Strategisch Beleidsplan Toerisme en Recreatie voor de Westhoek SYNTHESE

Toerisme en Recreatie voor de Westhoek 2008-2013

SYNTHESE

Strategisch Beleidsplan

Inhoud Voorwoord Onze visie: naar een kwalitatief toerisme in de Westhoek De Westhoek: authentieke belevenisregio met een eigentijdse traditie Tien doelen: kwaliteit door verdieping en samenhang Concrete acties: productvernieuwing en imagoversterking Zes richtcijfers: evaluatie van de resultaten Samen met u...

3 5 6 8 11 25 27

VOORWOORD Het eerste strategisch beleidsplan toerisme en recreatie voor de Westhoek werd in 1999 opgemaakt. Sindsdien zijn er in de Westhoek bijzonder veel inspanningen geleverd, zowel voor de ontwikkeling en uitbreiding van het toeristisch product als op het vlak van regiomarketing. Deze inspanningen hebben zich vertaald in een duidelijke toename van het aantal bezoekers aan de regio. Ook in de toekomst willen we de toeristisch-recreatieve ontwikkelingen in de Westhoek op een doordachte en kwalitatieve manier blijven aansturen. Daarom was een nieuwe toekomstvisie voor deze regio aangewezen. In opdracht van het provinciebestuur van West-Vlaanderen startte Westtoer met steun van Toerisme Vlaanderen eind 2006 het strategisch planningsproces voor deze regio opnieuw op. Het einddoel was een volledig geactualiseerd en herzien strategisch beleidsplan. Dit nieuwe strategisch beleidsplan werd goedgekeurd in de provincieraad van januari 2008. Het is net als het eerste beleidsplan het resultaat van een lang en complex proces, waarin tal van regio-actoren een zeer belangrijke stem hebben gekregen. Centraal staat het op een duurzame manier verder ontwikkelen en vermarkten van de Westhoek als een toeristisch-recreatieve belevenisregio en kwaliteitsbestemming die een toppositie blijft bekleden binnen de groene regio’s in Vlaanderen. Deze samenvatting van het beleidsplan is de beknopte weergave van de belangrijkste krijtlijnen voor het beleid op het vlak van toerisme en recreatie zoals die voor de komende zes jaar (2008-2013) werden uitgestippeld. De volledige versie van het beleidsplan kan u raadplegen op de website van Westtoer. Wij hopen samen met u onze visie op de Westhoek te kunnen realiseren.

Patrick Van Gheluwe Gedeputeerde o.m. bevoegd voor Toerisme Voorzitter van Westtoer apb

3

ONZE VISIE: NAAR EEN KWALITATIEF TOERISME IN DE WESTHOEK Samen met onze partners uit de toeristische en verwante sectoren wil Westtoer de koers uitzetten voor toerisme en recreatie in de Westhoek.

Visie voor toerisme en recreatie in de Westhoek in 2008-2013 1. Volwaardige economische sector Toerisme en recreatie moeten voor de lokale bevolking in de Westhoek inkomsten en werkgelegenheid genereren. Zo willen we bijdragen tot de diversificatie van de economie en de leefbaarheid in de regio.

2. Maatschappelijke functie Het is ons doel de maatschappelijke functie van de Westhoek te ondersteunen als regio die in de recreatiebehoeften van een groot deel van de West-Vlamingen voorziet.

3. Een kwalitatieve beleving Wij willen de Westhoek verder ontwikkelen en positioneren als een regio waar het uitgebreide aanbod én de kwaliteit van de belevenis van de toerist en recreant centraal staan. Op die manier kunnen we de toppositie van de Westhoek als groene regio in Vlaanderen nog versterken.

5

DE WESTHOEK: AUTHENTIEKE BELEVENISREGIO MET EEN EIGENTIJDSE TRADITIE In overleg met alle betrokkenen tekende Westtoer de positionering van de Westhoek uit. Essentieel is dat de consument zich emotioneel aangesproken voelt. De boodschap moet bovendien niet alleen origineel zijn, maar ook iets zeggen over de mentaliteit van de streek. Deze positionering willen we aanhouden voor de Vlaamse en Nederlandse markt. Voor de Britse markt blijft het accent sterk liggen op het thema Wereldoorlog I.

Belofte aan de consument In de Westhoek kom je even in een ‘andere’ wereld terecht waar je opnieuw tot rust komt, waar je even stil kunt staan bij de essentie van het leven en inspiratie en levenslust kunt opdoen.

Eigentijdse traditie De eigentijdse beleving van tradities, gebruiken, rituelen, levenswijzen, natuur en geschiedenis (bv. Wereldoorlog I) vormt de essentie van de Westhoek. Het is belangrijk dat de beleving van het verleden gebeurt met hedendaags comfort, een hedendaagse infrastructuur en hedendaagse informatietechnologie.

Authentieke belevenisregio Je kan het omvangrijke aanbod in de regio op je eigen ritme beleven. De Westhoek is een ‘belevenisregio’ die eerder aanzet tot een actieve beleving dan tot een passieve ‘retraite’. In de regio kan je terecht voor: • Natuur- en landschapsbeleving via wandel-, fiets-, ruiter- en autoroutes • Confrontaties met herinneringen aan 1914-1918 • Attracties • Stadsbeleving • Natuurbeleving in zeer verschillende groene gebieden • Evenementen

6

Uniek kader Belangrijke elementen voor die belevenisregio zijn: • de rust en het natuurlijk ruimtegevoel; • ‘buitenland’ in eigen land omdat de Westhoek ‘anders’ is; • authenticiteit met respect voor tradities (gerechten, taal, volksmuziek enz.) en een ‘echtheid - beklijvendheid’ (Wereldoorlog I, kunst enz.)

