. De fietsroute werd in twee richtingen bewegwijzerd met rechthoekige metalen bordjes op metalen palen. Toerisme Vlaanderen staat in voor het beheer hiervan. Er is een handige en recente (2009) topogids met gedetailleerde kaarten op schaal 1/50.000 en heel wat nuttige informatie beschikbaar. De Noordzeeroute is in 2008-2009 volledig gehertraceerd op de fietsnetwerken.

30

De vzw Grote Routepaden stippelde daarnaast een net van landelijke fietsroutes uit, bewegwijzerd met geel-blauwe markeringen (www.groteroutepaden.be). Door de Leiestreek lopen onder andere de LF52 Guldensporenroute (van Zeebrugge naar Armentières, 128 km), de LF 30 Schelde-Deltaroute en de LF39 Flandriensroute (van Breskens naar Watten, 203 km). Voor elk van deze routes werd een topogids op de markt gebracht. Evaluatie langeafstandsfietsroutes -

Succesvol en volledig gereviseerd fietsproduct. Mogelijkheid tot het uitwerken van arrangementen. Doorgaande fietsroute die slechts over een beperkte afstand door de Leiestreek loopt. 1.2.2.2.3.

FIETSNETWERKEN

Netwerk van aantrekkelijke en veilige fietswegen Het fietsnetwerkconcept werd halfweg de jaren ‘90 bedacht door de provincie Limburg en het Regionaal Landschap Kempen en Maasland en komt tegemoet aan de vraag naar langere fietsroutes en vooral naar meer keuzevrijheid voor de fietser. Een fietsnetwerk kan worden gedefinieerd als een samenhangend netwerk van aantrekkelijke en veilige fietswegen. Op de kruising van twee of meer fietstrajecten ontstaat een knooppunt, dat een nummer krijgt. Aan de hand van deze knooppuntnummers kunnen fietsers een eigen fietsroute uitstippelen. Een fietsnetwerk wordt in twee richtingen bewegwijzerd met knooppuntborden en doorverwijzingsborden. Het zijn rechthoekige witte bordjes met groene tekstopdruk, bevestigd aan metalen palen. Het fietsnetwerk in de Leiestreek werd in 2006 gerealiseerd. De totale lengte van het netwerk bedraagt ruim 1000 kilometer, waarvan 659 kilometer aan West-Vlaamse zijde en 350 kilometer aan Oost-Vlaamse zijde. Er zijn 162 knooppunten in West-Vlaanderen en 84 knooppunten in Oost-Vlaanderen. Aan West-Vlaamse zijde is zowat een kwart van het fietsnetwerk autovrij. Dat is beduidend meer dan in het Brugse Ommeland (18,6 %) en in de Westhoek (9,5 %) en heeft te maken met de grote lengte aan jaagpaden en oude spoorlijnen. Het fietsnetwerk Leiestreek is de verzameling van het beste wat de regio voor de fietser te bieden heeft:   

de meest aantrekkelijke en autovrije paden; de mooiste landschappen, bossen en natuurgebieden; de boeiendste steden en dorpen.

Heel wat fietspaden, bruggen e.a. werden speciaal voor het fietsnetwerk aangelegd. De Leiestreek beschikt over 2 fietsnetwerkkaarten op schaal 1/50.000, uitgebracht op scheurvrij en waterbestendig papier:  

Leiestreek West; Leiestreek Oost.

Fietsrouteplanner in de Oost-Vlaamse Leiestreek Sinds enkele jaren stelt Toerisme Oost-Vlaanderen een online tool (fietsrouteplanner) ter beschikking waarmee fietstochten kunnen worden uitgestippeld op de Oost-Vlaamse fietsnetwerken. Ook een SMS functionaliteit is sinds 2009 ter beschikking. Op vraag en op aangeven van een aantal voorkeuren ontvangt een fietser een SMS met een suggestie van een te volgen route. Beide tools dienen om het gebruik van de fietsnetwerken te verhogen. Vooral de fietsrouteplanner kent een zeer groot succes (groot aantal uitgestippelde routes via de online routeplanner). De routeplanner is enkel van toepassing op het Oost-Vlaamse deel van het fietsnetwerk. Tabel 12 Evaluatie van de verkoop van fietsnetwerkbrochures 31

TOTAAL

Per jaar(1)

13 586

98 277

19 655

20,9

9403

7 670

60 928

12 186

12,9

20 616

18 274

15 670

92 257

23 064

19,6

24 474

10 009

7 239

6 333

48 055

12 014

10,2

Kust

15 769

13 139

11 738

11 299

51 945

12 986

11,0

Leiestreek West

22 546

11 021

8 395

5 870

47 832

11 958

10,2

Leiestreek Oost

27 176

17 231

12 374

7 981

64 762

16 191

13,8

6 354

6 354

6 354

1,4

74 763

470 410

94 082

100,0

Netwerk

2005

Westhoek Noord

28 034

Westhoek Zuid

17 589

2006

2007

2008

2009

23 865

18 095

14 697

15 315

10 951

BOL Noord

37 697

BOL Zuid

Gent

TOTAAL

45 623

166 842 101 062

82 120

%


Uit bovenstaande tabel leiden we af:   



De verkoop van fietsnetwerkkaarten daalt sedert het lanceringjaar 2006 en bevond zich in 2009 nog niet op de helft van in 2006. De verkoop van fietsnetwerkkaarten van de Leiestreek omvat een kwart van de totale verkoop. De kaart Leiestreek West is samen met de kaart BOL Zuid de minst goed verkopende van alle West-Vlaamse fietsnetwerkkaarten. Op niveau OostVlaanderen (in vergelijking met andere Oost-Vlaamse fietsnetwerken) scoort de kaart Leiestreek Oost wel goed. Binnen de Leiestreek verkoopt de kaart Leiestreek Oost beter dan Leiestreek West, ondanks het feit dat de Oost-Vlaamse Leiestreek maar circa een derde van de oppervlakte van de West-Vlaamse Leiestreek heeft. Veel heeft ongetwijfeld te maken met de aantrekkelijkheid van het landschap langs de Leie tussen Deinze en Gent en met de nabijheid van de stad Gent.

Bijna 1,5 miljoen recreatieve fietsers in 2008. Door een meetsysteem met permanente tellers kan Westtoer het aantal recreatieve fietsers die rijden op de fietsnetwerken van de Leiestreek continu opvolgen. In het volledige jaar 2008 fietsten er circa 1,5 miljoen recreatieve fietsers op de netwerken van de Leiestreek. Op het Oost-Vlaamse fietsnetwerk van de Leiestreek werden 40% van de recreatieve fietsers zo'n 593 000 geteld, op het West-Vlaamse deel circa 893 000. Op het fietsnetwerk van het Brugse Ommeland telt men eenzelfde aantal recreatieve fietsers als de Leiestreek, de Westhoek moet het met iets minder doen en telt ruim 1,1 miljoen recreatieve fietsers op het fietsnetwerk. Groei tegenover 2007. De realisatie van de verschillende fases van het knooppuntennetwerk Leiestreek is een feit sinds de zomer van 2006 en kende onmiddellijk succes, wat blijkt uit de cijfers van 2007 (1,4 miljoen recreatieve fietsers). De fietsnetwerken in de Leiestreek kenden echter nog een groei in aantal recreatieve fietsers met 6% tegenover 2007. De jaarlijkse organisatie van het fietsfeest Leiestreek om het fietsnetwerk onder de aandacht te brengen en zo meer bekendheid te verwerven heeft blijkbaar zijn effect niet gemist, in 2008 zijn de fietsnetwerken beter bekend en worden ook vaker gebruikt. Gebruikers van fietsnetwerken zijn verschillend naargelang het deel van het fietsnetwerk. 32

Van de netwerkfietsers die hoofdzakelijk in de West-Vlaamse Leiestreek rijden, is 76% omgevingsrecreant. Het aandeel dagtoeristen is 22% en er zijn zeer weinig verblijfstoeristen (1,3%). De verhouding tussen type fietsers ligt compleet anders bij de fietsers die hoofdzakelijk in de Oost-Vlaamse Leiestreek rijden. Er zijn relatief veel minder omgevingsrecreanten (38%) en het aandeel dagen verblijfstoeristen ligt er veel hoger, respectievelijk 52% en 10%. Evaluatie fietsnetwerken -

De Oost-Vlaamse Leiestreek trekt door haar aantrekkelijk landschap meer fietsers aan van buiten de regio (dagtoeristen en verblijfstoeristen) en heeft een sterkere toeristische functie. Het fietsnetwerk in de West-Vlaamse Leiestreek speelt vooral een rol voor de omgevingsrecreatie van de sterk verstedelijkte regionale bevolking. Er zijn nog heel wat 'missing links', onder meer ontbrekende oeververbindingen en verbindingen tussen groene en blauwe assen. Er is nog geen digitale fietsrouteplanner voor de volledige Leiestreek beschikbaar, wel (sedert 2008) voor Oost-Vlaanderen, via de website van Toerisme Oost-Vlaanderen. De routeplanner is zeer succesvol en verhoogt het gebruik van de fietsnetwerken. De verkeersveiligheid van het fietsnetwerk laat op nogal wat plaatsen te wensen over en kan nog verbeterd worden. De verharding van een aantal paden (o.m. oude spoorwegbeddingen) is in slechte staat en dringend aan vernieuwing toe. Er zijn nog geen echte fietsinrijpunten gerealiseerd op het terrein. Er wordt gewerkt aan een aantal rustpunten langs het fietsnetwerk. Het fietsnetwerk telt bijna 1,5 miljoen recreatieve fietsers in 2008. In de West-Vlaamse Leiestreek rijden er hoofdzakelijk omgevingsrecreanten, dit in tegenstelling tot de OostVlaamse Leiestreek waar het aandeel dagen verblijfstoeristen veel hoger ligt. 1.2.2.2.4.

THEMAFIETSTOCHTEN

Een nieuw product voor de meerwaardezoekers In 2007 zijn Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen gestart met de uitgave van themafietstochten. Het betreft circuits van ongeveer 35 kilometer lengte die bijna volledig gebruik maken van de trajecten en de knooppunten van het fietsnetwerk. Ze worden dus niet afzonderlijk bewegwijzerd. Van elke themafietstocht verschijnt een handige pocket met thematische diepte-informatie en (historisch) beeldmateriaal en een uitklapkaart. Het is een product voor de meerwaardezoekers. Tabel 13 Provinciale themafietstochten in de Leiestreek

Themafietstocht Bakens van kunst aan de Leie Fietsen langs meersen en meanders Vlas

Lengte (km) 28 - 22 41,5 40,3

Startplaats(en)

Centraal thema

Deinze Drongen Kortrijk

Kunst aan de Leie Natuur Vlas

Tijdelijke thematocht rond het schilder Emile Claus Naast de permanente thematochten werd in 2009, naar aanleiding van een tijdelijke tentoonstelling in het museum Deinze en de Leiestreek (Deinze) en het museum Schone Kunsten (Gent) rond schilder Emile Claus een tijdelijke thematocht op het fietsnetwerk ontwikkeld die beide musea met elkaar verbond en het thema verder uitdiepte. Van de fietstocht werd een brochure uitgegeven met kaart aan de ene zijde en informatie i.v.m. het initiatief, de musea en de schilder aan de andere zijde. De brochure werd naar aanleiding van de tijdelijke tentoonstelling gratis gepromoot en verspreid.

33

Tabel 14 Evolutie van de verkoop van themafietstochtbrochures

Tocht Bakens van kunst aan de Leie Fietsen langs meersen en meanders Vlas TOTAAL (1) Gemiddelde verkoop per jaar

2007 589 675

2008 125 235

2009 119 129

TOTAAL 833 1 039

621 1 885

130 490

111 359

862 2 734

Per jaar(1) 278 346 287 911

Uit bovenstaande tabel leiden we af:  

De verkoop daalt stelselmatig na het lanceringjaar. De gemiddelde verkoop per jaar bedraagt zo'n 300 stuks en lost de verwachtingen van dit nieuwe product niet in. Er worden gemiddeld bijna dubbel zoveel gewone fietsroutebrochures verkocht.

Routekaarten gratis aangeboden via internet De routekaarten van de thematochten worden eveneens gratis ter beschikking gesteld via de website van TOV (o.a. downloadbaar in pdf- en gpx-formaat). Enkel de route zelf wordt aangeboden, de thematische informatie niet. De tijdelijke Emile Claus thematocht (initiatief 2009) kan nog steeds worden aangevraagd via de website van TOV (in print) en kan ook gratis worden gedownload (PDF en GPX). Tabel 15 Downloads van bestanden via de website van TOV (van 1/05/2009 tot 1/05/2010)

Themafietstocht Bakens van kunst aan de Leie Fietsen langs meersen en meanders Emile Claus Totaal

Aantal downloads in pdf 372

Aantal downloads in gpx 93

576

139

903 1851

226 458

Ondanks het feit dat de meerwaarde van de thematochten in de bijkomende informatie zit, worden de kaarten van de thematochten ook frequent gedownload. Het aantal downloads (enkel kaartjes) per jaar overstijgt de jaarlijkse brochureverkoop. Bij de downloads is de Emile Claus thematocht veruit de populairste. Evaluatie themafietstochten -

-

-

Tegenvallende verkoopscijfers voor de themafietstochtbrochures. Er wordt getwijfeld aan de marktconformiteit van het product. De vermoedens bestaan dat de prijs voor de aankoop van een thematocht als (te) hoog wordt ervaren (in vergelijking met een fietskaart en in vergelijking met een klassieke lusvormige fietsroute). Het aantal (gratis) downloads van de kaartjes van de thematochten (zonder bijkomende informatie) wijst in die richting. De vraag naar uitgestippelde routes op de fietsnetwerken lijkt dus reëel maar de prijs is een struikelblok. De vraag naar suggesties van uitgestippelde routes op de fietsnetwerken blijkt trouwens ook uit het succes van het StapAf magazine en de uitneembare fietsroutes met de bijhorende beschrijving. Uit een bevraging van de lezers van het magazine bleek deze rubriek van de StapAf het meest gesmaakt te worden. Het is bijzonder moeilijk om sterke thema's te vinden die een ruim publiek aanspreken en waarrond een degelijke fietstocht van pakweg 40 kilometer kan ontwikkeld worden. 1.2.2.2.5.

FIETSVERHUUR/FIETSHERSTEL/FIETSENSTALLING 34

Veel locaties voor fietsverhuur In de Leiestreek zijn er fietsverhuurmogelijkheden op verschillende locaties. Zowel overheden, openbare vervoersmaatschappijen, de sociale tewerkstellingssector als de privésector bieden rijwielen te huur aan. NMBS-stations Bij het station van Roeselare is een Fietspunt gevestigd, een initiatief van De Kringwinkel Midwest met de steun van de NMBS en het stadsbestuur van Roeselare. Vanuit een containerpaviljoen op het stationsplein wordt toezicht gehouden op het gebruik en de netheid van de fietsenstallingen. In de stationsbuurt, worden fietsen verhuurd en kleine herstellingen uitgevoerd conform het 'thuiskomprincipe': enkel pendelaars met pech worden geholpen. Ook in station Gent-Sint-Pieters is een Fietspunt Max Mobiel gevestigd (vooral gericht op fietsverhuur voor woon-werkverkeer). In het station van Kortrijk, Waregem en Deinze is eveneens de uitbouw van een Fietspunt voorzien, waar fietsen zullen gehuurd, gestald en hersteld kunnen worden. Lokale besturen en VVV’s In de Leiestreek worden fietsen verhuurd in het Pompgebouw Bossuit (VVV West-Vlaamse Scheldestreek) en in het Streekbezoekerscentrum voor Kortrijk en de Leiestreek. Sociale tewerkstellingsprojecten Veloods (Waregem) en vzw Mobiel (Kortrijk, 800 fietsen) zijn sociale tewerkstellingsplaatsen die fietsen verhuren. Velomobile (Roeselare) verhuurt fietsen i.s.m. de sociale tewerkstellingsplaats De Kringwinkel uit Harelbeke doet dat i.s.m. de sociale tewerkstellingsplaats Mobiel uit Kortrijk. Privésector Particuliere fietsverhuurders in de Leiestreek zijn:     

't Velootje in Gullegem (Wevelgem); Het Verzet in Astene (Deinze); Joma Sport in Gent; PDG Bike Store in Drongen-Baarle; Bike Corner in Deinze.

In het kader van het Parkbos gent zijn er twee bijkomende fietsverhuurpunten voorzien:  

portaal Maalte; portaal Ghellink (beide in Zwijnaarde).

Ook aan het station van De Pinte is de uitbouw van een fietsverhuurpunt voorzien. Toerisme Oost-Vlaanderen ondersteunt fietsverhuurders die beantwoorden aan voorwaarden en biedt hen promotionele en logistieke ondersteuning. Tot en met 2010 kregen ze o.a. een fietsrek en display voor fiets-routebrochures ter beschikking. Ze werden gratis bevoorraad met wervende en informatieve brochures. De fietsverhuurcentra worden meegenomen in de provinciale promotiekanalen en kunnen aan voordelige voorwaarden fietskaarten en brochures aankopen. Vanaf 2011 kunnen ze bijkomende advertentieruimte aankopen in de jaarlijkse pocket 'StapAf'. Deze pocket geeft een overzicht van de fietsvriendelijke horeca en fietsverhuurcentra in Oost-Vlaanderen. Vanuit Sint-Denijs-Westrem aangeboden in de omgeving.

(Gent)

en

Kortrijk

worden

vespa's

verhuurd

en

routes

35

Steeds meer logiesvoorzieningen (hotels, gastenkamers, hoeve- en plattelandstoerisme e.a.) beschikken tegenwoordig over een aantal fietsen die ze al dan niet tegen betaling aan hun gasten aanbieden. Van de 832 logiesaanbieders in de groene regio’s (Westhoek, het Brugse Ommeland en de Leiestreek) beschikken er 331 over (huur)fietsen. Dit komt neer op bijna 40% van het totaal aantal logiesaanbieders. Vier logiesaanbieders in de Oost-Vlaamse Leiestreek stellen fietsen ter beschikking. Tabel 16 Fietsverhuur door logiesaanbieders in West-Vlaanderen (2008)

Regio

Aantal logies

Westhoek Leiestreek Brugse Ommeland TOTAAL

428 230 174 832

Aantal logies dat fietsen verhuurt 169 53 109 331

Mobiele pechverhelping niet aanwezig in de regio West-Vlaanderen is goed voorzien van fietsherstellers. Maar buiten de openingsuren zijn fietsers hiermee onvoldoende geholpen. Automaten met fietsonderdelen voor ongefortuneerde fietsers zijn in de Leiestreek niet beschikbaar. Mobiele pechverhelping voor fietsers (naar het voorbeeld van VTB-VAB of Touring Wegenhulp voor autopech) is in de regio onbestaande. In de Leiestreek deed ’t Velootje / De Ponyhoeve (Wevelgem) wel de pechverhelping voor de fietsers van het GPS-fietsarrangement van Toerisme Vlaanderen. Andere sociale tewerkstellingsplaatsen (zoals Mobiel, Veloods) staan ter beschikking voor fietsers (individueel of groepen) met pech die bij hen een fiets huurden. Bij Velomobile krijgen fietshuurders onmiddellijk al een herstelkit mee. In de West-Vlaamse Leiestreek zijn er nog geen oplaadpunten voor elektrische fietsen (fietsen met trapondersteuning). Aan Oost-Vlaamse kant zijn er oplaadpunten bij:    

't Bachtenaerken in Bachte-Maria-Leerne; De Ceder in Astene; Taverne Sfinx in Afsnee; Bistro 't Kapelhuis in Zulte.

Deze vorm van fietsen zit als gevolg van de vergrijzing van de bevolking flink in de lift. Geen goede mogelijkheden om fiets en bagage te stallen Fietsrecreanten beschikken over steeds meer gesofisticeerde fietsen. Het spreekt voor zich dat zij die op een veilige manier willen stallen wanneer zij de fiets achterlaten voor:    

een stads- of museumbezoek; een wandeling; rustpauze; overnachting.

Fietsrekken zijn op veel plaatsen wel aanwezig, maar vaak verkeren ze in slechte toestand of bieden ze technisch onvoldoende steun (bv. gleuven in de grond vol slib en bladafval, inox veren waar het voorwiel schuin in staat e.a.). Niemand wil na een museumbezoek zijn dure fiets met een geplooid voorwiel terugvinden. Bovendien zijn fietsrekken zelden overdekt en bieden ze onvoldoende mogelijkheden om de fiets veilig te sluiten. Ook niet alle logiesvoorzieningen beschikken over een veilige en comfortabele fietsenberging. Fietstrekkers met bagage worden helemaal aan hun lot overgelaten. Een bezoek aan een attractie is voor hen vaak onmogelijk door het gebrek aan veilige berging van hun fietstassen. 36

Slechts af en toe kan bagage in bewaring worden gegeven in de vestiaire van een museum, bij de dienst voor toerisme of in het bagagedepot van een groot spoorwegstation. Vaak tegen betaling. Afsluitbare fietskluizen waar fiets en bagage inpassen zijn er niet. Evaluatie fietsverhuur/fietsherstel -

Weinig mogelijkheden voor fietsverhuur in NMBS-stations Te beperkt fietsverhuurmogelijkheden in logies Goede fietsherstelservice door sociale tewerkstellingsplaatsen Geen mobiele fietshersteldienst Weinig degelijke fietsenstallingen Geen oplaadpunten voor elektrische fietsen aan West-Vlaamse zijde. In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn er 4 oplaadpunten. Opportuniteiten van het reglement ter ondersteuning (promotioneel en logistiek) van fietsverhuurcentra in Oost-Vlaanderen 1.2.2.2.6.

KETENMOBILITEIT

Beperkte mogelijkheden om fiets en openbaar vervoer te combineren De mogelijkheden om gecombineerde trajecten te ondernemen met de fiets en het openbaar vervoer zijn beperkt. Per treinstel kunnen maximaal 5 fietsen worden vervoerd. Soms beschikt een trein over een afzonderlijk fietsrijtuig. In de piekuurtreinen worden geen fietsen meegenomen. Bovendien zijn de perrons van vele stations niet verhoogd en is het een hele karwei om de fiets in de trein te krijgen. Het meenemen van je fiets op de trein is dus allesbehalve een evidentie. Veel hangt af van de drukte en van de bereidwilligheid van de treinwachter. De indruk leeft dat de NMBS het vervoer van fietsen eerder ontmoedigt dan promoot. Fietspunt in stations Gent en Kortrijk Toch opende de NMBS-Holding, in samenwerking met de federale overheid en het Vlaamse gewest, een fietspunt in de stations van Gent en Kortrijk. Een fietspunt levert volgende diensten:      

toezicht op en onderhoud van fietsstallingen; fietsverhuur aan treinreizigers; pendelaars; studenten en toeristen; verhuur van bedrijfsfietsen en; klein fietsherstel.

Een fietspunt is minstens van maandag tot vrijdag van 7 tot 19 uur geopend. Ook dienstverlening tijdens het weekend wordt niet uitgesloten. Voor de uitbating van de fietspunten wordt een beroep gedaan op mensen uit de sociale economie (opleiding en tewerkstelling van kansengroepen). In een latere fase komen ook kleinere stations aan de beurt, zoals Deinze. B-dagtripformule enkel mogelijk vanuit Gent De B-dagtripformule ‘Trein + huurfiets’ biedt een treinreis heen en terug in 2de klas en een huurfiets voor een dag vanaf €11,50 tot €19,90 per persoon, afhankelijk van de leeftijd en de afstand tussen het vertrek- en het verhuurstation. De fietsen moeten in hetzelfde station worden ingeleverd waar ze werden gehuurd. In West-Vlaanderen komt geen enkel station in de Leiestreek hiervoor in aanmerking, in Oost-Vlaanderen biedt het Sint-Pietersstation in Gent deze service aan. Evaluatie ketenmobiliteit -

De combinatie fietsen en openbaar vervoer is niet goed uitgebouwd 37

-

Geen eenrichtingsfietstochten mogelijk, gekoppeld aan fietsverhuur Fietspunten in stations Gent en Kortrijk zijn positief Enkel het station Gent-Sint-Pieters is opgenomen in de B-dagtripformule 'Trein + huurfiets' 1.2.2.2.7.

FIETSVRIENDELIJKE LOGIES

Criteria voor labeling fietsvriendelijke logies Sinds 2004 beschikt Toerisme Vlaanderen over een lijst van criteria voor de erkenning en labeling van fietsvriendelijke logiesvoorzieningen (www.vlaanderen-vakantieland.be/fietsvriendelijk). Volgende zaken komen in aanmerking:       

hotels; logiesverstrekkende bedrijven; kampeerterreinen; kampeerverblijfparken; vakantieparken; jeugdherbergen; centra ‘toerisme voor allen’.

In de Leiestreek verkregen begin 2010 22 logiesverblijven het label, waarvan 15 in WestVlaanderen en 7 in Oost-Vlaanderen. Naast Toerisme Vlaanderen fietsvriendelijke uitbatingen.

heeft

de

vzw

Plattelandstoerisme

ook

een

label

voor

Toerisme Vlaanderen promoot fietsvriendelijke logies Voor de binnen- en buitenlandse promotie van de fietsvriendelijke logies doet Toerisme Vlaanderen een beroep op:     

haar logiesbrochure; de brochure Vlaanderen Vakantieland; de kaart Kamperen en Fietsen; de consumentenwebsite en de brochures m.b.t. trekkershutten; LF-routes.

Daarnaast worden variabele promotiekanalen gehanteerd zoals:   

de gids Bett&Bike Fahrradfreundliche Gastbetriebe in Flandern (ADFC); joint-promotions; de pers. 1.2.2.2.8.

FIETSVRIENDELIJKE RESTAURANTS EN CAFÉS

PTO's verantwoordelijk voor labeling restaurants en cafés Voor de labeling van fietsvriendelijke restaurants en cafés staan de provinciale toeristische federaties in. De labeling van fietscafés in West-Vlaanderen gebeurde in 2009. In de OostVlaamse Leiestreek worden fietsvriendelijke restaurants en cafés jaarlijks aangeschreven, gecontroleerd en gelabeld. Bij de labeling werden een aantal verplichte en enkele bijkomende criteria toegepast. In 2010 is binnen Toerisme Oost-Vlaanderen beslist om te starten met de bewegwijzering van deze uitbatingen conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen. Promotie fietsvriendelijke uitbatingen via diverse kanalen 77 fietsvriendelijke uitbatingen in West-Vlaanderen werden gebundeld in een pocketbrochure die gratis wordt meegegeven bij elke verkochte fietsnetwerkkaart. Daarvan bevinden er zich 15 (19,5 %) in de Leiestreek. In Oost-Vlaanderen gaat het om 76 uitbatingen, waarvan 13 in de Leiestreek. Alle informatie over de fietsvriendelijke uitbatingen wordt op de websites van 38

Westtoer en TOV weergegeven, aangevuld en up-to-date gehouden. Toerisme OostVlaanderen geeft jaarlijks eveneens een brochure uit die de fietsvriendelijke uitbatingen en fietsenverhuurcentra promoot. Waar in Oost-Vlaanderen de opname in de brochure gratis is, is deze in West-Vlaanderen betalend. Vanaf 2011 kan de Oost-Vlaamse fietsvriendelijke reca wel bijkomende advertentieruimte aankopen. Toerisme Oost-Vlaanderen biedt daarnaast nog andere vormen van logistieke en promotionele ondersteuning van fietsvriendelijke recazaken die aan bepaalde voorwaarden voldoen. Dit kan zijn de mogelijkheid tot:   

bewegwijzering van op het fietsnetwerk vanaf 2011; het bevoorraden van brochures; de mogelijkheid tot aankoop van brochures aan voordelige voorwaarden.

Er is wel nog onduidelijkheid over gemeentelijke reglementen inzake bewegwijzering van hotels. Evaluatie fietsvriendelijke uitbatingen -

Goede verspreiding van de brochure via de verkoop van de netwerkkaarten Slechts een beperkt aantal uitbatingen in de Leiestreek beschikt over het label Kansen om de cafés en restaurants nog meer als 'teaser' te gebruiken bij de promotie van het fietsen in de Leiestreek Potenties tot het ontwikkelen van arrangementen Opportuniteiten van het reglement ter ondersteuning (promotioneel en logistiek) van fietsvriendelijke uitbatingen in Oost-Vlaanderen. 1.2.2.3.

MOUNTAINBI

KEN

Aanbod van BLOSO in de Leiestreek De toenemende vraag naar mogelijkheden om te mountainbiken zette BLOSO er in de jaren ‘90 toe aan een specifiek routeaanbod voor mountainbikers te ontwikkelen. Dit bestond uit diverse bewegwijzerde routes, verspreid over Vlaanderen. Deze permanente routes zijn uniform in één richting bewegwijzerd. Vaak bestaat een route uit meerdere lussen, variërend in lengte en moeilijkheidsgraad. Elke route kreeg ook een startbord en een folder met routekaart. Tabel 17 BLOSO-mountainbikeroutes in de Leiestreek

Mountainbikeroute

Gemeente

Bewegwijzering

Burensportdienst

Anzegem/Deerlijk/ Harelbeke/Zwevegem

De Bekentocht

Meulebeke/Ingelmuns ter

Tonteroute Brigand

Zwevegem Ingelmunster

Pelgrimroute

Nazareth

groen blauw rood groen blauw rood rood groen rood groen blauw

TOTAAL

Lengte (km) 22 32 30 14,5 21 13,5 38 28,1 14,1 18 15 239

Provinciale sportdienst ontwikkelt ook mountainbikeroutes

39

Aanvullend op het BLOSO-aanbod zijn de West-Vlaamse provinciale sportdienst (www.westvlaanderen.be/sport) en Westtoer in 2005 gestart met de ontwikkeling van een reeks nieuwe mountainbikeroutes in West-Vlaanderen, volgens welbepaalde kwaliteitscriteria. Ze worden op dezelfde manier bewegwijzerd als de BLOSO-routes en beschikken over een startbord en een routekaart in de Westtoerhuisstijl (gele kleur). Toerisme Oost-Vlaanderen neemt geen initiatief in het ontwikkelen van mountainbikeroutes. Er wordt wel gezorgd dat er voldoende overleg is met BLOSO om mogelijke conflicten met wandel- of ruiterroutes te vermijden. Tabel 18 Mountainbikeroutes ontwikkeld door de West-Vlaamse provinciale sportdienst en Westtoer

Mountainbikeroute

Gemeente

Bewegwijzering

Boerhovenroute

Zwevegem/Kortrijk/ Spiere-Helkijn

WK 2007 Mountainbikeroute

Hooglede/Gits

Sjouwersroute

Menen/Kortrijk

3 lussen groen blauw rood 2 lussen blauw rood 2 lussen rood + geel rood + geel 1 lus: blauw

Roulariusroute BLOSO) TOTAAL

(samen

met

Roeselare

Lengte (km) 114,5 39 37,5 38 52 28 24 45,1 22,8 26,4 41,0 252,6

Twee keer per jaar wordt door de West-Vlaamse provinciale sportdienst in samenwerking met BBR, WBV, FALOS, BEL en BLOSO een West-Vlaamse mountainbikekalender uitgegeven, waarin alle toertochten worden opgenomen. Uniforme huisstijl op Vlaams niveau Vanaf 2009 wordt gewerkt aan de integratie van de BLOSO- en de provinciale routes in een uniforme huisstijl op Vlaams niveau, conform de richtlijnen van de Vlaamse Stuurgroep Mountainbike. Sinds 2009 worden de mountainbikeroutes in West-Vlaanderen ontwikkeld door:   

een samenwerking met de gemeentelijke sportdienst; de provinciale sportdienst; het BLOSO.

De bewegwijzering gebeurt door Westtoer. De bestaande Westtoerroutes worden op termijn in de huisstijl van de Vlaamse mountainbikeroutes opgemaakt en de voormalige BLOSO routes worden op termijn herbewegwijzerd door Westtoer. Evaluatie mountainbikeroutes -

Er zijn veel conflicten tussen mountainbikers en andere recreanten. Er is een grote vraag naar vaste routetracés. In West-Vlaanderen is er een ongestructureerd aanbod van BLOSO, de sportdienst WestVlaanderen en Westtoer. In Oost-Vlaanderen wordt het initiatief overgelaten aan BLOSO en de sportdienst van het provinciebestuur. 1.2.2.4.

PAARDRIJDEN

EN MENNEN

178 kilometer ruiterpaden

40

De toenmalige West-Vlaamse Vereniging voor de Vrije Tijd vzw ontwikkelde in de jaren 1990 8 bewegwijzerde routes voor ruiters en menners in de Leiestreek, goed voor 178 kilometer of 50% van de totale lengte van ruiterroutes in heel West-Vlaanderen. Die sterke concentratie van ruiterpaden in de Leiestreek wordt verklaard door het grote aantal paarden en maneges (20) in de regio en door de omvang van de vraag naar mogelijkheden voor recreatief paardrijden en mennen. In de Oost-Vlaamse Leiestreek zijn geen provinciale ruiterroutes ontwikkeld, ondanks de sterke vraag die er leeft. Dit heeft te maken met het gebrek aan onverharde paden en het residentiële karakter van de toeristische Leie. Tabel 19 Beschikbare ruiterroutes 2011 Routenaam Cross-Countryroute Bouveloroute

Doelgroep ruiters menners

Gaverroute

ruiters

Menokkeroute Roterijroute Trimardroute

ruiters ruiters ruiters

Zilveren Spoor- en Bergelenroute

ruiters

Kerstenburgroute TOTAAL

ruiters

Startplaats Waregem WortegemPetegem/Waregem Deerlijk/ Harelbeke Wervik Lauwe (Menen) Spiere (SpiereHelkijn) Moorsele (Wevelgem) Dentergem

Lengte (km) 16 38 8 25 14 30 29 18 178

Elke provinciale route is lusvormig en in één richting bewegwijzerd aan de hand van zeshoekige bordjes op houten palen. Er is een startbord voorzien. Voor elke route is een brochure met kaart, routebeschrijving en nuttige informatie beschikbaar. De belangstelling voor deze routebrochures is evenwel marginaal. In 2009 werden voor alle ruiterroutes in de West-Vlaamse Leiestreek samen slechts 129 brochures verkocht. Alle routes situeren zich in de onmiddellijke omgeving van één of meerdere maneges, die meestal ook het vertrekpunt vormen. Er zijn geen doorgaande ruiterroutes beschikbaar die toelaten meerdaagse tochten te ondernemen. Conflicten met andere recreanten Het realiseren van gescheiden ruiterroutes in de Leiestreek is bijzonder moeilijk en complex door het gebrek aan voor ruiters en menners toegankelijke groendomeinen en onverharde paden. Bovendien ontstaan vaak conflicten met andere recreanten (mountainbikers en wandelaars) die van dezelfde paden gebruik maken. Ook de confrontatie met het gemotoriseerde wegverkeer stelt de nodige problemen. Verschillende van de genoemde ruiterroutes zijn de afgelopen jaren gewijzigd omwille van aanhoudende problemen met rechten van doorgang over private en publieke terreinen, uitbreiding van industrieterreinen e.a. Het gaat onder meer over:   

de Bergelenruiterroute; de Gaverruiterroute; de Trimardruiterroute.

Het ontwerpen van ruiterroutes in de Leiestreek is niet evident gezien de grote verkeersassen die de Leiestreek doorkruisen. Tabel 20 Evolutie van de verkoop van ruiterroutes in de (West-Vlaamse) Leiestreek tussen 2000 en 2009

41

Route

2000 2001

Cross Country/Bouvelo

2002 2003

255

143

Gaver

2004 2005 2006 2007 2008 2009 TOTAAL

Per jaar (1)

181

62

92

83

82

63

36

997

111

49

143

94

95

36

19

32

8

476

60

Menokke

156

64

70

110

70

96

67

44

49

8

734

73

Roterij

122

70

77

107

89

211

25

45

13

27

786

79

186

322

195

101

55

41

83

7

990

124

84

141

58

87

33

25

33

4

822

82

53

114

77

39

283

71

352

370

350

129

5.088

509

Trimard Zilveren Spoor/Bergelen

269

88

Kerstenburg TOTAAL

547

477

609 1.004

568

682


Uit bovenstaande tabel leiden we af:   

In totaal zijn in de (West-Vlaamse) Leiestreek de afgelopen 10 jaar ruim 5.000 ruiterbrochures verkocht. Gemiddeld worden in de Leiestreek jaarlijks 500 brochures verkocht. De verkoop gaat jaar na jaar achteruit. In 2009 werden per brochure gemiddeld nog maar 18 stuks verkocht. Af te leiden aan de gemiddelde jaarlijkse verkoop zijn de populairste ruiterroutes in de Leiestreek de Trimardruiterroute en de Cross Country/Bouveloruiterroute.

Evaluatie ruiterroutes -

-

-

Aan West-Vlaamse zijde is het aanbod aan ruiterroutes voldoende groot. Er doen zich geen opportuniteiten voor om bijkomende routes te realiseren. Alle aandacht moet gaan naar de instandhouding van de bestaande routes en naar het zoeken van verbindingsmogelijkheden tussen de routes onderling. In het Oost-Vlaamse gedeelte van de Leiestreek is er lokale weerstand tegen de ontwikkeling van ruiterpaden, ondanks de sterke vraag vanuit de ruitersector. Voor TOV is de ontwikkeling van ruiter- en menroutes in de Leiestreek geen prioriteit. Er zijn weinig maneges. De ruimte is beperkt en te bebouwd, er zijn weinig onverharde paden die bovendien reeds door andere recreanten gebruikt worden. De belangstelling voor de gedrukte ruiterroutebrochures is beperkt en de tendens is verder dalend. Nochtans blijkt uit diverse indicatoren dat de belangstelling voor het paardrijden toeneemt. Waregem kan een belangrijke rol spelen als hippisch centrum voor de sportieve ruiterij met o.a. BLOSO-centrum, een vernieuwd sporthotel en een vernieuwde hippodroom. 1.2.2.5.

AUTOTOEREN

Toeristische autoroutes ontstonden in bijna alle Europese landen in de jaren ‘70-‘80 als gevolg van de opkomende automobiliteit. Ook West-Vlaanderen werd toeristisch ontsloten voor ‘Koning Auto’. In de jaren ‘90 werd het concept van de toeristische autoroutes herdacht onder invloed van een groeiend milieubesef en de toenemende aandacht voor verkeersveiligheid en alternatieve vervoersmodi (waaronder fietsen). Toerisme Vlaanderen stelde nieuwe richtlijnen op voor:    

wegkeuze; bewegwijzering; infobord; routebeschrijving.

2 autoroutes in de Leiestreek

42

Omstreeks 2000 pakte de West-Vlaamse Vereniging voor de Vrije Tijd vzw uit met een totaal vernieuwd aanbod van 10 autoroutes in West-Vlaanderen, goed voor 774 kilometer bewegwijzerd parcours. De routes werden meer objectgericht geconcipieerd, eerder dan landschapsgericht. Voor de verbinding tussen aandachtspunten (musea, stadjes, dorpen e.a.) werd gekozen voor secundaire wegen. De kleinere wegen werden vermeden zodat de verkeersveiligheid van de fietser en de wandelaar niet in het gedrang komt. Elke route kreeg een nieuw startbord, een uniforme bewegwijzering met zeshoekige borden op metalen palen en een boekje met kaart en routebeschrijving. De autoroutes zijn geografisch perfect verspreid over de provincie. Twee ervan werden gerealiseerd in de Leiestreek. In het OostVlaamse deel van de Leiestreek zijn geen toeristische autoroutes aanwezig noch zijn er plannen om er te ontwikkelen. De belangrijkste doelgroepen voor het autotoeren zijn:   

ouderen en mensen die slecht te been zijn; personen met een beperking; gezinnen met kleine kinderen die ook bij minder goed weer een uitstap willen maken.

Autoroutes ontsluiten diverse kleinere attracties en centra die niet goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer. Ze vormen ook een leidraad voor mensen die een ruimer gebied thematisch willen benaderen. Het bestaande autorouteaanbod komt onvoldoende tegemoet aan de wensen van de motorrijders. De routes zijn daarvoor te kort en beschikken ook niet over GPS-coördinaten of een roadbook. Motorrijders maken ook graag gebruik van kleine, landelijke wegen, waar ze dan met de fietsers conflicteren. De vraag naar uitgestippelde routes voor motorrijders groeit. West-Vlaanderen telde op 1 augustus 2007 38 979 motorrijwielen. Dat is 28,6% meer dan in 2000 (FOD Economie (Directie Statistiek) en Dienst Inschrijving van voertuigen van de FOD Mobiliteit en Vervoer). Tabel 21 Provinciale toeristische autoroutes in de Leiestreek

Autoroute A. Rodenbachroute Streuvelsroute TOTAAL

Startplaats Roeselare Kortrijk

Lengte (km) 64 70 134

Tabel 22 Evolutie van de verkoop van toeristische autoroutes door Westtoer 2000-2009 Route

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

TOTAAL

Per jaar (1)

Nederlands Hoevenroute

650

459

521

408

449

290

289

276

172

155

3.669

367

Houtlandroute

368

285

344

255

147

143

100

151

79

99

1.971

197

Molenlandroute

122

210

106

168

115

88

44

122

34

60

1.069

107

Permekeroute

580

305

202

270

531

227

120

249

117

70

2.671

267

Uilenspiegelroute 266

261

267

816

517

401

381

293

299

310

3.811

381

A. Rodenbachroute

181

188

283

208

219

62

122

65

56

72

1.456

146

Streuvelsroute

278

362

322

209

186

205

120

100

89

82

1.953

195

Bachten-deKuperoute

724

958

979

810

946

554

616

572

605

344

7.108

711

IJzerfrontroute

1.823

1.189

1.310

1.212

1.532

773

1.165

866

977

775

11.622

1.162

In Flanders Fields Route

2.612

2.065

1.850

2.443

2.771

1.722

3.828

1.031

1.887

2.035

22.244

2.224

TOTAAL

7.604

6.282 6.184 6.799

7.413

4.465 6.785 3.725 4.315 4.002 57.574

5.757

Frans

43

Uilenspiegelroute

3

15

36

30

0

11

21

0

116

15

Streuvelsroute

11

50

2

51

13

1

30

0

6

0

164

16

Bachten-deKuperoute

87

277

191

81

120

83

70

26

27

46

1.008

101

IJzerfrontroute

76

92

159

250

251

127

84

92

137

32

1.300

130


151

262

303

233

382

101

265

151

63

222

2.133

213

TOTAAL

325

681

658

630

802

342

449

280

254

300

4.721

472

0

11

10

8

1

0

10

10

50

6

Duits Uilenspiegelroute Bachten-deKuperoute

35

20

10

1

51

11

21

0

25

20

194

19

IJzerfrontroute

65

20

35

161

165

101

20

30

22

30

649

65

TOTAAL

100

40

45

173

226

120

42

30

57

60

893

89

Bachten-deKuperoute

36

2

50

81

115

43

95

80

50

20

572

57

IJzerfrontroute

36

32

115

101

270

188

65

121

160

30

1.118

112


2.166

2.442

2.354

2.903

2.742

2.908

1.813

2.161

2.411

2.095

23.995

2.400

TOTAAL

2.238

2.476 2.519 3.085

3.127

3.139 1.973 2.362 2.621 2.145 25.685

2.569

TOTAAL

10.267 9.479 9.406 10.687 11.568 8.066 9.249 6.397 7.247 6.507 88.873

8.887

Engels


Uit bovenstaande tabel leiden we af:    

In totaal zijn in de (West-Vlaamse) Leiestreek de afgelopen 10 jaar 3 573 autoroutebrochures verkocht. Gemiddeld worden in de Leiestreek jaarlijks 357 brochures verkocht. De verkoop gaat sedert 2006 achteruit. In 2009 werden per brochure gemiddeld nog maar 77 stuks verkocht. De verkoop van autoroutes in de Leiestreek is goed voor slechts 4,5% van de totale verkoop van toeristische autoroutes in West-Vlaanderen. De autoroutes zijn in de Leiestreek nooit een succesproduct geweest de afgelopen 10 jaar.

Evaluatie autoroutes -

De bestaande toeristische autoroutes in de Leiestreek zijn niet marktconform en zijn dat eigenlijk nooit geweest. De Streuvelsautoroutebrochure dateert uit 1998, de Rodenbachautoroutebrochure uit 1999. Beide zijn nooit herdrukt en zijn verouderd. De bewegwijzering van de autoroutes wordt door Westtoer in goede staat onderhouden. Ze is wel nogal opzichtig in het landschap. De startborden van beide routes zijn verouderd. De autoroutes spelen niet in op hedendaagse technologie (GPS). Er is geen routeaanbod voor motorrijders.

1.2.2.6.

SKEELERROU

TES

In 2011 werkt Westtoer met de provinciale sportdienst en de skeelerfederatie aan de realisatie van een nieuw product: skeelerroutes. Er komt tegen de zomer van 2011 een boekje met 10 routes. De nieuwe skeelerroutes zullen vooral op het netwerk van fietsknooppunten worden geënt. Bij de uitwerking gaat de nodige aandacht naar de veiligheid van recreanten en een goede verharding.

44

1.2.3. DE

WATERBELEVING LEIESTREEK

1.2.3.1.

IN

PASSAGIERS

VAART

Officieel spreken we van passagiersvaart als er 12 mede opvarenden zijn. Hier bedoelen we met passagiersvaart alle vormen van recreatief verkeer per motorboort waarbij de recreant niet zelf aan het roer staat. Beperkt aantal traditionele passagiersboten In de Leiestreek is er een beperkt aanbod passagiersschepen met vaste ligplaats in het vaargebied van de Leiestreek (Leie, Bovenschelde en kanalen). Rederij Alfa Trips heeft één schip met een capaciteit van 100 passagiers met een vaste ligplaats in Menen (Sluizenkaai). Dit schip kan niet ingezet worden in Frankrijk omdat de schipper niet over een Rijnbrevet beschikt. Rederij Benelux (Recolletenlei) beschikt over verschillende salonboten (6 schepen met capaciteit tussen 60 en 220 personen) die ingezet worden in de Oost-Vlaamse Leiestreek. Slechts één schip kan gebruikt worden voor tochten op de meanderende Leie voorbij Astene Sas. Enkele jaren terug heeft zich een nieuwe private speler gevestigd in het centrum van Gent. Rederij Rodimo (Ketelvest) is ook actief op de Dender en heeft 1 salonboot met plaats voor 30 passagiers. Bij Astene Sas in Deinze heeft Rederij Aqua Line een vaste ligplaats voor zijn 3 omgebouwde motorjachten met plaats voor 7 tot 15 passagiers. Aparte beleving op historische schepen De Gentse Barge, de Oude Tjalk en den Oeden Skobiak zorgen voor een aparte beleving door het historische karakter en de uitstraling van het schip. 





De Gentse Barge is een replica van het historische schip dat in de 18e eeuw een posten passagiersdienst verzorgde tussen Gent en Brugge. Het schip werd binnen de sociale economie heropgebouwd en heeft sinds 2009 vaste ligplaats in het centrum van Gent (Recollentenlei). De Gentse Barge biedt plaats aan 60 opvarenden. In het verleden werd enkele keren een beroep gedaan op de Gentse Barge voor tochten met individuele ticketverkoop binnen het kader van de zomerboottochten van Toerisme Leiestreek maar praktische bezwaren en de kostprijs hebben ervoor gezorgd dat dit de afgelopen jaren niet meer het geval was. De Oude Tjalk is een historisch vrachtschip van 1896 dat door de privé-eigenaar werd opgeknapt en ingericht voor de passagiersvaart. Het schip biedt plaats aan 12 passagiers en heeft vaste ligplaats op het Kanaal Bossuit–Kortrijk bij de sluis van Bossuit. De Oude Tjalk werd in 2010 voor het tweede jaar op rij ingezet voor korte tochten met individuele ticketverkoop. Den Oeden Skobiak heeft als vaste ligplaats Astene Sas bij Deinze. Het is een omgebouwde Tjalk uit 1899 die plaats biedt aan 12 opvarenden voor dagtochten. Het schip wordt ook ingezet voor meerdaagse tochten en kan dan 6 personen meenemen gespreid over 3 kajuiten.

Schepen voor meerdaagse passagierstochten zijn beperkt actief in de Leiestreek Naast Den Oeden Skobiak zijn er in het vaargebied van de Leiestreek enkele schepen die ingezet worden voor meerdaagse vakanties. Het aanbod op dit vlak is beperkter dan dat voor dagtochten. 

In Gent heeft de Golden Oddessey een vaste ligplaats gevonden. Het schip wordt gebruikt voor luxueuze vaarvakanties op de waterwegen in de Lage Landen. De

45



Golden Oddessey is een luxe motorjacht voorzien van alle comfort en biedt met 3 cabines plaats aan 6 passagiers. In Oudenaarde (Schelde, Vlaamse Ardennen) heeft zich al meerdere jaren terug de 4 Vaargetijden gevestigd. De 4 Vaargetijden is een luxe motorjacht en biedt met 4 cabines plaats aan 8 passagiers. Het schip is in vergelijking met de Golden Oddessey minder luxueus maar wel heel degelijk. De keuze voor Oudenaarde is te danken aan

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

de goede bereikbaarheid en gratis parkeergelegenheid in de omgeving. Boottochten georganiseerd door Toerisme Leiestreek vooral voor bewoners van de regio Toerisme Leiestreek vormt al enkele jaren de draaischijf voor de organisatie, promotie en boeking van passagiersboottochten (halve dag-, dag- of avondtocht) met individuele ticketverkoop tijdens de zomermaanden. Het online reservatiesysteem dat Toerisme Leiestreek heeft ontwikkeld is uniek in Vlaanderen. Jaarlijks zijn er nieuwe producten en initiatieven. De culinaire boottochten in het kader van Leie Lekker Land waren een groot succes Een experiment met winterboottochten in 2008 werd cijfermatig positief beoordeeld. Deze tochten zijn echter moeilijk te organiseren en worden daarom niet langer aangeboden. Vanuit de private sector biedt alleen Benelux Rederij op regelmatige basis tochten met individuele ticketverkoop aan vanuit Gent richting Sint-Martens-Latem. Daarnaast organiseerde Benelux in 2010 ook dagtochten naar Brugge en Oudenaarde. Gezien het gebrek aan aanbieders en een gebrek aan dynamiek bij de aanbieders zien Toerisme Leiestreek en de lokale diensten voor toerisme het nog altijd als hun taak om zelf een aanbod samen te stellen, te promoten en te verkopen. Alle risico’s zijn voor Toerisme Leiestreek. Voor de effectieve uitvoering van het programma boottochten wordt beroep gedaan op reders van buiten de regio. De afgelopen jaren nam Rederij Jan Plezier (Hemiksem) een groot deel van het programma voor zijn rekening. De deelnemersaantallen aan de boottochten en de gemiddelde bezettingsgraden zijn goed. Uit onderzoek door Westtoer in 2004-2006 weten we dat 80% van de passagiers op deze boottochten bewoners zijn uit de Leiestreek en 18% uit de rest van West- en OostVlaanderen. De boottochten zijn dus belangrijk voor omgevingsrecreatie maar trekken geen toeristen van buiten de regio aan. Tabel 23 Evolutie van het aantal georganiseerde tochten 2000 - 2010

46

De opmerkelijke toename van het aantal tochten in de periode 2009 - 2010 is volledig toe te schrijven aan de tochtjes met de historische oude tjalk vanuit Bossuit en Kortrijk. Het gaat hierbij om korte tochten van 1,5 à 2 uur waarvan er verschillende op één dag worden georganiseerd. Tabel 24 Evolutie van het aantal deelnemers aan georganiseerde boottochten in de periode 2000 - 2010

4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Het aantal deelnemers kent een golfbeweging die grotendeels overeenkomt met de evolutie van het aantal tochten dat wordt georganiseerd. De beste waardemeter voor het succes van de boottochten is de bezettingsgraad. Sinds 2004 is de bezettingsgraad steeds boven de 80% met een absolute uitschieter van 94% in 2009. De verklaring voor de hoge bezettingsgraad is:   

een mooie zomer; de tochten met de oude tjalk; een sterke toename van het aantal tochten richting Frankrijk.

De terugval in 2010 valt te verklaren door het slechte weer in de maand augustus, een minder geslaagd experiment met tochten in de loop van juni en het ontbreken van grote vernieuwingen zoals de oude tjalk in 2009. Puur operationeel draait het jaarlijks programma boottochten van Toerisme Leiestreek break even. Als we echter rekening houden met alle extra kosten voor promotie, online reservatiesysteem en personeel dan zijn deze tochten zwaar verlieslatend. De extra kosten bedragen ongeveer hetzelfde als de operationele kosten. Tabel 25 De passagiersvaart situeert zich vooral op de Leie en de Bovenschelde

K B Schelde K

Kerkhove Oudenaardebrug Oudenaardesluis Asper Bossuit

2006 37 79 66 51 48

2007 22 35 52 44 18

2008 21 41 44 50 11

2009 25 50 46 79 38 47

KRL Leie

Sluis Moen Zwevegem Sluizen 9,10, 11

92 77 9

11 4 7

7 6 5

40 1 2

Ooigem Menen Harelbeke Sint-Baafs-Vijve Tolpoortbrug

31 17 38 18 37

15 16 38 22 1

14 42 37 22 27

7 32 56 14 39

Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de Schelde tussen Oudenaarde en Gent de populairste vaarroute is. Het hotelschip 'De 4 Vaargetijden' heeft een vaste ligplaats in Oudenaarde en een commercieel aanbod waarbij Gent en Brugge met elkaar worden verbonden. Het aantal passages blijft wel beperkt. Technische beperkingen voor passagiersboten in de Leiestreek Een belangrijke beperking voor het aantrekken van nieuwe privéaanbieders vormt de beperkte vrije doorvaarthoogte van bruggen over zowel:    

de Leie; het Kanaal Roeselare–Leie; het Kanaal Bossuit–Kortrijk; de Bovenschelde.

Door de grote waterafvoer vanuit Frankrijk via de Leie en de Bovenschelde kan deze doorvaarthoogte nog kleiner zijn. Dit zorgt voor onzekerheid in de bedrijfsvoering. Met de werken binnen het kader van de Seine-Schelde verbindingen zal de vrije doorvaarthoogte over de volledige lengte van de Leie stroomopwaarts Deinze tot de Franse grens op 7 meter worden gebracht. Dit laat toe om met meer marktconforme passagiersboten op de Leie te varen. Een andere rem op de passagiersvaart is het ontbreken van zondagbediening op de sluizen van het kanaal Bossuit-Kortrijk. De Stad Gent heeft grote ambities op het vlak van riviercruises. Zij zien hierin heel wat potentieel en zullen de komende jaren fors investeren in dit segment. Zowel op het vlak van infrastructuur (terminal) als op vlak van promotie en marketing. Onaangepast vaargedrag nadelig voor Leieoevers 'Grotere' passagiersschepen die zich niet aan de opgelegde snelheidsbeperking op de meanderende Leie houden, dragen mee bij tot de afkalving van de oevers op dit stuk van de Leie. Deze afkalving heeft tot gevolg dat de diepgang op de meanderende Leie beperkt is en is op termijn nadelig voor passagiersschepen. De afgelopen jaren werd door de scheepvaartpolitie al regelmatig en streng opgetreden tegen dit soort onaangepast gedrag maar het kwaad is al geschied. Op korte termijn is geen oplossing voor handen. Evaluatie passagiersvaart    

De Leiestreek beschikt over een uniek belevingsproduct op vlak van passagiersvaarten. Het aanbod van passagiersschepen voor meerdaagse vaarvakanties is beperkt. Fysische en operationele randvoorwaarden beperken de mogelijkheid voor het aantrekken van nieuwe private aanbieders. De organisatie, promotie en boeking van de boottochten met individuele ticketverkoop door de publieke sector vergt een zware tijdsinvestering. 48

1.2.3.2.

PLEZIER-

EN

TOERVAART

Met plezier- en toervaart bedoelen we alle vormen van recreatief verkeer per motorboot waarbij de toerist/recreant zelf aan het roer staat. Pleziervaart is een recreatieve aangelegenheid waarbij vanuit een jachthaven of private aanlegplaats een korte tocht wordt ondernomen. Bij toervaart legt de toerist/recreant een meerdaags circuit af waarbij onderweg van verschillende voorzieningen gebruik wordt gemaakt. Vrij volledig netwerk van jachthavens en aanlegplaatsen Het netwerk jachthavens en aanlegplaatsen in de Leiestreek is vrij volledig. Volgende vaststellingen kunnen evenwel gemaakt worden omtrent de jachthavens en ligplaatsen:  



 



  





De kwaliteit van de steigers moet permanent bewaakt, gegarandeerd en verbeterd worden. Naar toegankelijkheid toe dienen er nog wel wat inspanningen geleverd worden. Zeker op de natuurlijk meanderende Leie wordt meer en meer vastgesteld dat weidelijke vissers gebruik maken van openbare steigers. De voorzieningen van de passantenjachthaven opwaarts Kortrijk en de aanmeerplaats in Menen dienen verbeterd te worden. Dit is voorzien binnen het Interreg IVA project 'Leiestreek van bron tot monding' Op de natuurlijk meanderende Leie bij Sneppe brug in Gent is een belangrijke concentratie van jachthavens. De verbinding tussen de recent aangelegde jachthaven Portus Ganda in het centrum van Gent (aan de historische samenvloeiing van Schelde en Leie) en de natuurlijk meanderende Leie is niet optimaal. Op de natuurlijk meanderende Leie zijn veel private en publieke aanlegsteigers. De verrommeling op dit stuk van de Leie is een bedreiging voor het landschap. De golfslag van de grote vrachtschepen op de Leie brengt schade toe aan jachten in de jachthaven van Kuurne, de Waregemse Yachtclub en de aanlegplaats in Harelbeke. Gelijkaardige problemen doen zich voor in St.-Elooisvijve. De toekomst van deze jachthaven is onzeker door de bouw van een nieuwe sluis. De toegankelijkheid van de jachthaven in Kortrijk is niet optimaal vanwege de beperkte doorvaarthoogte. Een aantal voorzieningen aan de Handelskaai zijn wel goed bereikbaar maar de locatie stroomafwaarts de Broeltorens is beter voor individuele pleziervaarders en toervaarders. Een akkoord over de uitbouw van de 'koker' bij de jachthaven van Izegem biedt perspectieven om de jachthaven daar uit te bouwen. De weinig aantrekkelijke omgeving van de Kop van het Kanaal in Roeselare bemoeilijkt de uitbouw van deze locatie voor plezier-, toeren passagiersvaart. Slibvorming en golfslag hebben een negatieve invloed op de aanlegplaatsen bij het Pompgebouw van Bossuit. De aanlegplaatsen stroomopwaarts de sluis van Bossuit zijn niet ideaal gelegen gezien de sluis geen zondagsbediening heeft. Op het kanaal Bossuit-Kortrijk zorgt de combinatie van wakeboarden met pleziervaart voor problemen. Het is belangrijk de huidige situatie te evalueren in functie van de ontwikkeling van de volledige site van het Pompgebouw. De jachthaven op de Balokken in Wervik kan hier als voorbeeld dienen. Het ontbreken van strikte, bindende richtlijnen voor voorzieningen voor plezier- en toervaarders naar het voorbeeld van Frankrijk (relais nautique, halte nautique, port de plaisance) zorgt vaak voor onduidelijkheid en verwarring. De signalisatie bij jachthavens en aanlegsteigers is ondertussen sterk verouderd en zou dringend moeten vervangen worden. De restauratie van de historische drietrapssluis in Ooigem was een heel lovenswaardig initiatief maar blijkt in de praktijk niet of nauwelijks bruikbaar.

Lussen sluiten zich

49

Met de heropening van het Spierekanaal in het najaar van 2010 bestaat opnieuw de mogelijkheid om via dit kanaal, het Canal de Roubaix en de Deule een verbinding te maken tussen de Schelde en de Leie. Dit betekent dat we binnen het vaargebied van de Leiestreek 3 vaarlussen kunnen uittekenen. De infrastructuur, reglementering en voorzieningen op deze lussen zijn momenteel echter nog niet op elkaar afgestemd en het gebied wordt ook nog niet als een geheel gepromoot. Nieuwe speler op de verhuurmarkt Sinds 2010 is Le Boat actief vanuit Portus Ganda in Gent. Le Boat is een Europese verhuurder van jachten waar geen vaarbewijs voor nodig is. Enkele jaren terug was reeds een kleinschalig privé initiatief opgestart in Eeklo (Riveryachts). De vloot van beide verhuurders bestaat elk uit 4 boten. In het centrum van Gent is de Minerva Boat Company al jarenlang bezig met het verhuren van bootjes voor tochten van halve en volledige dagen. Bij onaangepast gebruik kunnen de motorbootjes wel voor geur- en geluidsoverlast zorgen. Belangrijkste passages voor pleziervaart op de Leie en Bovenschelde Het gemiddeld aantal passages per sluis geeft een indicatie van het belang van de pleziervaart op de diverse waterlopen in de Leiestreek. Voor de Leie gaat het om gemiddeld 1 127 passages, voor de Bovenschelde komt dit op bijna 800 passages. De andere kanalen zijn minder belangrijk. De pleziervaart op de Leie kent een beperkte groei van 8% in passages tegenover 2006. De passages op de Bovenschelde nemen af met bijna 14%. Ook deze op de andere kanalen nemen af.

Leie

KBL

KBK

Schelde

Tabel 26 Passages op rivieren en kanalen

Kerkhove Oudenaardebrug Oudenaardesluis Asper Bossuit Sluis Moen Zwevegem Sluizen 9,10, 11

2006 717 969 922 1075 493 424 421 438

2007 880 1007 1101 1258 506 465 461 466

2008 670 832 779 904 464 392 408 429

2009 713 957 1120 1172 537 480 477 482

Ooigem Menen Harelbeke Sint-Baafs-Vijve Tolpoortbrug

367 348 1392 1179 1243

344 523 1913 1133 1202

310 487 1770 1132 1119

330 461 2152 1516 1268

Het aantal passages bij de sluis van Harelbeke is opmerkelijk hoger maar is te verklaren door de scharnierfunctie die deze sluis vervult op het vaartraject op de Leie en de ligging van de jachthavens langs de Leie (o.a. stroomopwaartse ligging jachthaven Sint-Eloois-Vijve). Op basis van de cijfers kunnen we wel afleiden dat het traject tussen Menen en Sint-Baafs-Vijve het drukst bevaren traject is van de Leie terwijl dit altijd als één van de minst aantrekkelijke werd gepercipieerd. Evaluatie plezier- en toervaart 

Het aanbod van jachthavens en aanlegsteigers is vrij volledig in de Leiestreek.

50

    

De individuele plezier- en toervaart blijft een nichemarkt met een beperkte economische meerwaarde. De vele verschillende aanlegsteigers op de natuurlijke meanderende Leie vormen een bedreiging voor het landschap. De jachthaven van Kuurne komt in het gedrang door de golfslag op de Leie. Door het ontbreken van zondagsbediening op de sluizen van het kanaal KortrijkBossuit komt de verdere ontwikkeling van pleziervaart in het gedrang. De vrachtschepen met grote tonnage veroorzaken een grote golfslag. Dit vormt een probleem voor de minder ervaren kapiteins en hypothekeert de leefbaarheid van een aantal jachthavens.

1.2.3.3.

WATERSPOR

T

Snelheidslimieten worden niet overal gerespecteerd Op de rivieren en kanalen van de Leiestreek zijn een aantal watersportclubs in verschillende disciplines actief. Deze clubs hebben geen of een beperkte publiekswerking en richten zich in hoofdzaak op de eigen leden en leden van bevriende clubs. In de Leiestreek zijn een aantal snelvaartzones afgebakend. Het onaangepast gedrag van een aantal mensen dat zich niet aan de snelheidslimieten houdt, draagt mee bij tot het afkalven van de oevers van de meanderende Leie. Een probleem dat op termijn nefast dreigt te worden voor andere recreatievormen (passagiersvaart maar ook individuele plezier- en toervaart). Blaarmeersen en De Gavers best uitgerust Daarnaast zijn de watersportclubs ook actief op verschillende vijvers en waterplassen in de Leiestreek. Meest bekende en best uitgeruste zijn:  

de Blaarmeersen en de Watersportbaan in Gent; het Provinciaal Domein De Gavers in Harelbeke.

Volgende plaatsten zijn bekend bij waterskiërs:   

de Integra vijver in Nazareth; O’ Douce in De Pinte; het Vijverhof in Wevelgem zijn bekend bij waterskiërs.

Surfers trekken naar: 

Floorizone in Deinze.

Evaluatie watersport  

De meeste watersportclubs die actief zijn in de regio hebben een beperkte publiekswerking. De infrastructuur voor watersportactiviteiten is een meerwaarde op toeristischrecreatief vlak.

1.2.3.4.

HENGELEN

Leie- en Scheldemanders populaire hengellocaties De hengelsport en dan vooral het weidelijk vissen verdient hier een specifieke vermelding. Het weidelijk vissen is niet te verwarren met het georganiseerd vissen in speciaal daarvoor uitgeruste waterplassen. In de Leiestreek bestaan er verschillende waterplassen die daarvoor geschikt zijn. De infrastructuur van vijvers en putten zoals de Mandelvijver in Wakken of Ter Borcht in Meulebeke hebben een toeristisch-recreatieve meerwaarde. Oude Leie- en Scheldemeanders en de rustige groene stukken van de kanalen zijn dan weer de uitgelezen 51

locaties voor weidelijk vissen. De onthaal- en randinfrastructuur (parkings, infoborden, vuilnisbakken, fietsrekken, ...) initieel ontworpen voor het weidelijk vissen kan ook gebruikt worden door andere recreanten. Evaluatie hengelen 

Infrastructuur voor hengelen heeft toeristisch-recreatieve meerwaarde.

1.2.3.5.

ZWEMMEN

Opvallend veel steden en gemeenten in de Leiestreek beschikken over een zwembad. Verschillende zwembaden in de Leiestreek hebben een bovenlokale aantrekkingskracht. Hierbij denken we in eerste instantie aan de zwembaden van Menen en Waregem. Deze slagen er door een aantrekkelijk gezinsvriendelijk aanbod in om heel wat bezoekers van over de stadsgrenzen aan te trekken. Het zwembad van Zwevegem voldoet dan weer aan de normen van een Olympisch bad. Zwemmen in openlucht Naast een ruim aanbod overdekte zwembaden zijn in de Leiestreek ook enkele mogelijkheden voor zwemmen in openlucht. Hierbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen zwemmen in open water en zwemmen in openluchtzwembaden. Voor de twee vormen gelden andere criteria, is er een fundamenteel verschillende beleving en een verschil in exploitatiekosten. De Leiestreek telt 2 openluchtzwembaden met elk een eigen profiel:  

het openluchtzwembad van Kortrijk aan de Abdijkaai vlakbij de Leie; het sluizencomplex op het Kanaal Bossuit–Kortrijk vormt een onderdeel van het collectief geheugen van Kortrijk.

Het zwembad heeft in hoofdzaak een recreatieve functie. Het succes van het zwembad bij mooie warme dagen moet het stadsbestuur overtuigen om te blijven investeren in de infrastructuur van het zwembad. In Wielsbeke maakt een hedendaags openluchtzwembad deel uit van een ruim sportief en recreatief aanbod (waaronder een adventure minigolf) op het domein van het kasteel Hernieuwenburg. Op dit domein zijn ook het gemeentehuis en het jeugdverblijfcentrum Vogelzang gesitueerd. Het zwembad oefent een autonome bovenlokale aantrekkingskracht uit. Zwemmen in open water kan en mag in bewaakte zones in:   

het stedelijk recreatiedomein De Blaarmeersen in Gent; de Oude Leiemeander Vosselare Put in Astene bij Deinze; het provinciaal domein De Gavers in Harelbeke.

De Blaarmeersen en De Gavers zijn ontstaan door zandontginningen voor de aanleg van autosnelwegen. Deze domeinen zijn later ingericht voor recreanten. De meest authentieke beleving heb je bij Vosselare Put waar een Oude Leiemeander toegankelijk is voor het publiek.

Evaluatie zwemmen  

Zwemmen in openlucht is vooral op warme dagen populair. Er moet blijvend geïnvesteerd worden in publieke zwemmogelijkheden. Innovatie en kwaliteitsbewaking zijn hierbij belangrijk.

52

1.2.4. GOLFEN LEIESTREEK

IN

DE

Mogelijkheden voor golfers zijn in de Oost-Vlaamse Leiestreek vrij goed uitgebouwd: 

De golfclub van Sint-Martens-Latem is een heel selecte en afgesloten club. Het oefenterrein in Drongen is zeer populair en staat open voor nieuwelingen. Dit terrein toont het succes van de golfsport. In het domein rond het Kasteel van Zwijnaarde is een 9-hole baan aangelegd. Deze golfclub is vrij exclusief maar niet zo select als de club in Sint-Martens-Latem.



De Happy Golf in Waregem is het enige golfterrein in de West-Vlaamse Leiestreek. Mits de nodige investeringen en toekomstgericht management kan het hotel bij het golfterrein uitgroeien tot een belangrijke troef. De club voert een meer open beleid sinds enkele jaren. Golfers uit de West-Vlaamse Leiestreek die op zoek zijn naar iets meer exclusiviteit zoeken momenteel vaak hun heil in Ieper en Wortegem-Petegem. Plannen om ten zuiden van Kortrijk een golfterrein aan te leggen in het Schelde–Leie interfluvium zijn onduidelijk. Belangrijk argument hierbij is de inname van grote stukken waardevolle landbouwgrond.



Urban Golf is een opvallende nieuwe trend. In de sterk verstedelijkte West-Vlaamse Leiestreek is hiervoor potentieel.

Evaluatie golfen in de Leiestreek   

Het golfaanbod in de Leiestreek is vrij beperkt (aan West-Vlaamse kant) en richt zich tot een selecte groep mensen. Urban Golf wint aan potentieel binnen de Leiestreek. Golfclubs uit de omgeving (Ieper en Wortegem-Petegem) zijn populair bij de bevolking in de Leiestreek.

1.2.5.

STADS-

DORPSBELEVING

EN IN

DE

LEIESTREEK

Verschillende steden/stadjes en dorpen in de Leiestreek vormen (dag)bestemmingen op zich. Het zijn niet zozeer individuele attracties of bezienswaardigheden die hier de trekker vormen maar wel het geheel van bezienswaardigheden, musea, horeca, shopping, openbaar domein en erfgoed. Kortrijk Kortrijk was lange tijd een bloeiende winkelstad. In 1962 was de Korte Steenstraat de eerste autovrije winkelstraat van Vlaanderen. Maar vanaf de jaren 80 heeft Kortrijk veel aan prestige verloren. Er was niet alleen de spectaculaire opmars van de stad Rijsel, gelegen op nog geen 20 kilometer van Kortrijk, ook Roeselare en Waregem en het shoppingcentrum aan de Ring in Kortrijk-Noord zorgden voor concurrentie. Met K in Kortrijk wil de stad tegen 2012 opnieuw de top winkelstad van Zuid-West-Vlaanderen en de Euregio zijn. Kortrijk verhoogt zo het bestaande aanbod van 480 handelszaken in de binnenstad met een 90-tal bekende merken. Kortrijk wil ook nieuwe en attractieve winkelconcepten aantrekken en de bereikbaarheid en toegang tot het centrum drastisch verbeteren voor auto- en fietsverkeer en openbaar vervoer. Het is voor de stad belangrijk om de negatieve perceptie om te buigen door een intensieve PR campagne intern naar de lokale bevolking en een volgehouden reclamecampagne in de lokale en Euregionale media. Door de nodige differentiatie in openingsuren en het voorzien van voldoende kwaliteitsvolle animatie in de winkelbuurten kan meerwaarde worden gecreëerd.

53

Met het belfort en begijnhof die als UNESCO werelderfgoed erkend zijn beschikt Kortrijk over onmiskenbare troeven op erfgoedkundig vlak. Daarnaast heeft Kortrijk een aantrekkelijk aanbod op vlak van bouwkundig erfgoed met:     

het stadhuis; de Broeltorens; de Sint-Maartenskerk en de Onze-Lieve-Vrouwekerk met Gravenkapel; de gevelrij van de Broelkaai; de Groeningeabdij.

Opeenvolgende stadsvernieuwingsprojecten hebben het aanzicht van Kortrijk de afgelopen jaren drastisch veranderd. De vernieuwde doorgang van de nieuwe Leie is een schoolvoorbeeld van een geslaagd stadsvernieuwingsproject. De uitstraling en beeldkwaliteit van de historische kern van Kortrijk contrasteert sterk met het commercieel centrum en de nieuwe Leiedoorgang. Volgende projecten zijn van strategisch belang voor de verdere ontwikkeling van Kortrijk:      

kwalitatieve ontwikkeling van het commercieel centrum; versterken van het concept 'Kunsteneiland Buda'; realiseren van de Leiedoorgang; herinrichting van het stationsplein en de Houtmarkt; ontsluiting van het Begijnhof met inrichting van een bezoekerscentrum; verhogen van de zichtbaarheid en toegankelijkheid van het streekbezoekerscentrum en Kortrijk 1302 door een gedeeltelijke afbraak van de gebouwen Sint-Vincentius en de parkings.

Roeselare Roeselare telt ruimt 56 000 inwoners en ligt centraal in de provincie West-Vlaanderen. Roeselare wil zich steeds meer op de kaart zetten als bruisende stad waar het leuk is om te winkelen. Voor de toeristische uitstraling van de stad, is het winkeltoerisme een belangrijke component. De Ooststraat is de belangrijkste winkelstraat. Belangrijke evenementen voor het winkelen zijn:     

de batjes; de Winkelnacht; de kermissen; kerstshopping; de straatevents.

Roeselare richt zich vooral op het gebied ten Zuidwesten van de stad. Roeselare is goed bereikbaar met de wagen en in de stad zijn voldoende parkeermogelijkheden voorzien. De bereikbaarheid met het openbaar vervoer, vooral vanuit de Westhoek, blijft een pijnpunt. Toch vervult Roeselare op vlak van shopping een centrumfunctie voor een groot deel van West-Vlaanderen. Het stadhuis met belfort is erkend als werelderfgoed. Verspreid over de stadskern vinden we een aantal interessante locaties (Klein Seminarie, De Coninckplein,...). De heraangelegde omgeving van het groot en klein bassin is een mooi voorbeeld van een erfgoedproject buiten de historische stadskern. De heraanleg van het Polenplein met daaraan gekoppeld de uitbouw en vernieuwing van het Wielermuseum is een belangrijk strategisch project voor de Roeselaarse binnenstad. De vernieuwing van de stationsomgeving moet de link leggen tussen de Roeselaarse binnenstad en Krottegem. Waregem Voor het recreatief shoppen richt Waregem zich op de inwoners van het gebied tussen:

54

   

Tielt; Deinze; Oudenaarde; Harelbeke.

Jaarlijks is een budget van ongeveer €100 000 voorzien voor de centrumpromotie. Dit budget wordt vooral ingezet voor het aantrekken van enkele grotere events zoals:   

de VTM kerstparade; Waregem Koerse; de Kasteelconcerten.

Er is in Waregem een goede mix tussen kleine handelszaken en grotere ketens. Om het shoppen verder uit te bouwen is het noodzakelijk om nog 1 à 2 grote ketens aan te trekken. De belangrijkste troef van Waregem is dat alles op wandelafstand ligt. Op een beperkte oppervlakte vind je er:       

de winkels; horeca; het cultuurcentrum; het sportcentrum; het zwembad; voetbalstadion; ... .

Waregem is met de auto en met het openbaar vervoer goed bereikbaar. Er zijn voldoende parkeermogelijkheden in het centrum van de stad. Alleen de buslijnen met gemeentes in Oost-Vlaanderen zijn minder goed uitgebouwd. Kortrijk en Roeselare zijn geen concurrenten voor Waregem. Het aanwezige bouwkundig erfgoed is te weinig onderscheidend om een meerwaarde te bieden voor de stad. Waregem heeft vooral toekomstperspectieven voor het commerciële leisure product. Het Kasteel en het park Casier vormen een groene omgeving binnen het stadscentrum waar het aangenaam verpozen is. Het Pand neemt een prominente, beeldbepalende positie in de Waregemse stadsbeleving in. Menen Menen profileert zich ook als winkelstad. Fransen steken vaak de grens over om te komen winkelen in de wijk De Barakken. De centrummanager van Menen probeert dit publiek ook naar het centrum te halen. De resten van vestingen en militaire bouwwerken met onder andere de kazematten zijn bijzonder. Dit erfgoed heeft geen autonome aantrekkingskracht en moet verder ontwikkeld worden. Het door de UNESCO als werelderfgoed erkende Belfort, het stadhuis, ’t Schippershof en nog een aantal interessante historische gebouwen zorgen voor een gevarieerd aanbod in Menen. De heropbouwarchitectuur is hierbij aanvullend. Deinze Als markten winkelcentrum oefent Deinze een aantrekkingskracht uit op de direct aangrenzende gemeenten. Plannen om de markt aantrekkelijker te maken en het ingrijpende stadskernvernieuwingsproject 'Deinze 2020' met heraanleg van de markt, het kerkplein en de Leiedam moeten de aantrekkelijkheid van het centrum verhogen en de positie van Deinze als stad aan de Leie versterken. Door het project moet de Leie haar eeuwenoude functie van slagader in de stad terugkrijgen. In de onmiddellijke omgeving van het centrum ligt het recreatiedomein de Brielmeersen met jachthaven. De Brielpoort is als polyvalente zaal geschikt voor grote concerten, fuiven, beurzen, tentoonstellingen, enz. 55

Deinze moet zich in eerste instantie positioneren op vlak van shopping en beperkte leisure mogelijkheden. Het aanbod op vlak van erfgoed is hier niet voldoende ontwikkeld. Het Museum van Deinze en de Leiestreek heeft wel een aantrekkingskracht. Izegem De historische kern van Izegem telt een bijzonder rijke concentratie art deco huizen. Dit is het gevolg van de bloeiperiode van de borstel- en schoeiselindustrie in deze stad. Dit erfgoed moet verder ontsloten worden. Wervik Wervik heeft enkele in het oog springende gebouwen waaronder de Sint-Medarduskerk en het marktplein met stadhuis. De fysieke link tussen de eigenlijke stadskern en de omgeving van de Briekemolen met het Tabaksmuseum zou moeten verbeterd worden. Complementaire elementen zijn de heropbouwarchitectuur en de nabijheid van de grens. Shopping is geen element waarmee Wervik zich kan positioneren. Het rijke tabaksverleden is wel onderscheidend. Dorpen De bekende Oost-Vlaamse kunstenaarsdorpen Deurle en Sint-Martens-Latem met pittoreske kerk, woonhuizen van kunstenaars, een aantal kleinschalige erfgoedelementen en de horeca oefenen een grote aantrekkingskracht op toeristen uit. Dankzij de Gust De Smet wandelroute (Deurle) en Albijn Van Den Abeele wandelroute (Sint-Martens-Latem) is het verhaal van de dorpen en de kunstenaars die er hebben gewoond en gewerkt ontsloten voor het grote publiek. De restauratie van het Tempelhof in Sint-Martens-Latem zal het onthaal in het dorp verbeteren. De heraanleg van de parking aan de driehoek (Palepelstraat) is een mogelijke oplossing voor de parkeerproblematiek in het dorp. De dorpskernvernieuwing in Machelen-aan-de-Leie heeft de belevingswaarde van het dorp verbeterd. Met de geplande ingrepen op de toegangsweg vanaf de Kortrijksesteenweg is Machelen-aan-de-Leie op weg om het niveau van Deurle en Sint-Martens-Latem te benaderen. De Roger Raveelwandelroute zal bijdragen aan de uitstraling, ontsluiting en beleving van deze deelgemeente van Zulte. Ook volgende mooie dorpjes hebben beperkte toeristische mogelijkheden:     

Tiegem; Ingooigem; Bossuit; Outryve; Spiere.

Dadizele oefende met het voormalige Dadipark en de traditie als bedevaartsoord een grote aantrekkingskracht uit op een wijde omgeving. Momenteel zijn het voornamelijk de Franse bezoekers van Floralux en andere handelszaken en de klassieke bedevaarders die zich in het dorp ophouden. Evaluatie staden dorpsbeleving    

Er is in de Leiestreek een fijnmazig en voldoende gespreid aanbod aan steden en dorpen met een bepaalde toeristische aantrekkingskracht. Met Deurle, Sint-Martens-Latem en Machelen-aan-de-Leie beschikt de Oost-Vlaamse Leiestreek over 3 aantrekkelijke dorpen met een rijk bouwkundig erfgoed. Er is een beperkte samenhang tussen de verschillende kernen. Er zijn weinig gegevens beschikbaar over bezoekersstromen.

56

1.2.6.

BEZOEKERSATTRACT LEIESTREEK

IES IN DE

De Leiestreek kent verschillende soorten bezoekersattracties. Een bezoekersattractie is een verzamelnaam voor ondermeer:    

musea; bezoekerscentra; erfgoedsites met toeristische infrastructuur; thema- en pretparken.

Tot een bezoekersattractie wordt elk bezoekpunt gerekend, dat voldoende aantrekkingskracht heeft om mensen te stimuleren tot een bezoek. Voorwaarden hierbij zijn dat:    

het het het het

bezoekpunt een herkenbare fysieke locatie heeft; permanent wordt opengesteld; openbaar toegankelijk is; geheel of gedeeltelijk is ingericht voor toerisme.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de thematische bezoekersattracties enerzijds en de pret- en themaparken anderzijds.

1.2.6.1.

THEMATISCH

E BEZOEKERSATTRA CTIES

1.2.6.1.1.

INHOUD & THEMA'S

Divers aanbod met de ondernemingszin en gedrevenheid van de mensen als rode draad In de regio is een grote verscheidenheid aan thematische bezoekersattracties te vinden. De Leiestreek heeft met haar 28 gemeentes een uitgebreid en gediversifieerd aanbod. Er is geen activiteit die kenmerkend is voor de hele regio, zoals de fruitteelt dat is voor Haspengouwen. Verschillende thema's kleuren het aanbod in de Leiestreek. Toch is er sprake van een constante die als het ware de rode draad vormt. Het gaat om de mensen van de streek en hun ondernemingszin en gedrevenheid. Daadkracht staat aan de basis van vele figuren afkomstig van of actief in de regio en andere zaken die er van belang zijn. Dit komt terug bij:     

de Guldensporenslag van 1302; de kunstexperimenten van schilders zoals Raveel; schrijvers als Streuvels of componisten als Benoit; de sportieve successen van de Flandriens; de vele sites die verwijzen naar het industriële karakter van de regio.

In de Leiestreek ligt het rijke verleden en heden van de regio aan de basis van het huidige aanbod van bezoekersattracties. In de Oost-Vlaamse Leiestreek ligt de focus op het thema kunst. Kenmerkend zijn een aantal musea met waardevolle kunstcollecties en enkele kunstgalerijen. De schilderachtige Leie diende als inspiratiebron en trok zo menig kunstenaar aan. Zeer gekend zijn:       

de Leieschilders Emile Claus; de gebroeders De Smet; Valeer De Saedeleer; Constant Permeke; Gustave van de Woestijn; George Minne; Albert Servaes. 57

De rijke kunsttraditie heeft zich doorgezet met bekende hedendaagse kunstenaars zoals:   

Raoul De Keyser; Stief Desmet; Roger Raveel.

Verschillende thema's trekken zowel het brede publiek als de nichemarkten aan Inhoudelijk worden de bezoekersattracties in de volgende thema's ingedeeld: 

Ambachten en industrieel erfgoed o Vlasmuseum – Kortrijk; o Borstelmuseum – Izegem; o Schoeiselmuseum – Izegem; o Tabaksmuseum – Wervik; o Brouwerij Rodenbach – Roeselare; o Transfo - Zwevegem, in ontwikkeling; o Site Roussel - Menen, in ontwikkeling; o Site Oud zwembad - Spiere-Helkijn (Spiere), in ontwikkeling; o Brouwerij Bockor - Bellegem (Kortrijk); o Pompgebouw - Bossuit (Avelgem); o Pijp- en Tabaksmuseum – Harelbeke; o Molen- en bakkerijmuseum - Marke (Kortrijk); o Hoevemuseum ’t Kapelriegoed - Moorsele (Wevelgem); o Jeneverstokerij Filliers en stokerijmonument (Bachte-Maria-Leerne, Deinze); o Stokerij De Jans – Kortrijk; o Gaverhopke – Harelbeke.



Geschiedenis en volkskunde o Kortrijk 1302 – Kortrijk; o Flanders Field American Cemetery – Waregem; o Duitse militaire begraafplaats Menenwald - Menen/Wevelgem; o Kasteel van Rumbeke - Rumbeke (Roeselare); o Archeologisch Museum – Harelbeke; o Regionaal Archeologisch Museum van de Scheldevallei (Avelgem); o Franse militaire begraafplaats - Machelen-aan-de-Leie (Zulte); o Kasteel Ooidonk en kasteeltuin - Bachte-Maria-Leerne (Deinze); o Nationaal Wielermuseum – Roeselare; o Magic Jukeboxmuseum op site Roussel – Menen; o Klokkentorenmuseum en stadsbeiaard – Roeselare; o Filmmuseum – Roeselare; o Heemkundig Museum - Moen (Zwevegem); o Luchtvaartcentrum F.A.S.-expo – Wevelgem.

Waarmaarde



Bekende personen uit de Leiestreek o Het Lijsternest, Provinciaal Museum Stijn Streuvels - Ingooigem (Anzegem); o Museum Peter Benoit – Harelbeke; o André Demedtshuis - Sint-Baafs-Vijve (Wielsbeke); o René De Clercq museum – Deerlijk; o Lievensmuseum – Moorslede.



Kunstcollecties o Stadsmuseum ’t Schippershof – Menen; o Broelmuseum – Kortrijk; o BE-PART – Waregem; o Museum van Deinze en de Leiestreek – Deinze; o Roger Raveel Museum – Machelen (Zulte); o Museum Dhondt-Dhaenens – Deurle (Sint-Martens-Latem); 58

o o

Gemeentelijk museum Gust De Smet – Deurle (Sint-Martens-Latem); Gemeentelijk museum Gevaert-Minne (Sint-Martens-Latem) (opening begin 2012).

Door de diversiteit aan thema's trekken de thematische bezoekersattracties een divers publiek aan. Zowel het grote publiek als de eerder nichemarkten worden aangesproken. Zo trekt Brouwerij Rodenbach bijvoorbeeld een breed publiek aan, terwijl er op het Peter Benoit museum een meer gericht publiek afkomt. De kunstmusea in de Oost-Vlaamse Leiestreek halen een kunstminnend publiek naar de regio. Thema industrieel erfgoed biedt mogelijkheden op vlak van toeristische productontwikkeling Het thema industrieel erfgoed biedt op het gebied van toeristische productontwikkeling mogelijkheden voor de Leiestreek. Op voorwaarde dat het thema ervaringsgericht en interactief wordt gebracht, kan het zowel jong als oud aanspreken. Het thema leent zich namelijk goed voor een hedendaagse invulling en kan het industriële verleden en heden van de regio goed weergeven. Heel wat overgebleven industrieel erfgoed verwijst naar diverse industriële processen die hebben plaatsgevonden in de regio:       

vlas- en textielindustrie; tabaksindustrie; wind- en watermolens; brouwerijen en stokerijen; steen- en pannenbakkerijen; stoom en elektriciteit; etc.

De Leiestreek is immers lang het centrum van West-Europa geweest voor de industriële teelten en kreeg de bijnaam het 'Texas van Vlaanderen'. Het nu sterk economische imago van de Leiestreek steunt bovendien in belangrijke mate op het industriële verleden van de regio. Zo hebben vele moderne bedrijven een voorgeschiedenis in de vroegere industrie (bijv. de spaanderplaten die voortkomen uit de vroegere vlasbedrijven). Thema (schilder-)kunst is momenteel wat naar de achtergrond geschoven In de Oost-Vlaamse Leiestreek (in ieder geval Deinze, Zulte, Sint-Martens-Latem) is het thema schilder- en beeldende kunst een bindend element. Hier concentreren zich enkele kunstmusea die sterk met elkaar zijn verbonden door de nabijheid en de verwante collecties. Door de zoektocht naar thema's die gemeenschappelijk zijn voor de gehele Leiestreek en de focus op het industrieel erfgoed ligt dit thema momenteel echter wat in de schaduw. Thema water komt enkel indirect tot uiting in de bezoekersattracties Hoewel water een belangrijk gegeven is in de Leiestreek, komt dit niet expliciet tot uiting in de bezoekersattracties. Verschillende waterwegen kenmerken de regio:    

de Leie; het Kanaal Roeselare-Leie; de Schelde; het kanaal Bossuit-Kortrijk.

Dit thema wordt promotioneel gezien dan ook uitgespeeld in de positionering en beeldvorming van de regio. Water zou indirect aan bod kunnen komen in de bezoekersattracties wanneer het gaat om industrieel erfgoed. Deze sites bevinden zich namelijk veelal in de nabijheid van de waterwegen, die een doorslaggevende rol hebben gespeeld:   

als aandrijfkracht van installaties; als onderdeel van productiesystemen; bij de aanvoer van grondstoffen.

59

Daarnaast werden vele kanalen gegraven in functie van de industriële activiteit. Het schilderachtige Leielandschap in de Oost-Vlaamse Leiestreek heeft menig kunstenaar aangetrokken. De meanderende Leie en de pittoreske dorpen op de oever vormden een onuitputtelijke bron van inspiratie voor de Oost-Vlaamse kunstwerken. Musea rond bekende personen uit de Leiestreek trekken een meer gericht publiek aan De musea rond bekende personen uit de Leiestreek, zoals schrijvers, schilders, componisten en missionarissen, trekken vooral een gericht publiek aan. Het betreft hier eerder een nichemarkt, tenzij het thema wordt opengetrokken en ruim wordt benaderd. Zo gaat het André Demedts museum niet alleen om de figuur van André Demedts zelf, maar worden hier ook maandelijks steeds weer andere tijdelijke tentoonstellingen rond actuele kunst gehouden. Thema Wereldoorlogen wordt weinig uitgespeeld Beide Wereldoorlogen hebben hun sporen nagelaten in de Leiestreek. De Eerste Wereldoorlog is een thema waarbij in de eerste plaats aan de Westhoek wordt gedacht. Toch zijn er ook in de Leiestreek bezoekersattracties en erfgoed die hiernaar verwijzen. In Waregem vinden we de enige Amerikaanse militaire begraafplaats uit België. Eén van de vier Duitse militaire begraafplaatsen in Vlaanderen situeert zich in Menen-Wevelgem. In Machelen bevindt zich een Franse militaire begraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog en in Harelbeke een Brits Oologskerkhof. In het kader van de honderdjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog in 2014-2018 worden tal van initiatieven opgezet in de Westhoek. Dit biedt mogelijkheden voor het WOI-erfgoed in de Leiestreek om hierbij aan te sluiten. De Tweede Wereldoorlog heeft haar sporen nagelaten in Deinze, Meigem en Vinkt waar tientallen onschuldige burgerslachtoffers zijn gevallen. In Vinkt (Deinze) bevindt zich een oorlogsmemoriaal ter herdenking van de oorlogsgebeurtenissen van mei 1940. In de nabije toekomst zou hier nog een reflectieruimte bijkomen.

1.2.6.1.2.

EVOLUTIE VAN HET AANBOD

Diverse projecten rond bezoekersattracties volop in ontwikkeling Het aanbod van bezoekersattracties is in beweging sinds het vorige beleidsplan. Het totaal aantal bezoekersattracties is sindsdien gedaald. Enkele musea hebben namelijk hun deuren gesloten in de afgelopen jaren. Het gaat om:     

het het het het het

Begijnhofmuseum in Kortrijk; Landbouwmuseum Leiedal in Bissegem (Kortrijk); Energiemuseum in Zwevegem; Memoriaal Mei 1940 in Kuurne; Kant- en Circusmuseum in Olsene.

Het Begijnhofmuseum in Kortrijk is overgegaan in het nieuwe Kortrijk 1302. Het museum Gevaert-Minne te Sint-Martens-Latem was de afgelopen jaren wegens renovatie- en uitbreidingswerken tijdelijk niet toegankelijk. Tegelijkertijd zijn er nieuwe bezoekersattracties in ontwikkeling en worden een aantal bestaande attracties heringericht. Nieuw is Transfo in Zwevegem, een multifunctioneel complex dat volop in ontwikkeling is. Daarnaast worden bestaande musea en bezoekerscentra heringericht, al dan niet op een nieuwe locatie. Het gaat om volgende projecten:     

realisatie van Eperon d'Or in Izegem met het nieuwe Borstel- en schoeiselmuseum; realisatie van het nieuwe Vlasmuseum in Kortrijk; realisatie site Roussel met nieuw Jukeboxbelevingscentrum; vernieuwing van het Lijsternest in Ingooigem (Anzegem), museum over Stijn Streuvels heropening van het museum Gevaert-Minne; 60

   

heropening Begijnhofmuseum in de Sint-Annazaal; uitbreiding van het museum Dhondt-Dhaenens; realisatie Flanders Fields bezoekerscentrum in Waregem; realisatie Budafabriek Kortrijk.

Er werden nog geen concrete stappen gezet voor de uitbouw van het kinderspeelgoed- en kinderwagenmuseum in Deinze. Hier zou er een vernieuwende en interactieve opstelling komen. Het project voor de herbestemming van de site Molens van Deinze is in voorbereiding. Momenteel is op de site nog steeds industriële activiteit. In Roeselare werd de presentatie van het Wielermuseum onlangs opgefrist. Daarnaast wordt het Huis van de voeding met een bezoekerscentrum op de site van de Brouwerij Rodenbach uitgebouwd als onderdeel van een veel ruimer project waarbij smaakervaring en voeding centraal staan. Hoewel er sprake is van een goed evenwicht tussen de verschillende themacategorieën en het aantal bezoekersattracties die daartoe behoren, wint het thema van industrieel erfgoed aan belang.

1.2.6.1.3.

REGIONAAL/LOKAAL BELANG

Ca. 160 000 bezoekers in de grotere thematische bezoekersattracties van de Leiestreek Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen houden op permanente basis de bezoekersaantallen bij van bezoekersattracties met meer dan 5 000 bezoekers per jaar. Dit gebeurt in het kader van de attractiebarometer i.s.m. het Vlaams Steunpunt voor Toerisme en Recreatie. Tabel 27 Evolutie van bezoekers aan thematische bezoekersattracties in de Leiestreek, 2003-2009 Bezoekersattractie

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Museum van Deinze en de Leiestreek

17 132

16 978

13 231

21 186

17 568

7 402

12 398

Roger Raveelmuseum

14285

11455

7309

10 530

17 026

11 990

10 572

Museum Dhondt-Dhaenens (MDD)

12 726

6 237

8 384

9 107

15959

11 670

10 159

Kasteel Ooidonk

10 889

9 294

10 630

7 943

8 318

6 179

4 819

Tuinen Ooidonk Subtotaal Oost-Vlaamse Leiestreek

54 981

44 159

38 832

48 766

57 861

8 872

9 768

46 113

47 716

Kortrijk 1302 (tot 2006 Groeningeabdij)

20 821

14 570

12 077

13 098

13 862

18 058

Flanders Field begraafplaats

6 719

7 013

8 229

7 991

12 626

16 998

Broelmuseum

16 898

23 034

15 200

28 596

12 845

13 935

15 530

Vlasmuseum

26 771

27 100

28 127

24 520

27 230

13 676

12 202

Tabaksmuseum

19 200

12 960

12 400

10 210

11 265

11 260

11 814

Pompgebouw Bossuit

12 766

12 866

14 505

11 981

9 619

10 653

9 164

WielerMu

14 293

15 235

13 161

13 875

14 145

13 345

9 134

Brouwerij Rodenbach

12 300

16 550

12 200

15 300

17 200

11 180

8 723

Borstelmuseum

5 401

7 157

9 269

5 975

7 785

6 876

6 383

Schoeiselmuseum

4 189

4 550

9 181

6 364

5 640

4 565

6 304

Provinciaal museum Stijn Streuvels 'Het Lijsternest'

10 821

7 319

6 735

5 134

4 966

-

-

Subtotaal West-Vlaamse Leiestreek

150179

148354

141084

143044

137183

120546

115 295

Totaal Leiestreek

205160

192513

179916

191810

195044

166 659

163 011

Bron: Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen

61

21 603 14 438

In totaal trekken de 16 belangrijkste bezoekersattracties in de Leiestreek circa 163 000 bezoekers aan in 2009. Het Lijsternest wordt hier niet bij gerekend, vanwege sluiting vanaf 2008 voor renovatiewerken. De evolutie van de individuele bezoekersattracties wisselt erg per attractie. Bij enkele attracties is over de jaren heen een stijgende lijn waarneembaar (bijv. Kortrijk 1302 en Flanders Field begraafplaats), terwijl bij andere attracties de bezoekersaantallen de laatste jaren gedaald zijn (bijv. Nationaal Vlas-, kanten linnenmuseum en Brouwerij Rodenbach). Bij Kasteel Ooidonk is eveneens een dalende trend te merken die deels te wijten is aan een veranderde registratie (gratis bezoeken worden niet meer meegerekend). Sinds 2008 participeren de tuinen Ooidonk eveneens aan de attractiebarometer. Meer nog dan het kasteel zelf, dat eerder beperkt toegankelijk is voor het publiek (zie verder), trekken de tuinen van het kasteel heel wat bezoekers. In de tuinen gaan bovendien jaarlijks enkele belangrijke evenementen door die vele bezoekers aantrekken. Voorbeelden zijn:  

de Schotse Dagen; de Lifestyle tuinbeurs.

Deze evenementen trekken jaarlijks duizenden bezoekers die niet worden meegerekend in de cijfers in bovenstaande tabel. Leiestreek kent geen grote publiekstrekker(s) Het aantal bezoekers bepaalt in belangrijke mate de attractiviteit en de schaalgrootte van een bezoekersattractie. Met meer dan 13 000 bezoekers per jaar behoren volgende bezoekersattracties tot de drie grootste:   

Kortrijk 1302; de Flanders Field begraafplaats in Waregem; het Broelmuseum in Kortrijk.

Toch zijn deze bezoekersaantallen op zich niet hoog genoeg om van een grote publiekstrekker met autonome aantrekkingskracht te kunnen spreken. Het bovenregionaal belang van de grotere bezoekersattracties is beperkt en het ontbreekt in de Leiestreek aan een grote trekker. Daarnaast kent de Leiestreek een veelheid aan kleinschalige bezoekersattracties. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de bezoekersattracties die op vaste momenten open zijn voor het publiek en de attracties die enkel op aanvraag door groepen te bezoeken zijn. De meerderheid van de kleinschalige bezoekersattracties heeft beperkte openingsuren. Volgende bezoekersattracties zijn wel het hele jaar door open voor zowel inidviduele bezoekers als voor groepen op vaste dagen en tijdstippen:    

het Borstel- en Schoeiselmuseum in Izegem; de Harelbeekse musea rond Peter Benoit; archeologie en pijp & tabak; stadsmuseum ’t Schippershof in Menen.

De kleinschalige bezoekersattracties hebben over het algemeen weinig slagkracht. De musea worden vaak privaat beheerd en opengehouden door vrijwilligers. Bijgevolg zijn slechts beperkte inspanningen mogelijk op het gebied van tijdelijke initiatieven en promotie. Bezoekersaantallen zijn de laatste jaren gedaald De West-Vlaamse Leiestreek heeft een groter aantal bezoekersattracties dan de Oost-Vlaamse Leiestreek. 11 van de grotere thematische attracties liggen in de West-Vlaamse Leiestreek en halen ongeveer 115 000 bezoekers. Het bezoekersaantal is gedaald ten opzichte van 2003 ondanks het feit dat nieuwe attracties werden geopend (Kortrijk 1302 en Be-Part) en dat er tijdelijke tentoonstellingen werden georganiseerd (bijv. Decoene, Futuro Textiel). De 4 musea in de Oost-Vlaamse Leiestreek ontvangen circa 37 000 bezoekers. Dit aantal is iets 62

lager dan dat in 2003 en schommelt sterk van jaar tot jaar. Tijdelijke tentoonstellingen en evenementen zijn er bepalend voor de aantrekkingskracht van deze musea. Ook in de WestVlaamse Leiestreek werpt de organisatie van kwalitatieve tijdelijke tentoonstellingen zijn vruchten af (bijv. de tentoonstellingen van het Broelmuseum: Emmanuel Viérin in 2004 en die omtrent De Coene in 2006). Bij de kleinere bezoekersattracties hebben tijdelijke tentoonstellingen en evenementen een kleiner effect op de bezoekersaantallen. Dit betekent dat de Leiestreek, ondanks de vernieuwingen in de attracties en de tentoonstellingen die georganiseerd werden, er niet in geslaagd is om meer bezoekers aan te trekken.

1.2.6.1.4.

IMAGO-ONDERSTEUNENDE INITIATIEVEN

Tijdelijke initiatieven worden beperkt uitgespeeld voor een sterkere profilering en dynamiek Het ontbreekt overwegend aan een sterke profilering van de verschillende bezoekersattracties. Vaak sluit deze niet aan bij de (cultuur-)toeristische profilering van de stad of ontbreekt het in de gemeente überhaupt aan een dergelijke profilering waarop de bezoekersattractie kan inspelen. Dit laatste is vaker in kleine gemeenten het geval. In de Oost-Vlaamse Leiestreek is er wel een duidelijke profilering rond het thema schilder- of beeldende kunst. Tijdelijke tentoonstellingen en andere initiatieven zorgen voor een dynamiek in de bezoekersattracties. Ze dragen bij tot herhaalbezoek en zorgen voor een hoger bezoekersaantal. Toch is de impact van deze tentoonstellingen beperkt. Het Broelmuseum in Kortrijk en de kunstmusea in de Oost-Vlaamse Leiestreek laten zien dat grotere kwalitatieve tijdelijke tentoonstellingen zorgen voor hogere bezoekersaantallen. In de andere musea ontbreekt het veelal aan grote tijdelijke tentoonstellingen waarvoor voldoende promotie wordt gemaakt en die van bovenregionaal belang zijn. Meer dynamiek en samenwerking en het uitspelen van sterke thema's is hierbij wenselijk. Naast de tijdelijke initiatieven moet de valorisatie van de vaste collectie eveneens een aandachtspunt blijven (bijv. Museum DhontDhaenens). Er zijn daarnaast weinig evenementen, recreatieve producten of andere initiatieven die het imago van de bezoekersattracties ondersteunen. Enkele bezoekersattracties fungeren wel als starten eindpunt van een route, zoals het André Demedtshuis voor een wandelroute met betrekking tot deze figuur. In Machelen bevindt zich het pleintje 'De nieuwe visie' met de openluchtcreatie 'De muur van verbeelding' van kunstenaar Roger Raveel. Tenslotte trekt het aanbod van educatieve pakketten van de grotere musea gezinnen met kinderen en vooral schoolgroepen aan. In een aantal musea zijn aantrekkelijke pakketten voor de verschillende leeftijdscategorieën beschikbaar. Dit is veelal het geval bij de erkende musea die in het kader van hun erkenning de nodige aandacht besteden aan een ruime publiekswerking. Netwerkvorming van de musea met een beperkte dynamiek De musea werken samen in een netwerk voor de musea in de Leiestreek. Deze samenwerking beperkt zich hoofdzakelijk tot het uitwisselen van informatie en gezamenlijke promotie. Er worden in dit kader geen gezamenlijke tijdelijke initiatieven opgezet, zoals tentoonstellingen en andere evenementen. Het netwerk focust zich op initiatieven die voor alle deelnemers van het netwerk van toepassing zijn. Vanwege de grote diversiteit aan soorten musea en thema's is het niet vanzelfsprekend om een initiatief voor alle musea samen op te zetten. De museumpas is evenwel een product van de samenwerking tussen de verschillende musea. Er liggen dan ook nog mogelijkheden voor de clustering van musea en het organiseren van specifieke activiteiten hierbinnen. De Kortrijkse musea werken onderling wel nauw samen en organiseren gezamenlijk grotere evenementen, bijvoorbeeld rond het thema vrouwen. Er is een gezamenlijk ticket waarmee je in de 3 Kortrijkse musea binnen kan. Ook tussen een aantal Oost-Vlaamse kunstmusea worden occasioneel samenwerkingsverbanden opgezet. Dit is bijvoorbeeld ter gelegenheid van een tijdelijke tentoonstelling of een initiatief rond een 63

gezamenlijk thema. De dynamiek van deze bezoekersattracties kan nog verhoogd worden door de samenwerkingsverbanden te verbreden (bijv. betrekken van meerdere musea) en te versterken.

1.2.6.1.5.

PER BEZOEKERSATTRACTIE

Grotere bezoekersattracties als onderdeel van het dagtoerisme in gemeente en regio De grotere bezoekersattracties vormen een belangrijk onderdeel van het dagtoerisme in de Leiestreek. Samen met aspecten als shopping en reca bepalen zij de attractiviteit van de steden en gemeenten. Bezoekersattracties hebben geen autonome aantrekkingskracht. Hierna worden de belangrijkste bezoekersattracties geanalyseerd (met meer dan 5 000 bezoekers per jaar): 

Kortrijk 1302 - Kortrijk In 2006 werd Kortrijk 1302 geopend in de Groeningeabdij. De geschiedenis van Kortrijk wordt via thematische tentoonstellingen in het dormitorium van de abdij gepresenteerd. In de vorm van een hedendaagse presentatie wordt in het nieuwe deel het verhaal van de Guldensporenslag in beeld gebracht. Aan het museum werd de dienst voor Toerisme van Kortrijk gekoppeld met een bezoekerscentrum voor Kortrijk en de Leiestreek. Dit brengt voordelen naar permanentie en bezoekersaantallen met zich mee. Kortrijk 1302 was bedoeld als grote publiekstrekker met 80 000 bezoekers per jaar. In werkelijkheid vallen de bezoekersaantallen een stuk lager uit. Het moest een interactieve en ervaringsgerichte evocatie zijn dat samen met het streekbezoekerscentrum een hefboomproject is voor de regio. In werkelijkheid is het eerder een erfgoedmuseum waarbij de presentatie te historisch is opgevat om het brede publiek in grote getale aan te kunnen trekken. Bovendien ontbreekt het aan beleving en is er weinig tastbaars van de slag overgebleven. De stad speelt het thema van haar identiteit als stad van de Guldensporenslag te weinig uit om het imago van het museum te versterken. Er is een gebrek aan tijdelijke tentoonstellingen. Wel is er een actieve educatieve werking die heel wat gezinnen met jonge kinderen en scholen aantrekt. Op educatief vlak is het museum dan ook belangrijk. Ook als stadsontwikkelingsproject is het museum een belangrijk gegeven.



Flanders Field American Cemetery - Waregem Op deze begraafplaats liggen de meeste Amerikaanse gesneuvelden, die in België omkwamen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ze werden aan het einde van de oorlog ingezet. Als enige Amerikaanse begraafplaats in België trekt het jaarlijks een redelijk hoog aantal bezoekers. Het aantal Amerikanen neemt de laatste jaren merkbaar toe, ondermeer vanwege de recente samenwerking met een Amerikaanse touroperator. De site is goed bereikbaar maar de weg ernaar toe vanaf de snelweg is niet aantrekkelijk. Bij binnenkomst op het terrein bevindt zich een kantoor van de American Battle Monuments Commission, waar tevens een ontvangstruimte voor bezoekers is voorzien. Hier wordt zeer beperkt informatie over de begraafplaats en de daarmee samengaande gebeurtenissen tijdens de Eerste Wereldoorlog gegeven. Een verdubbeling van het aantal bezoekers naar aanleiding van een tijdelijke tentoonstelling in 2002 geeft aan dat de begraafplaats een groter toeristisch potentieel heeft. De honderdjarige herdenking van de Eerste Wereldoorlog in 2014-2018 is daarvoor een ideale gelegenheid. Het is de bedoeling om bij deze site een nieuw bezoekerscentrum te realiseren. Iedere laatste zondag van mei vindt de Memorial Day plaats, een publieksmanifestatie.



Broelmuseum - Kortrijk Het museum is gehuisvest in een vroeger herenhuis op het Leie eiland BUDA in het centrum van Kortrijk. Samen met de bijhorende paardenstallen, orangerie en binnentuin vormt het een oase in de binnenstad. De collectie bestaat uit een overzicht 64

van kunstwerken en designobjecten en oudheidkundige objecten die verband houden met Kortrijk en onmiddellijke regio. Meest opmerkelijk zijn zonder enige twijfel de collectie dierenschilderijen van Roeland Savery en de objecten van de Kunstwerkstede De Coene. In combinatie met de nog in te richten Budafabriek en de BUDA scoop geeft het museum invulling aan het concept van het "Kunsteneiland BUDA". Er bestaan plannen om het museum een grondige facelift te geven en meteen een aantal museumtechnische problemen (onder andere gebrek aan depotruimte) op te lossen. 

WieMu - Roeselare Het museum gaat over de geschiedenis van de fiets en de wielersport. Inhoudelijk ligt de focus iets meer op de wielersport. In Oudenaarde bestaat ook een belevingscentrum dat volledig gewijd is aan de wielersport. Het museum heeft een waardevolle collectie. De presentatie dateert echter al van 1998 en kreeg recent een opfrisbeurt. Toch blijft de opstelling statisch met beperkte belevingsaspecten. De ontsluiting van het museum is niet optimaal. Zo bereikt de lift niet alle verdiepingen en zalen van het gebouw en zijn enkele zalen te smal en te klein voor het ontvangen van grotere groepen. Regelmatig worden tijdelijke tentoonstellingen en educatieve activiteiten georganiseerd, die een zekere dynamiek aan het museum geven. Voor de tijdelijke tentoonstellingen is weinig ruimte beschikbaar. Hierdoor wordt vaak een ruimte van de permanente opstelling in gebruik genomen. Oud-wielrenner Freddy Maertens, die een aantal jaren in het museum werkte, wist vele bezoekers aan te trekken. Met zijn vertrek is een belangrijk uithangbord van het museum weggevallen. Het fietsproduct van Roeselare werkt onvoldoende ondersteunend voor het museum. De ligging in het stadscentrum aan het Polenplein is goed gezien de nabijheid van de winkelstraten en de Grote Markt. Toch kan de verbinding tussen beide beter benadrukt worden. Het plein zelf straalt echter weinig sfeer en gezelligheid uit. Het wordt compleet in beslag genomen door parkeerruimte.



Vlasmuseum - Kortrijk Het museum vertelt het verhaal van de verschillende fases van de vlasnijverheid en de afgewerkte producten van vlas. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het belang van vlas, kant en linnen in het dagelijks leven van de Vlamingen in de 19e en begin 20e eeuw. Vlasbewerking was één van de belangrijke industriële processen in de regio en ligt aan de basis van een aantal huidige economische activiteiten. Het thema is goed verankerd in de regio. Een aantal vlassites in Kuurne en Menen verwijzen naar die vroegere vlasbewerking. Het Vlasmuseum werkt samen met de site Verschaeve in Kuurne voor groepsbezoeken. Een nadeel van de huidige opstelling van het museum is dat de presentatie is verdeeld over twee gebouwen: het deel over de vlasteelt en het deel over de daaruit voortkomende producten kant en linnen. Hiertussen moet de bezoeker naar buiten, wat het bezoekerscircuit opbreekt. Bovendien is de presentatie sterk verouderd. Het Vlasmuseum wordt dan ook hervormd en komt in een nieuw gebouw met een historische link met de vlasnijverheid en met een nieuwe presentatie. Sleutelwoorden hierbij zijn hedendaagse presentatietechnieken, beleving en een logisch bezoekerscircuit. Aan het museum wordt een toeristische onthaalfunctie toegevoegd voor de omgeving. Een nieuwe meer hedendaagse naam kan bijdragen tot de attractiviteit van het nieuwe museum. Het is van belang aandacht te hebben voor de opeenvolgende reconversies van de vlasnijverheid die aan de grondslag liggen van de huidige economische structuur van de regio. Tot slot moet gelet worden op de innovatieve producten van bedrijven die met deze reconversies in verband staan.



Tabaksmuseum - Wervik Het Tabaksmuseum in de Briekenmolen toont alle facetten van de tabaksteelt en -cultuur. Aan de eerder klassieke opstelling van de verzameling met veel kijkkasten werd in 2003 een hedendaagse presentatie toegevoegd. Hierin worden tabak en roken 65

in een ruimer perspectief bekeken. De inrichting is hedendaags en aantrekkelijk. Toch is tabak een thema dat een ruim publiek aanspreekt met meer beleving en spanning in zich dan dat nu tot uiting komt in de presentatie. Ook is de naam van het museum een aandachtpunt. Het aspect 'nationaal' schept te hoge verwachtingen. De ligging van het museum is ten opzichte van het centrum ongunstig en moeilijker te vinden. Anderzijds ligt het museum gunstig aan de Balokken, een 36 hectare groot recreatie-eiland tussen de oude en de nieuwe Leie. Het eiland is bereikbaar via de nieuwe fietsen wandelbrug over de Leie aan de achterkant van het museum. Het recreatief fietsnetwerk passeert hier. De integratie van de dienst voor Toerisme met infokantoor in het museum is een pluspunt. Beide elementen versterken elkaar op het gebied van permanentie en bezoekers. Het aanpalende café loopt goed en is een pluspunt voor het museum. 

Brouwerij Rodenbach - Roeselare Het bezoekerscentrum van de nog in werking zijnde brouwerij werd in 2001 geopend en is gericht op groepen en zakelijk toerisme. Groepen kunnen er terecht voor rondleidingen en voor bedrijven zijn vergaderzalen en conferentieruimtes aanwezig. Het is tevens een locatie voor feesten. Sinds kort is de brouwerij niet meer toegankelijk voor individuele bezoekers. Sindsdien is het aantal bezoekers wat afgenomen. Het bezoekerscentrum met museumcafé is goed uitgerust voor groepsbezoeken. De oude brouwzaal en de bottelarij (ca. 900 m2) zijn niet meer in gebruik en kunnen een nieuwe bestemming krijgen. Een cultuurtoeristische invulling zou een meerwaarde voor de site kunnen betekenen. Momenteel wordt aan de inrichting van de bottelarij als Huis van de voeding ter ondersteuning van de voedings- en diepvriessector in de regio gewerkt. Kasteel Rodenbach, aan de overkant van de weg, hoort eveneens bij het complex van de brouwerij. Het betrekken van het kasteel met bijbehorend publiek park kan de brouwerij als bezoekersattractie versterken. De oude brouwzaal wacht nog op een herbestemming maar het lijkt logisch deze binnen de thematiek van het Huis van de voeding te zien.



Pompgebouw - Bossuit (Avelgem) Het voormalige Pompgebouw is ingericht als recreatief knooppunt met bezoekerscentrum voor de West-Vlaamse Scheldestreek. Het bezoekerscentrum is een doorverwijspunt en moet verder bezoek aan de West-Vlaamse Scheldestreek stimuleren. Het is immers gunstig gelegen op een kruispunt van waterwegen en recreatieve assen. Daarnaast worden er jaarlijks tijdelijke tentoonstellingen georganiseerd in de zomermaanden die van invloed zijn op het jaarlijks bezoekersaantal. Tussen 2007 en 2010 merkten we een daling in bezoekerscijfers. Het Pompgebouw kreeg dan ook in 2010 een nieuwe attractieve en interactieve invulling. In het nieuwe concept wordt meer ingegaan op het industrieelarcheologische aspect van het gebouw en de rol van het water.



Borstel- en Schoeiselmuseum - Izegem Het thema van beide musea verwijst naar Izegem als stad van schoenen en borstels. Het verhaal van de schoeisel- en borstelindustrie wordt nu op aparte locaties verteld. Beide musea hebben een verouderde presentatie met weinig beleving. De topstukken komen er onvoldoende tot hun recht. Bovendien is er onvoldoende ruimte voor de museale werking van deze bezoekersattracties, zoals de tijdelijke tentoonstellingen, de educatieve werking en het depot. Beide musea zullen dan ook ondergebracht worden in de voormalige schoenfabriek Eperon d'Or. Een site industrieel erfgoed waarin beide musea beter tot hun recht kunnen komen in een nieuwe en gezamenlijke opstelling. Het geplande grand café is daarbij een meerwaarde. Ook komt er een bezoekerscentrum voor Izegem en de regio met focus op het industriële heden en verleden van de stad en omgeving. Een troef is de nieuwe glazen constructie op het dak dat als uitkijkpunt zal dienen. Eperon d'Or zal geïntegreerd worden in de op stapel staande vernieuwing van de stationsomgeving. 66

Parkeergelegenheid is hierbij een aandachtspunt. Het nieuwe museum zou een nieuwe naam moeten krijgen. 

Het Lijsternest, Provinciaal Museum Stijn Streuvels - Ingooigem (Anzegem) In het ‘Lijsternest’ verbleef de Vlaamse schrijver Stijn Streuvels (pseudoniem voor Frank Lateur). Hier schreef hij meesterwerken zoals ‘De Vlaschaard’ en ‘De teleurgang van de Waterhoek’. De woning bleef integraal bewaard en werd door de provincie in 1980 als museum ingericht. Het museum is al enige tijd gesloten voor renovatie en herinrichting. Hierbij wordt van de gelegenheid gebruik gemaakt om ook de keuken in de oorspronkelijke staat te herstellen. Qua inrichting voldeed het 'Lijsternest' niet meer aan de huidige comforteisen van een museum. De schuur bij het huis wordt uitgebreid met een sanitair blok en een ruimte voor fietsverhuur. De inrichting van de schuur zelf wordt geoptimaliseerd om beter dienst te kunnen doen als tentoonstellingen vergaderruimte. In het huis worden enkele kantoorruimtes op de bovenverdieping voorzien. De vaste opstelling zal een ongewijzigd beeld van de huiselijke sfeer waarin de schrijver leefde en werkte blijven geven. Toch worden enkele belevingselementen aan de presentatie toegevoegd. De parkeergelegenheid is niet ideaal. Bezoekers kunnen langs de doorgaande weg parkeren waar redelijk hard wordt gereden of ongeveer een kilometer verderop aan de kerk van Ingooigem.



Roger Raveel Museum – Machelen-aan-de-Leie (Zulte) Het museum biedt een overzicht van het oeuvre van de hedendaagse kunstenaar Roger Raveel en organiseert tijdelijke tentoonstellingen waarin het werk van de kunstenaar in een ruimere context wordt geplaatst. Raveel woont en werkt nog steeds in het dorp en is regelmatig te zien in het museum. Enige duiding bij de figuur en het belang van de kunstenaar ontbreekt in het museum. De inkomruimte zou hier perfect voor kunnen dienen als introductie op de collectie en het bezoek aan het museum. Het museum is erkend als regionaal museum en sinds kort is er een overeenkomst tussen het gemeentebestuur en het museum om de taken van toeristisch onthaal op zich te nemen.



Museum Dhondt-Dhaenens – Deurle (Sint-Martens-Latem) Dit privémuseum voerde de laatste jaren een wisselend beleid met wisselend succes. Het is gekend om zijn tijdelijke tentoonstellingen van moderne en actuele kunst uit binnen- en buitenland. De vaste collectie (Leiekunst) is echter niet permanent te bezichtigen. Valorisatie van het vaste aanbod en oog voor het oorspronkelijk legaat van Latemse kunstenaars is een aandachtspunt. Naast de erkenning als regionaal museum is het Museum Dhondt-Dhaenens ook erkend als kunstencentrum.



Het Museum van Deinze en de Leiestreek - Deinze Het museum biedt een gevarieerde en uitgebreide collectie werken van beroemde Leieschilders en -kunstenaars. Het museum stelt zich tot doel een overzicht te geven van de schilderkunst (en in beperkte mate beeldhouwkunst) sinds de eerste schilders die zich in de tweede helft van de 19e eeuw langs de Leie zijn komen vestigen. Het museum omvat ook een volkskundige collectie die focust op verschillende aspecten van het verleden van Deinze en een aantal traditionele oudheidkundige objecten omvat. Er gaan tijdelijke tentoonstellingen door. Het museum is erkend op regionaal niveau.



Kasteel Ooidonk en Tuinen Ooidonk – Bachte-Maria-Leerne (Deinze) Dit juweel van Vlaams-Spaanse bouwkunst uit de 16e eeuw biedt een prachtig buitenaanzicht (vanuit de kasteeltuin en omgeving). Het buitenaanzicht roept beelden op van de kastelen van de Loire. De tuin is elke dag open voor het publiek. Het kasteel zelf kan ook bezocht worden (zon- en feestdagen april-september en zaterdagen in juli en augustus. Groepen kunnen ook voor andere dagen een afspraak maken).

67

Het kasteel wordt nog bewoond door de Graaf. De persoonlijke toets en smaak van de eigenaars door de eeuwen heen komt duidelijk naar voor in wat in het Kasteel te zien is. In de tuinen van het kasteel gaan jaarlijks een aantal succesvolle evenementen door. Ook openluchtopera's worden er georganiseerd. Er werden door de opeenvolgende eigenaars inspanningen geleverd om het landelijk uitzicht rond het domein te bewaren. Kleinschalige bezoekersattracties zijn behalve voor groepen veelal van recreatief belang Naast de bezoekersattracties met 5 000 bezoekers per jaar of meer, zijn er heel wat bezoekersattracties die jaarlijks minder bezoekers trekken. Enkele knelpunten daarbij zijn een onduidelijke profilering vanwege het multifunctionele karakter (bijv. 't Schippershof), dat de attractie enkel open is voor groepen (bijv. Brouwerij Bockor, Graanstokerij Filliers en Kasteel van Rumbeke) of dat de profilering van de gemeente en de attractie te weinig op elkaar aansluiten (bijv. de Harelbeekse musea en Be-Part). Ook zijn er bezoekersattracties die in de eerste plaats recreatief van belang zijn met beperkte presentatie, aansluiting op recreatieve netwerken en een cafetaria (bijv. André Demedtshuis). In deze categorie van bezoekersattracties zijn ook Transfo in Zwevegem, site Roussel in Menen en de site Oud zwembad in Spiere in ontwikkeling. Een duidelijke profilering is telkens van belang. Een aantal kleinschalige bezoekersattracties zijn sluiten aan bij andere initiatieven waardoor waardevolle clusters worden gevormd. Zo zijn er naast de grotere Oost-Vlaamse kunstmusea nog een aantal kleinere kunstmusea die door hun aard, thema's en nabijheid bij de andere musea een duidelijke meerwaarde zijn voor het globale aanbod en die het geheel versterken. Het gaat hier over het gemeentelijk museum Gust De Smet te Deurle (Sint-Martens-Latem) dat gekenmerkt wordt door authenticiteit en charme, en het gemeentelijk museum GevaertMinne te Sint-Martens-Latem. Deze kleinschalige musea rond de Latemse schilders versterken het thema kunst in de Oost-Vlaamse Leiestreek en bieden er een meerwaarde aan. In dit geval moet ook aan deze kleinschalige attracties de nodige aandacht worden besteed op regionaal niveau.