7

TIEN DOELEN: KWALITEIT DOOR VERDIEPING EN SAMENHANG De strategische doelstellingen weerspiegelen onze gezamenlijke ambitie en visie voor de Westhoek. In eerste instantie willen we ons daar als toeristische sector samen voor engageren. Voor sommige doelen hebben we de hulp nodig van andere sectoren.

Doelstelling 1: zorgzaam omgaan met het landschap Het landschap van de Westhoek is het basiskapitaal van het toerisme. Daarom is de kwaliteit ervan essentieel. Landschapszorg moet dan ook een hoge prioriteit krijgen in het beleid.

Doelstelling 2: beleving van het oorlogsgebeuren verdiepen Het thema Wereldoorlog I heeft voor de Westhoek een groot toeristisch, cultuurhistorisch en economisch belang. Daarom willen we die beleving verder verdiepen en verbreden naar een groter doelpubliek. We moeten het oorlogslandschap bewaren en toegankelijk maken, zeker met de herdenkingen in 2014-2018 in het vooruitzicht.

Doelstelling 3: fietsnetwerk in de Westhoek verder uitbouwen De basisinfrastructuur voor het fietsnetwerk is voorzien. Door het netwerk verder ‘aan te kleden’ en nieuwe producten te ontwikkelen, kan het een volwaardig fietsproduct worden.

Doelstelling 4: attracties verdiepen en bezoekers spreiden In sommige delen van de Westhoek staat de beleving onder druk door het succes van het toerisme, bijvoorbeeld in het zuiden van de regio. Daarom is het belangrijk de stromen te beheersen en te sturen. Anderzijds willen we de druk spreiden over de andere delen van de Westhoek.

Doelstelling 5: divers, kwalitatief en rendabel logiesaanbod Het logiesaanbod nam de voorbije jaren aanzienlijk toe, maar er zijn nog steeds niet voldoende mogelijkheden voor toeristisch kamperen. Die lacune willen we wegwerken.

8

Voor alle logiesvormen streven we ernaar de kwaliteit, de gastvrijheid, de professionaliteit en de rendabiliteit van het aanbod te stimuleren. De nieuwe wetgeving zal automatisch voor meer kwaliteit zorgen.

Doelstelling 6: gestructureerd en professioneel onthaal met regiokarakter We willen een beperkt aantal regionale onthaalpunten die dienen als instappunt voor de hele Westhoek. Zo kunnen we het aanbod van de regio op een gestructureerde manier ontsluiten. Deze regionale onthaalpunten moeten een herkenbare visuele identiteit hebben. Voor de kleinere onthaalpunten is samenwerking met andere gemeenten aangewezen.

Doelstelling 7: dynamische toeristische werking in de Westhoek De regiowerking voor de Westhoek heeft een dynamiek ontwikkeld die we willen voortzetten. Daarnaast moeten we ook aandacht besteden aan de lokale diensten voor toerisme.

Doelstelling 8: monitoringsysteem ontwikkelen Kunnen we onze doelstellingen realiseren? Evolueren we in de goede richting? Voor die vinger aan de pols moeten basisgegevens bijgehouden worden.

Doelstelling 9: imago als kwaliteitsbestemming versterken We willen de Westhoek presenteren als een regio van topkwaliteit tussen de andere Vlaamse groene regio’s. Zowel de beleving van de toerist, als de marketing en beeldvorming bepalen of de toerist voor de Westhoek kiest. Daarom moet de positionering van de Westhoek in elke communicatie aanwezig zijn. Alle actoren in de regio moeten dat ‘Westhoekgevoel’ uitdragen en waarmaken.

Doelstelling 10: meest efficiënte marketingstrategie nastreven We kunnen de beperkte middelen optimaal benutten als we inspelen op nieuwe ontwikkelingen en strategische keuzes maken. • De doelgroepen die we willen aanspreken zijn inwoners uit de Westhoek, Kusttoeristen, toeristen uit Vlaanderen, Nederland, Groot-Brittannië en Noord-Frankrijk. • De producten die we willen promoten zijn o.m. weekends, midweeks, individueel dagtoerisme, dagtoerisme in groep en seminaries. Vervolgens bepalen we welke producten we naar de verschillende doelgroepen communiceren. Aan die combinaties kennen we voor het besteden van de middelen uit de regionale promotiepool prioriteiten toe in overeenstemming met onze visie voor de Westhoek in 2008-2013.

9

Prioriteit

Product

Doelgroep

1

Weekends

Medioren, actieve senioren, jonge tweeverdieners, gezinnen met kinderen en groepen van families of vrienden uit Vlaanderen & Nederland

Midweeks

Medioren (50-60), actieve senioren uit Vlaanderen & Nederland

Individueel dagtoerisme

Rustige genieters, families of culturele verrijkers die aan de Kust verblijven

Dagtoerisme in groep

Verenigingen, scholen enz. uit Vlaanderen

2

Verenigingen, scholen enz. uit Groot-Brittannië

3

Vakanties van één week

Gezinnen met kinderen uit Vlaanderen & Nederland

Korte vakanties in groep

Jeugd-, school- en volwassenengroepen uit Groot-Brittannië

Individueel dagtoerisme

Toeristen uit Vlaanderen & Nederland met interesse in recreatie en het oorlogsverleden Toeristen uit Groot-Brittannië geïnteresseerd in het oorlogsverleden Toeristen uit Noord-Frankrijk geïnteresseerd in folkloristische evenementen, rommelmarkten, shopping en recreatie

10

Weekends en midweeks

Toeristen uit Groot-Brittannië, met accent op culturele verrijker (geïnteresseerd in het oorlogsverleden)

Korte vakanties in groep

Jeugdkampen, bosklassen enz. uit Vlaanderen

Seminaries en vergaderingen

Bedrijven uit Vlaanderen

CONCRETE ACTIES: PRODUCTVERNIEUWING EN IMAGOVERSTERKING We willen onze doelstellingen realiseren door ze om te zetten in concrete acties. Die acties hebben vooral betrekking op productontwikkeling, maar ook het imago van de Westhoek en de communicatie-instrumenten zijn belangrijk.

ENGAGEMENT VAN TOERISME VOOR LANDSCHAPSZORG Zowel Vlaanderen, de provincie als de Westhoekgemeenten hebben een belangrijke taak op het gebied van landschapsherstel, landschapsontwikkeling, bescherming van erfgoed en bebouwde omgeving. Daarbij is er gestructureerd overleg nodig met Westtoer. Vanuit de toeristische sector engageren we ons voor de volgende acties.

Individuele logiesuitbaters begeleiden De logiescoördinator van Westtoer zal individuele ondernemers begeleiden en hen advies geven over milieu, streekeigen groen en aangepaste architectuur. Indien nodig kan de coördinator doorverwijzen naar andere instanties.

Aandacht voor milieu en landschap bij de inrichting van recreatieve routes Westtoer gebruikt het best zoveel mogelijk milieuvriendelijke materialen om routes en netwerken aan te duiden. Bovendien moeten we borden maximaal bundelen om visuele vervuiling tegen te gaan.

Communicatie met de toerist Westtoer en lokale toeristische diensten kunnen in hun communicatie met de toerist nog meer aandacht vragen voor milieubewust gedrag en voor respect voor de omgeving in het algemeen.

Fonds voor landschapsontwikkeling Vanaf 2009 wil Westtoer landschapsontwikkeling concreet ondersteunen via een fonds waarvan de middelen - bijvoorbeeld uit de verkoop van de route- en netwerkkaarten - kunnen dienen voor een optimale landschappelijke inkleding van recreatieve infrastructuur, ontsluiting en herstel van trage wegen en visueel afschermen van storende elementen in het landschap.

11

SAMENHANG CREËREN TUSSEN DE OORLOGSSITES De Westhoek onderscheidt zich van de andere Vlaamse regio’s door de sterke aanwezigheid van oorlogssites. Het brede publiek is steeds meer geïnteresseerd in dat thema. Bovendien herdenken we in 2014-2018 de 100ste verjaardag van de Eerste Wereldoorlog. Om de geplande initiatieven te stroomlijnen, kreeg Westtoer de opdracht om in samenwerking met Toerisme Vlaanderen een actieplan op te maken. In afwachting van de uitwerking van dit plan kunnen nu reeds volgende acties naar voren worden geschoven.

Evenementen coördineren Westtoer wil in overleg met de gemeenten invulling geven aan de geplande evenementen tijdens de herdenkingsperiode. Daarbij moeten we de evenementen spreiden over de ganse periode en over de ganse regio zodat de financiële voordelen verdeeld zijn.

Museumattracties over Wereldoorlog I versterken Door de grote attracties te vernieuwen, kunnen ze beantwoorden aan nieuwe verwachtingen van het publiek. • In Flanders Fields Museum: tegen 2012 moet dit museum grondig vernieuwen en uitbreiden. Om te zorgen dat de bezoekers de verschillende oorlogssites als één geheel zien, is het nodig dat het museum doorverwijst naar andere sites en omgekeerd. • Memorial Museum Passchendaele 1917: een totaalconcept kan ervoor zorgen dat het oorlogserfgoed in de onmiddellijke omgeving van het museum ontsloten wordt. • IJzertoren: naast inhoudelijke vernieuwing kan ook worden gewerkt aan de scheiding van de bezoekersstromen in de toren. • Talbot House: deze site viert in 2015 zijn 100ste verjaardag. Dit museum moet gelinkt worden aan het Lyssenthoek Cemetery. Vooral het leven achter het front, de medische verzorging, de logistiek en het transport verdienen de aandacht.

Bescherming van het frontlandschap Na 100 jaar is het landschap nog de enige getuige van de Eerste Wereldoorlog. En dus moeten we dat historische frontlandschap van de Westhoek en het oorlogserfgoed zoveel mogelijk beschermen. Niet alleen het Vlaamse niveau en de provincie, maar ook de gemeenten hebben een grote verantwoordelijkheid bij de juridische bescherming.

Bezoekersonthaal verbeteren op een aantal begraafplaatsen Naast Tyne Cot Cemetery en de Duitse begraafplaats in Langemark zijn er nog begraafplaatsen die een kwalitatieve inrichting en een beter onthaal verdienen: • Lyssenthoek Cemetery: met het accent op onder meer medische verzorging; • Duitse begraafplaats in Vladslo; • Belgische begraafplaats in Houthulst waarbij de Belgische aanwezigheid aan het front in haar geheel ook meer aandacht moet krijgen.