1.2.6.2. PRETTHEMAPARKEN

EN

Slechts één pret- of themapark van regionaal belang voor gezinnen met kinderen Het aanbod van pret- en themaparken in de Leiestreek is erg beperkt. Slechts één attractie kan tot de categorie van bezoekersattracties van regionaal belang gerekend worden. Het gaat om Aviflora in Ingelmunster. Dit is een familiepark met dierentuin, kinderboerderij en grote speeltuin. Voor gezinnen met kinderen, scholen en kinderfeestjes is het een ideale uitstap. Het park bestaat al sinds eind jaren '50. Gedurende enkele jaren is het gesloten geweest tot het grootste deel ervan in 2000 opnieuw door een nieuwe eigenaar werd geopend. In 2005 breidde het park uit tot de oorspronkelijke grootte. De eigenaar is bereid tot verdere investeringen om het park nog kwalitatiever in te richten. Met ruim 185 000 bezoekers in 2009 is het de attractie met de hoogste bezoekersaantallen in de Leiestreek. Dit komt mede door het sluiten van Dadipark in Dadizele. Dit was een grote speeltuin voor kinderen dat na de zomer van 2002 zijn deuren sloot. Herinvesteringen drongen zich op en het management besloot een nieuwe weg in te slaan. Plannen werden hier reeds voor gemaakt, maar tot op heden is er geen doorstart van het park dat intussen aan het verkommeren is. Gezien het beperkte aanbod van (kindvriendelijke) pret- en themaparken in de regio, zou een heropening van Dadipark of de komst van een nieuw park (eventueel met een all-weather functie) wenselijk zijn. Dergelijke attracties zijn een meerwaarde voor recreatief gebruik door de inwoners van de regio zelf en door toeristen van buitenaf. Evaluatie bezoekersattracties in de Leiestreek

68

    

 

 



 

De Leiestreek kent een beperkt aantal bezoekersattracties van toeristisch belang. Het ontbreekt aan een grote publiekstrekker met autonome aantrekkingskracht. De grotere bezoekersattracties spelen een belangrijke rol in het dagtoerisme in stad of regio. Samen met de sfeer, de shoppingmogelijkheden en het aanbod van reca-zaken bepalen de bezoekersattracties de attractiviteit van een gemeente. Een aantal bezoekersattractie zijn wel kleinschalig maar vormen samen waardevolle clusters die op regionaal niveau toch een meerwaarde bieden en andere bezoekersattracties of bepaalde thema's versterken. De ondernemingszin en gedrevenheid van mensen in de streek komt terug bij veel attracties. In de Oost-Vlaamse Leiestreek is het thema kunst zeer belangrijk. Een aantal waardevolle kunstmusea zijn gelinkt aan de bekende Leieschilders. Het aantal bezoekers is gedaald. Aan West-Vlaamse kant wijst dit erop dat een aantal attracties moeten vernieuwd worden met aandacht voor een goede marketingaanpak, een doordacht personeelsbeleid en de organisatie van tijdelijke tentoonstellingen. De renovatie van een aantal musea aan Oost-Vlaamse zijde is hier ook een aandachtspunt. Bezoekerscijfers in de Oost-Vlaamse kunstmusea schommelen sterk, afhankelijk van tijdelijke initiatieven of tentoonstellingen. Samenwerkingsverbanden tussen musea kunnen leiden tot een verhoogde dynamiek en een grotere aantrekkingskracht. De bezoekerscijfers van Kasteel Ooidonk tonen een dalende trend. Het betreft hier de cijfers van het kasteel zelf (dat nog steeds bewoond is en eerder beperkt toegankelijk). Daarnaast zijn sinds kort cijfers ter beschikking van het bezoek aan de tuinen die wel positief zijn. Er is geen sterke profilering van de verschillende bezoekersattracties. Vaak sluit deze niet aan bij de toeristische profilering van de stad of ontbreekt het in de gemeente aan een duidelijke profilering. In de Oost-Vlaamse Leiestreek is het thema (schilder)kunst een bindend element. Door de zoektocht naar thema's die gemeenschappelijk zijn voor de gehele Leiestreek en de focus op het industrieel erfgoed komt dit thema momenteel wat in de schaduw te liggen. De cijfers tonen dat tijdelijke tentoonstellingen zoals deze in het Broelmuseum en in de diverse kunstmusea in de Oost-Vlaamse Leiestreek een gunstige impact hebben op de bezoekersaantallen. Toch is de impact van imago-ondersteunende initiatieven voor de attracties beperkt. De samenwerking van de Leiestreek musea leidt tot gezamenlijke initiatieven op promotioneel vlak. Hier liggen nog mogelijkheden en potenties voor clustering van musea en het organiseren van specifieke inhoudelijke activiteiten. De regio heeft geen grote pret- of themaparken die ruim buiten de regio gekend zijn. Er is slechts één attractie die tot de categorie van pret- en themaparken gerekend kan worden die echter geen imagoversterkend karakter heeft voor de streek. Toch is er in de regio vraag naar kindvriendelijke attracties of familieparken. Een nieuwe start voor het Dadipark is wenselijk.

1.2.7.

POPULAIRE

EVENEMENTEN BELEVEN IN DE

LEIESTREEK

De evenementenkalender in de Leiestreek is rijk gevuld. De absolute blikvangers zijn:  

Waregem Koerse (de jaarlijkse hoogmis van de paardensport in Vlaanderen); Interieur (tweejaarlijkse designbeurs in Kortrijk XPO met 92 138 bezoekers in 2010).

Daarnaast zijn het voornamelijk de grote wielerwedstrijden in het voorjaar die veel toeschouwers trekken en aandacht in de media krijgen, zoals: 

Kuurne - Brussel – Kuurne; 69

  

Dwars door Vlaanderen; E3 Prijs Harelbeke; Gent-Wevelgem.

Daarnaast zijn er veel evenementen met bovenlokale uitstraling zoals:      

muziekfestivals; sportevenementen; religieuze evenementen; carnavalsstoeten; jaarmarkten; parkconcerten.

Teveel om allemaal op te noemen maar geen evenementen met een grote aantrekkingskracht tot buiten de regio. Opmerkelijk zijn wel de winkelevenementen:  

batjes; jaarmarkten.

en de straattheater festivals:   

Zomer; Brouwsels op Straat; Grote Stooringhe.

Een aantal folklore evenementen hebben een cultstatus verworven:  

Hondenzwemming Sint-Baafs-Vijve; Winkel Koerse.

Behalve de Leie Events in Wervik en de bootjeswijding in Drongen zijn er in de Leiestreek geen evenementen die sport en recreatie op het water als hoofdthema hebben. Veel evenementen hebben een imago-ondersteunende functie voor de stad of gemeente waar ze georganiseerd worden:    

Gallo Romeins weekend; Feeste Worp; Bonte Berefeesten; enz.

In de tuinen van kasteel Ooidonk gaan jaarlijks een aantal belangrijke evenementen door die vele bezoekers aantrekken. Voorbeelden hiervan zijn:   

de openluchtopera aan het einde van de zomer; de Schotse Dagen; de Lifestyle tuinbeurs.

Evaluatie populaire evenementen beleven in de Leiestreek   

Er is een ruim aanbod aan evenementen voor de eigen bevolking of mensen uit de directe omgeving. Deze evenementen werken imago-ondersteunend voor de individuele steden of gemeenten. Er zijn weinig evenementen die gericht zijn op het verhogen van de naamsbekendheid van de Leiestreek. De grote wielerwedstrijden die in de regio georganiseerd worden zijn zeer populair maar worden te weinig gelinkt aan de Leiestreek. Deze rol is eerder weggelegd voor de Vlaamse Ardennen en Heuvelland. 70

1.2.8. DE LEIESTREEK MICE BESTEMMING

ALS

Het aanbod aan expohallen, auditoria, bijzondere locaties en hotels met vergaderinfrastructuur is gevarieerd en goed gespreid in de regio. Het aanbod is opmerkelijk groter dan in de andere groene regio’s in Vlaanderen en vormt een belangrijke troef voor de Leiestreek. Met Kortrijk XPO en Flanders EXPO telt de Leiestreek twee van de grootste beurscomplexen met internationale uitstraling in Vlaanderen. De beurzen, congressen en evenementen die er georganiseerd worden zijn erg belangrijk voor de logiessector. Busworld (even jaren) en Interieur Kortrijk (oneven jaren) staan vast op de agenda van Kortrijk XPO. De impact van beide beurzen op het verblijfstoerisme in de regio is erg groot door het internationale karakter van zowel exposanten als bezoekers. Sterke MICE as op Hoog Kortrijk De concentratie van MICE infrastructuur op Hoog Kortrijk is uniek. Op deze site bevinden volgende bedrijven zich op wandelafstand van elkaar:  Kortrijk XPO;  Kinepolis;  VOKA;  AZ-Groeninge;  de campussen van de KATHO, de KULAK en SYNTRA WEST. Op elk van de sites is de afgelopen jaren sterk geïnvesteerd. Dit heeft ervoor heeft gezorgd dat de infrastructuur en voorzieningen voldoen aan de hedendaagse eisen. Ook het Streekhuis Zuid-West-Vlaanderen en het Kasteel het Hoge behoren ruimtelijk tot deze cluster. Op heden bestaat er echter geen fysieke noch een organisatorische verbinding tussen de verschillende locaties op het Hoge. Ook het logiesaanbod op het Hoge is nog erg beperkt. De renovatie en uitbouw van het Kasteel het Hoge als centrale spil op de MICE as op Hoog Kortrijk zou de uitstraling en het potentieel van de regio op vlak van MICE bevorderen. Binnen de verdere uitbouw van de MICE as op Hoog Kortrijk zal men rekening moeten houden met de mobiliteit- en de parkeerproblematiek. In het centrum van Kortrijk zijn enkel mogelijkheden voor kleine congressen en meetings. De bijzondere locaties, auditoria en hotels met vergaderinfrastructuur zijn niet specifiek voor MICE doeleinden ontworpen. De Kortrijkse Schouwburg met 823 zitplaatsen, de BUDAscoop met 228 zitplaatsen en de concertstudio in het muziekcentrum TRACK met 240 zitplaatsen bieden de grootste mogelijkheden op vlak van MICE. Om grote congressen te kunnen aantrekken heeft Kortrijk een groot (300 kamers) congreshotel nodig. Opvallende dynamiek in Roeselare en Waregem Ook in Roeselare vinden we een sterke concentratie van infrastructuur terug op:   

de Schiervelde site met de evenementenhal; de business club van KSV Roeselare; de expohallen.

De voorbije jaren zijn belangrijke investeringen gebeurd in de evenementenhal en de business club. De nauwe verwevenheid met sport biedt een aantal voordelen (o.a. gegarandeerd gebruik van de infrastructuur) maar heeft ook nadelen (o.a. zware belasting op de beschikbaarheid). Het overige aanbod ligt verspreid over de stad waarbij volgende sites het belangrijkst zijn: 

de Spil (Schouwburg met 843 zitplaatsen); 71

   

de Brouwerij Rodenbach; het Kasteel van Rumbeke; het Fabriekspand (2000 m² vrije evenementenhal); de Cofar.

Met de bouw van Waregem XPO in 2006 en de geplande uitbouw van het Regenboogstadion met een bijhorend hotel op dezelfde site is zich ook in Waregem een belangrijke MICE cluster aan het ontwikkelen. De Gaverbeekhippodroom beschikt als special venue over heel wat troeven en de geplande werken zullen de uitstraling van de site ten goede komen. Ditzelfde geldt voor de Happy Golf site die heel wat mogelijkheden heeft op vlak van meetcentives. Uitzonderlijke locaties vormen een belangrijke troef Er is in de Leiestreek de afgelopen jaren zowel vanuit de private als vanuit de publieke sector heel wat geïnvesteerd in de uitbouw van zogenaamde special venues of uitzonderlijke locaties voor MICE activiteiten. Ongetwijfeld het meest in het oog springend was de restauratie van de machinezaal van TRANSFO Zwevegem die op 9 oktober 2010 feestelijk werd geopend. Deze zaal staat volledig in functie van MICE activiteiten. De aanpalende zaal wordt eveneens gerestaureerd en zal dienen als voorstellingsruimte. Industriële erfgoedsites lenen zich uitstekend voor MICE activiteiten. Naast de reeds vermelde sites (o.a. Pottelberg, Fabriekspand en Brouwerij Rodenbach) moet ook aandacht gaan naar:      

de Roterij in Harelbeke; Bietje Terdoest in Waregem; Filliers in Bachte-Maria-Leerne; de Brouwerij in Eke-Nazareth; De Vondel in Meulebeke; Den Brett in Bellegem.

Historische gebouwen kunnen ook dienst doen als special venue. Denken we maar aan:       

het Kasteel Ooidonk in Bachte-Maria-Leerne; het Kasteel Blauwhuis in Izegem; het Kasteel van Hemsrode in Anzegem; het Kasteel Viteux in De Pinte; het Kasteel van Zwijnaarde; het Kasteel van Ingelmunster; de Oude Abdij in Drongen.

Ook op het water telt de Leiestreek een aantal uitzonderljke locaties. De Gentse Barge is een recente replica van de 18e eeuwse trekschuit die tussen Gent en Brugge voer. Het schip heeft een vaste ligplaats in het centrum van Gent en wordt regelmatig gebruikt als uitzonderlijke locatie waarbij de Leie wordt opgevaren. Ook de andere schepen die actief zijn in de Leiestreek worden gebruikt als uitzonderlijke locatie. Tot slot is er nog de hippodroom van Kuurne die als bijzondere locatie gebruikt wordt en waar recent is geïnvesteerd in bijkomende ruimte. Geen specifieke MICE werking in de West-Vlaamse Leiestreek Ondanks het belang van MICE voor toerisme in de West-Vlaamse Leiestreek en de internationale uitstraling van Kortrijk XPO was er lange tijd geen specifieke MICE werking in de West-Vlaamse Leiestreek. Tot en met 2010 kon het aanbod van MICE aanbieders mee worden opgenomen in de MICE Groen promotie van Westtoer. Het aanbod uit de Leiestreek was erg dominant en vertegenwoordigde zo’n 2/3 van het totale aanbod. De MICE Groen werking was voornamelijk op het segment van de meetcentives gericht. Voor de Leiestreek zijn beurzen, congressen en evenementen belangrijker. Parallel aan de fysieke uitbouw van Kortrijk XPO in 2008 werden volgende zaken opgericht: 72

    

de vzw XIM (Xpo IMmaterieel) opgericht door de provincie West-Vlaanderen; Leiedal; de KULAK; de West-Vlaamse Hogescholen; de werkgeversorganisaties.

De werking van de vzw was er binnen het gelijknamige EFRO Doelstelling 2 project op gericht om de immateriële randvoorwaarden in te vullen die nodig zijn om van het uitgebreide Kortrijk XPO een succes te maken. In het verlengingsdossier dat in 2010 is goedgekeurd wordt in de opstart van een convention bureau voor de regio Kortrijk–Roeselare–Waregem voorzien. Het convention bureau moet in de eerste plaats een uniek aanspreekpunt vormen voor organisatoren en moet hen bijstaan en ondersteunen bij de organisatie van hun activiteit. Verder moet het convention bureau de regio op de MICE kaart plaatsen en aanbieders in de regio helpen bij de kwaliteitsvolle uitbouw van hun voorzieningen en dienstverlening. In Oost-Vlaanderen is de vzw Gent Congres actief als het officiële congresbureau voor Gent en Oost-Vlaanderen. Gent Congres helpt bij de zoektocht naar geschikte venues en hotels en geeft advies voor de invulling van programma's van congressen en events. Het bureau biedt promotionele ondersteuning aan de leden van de vzw. Gent Congres focust zich hoofdzakelijk op Gent en ruime omgeving. De provincie Oost-Vlaanderen ondersteunt de vzw Gent Congres financieel en Toerisme Oost-Vlaanderen is inhoudelijk betrokken bij de werking van het congresbureau. Als kunststad wordt Gent ook door Toerisme Vlaanderen op de MICE markt uitgespeeld wat een belangrijke troef is. Leisure component laat nog te wensen over De attractiviteit van het “off” programma/aanbod van MICE activiteiten wordt steeds belangrijker en vormt meer en meer een differentiërend element. Het aanbod van mogelijke activiteiten is in de Leiestreek uitgebreid en gevarieerd maar op heden nog niet gestructureerd of specifiek toegespitst op de MICE markt. Ook bij de diensten voor toerisme en bezoekersattracties die op dit vlak een rol kunnen spelen stellen we vast dat er nog geen echte MICE reflex bestaat. Er zijn in de regio een aantal private aanbieders actief (voornamelijk op het vlak van avonturensporten) van wie het actieterrein een stuk ruimer is dan de Leiestreek. Op het vlak van gastronomie zijn recent interessante private initiatieven opgestart (bvb. Taste en Colours). Het convention bureau zal hier de nodige aandacht aan moeten besteden. Evaluatie MICE in de Leiestreek         

Het aanbod MICE locaties is uitgebreid en gevarieerd. Er is recent veel geïnvesteerd in gespecialiseerde infrastructuur en uitzonderlijke locaties maar er zal de komende jaren blijvend moeten worden geïnvesteerd om de positie van de regio te versterken. Op Hoog Kortrijk bevindt zich een unieke concentratie van infrastructuur die nog verder kan uitgebouwd worden. Roeselare staat met de expohallen voor een belangrijke keuze waarin de ambities van de stad ter zake duidelijk moeten worden. Waregem heeft zich de afgelopen jaren zeer ambitieus getoond en heeft nog plannen voor de toekomst. Naast de aanwezigheid van Kortrijk Xpo is ook het nabijgelegen Flanders Expo complex te Gent een troef voor het MICE netwerk in de Leiestreek. Gent wordt als kunststad ook door Toerisme Vlaanderen ondersteund bij de bewerking van de internationale MICE markt. De leisure component van MICE is nog onvoldoende ontwikkeld en het aanbod is te weinig origineel en onderscheidend. Er is geen MICE werking voor de volledige Leiestreek. In de Oost-Vlaamse Leiestreek is Gent Congres actief. In de West-Vlaamse Leiestreek wordt een werking ontwikkeld rond XIM. 73

1.2.9. LOGEREN LEIESTREEK 1.2.9.1.

IN

DE

LOGIESAANB

OD

Beperkt logiesaanbod in de Leiestreek. De Leiestreek heeft een beperkt logiesaanbod in vergelijking met de belangrijkste groene toeristische regio's in Vlaanderen (Antwerpse Kempen met 60 558 bedden, Limburgse Kempen met 41 630 bedden). De Leiestreek bevindt zich, met 2,4% van de totale logiescapaciteit van de Vlaamse regio's, ook bij de kleinere regio's op dit vlak. Het belang van de Leiestreek wat betreft hotelcapaciteit is een stuk hoger met 9,1% van de totale hotelcapaciteit binnen de Vlaamse regio's. Het camping- en vakantieparkaanbod, dat de capaciteitscijfers in andere Vlaamse regio's als de Antwerpse Kempen en de Limburgse Kempen heel sterk omhoog trekt, is bijna niet aanwezig in de Leiestreek. Tabel 28 Logiescapaciteit (in bedden) van de Leiestreek in vergelijking met de andere Vlaamse toeristische regio's naar logiestype, 2009

Regio

Hotels

Doelgroepen

Gastenkamers

Huurvakantie woning.

Campings

Vakantieparken

Totaal

Antwerpse Kempen

2 843

9 643

391

231

44 460

2 990

60 558

Limburgse Kempen

2 907

7 162

129

392

24 205

6 835

41 630

Groene Gordel

7 246

2 000

182

68

8 305

0

17 801

Maasland

1 070

2 202

60

178

12 857

0

16 367

Hageland

684

1 058

124

110

8 068

0

10 044

Westhoek

3 367

1 982

414

1 657

2 624

0

10 044

Waasland

1 066

1 118

75

17

7 177

0

9 453

Scheldeland

1 011

1 814

95

126

5 884

0

8 930

Vlaamse Ardennen

910

1 266

192

255

5 321

0

7 944

Brugse Ommeland

1 385

381

207

177

3 576

0

5 726

2 714

1 404

210

121

476

0

4 925

1 300

124

52

35

3 212

0

4 723

816

486

76

124

1 661

0

3 163

Leiestreek Hasselt & omgeving Meetjesland

74

Haspengouw

1 451

740

103

181

8

0

2 483

Voerstreek

759

553

23

177

560

0

2 072

SR Antwerpen

260

350

27

4

40

0

681

29 789

32 283

2 360

3 853

128 434

9 825

206 544

Totaal Vlaamse regio's (a)

Omrekening van kamers, woningen, standplaatsen e.a. naar bedden volgens afspraken met STeR.

Bron: STeR en Westtoer

Wat betreft de vraag is het niet mogelijk om voor deze deelgemeenten apart gegevens te verkrijgen van FOD Economie. Hierdoor wordt in de analyse van de vraag de Oost-Vlaamse Leiestreek onderschat. In de tekst over de vraag wordt, waar relevant, informatie gegeven om dit bij te sturen. Tegenover 2002 nam het logiesaanbod toe met 15% of 718 bedden. De Leiestreek heeft de helft van de logiescapaciteit van de Westhoek met 10 044 bedden en heeft een iets lager aantal bedden dan het Brugse Ommeland met 5 726 bedden. De logiescapaciteit nam gestaag toe sinds 2002. De totale logiescapaciteit nam toe van 4.654 in 2002 naar 5 372 bedden in 2009 of een groei van 15%. Hoewel de groei t.o.v. 2002 zich het sterkst voordoet in het West-Vlaamse deel met 19% is de groei in het Oost-Vlaamse gedeelte goed voor zo'n 8%. Wanneer we voor de Oost-Vlaamse Leiestreek de evolutie bekijken vanaf 2003, is het beeld positiever. In die periode steeg de capaciteit in de Oost-Vlaamse Leiestreek met ruim 13% (193 bedden). Tussen 2002 en 2003 nam de logiescapaciteit in de Oost-Vlaamse Leiestreek af, door o.a. een uitzuivering van het toeristische aanbod. Voor de deelgemeenten van Gent die tot de Leiestreek behoren (Afsnee, Drongen en Sint-Denijs-Westrem) is er ook een stijging tussen 2003 en 2009 met 72 bedden van 375 eenheden naar 447 eenheden of een stijging met 19%. Figuur 1 Evolutie in het aantal bedden in de Leiestreek 2002-2009

6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 1 000 0 2002

2003

Leiestreek totaal

2004

2005

2006

West-Vlaamse Leiestreek

2007

2008

2009

Oost-Vlaamse Leiestreek

Bron: Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen, logiesinventarisatie

Het logiesaanbod is sterk geconcentreerd in enkele gemeenten. De logiescapaciteit situeert zich voor 70% (3 748 bedden) in de West-Vlaamse Leiestreek (tabel 29). 30% ligt in de Oost-Vlaamse Leiestreek met een beddencapaciteit van 1 624 bedden. 75

 

 

De stad Kortrijk is duidelijk koploper met 1 611 overnachtingsmogelijkheden. Deinze heeft de tweede grootste logiescapaciteit met 646 bedden die echter hoofdzakelijk toe te wijzen is aan twee inrichtingen namelijk camping Groeneveld (107 standplaatsen goed voor 404 bedden) en aan het vakantiecentrum/jeugdverblijfcentrum de Ceder (193 bedden). De drie deelgemeenten van Gent (Afsnee, Drongen en Sint-Denijs-Westrem) bieden 447 bedden aan. In de West-Vlaamse Leiestreek hebben ook Roeselare en Waregem een logiescapaciteit van meer dan 400 bedden.

De logiescapaciteit nam het sterkst toe in het verstedelijkte deel van West-Vlaamse Leiestreek In tabel 29 wordt de situatie van de logiescapaciteit aangegeven tegenover die van 2002. In totaal werd de logiescapaciteit in de regio uitgebreid met 718 bedden of 15%. De grootste groei in beddencapaciteit deed zich voor bij de koploper Kortrijk met een toename van 402 bedden. De rest van de groei in de West-Vlaamse Leiestreek is vooral toe te wijzen aan de gemeenten Izegem en Hooglede en aan de verstedelijkte Leievallei. In de Oost-Vlaamse Leiestreek kent vooral De Pinte een toename in logiescapaciteit (meer bepaald binnen de logies voor doelgroepen). Ook de logiescapaciteit in Afsnee, Drongen en Sint-Denijs-Westrem nam toe met 72 eenheden.

Tabel 29 Logiesaanbod (in bedden) in de Leiestreek(incl. deelgemeenten Gent) naar gemeente en subregio, 2002-2009 Gemeente/Provincie

2002

2009

Toename tov 2002 (in absolute aantallen)

Deinze

634

646

+12

De Pinte

180

232

+52

Nazareth

183

168

-15

97

114

+17

36

17

-19

Sint Martens Latem Zulte Deelgemeenten Gent

375

447

+72

Oost Vlaamse Leiestreek

1505

1 624

+119

Kortrijk

+402

1 209

1 611

Roeselare

456

458

+2

Waregem

379

407 162

+28 0 -1

Wevelgem

162

Menen

92

91

Wielsbeke

71

68

-3

Harelbeke

62

67

+5

Kuurne

40

54

+14

Wervik

21

38

+17

Leievallei

448

480

+32

Avelgem

149

168

+19

Anzegem

156

108

-48

0

20

+20

Deerlijk Zwevegem

61

88

+27

366

384

+18

Izegem

22

98

+76

Moorslede

95

80

-15

Hooglede

49

92

+43

West-Vlaamse Scheldestreek

Lendelede Ledegem Hart van W.Vl.

0

6

+6

13

0

-13

179

276

+97

76

Meule ebeke

60

68

+8

Ingelm munster

40

54

+14

Oostro ozebeke Mandelva allei West Vlaamse Leies streek

12

10

-2

112

132

+20

3 149

3 748

+599

Totaal L Leiestreek 4 654 5 372 +718 (a) Om mrekening van n kamers, woningen, stand dplaatsen e.a. naar bedden volgens afsprraken met ST TeR. Bron: We esttoer en Toe erisme Oost-V Vlaanderen, lo ogiesinventarisatie

Sterke a aanwezigheid van de hotelsector Iets meer dan de helft h (57%) van de bed ddencapacite eit in de Leiestreek is ttoe te wijzen n aan de hotelsec ctor met 3 086 bedden die e vooral in de West-Vlaamse e Leiestreek sterk vertegenwoordigd is (figuur 2)). Bijna twe ee derden va an de logies scapaciteit iin de West-Vlaamse eek situeert zich in 65 hotels sam en goed vo oor 2 414 be edden. Dez e logiescapaciteit is Leiestre voor een groot dee el gericht op de zaken markt maar beweegt zich z op de ''leisure'-ma arkt voor kends zoals zal blijken uit de vraag gcijfers. de week Het Oos st-Vlaamse deel heeftt 12 hotelss die 672 bedden aan nbieden (in nbegrepen de twee ketenho otels in de deelgemeent d ten van Gen nt).

Figuur 2 Structuurr van de bedd dencapaciteit naar n logiesvorrm in de Leies streek, 2009

Hotels 57,4% Jeugdlogies 23,3%

Huur. vak. won. 2,3%

Soc. toer. volw. 3,6%

Toer. Vaste stand dpl. Gasten- sttandpl. campings ampings 5,3% % kamers ca 3,6% 4,5%

Bron: We esttoer en Toe erisme Oost-Vlaanderen, log giesinventaris satie

ugdlogies komt op de e tweede p plaats (23% %) met 1 251 bedde en en in to otaal 20 Het jeu uitbatingen. 16 uittbatingen goed g voor o ongeveer 1 000 bedde en zijn te v vinden in de d WestVlaamse e Leie-stree ek en 4 uitbatingen m met samen n 270 bedd den situeren n zich in de d OostVlaamse e Leiestreek k De andere logiesv vormen zijn n vrij bepe rkt. Twee campings staan s voor bijna 9% van de beddenc capaciteit (5 5% op toeristische stan v stand plaatsen). Er E is één ndplaatsen en 4% op vaste uitbating voor socia aal toerisme e voor volw wassenen die aan 193 mensen mo ogelijkheid biedt b om te overnachten. Gastenkame G rs zijn goe ed voor 241 1 bedden of o 4,5% va an de capaciteit en huurvak kantiewoningen voor slechts 125 b bedden of 2,3%. De hote elcapaciteit situeert s zich h vooral in K Kortrijk, de verstedelijk kte Leievalle ei en de gem meenten gelegen in het ha art van We est-Vlaande ren. Ook de d deelgem meenten va n Gent die e tot de eek behoren n hebben een behoorlijk k hotelaanbod. Leiestre 77

Het jeugdlogies is terug te vinden in De Pinte en is verder relatief goed gespreid over de West-Vlaamse Leiestreek met de grootste capaciteit in Kortrijk. Het kampeertoerisme is enkel aanwezig op één camping in Deinze en één kleinschalige camping in Waregem (de camping aan het Regenboogstadion die verplaatst moet worden naar aanleiding van de uitbouw van het stadion). Ook het sociaal toerisme voor volwassenen is weinig aanwezig in de regio en beperkt zich volledig tot de Ceder in Deinze. De capaciteit in gastenkamers is vooral terug te vinden in de verstedelijkte gemeenten van de Leiestreek waaronder Kortrijk. Dit toont aan dat de gastenkamers in deze regio zich ook sterk oriënteren op zakentoerisme. Tabel 30 geeft de toestand aan in 2009. Sinds 2008 doet zich een grote dynamiek voor in de West-Vlaamse Scheldestreek waar meer gastenkamers worden uitgebouwd in het landelijke deel van het Interfluvium. Ook in de Oost-Vlaamse Leiestreek (vooral in Deinze) is de logiescapaciteit van de gastenkamers tussen 2008 en 2009 relatief sterk toegenomen (stijging met 40% voor Oost-Vlaamse Leiestreek incl. deelgemeenten Gent; met 59% excl. deelgemeenten van Gent). De capaciteit in huurvakantiewoningen is beperkt en is redelijk verspreid over de regio. Het aanbod gastenkamers en vakantiewoningen in de Leiestreek is niet alleen beperkt, weinig uitbaters zijn lid van de vzw Plattelandstoerisme In Vlaanderen (PIV). De PIV wil zijn werking verruimen en zijn naam wijzigen zodat logiesuitbaters in steden of verstedelijkte gebieden zich ook thuis voelen bij de organisatie en via hun kanalen vermarkt kunnen worden. Tabel 30 Logiesaanbod (in bedden) naar gemeente en logiesvorm, Leiestreek, 2009 Gemeente Deinze De Pinte

Jeugdlogies

14

0

Gastenkamers 31

0

230

2

Hotels

Huurvak. woningen 4

Campings toer.+vast 404

Soc. toer. voor volw. 193

0

0

0

Totaal 646 232

Nazareth

168

0

0

0

0

0

168

Sint Martens Latem

106

0

8

0

0

0

114

12

0

5

0

0

0

17

Zulte Deelgemeenten Gent

372

40

31

4

0

0

447

OVL- LS

672

270

77

8

404

193

1 624

1 214

261

83

53

0

0

1 611

Roeselare

324

128

6

0

0

0

458

Waregem

250

78

5

2

72

0

407

107

48

7

0

0

0

162

82

0

0

9

0

0

91

Wielsbeke

0

56

6

6

0

0

68

Harelbeke

18

40

7

2

0

0

67

Kuurne

46

0

4

4

0

0

54

Wervik

21

0

12

5

0

0

38

Leievallei

Kortrijk

Wevelgem Menen

274

144

36

26

0

0

480

Avelgem

40

120

4

4

0

0

168

Anzegem

22

80

0

6

0

0

108

0

20

0

0

0

0

20

Zwevegem

68

0

0

20

0

0

88

Scheldestreek

Deerlijk

130

220

4

30

0

0

384

Izegem

80

0

18

0

0

0

98

Moorslede

30

50

0

0

0

0

80

Hooglede

88

0

4

0

0

0

92

Lendelede Hart van W.Vl.

0

0

6

0

0

0

6

198

50

28

0

0

0

276

78

Meulebeke

0

60

2

6

0

0

Ingelmunster

14

40

0

0

0

0

54

Oostrozebeke

10

0

0

0

0

0

10

Mandelgemeenten

24

100

2

6

0

0

132

2 414

981

164

117

72

0

3 748

WVL-LS

68

Leiestreek 3 086 1 251 241 125 476 193 5 372 (a) Omrekening van kamers, woningen, standplaatsen e.a. naar bedden volgens afspraken met STeR. Bron: Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen, logiesinventarisatie

Vooral toename in jeugdlogies en in hotelcapaciteit Het jeugdlogies breidde uit met 311 bedden (+33%) en de hotelcapaciteit nam met 348 bedden (+13%) toe. De capaciteit in gastenkamers en huurvakantiewoningen, hoewel vrij beperkt in omvang, nam in de periode 2002-2009 toe met 62% en 69% (of respectievelijk met 149 en 51 bedden). Het sociaal toerisme en de kampeersector krompen in capaciteit. Tabel 31 Evolutie van de beddencapaciteit(a) naar logiesvorm, Leiestree , 2002-2009

Jaar

Hotels

Jeugdlogies

Gastenkamers

Vaste Huurvak. standpl. woningen camping

Oost Vlaamse LS 2002 640 225 23 9 2009 672 270 77 8 2002-2009 +32 +45 +54 -1 West Vlaamse LS 2002 2 098 715 69 65 2009 2 414 981 164 117 2002-2009 +316 +266 +95 +52 Leiestreek 2002 2 738 940 92 74 2009 3 086 1 251 241 125 2002-2009 +348 +311 +149 +51 (a) Omrekening van kamers, woningen, standplaatsen e.a. naar

Toer. standpl. camping

Sociaal toer. volw.

Totaal

196 192 -4

264 212 -52

148 193 +45

1 505 1 624 +119

0 0 0

72 72 0

130 0 -130

3 149 3 748 +599

196 336 278 4 654 192 284 193 5 372 -4 -52 -85 +718 bedden volgens afspraken met STeR.


Gezonde dynamiek in de hotelsector In de Leiestreek bieden 77 hotels samen 1 530 kamers aan. In de periode 2002-2009 kwamen er 7 hotels bij en werd het aantal kamers uitgebreid met 230 eenheden. De hotels zijn hoofdzakelijk te vinden in de West-Vlaamse Leiestreek: 65 hotels en 1 193 kamers. De Oost-Vlaamse Leiestreek beschikt over 12 hotelinrichtingen, goed voor 337 kamers. De hotels in de West-Vlaamse Leiestreek kenden een toename met 8 hotels en met 197 kamers. Het hotelaanbod in de Oost-Vlaamse Leiestreek nam toe met 33 kamers. Deze positieve balans is voor een groot deel toe te schrijven aan de uitbreiding van bestaande initiatieven, in hoofdzaak van de ketenhotels in de deelgemeenten van Gent. Daarnaast was er de heropstart van het hotel D'Hulhaege te Deinze.

79

Tabel 32 Evolutie in de hotelsector naar gemeente en subregio, Leiestreek 2002-2009 Gemeente

2002 Inr.

Kamers

2009 Bedden

Inr.

Kamers

Bedden

Deinze

1

8

15

1

8

14

Nazareth

1

84

178

1

84

168

Sint Martens Latem

6

48

97

7

53

106

Zulte

2

15

32

1

6

12

Deelgemeenten Gent

3

149

318

2

186

372

Oost Vlaamse LS

13

304

640

12

337

672

Kortrijk

1 214

16

431

873

23

604

Roeselare

9

162

392

9

163

324

Waregem

7

115

238

8

123

250

Wevelgem

4

59

155

3

51

107

Menen

4

47

92

2

40

82

Kuurne

1

20

40

1

24

46

Wervik

1

9

21

1

9

21

Harelbeke

1

8

16

1

9

18

Leievallei

11

143

324

8

133

274

Zwevegem

2

28

55

3

32

68

Avelgem

2

13

25

3

20

40

Anzegem

1

17

30

1

14

22

Scheldestreek

5

58

110

7

66

130

Hooglede

2

23

47

5

37

88

Izegem

1

11

16

2

42

80

Moorslede

2

22

39

1

12

30

Ledegem

1

5

7

0

0

0 198

Hart van W.Vl.

6

61

109

8

91

Ingelmunster

2

20

40

1

8

14

Oostrozebeke

1

6

12

1

5

10

Mandelgemeenten

3

26

52

2

13

24

West Vlaamse LS

57

996

2 098

65

1 193

2 414

Totaal Leiestreek

70

1 300

2 738

77

1 530

3 086


Kortrijk heeft de grootste hotelcapaciteit met 604 kamers in 23 hotels1. Kortrijk kende in de voorbije jaren een opmerkelijke toename in hotelcapaciteit. Kortrijk komt met deze hotelcapaciteit op de derde plaats in West-Vlaanderen wanneer geen rekening gehouden wordt met de kustgemeenten. De stad zit qua uitbatingen en hotelkamers een stuk lager dan de kunststad Brugge met 116 hotels goed voor 3 346 hotelkamers maar is iets hoger dan Ieper dat 21 hotels heeft met 445 kamers. Aan de Kust heeft Oostende, de 'Stad aan zee', 48 hotels met 2 133 hotelkamers. De deelgemeenten van Gent komen op de tweede plaats met 186 kamers in 2 ketenhotels. De steden Roeselare en Waregem halen een derde plaats met respectievelijk 163 kamers in 9 hotels en 123 kamers in 8 hotels. Daarna volgt Nazareth met 84 kamers in één hotel gevolgd door Sint Martens Latem met 53 kamers in zeven kleinschalige hotels. In 2010 werd de hotelcapaciteit in de Leiestreek verder uitgebreid met 5 nieuwe hotels waarvan 2 nieuwe hotels in Kortrijk waardoor de stad zijn positie nog kon versterken binnen de regio: 1

Situatie op juli 2009, het hotel Gastr. Dorp E. Vandekerckhove is failliet gegaan na de zomer van 2009.

80

 

D-Hotel (45 kamers-90 bedden); Bintjeshof (6 kamers-14 bedden).

Er kwamen ook twee hotels bij in Avelgem: Maison Kerkhove (6 kamers-12 bedden); het Karekietenhof (5 kamers-10 bedden). En één hotel in Roeselare: 

de Chamdor (6 kamers-12 bedden).

Een zesde hotel is reeds van start gegaan in Deerlijk (6 kamers en 12 bedden). Met uitzondering van het D-hotel in Kortrijk gaat het hier allemaal om kleinschalig logies. In totaal zijn er in maart 2010 in de Leiestreek 78 hotels met 1 352 kamers. Er zijn verder nog plannen om op het bedrijventerrein Accent Business Park Rumbeke in 2012 een nieuw businesshotel te bouwen van 80 kamers. Verder hebben de hotels Messeyne en Parkhotel in Kortrijk concrete plannen om uit te breiden. Bij de werken aan het Regenboogstadion is een nieuw hotel voor Waregem voorzien. Eerder kleinschalige hotelsector van goede kwaliteit De hotels zijn hoofdzakelijk kleinschalig: het gemiddeld aantal kamers per hotel bedraagt 19,9. In 2009 zijn er 5 middelgrote hotels in de categorie 51-100 kamers:  

vier in de West-Vlaamse Leiestreek (waaronder een nieuw IBIS hotel dat geopend werd in februari 2008); één in de Oost-Vlaamse Leiestreek (Nazareth).

In Sint Denijs Westrem, deelgemeente van Gent, is er één ketenhotel met 169 kamers. Twee derden van de hotelkamers is van vrij hoge kwaliteit:  39% van de kamers bevindt zich in de categorie 4 sterren;  32% in driesterren;  Slechts 17% van de kamers is toe te wijzen aan een 1 of 2 sterrenhotel.  De andere 12% heeft een O-categorie of is niet vergund. Matige bezettingsgraad in hotels Op basis van een steekproef van 15 hotels die meewerken met de hotelbarometer kunnen we de netto kamerbezettingsgraad berekenen voor de hotels in de Leiestreek in 2009. Deze ligt op 47,6%. In vergelijking met 2008 noteren we dus een daling, toen lag de bezettingsgraad nog op 51,3%. De daling is grotendeels toe te schrijven aan een uitbreiding van het aanbod bij een economische crisis waarbij het zakentoerisme klappen kreeg. Figuur 3 geeft de bezettingsgraad per maand weer voor 2008 en 2009. Deze bezettingsgraad toont duidelijk het belang van het zaken- en beursgebeuren in de regio. De hoogste bezettingsgraden worden gehaald in oktober en in april. Verder bij de analyse van de vraag zullen we zien dat dit de maanden zijn waar het congres- en seminarietoerisme sterk aanwezig is. Voor de maand april moeten we rekening houden met de wielerklassiekers die in de regio georganiseerd worden. Juli en augustus, die typisch vakantiemaanden zijn, halen de laagste bezettingsgraden. Figuur 3 Netto kamerbezettingsgraad op maandbasis van de hotels(a) in de Leiestreek, 2008 en 2009

Aantal cases: 15

81

in %

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

2008

2009

(a) Hier worden enkel die hotels die deelnemen aan de hotelbarometer in rekening gebracht. Bron: Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen ism STeR.

Kleinschalige gastenkamers en huurvakantiewoningen nemen gestaag toe. Over de periode 2002-2009 zien we het aantal uitbatingen van gastenkamers opmerkelijk toenemen. Het aantal is geëvolueerd van 20 naar 51 aanbieders en van 43 naar 115 kamers. De stijging deed zich voor in zowel de Oost-Vlaamse als de West-Vlaamse Leiestreek. In de West-Vlaamse Leiestreek, waar zich het zwaartepunt van het aanbod bevindt, kwamen 47 kamers bij in de periode 2002-2009, een trend waarvan nu al duidelijk is dat die zich in 2010 heeft voortgezet. De West-Vlaamse Leiestreek telt ondertussen nieuwe aanbieders in:     

Kortrijk (De Vlaschaerd met 1 kamer); Roeselare (R&Breakfast met 3 kamers); Waregem (Au Paradis met 2 kamers); Avelgem (Body & Nature met 1 kamer); Dentergem (De Zoete Kers met 2 kamers en Arthur met 2 kamers).

De aanbieders van gastenkamers zijn heel sterk aanwezig in het verstedelijkte Kortrijk. Van de 17 aanbieders van gastenkamers in de stad Kortrijk zijn slechts 4 uitbatingen gelegen in het landelijk gebied van Kortrijk. Binnen het logiesaanbod in de Oost-Vlaamse Leiestreek werden ook nieuwe initiatieven opgestart in de sector van de gastenkamers. Start de regio in 2002 met 4 uitbatingen (10 kamers), dan tellen we in 2009 al 15 uitbatingen (35 kamers). Zwaartepunt van het aanbod aan gastenkamers in de Oost-Vlaamse Leiestreek ligt in Deinze en de deelgemeenten van Gent. Ook in 2010 lijkt deze trend zich door te zetten. Tabel 33 Gastenkamers in de Leiestreek naar gemeente, 2002-2009 Gemeente

2002 Uitbaters

Kamers

2009 Bedden

Uitbaters

Kamers

Bedden

Deinze

2

5

11

5

14

31

De Pinte

0

0

0

1

1

2

Sint Martens Latem

0

0

0

2

4

8

Zulte

0

0

0

1

2

5

Deelgemeenten Gent

2

5

12

6

14

31

Oost Vlaamse LS

4

10

23

15

35

77

Kortrijk

6

11

25

17

39

83

Izegem

1

3

6

4

9

18

Wervik

0

0

0

2

6

12

Harelbeke

1

3

6

2

4

7

Wevelgem

1

3

7

1

3

7

82

Lendelede

0

0

0

1

3

6

Roeselare

1

2

4

2

3

6

Wielsbeke

0

0

0

1

3

6

Waregem Avelgem

4

7

13

2

3

5

0

0

0

1

2

4

Hooglede

1

1

2

1

2

4

Kuurne

0

0

0

1

2

4

Meulebeke

0

0

0

1

1

2

Ledegem West Vlaamse LS

1

3

6

0

0

0

16

33

69

36

80

164

Leiestreek

20

43

92

51

115

241


In de Leiestreek kende ook het aanbod van huurvakantiewoningen een toename. Deze verdubbelde in de periode 2002-2009. In 2009 tellen we 21 aanbieders samen goed voor 28 wooneenheden. In 2010 zijn er nog eens 3 aanbieders van vakantiewoningen bijgekomen goed voor een bijkomende capaciteit van 3 woningen. Deze nieuwkomers zijn allemaal in de West-Vlaamse Leiestreek te vinden:  

2 in Wervik (de Negende Boom met 1 woning of 6 bedden en Terrand met 1 woning of 5 bedden); 1 Menen (De Conciergerie met 1 woning of 4 bedden).

In de Oost-Vlaamse Leiestreek vertoont het beperkt aanbod aan huurvakantiewoningen al een aantal jaren eenzelfde beeld:  

1 gite in Deinze; een duplex in Sint-Denijs-Westrem.

Tabel 34 Huurvakantiewoningen in de Leiestreek naar gemeente, 2002-2009 Gemeente

2002

2009

Uitbaters

Eenheden

Uitbaters

Eenheden

Deinze

0

0

Bedden 0

1

1

Bedden

Nazareth

1

1

5

0

0

0

Zulte

1

1

4

0

0

0

4

Deelgemeenten Gent

0

0

0

1

1

4

Oost Vlaamse LS

2

2

9

2

2

8

Kortrijk

3

8

36

6

12

53

Zwevegem

1

1

6

3

3

20

Menen

0

0

0

2

2

9

Anzegem

1

1

6

1

1

6

Meulebeke

0

0

0

1

1

6

Wielsbeke

1

2

7

1

2

6

Wervik

0

0

0

1

1

5

Avelgem

1

1

4

1

1

4

Kuurne

0

0

0

1

1

4

Harelbeke

0

0

0

1

1

2

Waregem West Vlaamse LS

0 8

0 14

0 65

1 19

1 26

2 117

10

16

74

21

28

125

Leiestreek Bron:

Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen, logiesinventarisatie

Toename in jeugdlogies

83

Cijfermatig zien we een toename in jeugdlogies met 5 erkende inrichtingen in de Leiestreek, goed voor 311 bedden. Bij nader toezien zijn drie van deze inrichtingen reeds bestaande inrichtingen waarvan twee in 2006 vergund waren als O-categorie onder logiesverstrekkende bedrijven en één vergund was tot in 2004 als sociaal toerisme voor volwassenen. In realiteit gaat het dus niet echt om nieuwe inrichtingen. De capaciteit van jeugdlogies in de bestaande inrichtingen is wel gestegen tegenover 2002 (vooral in jeugdlogies De Warande in Heule). Er vond wel een kwaliteitsverbetering plaats in het bestaande jeugdlogies met de verbouwing van:   

het BLOSO centrum voor ruitersport; de Gaverbeek in Waregem; het jeugd-verblijfcentrum Vogelzang in Wielsbeke.

Vlaams Minister van Toerisme, de provincie, Katho en Howest maakten in 2010 geld vrij voor de verbouwing van de jeugdherberg in Kortrijk. De stad staat zelf in voor de bouw en voorfinanciering. Toerisme Vlaanderen koopt het nieuwe jeugdverblijf na oplevering in 2014 aan. Deze investeringen moeten resulteren in een capaciteitsverhoging van 24 bedden tot 120 bedden tegen 2014. Een moderne jeugdherberg zal de aantrekkelijkheid van Kortrijk als reisbestemming voor jongeren verhogen. De jeugdherberg is evenwel niet enkel op jongeren gericht, er is ook aandacht voor:    

sociale doelgroepen; grote gezinnen; sportklassen; internationale studenten.

Naast de investeringen in de jeugdherberg wordt ook het jeugdverblijfscentrum De Warande gerenoveerd. In de Oost-Vlaamse Leiestreek bevinden zich 3 jeugdverblijfcentra met erkenning als 'Toerisme voor Allen':  

twee in De Pinte (Moerkensheide en De Havik met een beddencapaciteit van 200); één in Deinze (gedeelte van De Ceder met een bedden-capaciteit van 45).

De erkende capaciteit binnen deze jeugdverblijven is verdeeld onder 140 bedden van het type C en 105 beddenplaatsen van het type A. In de Gentse deelgemeente Drongen bevindt zich ook nog een erkend jeugdverblijfcentrum van het type A met een capaciteit van 40 bedden (De Wilde Eend). Het aanbod aan verblijfplaatsen met basiscomfort voor jeugdgroepen is relatief beperkt in de Oost-Vlaamse Leiestreek. Wel staat in Deinze de bouw van 't Brielhof op stapel. Het is de bedoeling dat deze KSA-VKSJ-lokalen vanaf de zomer/najaar 2011 ook als jeugdverblijfcentrum type A (capaciteit maximum 60 beddenplaatsen) zullen fungeren. Miniem toeristisch kampeeraanbod In de Leiestreek kan de kampeerder enkel terecht op 2 campings die slechts 80 standplaatsen aanbieden voor trekkers. 

Er is één grotere camping in Deinze (deelgemeente Bachte-Maria-Leerne) met 59 toeristische standplaatsen (waaronder 12 tentenplaatsen op de kampeerweide en 5 trekkershutten). Deze camping biedt een goede uitvalsbasis voor vakanties in de regio. De rol als doortrekcamping is de laatste jaren fel verminderd. De Blaarmeersen is een grote kwaliteitsvolle camping aan de rand van de regio.



Daarnaast is er één kleinschalige camping voor kampeerders op doorreis in Waregem met 21 toeristische standplaatsen. Deze laatste camping moet verplaatst worden door de uitbreiding van het Regenboogstadion. Het is de bedoeling om een nieuwe locatie te vinden bij de Leie in Sint-Eloois-Vijve waar een tiental toeristische standplaatsen en kampeerautoplaatsen zouden worden aangeboden. 84

In Wervik komt op de Balokken een kleinschalig kampeerterrein met een vijftiental toeristische standplaatsen en kampeerautoplaatsen die gecombineerd worden met de bestaande trekkershutten. In Machelen aan de Leie (Zulte) werd een kampeerautoterrein aangelegd voor 8 kampeerautoplaatsen. Ook andere gemeenten hebben plannen voor het aanleggen van een kampeerautoterrein. Dit is het geval in Harelbeke (De Gavers) en Kortrijk (jeugdherberg) binnen hetzelfde project waarin de uitbouw van de trekkerscamping in Wervik kadert. Verder zijn er ook nog 2 trekkershutten aan de Gavers en 2 aan het pompgebouw bij Bossuit. Camping Groeneveld te Deinze beschikt over 5 trekkershutten. Beperkt aanbod van sociaal toerisme voor volwassenen De Ceder in Deinze is in het kader van Toerisme voor Allen erkend als sociaal toerisme voor volwassenen. Ziet de Ceder een dalende tendens in georganiseerde groepsvakanties voor 'traditionele' doelgroepen als senioren, sportclubs,… dan bieden anderzijds nieuwe segmenten groeimogelijkheden. Inspanningen op het vlak van toegankelijkheid (toegankelijkheidslabel categorie A) resulteren in een toename in groepsvakanties van personen met een handicap. Recent manifesteert zich ook het effect van de Groene Sleutel, waarbij individuelen het milieuvriendelijk aspect bewust meenemen in hun keuze voor De Ceder als verblijfsaccommodatie. Evaluatie van logiesaanbod  











De Leiestreek heeft globaal gezien een eerder beperkt logiesaanbod in vergelijking met andere Vlaamse toeristische regio's. Er is een duidelijke groeidynamiek waar te nemen in de West-Vlaamse Leiestreek waar niet enkel het grootschalig logies een toename kende (IBIS) maar ook heel veel kleinschalige initiatieven in ontwikkeling zijn. In de Oost-Vlaamse Leiestreek is de dynamiek beperkter en ligt vooral in nieuwe initiatieven van (kleinschalige) gastenkamers. De hotelcapaciteit is belangrijk in het verstedelijkte gebied van de West-Vlaamse Leiestreek en neemt vooral toe in Kortrijk waar ook een uitbreiding van de MICE activiteiten wordt geobserveerd. De uitbreiding van de logiescapaciteit in het Kortrijkse biedt perspectieven voor een verdere positieve ontwikkeling van de MICE markt die in de regio een belangrijk deel van de vraag genereert (zie verder bij de verblijfstoeristische vraag). Een belangrijk deel van het logies (hotels maar ook B&B's) is gericht op zakentoerisme en is kwalitatief goed tot zeer goed. Een niet onbelangrijk deel van dit logies kan ook gekarakteriseerd worden als 'logies met een meerwaarde voor recreatief verblijfstoerisme'. Er doet zich een opportuniteit voor om dit logies, dat gedurende de week vooral ingezet wordt voor zaken en MICE, ook voor de 'leisure' markt in het weekend in te zetten. Op deze manier kan de bezettingsgraad in hotels, die nu gemiddeld op 47,6% ligt, opgetrokken worden. De hotelsector is evenwel kleinschalig en kan moeilijk grotere groepen die voor meetings in de streek logeren opvangen. Er is een beperkt, maar kwalitatief, landelijk kleinschalig logiesaanbod dat zich vooral situeert in de Oost-Vlaamse Leiestreek en in de subregio van het Interfluvium LeieSchelde. Voor deze groene subregio's is het belangrijk om het landelijk logiesaanbod nog sterker te ontwikkelen. Het jeugdlogies is relatief goed vertegenwoordigd in de regio en kende een opmerkelijke kwaliteitsverbetering die met de nieuwe jeugdherberg in Kortrijk nog zal worden versterkt. Dit biedt opportuniteiten om meer jongeren aan te trekken voor een vakantie naar de regio. De regio heeft slechts beperkte mogelijkheden voor toeristisch kamperen waardoor een specifiek kampeer- of trekkerscliënteel, die in andere groene Vlaamse regio's als de Antwerpse en Limburgse Kempen wel aanwezig zijn, hier niet aan zijn trekken komt. Er komt wel een kleinschalige camping op de Balokken. Dergelijke kleinschalige infrastructuur kan mogelijkheden bieden voor trekkers en fietsers op doorreis. Verschillende gemeenten nemen ook initiatieven om kampeerautoterreinen aan te leggen.

85

1.2.9.2. VERBLIJFSTOERIS TISCHE VRAAG

Het logies in de Leiestreek staat in 2009 voor bijna 200 000 verblijfsgasten en 420 000 overnachtingen De globale cijfers gaan telkens over de volledige 28 gemeenten uit West- en Oost-Vlaanderen die opgenomen zijn in de Leiestreek. De deelgemeenten van Gent die ook promotioneel bij de Oost-Vlaamse Leiestreek horen, konden echter niet meegenomen worden. Hierdoor wordt de verblijfstoeristische vraag voor de regio onderschat. In de globale cijfers over de vraag zijn niet enkel de gegevens van FOD Economie voor hotels, logies voor doelgroepen en toeristische standplaatsen opgenomen. Er is ook een inschatting gemaakt van de vraag in gastenkamers en huurvakantiewoningen. Deze vraaggegevens zijn belangrijk voor het bestuderen van de reële groei van de vraag. We gaan terug tot 2002. Voor 2009 kan de verblijfstoeristische vraag in de Leiestreek geraamd worden op 199 560 gasten en 419 037 overnachtingen. De gemiddelde verblijfsduur in de Leiestreek is kort en ligt op 2,1 nachten. Binnen West-Vlaanderen neemt de Leiestreek (exclusief de deelgemeenten van Gent) een middenpositie in tussen de Westhoek met een vraagvolume van 289 924 verblijfsgasten en 697 313 overnachtingen en het Brugse Ommeland met 94 206 verblijfsgasten en 238 842 overnachtingen (telkens inclusief gastenkamers en vakantiewoningen). De globale verblijfstoeristische vraag steeg in de periode 2002-2009 in verblijfsgasten met 20% en in overnachtingen met 15%. De economische crisis die in 2009 wereldwijd en ook in Europa zorgde voor slechte toeristische cijfers heeft in de Leiestreek slechts een beperkt effect gehad en dit enkel op de overnachtingen die lichtjes daalden door het nog sterker inkorten van de verblijfsduur. Figuur 4 Evolutie van de aankomsten en de overnachtingen in de Leiestreek, 2002-2009

500 000 450 000 400 000 350 000 300 000 250 000 200 000 150 000 100 000 50 000 0 2002

2003

2004 Aankomsten

2005

2006

2007

2008

2009

Overnachtingen

Bron: FOD Economie statistieken en inschattingen Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen

De Leiestreek is een relatief belangrijke regio wat betreft de verblijfstoeristische vraag Om de Leiestreek te kunnen situeren tegenover andere regio's in Vlaanderen kunnen we enkel de FOD overnachtingcijfers gebruiken waarbij gastenkamers en huurvakantiewoningen, indien 86

niet vergund als logiesverstrekkend bedrijf, niet opgenomen zijn. Toch geven deze cijfers over dit vraagvolume een indicatie van het belang van de regio. Tabel 35 Overnachtingen in commercieel logies naar motivatie en naar Vlaamse regio, 2009 (gesorteerd op kolom recreatief) VLAAMSE REGIO Limburgse Kempen Antwerpse Kempen Groene Gordel Westhoek Maasland Leiestreek Brugse Ommeland Vlaamse Ardennen Haspengouw Scheldeland Waasland Voeren Hasselt & omgeving Hageland Meetjesland SR Antwerpen/Mechelen Totaal Vlaamse regio's Marktaandeel LS (in %) Bron:

RECREATIEF 2 869 441 1 482 494 485 512 449 971 309 299 205 536 184 325 174 816 146 516 144 388 134 978 112 160 98 809 89 179 64 095 27 568 6 979 087 2,9

ZAKENTOERISME 173 456 217 471 589 651 63 539 24 667 170 024 11 123 26 024 42 096 73 208 52 493 652 88 382 18 079 39 707 11 257 1 601 829 10,6

TOTAAL 3 042 897 1 699 965 1 075 163 513 510 333 966 375 560 195 448 200 840 188 612 217 596 187 471 112 812 187 191 107 258 103 802 38 825 8 580 916 4,4

Originele FOD Economie statistieken

Als vakantieregio komt de Leiestreek op de zesde plaats binnen de Vlaamse toeristische regio's. Binnen de Vlaamse regio's is de Limburgse Kempen de belangrijkste vakantieregio met 2,9 miljoen recreatieve overnachtingen (FOD cijfers) in 2009. Ook de Antwerpse Kempen is een topregio voor vakanties met bijna 1,5 miljoen recreatieve overnachtingen. Een tweede categorie regio's heeft tussen 400 000 en 500 000 recreatieve overnachtingen. De Groene Gordel en de Westhoek vallen binnen deze categorie. De regio's met 100 000 tot iets meer dan 300 000 overnachtingen met een recreatief verblijfsmotief vormen een derde categorie. Een groot deel van de Vlaamse regio's (9) vallen onder deze categorie. Binnen deze categorie is het Maasland belangrijkst en volgt de Leiestreek op wat afstand. De Leiestreek doet het dus als vakantieregio niet zo slecht binnen de Vlaamse context en komt op de zesde plaats in de rangschikking van Vlaamse vakantieregio's met een marktaandeel van 2,9% ( en iets meer wanneer we ook de deelgemeenten van Gent meenemen). Als regio voor zakentoerisme komt de Leiestreek op de vierde plaats binnen de Vlaamse toeristische regio's. In zakentoerisme (zowel naar aanleiding van congressen, conferenties, seminaries als andere beroepsdoeleinden) is de Leiestreek relatief belangrijker dan als vakantieregio en komt op de vierde plaats. Binnen het zakentoerisme haalt de Leiestreek een belangrijker marktaandeel van 10,6% binnen de Vlaamse regio's (en waarschijnlijk iets hoger als de zakelijke overnachtingen meegerekend worden in de twee hotels in de deelgemeenten van Gent) en komt zij op de vierde plaats. Globaal marktaandeel van de Leiestreek in de Vlaamse toeristische regio's nam beperkt toe.

87

1 was de Leiiestreek voo or het globa aal aantal overnachting gen goed vo oor een aandeel van In 2001 an alle overrnachtingen n in Vlaamse e regio's tegenover 4,4 4% in 2009 9 waarmee het haar 4,2% va marktpo ositie iets kon k versterk ken. Dit bettekent dat het verblijffstoerisme e er beter presteerde dan gem middeld in de d andere Vlaamse regiio's. Hotels z zijn goed vo oor 71% va an de aank komsten en voor 60% % van de ov vernachtingen in de Leiestre eek. Figuur 5 geeft het relatieve be elang aan v van de vers schillende lo ogiesvormen n in aankom msten en overnac chtingen in de d Leiestree ek voor 200 09. els generere en in de Leie estreek 71% % van de aa ankomsten (142 ( 545 aa ankomsten) en circa De hote 60% van de overna achtingen (2 249 408 ove ernachtinge en). Figuur 5 Structuurr in aankomstten en overnac chtingen in co ommercieel log gies naar logiesvorm in de Leiestreek, 2009

AANKO OMSTEN (1 199 560)

OVERNACHTIINGEN (42 28 904)

Hotels 59,5%

Hotels 71 1,4%

Huurvakantiewoningen 2,3%

G Gastenkamers 5,6%

Bron: FO OD Economie e wo oningen

gies doelLog groepen & op er.stdpl. toe ca ampings 20,6% 2

statistieken

en

Logies doelgrroepen & op toe er.stdpl. campings 30,1% 3 Gastenkamers 6,2%

Huurvakantiewoningen 4,2%

inscha attingen

We esttoer

voor

gastenkame ers

en

huurvakantie-

Tabel 36 6 Evolutie van de aank komsten in commercieel c l logies in de e Leiestreek naar type lo ogies, 2002-2009

Hote els

Gasttenkamers

Huurvakantiewoningen

Logies v voor doelgroep pen & toer.stan ndpl. campin gs 42 6 679

To otaal

2002

116 6 867

4 063

2 300

2003

119 900

4 383

2 875

40 1 154

167 312

2004

119 578

5 452

3 162

38 9 951

167 143

2005

117 819

6 415

3 018

41 3 335

168 587

2006

124 4 643

8 684

3 789

41 0 074

178 190

2007

137 271

10 274

4 709

40 4 437

192 691

2008

141 967

10 819

4 668

41 1 170

198 624

2009

142 545

11 268

4 621

41 1 126

199 560

Trend 20 002-2009

+25 678

+7 205

+2 321

-1 5 553

+33 651

+22,0

+177,3

+100,9

-3 3,6

+20,3

Trend 20 002-2009 (in %)

165 909

88

Bron: Originele FOD Economie statistieken en inschattingen Westtoer voor gastenkamers en huurvakantiewoningen

Tabel 37 Evolutie van de overnachtingen in commercieel logies in de Leiestreek naar type logies, 2002-2009

Hotels

HuurvakantieGastenkamers woningen

2002

207 378

9 751

9 198

Logies voor doelgroepen & Totaal toer.standpl. campings 139 280 365 607

2003

215 651

10 520

11 498

134 211

371 880

2004

209 032

13 086

12 647

125 572

360 337

2005

207 371

15 396

12 072

133 314

368 153

2006

227 134

19 973

14 397

127 540

389 044

2007

250 524

23 630

17 894

125 200

417 248

2008

256 451

24 883

17 739

129 977

429 050

2009

249 408

25 916

17 561

126 152

419 037

Trend 2002-2009

+42 030

+16 165

+8 363

-13 128

+53 430

+165,8

+90,9

-9,4

+14,6

Trend 2002-2009 (in %) +20,3

Bron: Originele FOD Economie statistieken en inschattingen Westtoer voor gastenkamers en huurvakantiewoningen

De hotelsector kent de sterkste groei in absoluut volume De groei in de verblijfstoeristische vraag (tabel 37) is heel sterk toe te schrijven aan de hotelsector die tevens een toename kende in capaciteit in diezelfde periode 2002-2009 (+193 kamers - excl. deelgemeenten Gent). De hotels onthaalden in 2009 bijna 25 700 meer gasten (+22%) dan in 2002 die uiteindelijk resulteerden in 42 030 meer overnachtingen (+20%). Zelfs in het crisisjaar 2009 slaagden de hotels erin om een groter aantal gasten te ontvangen. De overnachtingen daalden evenwel lichtjes. De vraag in logies voor doelgroepen en op toeristische standplaatsen op campings komt op de tweede plaats. De logiesuitbatingen voor doelgroepen, vooral te situeren in jeugdlogies, en de toeristische standplaatsen op campings zijn goed voor 21% van de verblijfsgasten in de Leiestreek en voor een iets hoger aandeel van 30% in de overnachtingen. Het aantal verblijfsgasten nam in de periode 2002-2009 echter af met 1 553 (-3,6%) en het aantal overnachtingen met 13 128 (-9,4%). Deze daling is allicht hoofdzakelijk te wijten aan de verdere afname van de beperkte vraag naar toeristische standplaatsen op campings. Bij navraag blijken ook in de sector van de logies voor doelgroepen (volwassenenverblijven) zich trends voor te doen waardoor de klassieke vraag (socio-culturele verenigingen) afneemt. De vraag in gastenkamers en huurvakantiewoningen is beperkt maar kent een positieve ontwikkeling. De vraag in gastenkamers en vakantiewoningen is niet opgenomen in de FOD-statistieken maar wordt door Westtoer ingeschat op basis van het aanbod en de kamerbezettingsgraden van plattelandstoerisme in Vlaanderen.  De gastenkamers ontvangen in 2009 ongeveer 11 300 gasten (6% van alle gasten) goed voor 25 900 overnachtingen (eveneens 6% van alle overnachtingen).  De vakantiewoningen zijn minder belangrijk met 4 600 gasten (2% van alle gasten) maar toch goed voor iets meer dan 17 500 overnachtingen (4% van alle overnachtingen).

89

De gestage groei in de vraag naar gastenkamers en huurvakantiewoningen is opmerkelijk en volgt de groei in het aanbod. Westtoer schat in dat de gastenkamers meer dan een verdubbeling kenden zowel in gasten (7 200 meer gasten of een toename met 177%) als in overnachtingen (ongeveer 16 160 meer overnachtingen of een toename met 166%). Ook de huurvakantiewoningen kenden een opmerkelijke stijging in gasten (iets meer dan 2 300 meer gasten of een toename met 101%) en ook in overnachtingen (iets meer dan 8 350 meer overnachtingen of een toename van 91%). De verblijfstoeristen verblijven gemiddeld 2,1 nachten in de Leiestreek. Figuur 6 Gemiddelde verblijfsduur (in nachten) per logiesvorm in de Leiestreek, 2009

5,0 4,5 4,0

Logies doelgroepen en op toer.stdpl. campings

3,5 In nachten

Huurvakantiewoningen 3,8

3,0 Gastenkamers

2,5 2,0

Hotels

3,1 Totaal

2,3

2,1

1,5 1,0

1,7

0,5 0,0 Bron:

FOD Economie woningen

statistieken

en

inschattingen

Westtoer

voor

gastenkamers

en

huurvakantie-

De hotels tekenen de kortste verblijfsduur op van 1,7 nachten (zijn ook meest zaken gerelateerd). De verblijfsgasten in huurvakantiewoningen, in logies voor doelgroepen (meestal jeugdlogies) en op toeristische standplaatsen op campings blijven gemiddeld iets langer in de Leiestreek met respectievelijk 3,8 en 3,1 nachten per verblijf. Gastenkamers hebben een verblijfsduur die daar tussenin ligt (2,3 nachten). Groei in overnachtingen vooral in de West-Vlaamse Leiestreek In tabel 38 wordt de verblijfstoeristische vraag uitgesplitst naar subregio's. In deze cijfers is ook de inschatting van de vraag in gastenkamers en huurvakantiewoningen opgenomen. Voor de analyse van subregio's verwijzen we naar de clusters van gemeenten uit het vorige beleidsplan. We benoemen ze iets anders en maken, naast de opdeling Oost- en WestVlaamse Leiestreek, ook een onderverdeling naar:   

de steden (Deinze, Kortrijk, Roeselare en Waregem) die telkens apart worden genomen; de Leievallei met de gemeenten Harelbeke, Kuurne, Menen, Wervik, Wevelgem en Wielsbeke (vroeger: cluster omgeving Kortrijk); het Hart van West-Vlaanderen en de Mandel met de gemeenten Dentergem, Hooglede,

90

 

IIngelmunster, Izegem, Ledegem,, Lendelede, Meulebeke, Moorsled de en Oostrrozebeke (vroeger on nder de clusters omgev ving Roesela are en omge eving Wareg gem); d de West-Vllaamse Sch heldestreek met de gemeenten g Anzegem, Avelgem, Deerlijk, S Spiere-Helk kijn en Zwev vegem; d de Oost-Vla aamse Leies streek zonde er Deinze met m de geme eenten Naza areth, Sint MartensM Latem, Zultte en De Pin nte.

Figuur 7 Structuur van aankom msten en ove ernachtingen n in commerc cieel logies iin de Leiestrreek naar geografiische ligging,, 2009

AANKO OMSTEN

OVERNAC CHTINGEN

Kortrijk 46 6,6% Overig OostVlaamse V Le eiestreek 17,7% Deinze 5,5% %

Korttrijk 40,8 8% Roesela are 8,3% %

WestVlaamse Hart van Waregem Schelde- W.Vl. en 6,3% Mandel streek 5,6% 3,6%


statistieken

Leievalle ei 6,4%

en

Roeselare 9,,2%

Overig OostVlaamse V Le eiestreek 14,8%

Deinz ze 9,2% %

inscha attingen

We esttoer

voor

We estVlaa mse Sche eldeem stre eek Warege 6,4% 5,4 4%

gastenkame ers

en

Leievalle ei 7,0% Hart van W.Vl. & Mandel 7,2%

huurvakantie-

Tabel 38 8 Evolutie van aanko omsten en overnachting o gen in com mmercieel log gies naar ssubregio, Le eiestreek, 2002-20 009

Deinze Overige Oost-Vlaamse e gemeenten Oost Vla aamse LS Kortrijk Roeselarre Waregem m Leievalle ei Hart van n W.-Vl. en Ma andelvallei West-Vla aamse Schelde estreek West Vlaamse LS Leiestre eek

Aankomsten n 12 981 40 261 53 242 2 58 645 5 11 240 0 11 871 15 706 6 9 739 9 5 466 6 112 667 7 165 909 9

2002 Overnac chtingen 57 5 629 56 5 476 114 105 11 16 574 35 3 056 23 2 565 31 3 267 25 2 796 19 1 244 251 502 36 65 607

Aa ankomsten 10 985 35 424 46 409 92 897 16 596 12 522 12 766 11 167 7 203 153 151 199 560

2009 Overnach htingen 38 469 62 230 100 0 699 171 011 38 623 26 593 29 362 30 061 22 688 318 8 338 419 9 037

Bron: FOD Econ nomie statistie eken en inschattingen Westttoer voor gas stenkamers en n huurvakantiiewoningen

d Kortrijk versterkt haarr koplopersp positie. De stad De stad Kortrijk is koploper biij het logiessaanbod en is dit ook in de verblijjfstoeristisch he vraag 2 897 verblijfsgasten en 171 01 11 overnachtingen of respectieve elijk 47% van alle met 92 verblijfs sgasten en 41% van alle overna achtingen in n de Leiestrreek. De sttad kende ook een opmerkelijke groei met 58% in aantal ga asten en 47 7% in aanta al overnach tingen waardoor zij haar aandeel in he et totaal van n de vraag in de Leiesttreek kon optrekken o v an 35% tott 47% in de verblijfsgasten en e van 32% % tot 41% in n de overnachtingen. In tweed de instantie e komt de su ubregio 'ove erig Oost-Vllaamse Leie estreek' (zon nder Deinze e) met

91

35 424 verblijfsgasten en 62 230 overnachtingen. In vergelijking met 2002 is dit een daling van 12% voor wat betreft het aantal verblijfsgasten maar een stijging van 10% in aantal overnachtingen. De stad Roeselare volgt met 16 596 verblijfsgasten en 38 623 overnachtingen. Roeselare kent een toename met 48% in gasten en 10% in overnachtingen. Daarmee kon zij haar aandeel in het geheel van de Leiestreek stabiliseren. Deinze en Waregem zijn goed voor respectievelijk 10 985 en 12 522 gasten en 38 469 en 26 593 overnachtingen. De vraag in Waregem nam toe met 6% in gasten en 13% in overnachtingen waarmee Waregem zijn marktaandeel min of meer kon behouden. Deinze daarentegen kent zowel in aankomsten als in overnachtingen een daling van respectievelijk 15% en 33%. Hierdoor verliest het aan aandeel, van 8% naar 5% in de verblijfsgasten en van 16% naar 9% in de overnachtingen. In Deinze concentreert de capaciteit zich in de sector van de campings en logies voor doelgroepen die het inderdaad minder goed deden (cf. supra). De verstedelijkte gemeenten in de Leievallei (zonder Kortrijk) zijn samen goed voor circa 13 000 gasten en bijna 29 000 overnachtingen wat een kleine daling betekent t.o.v. 2002. De gemeenten in het hart van West-Vlaanderen en de Mandelgemeenten staan voor circa 11 000 gasten en 30 000 overnachtingen. Bij deze gemeenten is een beperkte groei waar te nemen. De West-Vlaamse Scheldestreek, die enkele landelijke gemeenten groepeert, ontvangt 7 000 gasten goed voor bijna 23 000 overnachtingen. Naast Kortrijk kent deze streek de sterkste groei in de vraag: het aantal gasten steeg er met 32% wat resulteerde in een stijging van 18% in het aantal overnachtingen. Het is opmerkelijk dat we vooral in deze subregio in de laatste twee jaar nieuwe initiatieven van kleinschalig logies zien opstarten. De inspanningen van de VVV West-Vlaamse Scheldestreek werpen hun vruchten af. De verblijfsduur is verschillend naargelang de subregio. De verschillende subregio's vertonen een iets gedifferentieerde gemiddelde verblijfsduur. Dit wijst op het verschillend karakter van het verblijfstoerisme (zie verder doel). Zo verblijven de toeristen in Kortrijk slechts 1,8 nachten terwijl deze in Deinze 3,5 nachten verblijven wat te wijten is aan de camping en het centrum voor sociaal toerisme die vooral vakantiegangers ontvangt die een langere verblijfsduur hebben. De overige Oost-Vlaamse gemeenten hebben ook een korte verblijfsduur. Toch is er ook hier geen eenvormig beeld te schetsen. De Pinte met een uitgesproken aanbod aan jeugdlogies laat op basis van de FOD Economiecijfers voor 2008 een verblijfsduur van 3,0 nachten optekenen. Figuur 8 Gemiddelde verblijfsduur (in nachten) naar geografische ligging in de Leiestreek, 2009

5,0 4,5 4,0

In nachten

3,5

Deinze

3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0

West-Vlaamse Scheldestreek Hart W.Vl. en Mandel Roeselare Leievallei

3,5 3,1

Waregem

2,7 2,3

2,3

Totaal Leiestreek Overig OostKortrijk Vlaanderen 2,1

2,1 1,8

1,8

92


statistieken

en

inscha attingen

We esttoer

voor

gastenkame ers

en

huurvakantie-

Gedifferrentieerde m motivatie2 vo oor verblijf in de Leiesttreek antiemarkt en e de congrres- en sem minariemarktt zijn segme enten van h het verblijfsttoerisme De vaka in comm mercieel log gies waar prromotie een n grote rol kan k spelen. De markt n naar aanleid ding van andere beroepsdoe eleinden is werk gere elateerd en niet zozee er beïnvloed d door de aantrekkelijkheid van de regio r of de accommoda a atie. Men moet m in de regio zijn om mwille van zakelijke z relaties en beurzen n die men precies daa ar wil en enkel e daar kan k opzoek ken, of omw wille van werkopd drachten die e in de regio o dienen uittgevoerd te worden. en uit de FOD F Econom mie cijfers.. De ter De mottivatie naarr doel kan enkel geh aald worde beschikk king zijnde e vraaggege evens rond gastenkam mers en hu uurvakantie ewoningen zijn z niet voldoende gedetaillleerd om hierover h opssplitsingen te t kunnen maken naa r doel. In volgende v grafieke en en tabelllen is dus het volum e aan aank komsten en n overnachttingen van gastenkamers en huurvak kantiewonin ngen niet m eegenomen n –tenzij dez ze uitbating gen vergund d zijn als logiesve erstrekkend bedrijf- waardoor de e totalen in n de tabelle en afwijken n van de hierboven getoond de tabellen. De FOD sta atistieken g geven wat betreft b motiv vatie evenw wel een rich hting aan die wellicht ook voo or de gasten nkamers en n huurvakan ntiewoningen zal gelden n. Ondank ks de sterke e oriëntatie e van de lo ogiessector in de Leie estreek op het zakenttoerisme verblijft toch iets meer m dan de e helft (52% %) van de gasten g in de e Leiestreek k voor een vakantie (figuur 9). 10% ve erblijft er naar n aanleid ding van co onferenties, congresse en of semin naries en ruim ee en derde (3 38%) voor andere be eroepsdoele einden. De overnachtin ngen vertonen een gelijkaardige verde eling over de d diverse m motivaties: 55% voor vakantie, 8 8% naar aa anleiding nferenties, congressen en semina aries en 37 7% naar aa anleiding va an andere beroepsb van con doeleind den. Figuur 9 Aandeel van de dive erse motivatties in het v verblijfstoeris sme (aankomsten en ov vernachtinge en) in de Leiestree ek, 2009

AANK KOMSTEN

An ndere berroepsdoeleinden 9 449 69 37 7,8%

Co ongressen se eminaries 18 632 10,2%

Re ecreatief 95 9 590 52,0% 5

OVERNACHTIINGEN

Andere beroepsdoeleinden 139 514 37,2%

Recreatief 205 536 54,7%

Congressen seminaries 30 510 8,1%

Bron: FOD Economie statistieken s 2

Rond de eze opdeling naar n motivatie e moet worde n opgemerkt dat het wellicht niet altijd g gemakkelijk is s voor de logiesuiitbaters om aa an te duiden aan a welke mo otivatie hun ga asten toe te wijzen w zijn. Zo is het niet du uidelijk in welke c categorie de ‘incentives’ worden onderge bracht. Hetze elfde geldt voo or de categorie e’ beurzen’, die evenwe el een heel bellangrijke mark kt is aan de W West-Vlaamse kant van de Leiestreek. L De e beurzen worrden wellichtt dikwijls onde ergebracht in de laatste cattegorie ‘naar aanleiding a van n andere bero epsdoeleinden n’, de meetcentives worden n misschien biij ontspanning g gevoegd. De eze cijfers late en geen echte e diepgaande analyse a toe over de evolutie van de volledige MICE-marrkt.

93

Gemiddelde verblijfsduur voor meetings is het laagst. De gemiddelde verblijfsduur is iets verschillend voor de diverse motivaties. Er is een iets langere verblijfsduur van 2,2 nachten bij vakanties en een iets kortere verblijfsduur van 1,6 nachten bij verblijven naar aanleiding van meetings. De verblijfsduur naar aanleiding van andere beroepsdoeleinden ligt daartussen, nl. 2,0 nachten. Het is duidelijk dat de Leiestreek ook in het recreatieve segment vooral kortere vakanties en weekends aantrekt. Figuur 10 Gemiddelde verblijfsduur van de diverse motivaties in de Leiestreek, 2009

3,0

In nachten

2,5 2,0

Andere beroepsdoeleinden

Recreatief

Totaal

2,2

2,0

Meetings

1,5 2,0 1,0

1,6

0,5 0,0 Bron: FOD Economie statistieken

De prestaties op de vakantiemarkt zijn vrij beperkt maar er is wel een toename in het 'promotable' zakentoerisme Het aantal vakantiegangers in de Leiestreek is iets gedaald tussen 2002 en 2009. De recreatieve overnachtingen daalden nog sterker (-8,5%) door de verkorte duur van vakanties. van gemiddeld 2,3 nachten naar 2,2 nachten. De Leiestreek slaagde er dus globaal niet in om met de regionale promotiepool en acties binnen campagnes op Vlaamse niveau een groter aantal vakanties naar de regio aan te trekken. Tabel 39 Evolutie in de motivatie van de verblijfstoeristen in de Leiestreek, 2002-2009 Doel Recreatief Meetings Andere beroepsdoeleinden Totaal

2002 Aankomsten Abs. % 96 117 60,2 12 379 7,8 51 050 32,0 159 546 100,0

Overnachtingen Abs. % 224 664 64,8 20 172 5,8 101 822 29,4 346 658 100,0

2009 Aankomsten Abs. % 95 590 52,0 18 632 10,2 69 449 37,8 183 671 100,0

Overnachtingen Abs. % 205 536 54,7 30 510 8,1 139 514 37,2 375 560 100,0

Bron: Originele FOD Economie statistieken

In het vorige Strategische Beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek werd een kwantitatieve doelstelling voorop gesteld van 15 tot 20% groei in de recreatieve overnachtingen tegen 2007. Deze groei werd niet gerealiseerd vooral door de negatieve ontwikkeling in recreatieve overnachtingen op campings en in logies voor doelgroepen in het Oost-Vlaamse deel (voornamelijk Deinze).

94

Bovenstaande cijfers houden evenwel geen rekening met gastenkamers en vakantiewoningen die, hoewel minder belangrijk in absolute cijfers, wel een sterke groei kenden. Wanneer we een inschatting maken naar motivatie bij gastenkamers en huurvakantiewoningen met als hypothese een verdeling van 50% recreatief en 50% zakentoerisme kunnen we deze recreatieve overnachtingen ook bijtellen bij het volume van recreatieve overnachtingen. Dan bekomen we een eerder beperktere daling van 3%. De meetingmarkt noteerde voor de periode 2002-2009 een groei van 51% zowel in aantal verblijfsgasten als in overnachtingen. In 2008 noteerde dit segment nog meer dan een verdubbeling in verblijfsgasten tegenover 2002. We kunnen dus stellen dat de economische crisis allicht wat impact heeft gehad maar dat de meetingmarkt ondanks alles goed stand weet te houden. De ambitieuze doelstelling om tot 40 000 overnachtingen te komen tegen 2007 voor meetings werd niet gerealiseerd. Er is wel een sterke toename maar die is beperkter dan voorzien. Dit roept vragen op rond de efficiëntie van de actuele aanpak van deze markt. We merken dat in de Leiestreek het deel van het zakentoerisme dat verwijst naar andere beroepsdoeleinden eveneens een positieve ontwikkeling kende, wat te wijten is aan de activiteiten van de bedrijven in de streek, maar wellicht ook aan de groeiende markt voor beurzen. De economische crisis heeft nauwelijks impact gehad op dit deel van de zakenmarkt. Er werden 36% meer gasten en 37% meer overnachtingen geregistreerd naar aanleiding van andere beroepsdoeleinden. Differentiatie in motivering naar subregio's In de Oost Vlaamse Leiestreek – waar de toeristische capaciteit zich voor 2/3 situeert binnen de campings en logies voor doelgroepen- is het verblijfstoerisme zeer sterk recreatief georiënteerd (91% van de aankomsten en 92% van de overnachtingen in 2009). De twee Oost-Vlaamse subregio's zijn heel sterk georiënteerd op het 'leisure' toerisme.  



In Deinze waar de capaciteit zich concentreert in camping Groeneveld en vakantiecentrum De Ceder is het verblijfstoerisme in hoofdzaak recreatief van aard. De subregio van overig Oost-Vlaamse Leiestreek biedt een meer gedifferentieerd beeld. De Pinte waar het logiesaanbod bestaat uit jeugdverblijven, genereert recreatief verblijfs-toerisme. Nazareth, Sint-Martens-Latem en Zulte waar het aanbod zich in de hotelsector situeert, heeft ook een aanzienlijk aandeel zakelijk gericht cliënteel. Uit contacten met belangrijke spelers in het segment van de hotelsector bleek inderdaad het belang van het zakelijk segment dat grosso modo de helft van het marktaandeel vertegenwoordigt. Ook het logies in de deelgemeenten van Gent zijn sterk gericht op het zakentoerisme. Als gunstige factoren voor het zakelijk verblijfstoerisme in deze gemeenten gelden: o de vakbeurzen in Gent (Flanders Expo) én in Kortrijk o de aanwezigheid van accommodatie die de meeting markt aanboort, inspelend op de troeven van de eigen infrastructuur, de aantrekkelijkheid van de regio (Auberge du Pêcheur, Hotel Nazareth) o het competitief voordeel van ligging: niet in Gent maar toch nabij.

Het West Vlaamse deel is duidelijk meer georiënteerd naar het zakentoerisme:  

De West-Vlaamse Scheldestreek, het Hart van West-Vlaanderen en de Mandelstreek zijn iets meer dan de andere gemeenten gericht op vakantiegangers. Kortrijk, de gemeenten in de Leievallei en Roeselare zijn meer gericht op het zakentoerisme (o.a. beurzen), hoewel Kortrijk ook een groot aandeel cliënteel haalt uit meetings.

95

Figuur 11 Structuur van aankomsten in commercieel logies naar geografische ligging en naar motivatie, 2009 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Deinze

Overig Oost Vlaamse Leiestreek

Hart van W.Vl. en Mandel

Recreatief

West-Vlaamse Scheldestreek

Waregem

Congressen & seminaries

Roeselare

Leievallei

Kortrijk

Andere beroepsdoeleinden

Bron: FOD Economie statistieken

Kortrijk slaagt erin om naast de vraag voor zakentoerisme ook vakantiegangers aan te trekken. Tabel 40 Evolutie van aankomsten van de diverse motivaties in het verblijfstoerisme naar subregio in de Leiestreek, 2002-2009 Recreatief Oost Vlaamse LS Kortrijk Roeselare Waregem Leievallei Hart van W.-Vl. & Mandel W. Vl. Scheldestreek West Vlaamse LS Totaal Leiestreek

2002 46 296 19 932 8 572 5 304 7 621 5 391 3 001 49 821 96 117

Meetings 2009 39 862 25 591 8 018 6 874 4 025 6 796 4 424 55 728 95 590

2002 3 205 8 752 6 327 19 59 11 9 174 12 379

2009 3 208 13 747 1 218 199 158 58 44 15 424 18 632

Andere beroepsTOTAAL(a) doeleinden 2002 2009 2002 2009 2 918 825 52 419 43 895 27 636 47 154 56 320 86 492 2 448 7 025 11 026 16 261 5 492 4 943 11 123 12 016 7 136 5 377 14 776 9 560 3 397 2 469 8 847 9 323 2 023 1 656 5 035 6 124 48 132 68 624 107 127 139 776 51 050 69 449 159 546 183 671


96

Tabel 41 Evolutie van de overnachtingen van de diverse motivaties in het verblijfstoerisme naar subregio in de Leiestreek, 2002-2009 Recreatief Oost-Vlaamse LS Kortrijk Roeselare Waregem Leievallei Hart van W.Vl. & Mandel W. Vl. Scheldestreek West-Vlaamse LS Totaal Leiestreek

2002 2009 102 798 86 756 40 551 45 245 29 562 18 354 9 775 13 789 12 732 8 589 16 664 18 790 12 582 14 013 121 866 118 780 224 664 205 536

Meetings 2002 3 713 15 637 12 680 19 100 11 16 459 20 172

2009 5 069 22 000 2 500 363 385 80 113 25 441 30 510

Andere beroepsTOTAAL(a) doeleinden 2002 2009 2002 2009 5 161 2 836 111 672 94 661 52 965 85 953 109 153 153 198 4 969 16 999 34 543 37 853 11 314 11 021 21 769 25 173 15 826 11 216 28 577 20 190 6 661 6 692 23 425 25 562 4 926 4 797 17 519 18 923 96 661 136 678 234 986 280 899 101 822 139 514 346 658 375 560


Kortrijk kende een sterke toename in overnachtingen naar aanleiding van andere beroepsdoeleinden (o.a. beurzen) en naar aanleiding van meetings. De stad kende echter ook een beperkte toename aan recreatieve overnachtingen. Dit betekent dat het Kortrijkse logiesaanbod er in geslaagd is om naast het zakelijk cliënteel ook een toenemend deel 'leisure' cliënteel aan te trekken. Roeselare won in zakentoerisme maar verloor in recreatieve overnachtingen en haalde in 2009 minder dan de helft van de recreatieve overnachtingen van Kortrijk. De Oost-Vlaamse Leiestreek kende een daling in het aantal recreatieve overnachtingen en een stijging (36%) in het segment meetings ondanks een gelijk gebleven aantal gasten. De sterke daling (-45%) in het segment 'andere beroepsdoeleinden'. Zowel in gasten als in overnachtingen is moeilijk te verklaren en kan liggen aan het onzorgvuldig invullen van de FOD-formulieren. Kortrijk haalt 38% van de totale recreatieve overnachtingen van de West-Vlaamse Leiestreek binnen. In 2009 genereert de Oost-Vlaamse Leiestreek in haar geheel de meeste recreatieve overnachtingen. Binnen de West-Vlaamse Leiestreek laat Kortrijk het meest recreatieve overnachtingen optekenen (45 245 overnachtingen), meer dan het dubbele van Roeselare.

97

Figuur 12 Recreatieve overnachtingen in commercieel logies naar subregio in de Leiestreek, 2009 100 000 86 756

90 000

70 000 60 000 50 000

45 245

40 000 30 000 18 790

20 000

18 354

14 013

13 789 8 589

10 000 0 Oost Vlaamse Leiestreek

Kortrijk


Roeselare

West Vlaamse Scheldestreek

Waregem

Leievallei


Kortrijk haalt het hoogste aantal overnachtingen voor zakentoerisme in de Leiestreek. Figuur 13 Overnachtingen in commercieel logies naar aanleiding van meetings naar subregio in de Leiestreek, 2009 100 000 90 000 Aantal overnachtingen

Aantal overnachtingen

80 000

80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000

22 000

10 000

5 069

0 Kortrijk

Oost Vlaamse Leiestreek


2 500

385

363

113

80

Roeselare

Leievallei

Waregem

West Vlaamse Scheldestreek


98

Figuur 14 Overnachtingen in commercieel logies naar aanleiding van andere beroepsdoeleinden naar subregio in de Leiestreek,2009 100 000 Aantal overnachtingen

90 000

85 953

80 000 70 000 60 000 50 000 40 000 30 000 16 999

20 000 10 000

11 216

11 021

6 692

4 797

0 Kortrijk

Roeselare

Leievallei

Waregem


2 836

Hart van W.Vl. West Vlaamse Oost Vlaamse en Mandel Scheldestreek Leiestreek

Kortrijk neemt een opvallende koploperspositie in bij het zakentoerisme. Naar de toekomst toe is het belangrijk om de ganse regio die een potentie heeft voor het zakentoerisme door haar ligging en haar infrastructuren mee te betrekken bij de dynamiek van Kortrijk. Kortrijk tegenover andere Vlaamse steden We zoomen even in op de stad Kortrijk die op basis van de FOD statistieken circa 153 000 overnachtingen heeft in commercieel logies. Tabel 42 toont hoe Kortrijk zich verhoudt tegenover andere relevante Vlaamse steden. De verblijfstoeristische vraag in Kortrijk ligt merkelijk lager dan deze in de grote kunststeden Antwerpen, Brugge en Gent, maar benadert toch al het volume van de kleinere kunststad Mechelen en de steden Hasselt en Ieper. Kortrijk is dan weer duidelijk van een andere schaal dan de kleinere steden Sint Niklaas en Aalst. Tabel 42 Aankomsten en overnachtingen in commercieel logies naar motivatie en naar stad, 2009 Recreatief Stad Antwerpen Brugge Gent Leuven Ieper Hasselt Mechelen Kortrijk Aalst Sint-Niklaas

Aankomsten 448 739 732 970 281 919 89 736 85 786 56 725 60 126 25 591 4 037 7 758

Zakentoerisme Overnachtingen 761 322 1 327 053 527 156 158 398 163 611 82 841 105 481 45 245 11 132 19 925

Aankomsten 384 598 60 707 101 014 48 511 5 965 50 338 25 389 60 901 21 106 10 121

Totaal Overnachtingen 706 158 113 553 201 785 94 405 11 922 87 681 47 769 107 953 33 564 18 476

Aankomsten 833 337 793 677 382 933 138 247 91 751 107 063 85 515 86 492 25 143 17 879

Overnachtingen 1 467 480 1 440 606 728 941 252 803 175 533 170 522 153 250 153 198 44 696 38 401


De structuur in de vraag verschilt in Kortrijk echter sterk van de andere Vlaamse toeristische steden. De verblijfstoeristische vraag in de kunststeden (ook Leuven en Mechelen) heeft verhoudingsgewijs een veel grotere 'leisure' component. Dit is een zwakte voor Kortrijk. Naar de toekomst toe is het daarom belangrijk om ook in Kortrijk deze 'leisure' component te ontwikkelen en een evenwichtige structuur in de verblijfstoeristische vraag te bekomen om ook hogere bezettingsgraden te halen. Kortrijk moet daarom sterk investeren in de 'leisure' component om de stad beter te kunnen positioneren als een kleinere Vlaamse 'leisure' stad.

99

Belgische (v vooral Vlaam mse) en Ned derlandse va akantiegang gers in de Le eiestreek Vooral B Binnen de diverse marksegme enten kan o ook de geog grafische he erkomst wo orden nageg gaan van de verb blijfstoeriste en. Ook hie er kunnen e enkel FOD cijfers worrden gebrui kt (zonder gastenkamers en huurvak kantiewoningen). 9 zijn 62% % van de vakantiegang gers in de Leiestreek Belgen. M Met 18% ko omen de In 2009 Nederlanders op de e tweede plaats. De F Franse, Brits se en Duitse vakantieg gangers zijn n minder pectievelijk 8%, 5% en n 3% van va akantiegang gers. belangriijk met resp nachtingen zijn de Belg gische vakan ntiegangers s nog iets sterker verte genwoordig gd In overn (met 67 7%) door hun iets lang gere gemidd delde verbliijfsduur. De e Nederland dse vakantie egangers komen iets korterr en zijn da aardoor in overnachtingen ook iets minderr belangrijk k dan in msten (15%)). aankom Figuur 15 Structuu ur naar geog grafische ma arkt van recrreatieve aan nkomsten en n overnachtin ngen in com mmercieel logies in n de Leiestreek, 2009

AANK KOMSTEN

B België 62,2%

OVERNA ACHTINGEN

Ned derland 18 8,3% Frankrijk 7,9% Verr. Andere DuitsKon n. landen land 3,9% % 4,9% 2,8%

België 67,1%

Nederlan n d 14,9% Frankrijk 4,7% e Andere landen n Duitss-Ver.4,2% land d Kon. 2,5% %3,9%

OD Economie statistieken s Bron: FO

Belgen k komen iets langer op vakantie v dan n andere ge eografische markten. m De Leiestreek trektt korte vakanties aan van gemidd deld 2,2 na achten. De Belgen kom men voor een iettsjes langere vakantie e dan de anderen. Dit heeft voornameliijk te mak ken met jeugdgrroepen die hun h kampen n organisere en in jeugdv verblijfcentra.

100

Figuur 16 Gemiddelde verblijfsduur (in nachten) n.a.v. vakanties in commercieel logies naar herkomst in de Leiestreek, 2009 5,0 4,5 4,0

In nachten

3,5 3,0 2,5

België

2,0

Verenigd Koninkrijk

Duitsland

2,4 2,2

1,5

Andere landen

Totaal Nederland 2,2

Frankrijk

1,9

1,8

1,0

1,8 1,3

0,5 0,0 Bron: FOD Economie statistieken

Stijgend aantal Belgische (vooral Vlaamse) vakantiegangers, dalend aantal Nederlanders De Leiestreek laat vooral op de belangrijkst markt van de Belgische (vooral Vlaamse) vakantiegangers een groei optekenen met bijkomend 7 843 vakantiegangers of een stijging van 15%. Deze trend vertaalt zich echter in een meer beperkte stijging (+4%) in recreatieve overnachtingen door de verkorte duur van de vakanties. Figuur 17 Evolutie in aankomsten 2002-2009

n.a.v. vakanties in commercieel logies naar herkomst in de Leiestreek,

120 000

100 000 België

80 000

Nederland Duitsland

60 000

Frankrijk Verenigd Koninkrijk

40 000

Andere landen Totaal

20 000

0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009


Bij de Nederlandse vakantiegangers is een iets grilliger verloop te zien met een stijging tot 2007 en daarna een daling tot een niveau lager dan dat van 2002 hoewel de Nederlanders in die periode meer naar Vlaanderen op vakantie kwamen. Globaal kent de Leiestreek een verlies van 12,5% in Nederlandse vakantiegangers en van 15% van recreatieve overnachtingen op die markt.

101

Het aantal Franse vakantiegangers stijgt langzaam en zet uiteindelijk toch een toename neer van 2 798 meer vakantiegangers tegenover 2002. Dit wordt niet echt vertaald in een proportionele stijging van de recreatieve overnachtingen. De Fransen die komen, komen dus op een veel kortere vakantie. Bij de Duitse vakantiegangers is een op en neergaande beweging te observeren. Sinds 2005 komen er steeds minder Britse vakantiegangers. Tabel 43 Evolutie in aankomsten n.a.v. vakanties in commercieel logies naar herkomst in de Leiestreek, 2002-2009

2002

51 607

19 936

3 772

4 744

Verenigd Koninkrijk 8 882

2003

48 123

19 190

3 350

4 500

8 359

5 863

89 385

2004

47 242

19 446

4 063

4 686

7 223

5 194

87 854

2005

49 626

19 518

4 114

4 316

7 630

5 098

90 302

2006

52 526

19 998

3 290

4 853

7 073

5 556

93 296

2007

55 548

22 896

3 838

5 520

6 610

7 832

102 244

2008

55 474

16 734

3 021

6 803

4 582

6 811

93 425

2009 59 450 17 453 Trend +7 843 -2 483 2002-2009 Trend (in %) +15,2 -12,5 2002-2009 Bron: FOD Economie statistieken

2 659

7 542

3 768

4 718

95 590

-1 113

+2 798

-5 114

-2 458

-527

-29,5

+59,0

-57,6

-34,3

-0,5

België

Nederland

Duitsland

Frankrijk

Andere landen 7 176

Totaal 96 117

Tabel 44 Evolutie in overnachtingen n.a.v. vakanties in commercieel logies naar geografische markten in de Leiestreek, 2002-2009

2002

137 371

36 073

7 219

9 513


2003

132 850

31 889

6 122

7 235

17 421

13 488

209 005

2004

126 490

30 661

7 937

7 413

16 284

11 648

200 433

2005

132 413

30 156

8 040

6 682

16 733

10 565

204 589

2006

129 349

31 273

6 193

7 488

15 552

10 982

200 837

2007

131 342

34 468

7 931

8 076

13 206

14 866

209 889

2008

140 523

België

Nederland

2009 143 392 Trend +6 021 2002-2009 Trend (in %) +4,4 2002-2009 Bron: FOD Economie statistieken

Duitsland

Frankrijk

Andere landen 17 231

Totaal 224 664

30 996

7 036

9 033

9 378

12 587

209 553

30 617

5 170

9 607

8 121

8 629

205 536

-5 456

-2 049

+94

-9 136

-8 602

-19 128

-15,1

-28,4

+1,0

-52,9

-49,9

-8,5

102

Tabel 45 Aankomsten n.a.v. vakanties in commercieel logies naar herkomst en subregio in de Leiestreek, 2002 België Oost Vlaamse LS

Nederland

Duitsland

Frankrijk


Andere landen 2 735

Totaal

25 356

13 128

1 659

1 823

Kortrijk

9 225

2 777

1 013

1 580

2 965

2 372

Roeselare

4 801

901

704

449

679

1 038

8 572

Waregem

1 285

2 655

250

198

186

730

5 304

Leievallei

3 239

306

98

383

3 371

224

7 621


4 985

152

42

67

80

65

5 391

W. Vl. Scheldestreek

2 716

12

3 001

West Vlaamse LS

26 251

6 808

2 113

2 921

7 287

4 441

49 821

Leiestreek 51 607 Bron: FOD Economie statistieken

19 936

3 772

4 744

8 882

7 176

96 117

17

6

244

6

46 296 19 932

Tabel 46 Aankomsten n.a.v. vakanties in commercieel logies naar herkomst en subregio in de Leiestreek, 2009 België

Nederland

Duitsland

Frankrijk

Verenigd Koninkrijk 934

Andere landen 2 265

39 862 25 591

Totaal

Oost Vlaamse LS

23 117

10 401

1 155

1 990

Kortrijk

14 021

3 209

909

3 945

2 019

1 488

Roeselare

5 735

1 060

188

296

269

470

8 018

Waregem

4 186

1 979

136

206

105

262

6 874

Leievallei

2 670

341

80

467

339

128

4 025


6 212

305

48

106

78

47

6 796

W. Vl. Scheldestreek

3 509

158

143

532

24

58

4 424

36 333

7 052

1 504

5 552

2 834

2 453

55 728

Leiestreek 59 450 Bron: FOD Economie statistieken

17 453

2 659

7 542

3 768

4 718

95 590

West Vlaamse LS

Volgende vaststellingen zijn interessant: 

De Oost-Vlaamse Leiestreek heeft een belangrijk aantal vakantiegangers waarvan iets meer dan de helft Belgen maar ook een groot aantal Nederlanders. De Nederlanders zijn afgenomen van 13 128 in 2002 tot 10 401 in 2009. Deze daling doet zich echter nog maar de laatste 2 jaar voor. Uit contacten met de campingsector blijkt daar het aantal Nederlanders inderdaad dalend te zijn.



Kortrijk heeft in 2009 een niet onbelangrijk aantal Franse vakantiegangers. Die zijn meer dan verdubbeld van 1 580 in 2002 tot 3 945 in 2009 en zijn iets belangrijker geworden dan de Nederlandse vakantiegangers.



De West-Vlaamse Scheldestreek moet het vooral hebben van de Vlaamse markt die vooralsnog vrij beperkt was in 2009 maar toenam van 2 716 vakantiegangers in 2002 naar 3 509 vakantiegangers in 2009. Hierbij is geen rekening gehouden met de gasten-kamers en vakantiewoningen in deze regio die niet opgenomen zijn in de FOD statistieken en die zeker in deze regio een toenemend aantal Vlaamse vakantiegangers trekt.



Voor alle andere subregio's is vooral de binnenlandse markt de belangrijkste.

103

antiemarkt is i relatief go oed gespreid d over het jaar j De vaka Ook de cijfers rond d spreiding zijn z gebasee erd op de FOD F cijfers en e nemen d de gastenka amers en vakantie ewoningen niet mee. Figuur 18 geeft de structuur s weer w van de e recreatiev ve overnachting gen over he et jaar augustus tekenen het grootste g aan ntal recreatiieve overnachtingen op p: Juli en a   

z ze zijn goed d voor bijna een derde van de ove ernachtingen n; in de zome ermaanden gaat het n nog steeds om relatieff korte vak kanties (gem middelde v verblijfsduu ur van vakan nties in juli 3,0 nachten n en in augu ustus 3,1 na achten); a april, mei en septembe er zijn ook b belangrijk.

Figuur 18 ur van overrnachtingen n.a.v. vaka anties in com mmercieel logies l naar periode, Le eiestreek, Structuu 2009 50,0 0 45,0 0 40,0 0 35,0 0 In %

30,0 0 25,0 0 17,8

20,0 0

14,5

15,0 0

10,7

10,0 0 5,0 0

3,6

5,8

6,3

ffebr.

mrt.

9 9,7

6,9

7,5

6,7

6 5,6

4,9

sept.

okt.

nov v.

dec.

0,0 0 jan.

apr.

m mei

juni

juli

aug.

Bron: FO OD Economie statistieken. s

risten die vo oor meeting gs in de stre eek verblijve en komen voor v de helfft uit de buu urlanden De toeri en voorr een vijfde uit België. v een n andere strructuur dan de vakantiemarkt De meetingmarkt vertoont Figuur 19 Structuu ur naar geo ografische markt m van aankomsten n en overnachtingen n n.a.v. meettings commerrcieel logies in i de Leiestrreek, 2009

AANKO OMSTEN

OVERNACHTIN NGEN

Andere landen 23,7%

An ndere lan nden 18 8,4% Nederland 16,1%

B België 3 34,1%

Frankrijk 12,8% Verenigd Koninkrijk k 7,3%

Duitsland 11,3%

in

België 29,7%

Nederland 15,8%

Duitsland d 12,3% Verenigd Frankrrijk % Koninkrijk 10,8% % 7,7% 104


De Belgen vertegenwoordigen slechts 34% in de aankomsten naar aanleiding van meetings. De buurlanden zijn veel belangrijker. Zij hebben, met uitzondering van Verenigd Koninkrijk (goed voor 7%), elk afzonderlijk een gelijkaardig aandeel van 11 tot 16%. Samen zorgen zij voor bijna de helft van de toeristen die voor een meeting in de Leiestreek verblijven. De gasten uit niet-buurlanden vertegenwoordigen 18% en zijn erg gespreid naar herkomst. Zij die komen uit niet-buurlanden komen iets langer met gemiddeld 2,1 nachten. Daardoor wegen zij meer door in de overnachtingen (24%). De groei in de congres- en seminariemarkt is vrij goed verspreid naar geografische markten De groei in aankomsten is vrij belangrijk in de buurlanden, met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk waar de aankomsten voor het eerst sedert 2005 terug dalen. Tabel 47 Evolutie in aankomsten n.a.v. meetings in commercieel logies naar geografische markten in de Leiestreek, 2002-2009

2002

2 805

1 283

1 877

1 647


2003

3 320

1 571

1 935

1 705

1 559

3 130

13 220

2004

3 409

1 436

1 655

1 405

1 372

2 972

12 249

2005

3 479

1 688

1 906

1 716

1 629

3 264

13 682

2006

3 304

1 949

2 222

1 823

1 709

4 433

15 440

2007

4 093

2 582

2 767

2 259

1 948

5 264

18 913

2008

6 509

4 288

3 410

5 215

2 471

6 587

28 480

2009 6 350 3 005 Trend +3 545 +1 722 2002-2009 Trend (in %) +126,4 +134,2 2002-2009 Bron: FOD Economie statistieken

2 098

2 394

1 359

3 426

18 632

+221

+747

-242

+260

+6 253

+11,8

+45,4

-15,1

+8,2

+50,5

België

Nederland

Duitsland

Frankrijk

Andere landen 3 166

Totaal 12 379

Tabel 48 Evolutie in overnachtingen n.a.v. meetings in commercieel logies naar geografische markten in de Leiestreek, 2002-2009

2002

4 303

2 206

2 570

2 468


2003

4 548

3 088

3 047

2 343

2 386

6 966

22 378

2004

4 988

2 220

2 252

1 889

2 013

5 882

19 244

2005

6 043

2 445

2 889

2 424

2 394

6 093

22 288

2006

5 095

2 793

3 223

2 448

2 857

8 896

25 312

2007

5 870

3 960

3 879

3 159

3 209

11 709

31 786

2008

9 411

6 024

5 076

5 996

3 706

13 227

43 440

2009 9 067 4 834 Trend +4 764 +2 628 2002-2009 Trend (in %) +110,7 +119,1 2002-2009 Bron: FOD Economie statistieken

3 749

3 286

2 340

7 234

30 510

+1 179

+818

-125

-1 922

+7 342

+45,9

+33,1

-5,1

-21,0

+31,7

België

Nederland

Duitsland

Frankrijk

Andere landen 9 156

Totaal 23 168

Voorjaar en najaar zijn zeer belangrijk voor de meetingmarkt

105

etingmarkt kent een vrij v gelijkma atig verloop p over het jaar. Er w wordt enkel een dip De mee vastgesteld in de zomermaan nden juli en n augustus.. De overna achtingen v voor congre essen en seminarries zijn het talrijkst in oktober en november gevolgd doo or septembe er en januari. Figuur 2 20 Structuu ur van overn nachtingen n.a.v. meetin ngs in comm mercieel logie es naar perio ode in de Le eiestreek, 2009 50,0 0 45,0 0 40,0 0 35,0 0

In %

30,0 0 25,0 0 20,0 0 15,0 0 10,0 0

9,7

7,7

6,7

ffebr.

mrt.

6,6

7 7,2

8,2

apr.

m mei

juni

10,5 5,4

6,1

juli

aug g.

12,9

1 11,1 7,9

5,0 0 0,0 0 jan.

sept.

nov.

okt.

dec.

Bron: FO OD Economie statistieken. s

encliënteel voor andere e beroepsdo oeleinden ge elijkt op hett cliënteel v voor meeting gs Het zake Figuur 21 1 Structuurr naar geogra afische marktt van aankom msten en ove ernachtingen n.a.v. andere e beroepsdoeleinden in commerc cieel logies in de d Leiestreek,, 2009

AANKOM MSTEN

Duitslan n d 21,1%

OVERNACHTIN NGEN

Fran nkrij k 15,8%

België 28,7% V Verenig d K Koninkri jk 6,6%

N Nederla nd 13,5%

Andere A la anden 14,3% 1

Duitslan d 21 1,7%

Andere e landen n 20,8% %

België B 27,9% 2 Verenig gd Koninkrij k 6,4%

Frankrijk Nederl a 11,6% nd % 11,6%

Bron: FO OD Economie statistieken s

Binnen het zakento oerisme (be edrijf- of be ursgericht) merken we e een gelijka aardige stru uctuur in msten als dez ze die kome en voor mee etings: aankom   

Belgen zijn goed voor 29%; 2 buurlanden voor 57%; digen 14%;; De niet-buu urlanden verrtegenwoord 106



Men komt gemiddeld iets langer dan voor congressen en seminaries.

Vooral toename van zakenlui uit België, Duitsland en Nederland De groei in aankomsten komt vooral vanuit de Belgische, Duitse en Franse zakenmarkt. Het Verenigd Koninkrijk kende een daling in aankomsten. Tabel 49 Evolutie in aankomsten n.a.v. andere beroepsdoeleinden in commercieel logies naar herkomst in de Leiestreek, 2002-2009

2002

12 160

5 498

7 831

5 195


2003

11 148

6 870

9 277

5 477

7 821

16 856

57 449

2004

11 125

6 924

8 623

5 445

7 698

18 609

58 424

2005

11 991

6 588

7 514

4 604

6 144

18 329

55 170

2006

14 322

7 254

7 141

5 148

4 704

18 412

56 981

2007

15 546

7 330

9 644

5 226

4 728

14 077

56 551

2008

16 682

8 157

14 075

5 594

4 406

12 318

61 232

14 680

10 991

4 572

9 913

69 449

+6 849

+5 796

-1 711

-4 170

+18 399

+87,5

+111,6

-27,2

-29,6

+36,0

België

Nederland

2009 19 950 9 343 Trend +7 790 +3 845 2002-2009 Trend (in %) +64,1 +69,9 2002-2009 Bron: Originele FOD Economie statistieken

Duitsland

Frankrijk

Tabel 50 Evolutie in overnachtingen n.a.v. andere beroepsdoeleinden geografische markten in de Leiestreek, 2002-2009

in


commercieel

51 050

logies

naar

2002

22 695

9 470

15 593

8 551


2003

19 318

12 490

22 657

9 213

12 640

42 161

2004

19 699

12 458

19 339

8 444

11 895

43 089

114 924

2005

22 024

11 866

16 388

7 889

9 888

45 753

113 808

2006

30 862

13 268

15 500

8 287

9 349

51 259

128 525

2007

32 716

13 824

22 893

8 806

9 098

46 712

134 049

2008

31 025

15 293

34 206

9 352

9 055

34 504

133 435

30 285

16 179

8 877

29 067

139 514

+14 692

+7 628

-2 114

-5 455

+37 692

+94,2

+89,2

-19,2

-15,8

+37,0

België

Nederland

2009 38 994 16 112 Trend +16 299 +6 642 2002-2009 Trend (in %) +71,8 +70,1 2002-2009 Bron: Originele FOD Economie statistieken

Duitsland

Frankrijk


Totaal

Totaal 101 822 118 479

Pure zakenmarkt is goed gespreid over het jaar. De zakenmarkt is, zoals mag verwacht worden, evenwichtig gespreid over het jaar. Er worden iets minder zaken gedaan in augustus. Oktober is dan weer de belangrijkste maand voor pure zaken waarbij wellicht ook verblijven naar aanleiding van beurzen opgenomen zijn.

107

Figuur 22 Structuur van overnachtingen n.a.v. andere beroepsdoeleinden in commercieel logies naar periode in de Leiestreek, 2009 50,0 45,0 40,0 35,0 In %

30,0 25,0 20,0 15,0 10,0

6,7

8,0

7,7

7,8

8,2

8,7

8,2

febr.

mrt.

apr.

mei

juni

juli

10,9

11,3

9,7

6,2

6,6

5,0 0,0 jan.

aug.

sept.

okt.

nov.

dec.


Evaluatie verblijfstoeristische vraag -

-

-

-

De Leiestreek bekleedt een relatief belangrijke positie binnen de Vlaamse regio's wat betreft de globale verblijfstoeristische vraag maar trekt nog te weinig vakantiegangers aan. Het logies in de Leiestreek slaagde er niet in om het aantal overnachtingen naar aanleiding van vakanties te doen stijgen. De Leiestreek kende een gezonde groei in de vraag naar logies waardoor het zijn aandeel in het verblijfstoerisme binnen de Vlaamse regio's iets kon versterken. De Oost-Vlaamse Leiestreek toont een dalende verblijfstoeristische vraag terwijl het West-Vlaamse deel globaal genomen aan belang wint. De daling in de Oost-Vlaamse Leiestreek manifesteert zich vooral in het recreatief verblijfssegment (veruit grootste segment voor Oost-Vlaamse deel), meer bepaald in het segment van campings en logies voor doelgroepen. De zoektocht bij belangrijke spelers uit de logiessector naar oorzaken voor deze dalende tendens geeft een verscheiden beeld: - Weersafhankelijkheid van de campingsector - Binnen traditionele jeugdverblijven: fluctuaties van jaar tot jaar - Daling van traditionele georganiseerde groepsreizen in de sector van de volwassenenverblijven maar aanboren van nieuwe segmenten (o.a. inspelen op toegankelijkheidslabel en groene sleutel) - Fietsnetwerk: stimulans voor verblijfstoeristische vraag voor kleinschalig logies in de regio die niet opgenomen is in de cijfers rond verblijfsmotief (enkel FOD). De Oost-Vlaamse Leiestreek kende wel een sterke stijging in het segment van de meetings, een segment dat in omvang veel kleiner is dan het recreatieve segment. De Leiestreek is aantrekkelijk vooral voor kortere vakanties vanuit nabije markten en dit vooral voor Vlamingen en Nederlanders. Kortrijk slaagt erin om naast een groot aantal toeristen die voor meetings komen en andere zakenmensen ook een niet onbelangrijk aantal vakantiegangers aan te trekken en daarmee de cliënteel in het logies te diversifiëren. Het aantal vakantiegangers neemt er toe in tegenstelling tot de andere subregio's. Kortrijk heeft op vlak van logies mogelijkheden om zich verder te ontwikkelen als kleinschalige 'leisure' stad waarbij de 'leisure' component meer aandacht moet krijgen. De subregionale opsplitsing wijst op een roeping voor de Oost-Vlaamse Leiestreek en de West Vlaamse Scheldestreek als vakantieregio's. De West-Vlaamse Scheldestreek stijgt in populariteit bij vakantiegangers in tegenstelling tot de Oost-Vlaamse Leiestreek waar de vraag voor vakanties globaal afnam vooral door het campinggebeuren aldaar. De cijfers met betrekking tot het verblijfsmotief houden geen rekening met de sector van de kleinschalige gastenkamers en vakantiewoningen, tenminste voor zover die niet over een vergunning als logiesverstrekkend bedrijf beschikken. Wat betreft gastenkamers bestaat

108

-

de overtuiging dat er voor de Oost-Vlaamse Leiestreek nog heel wat groeikansen liggen, ook voor het aantrekken van vakantiegangers. De meetingindustrie en wellicht ook het beurssegment bloeit en had tot einde 2008 nog niet te lijden onder de crisis. Het meetingindustrie segment alsook het beurssegment zit in de lift vooral in Kortrijk en in de gemeenten in de Leievallei. Dit kan enkel maar versterken door de investeringen in de loop van 2008 en 2009 in de Xpo in Kortrijk. Dit segment van de verblijfstoeristische vraag is in de Leiestreek van zeer groot belang. Er zijn mogelijkheden in de ganse streek die moeten mee surfen op het succes van Kortrijk. Het aanbod is er (zie MICE aanbod) en moet nog meer bekend gemaakt worden. Het kan complementair aan het leisure toerisme stabiliteit geven aan de logiessector in de regio.

1.2.10. ONTHAAL LEIESTREEK

IN

DE

Infokantoren in Vlaanderen worden officieel erkend door Toerisme Vlaanderen. De openingsuren, aanbod en talenkennis zijn de belangrijkste criteria om het niveau van erkenning te bepalen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:   

lokale infokantoren; regionale infokantoren; Vlaanderen infokantoren.

Goed gespreid netwerk De spreiding van toeristische infokantoren in de Leiestreek is globaal genomen erg goed. Kortrijk is als Vlaanderen kantoor erkend, Bossuit, Deinze en Menen als regionaal kantoor. In de Leiestreek zijn ook nog een aantal kantoren als lokaal erkend:      

Dadizele; Harelbeke; Izegem; Roeselare; Waregem; Wervik.

Op Waregem en Izegem na hebben alle erkende infokantoren in de Leiestreek een autonome maar beperkte backoffice werking. In het geval van Waregem en Izegem wordt toerisme in de backoffice werking gecombineerd met andere diensten. In de front office werking merken we dat toerisme gecombineerd wordt met de museumwerking (in Menen, Harelbeke, Kortrijk en Wervik) of de informatiedienst van de stad (Roeselare, Izegem en Waregem). Eind 2011 opent het nieuwe infokantoor de Gentse Vismijn in Gent. Naast informatie over kunststad Gent wordt ook info gegeven over andere toeristische plekken in Vlaanderen. In Gent Sint-Pieters komt er een bijkomend onthaalpunt en er wordt een beperkte onthaalvoorziening gerealiseerd in het STAM. Qua beleving scoren de infokantoren, op het recent heringerichte Bossuit na, allemaal vrij zwak. De infokantoren in de Leiestreek zijn ook vrij ambtelijk (loket/balie) en passief. Door de koppeling met andere functies is het toeristische imago van deze kantoren eerder beperkt. Ambities zonder echte samenhang Hierna worden de plannen en visies per infokantoor besproken: Vlaanderen infokantoor 

Kortrijk Het bezoekerscentrum in Kortrijk bevindt zich in dezelfde gebouwen als Kortrijk 1302. De beleving is niet optimaal en kadert niet binnen een regionale visie op onthaal. Er

109

worden ook vragen gesteld bij de ligging van het infokantoor. Als alternatief worden op druk bezochte locaties in de stad zijn I-points geplaatst voor de toerist. Regionale infokantoren 

Bossuit Dit infokantoor biedt onderdak aan de VVV West-Vlaamse Scheldestreek. In 2010 werd het bezoekerscentrum en een onthaalruimte vernieuwd. Deze renovatie werd gerealiseerd binnen het kader van het Interreg IVA project “Leiestreek van bron tot monding”.



Deinze Het infokantoor is recent verhuisd naar Albert Saverys in de schaduw van de kerk en op een boogscheut van de Leiedam. De Leiedam werd in 2010 heraangelegd binnen het kader van het Interreg IV project “Leiestreek van bron tot monding”. De huidige locatie is opgevat als tijdelijke oplossing in afwachting van de verdere ontwikkeling van het Huis van Thuyne in een eerste fase en de Molens van Deinze in een tweede fase.



Menen Het infokantoor van Menen valt nu samen met het stadsmuseum 't Schippershof. Deze combinatie is evenwel niet ideaal. Er moet gestreefd worden naar een ontkoppeling van het infokantoor en museum. Het toeristisch onthaal moet in 't Schippershof behouden blijven en er moet meer aandacht gaan naar een belevingsvolle inrichting van de onthaalruimte.



Dadizele Het infokantoor in Dadizele is gevestigd in het dorpshuis 't Torreke maar is te klein. De verhuis van het infokantoor naar de huidige bibliotheekruimte kan hier een oplossing bieden op voorwaarde dat de ruimte belevingsvol wordt ingericht.



Harelbeke In Harelbeke is het de bedoeling een nieuwe visie rond de musea in de stad uit te werken. Gezien de nauwe samenwerking tussen het infokantoor en de musea wordt eerstgenoemde in deze visie mee opgenomen.



Izegem In Izegem is het infokantoor momenteel gevestigd in het stadshuis. Het is de bedoeling om het toeristisch onthaal te verhuizen naar de site van Eperon d'Or. Op deze site wordt een bezoekerscentrum gerealiseerd. Belangrijk aandachtspunt is dat de eigenheid van de toeristische onthaalfunctie blijft bestaan naast de museumfunctie.



Roeselare De dienst voor toerisme is Roeselare bevindt zich momenteel in de winkelstraat. De zichtbaarheid is daar eerder beperkt. er bestaan plannen om een nieuwe onthaalinfrastructuur te realiseren aan het Polenplein samen met het WieMu. De eigenheid van het toeristisch onthaal moet wel behouden blijven.



Waregem Het toeristisch onthaal wordt in Waregem mee geïntegreerd in de stadswinkel die in september 2010 werd geopend in het Pand. De eigenheid van het toeristisch onthaal zal hier verloren gaan. Er is ook geen permanente beleving rond paardensport in de stad. Het zijn enkel kunstwerken in de stad die naar deze beleving verwijzen.