12

Beperkte toeristische ontsluiting als één samenhangend geheel We moeten het historische frontlandschap met haar sites op een evenwichtige, eigentijdse en respectvolle manier voor toeristen toegankelijk maken. In samenspraak met de provinciale werking ‘Oorlog en Vrede in de Westhoek’ kan Westtoer deze taak van toeristische ontsluiting op zich nemen. Binnen deze context is het dan ook meer dan gewenst dat de provinciale werking ‘Oorlog en Vrede in de Westhoek’ behouden blijft en bij voorkeur structureel verankerd wordt in de werking van de provincie. Tussen Westtoer en de provinciale werking ‘Oorlog en Vrede in de Westhoek’ zijn goede afspraken noodzakelijk omtrent de toeristische ontsluiting. Daarnaast moeten de acties ook passen binnen het actieplan ter voorbereiding van de herdenking in 2014-2018. Volgende elementen zijn belangrijk: • De aanwezige sites in het landschap moeten maximaal naar elkaar doorverwijzen zodat de toerist het gebied als een geheel ervaart. • Er moet meer duiding komen over de sites zelf en meer ondersteunende infrastructuur zoals rustbanken en sanitair. • De activiteiten rond het thema Wereldoorlog I moeten gespreid worden over de regio door andere sites in te richten, bijvoorbeeld: - het sluizencomplex de Ganzepoot in Nieuwpoort; - de Frontzate; - het Kanaal Ieper-IJzer (de drie grachten); - de Ieperboog met o.m. aandacht voor Pilkem Ridge, Bellewaerde Ridge, Hill 60, Hill 62 en de commandobunker in Zandvoorde; - Heuvelland (site Kemmelberg en Bayernwald); - site Lange Max in Koekelare.

FIETSNETWERK VERVOLLEDIGEN EN ONTWIKKELEN Het fietsnetwerk is van groot belang voor toerisme en recreatie in de Westhoek. Het trekt verblijfstoeristen, bewoners van de regio (omgevingsrecreanten), dagtoeristen van de Kust en toeristen uit andere regio’s aan. Daardoor heeft het een aanzienlijke economische impact. Om het fietsnetwerk verder uit te bouwen voorzien we verschillende acties.

Basisinfrastructuur vervolledigen Het is belangrijk dat de ontbrekende schakels in het netwerk aangepakt worden, bijvoorbeeld door tunnels, fiets- en wandelbruggen en vrijliggende fietsverbindingen. Daarnaast moeten gemeenten in hun mobiliteitsplannen niet alleen oog hebben voor functionele fietsverbindingen, maar ook voor de recreatieve verbindingen die het fietsnetwerk vervolledigen. Ze hebben bovendien de taak om de verkeersveiligheid te bevorderen langs het netwerk.

13

Recreatieve luik van het netwerk uitbouwen Om aan de behoeften van de recreanten te voldoen, moeten we het netwerk ‘aankleden’. • Westtoer moet een selectie maken van de meest geschikte fietsinrijpunten met parking, sanitair, picknickplaats, bemand informatiepunt, horeca in de nabijheid, mogelijkheid om fietskaarten te kopen, mogelijkheid tot fietsverhuur en -herstellingen enz. • We moeten rustpunten, zitbanken, picknickmogelijkheden en duiding voorzien langs het netwerk. • Westtoer zal er bij de herziening van het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan voor West-Vlaanderen voor pleiten om meer cafés en restaurants toe te laten langs het netwerk. Uiteraard enkel op voorwaarde dat dit gebeurt in de bestaande bebouwingen en met aandacht voor verkeersveiligheid. • We willen de fietsvriendelijkheid van restaurants, cafés en logies verhogen door het fietslabel van Toerisme Vlaanderen te stimuleren.

Nieuwe producten uitbouwen op het fietsnetwerk Belevingsgerichte fietsroutes moeten aandacht besteden aan couleur locale, beleving, authenticiteit en verdieping. Daarnaast is het nodig dat Westtoer inspeelt op nieuwe technologische ontwikkelingen zoals GPS-gestuurde fietstochten. Er is ook nood aan commerciële fietsarrangementen die fietsen en logeren combineren. De regiowerking kan zelf arrangementen ontwikkelen of logiesuitbaters begeleiden.

AANBOD VAN ATTRACTIES VERBETEREN De Westhoek heeft veel te bieden. Daarom is het in de eerste plaats belangrijk om het bestaande aanbod van attracties te verdiepen en te verbeteren. Daarnaast is er plaats voor enkele nieuwe kwalitatieve en kleinschalige attracties.

Nieuwe attracties ontwikkelen In beperkte mate is er plaats voor nieuwe bezienswaardigheden. Zo zal er in het Stadhuis/ Landhuis van Veurne een attractie ontwikkeld worden rond de geschiedenis van de stad, vnl. rond de Spaanse Tijd. Andere opportuniteiten moeten onderzocht worden.

14

Bestaande attracties ondersteunen en eventueel vernieuwen Er zijn mogelijkheden voor uitbreiding of vernieuwing bij: • het Bakkerijmuseum in Veurne dat meer op beleving wil werken: • het Openluchtmuseum Bachten de Kupe in Alveringem; • het Mout- en Brouwhuis De Snoek in Alveringem; • het Fransmansmuseum en de brouwerijsite Christiaens in Koekelare met meer duiding omtrent de figuur van Käthe Kollwitz.

Mogelijkheden van ‘Westhoek Streekmuseum’ benutten ‘Westhoek Streekmuseum’ is een samenwerkingsverband tussen voornamelijk ambachtelijke musea. Het zou een vaste plaats moeten krijgen in de werking van de provincie. Bovendien kunnen extra thema’s (bijvoorbeeld Kelten, Romeinen, archeologie enz.) ervoor zorgen dat het netwerk een echt ‘Streekmuseum’ wordt. Daarnaast kan er door ervaringen uit te wisselen een meer belevingsgericht aanbod ontstaan dat gezamenlijk gepromoot wordt.