Wervik Het infokantoor wordt momenteel gecombineerd met het onthaal van het Tabaksmuseum aan de Briekemolen. BEen sterkere fysieke link tussen de historische kern van Wervik en de site van het Tabaksmuseum/Briekemolen is hier aangewezen. 110

De kracht van bovenlokale samenwerking Dankzij de bovenlokale werking van VVV Leiestreek (Deinze) en VVV West-Vlaamse Scheldestreek (Bossuit) en de goede samenwerking binnen de cluster GrensLeie (Menen, Moorslede, Wervik en Wevelgem) zijn 18 van de 28 steden en gemeenten betrokken bij de werking van een erkend infokantoor. Gemeenten die niet betrokken zijn bij de werking van een erkend infokantoor zijn:           

Hooglede; Lendelede; Ledegem; Kuurne; Meulebeke; Ingelmunster; Oostrozebeke; Wielsbeke; Dentergem; De Pinte; Nazareth.

Voor de West-Vlaamse Scheldestreek heeft Westtoer in 2006 in opdracht van de provincie West-Vlaanderen een uitgebreid onthaalplan opgesteld. Dit plan dient als leidraad voor de verdere uitbouw van het toeristisch onthaal in de West-Vlaamse Scheldestreek. Het Pompgebouw van Bossuit wordt in het plan naar voor geschoven als primair, centraal onthaalpunt. Weekendwerk moeilijker De nieuwe rechtspositieregeling voor lokale besturen houdt een aantal zware bepalingen in zich met betrekking tot weekendwerk. Bepalingen die de exploitatie van infokantoren met personeel op de pay-roll van een openbaar bestuur danig bezwaren. Andere onthaalpunten Naast de erkende infokantoren bestaan er ook andere onthaalpunten die hun rol kunnen spelen bij het onthaal van toeristen (bv. onthaal van toeristen tijdens weekend). We denken hierbij aan de musea, het recent opengestelde Tempelhof in Sint-Martens-Latem, ... Evaluatie onthaal in de Leiestreek      

Het netwerk van infokantoren in de Leiestreek is goed gespreid. De bovenlokale samenwerkingsverbanden in de Leiestreek zijn een belangrijk instrument in het professionaliseren en het uitbouwen van het onthaal. De meest infokantoren hebben een sterk ambtelijk en administratief karakter. Er is geen sprake van een belevingsvolle inrichting. Het onthaalplan voor de West-Vlaamse Scheldestreek kan als toonbeeld dienen voor een onderbouwde visie op onthaal op bovenlokaal niveau. Er is geen regionale visie op het toeristisch onthaal in de regio. Toch leven heel wat visies en plannen op lokaal niveau. De bepalingen uit de nieuwe rechtspositieregeling bemoeilijken een markconforme exploitatie van de kantoren.

1.2.11.

LEIESTREEK

EN

MOBILITEIT

Goed bereikbaar maar kan nog beter

111

De Leiestreek ligt op de kruising van de internationale verkeersassen E17, A17 en E40. Op vlak van bereikbaarheid is dit een pluspunt voor de toeristen en recreanten. Deze verkeersassen zorgen echter ook voor het industriële en versteende imago van de regio. De Leiestreek is qua netwerk goed ontsloten voor treinverkeer. Niet alle verbindingen zijn echter even goed uitgewerkt. De verbinding Kortrijk – Brussel is niet ideaal. De gemiddelde reisduur op deze verbinding bedraagt meer dan 1 uur (tussenstops in Oudenaarde, Zottegem en Denderleeuw). Positief is wel de snellere verbinding die gerealiseerd is tussen Kortrijk en Lille Flandres (reisduur: 30 minuten met tussenstops in Moeskroen, Tourcoing en Roubaix) en de rechtstreekse verbinding met Doornik (voorheen moest worden overgestapt in Moeskroen). De regionale luchthaven van Wevelgem is vooral bestemd voor zakenvluchten maar kan ook commerciële vluchten ontvangen. De inplanting van de luchthaven zorgt voor veel overlast bij de buurtbewoners. De luchthaven van Lille Lesquin ligt dichtbij de Leiestreek en heeft de afgelopen jaren een sterke groei gekend. Zeker ook op het vlak van vakantievluchten. Veel inwoners uit de regio maken voor vakantievluchten gebruik van de luchthaven van Rijsel. Lagekostenmaatschappij Ryanair is enkele jaren terug actief geworden op deze luchthaven en biedt regelmatige vluchten aan naar Girona, Barcelona, Marseille en Porto.

Evaluatie Leiestreek en mobiliteit   

De Leiestreek is voor wegverkeer goed ontsloten. De vele verkeersassen zijn beeldbepalend voor de Leiestreek. De Leiestreek kent een uitgebreid spoorwegennet maar toch zijn nog enkele spoorverbindingen minder goed uitgebouwd. De luchthaven van Rijsel heeft de laatste jaren een snelle groei gekend. Inwoners van de regio maken hier goed gebruik van.

112

1.3.

SOCIO-ECONOMISCHE BELANG VAN TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK

De impact van het toerisme kan worden weergegeven in volume van omzet en in volume van werkgelegenheid.

1.3.1.

DIRECTE OMZET

66 miljoen euro directe omzet uit toerisme. Westtoer raamt de directe omzet gegenereerd door toeristen in de Leiestreek op 65,5 miljoen euro in 2008. De omzet wordt voor iets meer dan de helft gegenereerd in het zakentoerisme (54%). Vakanties staan voor 26% en dagtoerisme voor 20%. Figuur 23 Structuur van de directe bestedingen (in miljoen euro) van toeristen naar type toerisme in de Leiestreek, 2009

Vakantie 26,5% Dagtoerisme 21,3% Zakentoerisme 52,2%

Beurzen en evenementen 10,4% Attracties 6,4% FNW Leiestreek 4,5%

Bron: Inschattingen Westtoer

Deze omzet wordt geraamd op basis van toeristische bestedingen en ingeschatte volume. De omzet uit vakanties in commercieel logies wordt ingeschat op basis van de hypothese dat de gemiddelde bestedingen per persoon per nacht voor vakantiegangers in commercieel logies gelijk zijn aan het gemiddelde van de bestedingen per persoon van vakantiegangers in dezelfde logiesvormen in andere Vlaamse regio's (Toerisme Vlaanderen, Onderzoek naar de vakantieganger in de Vlaamse regio’s, 2005). Deze bestedingen werden geïndexeerd naar 2009. De omzet uit de vakantiemarkt wordt ingeschat op 17,1 miljoen euro. Er werd tot nog toe geen specifiek onderzoek uitgevoerd naar de bestedingen van vakantiegangers in de Leiestreek. Bij komend onderzoek (Onderzoek bij vakantiegangers in de Vlaamse regio's in 2011) zal inspanning worden geleverd om de bestedingen ook voor de Leiestreek te detailleren.

113

Voor het zakentoerisme (congres- en seminariemarkt en de markt naar aanleiding van andere beroepsdoeleinden) nemen we het aantal van dergelijke overnachtingen in hotels en gaan we uit van de hypothese van een gemiddelde besteding van 200 euro per persoon per overnachting (hypothese op basis van het rapport ‘Reizen met kennis van zaken’ van Toerisme Vlaanderen, 2004-2005) waarbij zowel de bestedingen in het logies als daarbuiten maar ook de organisatie van de meetings en beurzen is inbegrepen. De omzet voor het zakentoerisme wordt ingeschat op 33,7 miljoen euro in 2009. Het inschatten van de omzet uit dagtoerisme is heel moeilijk gezien er vooralsnog in Vlaanderen geen onderzoeksgegevens voorhanden zijn rond dagtoerisme. We behelpen ons hier dan ook met hypothesen die moeten geverifieerd worden door toekomstig onderzoek dat reeds in 2010 wordt opgestart rond dagtoerisme in Vlaanderen (initiatief van het Steunpunt Toerisme en Recreatie, Toerisme Vlaanderen en de vijf provinciale PTO's). Voor het inschatten van de omzet uit dagtoerisme betrekken we enkel die toeristen die van buiten de regio afkomstig zijn. Omgevingsrecreatie is een verplaatsen van koopkracht binnen de regio en wordt hier niet in rekening genomen. Er wordt heel wat omzet gecreëerd door omgevingsrecreatie binnen de regio die eveneens ten goede komt van de lokale ondernemers in toerisme en recreatie en niet meegenomen is binnen de hierboven berekende omzet. Het dagtoerisme bestaat uit:   

dagtoeristen aan attracties en musea; dagtoeristen die recreatief fietsen op het fietsnetwerk; dagtoeristen die de Leiestreek bezoeken voor evenementen en beurzen.

Verblijfstoeristen die recreatief fietsen op de fietsnetwerken worden niet meer meegerekend gezien deze normaal zijn meegerekend in de totale omzet van het verblijfstoerisme zoals hierboven ingeschat. De omzet in het dagtoerisme naar attracties en musea van buiten de regio kan voor 2009 ruwweg worden ingeschat op 4,1 miljoen euro3. De omzet gegenereerd door dagtoeristen van buiten de regio op de fietsnetwerken van de Leiestreek wordt op basis van een Westtoer bevraging bij de recreatieve fietsers ingeschat op 2,9 miljoen euro4. De regio trekt echter nog heel wat bezoekers aan voor evenementen en beurzen. Voorlopig schatten we deze in op een eerder minimalistisch bedrag van 6,7 miljoen euro5. In totaal draagt het dagtoerisme in de Leiestreek bij voor 13,7 miljoen in de toeristische omzet van de regio. De omzet uit toerisme in de Leiestreek is beperkt in vergelijking met andere belangrijke toeristische regio’s als de Kust met 2,6 miljard euro omzet (deze is dan ook de belangrijkste toeristische regio in Vlaanderen) en de Westhoek met 102 miljoen euro in 2008, maar is toch een stuk groter dan deze van het Brugse Ommeland met 29 miljoen euro.

1.3.2.

WERKGELEGENHEID

IN TOERISME

3

4 5

We veronderstellen dat slechts twee derden van het totale bezoekersaantal aan attracties als dagtoeristen kunnen gerekend worden. Er zijn immers ook verblijfstoeristen die attracties bezoeken en dagtoeristen bezoeken dikwijls ook meer dan één attractie in de regio. Voor de Leiestreek komen we op deze manier op een inschatting van 197 455 dagtoeristen. Uit het onderzoek bij attracties Steunpunt Toerisme en Recreatie, Betekenis van attracties in Vlaanderen, 2005 halen we de bestedingen van de categorie “Musea” (bestedingen in de attractie + de categorieën ‘eten en drinken buiten de attractie’ en ‘andere bestedingen buiten de attractie’) voor de bestedingen van het dagtoerisme naar attracties. Dit geeft gemiddelde bestedingen van 17,34 euro per dagtoerist (geïndexeerd naar 2008). Westtoer, Meet- en onderzoeksproject fietsnetwerken Leiestreek, 2007, blz. 109. Op basis van een geraamd aantal bezoekers aan beurzen en evenementen van 500 000 waarvan twee derden beschouwd worden als dagtoerist van buiten de regio en met een hypothese van gemiddelde bestedingen van 20 euro per persoon kan de omzet uit dagtoeristen naar evenementen ingeschat worden op 6,7 miljoen euro (2008).

114

Het inschatten van werkgelegenheid in toerisme is een moeilijke opdracht. Dit is ook zo in andere landen waar ijverig gezocht wordt naar methodieken die hiervoor een benadering kunnen geven. Er zijn op de eerste plaats de officiële statistieken van RSZ en RSVZ met de codes voor de horeca en voor de andere sectoren, zoals afgesproken met het Steunpunt toerisme en recreatie en Toerisme Vlaanderen. Gezien de horeca in de Leiestreek grotendeels het regionaal bewonerspubliek bedient zit hier een grote overschatting van het belang van toerisme naar werkgelegenheid en biedt deze benadering geen bevredigende resultaten. We maken daarom een inschatting op basis van de hypothese dat er per 1 miljoen euro omzet uit directe bestedingen van toeristen 10 directe voltijds equivalente jobs voortvloeien en nog eens 5 indirecte voltijds equivalente jobs. In de toekomst moet deze hypothese geverifieerd worden door specifiek onderzoek naar de ratio van toeristische omzet naar voltijds equivalent tewerkgestelden. Binnen de Studiedienst van de Vlaamse regering wordt in de komende twee jaar (2010-2011) werk gemaakt van het bepalen van dergelijke ratio binnen het kader van TSA (Tourism Satelite Accounts). Tabel 51 Werkgelegenheid(a) (in VTE) n.a.v. directe bestedingen van toeristen in de Leiestreek, 2008 Type werkgelegenheid Directe werkgelegenheid Indirecte werkgelegenheid Totaal (a) Inschatting volgens ratio: 1 miljoen euro bestedingen

In VTE 655 328 983 van toeristen = 10 directe VTE en 5 indirecte VTE.

Bron: Inschattingen Westtoer

Voor de Leiestreek schatten we, op basis van deze ratio, in dat het toerisme van buiten de regio goed is voor een werkgelegenheid van ongeveer 655 voltijds tewerkgestelden en nog eens 328 indirect voltijds tewerkgestelden. In concreto betekent dit dat het toerisme in de Leiestreek bijdraagt tot de voltijdse tewerkstelling van 1 000 mensen.

Evaluatie socio-economische impact van toerisme  

De omzet uit toerisme in de Leiestreek is beperkt tegenover ander economische sectoren maar neemt toe. Toeristen van buiten de regio besteden 65,5 miljoen euro. De werkgelegenheid die voortvloeit uit toerisme is beperkt maar niet onbelangrijk en kent een positieve ontwikkeling. Door het aantrekken van toeristen van buiten de regio vinden 1000 mensen een voltijdse betrekking. Deze werkgelegenheid is verankert in de regio en is minder onderhevig aan exogene ontwikkeling.

115

1.4.

ORGANISATIE EN BELEID IN DE LEIESTREEK 1.4.1. HET

ORGANISATIE

VAN

TOERISTISCH-

RECREATIEVE BELEID

De vzw Toerisme Leiestreek werd in 2000 opgericht. De vzw is een regionaal toeristisch samenwerkingsverband waarvan alle steden en gemeenten uit de Leiestreek en de betrokken provincies lid van zijn. De VZW heeft tot doel:     

het coördineren van de toeristische recreatieve beleidsplanning voor de Leiestreek; het coördineren van de initiatieven op vlak van toeristisch-recreatieve infrastructuur; het coördineren van de marketing van de regio; het ondersteunen van haar leden in hun toeristisch-recreatieve werking en ontwikkeling; het vormen van een aanspreekpunt voor de publieke en private actoren van de streek.

Positief aan de vzw werking is de grote betrokkenheid van lokale besturen en de mogelijkheid die met het decreet op toeristische samenwerkingsverbanden wordt geboden om private spelers te betrekken bij de werking van de vzw. De vzw faciliteert ook de samenwerking tussen de 2 provincies. Momenteel is de betrokkenheid van de beide instanties nog te beperkt. Verschillen in beleidsopties, financieringsmechanismen en principes van doorrekenen van kosten aan de regionale vzw maakt een provinciegrensoverschrijdende samenwerking niet eenvoudig. Er is nood aan minstens wederzijds informeren en waar mogelijk beter afstemmen van beleid, keuzes, inspanningen en initiatieven met een impact op de provinciegrensoverschrijdende regio (financieel en/of inhoudelijk). De vzw structuur brengt echter ook een aantal nadelen met zich mee. De dynamiek van de regiomanager als spilfiguur van de vzw wordt door de huidige statuten ingeperkt. Dit komt de slagkracht van de vzw niet ten goede. De vzw structuur heeft een eigen boekhouding wettelijke verplichtingen en bestuursorganen op 3 niveaus (Dagelijks Bestuur, Raad van Bestuur en Algemene Vergadering). Dit zorgt voor de nodige administratieve rompslomp. Een vereenvoudiging (van 3 naar 2 niveaus en opwaardering van de secretarisfunctie) en meer efficiënte samenstelling (ambtenaren die zowel in RvB als overleg DVT’s zitten) van de structuren kan hier een oplossing bieden. Anderzijds is het belangrijk om de formele vergaderlast onder controle te brengen. Binnen de vzw Toerisme Leiestreek werd in 2010 reeds een goede eerste aanzet gegeven om hieraan te verhelpen. Clusterwerking binnen de vzw In totaal zijn 28 steden en gemeenten vertegenwoordigd in de vzw Toerisme Leiestreek. In 2002 werden de statuten gewijzigd en werd geopteerd om alle aangesloten steden en gemeenten op te delen in 8 clusters. We merken nu dat de werking binnen de clusters heel verschillend ingevuld wordt en dat elke cluster een eigen dynamiek heeft. De clusters die organisatorisch ingebed zijn, kennen het meeste rendement. De taakomschrijving voor de clusterwerking en de rol van de regiowerking ten aanzien van de clusters moet duidelijker bepaald worden. Overleg Diensten voor Toerisme 116

Minstens vier keer per jaar organiseert de regiowerking Leiestreek een overleg met de diensten voor toerisme. Op deze vergaderingen worden alle diensten voor toerisme (erkend en niet erkend) uitgenodigd. Bedoeling is het aftoetsen van het beleid en het opzetten, evalueren en bijsturen van regionale initiatieven. Werkgroepen Naast het overleg Diensten voor Toerisme vormt de regiowerking de stuwende kracht achter de werkgroep boottochten. Deze werkgroep staat in voor de jaarlijkse organisatie en evaluatie van het programma zomerboottochten. De regiowerking begeleidt ook het samenwerkingsverband van musea in de Leiestreek. Daar wordt naar afstemming met de musea gezocht en worden initiatieven ontwikkeld, geëvalueerd en bijgestuurd. De regiowerking doet dit in tandem met de gebiedswerker cultuur van de provincie WestVlaanderen. De meerwaarde van deze werkgroep wordt zowel vanuit de regiowerking als vanuit individuele musea in vraag gesteld. ROP Leiestreek Naast de overlegstructuren die binnen de vzw Toerisme Leiestreek bestaan werd vanuit Westtoer ook elk jaar 2 maal een Regionaal Overleg Platform georganiseerd. Burgemeesters, toerismeschepenen en gemeentesecretarissen van de West-Vlaamse Leiestreekgemeenten zijn hierop uitgenodigd. Binnen dit ROP stemde Westtoer zijn beleid af met de lokale besturen, werden specifieke West-Vlaamse dossiers behandeld en werd input gegenereerd vanuit deze lokale besturen voor het beleid van Westtoer. Als eerste aanzet tot het onder controle brengen van de formele vergaderlast werd in 2010 beslist om in de Leiestreek geen ROP’s meer te organiseren en het overleg via de structuren van Toerisme Leiestreek te laten verlopen. Evaluatie organisatie van het toeristisch-recreatieve beleid     

Toerisme Leiestreek fungeert als een sterke en dynamische streekspeler. De administratie die gepaard gaat met de rechtspersoonlijkheid en de huidige organisatiestructuur van de vzw weegt zwaar op de regiowerking en beknot haar dynamiek. De betrokkenheid van de PTO's bij de uitwerking van het regionaal beleid is te beperkt. Verschillen tussen de PTO's in beleidsopties, financieringsmechanismen en principes van doorrekenen van kosten aan de regionale vzw maakt een provinciegrensoverschrijdende samenwerking niet eenvoudig. De meerwaarde van het museumoverleg wordt door de verschillende betrokkenen in vraag gesteld en is in de huidige vorm weinig zinvol.

1.4.2.

GEVOERD

PRODUCTBELEID

IN

DE

LEIESTREEK

Het productbeleid is erop gericht het fysische toeristisch-recreatieve product te ontwikkelen conform de behoeften van toeristen-recreanten. Diverse steunprogramma's op Europees, Vlaams en provinciaal niveau creëren extra mogelijkheden om projecten tot uitvoering te brengen. We geven hier een overzicht van de investeringen die tijdens de voorbije jaren gebeurden in het toeristisch-recreatieve product Het succes van het fietsnetwerk De realisatie van het Fietsnetwerk Leiestreek door Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen in 2006 is toonaangevend voor de toeristisch-recreatieve productontwikkeling in de Leiestreek. Het netwerk bedekt het volledige grondgebied van de regio. Sinds de realisatie van het netwerk is permanent gewerkt aan de verbetering van bestaande verbindingen en het wegwerken van missing links. Daarnaast zetten we in op de verhoging van de 117

belevingswaarde van het netwerk. De knooppuntenbewegwijzering laat toe nieuwe segmenten eenvoudig te integreren in het netwerk. Complementair aan het fietsnetwerk zijn verschillende nieuwe producten, diensten en labels ontwikkeld. Toerisme Oost-Vlaanderen en Westtoer werken thematochten op het fietsnetwerk uit. In Oost-Vlaanderen wordt ingezet op het ontwikkelen van digitale toepassingen voor het fietsproduct. Daarnaast zijn de labels “Fietsvriendelijk Logies” en “Fietsvriendelijk café of restaurant” geïntroduceerd. Een eerste wandelnetwerk in 2010 Toerisme Vlaanderen heeft in de Leiestreek twee gebieden geselecteerd waar een wandelnetwerk kan gerealiseerd worden. Beide situeren zich in het West-Vlaamse ScheldeLeie Interfluvium:  

Een eerste wandelnetwerk werd in 2010 door Westtoer gerealiseerd onder de noemer Land van Mortagne. De realisatie van het tweede netwerk (Land van Streuvels) staat gepland in de eerstkomende jaren.

Stroomversnelling dankzij het LAP Dankzij het Leie Actie Plan (Vlaanderen) onder impuls van de toenmalige Minister van Toerisme Renaat Landuyt zijn verschillende belangrijke projecten op het vlak van productontwikkeling gerealiseerd in de Leiestreek. Het Leie Actie Plan liep van 2003 tot en met 2006. In deze periode was een budget van € 1,6 miljoen beschikbaar voor toeristischrecreatieve projecten in de Leiestreek. De betoelaging per project bedroeg maximum 60% naar analogie met de reguliere Toeristisch-Recreatieve Projecten (TRP) die door Toerisme Vlaanderen worden betoelaagd. De richtlijnen die gehanteerd werden binnen het LAP waren grotendeels dezelfde als deze voor reguliere TRP dossiers. Op een aantal punten werd hiervan afgeweken om tegemoet te komen aan de specifieke noden van de regio. De realisatie, promotie en het aanbod van ondersteunende diensten van het fietsnetwerk maakte deel uit van het Leie Actie Plan. Binnen het project werden daarnaast volgende projecten gerealiseerd:       

toeristisch ontdekkingscircuit in Wervik; heraanleg en herinrichting omgeving Trakelweg Oude Leie arm in Wevelgem; wandelroute Neerbeekvallei in Bissegem (Kortrijk); bouw en inrichting van het bezoekerspaviljoen “De Libel” in Kortrijk; recreatieve infrastructuur en omgevingswerken bij het Pompgebouw van Bossuit; onderdoorgang Europabrug langs de Leie in Gent; realisatie bezoekerscentrum Hof te Coucx in Stadsgroen Marionetten.

Dynamiek via Impulsfonds Groote Oorlog Met het Impulsprogramma Groote Oorlog onder impuls van de Minister voor Toerisme Geert Bourgeois gebruikte Toerisme Vlaanderen voor het eerst het instrument “impulsfonds” voor de thematische, Vlaanderen brede ondersteuning van Toeristisch-Recreatieve Projecten. Net zoals bij de actieplannen (zie LAP boven) werd binnen het impulsprogramma een budget ter beschikking gesteld (€ 15 miljoen) voor Toeristisch-Recreatieve Projecten die binnen het thema pasten. De betoelaging per project bedroeg eveneens maximum 60% zoals bij de reguliere Toeristisch-Recreatieve Projecten. Er is vanuit het Impulsprogramma Groote Oorlog een grote mobiliserende kracht uitgegaan die tot 44 goedgekeurde projecten heeft geleid. Van deze 44 projecten situeren er zich 9 geheel of gedeeltelijk in de Leiestreek. Deze 9 projecten zijn samen goed voor een subsidie van Toerisme Vlaanderen van zo’n € 1,7 miljoen. De projecten in de Leiestreek zijn: 

uitbouw bezoekerscentrum bij de Amerikaanse begraafplaats in Waregem;

118

 

uitbouw van het 11 november museum in Nazareth en belevingsroute rond het slotoffensief in de Oost-Vlaamse Leiestreek; ontwikkeling van een autocarroute en ontsluiting van relicten aan de andere kant van het front met de Kezelberg-, Stro- en Vrijbosroute als hoofdassen binnen het koepelproject “De Andere kant van het front”.

De Leiestreek in Interreg programma’s De Leievallei In 2002 is het samenwerkingsverband tussen Toerisme Leiestreek en Lys-sans-Frontières opgestart. Dit gebeurde binnen het Interreg III project Leievallei dat 2 fases kende (2002 – 2005 en 2006 – 2007). In deze periode werd in de Leiestreek voornamelijk geïnvesteerd in infrastructuur voor de pleziervaart maar ook in het fietsnetwerk. De totale investering in de Leiestreek naar aanleiding van de 2 fases van het project bedroeg (inclusief Europese en andere subsidies) zo’n € 3 miljoen. Zo zijn in de Leiestreek onder andere volgende projecten gerealiseerd:       

aanlegsteiger en sanitair blok bij OC De Brug in Zwevegem (vlakbij TRANSFO); uitbouw van de jachthaven Kloron in Avelgem; uitbreiding van de jachthaven in Sint-Eloois-Vijve (Waregem); aanlegsteiger in het centrum van Harelbeke; drijvend ponton voor passagiersschepen bij het Tabaksmuseum van Wervik; fietsbrug Oude Leiemeander Sint-Baafs-Vijve; recreatieve verbinding Schelde jaagpad - Spiere.

Leiestreek van bron tot monding Een vervolg op het project Leievallei werd ingediend in de programmaperiode 2007 – 2013 onder de noemer “Leiestreek van bron tot monding”. Het project betekende een belangrijke stimulans op vlak van productontwikkeling. De totale investering in het toeristisch-recreatief product in de Leiestreek bedraagt (inclusief Europese en andere subsidies) zo’n € 8 miljoen. Toerisme Leiestreek en Lys Sans Frontières zijn trekkers van het project. Het projectmanagement is in handen van Westtoer. Het project omvat volgende elementen:            

erfpacht nieuwe locatie Vlasmuseum Kortrijk en aanzet nieuwe invulling; verbetering aanlegsteigers Guido Gezellepad en Handelskaai; bouw Hotelschip Ahoi Kortrijk; restauratie machinezaal en eerste ontsluiting TRANSFO Zwevegem ; inrichting bezoekerscentrum Eperon d’Or Izegem; uitbouw rustpunten langs het fietsnetwerk Leiestreek; uitbouw in- en uitstapmogelijkheden voor minder mobielen in Gent; aanleg kampeerautoterreinen in Machelen-aan-de-Leie, Harelbeke en Kortrijk; uitbouw passantencamping in Wervik (Leie eiland de Balokken); vernieuwing permanente opstelling Pompgebouw Bossuit; opwaardering waterfront Leiedam Deinze; inrichting Jukebox belevingscentrum Site Roussel in Menen; realisatie recreatieve verbinding Sint-Baafs-Vijve - Wielsbeke.

Pas sinds 2007 komt ook arrondissement Gent (dat de volledige Oost-Vlaamse Leiestreek omvat) in aanmerking voor Europese cofinanciering van projecten in het kader van het programma Interreg IVA Frankrijk-Vlaanderen-Wallonië. De Oost-Vlaamse Leiestreekgemeenten en andere instanties die opereren in of ten voordele van de Oost-Vlaamse Leiestreek (bijv. Toerisme Oost-Vlaanderen) kunnen nu volwaardig deelnemen aan de Europese projecten die voor de Leiestreek werden opgezet en van cofinanciering genieten. Dit heeft positieve gevolgen voor investeringen in de Oost-Vlaamse Leiestreek (bijv. kampeerautoparkings, aanlegsteigers, stadskernvernieuwing, …) en heeft bijgedragen tot een verhoogde dynamiek in de Oost-Vlaamse Leiestreekgemeenten. Interreg project Vlaanderen 119

De realisatie van het Streekbezoekerscentrum bij Kortrijk 1302 werd mee gefinancierd door Europa binnen het kader van het project “Vlaanderen”. Dit project had als doel een sterk en duurzaam netwerk van musea rond de streekgeschiedenis uit te bouwen, met goed uitgeruste onthaalpunten en grensoverschrijdende arrangementen voor groepen. Met de uitbouw van het Streekbezoekerscentrum is ook de Toeristische Dienst van Kortrijk verhuisd naar deze locatie. Lokale TRP, TWP en Evenementen dynamiek Verschillende steden, gemeenten en private organisaties in de Leiestreek spelen zelf in op de mogelijkheid om bij Toerisme Vlaanderen een Toeristisch-Recreatief Project (TRP), Toeristische Tewerkstellingsproject (TWP) of dossier voor evenementensubsidies in te dienen. Zo kunnen ze een substantiële subsidie van Toerisme Vlaanderen (TRP en TWP) of de Minister (Evenementensubsidies) bekomen. Deze dossiers moeten voldoen aan de richtlijnen die worden opgesteld door Toerisme Vlaanderen (TRP en TWP) of de Minister (Evenement) en moeten gekaderd zijn in het Regionaal Strategisch Beleidsplan. Naar de toekomst toe is het opportuun om de financiële ondersteuning binnen de toeristischrecreatieve sfeer vanuit Vlaanderen te kaderen binnen impulsprogramma’s die het mogelijk maken middelen voor Toeristisch-Recreatieve Projecten, Toeristische Tewerkstellingsprojecten en het Evenementenfonds samen te brengen in één krachtig financieringsinstrument.

Evaluatie gevoerd productbeleid in de Leiestreek       

Via verschillende subsidieprogramma's zijn en worden belangrijke projecten op vlak van productontwikkeling gerealiseerd. Toonaangevend is de realisatie van een gebiedsdekkend fietsnetwerk en de ontwikkeling van complementaire producten, diensten en labels. West- en Oost-Vlaanderen voeren een gelijkaardig provinciaal beleid m.b.t. de ontwikkeling en promotie van de belangrijkste productlijnen (fietsen, wandelen). De initiatieven van het LAP zijn niet bestendigd. Door middel van impulsprogramma’s kan van op Vlaams niveau een grote dynamiek worden teweeggebracht en bestaande instrumenten (TRP, TWP, Evenementensubsidies) optimaal op elkaar afgestemd. Sinds de laatste programmaperiode komt de hele Leiestreek in aanmerking voor Interregsubsidies. Veel acties m.b.t. productontwikkeling worden gerealiseerd in het kader van projecten. Deze projecten hebben maar een beperkte looptijd.

1.4.3.

GEVOERD

MARKETINGBELEID

IN

DE

REGIO

Wisselende positionering “De waterkant met zijn specifieke verleden” en “kunst en design of de zin voor het mooie” stonden centraal in de eerste positionering voor de Leiestreek. Baseline hierbij was “het beste adres aan de waterkant”. In 2007 werd gekozen voor een nieuwe positionering met “industrieel erfgoed” en “kunstvaardigheid” als centrale elementen. De baseline “waar verleden toekomst is” hoorde daarbij. Ondertussen wordt ook deze nieuwe positionering in vraag gesteld omdat ze:    

de lading zeker niet volledig dekt; productmatig nog te weinig onderbouwd is; deze onderbouwing nog vele jaren op zich zal laten wachten; door de markt ook niet met de Leiestreek wordt verbonden (zie resultaten imagoonderzoek WES 2008).

120

Door deze positioneringoefening te doen buiten een ruimer kader van een strategisch beleidsplan is de noodzakelijke link tussen positionering en productontwikkeling verloren gegaan. In de communicatie-instrumenten van 2010 wordt de baseline “waar verleden toekomst is” dan ook niet meer gebruikt. Thematische aanpak De afgelopen jaren is heel sterk ingezet op thematische initiatieven die een ruimere impact hebben dan de Leiestreek. Met de lancering van de fietsnetwerken in 2006 werd vanuit de Leiestreek ingezet op het thema fietsen. Ook in 2007 stond deze productlijn centraal. Onder de noemer Leie Lekker Land werd direct ingespeeld op de dynamiek die uitging van het project “Tafelen in Vlaanderen”. 2008 en 2009 stonden aldus volledig in het teken van eten en drinken. Deze wisselende, thematische aanpak zorgt voor veel realisaties op korte termijn. Keerzijde van de medaille is dat dit de creatie van een duidelijk imago voor de regio bemoeilijkt. Budgettaire marge met dank aan Europa Het vooropgestelde budget van € 250 000 om een Vlaamse toeristische regio met enige kans op succes in de markt te kunnen zetten, wordt door de Leiestreek momenteel nog ruim gehaald. Dit grotendeels dankzij de steun van Europa via het lopende Interreg IVA project “Leiestreek van bron tot monding”. Meer dan de helft van de promotionele acties van Toerisme Leiestreek voor de periode 2008 – 2011 zit in dit project. Hierdoor kunnen we de bijdragen van onze structurele partners (steden/gemeenten en PTO's) die momenteel samengeteld € 244 000 bedragen bijkomend spijzen met zo’n € 90 000 op jaarbasis. Seizoensverlenging met de winter Traditioneel was de promotie van de Leiestreek een zomerse aangelegenheid met het aanbod op het vlak van fietsen en varen. In 2008 werd een eerste wintercampagne op het getouw gezet om zo de talrijke winterse evenementen en kerstsfeer in de steden en stadjes in de regio in de kijker te zetten. Deze campagne werd herhaald in 2009 en werd extra gestoffeerd met wintervoordelen bij hotels en B&B’s in de regio. Maar liefst 31 uitbatingen hebben geparticipeerd in de actie. Telkens werd een aparte winterbrochure uitgegeven die als centraal communicatie-instrument fungeerde. Campagnes nemen het over van drukwerk Waar drukwerk jarenlang de grootste hap uit het promotiebudget van de Leiestreek nam, zijn nu de budgetten voor campagnes aan een sterke opmars bezig. Met de nieuwe berekening van de bijdrages in de binnenlandcampagne van Toerisme Vlaanderen (op basis van aantal uitbatingen per regio) is de kost van Toerisme Leiestreek voor deze campagne fel geslonken. Budgettaire ruimte die kan aangewend worden om de prioritaire product-marktcombinaties van de regio nog beter te kunnen bewerken. Op vlak van campagnes is de tendens de afgelopen jaren dat door allianties aan te gaan en op lange termijn te plannen er betere deals kunnen afgesloten worden. Hiermee moet in de toekomst rekening worden gehouden. Zeker op vlak van campagnes geldt dat 1 + 1 vaak meer is dan 2. Het moet hierbij dan wel gaan om campagnes die effectief inspelen op de noden en behoeften vanuit de regio. De kosten voor de website met 300.000 bezoekers per jaar staan in contrast met de kosten die worden gemaakt voor het drukwerk en het bereik ervan (Leiekantjes = 70.000 exemplaren). Bijzonder hoge dynamiek op (boven)lokaal niveau Op (boven)lokaal niveau zien we een grote daadkracht op het vlak van promotie en marketing. Er wordt op lokaal niveau een relatief groot budget voorzien voor de bewerking van de markt. We stellen echter vast dat de inspanningen op lokaal/bovenlokaal niveau en op 121

regionaal niveau niet altijd goed op elkaar zijn afgestemd en elkaar in sommige gevallen overlappen. Zeker op vlak van drukwerk zien we een overdaad aan publicaties rond verschillende thema’s. Los van de middelen die de productie van elk van deze publicaties kost is er de personeelsinzet die nodig is om ze gerealiseerd te krijgen. Vanuit het oogpunt van efficiënt bestuur moet dit in vraag gesteld worden en moeten we duidelijke afspraken maken. Het initiatief van de gemeentes in de Grensleie om op vlak van dagtrips voor groepen de krachten over de gemeentegrenzen te bundelen juichen we toe. De private sector staat nog aan de zijlijn Van de ambities uit het vorige beleidplan om op vlak van marketing nauwer samen te werken met de private sector en de middelen van de publieke en private sector meer te gaan bundelen is weinig terecht gekomen. Nochtans zit in deze samenwerking een heel grote meerwaarde en kan er op strategisch niveau het verschil worden gemaakt door de banden met de sector op promotioneel vlak nauwer aan te halen. Deze aanpak vergt echter veel tijd en energie. Binnen het bestaande personeelskader en met het huidige takenpakket is een proactieve, professionele marketingwerking in samenwerking met de private sector echter niet realiseerbaar. Figuur 24 Evolutie allocatie promotiebudget (2003 – 2010)

700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 2003

2004

2005

2006

2007

Totaal beschikbaar Totale besteding promotie Beurzen Website Promomateriaal

2008

2009

2010

Totaal bestedingen Drukwerk Campagnes Pers & PR

Uit deze tabel kunnen we volgende conclusies afleiden:  

Toerisme Leiestreek heeft jaarlijks een relatief groot budget ter beschikking. Dit budget is gegroeid van iets minder dan € 300 000 in 2003 tot ruim € 600 000 in 2010. Van het totale budget van € 600 000 wordt iets meer dan de helft besteed aan promotie. 122





Het grootste deel van dit budget gaat naar campagnes, gevolgd door drukwerk en pers en PR. Kleinere budgetten worden voorzien voor het onderhoud en updaten van de website, de realisatie van promotiemateriaal en de participatie aan beurzen. De grootste verandering ten opzichte van 2003 is de toenemende belangstelling voor campagnes. Het budget voor drukwerk kent dan weer een terugval.

Evaluatie gevoerd marketingbeleid in de regio          

Door het inspelen op verschillende thema's is de afgelopen jaren telkens een nieuwe dynamiek op gang gebracht. Door de thematische aanpak is het voor de regio niet mogelijk om een duidelijk profiel naar voor te schuiven. Er kan ook niet op eerdere successen worden verder gebouwd. De positionering van de Leiestreek is en blijft een moeilijke oefening. De wintercampagne zorgt voor een verbreding van het seizoen en een mogelijkheid om nieuwe producten te belichten. De bijdrage van de structurele partners in het promotiebudget is hoog in de Leiestreek. Het potentieel van gezamenlijke promotie met de private sector is onderontwikkeld. Het belang van het drukwerk neemt af, campagnes worden steeds belangrijker. Door synergie op vlak van campagnes kunnen betere deals afgesloten worden. Er wordt door veel partners een veelheid aan drukwerk geproduceerd. Er is geen afstemming tussen de verschillende initiatieven. Een groot deel van het promotiebudget komt uit Europese projecten. De vraag die hier gesteld kan worden is wat er zal gebeuren als deze projecten wegvallen.

1.4.4. ROND

GEVOERD

BELEID

ONDERZOEK

DATAVERZAMELING

IN

EN DE

LEIESTREEK Binnen het vorige strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek werden diverse acties naar voren geschoven rond het verzamelen van gegevens over toerisme en recreatie in de Leiestreek. Gedurende de planperiode werd grote vooruitgang geboekt in het opvolgen van basisindicatoren en het ontwikkelen van onderzoek en meetsystemen. Permanente opvolging van relevante indicatoren Volgende acties rond permanente opvolging van relevante indicatoren werden ontwikkeld: 

Inventarisatie van het logiesaanbod

Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen inventariseren sinds 2002 het volledige logiesaanbod in de Leiestreek. Dit gebeurde tot 2009 in samenwerking met het Vlaamse Steunpunt Toerisme en Recreatie en sinds 2010 samen met Toerisme Vlaanderen binnen het kader van de productdatabank. 

Bijhouden van hotelbezettingsgraden

Westtoer en Toerisme Vlaanderen mobiliseerden in de loop van de planperiode hotels in de Leiestreek om mee te werken aan de hotelbarometer binnen het kader van de samenwerking met het Vlaamse Steunpunt Toerisme en Recreatie. Sinds 2008 werken 15 hotels (13 West-Vlaamse en 2 Oost-Vlaamse hotels) mee en sturen op periodieke basis hun vraaggegevens door in de hotelbarometer. Op deze manier kan de netto en bruto kamerbezettingsgraad worden opgevolgd. In de toekomst moet de representativeit van de steekproef voor de West-Vlaamse en voor de Oost-Vlaamse Leiestreek nog verbeterd worden.

123



Permanente vraagregistratie plattelandstoerisme

Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen engageerden zich ook de vraag bij te houden bij een steekproef van kleinschalige logies op het platteland. Sinds 2005 worden deze gegevens opgevraagd en jaarlijkse verwerkt en doorgegeven aan de vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen en aan de diverse provinciale toeristische federaties. Op basis van deze gegevens wordt de bezettingsgraad voor kleinschalig logies op het platteland in Vlaanderen berekend. Deze bezettingsgraden worden gebruikt om ook de vraag in te schatten in het kleinschalig logies in de Leiestreek, een vraag die niet geregistreerd is in de officiële statistieken, maar die toch een sterke groei kende. 

Bijhouden van bezoekersaantallen in attracties

Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen bevragen periodiek en systematisch de attracties met meer dan 5 000 betalende bezoekers in de Leiestreek binnen het kader van de attractie-barometer. Deze attractiebarometer werd ontwikkeld binnen het kader van de samenwerking met het Vlaamse Steunpunt Toerisme en Recreatie. 

Bijhouden aantallen passanten op de sluizen

Gezien de aanwezigheid van vele waterlopen in de Leiestreek worden ook sinds 2008 de passanten op de sluizen bijgehouden. 

Jaarlijks trendrapport Leiestreek

Sinds 2007 publiceert Westtoer jaarlijkse in samenwerking met Toerisme Oost-Vlaanderen een trendrapport over toerisme en recreatie in de Leiestreek dat telkens over een zesjarige periode de evolutie weergeeft in de belangrijkste indicatoren voor het aanbod en de vraag in toerisme en recreatie in de streek . Dit gebeurt onder vorm van tabellen en grafieken. Dit trendrapport wordt toegankelijk gemaakt op de website van de Leiestreek. Specifieke onderzoeken 

Onderzoek naar de vakantieganger in Plattelandstoerisme in Vlaanderen, PiV, 2004

In opdracht van de vzw Plattelandstoerisme in Vlaanderen en van de provinciale toeristische organisaties werd in 2004 door Westtoer een onderzoek uitgevoerd bij de vakantiegangers in kleinschalig logies op het platteland. Het onderzoek resulteerde in inzichten over het profiel en het gedrag van deze vakantieganger maar ook in de belangrijke kwaliteitseisen die deze vakantiegangers stellen aan dit soort van logies en hun tevredenheid erover. De resultaten van dit onderzoek waren ook relevant voor het kleinschalig logies op het platteland in de Leiestreek. 

Onderzoek naar de vakantieganger in de Vlaamse regio's, Toerisme Vlaanderen, 2005

Toerisme Vlaanderen organiseerde in samenwerking met de diverse provinciale toeristische organisaties in 2005 een onderzoek bij de vakantiegangers in commercieel logies in de Vlaamse regio's. Op basis van dit onderzoek konden gemiddelde bestedingen voor de diverse logiesvormen in de Vlaamse regio's worden berekend. Deze bestedingen werden, met indexering, gebruikt om de omzet te berekenen binnen het verblijfstoerisme van de Leiestreek. 

Onderzoek en meetsysteem naar gebruikers van het fietsnetwerk Leiestreek

In 2008 werd een uitvoerig onderzoek georganiseerd bij de recreatieve gebruikers van het fietsnetwerk van de Leiestreek met de bedoeling om een inzicht te verkrijgen in het profiel, het gedrag en de bestedingen van deze fietsers. Ook legde het onderzoek 124

parameters vast waarmee in de daaropvolgende jaren het volume van de recreatieve fietsers kan worden ingeschat. Westtoer publiceert jaarlijks de evolutie in het aantal recreatieve fietsers in de Leiestreek. 

Opstart van een onderzoek rond het dagtoerisme in Vlaanderen, 2010

Op vraag van de provincies werd een panelonderzoek rond dagtoerisme in Vlaanderen opgezet door het Vlaams Steunpunt voor Toerisme en Recreatie in samenwerking met Toerisme Vlaanderen en de diverse provinciale toeristische organisaties. Het onderzoek werd toegewezen aan Ideaconsult/Ivox en zal in 2010 gegevens opleveren. Dit project is van strategisch belang voor de diverse toeristische regio's in Vlaanderen waar het dagtoerisme een belangrijke component is van het toerisme. Evaluatie rond kennisontwikkeling    

Grote vooruitgang in het permanent opvolgen van basisindicatoren over toerisme in de Leiestreek waardoor het voor dit plan mogelijk was om meer correcte analyses uit te voeren. Grotere toegankelijkheid van basisgegevens door het publiceren van trends in het jaarlijks trendrapport Leiestreek. Eindelijk aandacht voor dagtoerisme in Vlaanderen, een belangrijk economisch gegeven in de Vlaamse regio's Aandacht voor het meten van het belang van de fietsnetwerken en de evolutie van de recreatieve fietsers op deze netwerken.

125

2.1.

TOERISTISCH-RECREATIEF BELEID OP ANDERE BELEIDSNIVEAUS

2.1.1. STEDEN EN GEMEENTEN Opmars van de dienst Vrije Tijd Het toeristisch beleid op lokaal niveau is erg verschillend georganiseerd per stad en gemeente. In bijna alle steden en gemeentes is een schepen voor toerisme aangesteld. Toerisme wordt veel gecombineerd met verwante beleidsdomeinen en dit zowel op politiek als ambtelijk niveau. In verschillende steden en gemeenten spreekt men van een vrijetijdsdienst waarin jeugd, toerisme, cultuur en sport met elkaar gecombineerd worden. Toerisme valt nergens onder het beleidsdomein economie. Toerisme heeft nochtans een economische finaliteit. Exploitatie van een infokantoor of balie De exploitatie van een infokantoor of balie is een belangrijkste taak van lokale diensten voor toerisme. Achter de schermen zijn de taken op vlak van pro-productontwikkeling, marketing en kennisontwikkeling beperkt. Zelfs binnen grotere diensten is de ruimte om veel initiatief te ontwikkelen klein. Ambtelijke aanspreekpunten in kleinere gemeenten hebben het moeilijk tijd te vinden om actief in te spelen op en/of te participeren in regionale initiatieven. De meerwaarde van intergemeentelijke samenwerking Binnen de VVV Leiestreek (Opgericht in 1960: Deinze, Sint-Martens-Latem en Zulte) en de VVV West-Vlaamse Scheldestreek (Opgericht in 1998 vanuit het TROP: Anzegem, Avelgem, Deerlijk, Spiere-Helkijn en Zwevegem) hebben lokale besturen de krachten op vlak van toerisme gebundeld. Belangrijkste taak van beide VVV's is de exploitatie van een infokantoor. beide structuren hebben sterktes en zwaktes maar vormen een waardevolle schakel tussen het regionale en lokale niveau. Binnen de VVV Leiestreek is er een hogere dynamiek door de versterkte personele inbreng van stad Deinze. Het is bij deze VVV een zwakte dat slechts 3 van de 6 steden aangesloten zijn. In de VVV West-Vlaamse Scheldestreek waren alle gemeentes binnen de cluster actief. Het ontslag van de gemeente Anzegem zet de werking van het samenwerkingsverband onder druk. Structurele financiële stimuli ontbreken Het ontbreken van financiële stimuli zijn een belangrijke hinderpaal voor de ontwikkeling van een volwaardig toeristisch beleid. Het VVSG memorandum naar aanleiding van regionale verkiezingen in 2009 vraagt een koppeling van financiële middelen aan de uitvoering van het “beleidsplan toeristisch onthaal” van Toerisme Vlaanderen. Evaluatie toerismebeleid steden en gemeenten ‐

‐

Het toeristisch beleid op lokaal niveau is in de Leiestreek erg verschillend georganiseerd. De steden en gemeenten met een erkend infokantoor zijn het meest actief maar de taken binnen deze erkende infokantoren verschillen sterk van stad tot stad Er is een tendens om toerisme onder te brengen in een departement vrije tijd.

126

‐ ‐

Door de krachten op bovenlokaal niveau te bundelen wordt genoeg schaalgrootte gecreëerd om initiatieven te ontwikkelen. Het ontbreken van structurele financiële stimulansen vormt een rem op de uitbouw van het toerismebeleid op lokaal niveau.

2.1.2.

PROVINCIES

De provincies kennen in ons land een lange traditie als het op toerismebeleid aankomt. Al heel vroeg hebben zij het belang en de mogelijkheden van toerisme ingezien. In de afgelopen decennia hebben zij een sterke positie weten op te bouwen met heel eigen accenten en beleidslijnen. Als provinciegrensoverschrijdende regio heeft de Leiestreek te maken met beleidslijnen die door de twee betrokken provincies (West- en Oost-Vlaanderen) worden uitgetekend. Deze kunnen onderling verschillend zijn en zo een directe impact hebben op de ontwikkeling van toerisme en recreatie in de Leiestreek. West-Vlaanderen 

Meerjarenplan provincie West-Vlaanderen

In het Meerjarenplan van de provincie West-Vlaanderen voor de periode 2007 – 2012 worden 7 concrete doelstellingen naar voor geschoven voor het beleidsdomein toerisme en recreatie met daaraan gekoppeld telkens een aantal actiepunten die werden uitgediept in de Sectorale Beleidsnota Toerisme en Recreatie voor de periode 2007 – 2012. In deze beleidsnota staat onder andere te lezen dat er een doeltreffende promotie van het MICE aanbod in WestVlaanderen moet gerealiseerd worden en imagoversterkende evenementen moeten geïnitieerd, gestimuleerd en ondersteund worden. Daarnaast wordt gesteld dat een specifiek gebiedsgerichte beleidscontext en aanpak moet ontwikkeld worden voor elk van de vier WestVlaamse toeristisch-recreatieve regio’s. Tot slot wordt in de creatie van een uniek referentiekader voor toekomstige recreatieve ontwikkeling voorzien (Beleidsplan Openluchtrecreatie) en de adviesverlening aan de provincie met betrekking tot de inrichting van de Groene Assen. 

West-Vlaams memorandum

Naar aanleiding van de regionale verkiezingen van juni 2009 heeft Westtoer naast een algemeen memorandum vanuit de VVP voor de 5 Vlaamse provincies zelf ook nog een memorandum opgesteld ten behoeve van de Vlaamse regering. In dit memorandum worden de prioriteiten voor de provincie op een rijtje gezet. Specifiek voor de Leiestreek lezen we het volgende in dit memorandum: o Uitspelen van Brugge, Oostende en Kortrijk als steden met een belangrijk internationaal potentieel waarbij het potentieel van Kortrijk binnen deze beleidsperiode zich voornamelijk op vlak van MICE situeert. o Continueren van projectsubsidies voor het Brugse Ommeland, de Leiestreek en de Westhoek 

Beleidsplan Openluchtrecreatie 2009 – 2018

Op 28 mei 2009 keurde de West-Vlaamse provincieraad het allereerste Beleidsplan Openluchtrecreatie 2009 – 2018 goed. In het plan wordt een grondige inventaris en evaluatie van het bestaande recreatieve aanbod in West-Vlaanderen gemaakt. Voor de periode 2009 2018 worden strategische krachtlijnen geformuleerd voor het beleid rond openluchtrecreatie in West-Vlaanderen. Het plan is een beleidsinstrument voor Westtoer en de provincie WestVlaanderen maar vormt eveneens een richtkader voor het lokale en Vlaamse beleid op vlak van openluchtrecreatie. Met betrekking tot de Leiestreek wordt in het plan ondermeer gesteld dat er in het gebied tussen Leie en Schelde twee wandelnetwerken zullen worden gerealiseerd (Land van Mortagne en Land van Streuvels). Verder wordt heel wat aandacht besteed aan de uitbouw van het groen-blauwe netwerk dat voor de Leiestreek erg belangrijk is. 127



Reglement voor toeristische impulsen

Op 24 juni 2010 keurde de provincie een nieuw reglement voor toeristische impulsen goed. Er worden drie verschillende types van subsidies voorzien: subsidies voor opstartende toeristische samenwerkingsverbanden, projectsubsidies voor beroepsfederaties in de logiessector en investeringssubsidies. Op basis van het nieuwe reglement kunnen erkende toeristische samenwerkingsverbanden en beroepsfederaties in de logiessector gedurende 2 jaar tot 20% subsidies krijgen, met een maximum van € 20 000 per jaar. Investeringsprojecten kunnen gespreid over een periode van 4 jaar tot 20 % subsidies krijgen, met een maximum van € 125 000. Oost-Vlaanderen 

Algemeen Beleidsprogramma provincie Oost-Vlaanderen

In het Algemeen Beleidsprogramma van de provincie Oost-Vlaanderen voor de periode 2007 – 2012 wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen het beleid dat gevoerd wordt via de vzw Toerisme Oost-Vlaanderen en het beleid dat gevoerd wordt via de provinciale administratie. Ontwikkeling, promotie en onderzoek/gebiedsgerichte werking zijn de kerntaken voor Toerisme Oost-Vlaanderen. De dienst Economie staat in voor de projectsubsidiëring van tijdelijke initiatieven, subsidies voor de openstelling van productieruimtes bij hoeve- en streekproducenten en een werkingssubsidie voor de vzw Gent Congres. De werkzaamheden van deze laatste beperken zich niet tot Gent maar strekken zich uit over de hele provincie. In de Leiestreek zijn Graanstokerij Filliers en Auberge du Pecheur buiten Gent de enige betalende partners in de Oost-Vlaamse Leiestreek. De provincie voorziet op haar budget jaarlijks een toelage van zo’n € 70 000 voor de werking van Gent Congres. 

Projectsubsidies

Bij de provincie Oost-Vlaanderen kunnen subsidies aangevraagd worden voor toeristische initiatieven met een bijzonder karakter die in de tijd beperkt zijn en binnen de historische, cultuurhistorische, gastronomische of kunstambachtelijke sfeer. Voor het begrotingsjaar 2011 heeft de provincie een totaal bedrag van € 84 000 voorzien binnen dit subsidiekanaal. 

Openstelling van productieruimte

Hoeve- en streekproducenten die hun productieruimte willen openstellen voor het grote publiek kunnen van de provincie Oost-Vlaanderen een subsidie krijgen van 50% met een maximumbedrag van € 12 400 dat mag gecumuleerd worden met andere subsidies zolang het totale subsidiepercentage de 75% niet overschrijdt. Voor het begrotingsjaar 2011 heeft de provincie een totaal bedrag van € 25 000 voorzien binnen dit subsidiekanaal. 

Betoelaging toeristische publicaties

Voor wervende toeristische publicaties ten behoeve van evenementen met een bovenlokale uitstraling kunnen organisatoren een betoelaging van 25% met een maximumbedrag van € 2 500 krijgen van Toerisme Oost-Vlaanderen. In het verleden waren er in Oost-Vlaanderen naast bovenstaande financiële steunmaatregelen nog een reeks maatregelen die de toeristische sector ten goede kwamen. Denken we maar aan de subsidies voor de uitbouw van kleinschalig logies, watertoeristische infrastructuur, boottochten op de Dender, fietsverhuurcentra en de toeristische convenanten waarmee de uitbouw van een lokale toeristische dienst financieel werd ondersteund. Veel van deze steunmaatregelen werden afgeschat met de zware besparingsronde die de provincie OostVlaanderen in 2007 heeft doorgevoerd.

128

Toerisme Oost-Vlaanderen blijft wel onveranderd inzetten op de regionale werking met o.a. het op peil houden van de rechtstreekse input in de regionale vzw's, financiële ondersteuning van marketingactiviteiten ten behoeve van de regio's (bv. Vlaanderen Vakantieland binnenlandcampagnes met Toerisme Vlaanderen), gezamenlijke promotionele activiteiten en financiering van personeel (regiomanager en regioassistent). Evaluatie toerismebeleid provincies ‐ ‐

De provincies zijn en blijven een belangrijke, dynamische en creatieve speler in het toeristische werkveld. West- en Oost-Vlaanderen leggen enigszins andere accenten in het beleid dat ze voeren wat zeker een impact heeft op de Leiestreek.

2.1.3. EUROMETROPOOL KORTRIJK-RIJSELDOORNIK Het grensoverschrijdend stedelijk netwerk rond Kortrijk, Rijsel en Doornik kreeg in januari 2008 een formeel overleg- en beheersorgaan onder de vorm van de EGTS (Europese Groepering voor Territoriale Samenwerking) Eurometropool Lille–Kortrijk–Doornik. De 14 bevoegde overheden (met de intercommunales Leiedal en WVI die het lokale niveau vertegenwoordigen) binnen het gebied van de Eurometropool participeren in deze EGTS. Aan Vlaamse zijde beslaat de Eurometropool het grondgebied van de arrondissementen Kortrijk, Ieper, Roeselare en Tielt. Sinds juni 2009 werken vertegenwoordigers (politiek en ambtelijk) van de 14 betrokken overheden en experts binnen 6 thematische werkgroepen aan de verdere verdieping van de thema’s. Er zijn werkgroepen voor toerisme, economie, cultuur, diensten aan de bevolking, mobiliteit en territoriale strategie. De werkzaamheden binnen de werkgroep hebben voorlopig geresulteerd in een strategische visie met acties op korte, middellange en lange termijn. De vooropgestelde acties op korte termijn vormen het onderwerp van een Interreg IV project dat op 15 september 2010 is ingediend. Evaluatie Eurometropool ‐ ‐ ‐

Het is positief dat toerisme binnen de Eurometropool als een belangrijk thema wordt aanzien en dat er een afzonderlijke werkgroep voor bestaat. De grensoverschrijdende samenwerking op toeristisch vlak binnen de Eurometropool is nog heel recent maar de werkgroep toerisme is dynamisch. De afbakening van het werkingsgebied van de Eurometropool verschilt aan Vlaamse zijde sterk van de toeristische regio’s binnen dit gebied.

2.1.4.

VLAANDEREN

Het toeristisch beleid in Vlaanderen en de Vlaamse Gemeenschap in Brussel wordt uitgeoefend door de Vlaamse Regering. Door de opeenvolgende staatshervormingen waarbij de bevoegdheid toerisme is geregionaliseerd kunnen we stellen dat Vlaanderen in vergelijking met de provincies nog maar vrij recent een eigen toerismebeleid ontwikkeld heeft. Beleidsnota Minister Bourgeois 2009 – 2014 In de Beleidsnota toerisme van Minister Geert Bourgeois voor de periode 2009 – 2014 worden 5 strategische doelstellingen naar voor geschoven. Volgende doelstellingen zijn relevant voor de Leiestreek: 

De aantrekkingskracht en belevingswaarde van de toeristische bestemming(en) (in) Vlaanderen vergroten door middel van:

129

Het verder ontwikkelen van sterke productlijnen in Vlaanderen zoals: fietsen wandeltoerisme, erfgoed, watertoerisme, toeristisch onthaal, MICE en de eeten tafelcultuur in Vlaanderen o Een actievere rol op te nemen in het toeristische evenementenbeleid Een krachtdadig marketingbeleid ontwikkelen en uitvoeren per macroproduct voor het binnenland en het buitenland. De effectiviteit en efficiëntie van de toeristische inspanningen verhogen waarbij onder andere een bundeling en integratie in impulsprogramma’s van Vlaamse subsidiekanalen wordt voorgesteld.

o

 

Strategisch Beleidsplan voor Toerisme in Vlaanderen In uitvoering van de beleidsnota van Minister Bourgeois is Toerisme Vlaanderen in het voorjaar van 2010 gestart met de opmaak van een Strategisch Beleidsplan voor Toerisme in Vlaanderen. Dit proces werd op gang getrokken en zal in de loop van 2011 gefinaliseerd worden. De complexiteit en het belang dat alle betrokkenen aan het beleidsplan hechten vergt een aanpak waarbij inspraak en terugkoppeling met de levende krachten in het toeristischrecreatieve speelveld essentieel zijn. Logiesdecreet Het logiesdecreet werd op 14 februari 2008 goedgekeurd en is sinds 1 januari 2010 van kracht. Het is een algemeen wetgevend kader voor logiesverstrekkende bedrijven in Vlaanderen waarbij gastenkamers en vakantiewoningen voor het eerst worden erkend als volwaardige logiesvormen met specifieke regels. Daarnaast bepaalt het decreet dat iedereen die toeristisch logies in Vlaanderen wil verhuren of uitbaten het logies moet aanmelden bij of laten vergunnen door Toerisme Vlaanderen. Er is tegenspraak tussen het logiesdecreet en de regelgeving op vlak van ruimtelijke ordening met betrekking tot de zogenaamde “solitaire vakantiewoningen”. Op heden is hiervoor geen sluitende oplossing. Dit weegt ook op de uitbatingen in de Leiestreek en belemmert nieuwe initiatieven. Om opgenomen te kunnen worden in de promotie van Toerisme Vlaanderen moeten logies vergund zijn. Er zijn verschillende overgangsperiodes waardoor een volledig beeld van de impact pas vanaf 2013 zal mogelijk zijn. Decreet toeristische samenwerkingsverbanden Dit decreet maakt het (terug) mogelijk dat rechts- (zowel publieke als private) en natuurlijke personen deelnemen en effectief lid kunnen zijn van toeristische samenwerkingsverbanden. Dit betekent dat er opnieuw een juridisch kader is voor Toerisme Leiestreek en de VVV’s West-Vlaamse Scheldestreek en Leiestreek die sinds 2001 en het decreet op intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (DIS) in een grijze zone opereerden. Erkenning en opleiding toeristische gidsen De opleiding en erkenning van toeristische gidsen gebeurt door Toerisme Vlaanderen. Gidsen moeten een opleidingstraject bestaande uit een basisjaar en een specialisatiejaar (samen 440 uur opleiding) volgen en/of combineren van een deel van deze opleiding met aantoonbare verworven competenties en/of kennis. Het specialisatiejaar kan een bepaalde regio, kunststad of thema (museum, platteland enz.) als onderwerp hebben. Toerisme Vlaanderen erkent enkel geslaagde kandidaten die de opleiding hebben gevolgd bij een door hen erkend opleidingsverstrekker. In de Leiestreek zijn SYNTRA-West en PCVO Het Perspectief in Gent erkend. Er is een aanzienlijke instroom van nieuwe erkende gidsen door twee volledige opleidingstrajecten op korte termijn met specialisatiejaar Leiestreek in Kortrijk. De doorstroming in de bestaande structuren verliep evenwel niet vlekkeloos. Het specialisatiejaar in Gent omvat een module over de Oost-Vlaamse Leiestreek die tegemoet komt aan de populaire combinatie met Gent. Erkenning infokantoren

130

De erkenning van de infokantoren gebeurt op basis van criteria die uit het begin van de jaren 90 stammen. Aan de erkenning hangen geen financiële incentives vast en de controle op de criteria verloopt weinig consequent. De erkenning gebeurt op lokaal, regionaal of Vlaams niveau waarbij het niveau afhangt van openingsuren, beschikbare informatie, talenkennis van het baliepersoneel en dienstenaanbod. De visienota uit 2007 wordt op basis van regionale proefprojecten en input vanuit betrokkenen en experts bijgesteld. Richtlijnen toeristische bewegwijzering De richtlijnen zijn uitgeschreven voor de bewegwijzering van routes en netwerken. Ze zijn gepubliceerd in het Staatsblad maar hebben geen bindend karakter. Lokale besturen en toeristische organisaties die toeristische bewegwijzering plaatsen conform de richtlijnen van Toerisme Vlaanderen kunnen (met uitzondering van de bewegwijzering voor autoroutes) binnen het kader van het besluit op de toeristisch-recreatieve projecten hiervoor tot 60% subsidies krijgen. Evaluatie toerismebeleid Vlaanderen ‐

‐

‐

‐

Vlaanderen is op vlak van toerismebeleid eigenlijk nog een vrij jonge speler in vergelijking met de provincies maar is op korte termijn wel heel actief geworden op veel verschillende terreinen zonder echt duidelijk kader of afstemming met andere beleidsniveaus. De dynamiek die (ook in de Leiestreek) is gegenereerd naar aanleiding van het Vlaanderen brede impulsprogramma “Groote Oorlog” doet vermoeden dat een gelijkaardige aanpak voor andere thema’s ook heel veel potentie in zich draagt. Het nieuwe logiesdecreet reikt een goed kader aan voor de problemen waarmee de sector wordt geconfronteerd maar bevat nog een aantal elementen die moeten verbeterd worden. Zowel wat de erkenning van infokantoren als van gidsen betreft stellen we vast dat het afgelegde parcours niet volledig vlekkeloos is en bij de sector in de Leiestreek voor onzekerheid zorgt.