IJZER ALS GROENE AS UITSPELEN De IJzer- en Handzamevallei biedt heel wat mogelijkheden voor toerisme en recreatie. Het is een uniek stilte- en ook donkertegebied in Vlaanderen. We willen deze troef beter uitspelen, uiteraard met respect voor dit kwetsbare gebied. Fietsen en wandelen genieten dan ook de voorkeur. Op de meest kwetsbare stukken van de IJzer (tussen Fintele en Roesbrugge) is er geen plaats voor gemotoriseerde pleziervaart.

GROENE RECREATIEDOMEINEN VERDER UITBOUWEN Natuur- en landschapsbeleving staan centraal in de positionering van de Westhoek. Daarom zijn de volgende acties voorzien.

Nieuw recreatiedomein creëren Er komt een nieuw provinciedomein aan de IJzer in Diksmuide dat voornamelijk uit parklandschap zal bestaan. Dat domein biedt verschillende mogelijkheden voor recreatie.

15

Acties voor bestaande recreatiedomeinen Het is belangrijk dat er een globale visie komt op de bewegwijzering en de toegankelijkheid van domeinen, zowel van de provincie als van andere eigenaars. Om de recreatie te spreiden, moeten een aantal bestaande domeinen zoals de Palingbeek uitbreiden. Daarnaast moeten we ook streven naar een verbetering van de recreatieve activiteiten in de provinciedomeinen met aangepaste infrastructuren zoals ruiterpaden, fietspaden, avonturenparcours enz. Uiteraard moet er steeds voldoende ruimte blijven voor natuurontwikkeling. In en om de stad streven we naar een uitbreiding van het groen. Concreet is er nood aan belevingspaden, avontuurlijke speelsites voor de kinderen of avonturencircuits voor jongeren of volwassenen.

Onderzoek rond Palingbeek Westtoer zal in 2009 een meet- en onderzoeksproject opzetten voor het provinciedomein Palingbeek. We willen de evolutie nagaan van het aantal bezoekers, maar ook inzicht krijgen in hun profiel, gedrag en tevredenheid. Op basis van die informatie kunnen we het domein verder kwalitatief uitbouwen.

EXTRA WANDELROUTES EN -NETWERKEN Wandelen wint aan populariteit. Westtoer speelde daarop in met twee wandelnetwerken en meerdere landschapswandelroutes. Voor de toekomst moeten we deze wandelproducten verder uitbouwen.

Nieuwe wandelroutes creëren Westtoer ziet verschillende mogelijkheden om zijn bestaande aanbod van landschapswandelroutes uit te breiden. De Westhoek beschikt over voldoende mogelijkheden om een kwalitatief aanbod van erfgoedwandelingen uit te werken. Westtoer denkt aan nieuwe wandelingen of bestaande die omgevormd kunnen worden. Daarnaast moet er aandacht gaan naar belevingsgerichte wandeltochten door gebruik te maken van: • verhalenvertellers die van een wandeling een boeiende beleving maken. In de gidsenopleiding moet de nodige aandacht gaan naar dat belevingsgerichte. • nieuwe technologieën: bijvoorbeeld iPod-wandelingen of GPS-gestuurde wandelingen via een PDA. Er is ook ruimte voor specifieke belevingstochten zoals blotevoetenpaden voor kinderen.

16

Wandelnetwerken creëren In de IJzervallei of het Hoppeland is er plaats voor nieuwe wandelnetwerken. Door autovrije delen of nieuwe lussen toe te voegen, kunnen we het bestaande aanbod verbeteren en ontbrekende schakels wegwerken. Er is nood aan meer trage wegen in de netwerken. Het ontsluiten van dergelijke wegen voor wandelaars (of fietsers) is voornamelijk de taak van gemeenten, begeleid vanuit de provincie en met grote betrokkenheid van Westtoer.

Problemen op de wandelnetwerken oplossen Door meer netwerken te voorzien en door bijvoorbeeld wandelaars van fietsers te scheiden, kunnen we de recreatie beter spreiden.

WATERRECREATIE ONTWIKKELEN In de Westhoek kan het aanbod voor passagiers- en pleziervaart, openluchtzwemmen, kano en kajak uitgebreid worden.

Passagiers- en pleziervaart uitbouwen Voor de passagiersvaart is het belangrijk dat Ieper beter toegankelijk is via het water. Dat kan door de uitbaggering van het kanaal Ieper-IJzer. Daarnaast moet er ook gewerkt worden aan de verfraaiing van de binnenhaven van Ieper. Westtoer vindt gemotoriseerde pleziervaart op de IJzer tussen Fintele en Roesbrugge niet gewenst omwille van de grote kwetsbaarheid van dit unieke stiltegebied.

Opportuniteiten voor openluchtzwemmen creëren Voor de zwemplas van Nieuwkapelle moet er een officiële regeling komen zodat de nodige infrastructuur voorzien kan worden.

17

Bijkomende voorzieningen ontwikkelen voor kano en kajak Er zijn onder meer bijkomende aanlegsteigers mogelijk op de IJzer (in Stavele en Stuivekenskerke). Daarnaast moet de aanlegsteiger in Roesbrugge tot een volwaardig punt voor kano en kajak uitgebouwd worden. Als er een wettelijke regeling is voor de problematiek van de onbevaarbare waterlopen, kunnen er ook op de Handzamevaart extra steigers voorzien worden en kan er gedacht worden aan een kano- of kajakcircuit.

ANDERE RECREATIEMOGELIJKHEDEN UITBOUWEN Het aanbod van autoroutes, wandelruiterij, mountainbiketrajecten en avonturencircuits kunnen we nog uitbreiden.