2.1.5.

FEDERAAL

Het beleidsdomein toerisme is volledig geregionaliseerd maar de FOD Economie staat wel nog steeds in voor de verzameling en eerste verwerking van cijfermateriaal met betrekking tot aankomsten en overnachtingen in vergunde logies. In de praktijk is het erg moeilijk en omslachtig om cijfergegevens te krijgen van de FOD Economie. De afgelopen jaren is dit evenwel verbeterd. Evaluatie toerismebeleid federaal ‐

Hoewel toerisme een bevoegdheid is die volledig is overgeheveld naar de deelstaten blijft het federale niveau wel actief op het vlak van statistische gegevensverzameling.

2.1.6.

EUROPA

Zowel via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) als via het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO) zijn substantiële bedragen geïnvesteerd in de verschillende takken van het toeristische beleid. Het toerismebeleid van de Europese Unie staat nog in de kinderschoenen. Verschillende programma’s van zowel EFRO als ELFPO in de huidige programmaperiode (2007 – 2013) noemen toerisme als economische sector waarin de Europese Unie wenst te investeren. Het verbeteren van de concurrentiekracht van de Europese toeristische sector is een actiepunt uit de Europa 2020 strategie (opvolger Lissabon strategie). In het actieplan van de Europese Commissie lezen we onder andere volgende acties: 

Verbeteren van de concurrentiepositie van de toeristische sector in Europa 131

 

bevorderen van de ontwikkeling van duurzaam, verantwoord en kwaliteitsgericht toerisme bevorderen van de integratie van het toerisme in het beleid en de financiële instrumenten van de EU .

Evaluatie toerismebeleid Europa ‐

‐

Via het fonds voor regionale ontwikkeling en het landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling zijn de afgelopen jaren reeds substantiële budgetten geïnvesteerd in de verschillende aspecten van het toeristisch beleid. Van een echt voldragen Europees toerismebeleid is vooralsnog geen sprake en de aanzetten moeten nog verder uitgewerkt en geconcretiseerd worden.

132

2.2.

ANDERE BELEIDSDOMEINEN 2.2.1.

RUIMTELIJKE

ORDENING

Ruimtelijke structuurplannen Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Het structuurplan vormt sinds 1997 de basis voor het ruimtelijk beleid in Vlaanderen en biedt een kader voor structuurplannen op provinciaal en lokaal niveau die verder invulling geven aan de ruimtelijke visie op Vlaams niveau. Het RSV wordt momenteel voor de tweede keer herzien. Het voorlopig resultaat van deze herziening is onder de vorm van een addendum bij het RSV voorlopig vastgelegd door de Vlaamse Regering op 18 december 2009. In deze tweede herziening wordt wat de Leiestreek betreft concreet voorgesteld om de Kanaalzone van Oostrozebeke en de E17 zone Zulte-Kruishoutem als bijzondere economische knooppunten te selecteren. De visie op ruimtegebruik en ruimtebeslag in Vlaanderen 2020 – 2050 bevat volgende uitdagingen voor het ruimtelijk beleid in Vlaanderen:   

de grensoverschrijdende context (oa aandacht voor ontwikkelingen in buurregio’s en grensoverschrijdende problematieken); een plaats geven aan innovatie en kennis (oa invullen van vrijgekomen ruimte van “oude” industriële activiteiten en toerisme als segment van de kenniseconomie die kansen biedt op socio-economische en ecologische duurzaamheid); antwoorden formuleren op veranderende maatschappelijke noden (oa de veranderende vrijetijdsbeleving met bvb. de vraag naar grootschalige voorzieningen en de uitbreiding van hoeve- en plattelandstoerisme in aantrekkelijke gebieden).

Volgende steden en stadjes in de Leiestreek werden geselecteerd als stedelijk gebied:    

Gent (incl. delen van De Pinte en Sint-Martens-Latem) als grootstedelijk gebied; Kortrijk (incl. delen van Deerlijk, Harelbeke, Kuurne, Menen, Waregem Wevelgem en Zwevegem) en Roeselare (incl. delen van Ingelmunster en Izegem) als regionaal stedelijk gebied; Deinze en Waregem als structuurondersteunende kleinstedelijke gebieden; Menen als kleinstedelijk gebied op provinciaal niveau.

De Regio Kortrijk (driehoek met als uiterste punten Menen, Roeselare en Waregem) werd geselecteerd als stedelijk netwerk op Vlaams niveau en onderdeel van een grensoverschrijdend stedelijk netwerk samen met Rijsel-Roubaix en Moeskroen-Doornik maar een ruimtelijke planningsproces dat een bevoegdheid van Vlaanderen is, is nog niet opgestart. Anzegem, Avelgem, Meulebeke, Nazareth, Wielsbeke en Wervik werden geselecteerd als specifiek economisch knooppunt. Economische activiteit inclusief horeca wordt in de ruimtelijke planning als onderdeel van stedelijke gebieden en economische knooppunten gezien. Dit bemoeilijk de ontwikkeling van nieuwe horeca activiteit in het buitengebied bemoeilijkt. De tegenspraak tussen het logiesdecreet en de regelgeving op vlak van ruimtelijke ordening met betrekking tot de solitaire vakantiewoningen moet binnen deze context worden gezien. Provinciale Ruimtelijke Structuurplannen 133

In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen werden de stedelijke gebieden geselecteerd als toeristisch-recreatieve knooppunten naast de openluchtrecreatieve domeinen in provinciaal beheer, nieuwe openluchtrecreatieve domeinen van provinciaal niveau in de verstedelijkte Leievallei, in het stedelijk gebied Roeselare en aan de Scheldevallei. Dadipark in Dadizele werd geselecteerd als toeristisch-recreatief knooppunt en de Leie, de Schelde, het kanaal Bossuit-Kortrijk, het Kanaal Roeselare – Leie en de Mandelvallei vanaf Oostrozebeke tot de monding in de Leie werden naast de oude spoorwegbeddingen Roeselare – Menen, Kortrijk – Avelgem en Avelgem – Dottenijs geselecteerd als toeristisch-recreatief lijnelement. De streek van de Bovenschelde wordt genoemd als gebied dat over de potenties beschikt om als toeristisch-recreatief netwerk ontwikkeld te worden maar niet als dusdanig erkend. In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan van Oost-Vlaanderen werden alle stedelijke gebieden en de specifieke economische knooppunten geselecteerd als gebieden van primair toeristisch-recreatief belang. Gent en de Leiestreek (de Leie tot Zulte en verder uitwaaierend in West-Vlaanderen) werd geselecteerd als toeristisch-recreatief netwerk. De Schelde, de Leie en het Leiekanaal, de Ringvaart en het Schipdonkkanaal worden tot het toeristisch-recreatief hoofdroutenetwerk gerekend. De Blaarmeersen, de Brielmeersen, de Royal Latem Golf Club, de jachthaven aan de Snepdijk in Gent, de jachthaven aan de Brielmeersen en het natuurgebied De Bourgoyen in Gent werden geselecteerd als toeristisch-recreatief knooppunt van provinciaal belang waarvoor uitbreiding nog mogelijk is. Afbakeningsprocessen In uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen werden verschillende gebiedsgerichte planningsprocessen opgestart voor de stedelijke gebieden, de economische knooppunten en de regionale visie op landbouw, natuur en bos. Deze regionale visie leidt tot de herbevestiging van de functie van bepaalde gebieden en de oplijsting van de gebieden waarvoor een RUP moet worden opgemaakt teneinde de vooropgestelde quota voor landbouw, natuur en bos te behalen (min. 3045 en max. 5012 ha. grote eenheden natuur en min. 100935 en max. 102893 ha. agrarische gebieden) te halen. De opmaak van de RUP’s van de grootstedelijke en regionaalstedelijke gebieden en de RUP’s die voortvloeien uit de regionale visie op landbouw, natuur en bos is een Vlaamse bevoegdheid. De gebieden in de Leiestreek waarvoor op basis van de regionale visie wordt gestart met de voorbereiding van een RUP zijn:   

de Leievallei tussen Bavikhove en Zulte; het gebied Harelbeke-Zuid-Kanaalbos en De Gavers; omgeving Bouvelobos – Hemsrodebos en de steilrand van Moregem.

Het bij de afbakening van het regionaal stedelijk gebied vooropgestelde RUP “Leievallei en open ruimte omgeving Kortrijk” werd reeds definitief vastgelegd. De opmaak van de RUP’s van de kleinstedelijke gebieden en de economische knooppunten is een provinciale bevoegdheid. Strategische projecten Strategische projecten worden door de Vlaamse Regering gesubsidieerd om actoren op het terrein aan te moedigen een actieve rol te spelen in het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit in Vlaanderen. De Provincie West-Vlaanderen en Leiedal hebben samen een strategisch groenproject Zuid-West-Vlaanderen ingediend dat op 1 juli 2010 officieel van start ging voor een periode van drie jaar en ondertussen de naam “Groene Sporen” draagt. Doelstellingen van het project zijn:  

de aantrekkelijkheid van de leefomgeving verhogen; bouwen aan een omgeving met een sterkere identiteit; 134

 

versterken van de landschappelijke en ecologische kwaliteiten; realiseren van veilige verbindingen voor de zachte weggebruiker.

Binnen het project wordt in eerste instantie de nadruk gelegd op vier grote blauw-groene assen:    

de Leievallei; de Heulebeek; het kanaal Bossuit-Kortrijk; de Scheldevallei.

De communicatie rond het Groene Sporen project is opgestart met de realisatie van een eigen logo, projectfolder en website. Een van de actiepunten voor 2011 is de organisatie van een Groene Sporen dag. Evaluatie ruimtelijke ordening ‐ ‐

‐ ‐ ‐ ‐ ‐

De Leiestreek telt erg weinig gemeenten die volledig in het buitengebied zijn gesitueerd. Waar in het PRS van Oost-Vlaanderen de Oost-Vlaamse Leiestreek wel als een belangrijk toeristisch gebied wordt bestempeld is dit niet het geval voor de WestVlaamse Leiestreek noch voor deelgebieden binnen dit deel van de regio. De rivieren en kanalen worden zowel in het PRS van West-Vlaanderen als van OostVlaanderen geselecteerd als toeristisch-recreatieve hoofdassen. Er bestaat een tegenspraak tussen het logiesdecreet en de geldende wetgeving op vlak van Ruimtelijke Ordening met betrekking tot de vakantiewoningen. De uitbouw van toeristisch-recreatieve ondernemingen in het buitengebied is niet evident binnen de geldende regelgeving. De afbakening van bijkomende bos- en natuurgebieden verloopt heel lang- en moeizaam in de regio. Met het Strategisch Project Groene Sporen willen de provincie West-Vlaanderen en Leiedal samen werk maken van de geïntegreerde landschappelijk-recreatieve uitbouw van de groen-blauwe assen in Zuid-West-Vlaanderen.

2.2.2.

WATER

Bekkenbeheerplannen Deze plannen kaderen binnen het decreet integraal waterbeleid van 18 juli 2003 en de Europese kaderrichtlijn water van 22 december 2000. Er is een centrale rol voor rivierbekkens bij de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van het beleid. Per bekken bestaat een vaste structuur met eigen bestuur, secretariaat (VMM en W&Z) en raad. Leiebekken beheerplan In het Leiebekken beheerplan worden onder andere volgende acties en maatregelen opgenomen binnen het domein recreatie:       

kijken voor specifieke aanmeerinfrastructuur voor passagiersvaart gescheiden van de pleziervaart; zoeken naar de mogelijkheid voor de uitwerking van een kano- en kajakproject aan het Sashuis te Astene (Deinze); uitbouwen van wandelroutes en –paden; zoeken naar verbeteringen voor de aanmeermogelijkheden voor jachten aan de kop van de havenkom te Roeselare; herinrichten van de verlaten kaaimuur op de rechteroever van het Kanaal Roeselare-Leie te Izegem; zoeken naar de mogelijkheden tot het vervangen van dwarssteigers door langssteigers; Bouwen van bijkomende passantensteigers op de Toeristische Leie. 135

Beheerplan bekken van de Bovenschelde In het beheerplan voor het bekken van de Bovenschelde worden onder andere volgende acties en maatregelen opgenomen binnen het domein recreatie:     

voeren van een onderzoek naar hengelmogelijkheden en faciliteiten binnen het Bovenscheldebekken; uitwerken van een concreet ontwikkelingsplan voor bijkomende hengelzones (o.a. langs Oude Scheldemeanders); opmaken van een ontwikkelingsplan voor de openbare visserij langs de BovenSchelde; opmaken, uitvoeren en evalueren van beheerplannen voor de Oude Scheldemeanders ten zuiden van Zingem; evalueren van de snelvaartzones op de Boven-Schelde i.f.v. de draagkracht van het watersysteem en medegebruik.

Seine – Schelde verbinding   

uitbouw van de Leie (stroomopwaarts Deinze) tot een volwaardig alternatief voor goederentransport over de weg tussen het Seinebekken en het Scheldebekken; eenrichtingsverkeer voor schepen tot 4.400 ton en een maximale diepgang van 3,5 meter en tweerichtingsverkeer voor schepen tot 1.350 ton zonder diepgangbeperking wordt mogelijk gemaakt; project omhelst een luik binnenvaart en een luik rivierherstel.

Binnenvaart Geplande werken: 

Verhoging bestaande bruggen tot 7m vrije doorvaarthoogte: o o



Hoge Brug Harelbeke (2015); Kuurnebrug Harelbeke (2013).

Bouw nieuwe bruggen met 7m vrij doorvaarthoogte: o o o o o

Ooigem - Desselgem (2013); Bissegem – Marke (2015); Wevelgem - Lauwe (2016); Menen (2015 – 2016); Spoorwegbrug Kortrijk (2013 – 2016).



Bouw nieuwe sluizen in Sint-Baafs-Vijve en Harelbeke



Aanleg passeerstroken met aanmeermogelijkheden (250 à 300 meter) ter hoogte van Wervik, Menen, Wevelgem, Kortrijk (open afwaarts de stadskern), Wielsbeke en Machelen-aan-de-Leie.

Een aantal van deze werken kaderen binnen het Seine-Scheldeproject. Rivierherstel 

Ecologische en landschappelijke waarden in de Leievallei verhogen. Op ecologisch vlak wordt onder andere voorzien in: o o o o

aansluiting van afgesneden meanders; uitgraven van gedempte meanders; aanleg van natuurlijke oevers creatie van 500 ha natte natuur 136



Op landschappelijk vlak wordt onder andere voorzien in: o o o o



de verlaging van overbodige dijken; toepassing van groenbuffering of landscaping; integratie van bomenrijen in het rivierlandschap; afwerking van desolate plekken onder bruggen en het visualiseren van achterliggende meanders.

Recreatieve troeven van de “nieuwe” Leievallei maximaal benutten: o o o

afwisselend aanleggen van verharde jaagpaden; uitbouwen en integreren van het toeristisch potentieel; aanleg van voetveren over de oude meanders voorzien.

De aansluiting van de meanders is voorzien in de periode 2009 – 2016 en de inrichtingsprojecten voor de meanders en de aankoop van meanders in de periode 2009 – 2027. Subsidies voor kaaimuren  

Vlaamse Subsidie tot 80% van totale projectkost voor bedrijven die een kaaimuur willen bouwen. Flankerende maatregelen voor negatieve effecten op het recreatieve en functionele verkeer worden niet structureel voorzien.

Beleidsplan Waterrecreatie In 2003 is in opdracht van de toenmalige Administratie voor Waterwegen en Zeewezen (AWZ) een beleidsplan voor waterrecreatie en –toerisme voor de waterwegen in Vlaanderen opgemaakt. Het beleidsplan resulteerde in een concreet twaalfpunten programma dat als kader dient voor het te voeren beleid. In dit twaalfpuntenprogramma staan onder andere volgende punten:      

uitbouw en gebruik van infrastructurele netwerken; uitbouw en het gebruik van wachtsteigers en bevestigingsvoorzieningen in en aan beweegbare kunstwerken; zoneren en faciliteren van zachte recreatie en het zoneren van harde recreatie; uitbouw en gebruik van milieuvoorzieningen; reguleren van de recreatiedruk op de natuur; zorg voor de bevaarbaarheid van waterwegen (zowel qua bedieningsregeling van kunstwerken als naar vaardiepte).

Naar aanleiding van dit pan werd een Vlaamse Overlegplatform gecreëerd waarbinnen 2 subteams werden opgericht: het subteam kustjachthavens en het subteam binnenvaartwegen. Ondertussen werd ook een federaal overlegforum opgericht. Geïntegreerde gebiedsvisies In opdracht van de provincie West-Vlaanderen is voor de Leievallei tussen Wervik en Kortrijk, voor het Kanaal Bossuit-Kortrijk en voor het Kanaal Roeselare - Leie een geïntegreerde gebiedsgerichte visie opgesteld. In deze visie wordt geschetst wat de ontwikkelingsmogelijkheden voor deze waterwegen zijn binnen een ruime geografische en maatschappelijke context. De gebiedsvisies komen tot stand na een lang proces van overleg en dialoog maar hebben geen echt bindende kracht. Leiedal is momenteel bezig met een gelijkaardige oefening voor de Leievallei tussen Kortrijk en Waregem. Leievallei tussen Wervik en Kortrijk

137

In de gebiedsvisie die in 2003 is opgesteld worden in totaal 107 acties naar voor geschoven. Naast de algemene, niet gebiedsspecifieke acties werden acties met een toeristischrecreatieve link gedefinieerd voor 6 deelgebieden waarvan de belangrijkste zijn:    

Balokken en Wervik: oversteek voor zachte recreatie, uitbouw recreatieve zone en trekkersterrein; Menen: onderzoek verbeterde recreatieve route, fietsen wandelbrug, uitbouw watersport, inrichting en beheersplan voor het parklandschap; Wevelgem-Lauwe: inrichting van fietsverbinding op rechteroever; Wevelgem-Zuid/Marke: aanleg van fietsverbinding rechteroever, uitwerken van een wandellus en inrichting van een wandelroute.

Leievallei tussen Kortrijk en Waregem In de situatieanalyse die op 3 juni 2009 is voorgelegd aan de stuurgroep werden 9 sleutelkwesties naar voor geschoven waaronder:     

de continuïteit van het jaagpad (functioneel/inrichting); stedelijke kades in functie van het multifunctionele karakter van de Leie; dorpen en natuurgebieden linken aan de Leie; vernieuwende aanpak van de recreatieve knooppunten; landschappelijke integratie van bedrijvigheid en woonkorrels in de Leievallei.

Op basis van de besprekingen in de stuurgroep en een workshop onder leiding van Bruno De Meulder worden deze sleutelkwesties verder uitgediept en worden concrete voorstellen uitgewerkt die doorvertaald worden in een einddocument. Kanaal Bossuit-Kortrijk Samen met de visie en inrichtingsvoorstellen voor het Kanaal Bossuit - Kortrijk die in het voorjaar van 2010 zijn doorgestuurd naar alle betrokken actoren is een ontwerp actieplan opgesteld waarin 51 acties worden naar voor geschoven. Belangrijke acties met een toeristisch-recreatieve link zijn:           

aanleg van een volwaardig fietspad tussen Kortrijk en Zwevegem op de noordoostelijke kanaaloever; vervolledigen en veilig inrichten van het Guldensporenpad ter hoogte van de site Bekaert; fietsbrug Moen ter hoogte van de Trimaarzate; opwaardering van de fietsverbindingen tussen het kanaal en Kapel ter Bede; uitbouw van een kwaliteitsvolle fietsroute tussen het kanaal en het provinciedomein "De Gavers"; de realisatie van een aantal (7) platforms als recreatieve rustpunten; opwaardering en/of aanleg van infrastructuur i.f.v. waterrecreatie; publieke toegankelijkheid van het Kasteelpark Bossuit; herinrichting publiek domein aansluiting Kanaal op Leie; oplossen missing-link tussen Guldensporenpad en TRANSFO site; heraanleg omgeving Oud Pompgebouw.

Kanaal Roeselare - Leie In navolging van de gebiedsvisie die opgemaakt is in 2005 binnen het Interreg IIIB project Canal Link werd een gebiedsprogramma opgemaakt waarin 4 koepelprojecten centraal staan waaronder de Viering van 150 jaar Kanaal in 2012. Naast deze koepelprojecten zijn ook een hele reeks lokale projecten die de doelstellingen kunnen ondersteunen gedefinieerd:    

inrichting Kop van het Kanaal in Roeselare; inrichting omgeving drietrapsluis Ooigem (plaatsen van een fietstunnel); verbetering jachthaven in Kachtem en verbinding met Rhodesgoed; sport op het water: kajak, waterski,.... 138

Evaluatie water ‐

‐ ‐

‐

De impact van het Seine-Schelde project op het landschap van de Leievallei en de mogelijkheden op het vlak van riviertoerisme tussen Wervik en Deinze zal aanzienlijk zijn. De afstemming tussen planningsinitiatieven met betrekking tot de waterwegen (bekkenbeheerplannen en geïntegreerde gebiedsvisies) is niet optimaal. Het bestaande Vlaamse subsidiemechanisme voor de bouw van kaaimuren zorgt voor een plaatselijke onderbreking van het jaagpad. Er wordt in een omlegging voor het recreatief medegebruik voorzien. Het beleidsplan waterrecreatie van 2003 biedt een actueel en goed uitgewerkt kader voor het te voeren beleid op Vlaams niveau.

2.2.3.

NATUUR

Toegankelijkheid van bossen en natuurreservaten Het Besluit van de Vlaamse Regering van 5 december 2008 voorziet in het zogenaamde paalkamperen. In dit besluit wordt ook bepaald dat voor elk bos en erkend natuurreservaat een toegankelijkheidsregeling moet worden opgesteld. Advies vanuit toeristisch-recreatieve sector is niet voorzien. Regionale Landschappen Een Regionaal Landschap ontplooit activiteiten die gericht zijn op de bevordering en promotie van onder andere het streekeigen karakter van het gebied, de natuurrecreatie en het recreatief medegebruik en krijgt hiervoor Vlaamse subsidies. Het werkingsgebied van een Regionaal Landschap onderscheidt zich geografisch duidelijk van de omgevende streken en heeft een minimum aaneengesloten oppervlakte van 30 000 ha, een typisch landschap, met een grote gaafheid en samenhang en/of cultuurhistorische waarde, een hoge actuele natuurwaarde en met grote mogelijkheden voor natuurontwikkeling en natuurgerichte recreatie en natuurgericht toerisme. Binnen de Leiestreek is geen enkel gebied met een grote gaafheid, samenhang en cultuurhistorische waarden groot genoeg om als Regionaal Landschap erkend te worden. Stad Landschap ’t West-Vlaamse Hart 't West-Vlaamse Hart is een initiatief van de provinciale gebiedswerking Midden-WestVlaanderen en de 9 steden en gemeenten van het arrondissement Roeselare. Binnen dit verband wordt gezocht naar bijkomende mogelijkheden en impulsen die de leefbaarheid, de belevingswaarde en de omgevingskwaliteit in 't West-Vlaamse hart verhogen. Dit moet er toe leiden dat de inwoners van deze verstedelijkte gebieden enerzijds in het gebied blijven wonen en anderzijds natuur en recreatie (en de hieraan indirect verbonden recreatieve consumptie) in eigen streek kunnen beleven. Het concept gaat uit van samenwerking wat moet leiden tot een efficiëntere besteding van publieke en eventueel private middelen. Daarnaast worden activiteiten ontwikkeld die voor de lokale bewoners de verbondenheid tussen stad en platteland versterken. Opdrachten liggen op het domein van landschap, natuur, recreatie, erfgoed en educatie. Voor het Stad Landschap werd een eigen logo, folder en website ontwikkeld. In oktober 2010 werd een eerste dag van ’t West-Vlaamse Hart voor het grote publiek georganiseerd. Natura 2000 gebieden In het besluit van de Vlaamse Regering van 24 mei 2002 werden het Mortagne- en Orveytbos (Zwevegem), het Hemsrodebos (Anzegem), de Vallei van de Zeverenbeek (Deinze) en de Omgeving van Kasteel Ooidonk (Deinze) aangeduid als Natura 2000 bij besluit van de Vlaamse Regering van 24 mei 2002. Natura 2000 gebieden genieten bijzondere bescherming op Europees niveau. Dit houdt evenwel beperkingen in voor de ontwikkelingsmogelijkheden.

139

Parkbos Gent Het parkbos Gent is één van de vier grote te ontwikkelen groenpolen die naar voor geschoven werden bij de afbakening van het grootstedelijk gebied Gent. Het parkbos beslaat een totale oppervlakte van zo’n 1200 ha. Het situeert zich volledig ten zuiden van Gent op het grondgebied van de Stad Gent (deelgemeenten Zwijnaarde en Sint-Denijs-Westrem) en de gemeente De Pinte en Sint-Martens-Latem. Het gebied staat historisch bekend als het Scheldeveld, Scheldeholt of Scheldehout. Binnen het project is de realisatie van een recreatief netwerk voor zowel wandelaars, fietsers als ruiters voorzien. De oude spoorlijn tussen Gent en De Pinte wordt uitgebouwd als de ruggengraat van dit recreatief net. Evaluatie natuur ‐

‐ ‐

‐

‐

Met het nieuwe besluit van de Vlaamse Regering op de toegankelijkheid van bossen en natuurgebieden is de mogelijkheid voor paalkamperen gecreëerd waardoor een nieuwe vorm van natuurbeleving mogelijk is. De toeristische sector wordt niet geconsulteerd bij de opmaak van toegankelijkheidsregelingen voor bossen en natuurgebieden. De landschappelijk aantrekkelijke deelgebieden in de Leiestreek zijn te klein om als Regionaal Landschap erkend te worden maar met het Stad Land Schap ’t WestVlaamse Hart wordt een nieuw model aangereikt voor landschapsgerichte streekontwikkeling. De Leiestreek telt heel weinig gebieden die als Natura 2000 gebied erkend en beschermd zijn. De Natura 2000 gebieden in de Leiestreek zijn klein en sterk geconcentreerd op bepaalde plaatsen in de regio. Met de uitbouw van het Parkbos Gent staat een grootschalig natuurproject op stapel in het historische Scheldeveld.

2.2.4.

LANDBOUW

EN

PLATTELANDSONTWIKKELIN G

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid Er wordt meer aandacht besteed aan de verschillende maatschappelijke functies die landbouw en platteland vervullen in de lopende programmaperiode (2007 – 2013) dan in het verleden. Het huidige Vlaamse Programma voor Plattelandsontwikkeling loopt nog tot eind 2013 en heeft een specifieke ontwikkelingsas met betrekking tot de leefkwaliteit op het platteland en diversificatie van de plattelandseconomie in het huidige Vlaamse programma. Diversificatie in de landbouw via het VLIF Investeringen gericht op het uitvoeren van niet-agrarische activiteiten op een actieve hoeve kunnen tot 30 à 40% steun krijgen vanuit het Vlaams Landbouw Investerings Fonds (VLIF) onder de vorm van rentesubsidies en kapitaalpremies. De commercialisatie van hoeveproducten en hoevetoerisme en het openstellen van het bedrijf voor het publiek komen in aanmerking voor ondersteuning à 40%. Plattelandsontwikkelingsprojecten kunnen breed ingezet worden Deze projecten moeten gerealiseerd worden in het buitengebied maar buiten de afgebakende LEADER gebieden (zie verder). Ze moeten kaderen binnen het Plandocument Plattelandsontwikkeling. Plattelandsontwikkelingsprojecten kunnen tot 65% subsidies krijgen. Het totale subsidiebedrag wordt per provincie vastgelegd. Per provincie kunnen specifieke voorwaarden worden gesteld (bvb. bepaalde zware investeringen maximum 30% en € 300 000 subsidies in West-Vlaanderen) en het toepassingsgebied verder gespecificeerd. De bevordering van toeristische activiteiten is één van de acties binnen het subsidieprogramma. Thema’s die aan bod kunnen komen binnen deze actie zijn: 

de optimalisatie van de kwaliteit van de recreatieve infrastructuur 140

  

de uitbouw van onthaalknooppunten; de streekeducatieve begeleiding van de bezoeker en educatieve infrastructuur; de ontwikkeling en/of marketing van toeristische diensten die betrekking hebben op plattelandstoerisme.

Plattelandsontwikkeling volgens de Leader-methodiek De Leader methodiek (Liaisons Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale) is een Europese methodiek die wordt gebruikt om de duurzame ontwikkeling van plattelandsgebieden te bewerkstelligen. Voor een Leadergebied wordt een vast subsidiebedrag vastgelegd dat besteed wordt aan projecten die passen binnen een ontwikkelingsplan dat door de actoren uit het gebied wordt opgesteld. Leader gebieden hebben een bebouwingspercentage van maximum 15% en een bevolkingsdichtheid van maximum 300 inwoners/km². Leader projecten kunnen tot 65% gesubsidieerd worden. Binnen het huidige Vlaamse programma is ruimte voorzien om in elke provincie twee Leader gebieden te selecteren. Leader in de Oost-Vlaamse Leiestreek Een groot deel van de Oost-Vlaamse Leiestreek maakt deel uit van het Leader gebied Meetjesland-Leie-Schelde. In het ontwikkelingsplan 2008 – 2013 wordt de verdere uitbouw van toerisme en recreatie als groeisector naar voor geschoven als 1 van de 5 maatregelen. In het ontwikkelingsplan worden volgende ontwikkelingen vooropgesteld:  

  

vernieuwende toeristische initiatieven of initiatieven van nieuwe toeristische aanbieders ondersteunen die tegemoet komen aan een reële nood in het gebied; nieuwe samenwerkingsvormen ondersteunen tussen toeristische aanbieders, met de bedoeling om de kwaliteit van het toeristisch aanbod te verhogen of te komen tot nieuwe initiatieven waarbij het zowel kan gaan om samenwerking tussen verwante aanbieders (bv. plattelandsverblijven) als tussen verschillende sectoren (bv. tussen fietsverhuurders en horeca); het uitbouwen van een gespecialiseerd netwerk van toeristische aanbieders; ondersteuning geven aan de uitbouw van nieuwe promotiekanalen ten aanzien van en in samenwerking met de omliggende kunststeden en de Vlaamse en Zeeuwse kust; initiatieven ondersteunen die de kindvriendelijkheid verhogen van toeristische voorzieningen.

Voor deze maatregel wordt in de periode 2008 – 2013 een subsidiebedrag tussen € 423 740 en € 630 702 uitgetrokken. De besteding wordt gespreid over 3 projectoproepen en de laatste is in 2012 voorzien. Deeltje van de Leiestreek in Leader Tielts Plateau Het West-Vlaamse Dentergem en Markegem (Fusiegemeente Dentergem) maken deel uit van het Leader gebied Tielts Plateau dat zich uitstrekt rond Tielt. In het ontwikkelingsplan wordt het verhogen van de attractiviteit en de belevingswaarde in de regio naar voor geschoven als 1 van de 3 doelstellingen. Binnen deze doelstelling worden onder meer volgende ontwikkelingen beoogd:  

het verbeteren van het kwalitatief onthaal; het realiseren van vernieuwende toeristisch-recreatieve projecten.

Plattelandsproject Schelde – Leie Dit project wil de ruimtelijke en maatschappelijke samenhang in het landelijke interfluvium tussen Schelde en Leie in Oost-Vlaanderen naar de toekomst toe garanderen. Hierbij moet men rekening houden met de ingrijpende overheidsinitiatieven die in het gebied op stapel staan. Vier werkgroepen (trage wegen, communicatie, cultuurhistorische elementen en sport& recreatie-infrastructuur) werken een actieplan uit voor het betrokken thema. De VLM 141

fungeert als coördinator van deze werkgroepen en doet e projectcoördinatie. Rond toerisme en recreatie is geen afzonderlijke werkgroep actief. Dit is een gemiste kans. Via kortetermijnprojecten waarvoor reeds 2 keer (2009 en 2010) beperkte subsidiebudgetten ter beschikking zijn gesteld wordt binnen het project een eigen dynamiek ontwikkeld. Deze dynamiek heeft zich vertaald in een eigen logo dat in 2010 ontwikkeld is. Evaluatie landbouw en plattelandsontwikkeling ‐ ‐

‐

‐

‐

Toerisme en recreatie worden gezien als een belangrijk instrument bij het verhogen van de leefkwaliteit op het platteland en de diversificatie van de plattelandseconomie. De twee provincies leggen een aantal eigen accenten bij de ondersteuning van de gebiedsgerichte plattelandsprojecten waardoor het gebied dat in de West-Vlaamse Leiestreek in aanmerking komt vrij beperkt is en zich hoofdzakelijk situeert in het Schelde – Leie interfluvium. Een groot deel van de Oost-Vlaamse Leiestreek maakt deel uit van een LEADER gebied wat voor extra mogelijkheden zorgt voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling in dit deel van de regio maar waarbij de eigenheid van het gebied een stuk verloren gaat door de ruime afbakening van het LEADER gebied. Met het Plattelandsproject Schelde – Leie wordt met de VLM als coördinator onder andere op het vlak van recreatie aan bovenlokale visievorming en actieplanning gedaan. Specifieke aandacht voor toerisme is er op heden niet. De afbakening van de Leader gebieden en het Plattelandsproject Schelde – Leie wijkt af van de bestaande toeristische regio’s. Dit hypothekeert de samenhang binnen de Leiestreek.

2.2.5.

CULTUUR

Cultureel-Erfgoedconvenants De ontwikkeling van een lokaal cultureel-erfgoedbeleid waarin zorg voor en ontsluiting van het cultureel erfgoed centraal staat wordt vanuit Vlaanderen gestimuleerd via de erfgoedconvenants. Vlaanderen verwacht dat binnen de convenants integraal (met aandacht voor de 4 basisfuncties: verzamelen, bewaren, onderzoeken en ontsluiten) en geïntegreerd (in wisselwerking met onderwijs, jeugd, senioren, onroerend erfgoed en toerisme) wordt gewerkt. In de Leiestreek zijn voor de beleidsperiode 2009 – 2014 convenants afgesloten door de Projectvereniging TERF (Hooglede, Ingelmunster, Izegem, Lichtervelde, Moorslede, Roeselare en Staden) met een structurele werkingssubsidie van € 327 000 en door de Stad Kortrijk met een structurele werkingssubsidie van € 205 000. Naar de volgende beleidsperiode moet de Kortrijkse erfgoedconvenant evolueren naar een intergemeentelijke erfgoedconvenantl. Sinds 1 juni 2010 heeft TERF naast de werking op vlak van roerend erfgoed ook een eigen werking op vlak van onroerend erfgoed. Hiermee is zij de eerste in Vlaanderen en geldt ze als proefproject. Vanuit de Projectvereniging Leie Schelde (POLS) wordt werk gemaakt van een nieuw erfgoedconvenant dat het grootste deel van de Oost-Vlaamse Leiestreek omvat. POLS is in 2010 opgericht en wil een meerwaarde realiseren op cultureel vlak en de gezamenlijke culturele identiteit in de streek verdiepen. De deelnemende lokale besturen leveren een bijdrage per inwoner in de werking. Musea Op basis van een beslissing van de Vlaamse Regering op 24 oktober 2008 worden de erkende musea in Vlaanderen ingedeeld bij het lokale, regionale of Vlaamse niveau. 

De erkende musea in de Leiestreek en hun niveau: o

Lokaal: Stedelijke Izegemse Musea en WieMu Roeselare;

142

o



Regionaal: Museum Dhondt–Dhaenens Deurle, Museum van Deinze en de Leisteen, Roger Raveel Museum Machelen-aan-de-Leie, Broelmuseum en Vlasmuseum Kortrijk.

Gent telt met het MSK, het SMAK, het MIAT, het Designmuseum en het Huis van Alijn vier musea die erkend zijn op Vlaams niveau. Deze musea hebben een inhoudelijk link met de Leiestreek.

Tot 2014 krijgen de lokaal erkende musea bij wijze van overgangsmaatregel elk een werkingsubsidie van de Vlaamse Gemeenschap van € 12 500. De ondersteuning van de regionaal erkende musea maakt deel uit van het provinciale cultureel-erfgoedbeleid. Hierdoor krijgen de provincies voor de periode 2009 – 2013 op jaarbasis een werkingssubsidie van Vlaanderen. Voor Oost-Vlaanderen komt dit op € 300.000 en voor West-Vlaanderen op € 212.000. Musea die erkend zijn op Vlaams niveau krijgen van Vlaanderen op jaarbasis een werkingssubsidie die wordt bepaald in een beheersovereenkomst en minstens € 200 00O bedraagt. Subsidies voor cultureel-erfgoedprojecten Er wordt een onderscheid gemaakt tussen projectsubsidies voor ontwikkelingsgerichte projecten en internationale projecten. Ontwikkelingsgerichte projecten kunnen

tentoonstellingsprojecten, inventarisatieprojecten, onderzoeksprojecten, experimentele projecten rond publieksontsluiting of nieuwe technologieën zijn. Internationale projecten zijn er op gericht de internationale samenwerking, uitwisseling en expertisevorming aan te moedigen en hierdoor de internationale uitstraling van Vlaanderen te versterken. Projecten met een toeristische dimensie die binnen het kader van deze subsidieregeling zijn gerealiseerd in de Leiestreek zijn “Vlasparlee” (Vlasmuseum Kortrijk) met een toegekend bedrag van € 45 000 in 2009 en “In het wiel van Odiel” (Stad Izegem) met een toegekend bedrag van € 70 000 in 2010. Evaluatie cultuur ‐ ‐

‐

‐ ‐ ‐ ‐

Met TERF en de Erfgoedcel Kortrijk telt de Leiestreek twee erkende erfgoedconvenanten. Het POLS is een mogelijke derde speler op het terrein. Het werkingsgebied van TERF overlapt maar gedeeltelijk met dat van Toerisme Leiestreek en ook binnen POLS tellen we slechts 1 gemeente die geen deel uitmaakt van Toerisme Leiestreek. De werking van de Erfgoedcel Kortrijk is momenteel nog sterk op de stad gericht maar evolueert steeds naar een ruimere regionale werking. Dit is een expliciete voorwaarde voor de vernieuwing van het convenant in 2014. De Leiestreek telt geen landelijk erkende musea maar wel een uitzonderlijk dichte concentratie regionaal erkende (kunst)musea in de Oost-Vlaamse Leiestreek. Nog tot 2013 krijgen de provincies van Vlaanderen subsidies om de werking van de regionaal erkende musea te ondersteunen. Lokaal erkende musea krijgen tot 2014 van Vlaanderen een werkingssubsidie. Erfgoedspelers in de Leiestreek zijn de afgelopen jaren steeds actiever geworden bij het indienen van ontwikkelingsgerichte erfgoedprojecten met een toeristische link.

2.2.6.

MOBILITEIT

Neptunusplan Het Neptunusplan is het toekomstplan van De Lijn voor West-Vlaanderen tussen 2007 en 2022. Het plan tekent forse verbeteringen van het openbaarvervoersnet uit voor de provincie.

143

Neptunus vergt een investering van 430 miljoen euro. Het plan kan alleen volledig worden gerealiseerd als alle partners zoals steden, gemeenten en spoorwegen het mee ondersteunen. In het Neptunusplan zijn voor de Leiestreek volgende elementen terug te vinden:    

verbetering van de verbinding tussen Roeselare en de Vlaamse Ruit bewerkstellingen; invulling geven aan ontbrekende verbindingen zoals tussen Roeselare en Waregem en grensoverschrijdende verbindingen naar Frankrijk en Henegouwen; beter verbinden van de “voorstedelijke” gebieden van Roeselare en Kortrijk met de stad; betere uitwerking van het avond- en nachtvervoer in Roeselare en Kortrijk.

Vlaams Totaalplan Fiets Het ontwerp Totaalplan Fiets werd door de Vlaamse administratie (departement Mobiliteit en Openbare Werken, afdeling Beleid Mobiliteit en Verkeersveiligheid) in oktober 2002 opgesteld. Dit plan tekent het fietsbeleid uit voor de komende 10 jaar. De doelstelling van het plan is niet alleen een verhoogd aandeel realiseren van de fiets in het verkeer, maar heeft eveneens tot doel de veiligheid van de fietsers te verhogen. Evaluatie mobiliteit ‐

‐

De projecten die voor de regio naar voor worden geschoven in het Neptunusplan kunnen in belangrijke mate bijdragen aan de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de regio. Met het Vlaams Totaalplan Fiets geeft de Vlaamse overheid duidelijk aan werk te willen maken van een eigen fietsbeleid. Dit beleid wordt in de praktijk soms gedwarsboomd door een ander beleid op Vlaams niveau (bvb. subsidies voor kaaimuren).

2.2.7.

STEDENBELEID

Stedenfonds Het stedenfonds staat in voor een structurele financiering van de dertien centrumsteden waaronder Gent, Kortrijk en Roeselare vanuit Vlaanderen. Dit gebeurt op basis van een meerjarige beleidsovereenkomst. De middelen zijn bestemd voor de verhoging van de leefbaarheid op stads- en wijkniveau, het tegengaan van de dualisering en de verhoging van de kwaliteit van het bestuur van de stad. Stadvernieuwingsprojecten De Vlaamse Regering verleent steden projectsubsidies en conceptsubsidies voor innoverende stadsvernieuwingsprojecten. De projecten moeten een hefboomfunctie hebben in een buurt, wijk of stadsdeel . De projecten moeten gerealiseerd worden in samenwerking met de private sector. Deinze, Gent, Kortrijk, Roeselare en Waregem komen in aanmerking voor deze subsidies. Volgende projecten in de Leiestreek worden vanuit dit instrument gesubsidieerd  

bijsstandssite (Winkelcentrum K) en BUDA-eiland in Kortrijk voor respectievelijk € 2,8 miljoen en € 3 miljoen; stadskernvernieuwing Deinze met onder andere Leiedam voor € 2,8 miljoen.

Stadscontracten De Vlaamse Regering heeft met elk van de 13 centrumsteden een stadscontract afgesloten. Het stadscontract bundelt alle financiële en administratieve ondersteuning van verschillende Vlaamse beleidsdomeinen aan de stad. Het biedt daarnaast een overzicht op de duurzame ontwikkeling van de stad. De contracten bevatten engagementen van zowel de Vlaamse

144

Regering als van de stad, met respect voor de ontwikkelde stadsvisie. Ze bestaan uit twee delen:  

een algemeen gedeelte dat identiek is voor alle dertien steden en over ‘wonen in de stad’ handelt; een stadsspecifiek gedeelte dat door de stad wordt ingevuld en gericht is op de ontwikkeling en ontsluiting van nieuwe of te vernieuwen stadsdelen. Het heeft vooral betrekking op de beleidsdomeinen openbare werken, mobiliteit, ruimtelijke ordening, woonbeleid en onroerend erfgoed.

Evaluatie stedenbeleid ‐

‐

‐

Vlaanderen levert aanzienlijke inspanningen om de leefbaarheid en ruimtelijke kwaliteit in de centrumsteden te verhogen. Dit verhoogt de toeristische belevingswaarde in deze steden. Naast de centrumsteden kunnen ook de structuur ondersteunende kleinstedelijke gebieden in aanmerking komen voor de subsidiëring vanuit Vlaanderen van stadvernieuwingsprojecten. Stadjes en gemeenten die planmatig (zie Ruimtelijke Ordening) wel betrokken zijn in een groot- of regionaal stedelijke dynamiek kunnen geen beroep doen op het Vlaams instrumentarium dat ontwikkeld is om het stedelijk netwerk te versterken. In de Leiestreek verkeren Deerlijk, Harelbeke, Kuurne, Ingelmunster, Izegem, Wevelgem en Zwevegem in deze situatie.

2.2.8.

ECONOMIE

ERSV-SERR-RESOC De werking is grotendeels gebaseerd op de arrondissementen waardoor de verschillende steden en gemeenten van de toeristische regio Leiestreek verdeeld zijn over maar liefst vier structuren: Zuid-West-Vlaanderen, Midden-West-Vlaanderen en Meetjesland – Leiestreek – Schelde en Gent en Rondom Gent . Het streekpact Zuid-West-Vlaanderen is het enige streekpact waarin een expliciete verwijzing naar toerisme en recreatie is opgenomen binnen de ambitie om van de regio een attractieve regio met een kwaliteitsvolle woon- en leefomgeving maar niet binnen de ambitie om een reconversie van het economisch weefsel te bewerkstelligen. Bij het addendum bij het Streekpact Zuid-West-Vlaanderen staat niets meer te lezen over toerisme en recreatie. Provinciale Ontwikkelingsmaatschappijen Provinciale ontwikkelingsmaatschappijen staan in West- en Oost-Vlaanderen in voor de uitvoering van het sociaaleconomische beleid van de provincies door sociaaleconomische projecten te ontwikkelen, te ondersteunen en uit te voeren bevorderen ze de sociaaleconomische ontwikkeling van de provincies. In West-Vlaanderen wordt in 2011 de fusie tussen de Provinciale Dienst Economie en de POM West-Vlaanderen voltrokken. Binnen de Provincie blijft nog een bestuurscel actief die zal instaan voor de voorbereiding en evaluatie van het economisch beleid dat volledig via de POM zal verlopen. Participatiemaatschappij Vlaanderen De participatiemaatschappij Vlaanderen is een zelfstandige investeringsmaatschappij die het instrument vormt voor het realiseren van het economisch overheidsinitiatief in Vlaanderen. De business unit PMV-kmo bekleedt een sleutelpositie in de markt van Vlaamse kmo-financiering. en biedt gezien de aard van bedrijven in de toeristisch-recreatieve sector de meeste kansen voor startende toeristisch-recreatieve ondernemingen. Evaluatie economie

145

‐

‐

‐

De streekpacten van de RESOC’s vormen een belangrijk instrument binnen het socioeconomisch beleid dat in Vlaanderen wordt gevoerd maar de aandacht voor toerisme in de streekpacten van de RESOC’s in de Leiestreek is erg beperkt. De afbakening van de RESOC’s is grotendeels gebaseerd op de arrondissementen waardoor er binnen het gebied van Toerisme Leiestreek maar liefst 3 RESOC’s actief zijn. Via de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) kunnen ook startende ondernemingen binnen de toeristisch-recreatieve sfeer overheidssteun genieten.

2.3.

MACROTRENDS IN TOERISME EN RECREATIE

Naar de toekomst toe dient de Leiestreek zowel op vlak van productontwikkeling als op vlak van marketing rekening te houden met een aantal macrotrends in de toeristisch-recreatieve vraag. De trends kunnen worden opgedeeld in:     

sociaal-culturele trends; demografische trends; trends in reserveringsgedrag, informatieverwerving en reisgedrag; recreatieve trends; technologische evoluties en trends.

2.3.1.

SOCIAAL-CULTURELE

TRENDS





   

 



Vakantie als primaire levensbehoefte Hoewel de meesten ook in economisch slechte tijden op vakantie blijven gaan wordt er wel meer op de prijs gekeken en minder op de beleving. Als het economisch beter gaat boekt men weer duurdere reizen met een hoge belevingswaarde. De bestedingen voor vakanties schommelen afhankelijk van de evolutie van het consumentenvertrouwen. Bij dalende bestedingen staan vooral de luxe en bijkomende korte vakanties onder druk. Nadruk op beleven, zich verrijken Musea en tentoonstellingen worden interactief en participatief. Men wil zich betrokken voelen en men wil het gevoel hebben iets unieks te hebben meegemaakt. Toenemende aandacht voor authenticiteit en identiteit Authenticiteit wordt beleefd in echte gastvrijheid, de pure belevenis van natuur, rust en schoonheid en het ontdekken van typische streekelementen. Meer en steeds kortere vakanties door toegenomen stress en gefragmenteerde vrije tijd door flexibele arbeids- en openingstijden. Ondernemen van meer en verschillende vrijetijdsactiviteiten, tijd besteed per activiteit neemt af. Toenemende vraag naar omgevingsrecreatie Dit hangt samen met de afname en versnippering van vrije tijd. Daarnaast is een steeds groter wordende groep ouderen op de woonomgeving aangewezen omwille van mobiliteits- of gezondheidsredenen. Opkomst van "leisure steden": steden met een hoog gecentreerd aanbod aan recreatieve activiteiten. Platteland wordt belangrijke toeristisch-recreatieve omgeving. Binnen de landbouwsector wordt gestreefd naar inkomensdifferentiatie bijv. door hoevetoerisme. Daarnaast treedt de landbouwer meer en meer op als landbouwbeheerder. Eis van goede prijs/kwaliteitsverhouding. 146

     

De recreant is bereid meer geld uit te geven voor een dienst of product maar verwacht dat de kwaliteit daarvan dan ook onberispelijk is. Regio’s met gevarieerd totaalaanbod krijgen voorkeur. Opkomst nieuwe reisgezelschappen Grote familie- en vriendengroepen; connecting. Groeiende vraag naar thematische vakanties: fiets-, cultuur-, kunstvakanties en culinaire trips. Cultuurtoerisme wint aanzien: citytrips, evenementen, cultuurbeleving op het platteland. ‘Wellness’ is nadrukkelijk aan het opkomen. Ook gezondheid, zich bewegen... Toenemende aandacht voor duurzame en verantwoordelijke ontwikkeling.

2.3.2.

DEMOGRAFISCHE

TRENDS

   

opkomst van kapitaalkrachtige medioren (50-60) die meer gespreid en veel vakantie nemen. Deze groep moet meer individueel benaderd worden dan vroeger; toename vakantieparticipatie en -frequentie van senioren / bejaarden (65+); belang van kapitaalkrachtige '40 somethings', evenwel zonder veel vrije tijd. 'GAP' Generatie (25-39 jaar). Vraag naar kindvriendelijke kortbij-vakanties. Heeft relatief weinig geld ter beschikking en nauwelijks vrije tijd.

2.3.3.

TRENDS

IN

RESERVERINGSGEDRAG, INFORMATIEWERVING

EN

REISGEDRAG

        

  

Internet als groeiend info- en boekingskanaal. Consumenten dreigen te verdrinken in overaanbod. Te verwachten grote impact van ontwikkelingen in mobiele telefonie, GPS, mp3... Belang van merknamen: herkenbaarheid. Vrienden, familie, kennissen en internet (travelblogs, tripadvisor) als eerste bron van info. Succes van thematische arrangementen (bv. Bongo: “originele cadeaubonnen met unieke belevenissen”). Ecologisch, sportief, en cultureel zijn trends die we dit jaar in de Vlaamse logies zien bovendrijven. Er komen nog altijd nieuwe B&B's bij. B&B's in streken die sterk gericht zijn op de Vlaamse markt blijven het goed doen. Het aantal fietsarrangementen en fietsvriendelijke logies is niet meer bij te houden. Vlamingen zijn een fietsend volkje, het is de volkssport nummer één. Logies spelen daar steeds actiever op in door fietsarrangementen aan te bieden. Dat betekent niet alleen dat ze kaarten met alle fietsknooppunten uitdelen, maar dat ze zelf ook fietsen in huis hebben die je kan huren en dat ze die fietsen kunnen repareren in geval van panne. Naast fietsen doen ook andere stalen rossen hun intrede. Vespa-arrangementen en toeren met oldtimers als een 2pk of Herbie, een oude kever. Vespa's en Herbies hebben een trendier imago dan fietsen, maar spreken eveneens alle leeftijden aan. Een andere trend die traag maar zeker zijn opwachting maakt in Vlaanderen, zijn ecologische logies. Andere logies spelen dan weer een culturele troefkaart uit. Je ziet dat galerijen op de eerste verdieping een B&B opendoen, of dat er tentoonstellingen worden gehouden of er gewoon kunst in de kamers en hal hangt, die je kan kopen of waarnaar je kan kijken.

2.3.4.

RECREATIEVE

TRENDS



Sterk groeiende belangstelling voor zachte recreatievormen in een groene omgeving. 147

                      





Het wandelen, en vooral het fietsen worden steeds populairder. De spectaculaire groei van het wielertoerisme blijkt uit de evolutie van het ledenaantal van de Vlaamse Wielrijdersbond. Eén op de drie sportieve fietsers is een vrouw. De gemiddelde leeftijd van de wielertoeristen is 35 jaar bij de dames en 41 jaar bij de heren. Ook gezinnen springen steeds vaker samen op de (koers)fiets. Ook het paardrijden ontwikkelt zich van een sportieve ontspanning tot een zelfstandige openluchtrecreatieve activiteit. Het aanbod aan collectieve recreatiegebieden met veel groen en water wordt aangevuld met meer op individuele beleving gerichte recreatiemogelijkheden: skeelerbanen, fietscrossterreinen, skipistes e.a. De belangstelling voor het klassieke kamperen neemt af. Dit heeft te maken met veranderende consumenteneisen en met de concurrentie van andere verblijfsvormen zoals tweede verblijven. Wie wel nog kampeert, vraagt meer ruimte en comfort. Daartegenover staat wel een toename van de belangstelling voor hoeve-, en natuurkamperen: individueel, rustig, natuurlijk en kleinschalig. Ook de vraag naar ruimte voor bungalows, vakantiehuizen en hotelaccommodatie neemt toe. Behoefte aan prikkels en risicoloos avontuur en aan natuuractiviteiten met een grensverleggend karakter: klimmen (indoor, outdoor), mountainbiken, duiken (open water, indoor duiktanks), survivaltochten e.a. Onder impuls van het Start-to Run programma blijft de joggingrage aanhouden en ontstaat de nood aan gestructureerde joggingparcours (bv. met afstandsaanduidingen en schokvrije ondergrond). Ook de belangstelling voor het lopen van grotere afstanden zoals marathons zit in de lift. Klassieke fietsroutebeschrijvingen lijken hun beste tijd te hebben gehad. Recreanten laten zich niet enkel meer leiden over vastgelegde routes, ze willen startplaats en traject voortaan zelf bepalen. De knooppuntennetwerken die zowel voor wandelaars als voor fietsers werden ontwikkeld, spelen hier handig op in. Via fietsrouteplanners op het internet kun je zelf een fietsroute selecteren op basis van afstand, moeilijkheidsgraad en startplaats. Routes kunnen worden uitgeprint of gedownload. De opmars van de GPS is niet meer te stuiten. Recreatieve routes kunnen tegenwoordig worden gedownload van het internet op de GPS, kant-en-klare GPSgestuurde fietstochten worden ontwikkeld. Geocaching of schatten jagen via GPS is een van de nieuwste trends. De combinatie recreatie/openbaar vervoer wint aan betekenis: Groene Haltewandelroutes van Natuurpunt en BTTB, de uitgave van treinwandelfolders (GR-paden en NMBS), onderzoeken naar ketenmobiliteit aan de Kust, transferia voor het overstappen van auto of openbaar vervoer op fiets e.a.

2.3.5.

TECHNOLOGISCHE

ONTWIKKELINGEN

EN

TRENDS







Real time. Mede dankzij twitter, facebook en friendfeed is real time voor 2010 wat web 2.0 was voor 2007. De term representeert de groeiende vraag naar 'ogenblikkelijkheid' in onze interacties. Toegevoegde realiteit. In toegevoegde realiteit word data 'overlaid' (het afbeelden van een bestand in combinatie met een ander bestand). Bijvoorbeeld wanneer de foto van de camera van je mobiele telefoon overlaid wordt met informatie van Wikipedia, Google search en Twitter. De uitdaging voor deze diensten ligt bij het bewijzen van het nut van deze diensten. Content 'curation' De grootste uitdaging van het web in recente jaren is dat de aanmaak van content sneller gaat dan ons vermogen het te consumeren. "Information overload" is een 148







veel gehoord probleem. In 2008 kwam hierop het antwoord: Je vrienden zijn je filter. Met de lancering van zijn Facebook Connect program staat Facebook andere sites toe 'content personalization' aan te bieden gebaseerd op de voorkeuren van je netwerk. Je vrienden gaan steeds meer bepalen wat je consumeert, van Weblinks tot films, boeken en tv shows. Mobiele betaling De komende jaren zal er een doorbraak komen op het vlak van de lang verwachte markt voor mobiele betaling. Terwijl een groot deel van Azië deze technologie heeft omarmd blijft de VS achter. De rede voor optimisme in de toekomst is dat de grote spelers de kans grijpen. Sociale media worden mobieler Heel wat bedrijven blokkeren de toegang tot sociale media. Dat terwijl smartphones vlot over de toonbank gaan. Werknemers zullen dan ook meer en meer via hun mobieltje naar sociale netwerksites surfen. E-mail neemt af in gebruik Kon je vroeger via e-mail anderen op de hoogte brengen van interessante nieuwtjes, dan bieden meer en meer websites de mogelijkheid artikels via sociale media te delen.

Evaluatie trends voor de Leiestreek De Leiestreek moet inspelen op wijzigende behoeften van de toerist/recreant:     

Belevingsvol invullen van het toeristisch product; Opwaarderen en kwalitatief uitwerken van het aanbod op vlak omgevingsrecreatie. Kortrijk positioneren als 'leisure stad'. Uitspelen van de rijkdom aan erfgoed in de stadjes en dorpjes van de Leiestreek. Voor de Oost-Vlaamse Leiestreek: verhoogd inzetten op thema kunst/cultuur.

van

De Leiestreek moet aandacht hebben voor nieuwe doelgroepen:   

Kapitaalkrachtige medioren (comfort en luxe) en senioren. Grotere familie- en vriendengroepen (peer groups). Gezinnen met kinderen voor kortbij-vakanties.

De Leiestreek moet aandacht hebben voor nieuwe recreatieve trends:     

Kwalitatief ontwikkelen van het aanbod op vlak van golfen en toervaart. Uitbouw van het recreatief product met de nadruk op fietsen en wandelen. Aandacht voor behoeften van wielertoeristen in de regio. Kwalitatieve uitbouw van het fietsnetwerk en de wandelnetwerken. Gebruik van nieuwe technologieën op vlak van recreatie.

De Leiestreek moet rekening houden met trends en evoluties op technologisch vlak:  

Sociale media gebruiken als communicatietool naar bepaalde doelgroepen. Ontwikkelen van toeristisch producten met een 'toegevoegde realiteit'.

149

2.4.