Autoroutes We moeten het concept van de autoroutes herbekijken. De opportuniteiten rond het thema Wereldoorlog I kunnen we nog meer benutten door bijvoorbeeld nieuwe technologieën zoals GPS in te schakelen.

Wandelruiterij Nieuwe ruiter- en menroutes moeten aansluiten op bestaande maneges. Eventueel kunnen er ook in de provinciedomeinen ruiterroutes ontwikkeld worden.

Mountainbike Om conflicten met andere recreatievormen op te lossen, zijn de volgende acties nodig: • trajecten voor mountainbikes loskoppelen van wandel- en ruiterpaden; • regelgeving en overleg uitwerken rond mountainbike-evenementen; • mountainebikeroutes uitbreiden via grensoverschrijdende samenwerking.

Avonturenparcours De vraag naar buitensportactiviteiten stijgt. Zowel families, bedrijven, jeugdgroepen als scholen zijn vragende partij. Daarom is er ruimte nodig voor avonturencircuits, bijvoorbeeld: • aan de rand van het Heuvelland; • rond Diksmuide; • eventueel ook in de provinciedomeinen.

18

EVENEMENTEN STROOMLIJNEN We kiezen ervoor de bestaande evenementen te integreren in het toeristische aanbod in plaats van nieuwe evenementen te ontwikkelen. Belangrijk is dat de gekozen evenementen aansluiten bij de positionering die we bepaalden voor de Westhoek. Bij provinciale of nationale evenementen moeten we ervoor zorgen dat we de Westhoek duidelijk kunnen profileren.

Met organisatoren van imago-ondersteunende evenementen samenwerken Het is belangrijk dat bezoekers van bijvoorbeeld het Folkfestival in Dranouter of van de Poëziezomer in Watou zich bewust zijn van de vele mogelijkheden in de regio. Hoe doen we dat? Door een nauwere samenwerking tussen de regiowerking en de organisatoren bij de promotie.

COULEUR LOCALE UITSPELEN Hoeveproducten, streekproducten, streekgastronomie en bijvoorbeeld ook typische cafeetjes met volksspelen bepalen de couleur locale van de Westhoek. Die sfeer is belangrijk voor de eigentijdse traditie en de verledenbeleving van de toerist.

Couleur locale-elementen inschakelen in routes In thematische fietsroutes kunnen we niet alleen de landschaps- of erfgoedelementen opnemen, maar ook volksspelen, muziek, taal, ambachten enz.

Streekproducten nog meer promoten De aandacht voor streekproducten en hoeveproducten kan nog versterkt worden door bezoekboerderijen, bedrijfsbezoeken, betere beschikbaarheid van de producten en een ‘menu terroir’ in de restaurants van de Westhoek.

Openingstijden van cafés en restaurants communiceren Cafés en restaurants langs de fiets- en wandelroutes zijn op onregelmatige tijdstippen gesloten. Omdat die belangrijk zijn voor toeristen, moeten de diensten voor toerisme bezoekers correct informeren over de openingstijden.

19

MEER DIVERS, KWALITATIEF EN RENDABEL LOGIESAANBOD Het logiesaanbod is cruciaal voor het verblijfstoerisme in de Westhoek. Omdat het aanbod voldoende groot is willen we werken aan de kwaliteit van de bestaande logies.

Kwaliteit van het huidige aanbod verhogen In de nieuwe wetgeving is voorzien dat álle uitbatingen gecontroleerd zullen worden. Dat zal een positieve invloed hebben op de kwaliteit. Uit onderzoek blijkt dat logiesuitbatingen vooral moeten werken aan de volgende prioriteiten: • slaapcomfort, sanitair, kookuitrusting en interieur; • service van de gastvrouw of gastheer en het ontbijt. Daarnaast moeten ze ook aandacht besteden aan de toegankelijkheid voor personen met een beperkte mobiliteit.

Rendabiliteit van het huidige aanbod verhogen Vooral bij de kleinschalige plattelandshotels, de gastenkamers en de huurvakantiewoningen kan de winstmarge nog verhoogd worden. Dat kan door: • het aantal verblijfseenheden te verhogen tot de maximaal toegestane acht. • interessante tarieven voor midweeks om prijsgevoelige oudere klanten aan te trekken. Westtoer zal de ontwikkelingen in het aanbod nauwgezet volgen.

Nichegericht plattelandslogies stimuleren via sublabels Verschillende doelgroepen hebben vaak eisen die niet te combineren zijn. Logiesuitbaters moeten daarom kiezen op welke doelgroep ze zich willen richten: • een ‘prijs/kwaliteit’-segment; • een ‘kindgericht’-segment; • een ‘charme’-segment; • een ‘rust’-segment. De sublabels die de vzw Plattelandstoerisme wil ontwikkelen, kunnen daarbij helpen. Daarnaast kan de logiescoördinator van Westtoer individuele uitbaters begeleiden.

Lacune rond toeristisch kamperen wegwerken Het is belangrijk dat er een groter kwalitatief en toeristisch georiënteerd kampeerterrein komt ten zuiden van Poperinge. We stellen voor een kampeerterrein te realiseren van ca. 8 à 10 ha met 350 standplaatsen. Er zijn ook terreinen voor kampeerauto’s nodig. Verschillende gemeenten staan open om zo’n terrein te creëren of te verbeteren. Voor zo’n projecten zijn subsidies beschikbaar bij Toerisme Vlaanderen.

20

Dankzij de nieuwe wetgeving zullen actieve landbouwbedrijven door hoevekamperen voor een beperkt bijkomend inkomen kunnen zorgen. Westtoer pleit ervoor enkel tenten en geen caravans toe te laten op de actieve landbouwbedrijven om de visuele impact op het landschap te beperken. Westtoer wil de economische haalbaarheid van kleinschalige gemeentelijke campings in de omgeving van dorpskernen grondig onderzoeken. Indien aangetoond kan worden dat gemeenten dergelijke campings break-even kunnen uitbaten, zal Westtoer erop aandringen om de mogelijkheid van kleinschalige campings te voorzien in de uitvoeringsbesluiten van de nieuwe wetgeving op logies en binnen de ruimtelijke plannen.

Bivak- en kampplaatsen voor jeugd- en jongerengroepen behouden In het segment van de jeugd- en groepsverblijven stijgt het comfort van het logiesaanbod. Nochtans blijft de vraag naar terreinen met een bivakhuis en kampmogelijkheden met enkel basiscomfort groot. We moeten het bestaande aanbod dus zeker behouden en zo mogelijk licht uitbreiden.

Privé-initiatief begeleiden en omkaderen Logiesverstrekkers begeleiden is cruciaal om kwaliteit, gastvrijheid en klantvriendelijkheid te stimuleren. Deze belangrijke taak is weggelegd voor de logiescoördinator van Westtoer, die vorming of interne marketing kan organiseren voor logiesaanbieders.

GESTRUCTUREERD EN PROFESSIONEEL ONTHAAL MET REGIOKARAKTER De Westhoek moet de bezoekers alle informatie bieden die zij nodig hebben. Dat kan door een persoonlijk onthaal bij de toeristische diensten, maar ook in musea, attractiepunten of logiesuitbatingen.

Goed gestructureerde onthaalpunten Samen met Toerisme Vlaanderen wil Westtoer werken aan klantvriendelijke onthaalpunten met de typische uitstraling van de Westhoek. Daarbij zijn de openingstijden en de herkenbaarheid van belang.

Kwaliteit van de onthaalinfrastructuur verbeteren Er zijn heel wat vernieuwingen gepland van de onthaalinfrastructuur. Zowel in grote gemeenten zoals Ieper, Diksmuide, Heuvelland en Veurne, als in kleinere gemeenten zoals Alveringem en Houthulst.

21

Professionalisering van onthaalpersoneel Het baliepersoneel bij diensten voor toerisme, de logiessector, attracties en musea staat in voor het eerste onthaal. Op Vlaams niveau zal Westtoer pleiten voor subsidies om voldoende en kwalitatief personeel in de diensten voor toerisme aan te trekken.

Dorpsonthaalpunten De dorpsonthaalpunten zijn onbemande, centraal opgestelde onthaalpunten met informatieborden. De inrichting van die punten moet worden aangepakt.

IMAGO VERSTERKEN ALS KWALITEITSBESTEMMING De regiowerking van Westtoer moet de Westhoek profileren als dé bestemming die inspeelt op de behoeften van de consument: verlangen naar rust, delen met anderen en ontdekken. Bovendien kan de regio verschillende productlijnen aanbieden zoals fietsen of wandelen. Deze aanpak stemt overeen met de nieuwe marketingstrategie van Toerisme Vlaanderen. Om zich als regio van topkwaliteit te kunnen profileren, is een kwalitatief en overzichtelijk aanbod voor toerisme en recreatie van belang. Maar ook de positionering is cruciaal en moet zijn weerslag vinden in een aantal elementen zoals: • de beschrijving die dépaysement, echtheid, authenticiteit, gemoedelijkheid en respect voor tradities in zich draagt; • (nieuw) beeldmateriaal; • het bestaande Westhoek-logo; • de bestaande baseline: “Pure Verwondering”. Het is belangrijk dat deze huisstijl terugkomt in alle presentaties van de Westhoek naar de buitenwereld. Maar we moeten de positionering ook communiceren naar logiesverstrekkers, de bevolking, attracties, musea enz. Want zij dragen dat Westhoekgevoel concreet uit.

COMMUNICATIE-INSTRUMENTEN OPTIMAAL BENUTTEN Voor een efficiënte marketingstrategie is het belangrijk dat we de verschillende communicatie-instrumenten zo goed mogelijk inzetten.

22

Succesvolle regiowebsite De regiowebsite is bij uitstek een informerend en wervend instrument. Als virtueel onthaal- en aanspreekpunt moet de website een centrale rol in de communicatie krijgen. We willen verder investeren om de site aantrekkelijker te maken en inhoudelijk uit te bouwen, bijvoorbeeld door de site volledig in het Engels beschikbaar te maken. Daarnaast willen we toeristen werven door e-nieuwsbrieven, nieuwsflashes, e-mailings, blogs enz. Het web is het ideale instrument om tegen een lage prijs te kunnen communiceren op one-to-one basis. De centrale diensten van Westtoer en de regiowerking Westhoek moeten die taken invullen. Vanaf 2009 krijgen alle vergunde logiesaanbieders gratis een vermelding op de website en verdwijnt de logiesbrochure. Toeristen zullen via de website eenvoudig uit het logiesaanbod kunnen kiezen en hun voorkeur kunnen boeken. We willen logiesuitbaters daarnaast een pakket aanbieden. Dat kan bestaan uit een grotere aanwezigheid op de website of deelname aan bepaalde acties. Uitbaters zullen tegen betaling op dit pakket kunnen intekenen.

Fotomateriaal Westtoer werkt aan nieuw materiaal dat de essentie van de sfeer in de Westhoek weergeeft. Dit fotomateriaal is essentieel om de positionering op een consequente manier naar de consument over te brengen.