TRENDS IN DE BELANGRIJKSTE DOELMARKTEN VOOR DE LEIESTREEK 2.4.1. TRENDS BELGISCHE

IN

DE

VAKANTIEMARKT

Ongeveer een kwart van de volwassen Belgen zal minder vaak op reis gaan in 2009 in vergelijking met 2008. De helft van deze personen zal helemaal niet op reis gaan in 2009 terwijl de andere helft wel nog op vakantie gaat in 2009 maar minder vaak dan in 2008. Bijna driekwart van de volwassen Belgen die hoogstwaarschijnlijk op vakantie zullen gaan in 2009, zullen hun reisgedrag in meer of mindere mate aanpassen in 2009. Zij zijn vooral van plan om minder uit te geven ter plaatse in de bestemming of aan de vakantie zelf, door bijvoorbeeld een goedkoper logies te kiezen, per auto of touringcar te reizen of voor een all inclusiveformule te opteren. Het aantal binnenlandse vakanties stijgt. De korte vakanties vertegenwoordigen één derde van het totaal aantal vakanties van de Belgen, wat wijst op het grote belang van de korte vakanties. De bruto vakantieparticipatie van de Vlamingen voor korte vakanties is met 60.2% vrij hoog. Ter vergelijking: die van de Walen bedraagt 28.4%, die van de Brusselaars 28.9%. De bestemming van de korte vakanties is in 55% van de gevallen het binnenland.

2.4.2. TRENDS NEDERLANDSE

IN

DE

VAKANTIEMARKT

Het aantal toeristische overnachtingen van Nederlanders in Vlaanderen is in 2009 met ruim 15% tot 5,5 miljoen toegenomen. De gemiddelde verblijfsduur van de Nederlanders in Vlaanderen was 4,5 overnachtingen per vakantie. Nederland blijft daarmee veruit de belangrijkste buitenlandse herkomstmarkt voor Vlaanderen. De groene regio’s deden het daarbij het best, maar ook de Vlaamse kunststeden gingen er op vooruit. Alleen de kust en Brussel deden het minder goed dan in 2008. In totaal werd door Nederlanders een kwart miljard euro besteed aan verblijfsvakanties in Vlaanderen.

150

2.5.

CONCURRENTIEANALYSE

Voor de concurrentieanalyse op vlak van leisure bekijken we enkel de regio's die een gelijkaardig product bieden voor een gelijkaardige markt, namelijk bestemmingen in verstedelijkt Vlaanderen met aantrekkelijke rivieren en kanalen. We kiezen dus voor gelijkaardige bestemmingen die zich op dezelfde markt begeven. Het gaat hier in concreto over Scheldeland en het Maasland. Omdat MICE een belangrijk gegeven is voor toerisme in de Leiestreek hebben we ook voor dit segment een concurrentieanalyse opgesteld. We vergelijken de Leiestreek met Oostende en Leuven, twee steden die op vlak van MICE sterk ontwikkeld zijn.

2.5.1.

LEISURE

Scheldeland, vrij nieuwe toeristisch-recreatieve regio De regio Scheldeland wordt in haar huidige vorm sinds 2005 in de markt geplaatst door de samensmelting van de Oost-Vlaamse Schelde- en Denderstreek (18 steden en gemeenten) en het Antwerpse Rivierenland (10 steden en gemeenten). In 2007 werden delen van de Stad Gent aan de regio toegevoegd. Scheldeland is dus nog een vrij nieuw gegeven op de toeristisch-recreatieve markt. De regio positioneert zich nadrukkelijk aan de hand van het element water en stelt de drie structuurbepalende rivieren van de regio (Schelde, Dender en Rupel) centraal. Daarnaast vormt het “samen beleven” een belangrijk element in de positionering van de regio. Dit op basis van het rijke evenementenaanbod dat de regio rijk is met onder andere Aalst Carnaval, de Ros Beiaardommegang en het Palingfestival. Deze positionering wordt visueel doorvertaald in een logo met drie golfelementen en drie basiskleuren die verwijzen naar de rivieren. We vinden dit ook terug in de baseline 'langs Schelde, Dender en Rupel' en het speelse karakter van de typografie. Voor Scheldeland zijn in de eerste plaats omgevingsrecreatie en dagtoerisme van de lokale bevolking en de inwoners van de stedelijke gebieden aan de rand van de regio van belang. Korte vakanties (zowel individuele basis en in groep) vanuit de rest van Vlaanderen en Nederland genieten de laagste prioriteit. 151

Het totale budget van Toerisme Scheldeland vzw bedraagt op jaarbasis zo'n €150.000 en wordt ingezet voor promotie. Bovenop dit budget komen ook de inspanningen die Toerisme Oost-Vlaanderen en Toerisme Provincie Antwerpen leveren voor gemeenschappelijke acties en instrumenten zoals de bijdrage in de binnenland- en Nederlandcampagne van Toerisme Vlaanderen, de website, Vlaanderen Vakantieland op één enz. In 2009 is Toerisme Scheldeland vzw in het Interreg IVB project "Waterways for Growth" gestapt teneinde deze middelen gedurende vier jaar te kunnen verhogen met ongeveer 1/3 per jaar. De regio heeft geen directe landsgrenzen wat het moeilijk maakt om op Interreg programma's in te tekenen. In het Strategisch Beleidsplan voor Recreatie en Toerisme in Scheldeland 2007 – 2011 werden vijf regionale hefbomen voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de regio gedetecteerd. Deze hefbomen spelen een cruciale rol in de toeristisch-recreatieve toekomst van de regio en geven concreet mee invulling aan de positionering van de regio. 

Varen en fietsen

Het blauwe netwerk van waterwegen geeft niet alleen structuur aan de regio maar vormt ook het belangrijkste aantrekkingselement van de regio. Varen op en fietsen langs de waterwegen en vooral de combinatie van beide (onder andere via de veren) onderscheiden Scheldeland als regio/bestemming. Met deze propositie kan Scheldeland toeristen werven. 

SIGMA+

Het SIGMA plan is een grootschalig waterbouwkundig project dat de verhoging van de veiligheid tegen overstromingen in het Scheldebekken voor ogen heeft. In een geactualiseerde versie (2004) van het oorspronkelijke plan van 1976 wordt voorzien in de creatie van zo’n 1.700 hectare nieuwe natuur gespreid over 4 gebieden in Scheldeland. Dit zal onder andere gebeuren door het aanleggen van overstromingsgebieden, landinwaartse dijkverplaatsingen en de creatie van wetlands. 

Denderende steden

Aalst, Dendermonde en Ninove zijn drie levendige stadjes met een rijke geschiedenis. De drie stadjes moeten elk kunnen uitgroeien tot toeristisch-recreatieve aantrekkingspolen met een autonome wervende kracht. 

Erfgoed aan de waterkant

De rivieren in Scheldeland zijn niet alleen structuurbepalend maar vormen ook de dragers van de geschiedenis van de regio. Talrijke imposante monumenten en waardevolle erfgoedsites langs de rivieren vormen de stille getuigen van deze rijke geschiedenis. Een aantal van deze monumenten en erfgoedsites moeten verder uitgebouwd worden tot belevingsvolle dagattracties waarbij de authenticiteit centraal moet staan. Het cultuurhistorisch erfgoed van dorpen en verstedelijkte kernen aan de waterkant moet belevingsvol en samenhangend ontsloten worden. 

Donkmeer Berlare

Voor het Donkmeer in Berlare moet een integraal masterplan opgemaakt en uitgevoerd worden zodat de site ook in de 21ste haar rol als toeristisch-recreatieve trekpleister van Scheldeland kan blijven spelen. Evaluatie concurrentieanalyse Scheldeland -

Voor Scheldeland heeft sinds 2007 een eenduidige en consequente positionering waarin de waterwegen centraal staan. In het strategisch beleidsplan 2007 - 2011 werd een beperkt aantal duidelijke hefbomen gedefinieerd. Deze hefbomen geven invulling aan de vooropgestelde positionering.

152

-

-

De natuurwaarden van de rivieren in Scheldeland en zijn bijzonder groot en in het geval van de Schelde als getijdenrivier internationaal zelfs uniek. De organisatiestructuur van Toerisme Scheldeland vzw is overzichtelijk en eenvoudig en er is binnen de vzw structuur een structurele betrokkenheid van en afstemming tussen betrokken provinciale toeristische organisaties. De regio ligt volledig binnen de Vlaamse Ruit wat de ruimtelijke cohesie binnen de regio ten goede komt. Scheldeland kent een vrij ruim privé aanbod op het vlak van passagiersboottochten maar dit aanbod is niet gebiedsdekkend. De Schelde in Oost-Vlaanderen wordt niet bediend. Scheldeland heeft geen directe landsgrenzen wat het opzetten van strategische grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden bemoeilijkt. De dynamiek en betrokkenheid vanwege belangrijke lokale spelers (in de stadjes) is vrij beperkt. De getijdenwerking op Schelde en Rupel jaagt de kosten voor aanleginfrastructuur de hoogte in en vormt een drempel voor de pleziervaart. Scheldeland heeft maar een beperkt logiesaanbod waarbij de kampeerverblijfparken rond het Donkmeer ook nog eens een sterk vertekend beeld geven.

De Maas speelt een centrale rol in de positionering van Maasland De Limburgse regio Maasland ligt in het uiterste oosten van Vlaanderen en grenst direct aan Nederland. De oude, meanderende Maas vormt over de volledige lengte van het Maasland de grens met de noorderburen. Het Maasland telt slechts 5 steden en gemeenten (Maaseik, Maasmechelen, Lanaken, Dilsen-Stokkem en Kinrooi). In de positionering van het Maasland speelt de Maas een centrale rol. Dit blijkt onder andere uit de manier waarop het Maasland wordt gepresenteerd in de algemene brochure “Dichtbij Gastrvrij Limburg”: Zowel in de productontwikkeling als in de promotie worden 2 concrete concepten naar voor geschoven: 

Snoer van Maasdorpen

Het gaat hier meer concreet om de dorpen Kessenich (deelgemeente van Kinrooi), Aldeneik als toegangspoort tot Maaseik, Stokkem, Leut (deelgemeente van Maasmechelen) en OudRekem (deelgemeente van Lanaken). Binnen het concept Snoer van Maasdorpen staat de specifieke cultuurgeschiedenis van elk dorp afzonderlijk en de horecabeleving centraal. Met dit concept speelt het Maasland in op de PMCB "ontdekken". Tijdens de zomermaanden worden in elk dorp op vaste tijdstippen activiteiten georganiseerd onder de noemer "zomerse zondagen". De regie en promotie van deze activiteiten ligt in handen van de regiowerking Maasland. De praktische organisatie is in handen van de lokale diensten voor toerisme. Het doelpubliek zijn dagtoeristen (ook vanuit Nederland) en de verblijfstoeristen in de regio (Maasland telt een aantal grote campings die gecombineerd zijn met jachthavens die vooral bij Duitsers erg in trek zijn). 

Rivierpark Maasvallei

Het Rivierpark Maasvallei strekt zich uit tussen de N78 en de meanderende Maas die de grens met Nederland vormt. Het concept Rivierpark Maasvallei staat volledig in het teken van de natuurbeleving. Binnen deze natuurbeleving speelt waterrecreatie naast natuurontdekking een belangrijke rol. Met het concept Rivierpark Maasvallei speelt het Maasland in op de PMCB "buiten leven". Naast zachte waterrecreatie (fluisterboten, kano-kajak) staan wandelen (wandelgebieden) en fietsen (netwerk) centraal in de beleving van het Rivierpark Maasvallei. Uiteindelijk is het deze natuurbeleving die de USP vormt bij het aantrekken van toeristen.

153

Naast deze twee concepten telt de regio Maasland nog een aantal belangrijke toeristischrecreatieve producten. Delen van de gemeenten Maasmechelen, Lanaken en Dilsen-Stokkem behoren tot het gebied van het Nationaal Park Hoge Kempen. De drie gemeentebesturen zijn ook actief betrokken in het Nationaal Park en participeren in het park. Zo staat de Gemeente Lanaken bijvoorbeeld in voor de exploitatie van de toegangspoort Pietersheim van het park maar staat tegelijk ook in voor het toeristisch onthaal in het dorpje Oud-Rekem als toegangspoort tot het Rivierpark Maasvallei en heft haar toeristisch infokantoor in het centrum van de gemeente op. De westelijke delen van Kinrooi en Maaseik sluiten landschappelijk aan bij de Limburgse Kempen en in deze delen is ook het ruiternetwerk Limburgse Kempen gerealiseerd. Met Maasmechelen Village beschikt Maasmechelen over een belangrijke troef op het vlak van shopping en leisure. In de bestemmingspromotie die voor het Maasland wordt gevoerd wordt echter met geen woord over deze producten gerept en ligt de focus volledig op de Maas gerelateerde producten. Pas wanneer de geïnteresseerde toerist zich verder gaat informeren of ter plaats is, komt hij/zij meer te weten over dit aanbod en dan nog in beperkte mate. Maasmechelen heeft een rijk mijnverleden. De site waar de Maasmechelen Leisure Valley (waar de Village deel van uitmaakt) wordt ontwikkeld is een voormalig mijnterrein. In de periode 2005 - 2006 heeft Toerisme Limburg de gemeente Maasmechelen mee gepositioneerd binnen de regio Mijnstreek (samen met Genk, As, Houthalen-Helchteren, Heusden-Zolder en Beringen). Sinds 2007 wordt de Mijnstreek niet meer afzonderlijk gepositioneerd. Het mijnverleden en de voormalige mijnsites die een reconversie hebben ondergaan en vandaag de dag toeristisch-recreatieve functies vervullen worden sindsdien gepositioneerd als een complementair dagtoeristisch product binnen de regio Limburgse Kempen. De regiowerking Maasland is volledig geïntegreerd in de werking van Toerisme Limburg. De autonome VVV Maasland is opgeheven. De activiteiten van de VVV hebben zich volledig teruggeplooid op de werking van de toeristische dienst van Maasmechelen. De regiowerking Maasland wordt gecombineerd met die van de Voerstreek. De regiowerking Maasland beschikt jaarlijks over een budget tussen € 500.000 en € 700.000 voor marketing en productontwikkeling. De inbreng van de lokale besturen bedraagt 1/4 van dit bedrag. Toerisme Limburg engageert zich dat bovenop elke € vanuit steden en gemeenten € 3 wordt geïnvesteerd vanuit de provincie, Toerisme Vlaanderen en Europa. Er is bewust voor gekozen om extra in te zetten op de productontwikkeling in het Maasland. Dit bijvoorbeeld in tegenstelling tot de Voerstreek waar de afgelopen jaren reeds sterk is geïnvesteerd in het product en het jaarlijks budget dat beschikbaar is slechts € 90.000. Van het totale budget dat de regiowerking ter beschikking heeft wordt jaarlijks zo'n € 160.000 bijgedragen in de bestemmingspromotie die vanuit Toerisme Limburg voor Limburg als geheel wordt gevoerd. Evaluatie concurrentieanalyse Maasland -

Voor het Maasland wordt reeds van bij het begin een eenduidige en consequente positionering waarbij de rivier de Maas centraal staat gehanteerd. Er is in het Maasland een duidelijk en verregaand engagement vanwege de lokale besturen en de provincie Limburg met betrekking tot productontwikkeling, marketing en onthaal Bij grensoverschrijdende projecten met Nederland langs de Maas is er geen taalbarrière maar wel een belangrijk mentaliteitsverschil dat voor een wisselende constellatie van mogelijke partners aan de andere kant van de Maas zorgt. Het Maasland telt enkele sterke imago ondersteunende op zich zelf staande mediagenieke producten (Mooiste Dorp van Vlaanderen Oud Rekem, Maasland kruiden, vlotkamperen). Er is een goed en solide partnerschap met organisaties zoals het Regionaal Landschap Kempen Maasland die meewerken bij de ontwikkeling van imago ondersteunende producten (bvb. corporate identity voor snoer van Maasdorpen en Rivierpark Maasvallei).

154

-

De mogelijkheid om binnen Toerisme Limburg regiogrensoverschrijdende productlijnen in de korf van de sterkste regio ter zake te ontwikkelen en promoten (bvb. ruiternetwerk). Er wordt een vrij zwaar financieel engagement gevraagd vanuit Toerisme Limburg met betrekking tot de bestemmingspromotie voor de hele provincie. De mogelijkheden voor Maasland (en de andere Limburgse regio's) om zich in communicatie dragers te differentiëren is beperkt binnen de opgelegde Limburg huisstijl. Het Maasland heeft geen aanbod op vlak van passagiersboottochten vanwege de lage waterstanden op de Maas tijdens de zomermaanden. De Regiocoördinator Maasland is verantwoordelijk voor 2 bestemmingen (Maasland en Voerstreek)

2.5.2. 

MICE

Oostende

Oostende positioneert zich al enkele jaren als “Stad aan Zee”. Hoewel het leisure aspect voor de stad van zeer groot belang is en blijft heeft Oostende haar potentieel op vlak van MICE de afgelopen jaren sterk ontwikkeld en uitgespeeld. Deze beleidsoptie moet de negatieve impact ten gevolge van een gewijzigd vakantiegedrag beperken door de hogere gemiddelde besteding van de MICE toerist. De associatie van de kust als vakantiebestemming vormt nog altijd een belangrijk aspect op vlak van incentives. Op een boogscheut van Oostende vinden we Brugge als werelderfgoedstad en Knokke–Heist als luxebestemming terug. Beide profileren zich als spelers op de MICE markt maar hebben elk een eigen profiel dat complementair is aan dat van Oostende. Het MICE potentieel in de andere kustgemeenten is relatief beperkt ten opzichte van dat in Oostende en situeert zich voornamelijk op het vlak van meetcentives. De nabijheid van de regionale luchthaven is een belangrijke troef voor Oostende. Er is de afgelopen jaren sterk geïnvesteerd in de MICE infrastructuur in Oostende met als meest in het oog springende voorbeelden de vernieuwing van het Casino Kursaal, de bouw van de Sleuyter Arena (in hoofdzaak gebruikt door Basketbalclub Oostende) en de bouw van een Kinepolis bioscoopcomplex. Verder beschikt Oostende over een aantal interessante special venues zoals het Fort Napoleon (dat sinds kort ook wordt beheerd door Toerisme Oostende), het Thermae Palace Hotel, de Wellington Renbaan en Mercator. Wat de renbaan betreft zijn de ontwikkelingsmogelijkheden beperkt door de bescherming als monument. De verschillende locaties liggen erg verspreid over de stad. Het hotelaanbod in de hogere categorieën is in Oostende relatief beperkt en ook het aantal unieke locaties voor groepen met meer dan 250 personen met cateringfaciliteiten is beperkt. Met de sluiting van het Media Center in 2008 is er geen echte infrastructuur meer om beurzen te organiseren. Oostende moet het dan ook in hoofdzaak hebben van meetcentives, evenementen, seminaries en congressen. Wat dit laatste betreft ontbreekt het in de stad aan een grootschalig hotel in de hogere klassen om echt grote internationale congressen aan te trekken. Het belang van MICE voor toerisme in Oostende vertaalt zich in de personeelsbezetting van Toerisme Oostende vzw. Op een totaal van 24 VTE is maar liefst 4 + 1 VTE actief binnen de MICE afdeling. Deze afdeling biedt een all-in service met een doorgedreven dienstverlening aan klanten. Deze werkwijze brengt veel organisatorische en administratieve opvolging van dossiers/projecten met zich mee wat een stuk ten kosten gaat van marketing en promotie. De MICE afdeling binnen Toerisme Oostende vzw neemt het volledige aanbod mee in haar werking maar rekent een verschillend % commissie aan voor leden en niet-leden. De inkomsten die uit commissies worden gegenereerd bedraagt 5 % van het totale budget dat de MICE afdeling ter beschikking heeft. Dankzij de synergie met de meetcentive werking Kust van Westtoer kan Toerisme Oostende vzw zich nadrukkelijk richten op de markt van de congressen en events. Evaluatie concurrentieanalyse MICE Oostende -

De combinatie van een stad met zee en strand als speelterrein voor incentive activiteiten is een heel sterke troef. 155

-

Binnen Toerisme Oostende vzw is er een sterke, professionele en all-in MICE werking met 4 + 1 VTE actief. De regionale luchthaven van Oostende geniet de steun van de Vlaamse Overheid. Het sterke imago als vakantiebestemming en consequente positionering als “Stad aan Zee” gedurende vele jaren dragen bij tot de uistraling van Oostende. De synergie met de werking rond meetcentives die door Westtoer voor de Kust wordt gevoerd laat toe zich met Toerisme Oostende te concentreren op de producten die voor Oostende van belang zijn. Oostende beschikt niet over een volwaardige beurscapaciteit met het wegvallen van het Media Center. De ontwikkelingsmogelijkheden van de hippodroom als special venue zijn beperkt door de status als bescherm monument. In verhouding is het hotelaanbod in de hogere klassen relatief beperkt. De fysieke afstand tussen de belangrijkste infrastructuren (Casino Kursaal, Kinepolis en Sleuyter Arena) maakt combinaties tussen hen onderling heel moeilijk. 

Leuven

Leuven wordt in een adem genoemd met de eeuwenoude universiteit die in de stad is gevestigd en die ook op toeristisch vlak een niet te onderschatten impact heeft. Het hoeft niet te verwonderen dat de KUL (als wetenschapsinstelling en beheerder van onderwijsinfrastructuur) ook op vlak van MICE een belangrijke speler is. De stad Leuven kiest er in haar toeristisch beleid echter bewust voor om het gewicht op het vrijetijdstoerisme te leggen en MICE hieraan ondergeschikt te stellen. Ze doet dit enerzijds vanwege de vrije beschikbare logiescapaciteit die zich voornamelijk in het weekend en de vakantieperiode situeert. Anderzijds blijkt de beschikbare infrastructuur specifiek bestemd voor meetings, congressen en beurzen beperkt te zijn en kent de infrastructuur van de KUL kent nu reeds een vrij hoge bezettingsgraad tijdens het academiejaar. Binnen de universiteit en het bedrijfsleven leeft de wens om de vergader- en congresinfrastructuur verder uit te bouwen samen met aangepaste logiesmogelijkheden maar de stad koestert geen ambities om een grootschalig infrastructuurproject ter zaken op te zetten. De infrastructuur van de KUL vormt het leeuwendeel van de MICE infrastructuur in Leuven. De KUL telt tientallen auditoria verspreid over drie campussen (Leuven Centrum, Heverlee en Gasthuisberg). Verschillende auditoria van de campus in het centrum zijn gehuisvest in historische gebouwen met een bijzondere uitstraling. De capaciteit van de auditoria in het centrum ligt tussen de 63 en 46 personen. De campus Heverlee is heel recent en situeert zich even buiten het centrum. De campus Gasthuisbergt situeert zich bij het gelijknamige ziekenhuis en ligt eveneens even buiten het centrum. Het comfort en de kwaliteit van de voorzieningen in de auditoria verschillen sterk van auditorium tot auditorium. Met een totale vrije oppervlakte van zo’n 5.000 m² is de capaciteit van de Brabanthal voor beurzen en evenementen heel beperkt en is de uitstraling van de meerderheid van de activiteiten die in de hal worden georganiseerd slechts regionaal. Het logiesaanbod in Leuven is eerder beperkt door het lucratieve karakter van de verhuur van studentenkamers en –huizen. Leuven telt relatief gezien veel kleinere hotels die niet over de capaciteit beschikken om op de MICE markt actief te zijn. Dat MICE voor het toerisme in Leuven geen prioriteit is kunnen we afleiden uit de personeelsinzet ter zake van Toerisme Leuven en het ontbreken van een specifieke MICE werking binnen de KUL. Momenteel werkt binnen Toerisme Leuven slechts ½ VTE specifiek voor de MICE markt en wordt op korte termijn een uitbreiding tot 1 VTE voorzien. De structurele samenwerking met de KUL en Toerisme Vlaams-Brabant die door Toerisme Leuven wordt naar voor geschoven om op vlak van personeel over voldoende schaalgrootte (2 à 3 VTE’s) te beschikken om een volwaardige werking op te zitten is er op vandaag niet. Binnen Toerisme Leuven wordt de MICE markt als een proeftuin gezien voor de ontwikkeling van producten voor een breder publiek van “klassieke” groepen maar afzonderlijke werkingsbudgetten voor de bewerking van de MICE markt zijn er niet bij gebrek aan een volwaardige MICE-cel binnen Toerisme Leuven. Leuven wordt in de kunststedenwerking en – promotie van Toerisme Vlaanderen meegenomen als een volwaardig product. Op vlak van MICE ziet Toerisme Vlaanderen in eerste instantie potentieel in het macroproduct 156

kunststeden. Toerisme Vlaams-Brabant is recent gestart met een eigen MICE werking die zich in eerste instantie op de markt van de meetcentives richt. Evaluatie concurrentieanalyse MICE Leuven -

-

De bekendheid dankzij en het belang van de KUL als MICE speler (dit laatste geldt vanzelfsprekend ook voor de UGent in Gent) is een niet te verwaarlozen factor. Vanuit Toerisme Leuven is er een duidelijke visie om incentives te zien als proeftuinen voor het groepsaanbod voor het brede publiek. De nabijheid van Brussel als Europees beslissingscentrum en internationale verkeershub vormt een belangrijke troef voor Leuven. De sfeervolle historische binnenstad kent een grote concentratie infrastructuur (van de KUL) die mogelijk kan ingezet worden voor MICE en dit in combinatie met een aantrekkelijk, gevarieerd en levendig HORECA aanbod. Doordat Leuven door Toerisme Vlaanderen wordt meegenomen als een volwaardig product binnen het macroproduct kunststeden liggen zij in eerste lijn voor wat MICE betreft. De Stad Leuven heeft ervoor gekozen om in haar toerismebeleid MICE ondergeschikt te maken aan het vrijetijdstoerisme en niet te willen mee investeren in grootschalige gespecialiseerde infrastructuur. De MICE werking binnen Toerisme Leuven is met 0,5 VTE erg beperkt. Leuven heeft slecht een beperkt aandeel grotere hotels die relevant zijn voor de MICE-markt. Het lucratieve karakter van de verhuur van studentenkamers en –huizen bemoeilijkt hotelprojecten in de binnenstad wat de mogelijkheden op vlak van MICE verder beperkt. Leuven heeft geen volwaardige beurscapaciteit met de beperkte mogelijkheden die de Brabanthal biedt.

DEEL 2 DIAGNOSE 1. SWOT-ANALYSE

VOOR DE

LEIESTREEK

STERKTES

ZWAKTES

Toeristisch product - Leisure Groene recreatie 

  

  

Twee grote en gratis toegankelijke groene recreatiedomeinen in de regio (de Gavers en de Brielmeersen) en één aan de rand (de Blaarmeersen) Veel kleine groengebieden verspreid over de regio. Meanderende, schilderachtige Leie tussen Deinze en Gent. Landschappelijk waardevolle gebieden in bepaalde delen van de Leiestreek (OostVlaamse Leiestreek, Scheldemeersen, Interfluvium gebied, ...). Gebiedsdekkend fijnmazig blauw-groen netwerk voor fietsers met grensoverschrijdende aansluitingen. Volwaardig aanbod provinciale landschapswandelroutes. 2 gebieden geselecteerd (beide tussen Leie en Schelde in West-Vlaanderen) om als wandelnetwerk ontwikkeld te worden.

   

  

Ontbreken van grote samenhangende landschappelijke gehelen. Hoge recreatiedruk op de twee grootste groene recreatiedomeinen in de regio. De aanwezige groengebieden zijn erg versnipperd en weinig of niet gestructureerd. De meanderende, schilderachtige Leie tussen Deinze en Gent kent een grote recreatiedruk en verschillende stukken zijn niet toegankelijk. Op het groen-blauw netwerk zijn voor fietsers nog verschillende missing-links en knelpunten. De beleving en het comfort voor fietsers langs het blauw-groen netwerk wordt nog als onvoldoende ervaren. Een blinde vlek op de provinciale wandelroutekaart in het verstedelijkte hart van de Leiestreek (Driehoek Kortrijk 157

 

- Roeselare - Waregem). De 2 geplande wandelnetwerken zijn eerder grofmazig. Conflicten tussen verschillende types recreanten.

Blauwe recreatie  

Boottochten georganiseerd door de publieke sector populair bij de eigen bevolking. Vrij volledig en goed gespreid aanbod jachthavens en aanlegplaatsen.

    

Boottochten trekken weinig mensen aan van buiten de regio. Geen privé initiatief op vlak van georganiseerde passagiersboottochten buiten Gent. Organisatie, promotie van boottochten door publieke sector vergt een zware investering qua tijd en middelen. Individuele pleziervaart en toervaart is een nichemarkt met beperkt aantal passages bij sluizen en bruggen. Relatief veel kleine jachthaventjes die te weinig toegankelijk zijn.

Bezienswaardigheden, attracties en evenementen 

Fijnmazig netwerk van steden en dorpen geënt op het blauw-groene netwerk in de regio.  Nieuwe en eigentijdse shoppingomgeving in Kortrijk.  Interessant shoppingaanbod in Roeselare voor regionale bevolking.  Deinze, Menen en Waregem als winkelcentra van bovenlokaal belang  Bekende musea in de Oost-Vlaamse Leiestreek rond schilderkunst en de Leieschilders.  Aantrekkelijke dorpskernen in OostVlaamse Leiestreek.  Lokaal verankerde kleinschalige attracties verhogen de belevingswaarde.  Thema's industriële vormgeving, beeldende en hedendaagse kunsten en architectuur bieden mogelijkheden voor toeristische valorisatie.  Beeldbepalende waardevolle industriële erfgoedsites geënt op het groen-blauwe netwerk.  Enkele imago ondersteunende publieksevenementen met internationale uitstraling.  Rijk gevulde evenementenkalender gericht op regionale bevolking.  Grote dynamiek en inspanningen met betrekking tot de productlijn 'eten en drinken' onder de noemer 'Leie Lekker Land'.  Unesco Werelderfgoed in Kortrijk, Menen, Roeselare en Gent. Logeren 

Groeidynamiek in het logiesaanbod in de West-Vlaamse Leiestreek vooral in de

 

   



Onvoldoende belevingsvolle inrichting van steden en dorpen. Geen grote imago ondersteunende bezoekersattracties met een autonome wervende kracht ondanks investeringen in de voorbije jaren. Herbestemming van industriële erfgoedsites is een complexe en dure aangelegenheid van lange adem. Te weinig dynamiek, afstemming en kwaliteit bij tijdelijke initiatieven in kleinschalige attracties. Nog te weinig grote imago ondersteunende publieksevenementen met hefboomkarakter. Bestaande evenementen nog te weinig verbonden met andere toeristische aspecten van de regio.

Groeidynamiek in logiesaanbod in de OostVlaamse Leiestreek is beperkter maar komt

158

  

hotelsector en het kleinschalig logies en voornamelijk in Kortrijk (zowel centrum als buitengebied). Groeidynamiek in de Oost-Vlaamse Leiestreek in de sector van het kleinschalig logies. Uitgebreid en kwalitatief hotelaanbod Toenemend en kwalitatief jeugdlogies dat een stijgend aantal jongeren aantrekt.

   

 

Toenemend aanbod voor kampeerauto's Kortrijk positioneert zich als een stad met een groot logiesaanbod.  Gezonde groei in de verblijfstoeristische vraag in het West-Vlaamse deel van de Leiestreek met toenemend marktaandeel binnen Vlaamse regio's.  Leiestreek populair voor weekends of korte vakanties .  Fietsnetwerk is stimulans voor de verblijfstoeristische vraag in de OostVlaamse Leiestreek.  Kortrijk slaagt erin om meer recreatieve verblijfstoeristen aan te trekken.  Grote spreiding van de verblijfstoeristische vraag over het jaar  De vraag voor vakanties van Belgen en Fransen neemt toe. Onthaal



Goed gespreid netwerk van erkende infokantoren.  Bovenlokale samenwerkingsverbanden belangrijk instrument voor professionalisering van lokale diensten voor toerisme. Toeristisch product - MICE

 



Sterk en op niveau van groene regio's uniek gegeven voor de Leiestreek. Meeting- en zakentoerisme stabiele basis voor het verblijfstoerisme





Leie en Schelde als rivieren vrij bekend in Vlaanderen. Grote dynamiek van marketingacties gericht op regionale bevolking: Leiefietsfeest, boottochten, wintercampagne, e.a. Promotiepool brengt middelen samen om grote marketingacties te realiseren. Actieve werking van Xim voor MICE Kortrijk en directe omgeving.



ook op gang.

Relatief lage bezettingsgraad in hotels (54%) door te weinig leisure markt in weekend en in zomermaanden. Slechts beperkte aandacht voor duurzaam ondernemen in logies. Weinig mogelijkheden voor kamperen. In de Oost-Vlaamse Leiestreek situeert de toeristische capaciteit zich voor 2/3 binnen de sector van de campings en logies voor doelgroepen waar zich een dalende trend voordoet.

Sterk ambtelijk en administratief karakter van de lokale diensten voor toerisme. Infokantoren weinig belevingsvol ingericht

Het ontbreken van grote hotels in Kortrijk in functie van het aantrekken van grote  congressen.  Kwaliteit van dienstverlening bij de  Groot en divers aantal special venues venues voor meetings laat vaak nog te met historisch karakter wensen over.  Aanwezigheid van grote meeting- en  Leisure product dat ondersteunend is beursinfrastructuur. voor de MICE-markt nog volop in ontwikkeling maar te weinig bekend bij organisatoren van MICE-activiteiten. Toeristisch-recreatieve marketing van de regio



 

   

Heterogene, weinig samenhangende en moeilijk te lezen regio. De positionering van de regio is moeilijk en werd bovendien de afgelopen jaren verschillende keren gewijzigd. Middelen voor promotie van de regio blijven beperkt tegenover andere concurrerende Vlaamse regio's. Beperkte samenwerking van privé-sector bij marketingacties. Geen bovenlokale werking voor MICE promotie en facilitering in de West159

Vlaamse Leiestreek Organisatie en financiering van het beleid in de regio   



 

Bereidheid bij lokale besturen en private ondernemers om te investeren in toerisme en recreatie. Betrokkenheid en engagement van lokale bestuurders in de organen van de vzw Toerisme Leiestreek. Een grensoverschrijdend partnerschap zorgt al jarenlang voor extra middelen voor de regionale werking en lokale partners. Bestaande systemen voor fietstellingen op het netwerk en structurele verwerking en analyse van cijfers met betrekking tot verblijfstoerisme. Uitgebreid fietsonderzoek van 2007. Systematisch bijhouden van passages van passagiersboten en jachten bij sluizen en bruggen door W&Z.

  

 



  

KANSEN

Toerisme is geen prioriteit bij alle lokale besturen. Organisatorisch en administratief erg complexe en weinig transparant georganiseerde regio. De administratieve en vergaderdruk die gepaard gaat met de werking van de vzw Toerisme Leiestreek weegt zwaar op de regiowerking. Betrokkenheid van structureel belangrijke partners en van private partners. Een tekort aan afstemming in het beleid van de centrale diensten van de twee betrokken provinciale toeristische organisaties. De Leiestreek zet alleen in op het grensoverschrijdend Interreg programma voor Frankrijk - Vlaanderen maar niet op andere recurrente Europese subsidieprogramma's. De Leiestreek kan niet meer rekenen op een eigen impulsprogramma zoals voorheen met het Leieactieplan Samenwerkingsverbanden tussen musea hebben ingeboet aan dynamiek. Gebrek aan relevant cijfermateriaal en diepteonderzoek vooral op het vlak van dagattracties en dagtoerisme.

BEDREIGINGEN

Vanuit de markten Algemene trends in vakantiemarkten         

Meer en korte vakanties Vergrijzing zorgt voor meer oudere recreanten en toeristen met eigen behoeften Interesse om eigen streek te verkennen stijgt. Toenemende belangstelling voor leisure steden met de juiste mix van recreatieve activiteiten. Spectaculaire groei van wielertoerisme en recreatief fietsen Verwennen en genieten wordt belangrijker Grotere belangstelling voor streekproducten en couleur locale Internet groeiend info- en boekingskanaal Steeds meer toepassingen van mobiele telefonie en GPS in recreatieve producten, onthaal, beleving, e.a.

   

Toeristen en recreanten meer veeleisend naar beleving en kwaliteit Platteland in trek voor recreanten en verblijfstoeristen Groeiende aandacht voor duurzaam en verantwoord ondernemen. Langdurige periodes van economische laagconjunctuur kunnen de korte vakantiemarkt naar het binnenland negatief beïnvloeden.

Trends in Belgische en Nederlandse vakantiemarkt 160



Belgische vakantiegangers in de Leiestreek nemen toe hoewel de korte binnenlandse vakanties afnamen in 2008 tegenover 2006.  De doelgroep van 45 - 64 jarigen zonder kinderen neemt toe en staat in het bijzonder open voor vakanties en uitstappen in eigen land met aandacht voor wandelen, fietsen, lekker eten en bezienswaardigheden.  Groeiend belang van internet in de voorbereiding en boeking van vakanties en uitstappen ook voor binnenlandse bestemmingen.  Jeugdlogies in groepen vormen een specifieke markt waarop ingespeeld kan worden. Trends in MICE markt  

In economische crisis schakelen de bedrijven over op venues dichterbij voor kortere verblijven of dagseminaries. In de regio zijn veel bedrijven en instellingen aanwezig die als organisator van congressen, seminaries en beurzen in eigen streek kunnen ingeschakeld worden.





   

De negatieve ontwikkeling van Nederlandse vakantiegangers in de Leiestreek in een stijgende markt voor Vlaanderen. Niet eenduidige communicatie over de Leiestreek naar vakantiegangers binnen een steeds groeiende concurrentie van Vlaamse regio's en regio's in nabije buitenland.

De harde concurrentie tussen de venues die gericht zijn op traditionele beurzen. Sterke professionele MICE-werking in andere concurrerende MICEbestemmingen Steeds meer aandacht voor 'groene' beurzen en congressen (Europese richtlijn 2012). Grotere kwaliteitsverwachtingen van organisatoren van MICE-activiteiten.

Vanuit externe toeristische actoren   

 

  

Subsidies van Toerisme Vlaanderen binnen kader van TRP, TWP en evenementen.. Heroriëntering van Vlaamse toeristisch subsidiebeleid naar impulsprogramma's voor regio's. Werkgroep Toerisme binnen de Eurometropool biedt mogelijkheden voor samenwerking met Henegouwen en Lille Métropole. Mogelijke heroriëntering van marketingbeleid Toerisme Vlaanderen op basis van macroproducten. Nabijheid van Gent als kunststad en als bestemming voor promotable zakentoerisme en meeting industrie; combinatie rust en charme van OostVlaamse Leiestreek en haar logiesmogelijkheden De ambities van de Stad Gent op het vlak van riviertoerisme. Het logiesdecreet waarin een nieuw, uniform kader is gecreëerd voor de verschillende verblijfsvormen. Het decreet op toeristische samenwerkingsverbanden.

   

Vooralsnog weinig aandacht vanuit Europa voor toerisme als volwaardige economische sector Interne staatshervorming met mogelijke gevolgen voor Vlaams toeristisch beleid. Gebrek van afstemming tussen de verschillende toeristische beleidsniveaus. Strikte bepalingen met betrekking tot gastheerschap in kleinschalige logies type B&B.

161

Vanuit niet-toeristische beleidsvelden en actoren Beleid     



Het plattelandsinitiatief Leie en Schelde van de VLM in de Oost-Vlaamse Leiestreek. Het Stad-Landschap "'t West-Vlaamse hart" in het arrondissement Roeselare. Het strategisch project Regionale Groenstructuur in het arrondissement Kortrijk. Ontwikkeling van Parkbos Gent De geïntegreerde gebiedsprogramma's voor Leie, Kanaal Bossuit-Kortrijk en Kanaal Roeselare - Ooigem en het interfluvium tussen Schelde en Leie in West-Vlaanderen. Infrastructuurwerken binnen het Seine Schelde project (zowel van het luik binnenvaart als van het luik rivierherstel).





 

Een verschil in visie tussen OVL en WVL op de ruimtelijke ordening langs de autosnelwegen en jaagpaden in de Leiestreek. Bevaarbare waterwegen die hun functie als vaarweg voor goederentransport verloren hebben dreigen ook hun recreatieve rol te verliezen. Het juridisch statuut van de jaagpaden langs bevaarbare waterwegen waar recreanten slechts worden gedoogd. Zwakke openbaar vervoer verbindingen tussen Kortrijk en Brussel enerzijds en tussen Lille Metropool en Zuid-WestVlaanderen anderzijds.

Actoren   



Synergie met regionale erfgoedcellen zoals TERF en regionale cultuurplatforms zoals Overleg Cultuur Regio Kortrijk. De werking van de vzw XIM op het vlak van MICE in de Regio Kortrijk. De organisatie van imagoversterkende publieksevenementen met internationale uitstraling en deelnemersveld door niettoeristische actoren Synergie met onderwijsinstellingen in de regio en meer specifiek die afdelingen gespecialiseerd in moderne technologie met mogelijke toepassing in toerisme en recreatie.

   



De verpaarding van het landschap met impact op de belevingswaarde en herbestemming van hoeves. Golfslag veroorzaakt door grote vrachtschepen. Grote beurs- en congresinfrastructuren in nabije omgeving: Gent en Rijsel. De tegenstelling tussen het logiesdecreet en de verordeningen van ruimtelijke ordening met betrekking tot solitaire vakantiewoningen. De stringente houding van ruimtelijke ordening ten aanzien van horeca in het buitengebied.

Externe financiering 

 

Het volledige grondgebied van de Leiestreek valt binnen de begunstigde regio van het grensoverschrijdend Interreg programma voor Frankrijk, Wallonië en Frankrijk. De beschikbare stimuli binnen het Vlaams stedenbeleid (stedenfonds) en plattelandsbeleid (LEADER en PDPO). De herdenking van 100 jaar Wereldoorlog I tussen 2014 en 2018 en de geografische verruiming van de werking van Oorlog & Vrede in de Westhoek.



Aantal steden en gemeenten die (geheel of gedeeltelijk) tot stedelijk gebied behoren maar geen aanspraak kunnen maken op de stimuli van het Vlaams stedenfonds of PDPO.

162

1.

PROBLEEMFORMULERING

Volgende grote kernvragen met betrekking tot toerisme en recreatie in de Leiestreek kunnen uit de situatieanalyse worden gedetecteerd: 1. De regio is samengesteld uit verschillende deelgebieden met eigen specifieke potenties en uitdagingen. Grote delen van de regio zijn gekenmerkt door landschappelijke versnippering, verstedelijking en industrialisering. Deze gebieden hebben geen of weinig potenties op toeristisch vlak en beperkte potenties op recreatief vlak. In andere delen van de regio wordt het landschap wel als zeer kwalitatief ervaren. Deze deelgebieden hebben toeristische potenties waarmee ze zich onderscheiden van de rest van de Leiestreek. Nu worden deze allemaal op een gelijkwaardige manier ondergebracht onder de koepel Leiestreek.

Hoe gaan we in de toekomst om met deze diversiteit? Biedt een gedifferentieerde aanpak hier mogelijkheden? Hoe moet die er dan uitzien?

2. Een eenduidige positionering voor de gehele regio creëren is een erg moeilijke opdracht. Er werden reeds twee pogingen ondernomen om een eenduidige positionering te formuleren. Geen van beide resulteerde in tevredenheid van de diverse actoren in de Leiestreek. Uit ervaring is het moeilijk gebleken om de regio als één geheel te positioneren op de toeristische markt.

163

Houden we voor de marktbewerking vast aan het zoeken naar een eenduidige positionering of gaan we de positionering eveneens differentiëren in functie van deelgebieden zoals vermeld bij het eerste punt?

3. De Leiestreek draagt de potentie in zich om een recreatief groen-blauw netwerk te ontwikkelen dat drager kan zijn van het toeristisch-recreatief product. De jaagpaden langs waterwegen en de oude spoorwegbeddingen bieden mogelijkheden voor het uitbouwen van een gebiedsdekkend groen-blauwnetwerk. Er ontbreken echter nog belangrijke verbindingen. Verschillende locaties langs het netwerk kunnen we toeristisch-recreatief uitbouwen. Hoe kan dit groen-blauwnetwerk, dat vooral een functie moet krijgen voor fietsers, geoptimaliseerd worden? Kan dit netwerk een drager worden voor de verdere toeristische en recreatieve ontwikkeling van de regio?

4. De mogelijkheden voor groene omgevingsrecreatie zijn zeer versnipperd. Voor de dichtbevolkte Leiestreek is kwaliteitsvolle omgevingsrecreatie erg belangrijk. We stellen vast dat er te weinig grote recreatieve groengebieden aanwezig zijn. Er is ook weinig samenhang tussen initiatieven vanuit verschillende beleidsniveaus, verschillende beleidsdomeinen en diverse actoren die rond dit thema werken.

Hoe kunnen de bestaande groengebieden beter benut worden om een interessant aanbod te creëren voor de lokale bevolking? Kan de basisstructuur van de Leie, de Schelde en de kanalen hier een structurerende rol in spelen? Is er nood aan een nieuw grootschalig groendomein en is dit haalbaar?

5. Kortrijk heeft potenties als bestemming voor een 'mini city break'. Kortrijk beschikt over een mix van aantrekkelijke 'leisure' elementen: winkelaanbod, historische binnenstad, attracties en een eigentijdse vormgeving van bruggen en van het openbaar domein. Deze mix biedt mogelijkheden om Kortrijk te positioneren als een leuke, eigentijdse bestemming voor dagtoerisme of een weekendje weg. De complementariteit met MICE en business is onontbeerlijk.

Hoe kan Kortrijk haar positie als toeristische stad verder ontwikkelen en versterken?

6. Het MICE-gebeuren bekleedt een belangrijke plaats binnen het toerisme in de Leiestreek. De Leiestreek heeft een ruim en rijk gamma aan venues en andere infrastructuren voor congressen, seminaries en beurzen. Dit aanbod is goed verspreid en is opmerkelijk hoger dan in de andere Vlaamse groene regio's .

Hoe kan het MICE-gebeuren nog versterkt worden?

7. De meeste dagattracties in de Leiestreek trekken slechts een beperkt cliënteel. 164

Het kunstmatig ontwikkelen van nieuwe attracties of het optimaliseren van bestaande is niet altijd even succesvol gebleken. In het vorig strategisch beleidsplan werd verwacht dat we een sterk wervend imago voor de regio konden creëren door de uitbouw van het aanbod aan bezienswaardigheden. Nu blijkt dat veel van deze attracties geen echte hefbomen zijn voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de Leiestreek. Attracties die inspelen op concrete behoeften die in de regio leven doen het daarentegen wel zeer goed.

Hoe kunnen de bestaande dagattracties beter gevaloriseerd worden zowel in functie van de regionale bevolking als van de toeristen van buiten de regio?

8. Grensoverschrijdende samenwerking in de Leiestreek zorgt voor dynamiek en uitdagingen. Opeenvolgende Interreg projecten met de Franse Leiestreek hebben ervoor gezorgd dat de afgelopen jaren heel wat middelen zijn geïnvesteerd in het toeristisch-recreatief aanbod en de promotie van de Leiestreek binnen een ruimere grensoverschrijdende context. Binnen de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai bieden zich nieuwe mogelijkheden aan om de Leiestreek grensoverschrijdend te positioneren.

Hoe kan de Leiestreek verder inspelen op de mogelijkheden met betrekking tot grensoverschrijdende samenwerking? Welke houding nemen we aan ten aanzien van de Metropool Rijsel en van Lys-sans-Frontières? 9. De regiowerking zorgde voor heel wat dynamiek. De toeristische regiowerking werd ingebed in de structuren van Toerisme Leiestreek vzw. Hierdoor was het mogelijk om over de provinciegrenzen heen samen te werken op toeristisch-recreatief vlak. De vzw brengt middelen samen van provincies en gemeenten en mobiliseert de diverse gemeenten rond recreatie en toerisme. Deze manier van werken heeft in de laatste tien jaar zijn vruchten afgeworpen: heel wat initiatieven werden vanuit Toerisme Leiestreek op gang gebracht en opgevolgd. Deze structuur kent echter zijn nadelen. De vzw heeft een eigen boekhouding, een eigen Raad van Bestuur en een Dagelijks Bestuur. Dit brengt een hoge administratieve- en vergaderlast met zich mee.

Hoe kan de regiowerking haar dynamiek in de toekomst behouden met meer aandacht voor efficiëntie maar zonder afbreuk te doen aan de participatieve aanpak?

10. Het toeristisch beleid in de Leiestreek wordt steeds meer onderbouwd door relevant onderzoek en dataverzameling. De systematische fietstellingen op het fietsnetwerk Leiestreek en het grootschalig onderzoek bij fietsers in 2007 geven inzicht in het gedragspatroon van de recreatieve fietsers. Met de trendrapporten voor de Leiestreek volgen we de belangrijkste toeristische indicatoren op de voet; de rapporten geven telkens een trend weer van vijf jaar. Dit zijn cruciale instrumenten binnen het kader van kennismanagement. Er zijn evenwel nog grote hiaten als: 

een gedetailleerd profiel van verblijfstoeristen in de Leiestreek; 165

 

informatie over dagtoerisme en het profiel; de beleving van bezoekers aan attracties en aan belangrijke niet-betalende recreatieve groendomeinen als de Gavers of de Brielmeersen.

Op welke aspecten van kennismanagement moet prioritair gewerkt worden om het toeristisch-recreatief beleid nog sterker te onderbouwen?

STAP 2: STRATEGISCHE DOELSTELLINGEN De strategische doelstellingen geven een antwoord op de kernvragen die gesteld worden in de probleemformulering en zijn een uitdrukking van de toeristisch-recreatieve ambities van de regio. Hoofddoelstelling is:   

het ontwikkelen en vermarkten van het aanbod op vlak van toerisme en recreatie de Leiestreek; binnen een grensoverschrijdende context; met respect voor de eigenheid van de verschillende deelgebieden binnen de regio.

in

5 strategische doelstellingen geven inhoud aan deze hoofddoelstelling.

Doelstelling 1 Uitbouwen van nieuwe openluchtrecreatieve belevingswaarde van het bestaande aanbod.

mogelijkheden

en

verhogen

van

de

De uitbouw van een kwalitatief en marktconform recreatief product is een prioriteit voor de Leiestreek. Nieuwe ontwikkelingen van natuur en groen enten zich best op het netwerk van groen-blauwe assen, de natuurkernen en aantrekkelijke landschapseenheden. 

Het groen-blauwe netwerk van waterlopen en oude spoorwegbeddingen vormt dé recreatieve ruggengraat van de Leiestreek.

166

Om deze ambitie waar te maken moeten we op de eerste plaats de continuïteit van de routegebonden recreatie verzekeren. Op de tweede plaats moet een kwalitatieve en eigentijdse inrichting van de assen en de groenpolen de belevingswaarde verhogen. 

Het aantrekkelijke Interfluvium tussen Leie en Schelde heeft een roeping als een recreatief bestemmingsgebied met focus op wandelaars. Het optimaliseren van de openluchtrecreatieve mogelijkheden en van het onthaal in dit gebied zijn aandachtspunten.



Binnen de verstedelijkte regio van de Leiestreek is het verder belangrijk dat er nog meer groengebieden komen toegankelijk voor recreanten. We pleiten voor de versnelde aanleg van een aantal stadsrandbossen, de uitbreiding van de bestaande provinciedomeinen en de realisatie van nieuwe groengebieden. Daarnaast moet ook werk gemaakt worden van recreatief medegebruik van terreinen die voor andere doeleinden bestemd zijn. Dé grote uitdaging voor de Leiestreek ligt in de creatie van nieuwe eigentijdse landschappen, door natuur te combineren met toparchitectuur en een hedendaagse vormgeving.

Doelstelling 2 Verhogen van de belevingswaarde en de kwaliteit van het dagtoeristisch aanbod

Attracties en evenementen moeten ervoor zorgen dat er meer toeristen naar de Leiestreek komen voor een daguitstap. 

Het is niet opportuun om een nieuwe publiekstrekker met autonome aantrekkingskracht te ontwikkelen binnen de planperiode. De meerwaarde ligt in het optimaliseren van het bestaande aanbod. De focus moet daarom liggen op de vernieuwing van de bestaande attracties met aandacht voor het verhogen van de belevingswaarde, de professionalisering van de marketingaanpak en de kwalitatieve invulling van het personeelskader. De uitbouw van het netwerk industrieel erfgoed is een belangrijk onderdeel van het attractieaanbod in de Leiestreek. Op voorwaarde dat het thema ervaringsgericht en belevingsvol wordt gebracht, kan het zowel jong als oud aanspreken. Bij de profilering van de Oost-Vlaamse Leiestreek kan nog meer de nadruk gelegd worden op het thema kunst. We moeten de musea aanzetten om aantrekkelijke, thematische tentoonstellingen te organiseren en om te zorgen voor een meer kwalitatieve en belevingsvolle inrichting. De combinatie van een bezoek aan kleinere attracties langs de groen-blauwe assen met fietsen biedt kansen voor omgevingsrecreatie en daguitstappen. Belangrijk hierbij is dat we het aanbod van kleine attracties op unieke locaties uitbreiden.



Evenementen zijn bepalend voor het aantrekken van dagtoeristen. Niet alle evenementen die in de Leiestreek georganiseerd worden, hebben een toeristische waarde. Bestaande topevenementen als Waregem Koerse en Interieur kunnen worden verbreed naar een ruimer, toeristisch publiek. Het mobiliseren van dynamische krachten voor het organiseren van nieuwe, spraakmakende evenementen rond (hedendaagse) kunst en (product) design is een andere grote uitdaging voor de regio.

167

Doelstelling 3 Gericht stimuleren van korte vakanties in de Leiestreek.

Het aantal korte vakanties in de Leiestreek is nog beperkt maar toont een duidelijke groei. We kunnen die groei versterken door de belevingsmogelijkheden (openluchtrecreatie, attracties, evenementen) te verbeteren. Daarnaast moet de logiesinfrastructuur vernieuwd worden; belangrijk is dat het bestaande logies, dat nu vooral op de zakenmarkt is gericht, zich ook oriënteert op de vakantiemarkt. De complementariteit van leisure en meeting/business toerisme kan de rendabiliteit van zowel de kleine als de grote hotelondernemingen opdrijven. De Oost-Vlaamse Leiestreek en de West-Vlaamse Scheldestreek bieden verdere ontwikkelingsmogelijkheden voor plattelandstoerisme. Deze subregio's zullen samen met Kortrijk en een aantal andere steden sterker naar voren geschoven worden als bestemmingen voor korte vakanties. 

De Oost-Vlaamse Leiestreek en de West-Vlaamse Scheldestreek moeten zich profileren als regio's voor een korte vakantie in een aantrekkelijk landelijk gebied, niet ver van interessante steden zoals Gent, Kortrijk en Rijsel.



Kortrijk moet ondersteund worden in zijn ambitie om zich te profileren als een hedendaagse bestemming voor een mini citytrip.



Het verblijfs- en dagtoeristisch aanbod moet in Roeselare en andere steden en gemeentes in de West-Vlaamse Leiestreek verder ontwikkeld worden.

Doelstelling 4 De Leiestreek uitbouwen als een performante en kwalitatieve bestemming voor beurzen, congressen, meetings

De uitbouw van een kwalitatief netwerk van aanbieders die actief zijn op meetingmarkt is een belangrijke troef voor de concurrentiële positie van de Leiestreek.

de

Er is veel aanbod, maar het is fragmentair en soms niet kwalitatief. Bovendien komt het op een weinig overzichtelijke manier op de meetingmarkt. Zowel het product als de marketing heeft nood aan een opwaardering. 

Wat betreft het product moet verder geïnvesteerd worden in de kwaliteit van de grootschalige meetinginfrastructuur. De professionalisering van de vele, meer kleinschalige, 'special venues' is een vereiste voor het valoriseren van de vele unieke locaties. Niet enkel de infrastructuren moeten verbeteren, maar ook het incentive en leisure-gebeuren moet verder uitgewerkt worden.



Wat betreft de marketing moet het Convention Bureau voor de regio KortrijkRoeselare-Waregem uitgroeien tot een uniek aanspreekpunt voor organisatoren van meetings in de West-Vlaamse Leiestreek. Aanbieders moeten geholpen worden bij de promotie van hun infrastructuur en activiteiten en kunnen ook adviezen krijgen rond verbetering van de infrastructuur. Afstemming met Gent Congres voor de OostVlaamse Leiestreek en andere convention bureaus (Brugge, Rijsel, ...) is een vereiste.

Doelstelling 5 168

Verhogen van de bekendheid van de Leiestreek als toeristische regio.

De bekendheid en de uitstraling van de Leiestreek zijn nu eerder beperkt. Het gevolg is dat het imago van de Leiestreek onvoldoende sterk, niet attractief en te weinig differentiërend is ten opzichte van andere Vlaamse regio's. De marketing- en promotie-inspanningen moeten zich meer richten op het verhogen van de naamsbekendheid en het imago van de bestemming. Omgevingsrecreatie en dagtoerisme, korte vakanties in de West-Vlaamse Scheldestreek, Oost-Vlaamse Leiestreek en Kortrijk en MICE zijn hierbij de prioritaire producttypes.

STAP 3: MARKTSTRATEGIE In de marktstrategie worden de belangrijke strategische keuzes gemaakt op vlak van positionering en product-marktcombinaties. Zij vormen belangrijke uitgangspunten voor het realiseren van de doelstellingen.

2.

POSITIONERING

Algemene positionering voor de Leiestreek is moeilijk. De Leiestreek is een uitgestrekt gebied met een grote diversiteit. Daarom is het moeilijk om een eenduidige positionering te vinden die de volledige lading dekt. Er is echter één constante: water. Rode draad is zonder meer de Leie zelf en de rivieren en kanalen. Heel veel toeristisch-recreatieve activiteiten voor een 'dagje uit' of een 'weekendje weg' worden geassocieerd met watergebonden elementen. Vasthouden aan een eenduidige positionering is niet de juiste strategische keuze. De oplossing voor de positionering van de Leiestreek of de merkenstrategie ligt in een aanpak van 'endorsed branding' of 'endorsed identity'. Bij deze strategie wordt onder het hoofdmerk of het 'endorser merk' (Leiestreek) één of meerdere ondersteunend(e) producten of belevingen toegevoegd. Het gaat hier om producten en belevingen die complementair zijn aan het endorser merk maar niet noodzakelijk voor de hele regio gelden. De rivieren en kanalen zijn het bindmiddel en zorgen voor een gezamenlijk herkenbaar element. We kunnen het huidige logo als overkoepelende signatuur (blijven) gebruiken. Positionering voor MICE ophangen aan steden Daarnaast hangen we de MICE-positionering op aan de grote steden met gespecialiseerde infrastructuren en internationale uitstraling. Gent en de regio Kortrijk-Roeselare-Waregem

169

staan hierbij centraal maar met respect voor de eigenheid van de steden en gemeenten met een eigen profiel en aanbod. Organisatoren van MICE laten hun keuze voor een bepaalde stad of regio in belangrijke mate afhangen van objectieve, praktische en financiële criteria. De uitstraling en het imago van een stad of regio beïnvloeden eveneens deze keuze. Het imago van de West-Vlaamse Leiestreek als ondernemende, dynamische en creatieve regio vormt hierbij een belangrijke troef. Het imago en de internationale uitstraling van Gent en van Rijsel zorgen indirect voor een positieve weerslag.

3.

PRODUCTMARKTCOMBINATIES

In de productmarktcombinaties wordt vastgelegd wat de prioriteiten zijn voor de marketingacties binnen de planperiode. De prioriteitenstelling in onderstaande matrix geldt voor het permanent toeristisch-recreatief aanbod in de regio als geheel. Een aantal evenementen, individuele aanbieders (musea, attracties enz.) en deelgebieden wijken van deze matrix af. Voor de West-Vlaamse Scheldestreek, Oost-Vlaamse Leiestreek en Kortrijk moet prioritair ingezet worden op korte vakanties.

Regio en omgeving (inclusief Gent)

Vlaanderen inclusief Brussel

Omgevingsrecreatie

1

Individueel dagtoerisme

2

2

Dagtoerisme in groep

3

3

Nederland

Lille Métropôle en Wallonie Picarde

3

Individuele korte vakanties

3

Korte vakanties in groep

4

MICE

1

4

3 4

3

Prioriteit 1 De Leiestreek moet zich in eerste instantie richten op omgevingsrecreatie in openlucht (focus op fietsen) voor de eigen inwoners. De regio kenmerkt zich door een grote verstedelijking met relatief beperkte openluchtrecreatieve mogelijkheden. We moeten nieuwe producten ontwikkelen en het aanbod op een efficiënte manier naar de regionale bevolking communiceren.

170

Daarnaast wordt de hoogste prioriteit gegeven aan MICE vanuit Vlaanderen en Brussel. De belangrijkste doelgroep voor meetings vinden we bij bedrijven, instanties en organisaties in Vlaanderen en Brussel die op nationaal en internationaal niveau actief zijn. Uit cijfers van aankomsten en overnachtingen in het crisisjaar 2009 kunnen we afleiden dat de meetingmarkt een stabiliserende factor is voor het verblijfstoerisme. Prioriteit 2 Er zijn duidelijke potenties voor individueel dagtoerisme vanuit de regio en omgeving en de rest van Vlaanderen. Om de regio attractiever te maken voor daguitstappen is het belangrijk een goed product te ontwikkelen op vlak van cultuurhistorische attracties, kunstmusea, stadsbezoeken, shopping, gastronomie, ... Er zijn ook mogelijkheden voor daguitstappen in combinatie met een bezoek aan groenen recreatiedomeinen of met recreatieve activiteiten. Daarnaast zijn evenementen belangrijk om dagtoeristen van buiten de Leiestreek aan te trekken. Prioriteit 3 Dagtoerisme in groep vanuit de regio en Vlaanderen, individueel dagtoerisme en omgevingsrecreatie vanuit Lille Métropôle en Wallonie Picarde en individuele korte vakanties vanuit Vlaanderen en Nederland krijgen prioriteit 3 voor de Leiestreek. Voor het dagtoerisme in groep vanuit de regio en de directe omgeving en vanuit de rest van Vlaanderen en het individueel dagtoerisme vanuit Lille Métropôle en Wallonie Picarde willen we bezoeken aan cultuurhistorische attracties en kunstmusea maar ook stadsbezoeken naar voor schuiven. Shopping in Kortrijk, Roeselare en Menen, boottochten, bezoeken aan groenen recreatiedomeinen en evenementen zijn eveneens van belang. Korte vakanties op individuele basis in de Leiestreek zien we vooral complementair aan het meeting- en zakentoerisme. Dit betekent dat we focussen op de weekends en de vakantieperiodes. Voor de deelgebieden Kortrijk, de West-Vlaamse Scheldestreek en de OostVlaamse Leiestreek genieten korte vakanties op individuele basis de hoogste prioriteit. Prioriteit 4 Prioriteit 4 voor de Leiestreek wordt gegeven aan individueel dagtoerisme vanuit Nederland, dagtoerisme in groep vanuit Lille Métropôle en Wallonie Picarde en korte vakanties in groep vanuit Vlaanderen. Voor het individueel dagtoerisme vanuit Nederland en het dagtoerisme in groep vanuit Lille Métropôle en Wallonie Picarde zien we mogelijkheden voor cultuurhistorische attracties, kunstmusea en stadsbezoeken. Voor de korte vakanties in groep vanuit Vlaanderen en Brussel kunnen we een beperkt doelpubliek aanspreken bij de vriendengroepen (peer groups). Focus ligt hierbij op fietsen maar we zetten ook in op specifieke productlijnen voor de deelgebieden zoals shopping, gastronomie en wellness.

171

STAP 4: ACTIEGERICHTE STRATEGIE In het actieplan worden de doelstellingen omgezet in concrete krachtlijnen voor productontwikkeling, marketing, kennisontwikkeling en organisatie. De krachtlijnen zijn gericht op het bovenlokaal toeristische beleid op middellange termijn. We streven geen volledigheid na maar geven een overzicht van de prioritaire acties.

DEEL 1: PRODUCTONTWIKKELING Krachtlijn 1 Kwalitatieve uitbouw van bovenlokale recreatieve voorzieningen 1.1

Groen-blauw netwerk

We willen het netwerk van waterwegen en oude spoorwegbeddingen verder uitbouwen tot de recreatieve ruggengraat van de Leiestreek. Belangrijk hierbij is de continue ontsluiting voor routegebonden recreatie. Fietsers zijn de prioritaire doelgroep. Wegwerken missing links Om het netwerk continu te ontsluiten moeten ontbrekende verbindingen worden aangelegd en veiligheidsknelpunten opgelost. Continu betekent ook dat de aansluiting met andere toeristische regio’s dient te worden verzekerd, in de eerste plaats met Frankrijk en Henegouwen (bv. Leie-jaagpad Komen-Waasten). Prioritair moeten volgende missing links aangepakt worden:   

verbinding Leie jaagpad Waregem-Zulte; aansluitingen Kezelbergroute Menen en Roeselare; passage Firma Galloo Menen; 172

       

oeververbinding Trimaarzate over het Kanaal Kortrijk-Bossuit; oeververbinding over de Leie tussen Waregem-Wielsbeke-Harelbeke; oeververbinding Trimaarzate over de Schelde; passage drietrapssluis Ooigem; doortrekking van de oude spoorlijn tussen De Pinte en Gent; verbinding noordelijke oever langs kanaal Bossuit-Kortrijk; realiseren verbinding Trimaarzate en jaagpad over de Transfo site; creëren van een draagvlak voor de verbinding tussen Sint-Maartens-Leerne en BaarleVeer.

Tegelijkertijd dient erover gewaakt te worden dat de bestaande fietsverbindingen niet verloren gaan. Deze bedreiging is onder meer reëel als watergebonden bedrijven gedeelten van jaagpaden afsluiten; ze is er ook bij de aanleg van nieuwe wegen en spoorwegen en bij de afschaffing van spoorwegovergangen. Naast het wegwerken van missing links moet ook gezorgd worden voor de verbinding van het netwerk met toeristisch-recreatieve sites in de regio. We denken hier bijvoorbeeld aan De Gavers in Harelbeke en de aansluiting op het Kanaal Bossuit–Kortrijk maar ook aan de site Lijsternijst–Tiegemberg en de aansluiting op de Schelde. Inrichting groene en blauwe assen Een ander aandachtspunt vormt de kwalitatieve inrichting van de groene en blauwe assen en hun groenpolen. De oude spoorzates in de West-Vlaamse Leiestreek zullen de komende jaren door de provincie West-Vlaanderen worden heringericht conform de nieuwe huisstijl, waarbij zowel de wegverharding, het terreinmeubilair als de beplanting aandacht krijgen. Een gelijkaardig initiatief dringt zich op voor de blauwe assen. We moeten ook werk maken van de inrichting van recreatieve knooppunten langs het netwerk zoals bv. Pompgebouw Bossuit, Transfo Zwevegem, zwembad Spiere, sluis Ooigem en kop kanaal Roeselare en kop kanaal Kortrijk. Selectief stimuleren van plezier- en passagiersvaart We willen de infrastructuur in functie van de plezier- en passagiersvaart verder uitbreiden en verbeteren. Het is daarbij wenselijk te kiezen voor infrastructuur die voor meerdere recreatievormen gebruikt kan worden. Volgende acties zijn hierbij prioritair: 



 

Verdere uitbouw van een beperkt aantal kwalitatieve jachthaventjes o Sint-Eloois-Vijve o Kortrijk (Guido Gezellepad en Handelskaai) o Wervik o Deinze (Brielmeersen) o Izegem o Kerkhove o Menen-Halluin o Ooigem Uitbouw en verdere exploitatie van een beperkt aantal bijkomende aanlegplaatsen: o Lauwe-Wevelgem o Bossuit o Deurle (Stroomafwaarts Leiebocht Pêcheur) o Zwevegem (bij Transfo) o Roeselare o Sint-Baafs-Vijve o Machelen-aan-de-Leie o Ingelmunster Uitbouw van een nieuwe jachthaven in Harelbeke als alternatief voor het verdwijnen van de jachthaven in Kuurne; Verzekeren van het recreatief medegebruik van de wachtsteigers en infrastructuur die gerealiseerd werd binnen het Seine-Scheldeproject. 173

We pleiten eveneens voor ruimere bedieningsuren van de kunstwerken, het voorzien in voldoende informatie voor de recreant en het uitwerken van een product op vlak van riviercruises in Gent. De verdere versterking en opwaardering van de jachthaveninfrastructuur in Gent zijn ook voor de Leiestreek van groot belang. Bovenlokale recreatieve assen De 2 recreatieve hoofdassen, Leie en Schelde, kunnen zich naar het voorbeeld van het Parc de la Dêule ontwikkelen tot de groene slagaders van de streek. Om dit te realiseren moeten diverse aandachtsgebieden gelegen langs de Leie en de Schelde ontwikkeld en/of uitgebreid worden: Leie:         

Leie eiland De Balokken Wervik; Laag Vlaanderen Wervik – Menen; Posthoornhoek Wevelgem-Lauwe; Heulebeekdomein in Kuurne met integratie van de vlassites Verschaeve en Sabbe; Site Beaulieu met Zavelputten, Oude Leiemeander Bavikhove en Ooigembos; Oude Leiemeander Sint-Baafs-Vijve; Oude Leiemeanders Grammene – Gottem; Vosselare Put en Ooidonkmeersen Bachte-Maria-Leerne; Latemse- en Keuzemeersen en Assels.

Schelde:  

Avelgemse meersen; Zevergemse meersen.

Kanaal Kortrijk-Bossuit:  

Vaartaluds en Orveytbos; Lettenhofpark.

Kanaal Roeselare-Leie  1.2

Mandelhoek Ingelmunster Verder ontwikkelen van openluchtrecreatieve producten

Fietsnetwerk Nu de basisinfrastructuur van het fietsnetwerk Leiestreek is afgewerkt, dienen de inspanningen zich te focussen op het onthaal van de fietsers, de verkeersveiligheid, het fietscomfort en de ondersteunende voorzieningen. De volgende doelstellingen worden vooropgesteld: 

Naast het wegwerken van missing links op het groen-blauwe netwerk moeten we het basisfietsnetwerk optimaliseren door een aantal nieuwe fietsverbindingen te maken, door bestaande verbindingen te verleggen en door barrières op te heffen (vb. verbindingen in vallei Heulebeek-Reutelbeek-Geluwebeek en Mandel).



Aanpakken van knelpunten inzake verkeersveiligheid. Het fietsnetwerk dwarst een hele reeks gewest-, provincie- en gemeentewegen. Een aantal daarvan is gevaarlijk en onvoldoende uitgerust met beveiligde oversteekplaatsen. De verkeersveiligheid op de fietstrajecten zelf kan plaatselijk nog worden verbeterd door de aanleg van gescheiden fietspaden.

174



Verhogen van het comfort van de fietspaden. Uit onderzoek van Westtoer blijkt dat fietsers veel belang hechten aan het comfort van de fietspaden. Asfalt is het meest populair. We streven ook best naar naadloze fietspaden (cfr. Scandinavië) zodat de fietser geen hinder ondervindt van dorpels, rioolputjes e.a.



Realiseren van fietsinrijpunten. Om het onthaal van de recreatieve fietsers beter te organiseren is er nood aan goed gelokaliseerde, goed bereikbare en degelijk uitgeruste fietsinrijpunten. Gratis parking vormt een belangrijk element binnen het concept van de fietsinrijpunten. De volgende locaties in de Leiestreek komen in beeld voor de ontwikkeling van een fietsinrijpunt:

                  

Avelgem: Pompgebouw Bossuit Anzegem: Tiegemberg/Sint-Arnolduspark Deinze: gratis parking tussen Brielmeersen en Brielpoort Dentergem: Baliekouter Wakken Gent: domein de Ghellinck (Zwijnaarde) Harelbeke: De Gavers Izegem: Eperon d’Or Ingelmunster: Oud Station Kortrijk: Nieuw vlasmuseum Menen: Jukeboxmuseum Meulebeke: Domein Ter Borcht Moorslede: Dadipark/'Torreke Dadizele Oostrozebeke: Mandelmeersen Roeselare: WieMu Spiere-Helkijn: oud zwembad Waregem: Veloods (nieuwe site) Wervik: Tabaksmuseum Wielsbeke: André Demetshuis (Sint-Baafs-Vijve) Zwevegem: Transfo



Realiseren van een 'Leiestreekfietsroute', geënt op het fietsnetwerk, die de recreant de kans biedt om in 2 dagen het beste van de regio te verkennen. Door de knooppuntenbewegwijzering te gebruiken, kan de route in twee richtingen gereden worden.



Realiseren van een langeafstandsfietsroute die de Leie van bron tot monding volgt en heroriënteren van de bestaande Schelde Delta route naar eenzelfde concept voor de Schelde.



Verhogen door: o o o o o o o o

van de belevingswaarde van fietsroutes en –netwerken. Dat kan onder meer Verfraaien van het landschap; Integreren van reca-zaken langs de fietsparcours; Een avontuurlijke afwisseling van de padenstructuur; Educatieve en informatieve voorzieningen; Spelelementen; Origineel terreinmeubilair; Integratie van (beeldende) kunst langs fietsroutes en -netwerken; Het industrieel en ander erfgoed;



Het fietsnetwerk uitrusten met ondersteunende voorzieningen. Fietsers geven in enquêtes aan dat er te weinig zitbanken en picknickplaatsen zijn. Iets meer dan de helft van de fietsers is immers tussen 50 en 65 jaar. Ook veilige en degelijke fietsstallingen worden op prijs gesteld.



Ontwikkelen van nieuwe fietsproducten op het netwerk met integratie van nieuwe technologieën. Beleving moet hierbij centraal staan. Volgende thema's bieden 175

mogelijkheden voor de Leiestreek: industriële ontwikkeling, de grens, de wielercultuur, Leie Lekkerland en de Leieschilders. De producten moeten uitgewerkt worden in samenwerking met andere actoren in de regio. Fietsroutes  

Westtoer wil de bestaande lusvormige fietsroutes op middellange termijn behouden en optimaliseren. We stellen vast dat er een vrij aanzienlijke vraag blijft bestaan naar dit kwaliteitsproduct. Naast de twaalf te saneren fietsroutes, optimaliseert Toerisme Oost-Vlaanderen op middellange termijn de bestaande dertig lusvormige fietsroutes. De trajecten worden bij herdruk daar waar nodig verbeterd en samengelegd met de fietsknooppuntentrajecten.

Wandelgebieden tussen Leie en Schelde Westtoer wenst delen van het interfluvium tussen Leie en Schelde te ontwikkelen als wandelgebied. We willen in deze gebieden het recreatief product verder ontwikkelen en het onthaal optimaliseren. Aandachtspunten bij de inrichting van een wandelgebied zijn onder meer: o een duidelijke structuur: grote toegangspoorten, grote assen, verblijfsgebieden, doorgangsgebieden, knooppunten, attracties; o uniformiteit in signalisatie, onthaalbebording, recreatieve infrastructuur e.a.; o het spreiden van de recreatieve druk in het gebied; o het voorzien van lusvormige recreatieve routes of netwerken die het hele gebied omvatten; o het structureren van het bezoekersonthaal met bezoekerscentra, (dorps) onthaalpunten, infoborden e.a. De recreant moet deze gebieden gepresenteerd krijgen als ultieme tips voor een verrassend dagje wandelplezier in het groen. Daarbij moet gezocht worden naar een identiteit (merk, imago) die in de promotie kan uitgespeeld worden. Wandelnetwerken  



Verder verfijnen van het wandelnetwerk Land van Mortagne via de heropenstelling van buurtwegen, het wegwerken van 'missing links' en het toegankelijk maken van private groenen kasteeldomeinen. Verhogen van de belevingswaarde van het wandelnetwerk Land van Mortagne door het landschap te verfraaien (groenaanplantingen), te zorgen voor een avontuurlijke afwisseling in de padenstructuur, informatieve en educatieve voorzieningen, spelelementen en terreinmeubilair aan te brengen. Realisatie van een wandelnetwerk op en rond de Tiegemberg: het Land van Streuvels.

Wandelroutes 

   

Te onderzoeken mogelijkheden voor wandelroutes in de driehoek Roeselare-MenenZwevegem-Deinze: Preshoekbos/Groen Lint Zuid (Kortrijk), De Gavers (Harelbeke), Oude Leiemeander Bavikhove/Ooigembos (Harelbeke-Waregem-Wielsbeke), Baliekouter-Ginste-Ketelberg (Dentergem-Oostrozebeke-Meulebeke), Vlasvallei (Gottem/ o Grammene). Realiseren van een wandelroute gelinkt aan het thema (beeldende) kunst in de OostVlaamse Leiestreek (Roger Raveelroute, 2011). Verder verhogen van de belevingswaarde van wandelroutes. Koppelen van het wandelaanbod aan het openbaar vervoer (ketenmobiliteit): trein en bus (Groene Halte wandelroutes). Gemeenten ondersteunen bij het ontwikkelen van een lokaal wandelrouteaanbod in tweede lijn. 176

 

Optimaler vermarkten van het wandelrouteaanbod. Integreren van nieuwe technologieën in het wandelproduct.

Mountainbikeroutes 

Integratie van de verschillende types mountainbikeroute tot één Vlaamse BLOSOroutesysteem met een uniforme bewegwijzering en uniforme startborden en brochures.

Ruiterroutes   

In stand houden en optimaliseren van de bestaande Westtoerruiterroutes. Vernieuwen van de ruiterroutebrochures, aanbieden van downloadbare routefiches en integratie van GPS-coördinaten. Binnen het kader van het Parkbos Gent zijn er plannen om een ruiternetwerk te realiseren.

Autoroutes 

Westtoer zal de bestaande autoroutes in de Leiestreek (Rodenbachroute en Streuvelsroute) in stand houden tot en met 2012 en daarna de verkoop stopzetten en de bewegwijzering en de startborden verwijderen (Toerisme Oost-Vlaanderen heeft geen autoroutes in de Leiestreek).

Skeelerroutes 

Westtoer zal een tiental nieuwe skeelerroutes in West-Vlaanderen realiseren waarvan een tweetal in de Leiestreek. Uitgave van een brochure met de skeelerroutes.

In het algemeen pleiten we voor een actiever en meer geïntegreerd tragewegenbeleid in de Leiestreek. Zeker wat betreft wandelen, paardrijden/mennen en mountainbiken vormt dit een belangrijke randvoorwaarde voor de ontwikkeling van nieuwe recreatieve producten. We moeten alle gemeentes stimuleren om de ontwikkelde methodieken en instrumenten voor een actief tragewegenbeleid te gebruiken. Het is van cruciaal belang dat buurgemeentes hierover afstemmen met elkaar. 1.3

Inrichten van bovenlokale recreatiedomeinen

Provinciedomeinen Een verdere uitbreiding en kwalitatieve inrichting van de provinciedomeinen dringen zich op. We moeten de activiteiten in de provinciedomeinen diversifiëren met focus op recreatie: paden voor wandelaars, fietsers, ruiters, menners en mountainbikers, avonturensport (vb. Gavers), joggingparcours, fit-o-meters, speelpleinen met een regionale uitstraling, cafetaria, blotevoetenpaden e.a. Recreatiedomeinen In de Oost-Vlaamse Leiestreek is het bestendigen van het bovenlokale belang van de stedelijke recreatiedomeinen De Brielmeersen (Deinze) en Blaarmeersen (Gent) een vereiste. De West-Vlaamse Leiestreek telt met Ter Borcht (Meulebeke) en Hernieuwenburg (Wielsbeke) nog twee gemeentelijke recreatiedomeinen die een bovenlokale functie vervullen. Beide moeten verder uitgebouwd worden. Ontginningsplaatsen kunnen een nieuwe bestemming krijgen als recreatiedomein. Zo kan bijvoorbeeld de Kallemoeie (of Papelenvijver) in Nazareth uitgebouwd worden als waterskicentrum. De recreatieve herbestemming van ontginningsplaatsen kan een antwoord bieden op de grote vraag naar meer zwemmogelijkheden in open lucht.

177

Stadsrandbossen Voor de dichtbevolkte Leiestreek pleiten we voor de realisatie van stadsrandbossen aansluitend bij regionaalstedelijke gebieden. Prioritair uit te breiden stadsrandbossen zijn:     

Preshoekbos (Kortrijk-Menen); Stadsrandbos Roeselare; Stadsbos Deinze (Astene); Parkbos Gent; Stadsbos (Sint-Baafs-Vijve - Waregem).

Krachtlijn 2 Versterken en uitbouwen van een netwerk van dagtoeristisch attracties in de Leiestreek 2.1 Inrichten en selectief vernieuwen van een kwalitatief museaal aanbod met toeristische potenties Optimaliseren bestaande attracties Er wordt niet geopteerd voor het aantrekken van nieuwe grootschalige attracties in de Leiestreek maar wel voor het optimaliseren van bestaande attracties. 

Vlasmuseum (Kortrijk) Het vlasmuseum verhuist van Hoog Kortrijk naar het centrum van de stad, naar een voormalig vlasverzendershuis langs de Leie. Zo zullen drie cultuurhistorische locaties (naast Broelmuseum en Kortrijk 1302) op een boogscheut van elkaar komen te liggen. De Leie verbindt deze sites. Het nieuwe Vlasmuseum krijgt een nieuwe verhaallijn en invulling met aandacht voor zowel de nijverheid als de afgewerkte producten. Het museum krijgt ook een toeristische onthaalfunctie voor de regio. Een nieuwe meer hedendaagse naam kan de attractiviteit van het museum verhogen.



Kortrijk 1302 (Kortrijk) Kortrijk 1302 is weinig interactief en ervaringsgericht. Het is eerder een erfgoedmuseum met vooral een historische presentatie. Het grote publiek blijft weg. De educatieve werking met middeleeuwse beleving is evenwel een succesverhaal. Een heroriëntering naar belevingscentrum voor de geschiedenis van de stad met wisselende presentaties is hier aangewezen. Het museum kan dienen als uitvalsbasis om de historische stad te leren kennen.



Broelmuseum (Kortrijk) Er bestaan plannen om het museum een grondige facelift te geven. Belangrijk hierbij is de creatie van meer depotruimte. Binnen het totaalconcept 'Kunsteneiland Buda' vormt het Broelmuseum een belangrijk gegeven dat verder moet versterkt worden.



WieMu (Roeselare) De presentatie van het museum is onlangs vernieuwd maar blijft eerder klassiek museaal. Er is bovendien weinig ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. Er bestaan plannen om het museum volledig te vernieuwen en de bestaande site uit te breiden met een vernieuwd onthaalgebouw. Zowel het inhoudelijk concept als de presentatie moet daarbij herbekeken worden. De wisselwerking tussen het Polenplein en het museum en de verbinding met de winkelstraat en de Grote Markt zijn belangrijke aandachtspunten.



Tabaksmuseum (Wervik) Het Tabaksmuseum werd in 2003 vernieuwd. De huidige opstelling is hedendaags en aantrekkelijk maar is nog voor verbetering vatbaar. De focus moet meer gelegd worden op de randpositie van het hedendaagse tabaksgebruik. De naam van het 178

museum is ook een belangrijk aandachtspunt. De fysieke link tussen het museum en het stadscentrum is onvoldoende uitgewerkt. 

Borstel- en Schoeiselmuseum in nieuwe site van Eperon d'Or (Izegem) De huidige musea zullen ondergebracht worden in de voormalige schoenfabriek Eperon d'Or. In deze industriële site zullen beide musea beter tot hun recht komen. Bij het museum komt een bezoekerscentrum voor Izegem en de regio en een Grand Café. De uitbouw van het museum richting kanaal en de herinrichting van de voorkant van het gebouw zijn belangrijke aandachtspunten. De werken kaderen in een ruimere visie op de opwaardering van Izegem waarbij ook de stationsomgeving wordt aangepakt.

Focus op kunst in de Oost-Vlaamse Leiestreek Het netwerk aan kunstmusea heeft een unieke aantrekkingskracht voor de Oost-Vlaamse Leiestreek. We pleiten voor een verhoging van de dynamiek van de bestaande samenwerkingsverbanden en een ruimere publiekswerking. Kleinschalige en tijdelijke initiatieven moeten we meer clusteren. Door de individuele musea inhoudelijk en op vlak van programmatie beter op elkaar af te stemmen kunnen ze elkaar versterken. Daarnaast kunnen we een win-win situatie creëren door recreatieve producten al dan niet tijdelijk te linken aan bezoekersattracties (vb. bezoekersattractie is vertrekpunt voor een route). Het betreft volgende musea:  Het Museum van Deinze en de Leiestreek (Deinze);  Museum Dhondt-Dhaenens (Deurle);  Museum Roger Raveel (Machelen);  Museum Gevaert Minne (Sint-Martens-Latem);  Museum Gustaaf De Smet (Deurle). Het is ook van belang de nodige aandacht te besteden aan een synergie met de Gentse kunstmusea en de kunstmusea in de West-Vlaamse Leiestreek (Broelmuseum, Buda, Bpart,...). 2.2 Verder ontsluiten van erfgoedsites voor toeristisch gebruik Verdere uitbouw van het netwerk van industrieel erfgoed Het thema industrieel erfgoed biedt voor de Leiestreek heel wat mogelijkheden op het gebied van toeristische productontwikkeling. Een aantal sites moet verder uitgewerkt worden met focus op een ervaringsgerichte en interactieve aanpak:       

Transfo (Zwevegem); Eperon d’Or (Izegem); Site Roussel met jukeboxmuseum (Menen); Vlassites Sabbe en Verschaeve (Kuurne); Oud Zwembad (Spiere); Rodenbach (Roeselare); Molens van Deinze (Deinze).

Daarnaast zijn er in de Leiestreek nog een aantal interessante sites die over de potentie beschikken om uit te groeien tot toeristisch-recreatieve knooppunten. We denken hierbij in eerste instantie aan de Site Dhondt in Menen die één van de best bewaarde en meest representatieve vlassites in de Leiestreek is. Het nieuwe vlasmuseum moet de trekker zijn bij de uitbouw van een regionaal netwerk van vlassites. Hierbij is de doorverwijsfunctie van het museum van groot belang. Daarnaast moet aandacht gaan naar de openstelling van de verschillende sites. Valorisatie van het bestaande bouwkundig erfgoed Er moet aandacht gaan naar de zorg, toegankelijkheid en promotie van waardevol bouwkundig erfgoed dat toeristisch gevaloriseerd kan worden: 179

   

optimaliseren van de toegankelijkheid en het bezoekersonthaal bij het Kasteel Ooidonk in Deinze; uitwerken van een productlijn rond de middeleeuwse geschiedenis en Graven van Vlaanderen (vb. O.L.Vrouwkerk en Begijnhof Kortrijk, Kasteel van Rumbeke en SintSalvatorkathedraal in Harelbeke); valorisatie van het religieus en funerair erfgoed (vb. Sint-Medarduskerk in Wervik, Stedelijke begraafplaats in Roeselare en kunstenaarsgraven in Deurle en SintMartens-Latem); verdere ontsluiting van het militair erfgoed in Menen.

Verdere ontsluiting van het erfgoed m.b.t. de twee Wereldoorlogen Beide wereldoorlogen hebben hun sporen nagelaten in de Leiestreek. Het thema moet verder uitgewerkt worden met prioritaire aandacht voor: 

De realisatie van een bezoekerscentrum bij de Amerikaanse Begraafplaats in Waregem. De Amerikaanse militaire begraafplaats Flanders Field in Waregem is uniek in België. De uitbouw van het bezoekerscentrum bij de begraafplaats is cruciaal om de toeristische potenties van de site ten volle te kunnen benutten. Met het subsidiedossier dat is goedgekeurd binnen het Impulsprogramma Grote Oorlog wordt een belangrijke stap in deze richting gezet. Bij de inrichting van het bezoekerscentrum zou de nadruk moeten liggen op de Amerikaanse inbreng in de Eerste Wereldoorlog en het slotoffensief in 1918. Vanuit deze laatste invalshoek kan het verband worden gelegd met andere begraafplaatsen en sites in de Leiestreek die te maken hebben met de gebeurtenissen in 1918.

Naast dit bezoekerscentrum zijn volgende acties belangrijk:  ontsluiting van de Duitse Militaire Begraafplaats van Menen-Wevelgem;  ontsluiting van de relicten op en rond de Kezelbergroute;  realisatie van een reflectieruimte bij het Oorlogsmemoriaal in Deinze;  uitbouw van het 11 november museum in Nazareth;  toeristische valorisatie van de Franse Militaire Begraafplaats in Machelen. Via moderne technologieën en thematische routes kunnen de meest markante verhalen van beide wereldoorlogen ontsloten worden voor het grote publiek. Binnen het project 'De Andere kant van het Front' moet hiervoor een concreet concept uitgewerkt worden. Dit concept kan al voorbeeld dienen voor andere gelijkaardige projecten. 2.3

Verder ontwikkelen van grootschalige attractieparken

In de Leiestreek kan alleen Aviflora in Ingelmunster tot de categorie van bezoekersattracties met regionaal belang gerekend worden. De attractiviteit van dit park kan verder verhoogd worden. De betrokkenheid van de gemeente is essentieel voor de kwaliteitsvolle uitbouw van het park. Gezien het beperkte aanbod in de regio is de komst van een nieuwe attractie (all weather) in het vroegere Dadipark wenselijk. Een dergelijke attractie is een meerwaarde voor recreatief gebruik door de inwoners van de regio zelf en door toeristen van buitenaf. 2.4

Bezoekersbeheer in kleinere dorpen

Sommige kleine dorpen (vooral in de Oost-Vlaamse Leiestreek) worden geconfronteerd met een overdruk van recreanten en toeristen. In deze dorpen moet de nodige aandacht gaan naar een gericht beheer van bezoekers. Belangrijke elementen hierbij zijn:   

voldoende parkeerplaatsen; goed bezoekersonthaal; spreiding van bezoekers in tijd en ruimte; 180



goede ontsluiting van het aanwezige erfgoed.

Krachtlijn 3 Versterken van het (dag)toeristisch potentieel van steden in de Leiestreek De individuele positionering van steden zorgt voor een meerwaarde voor de regio als geheel. De regiowerking kan hierbij een ondersteunende rol op zich nemen. Levendige steden Een aantal steden in de Leiestreek heeft potenties op het vlak van shopping en dagtoerisme. Om dit potentieel te versterken moet de mix aan aantrekkelijke leisure elementen verder ontwikkeld worden. We stellen hier het volgende voor:          

verder ontwikkelen en vernieuwen van het museaal aanbod; ontsluiten van het cultuurhistorisch erfgoed op een attractieve en belevingsvolle manier; verhogen van de diversiteit en de attractiviteit van het winkelen horeca-apparaat; verder uitwerken van het aanbod op vlak van culinair en gastronomisch genieten met focus op Jong Keukengeweld, Vergeten Gerechten en leuke eetcafés; verhogen van de beeldkwaliteit en de beleving van de stedelijke publieke ruimte door middel van stadsvernieuwingsprojecten; verbeteren van het toeristische onthaal; ontwikkelen van attractieve en levendige waterfronten; verhogen van de bereikbaarheid en de mobiliteit in kernen; verbeteren van de marktconformiteit van het logiesaanbod; organiseren van imago-ondersteunende evenementen.

Specifiek voor Roeselare leggen we het accent op volgende acties:       

heraanleg Polenplein en vernieuwing Wiemu; realisatie nieuwe onthaalinfrastructuur bij Wiemu; verdere uitbouw site Rodenbach binnen de context van 'Smaak en voeding'; opwaardering omgeving kop van kanaal en wijk Krottegem; cultuurtoeristische invulling van het historische Stadhuis bij de uitbouw van een nieuw administratief centrum; verdere ontwikkeling en uitbouw van het Sterrebos in samenhang met het stadsrandbos en het project Vrouwen van Vlaanderen; versterken van het shoppingsapparaat.

Positioneren van Kortrijk als toeristische stad Kortrijk beschikt over een mix van aantrekkelijke 'leisure' elementen. Kortrijk moet nog meer gepositioneerd worden als een leuke, eigentijdse bestemming voor dagtoerisme of een weekendje weg:        

optimaliseren van het museaal aanbod, valoriseren en ontsluiten van het aanwezige bouwkundig erfgoed; inrichten van de stedelijke publieke ruimte met het oog op het verhogen van de beeldkwaliteit en de beleving van de bezoekers; ontwikkelen van historisch Kortrijk als een gezellige stadswijk met een expliciete verbinding naar het Begijnhofpark, de Broeltorens en het Overbekeplein; verder uitwerken en promoten van Buda Kunsteneiland met de Buda Fabriek en het Broelmuseum als centrale elementen ; ontwikkelen van een permanent te bezoeken aanbod op vlak van design; versterken van het shoppingapparaat; uitwerken van een beperkt aantal toeristische events; ondersteunen van de verblijfsmogelijkheden: o vernieuwen, herpositioneren en thematiseren van het bestaande hotelaanbod; o stimuleren van kleinschalig karaktervol logies (gastenkamers en kleine hotels); 181

realisatie van een nieuwe jeugdherberg op de huidige site van het Groeningeheem; versterken van de link tussen Kortrijk-centrum en Hoog-Kortrijk (X-po, Kinepolis); uitbouw cultuurtoeristische as langs de Leie met Buda, Vlasmuseum en historisch Kortrijk. o

 

Krachtlijn 4 Het evenementenbeleid in de Leiestreek toeristisch valoriseren We moeten bestaande topevenementen als Waregem Koerse en Kortrijk Interieur aanwenden om de naamsbekendheid van de regio te vergroten. Het moet een statement worden dat grote evenementen 'In de Leiestreek' georganiseerd worden. De verschillende wielerwedstrijden kunnen toeristen van buiten de regio aantrekken. Deze evenementen dragen bij tot de naamsbekendheid van de regio. Denken we maar aan wat de Ronde van Vlaanderen betekent voor de Vlaamse Ardennen. Naast Wevelgem, Kuurne, Harelbeke en Waregem dient ook Roeselare zich hier te profileren. Dit kan bijvoorbeeld door de verdere organisatie van het Natourcriterium. Daarnaast is het belangrijk om de organisatie van bijzondere tentoonstellingen en tijdelijke evenementen te stimuleren. Hierbij kan gedacht worden aan een muziekfestival voor harmonies, brassbands en fanfares in het kader van Harelbeke Muziekstad. Bestaande events zoals het Gallo Romeins weekend in Wervik kunnen ook sterker uitgespeeld worden in het bovenlokaal aanbod. Dit kan een boost betekenen voor de attracties en de bekendheid van de regio. Aandachtspunt hierbij is een goede spreiding van de initiatieven. Enkele herdenkingsjaren moeten gebruikt worden om het evenementenaanbod in de Leiestreek te versterken. We denken hierbij aan de 150ste verjaardag van het Kanaal BossuitKortrijk en de 100ste verjaardag van de eerste Belgische Tourzege door Odiel Defraye in 2012, de 100ste verjaardag van Transfo en de Ronde van Vlaanderen en de 75ste editie van Gent-Wevelgem in 2013 en de herdenking van 100 jaar Grote Oorlog in de jaren 2014-2018. Verder moet Toerisme Leiestreek in overleg met diverse partners minstens één bovenlokaal evenement helpen ontwikkelen. Mogelijke onderwerpen zijn hier actuele kunst en (product) design en industrieel erfgoed. Krachtlijn 5 Versterken van de logiescapaciteit in het leisure-segment De Leiestreek heeft in vergelijking met de belangrijkste groene regio's in Vlaanderen een beperkt logiesaanbod. Wel is er een duidelijke groeidynamiek te constateren. Verder ontwikkelen van het kleinschalig logiesaanbod met focus op:  

het kwalitatief en landelijk aanbod in de Oost-Vlaamse Leiestreek en de West-Vlaamse Scheldestreek; het aanbod in Kortrijk, Roeselare en de andere steden in de Leiestreek.

Vergroten van het aanbod voor toeristisch kamperen:   

ontwikkelen van een kleinschalige camping op de Balokken; herlocalisatie van de camping in Waregem naar de Leie in Sint-Eloois-Vijve; aanleggen van voorzieningen voor kampeerauto's in verschillende gemeentes.

Grootschalig logies voor meetings en zakentoerisme complementair inzetten voor leisure Door het logies ook voor leisure in te zetten en te promoten kunnen we de rendabiliteit van de ondernemingen verhogen.

182

Het jeugdlogies is relatief goed vertegenwoordigd in de regio en kende een opmerkelijke kwaliteitsverbetering die met de nieuwe jeugdherberg in Kortrijk nog zal worden versterkt. Dit biedt opportuniteiten om meer jongeren aan te trekken voor een vakantie in de regio. Krachtlijn 6 Valorisatie van de troeven op vlak van MICE De Leiestreek telt een ruim en gevarieerd gamma aan locaties voor de meetingindustrie maar het aanbod is fragmentair en weinig overzichtelijk. Volgende elementen zijn hierbij belangrijk:     

ontwikkelen van gespecialiseerde infrastructuur met bijzondere aandacht voor Kortrijk Expo, de verdere uitbouw van Waregem Expo en de toekomstplannen van de Schiervelde site in Roeselare; ondersteunen van special venues: Transfo, hippodromen van Kuurne, Waregem, ...; corporate hospitality in musea en erfgoedlocaties (kerken, staden gemeentehuizen met historisch karakter, ...); aantrekken van een nieuw, relatief grootschalig (congres)hotel op Hoog-Kortrijk en van een budgetvriendelijk hotel dat meerdere doelgroepen kan aanspreken (jeugd, sportgroepen, bedrijven die incentives organiseren) nabij Transfo; ontwikkelen van XIM tot uniek aanspreekpunt voor organisatoren van MICE in de West-Vlaamse Leiestreek en het verzekeren van een afstemming met Gent-Congres voor de MICE-werking in de Oost-Vlaamse Leiestreek.

Krachtlijn 7 Uitwerken van een goed gestructureerd onthaal in de Leiestreek De Leiestreek moet de bezoekers alle informatie bieden die zij nodig hebben. Dit kan door een persoonlijk onthaal bij de diensten voor toerisme maar ook in musea, attracties of logiesuitbatingen. We moeten komen tot een netwerk van infokantoren en -punten waarbij zowel onthaal als beleving aangeboden wordt. Uitbouwen van een netwerk van infokantoren   

A-kantoor: Kortrijk; B-kantoren: Wervik, Menen, Roeselare, Waregem, Bossuit, Deinze, Izegem en Harelbeke; Gemeentelijke infopunten (bv. bij stadhuizen, musea en andere bezoekersattracties).

Naast bovenstaand netwerk is het voor de Leiestreek van belang om een kwalitatief toeristisch onthaal in Gent te realiseren: Gent kan begin- en eindpunt zijn om de Leiestreek te verkennen. Verzekeren van een professioneel onthaal Een verdere professionalisering van de bestaande infokantoren is noodzakelijk. Daarnaast is de vorming van het baliepersoneel ook een belangrijk aspect voor het toeristisch onthaal in de regio. Nieuwsbrieven, studiedagen, introductiepakketten, ... behoren hier tot de mogelijkheden. De krachten op vlak van gidsenwerking nog meer bundelen Gidsen vormen een belangrijke schakel in het onthaalnetwerk van de Leiestreek. We moeten ervoor zorgen dat de instroom van nieuwe gidsen beter georganiseerd wordt en dat er een kader komt voor de vorming van de erkende gidsen. De bestaande gidsenverenigingen in de regio vormen hierbij een belangrijke partner. Aan West-Vlaamse zijde is het aangewezen de gidsenopleiding afwisselend in Kortrijk en Roeselare te organiseren. Daarnaast is ook afstemming nodig tussen de inhoud van het specialisatiejaar Leiestreek dat door Syntra West wordt aangeboden en de Leiestreek module(s) die in het specialisatiejaar Gent vervat zitten. Een minimum inzicht in de regio als geheel is hierbij van essentieel belang. Het bundelen van relevante informatie over de regio vormt een belangrijk aandachtspunt waar met de 183

verschillende actoren moet worden op ingezet. Daarnaast is het van belang dat gidsenwerking zich niet beperkt tot enkele steden maar dat we werk maken van een gebiedsdekkend netwerk. We mogen niet blind zijn voor nieuwe ontwikkelingen zoals bijvoorbeeld greeters en verhalenvertellers. Ze kunnen door de erkende gidsen als een bedreiging worden ervaren. Complementair werken moet hier echter het basisprincipe vormen.

184

DEEL 2: MARKETING Deze actiegerichte strategie is opgesteld rekening houdende met de keuzes die gemaakt zijn in de marktstrategie. Krachtlijn 1 Verhogen van de naamsbekendheid van de regio De Leiestreek is nog te weinig gekend als toeristisch-recreatieve regio. We moeten de regio letterlijk nog op de markt zetten. Het is hier niet de bedoeling om een globale, eenduidige positionering uit te werken maar wel om de bekendheid van de regio te vergroten. Dit willen we realiseren vanuit het principe van 'Endorsed marketing'. Het huidige Raveellogo kan behouden blijven. Het is een sterke signatuur die verwijst naar het element dat de streek verbindt: het water. Het logo heeft door de karakteristieke Raveel-look ook een eigen uitstraling. Het merk van de Leiestreek moet zoveel mogelijk gebruikt worden. Het moet de ambitie zijn om in elke uiting het merk en het logo van de Leiestreek te gebruiken, ook al is ze niet in eerste instantie op branding gericht. Op deze manier kan de Leiestreek meer bekend gemaakt worden vanuit concrete aanbiedingen die een signatuur Leiestreek krijgen. Volgende acties zijn belangrijk: 

Campagnes Het promotiebudget dat Toerisme Leiestreek ter beschikking heeft volstaat niet om op eigen kracht grootschalige promotiecampagnes te voeren. Regio-overschrijdende campagnes kunnen hier een oplossing bieden.



Pers en media Het is voor de Leiestreek van belang om de lokale bevolking te bereiken. Dat kan door de regionale pers te bewerken en te streven naar kwalitatieve publicaties in regionale magazines. Daarnaast is een goede samenwerking met de regionale televisie in Westen Oost-Vlaanderen en met de regionale radiozenders prioritair.



Beurzen en evenementen De Leiestreek moet inzetten op een aantal nichebeurzen die specifieke doelgroepen aantrekken. Algemene publieksbeurzen zorgen steeds minder voor de nodige return. Daarnaast zijn grote evenementen belangrijk om de naamsbekendheid van de regio te verhogen. De Leiestreek moet mee communiceren over deze evenementen en de organisatie van bijzondere tentoonstellingen en tijdelijke evenementen stimuleren. De organisatie van een terugkerend regionaal evenement is een belangrijke uitdaging voor de Leiestreek.



Website De website moet vernieuwd worden tot een wervende referentiesite. We streven hier naar gebruiksvriendelijkheid, integratie van nieuwe technologieën, externe databanken, consumer generated content en sociale media. De website moet goed gelinkt zijn met de online communicatietools van belangrijke publieke en private actoren in de regio.



Online promotie en CRM (Customer Relations Management) Het ontwikkelen van creatieve marketingcampagnes zal zorgen voor meer bezoekers op de website en het bereiken van een groter én trouwer publiek. o

CRM: we willen herhaalbezoek stimuleren door te werken op ‘klantentrouw’: de klanten die we al hebben, enthousiaster maken. Tegelijk moet het klantenbestand blijven aangroeien. We zullen in al onze acties streven naar een groei in relevante contactgegevens.

185

o

De E-nieuwsbrief: nu schrijven we vooral algemene mails. met de CRM database kunnen we echter persoonlijke interesses bijhouden, wat ons moet toelaten om klantgerichter en individueler te werken. We moeten streven naar een mix van 'generalistische' en 'thematische' mails.

o

Effectieve 'webverstising' staat en valt met goede banners. Met een goede banner, kunnen we bezoekers naar de site trekken, onze producten verkopen of op een andere manier respons genereren. De positie van de banner op de website is ook een factor die het succes van bannering bepaalt.

o

Search Engine Promotion via SEO en SEA. Voor SEO (Search Engine Optimalisation) is het van belang dat we de webpagina's zo opstellen dat ze vlot en automatisch kunnen gevonden worden door verschillende zoekmachines. Een andere mogelijkheid is om op zoekmachines te adverteren (SEA of Search engine Advertising) bvb aan de hand van Google Adwords.

o

Link exchange betekent het uitwisselen van de url van de website met de websites van partners. Hoe meer sites naar de website van de regio linken, hoe beter de positie van deze site in zoekmachines zoals Google.

Krachtlijn 2 Inzetten van een gedifferentieerde communicatiemix De Leiestreek moet een gedifferentieerde communicatiemix inzetten om de verschillende producten beter te promoten naar specifieke doelgroepen. 

Brochures De pocket Leiekantjes was jarenlang het belangrijkste communicatie-instrument voor de regio. De brochure heeft echter geen wervend karakter en biedt een geringe meerwaarde. De Leiestreek wil daarom een aantal nieuwe communicatie-instrumenten ontwikkelen: o Een nieuwe topogids voor wie de Leiestreek van bron tot monding wil verkennen. Dit gebeurt bij voorkeur in samenwerking met Franse partners en/of met een gespecialiseerde uitgeverij. o Inspiratiebrochures zoals bijvoorbeeld de seizoensbrochure die in 2011 verdeeld werd. o Een wervende toeristische kaart met een overzicht van de recreatiemogelijkheden in eigen streek. o Een thematische publicatie rond een beperkt aantal regionale thema's. Die kunnen ook een tijdelijk karakter hebben (vb. naar aanleiding van 100 jaar Grote Oorlog). o Andere publicaties die zich richten naar de eigen bevolking. Daarvoor bundelen we best onze krachten in bovenlokale projecten en met actoren binnen omgevingsrecreatie.



Internetmarketing o Ontwikkeling van een nieuwe website met integratie van sociale media en een krachtige CRM-benadering zoals hierboven beschreven.



Samenwerking met gespecialiseerde media o De regiowerking moet zich positioneren als bevoorrechte partner voor het aanleveren van content voor toeristische magazines en reisgidsen. Daarnaast moeten we samenwerken met Vlaanderen Vakantieland en Plattelandstoerisme in Vlaanderen voor de promotie van korte vakanties.

186

Krachtlijn 3 Een specifieke promotiestrategie voor MICE We willen de Leiestreek uitbouwen als een kwalitatieve bestemming voor de meetingmarkt. De specificiteit van deze markt vraagt om een geheel andere aanpak die door XIM verder uitgewerkt moet worden. Volgende hoofdlijnen zijn hierbij belangrijk: 

Ontwikkeling van gepaste online instrumenten Hoewel het de eerste jaren zeker nog aangewezen is een beperkt gedrukt instrumentarium te voorzien moet de nadruk op internet en mobiele toepassingen liggen.



Opzetten van een “hosted buyers” werking Een belangrijk onderdeel van de promotiestrategie voor MICE moet erin bestaan om potentiële organisatoren uit te nodigen en een vertrouwensrelatie met hen op te bouwen.



Zichtbaar aanwezig zijn op gespecialiseerde events Deelname aan gespecialiseerde beurzen zoals EMIF (Brussel) of EIBTM (Barcelona) is bijzonder duur en de meerwaarde is beperkt. De beoogde doelgroep kan beter worden bereikt door een stand en visuals op netwerkevenementen



Ontwikkeling van een meeting gids Deze gids moet alle praktische informatie met betrekking tot het aanbod in de regio bevatten. Het instrument kan ingeschakeld worden als prospectietool voor decisionmakers. Het is hierbij belangrijk om het aanbod als één geheel te presenteren.

Krachtlijn 4 Ontwikkelen van het concept 'toeristische steden' op Vlaams niveau We zien op basis van overnachtingcijfers dat er een groeiende markt is voor een minicitybreak in steden zoals Kortrijk. Om deze evolutie te kunnen doortrekken moet Vlaanderen een promotioneel kader creëren waarin toeristische steden zoals Kortrijk kunnen uitgespeeld worden als stedelijk product. Deze toeristische steden worden een nieuw product naast de 5 kunststeden, Antwerpen, Mechelen, Leuven, Brugge en Gent. Krachtlijn 5 Versterken van de interne marketing Netwerking tussen private en publieke partners draagt bij tot een sterke samenhang van de regio. Dit is voor een gediversifieerde regio als de Leiestreek van groot belang. We moeten de actoren blijven mobiliseren via ontmoetingsmomenten en vormen op vlak van het toeristischrecreatief product in de Leiestreek. Daarnaast moeten we nieuwe initiatieven opstarten om het netwerk van toeristisch-recreatieve ondernemers in de Leiestreek te versterken.

187

DEEL 3: ORGANISATIE Krachtlijn 1 Optimaliseren van de vzw-werking van Toerisme Leiestreek De vzw-werking van Toerisme Leiestreek biedt voordelen door de hoge betrokkenheid van steden en gemeenten, de eigen rechtspersoonlijkheid en faciliteert het provinciegrensoverschrijdend werken. Een verdere optimalisatie van de vzw blijft een aandachtspunt. Verhogen van de efficiëntie van de vzw Er moeten efficiëntiewinsten worden geboekt in het beheer (boekhouding, administratie) en het bestuur (bestuursorganen en overlegstructuren) van de vzw. Beleidsbeslissingen moeten door de Raad van Bestuur genomen worden en het Dagelijks Bestuur moet een hoofdzakelijk uitvoerende functie hebben met het oog op een vlot functioneren van de vzw. Hogere betrokkenheid van lokale en provinciale partners De aanwezigheid van Toerisme Oost-Vlaanderen en Westtoer in het Dagelijks Bestuur van Toerisme Leiestreek is een essentieel element. Naast de formele organen moeten we bestaande ambtenarenoverleg responsabiliseren: beleidsvoorbereidend werk kan het best op dit niveau gebeuren. Krachtlijn 2 Coördinatie van de diversiteit van de regio op organisatorisch vlak Verhogen van de afstemming en interactie tussen de regionale werking en de bovenlokale clusterwerking Belangrijk hier is de afstemming van de activiteiten en van de budgetten van het regionale en bovenlokale niveau. Beide niveaus zijn zeer waardevol maar moeten complementair aan elkaar zijn. De bovenlokale clusterwerking voor de Oost-Vlaamse Leiestreek moet op één lijn gebracht worden met de deelgebieden zoals die door Toerisme Leiestreek gedefinieerd zijn. Het optimaliseren van de bovenlokale clusters is een belangrijke factor voor een algemeen gedragen positionering van de Leiestreek. Coördinerende rol voor de regiowerking De regiowerking blijft het coördinerend orgaan op regionaal niveau. Daarnaast is een nauwe betrokkenheid bij de leisure organisaties op subregionaal niveau (voornamelijk de bovenlokale toeristische samenwerkingsverbanden en Toerisme Kortrijk) en bij de MICE-werking op regionaal niveau (vzw XIM) een must. Tot slot is een goede afstemming tussen het beleid van de provincies noodzakelijk. Hiertoe moeten beide PTO's minstens één keer per jaar overleggen met betrekking tot de werking in de regio. Krachtlijn 3 Mobiliseren van de private sector Voor Toerisme Leiestreek is het belangrijk om strategische samenwerkingsverbanden te ontwikkelen met relevante private actoren. Eén van de mogelijkheden hiertoe is het lidmaatschap van private leden in Toerisme Leiestreek (al dan niet met raadgevende stem). Dit is mogelijk dankzij het decreet op de toeristische samenwerkingsverbanden. Zo zijn mogelijk: deelname van private partners aan informele overlegorganen, oprichten van werkgroepen, organiseren van ontmoetingsmomenten, netwerkmanagement en nieuwe initiatieven van (of met inbreng van) de sector. Het is daarbij de bedoeling om nieuwe evoluties op te volgen en om complementariteit te ontwikkelen.

188

Krachtlijn 4 Investeren in (grensoverschrijdende) samenwerking en ondersteuning Toerisme Leiestreek en haar partners moeten blijvend inzetten op het aantrekken van Europese projecten. Bijzondere aandacht gaat naar grensoverschrijdende projecten met Rijsel en Doornik (ook langs de Schelde tot aan Valenciennes). Prioritair is dat we in Frankrijk draagvlak creëren voor het realiseren van een groen-blauw netwerk (met focus op fietsers). Daarnaast is het belangrijk oog te hebben voor het aangaan van strategische allianties met andere beleidsniveaus en -domeinen en andere regio's (vb. Groene Sporen, Stadslandschap West-Vlaams Hart, Plattelandsproject Leie-Schelde, 't Erf, Overleg Cultuur, Vlaamse Ardennen...). De (mogelijke) rol van het openbaar vervoer bij toeristisch-recreatieve verplaatsingen verdient bijzondere aandacht. Er moet worden overlegd met de maatschappijen in kwestie om ervoor te zorgen dat het openbaar vervoer in de Leiestreek ook op toeristisch-recreatief vlak een volwaardig alternatief voor de auto vormt. De Leiestreek moet betrokken worden bij strategische projecten van andere beleidsdomeinen met een directe impact op toerisme en recreatie in de regio. We denken hierbij aan het SeineSchelde project en het project Parkbos Gent. Krachtlijn 5 Meer aandacht voor toerisme op lokaal niveau Er moet voldoende aandacht worden besteed aan het toerisme op lokaal niveau. Uiteraard geldt dit in de eerste plaats voor het lokale niveau zelf (mankracht en middelen vanuit de gemeentebesturen) maar ook andere beleidsniveaus (waaronder het Vlaamse niveau) kunnen het lokaal toerisme extra ondersteunen en de professionele werking bevorderen. We denken hierbij aan incentives zoals die in andere beleidsdomeinen (bijv. cultuur) in het verleden werden voorzien.

189

DEEL 4: KENNISONTWIKKELING De acties rond kennisontwikkeling moeten ervoor zorgen dat het beleid voor toerisme en recreatie in de Leiestreek verder opgevolgd en gestuurd blijft door relevant onderzoek en dataverzameling. Krachtlijn 1 Opvolgen van strategische indicatoren over omgevingsrecreatie en toerisme in de Leiestreek Acties: 

Uitwerken en publiceren van een jaarlijks trendrapport voor toerisme en recreatie in de Leiestreek met opvolging van de resultaten van het beleidsplan

In het trendrapport zullen een aantal strategische indicatoren jaarlijks opgevolgd worden als: o de ontwikkeling van het logies- en attractieaanbod; o de evoluties in de vraag naar logies opgesplitst naar doel, naar logiesvorm, naar herkomst; o de evoluties in bezoekersaantallen naar attracties; o de evoluties in gebruikers op de fietsnetwerken. 

Opvolgen van het dagtoeristisch gedrag van de Vlamingen/Belgen in Vlaanderen en meer specifiek in de Leiestreek

Sinds 2010 loopt er een panelonderzoek naar het daguitstappengedrag bij een steekproef van Vlamingen. Het wordt gefinancierd door alle provinciale toeristische organisaties, door het Vlaams Steunpunt Toerisme en Recreatie en Toerisme Vlaanderen. Het doel is om inzicht te verwerven over het gedrag van Vlamingen bij daguitstappen. De resultaten worden verwacht tegen juni 2010, maar het valt nog af te wachten of we resultaten zullen bekomen voor de Leiestreek. Het aantrekken van dagtoerisme is een strategische doelstelling voor de Leiestreek. Het is belangrijk om de acties daarrond af te stemmen op de resultaten van dit onderzoek, dat o.m. het belang van attractiepunten, shoppen en fietsen voor Vlaamse dagtoeristen zal aangeven. We willen dit onderzoek om de 3 jaar herhalen (dus ook in 2013 en 2016). Westtoer en TOV willen zich hiervoor engageren. Toch zal het alleen kunnen doorgaan als ook de andere provincies of andere partners zich financieel engageren. 

Opvolgen van het profiel en het gedrag van de vakantiegangers in commercieel logies in de Leiestreek

Twee grootschalige onderzoeken rond het gedrag van vakantiegangers in de Vlaamse regio's kunnen een licht werpen op hun profiel, gedrag en motivaties. Een vergelijking van de Leiestreek met andere regio's zal daarbij mogelijk zijn. Het gaat om: 



Een onderzoek bij vakantiegangers in plattelandslogies in Vlaanderen. Een beperkte steekproef in de Leiestreek kan inzicht geven in profiel, gedrag en motivaties van vakantiegangers. De resultaten worden verwacht tegen voorjaar 2011. Dit onderzoek wordt gefinancierd door Europa, de provinciale toeristische organisaties en de vzw Plattelandstoerisme. Het is een herhaalonderzoek; het liep ook in 2004. Een onderzoek bij vakantiegangers in commercieel logies in de Vlaamse regio'. Ook hier kan een beperkte steekproef toelaten om inzicht te verwerven in profiel, gedrag en motivaties maar ook bestedingen van de vakantiegangers in de Leiestreek. De resultaten worden verwacht tegen het voorjaar van 2012. Dit onderzoek wordt 190

gefinancierd door Toerisme Vlaanderen en logistiek ondersteund door de provinciale toeristische organisaties. Het zal wellicht opnieuw lopen in 2017 of 2018 op voorwaarde dat Toerisme Vlaanderen hier middelen voor vrij maakt. Binnen het beleidplan is het één van de strategische doelstellingen om de vraag naar korte vakanties in de regio op te trekken. De resultaten van de studies moeten vertaald worden naar de regiowerking en de actoren in de Leiestreek om correcte acties te kunnen formuleren voor het aantrekken van korte vakanties. Krachtlijn 2 Initiëren van prioritaire onderzoeksprojecten Volgende onderzoeken moeten projectmatig worden aangepakt. Er zal gezocht worden naar financiële ondersteuning van externe partners (Europa, Toerisme Vlaanderen, provincies) 

Onderzoek bij de bewoners van de Leiestreek rond openluchtrecreatie in de regio

In het plan wordt het aanbieden van een kwalitatief openluchtrecreatief product voor de inwoners van de regio als eerste strategische doelstelling naar voren geschoven. Binnen deze context is het prioritair om een onderzoek te organiseren bij een steekproef van de bevolking in de Leiestreek (inclusief Gent) over het profiel en het gedrag van de openluchtrecreant (activiteiten, belang van producten, hun noden, hun tevredenheid). Op deze manier kan worden geëvalueerd of de acties rond openluchtrecreatie beantwoorden aan de behoeften van de recreant en kunnen ook nieuwe behoeften worden gedetecteerd. Ook kan worden nagegaan in hoeverre bepaalde openluchtrecreatieve producten bekend zijn en hoe de communicatie het best georganiseerd wordt. 

Onderzoek naar de meeting- en beursmarkt in de Leiestreek en het ontwikkelen van een monitor voor permanente opvolging ervan

Het organisatorisch en financieel ondersteunen van het meeting- en beursgebeuren is een belangrijke strategische doelstelling binnen dit plan. Het is daarom zeker aangewezen dat de resultaten van deze inspanningen op de voet gevolgd worden. Naast een meer gedetailleerd onderzoek naar het meeting- en beursgebeuren in de streek kan een monitor worden uitgewerkt die een continue opvolging verzekert. Het is de bedoeling om verschillende actoren te mobiliseren om op een continue manier resultaatgegevens aan te leveren. Het project zal in ruil daarvoor zorgen voor individuele feedback naar de deelnemende actoren waarin hun specifieke resultaten vergeleken zullen worden met het gemiddelde van de resultaten in de betreffende sector. 

Het ontwikkelen van een monitor voor attracties in de Leiestreek

Bij de attracties in de streek (vooral publieke attracties of vzw's) leeft het verlangen om meer te weten over de profielen van hun bezoekers en dit op een continue manier. Een eenvoudig systeem moet worden ontwikkeld om niet alleen aantallen bezoekers, zoals nu het geval is, op te volgen maar ook een aantal basiskenmerken van hun profiel als: o herkomst (postcode); o herhaalbezoek of initieel bezoek; o individuele of groepsbezoeker; o omgevingsrecreant, dagtoerist of verblijfstoerist in de regio. Per attractie kan een individueel feedbackrapport worden opgemaakt waarbij de volumes en de profielen vergeleken wordt met gemiddelden voor attracties in de Leiestreek. Een pilootproject kan worden opgezet voor de monitoring van 5 attracties (met betalende bezoekers). 

Actualisering van de parameters op de fietsnetwerken in de Leiestreek

Het onderzoeksproject dat de parameters aanreikt voor de permanente monitor van de recreatieve fietsers op het fietsnetwerk dateert van 2008. Het is wenselijk om dit onderzoek in een meer beperkte vorm over te doen in 2013 of 2014 om op die manier de 191

parameters te actualiseren. Hiervoor moeten voldoende middelen worden gereserveerd bij Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen; maar we kunnen redelijkerwijze verwachten dat Toerisme Vlaanderen een subsidie zal geven vanuit de bekommernis om de resultaten van de investeringen in fietsnetwerken te meten.

192

MEER INFORMATIE De volledige versie van het strategisch beleidsplan vindt u in pdf-formaat op de website www.westtoer.be onder het menu 'Onderzoek en Cijfers', op de website www.toerismeleiestreek.be en www.tov.be. Voor meer informatie kunt u terecht bij: Westtoer

Toerisme Oost-Vlaanderen

Toerisme Leiestreek

Koning Albert I-laan 120 8200 Sint-Michiels

Sint-Niklaasstraat 2 9000 Gent

Doorniksesteenweg 218 8500 Kortrijk

T 050 30 55 50 F 050 30 55 90 [email protected] www.westtoer.be

T 09 269 26 00 F 09 269 26 09 [email protected] www.tov.be

T 056 24 99 95 F 056 24 99 90 [email protected] www.toerisme-leiestreek.be

COLOFON Het strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Leiestreek 2012-2018 is een uitgave van Westtoer, Toerisme Leiestreek en Toerisme Vlaanderen. Coördinatie en eindredactie: Stefaan Gheysen, Magda Monballyu, Dieter Depraetere en Lien Phlypo. Met inbreng van: Katia Versieck, Josephine Fassaert, Tim Provoost, Mieke Belmans, Trui Beel, Ingeborg Locy en Lieven Verdonck. Fotografie: Westtoer en Toerisme Oost-Vlaanderen Grafische vormgeving: Druk: Jaar van uitgifte: 2011 Verantwoordelijke uitgever: Westtoer apb, Koning Albert-I laan 120, 8200 Sint-Michiels (Brugge)

193

STRATEGISCH BELEIDSPLAN VOOR TOERISME EN RECREATIE IN DE LEIESTREEK

Recommend Documents