Publicaties optimaal inzetten De regiopocket willen we niet meer gebruiken om toeristen te werven. Deze pocket met een schat aan praktische informatie zal enkel nog in de Westhoek zelf verdeeld worden. Westtoer zal de pocket aanpassen zodat de toerist ze gemakkelijker kan gebruiken. • We willen instappunten en grote bezoekersattracties (‘highlights’) in de Westhoek duidelijk communiceren, bij voorkeur op kaart en met alle praktische informatie erbij. • We willen fotomateriaal van de beschikbare kaarten toevoegen: fietsnetwerken, fietsroutes, themaroutes enz. • Bij de oorlogssites zullen we gegevens vermelden zoals openingsuren, adres en andere praktische informatie. De pocket Den Grooten Oorlog, beschikbaar in het Nederlands en het Engels, moet nog beter verspreid worden. Door kaartmateriaal en een index toe te voegen, kunnen we de pocket gebruiksvriendelijker maken.

23

Opportuniteiten benutten die Toerisme Vlaanderen biedt We moeten proactief inspelen op de nieuwe visie van Toerisme Vlaanderen in verband met ‘belevenisvolle productlijnen’ door de volgende productlijnen te beklemtonen: • het plattelandstoerisme in de Westhoek; • fiets- en wandelproducten; • producten rond het ‘goede leven’. Het is belangrijk dat Toerisme Vlaanderen hierbij de regiowebsite van de Westhoek vermeldt.

De pers proactief bewerken Redactionele artikels zijn veel goedkoper dan grote reclamecampagnes. Bovendien komt die informatie objectiever over bij de potentiële toerist. De regiowerking wil daarom samen met de centrale persdienst van Westtoer journalisten studiereizen aanbieden in de regio en hen informeren via de website of nieuwsbrieven.

Tv- en radioprogramma’s We moeten herbekijken via welke radio- en tv-programma’s we het best onze doelgroepen bereiken.

Gezamenlijke promoties (joint promotions) Gezien het beperkte budget moeten we denken aan promoties samen met toeristische, media- of andere partners.

Westhoekvoordeelpas actualiseren De Westhoekvoordeelpas is een instrument dat de regiowerking ontwikkelde. Het helpt verblijfstoeristen in de Westhoek om het rijke aanbod van attracties te ontdekken. Logiesaanbieders kopen het bonnenboekje bij de regiowerking en worden in ruil vermeld. We kunnen dit systeem op een meer hedendaagse manier invullen en eventueel uitbreiden. Daarnaast kunnen bijvoorbeeld fietsroutes, attracties en de voordeelpas naar elkaar doorverwijzen.

Efficiënt databasebeheer We moeten de database optimaliseren door e-mailadressen te verzamelen via de balies, beurzen, advertenties en via de site. Door die registraties leren we onze klanten kennen en kunnen we gericht communiceren.

24

ZES RICHTCIJFERS: EVALUATIE VAN DE RESULTATEN We willen het beleid op het vlak van toerisme en recreatie in de Westhoek nauwgezet opvolgen op basis van zes streefdoelen. In 2012 zullen we de cijfers vergelijken met die van het jaar 2006. Daarom moeten we de basisindicatoren permanent opvolgen en specifiek onderzoek voeren rond de gewenste doelgroepen in de Westhoek. Samen met de andere toeristische partners wil Westtoer zich ertoe engageren om het cijfermateriaal te vervolledigen en beschikbaar te maken voor alle betrokkenen.

10% MEER OMZET IN TOERISME EN RECREATIE We willen een omzetstijging van 10% tegen 2012. Dat kunnen we realiseren door: • meer opbrengst uit het verblijfstoerisme: meer kwaliteit zal leiden tot een hogere opbrengst per overnachting; • een lichte groei in de omzet uit dagtoerisme. Deze gestegen omzet moet leiden tot een hogere werkgelegenheid in de sector. De overnachtingen kunnen jaarlijks worden opgevolgd. Voor de bestedingen van verblijfstoeristen komt er in 2010 een nieuw onderzoek om de omzetevolutie te berekenen. Voor het dagtoerisme zullen we een inschatting moeten maken omdat er geen bruikbaar cijfermateriaal is.

MINIMAAL TIEN CONCRETE ACTIES VOOR LANDSCHAPSZORG Zorgzaam omgaan met het landschap is een uitdaging voor alle sectoren. Westtoer kan alleen een rol spelen als lobbyist. Toch willen we tegen 2012 op zijn minst tien acties van relatief belangrijke omvang rond landschapsherstel en landschapsopbouw gerealiseerd zien: uitbreiding van natuurgebieden en bossen, projecten voor aanplantingen, subsidiëringsprojecten voor kwaliteitsvolle architectuur, landschappelijke integratie van een nieuw industriepark enz.

MINIMAAL VIJF SITES AANPAKKEN OM HET WO I-TOERISME TE VERDIEPEN Om het WO I-toerisme te verdiepen, moeten een aantal sites worden ontwikkeld of vernieuwd. We hebben de ambitie om vijf sites aan te pakken in de periode 2008-2013. De evolutie van het aantal bezoekers kunnen we meten via tellingen op de tien belangrijkste oorlogssites. 25

TIEN SPECIFIEKE ACTIES OM HET FIETSPRODUCT VERDER UIT TE WERKEN We willen vijf inrijpunten uitrusten en vijf prioritaire ontbrekende schakels aanpakken (bijvoorbeeld aanleg tunnels, bruggen, fietsverbindingen). Het aantal recreatieve fietsers op het fietsnetwerk kan opgevolgd worden door de vaste tellers.

10% MEER BEZOEKERS AAN NIET-OORLOGSGERELATEERDE ATTRACTIES Wij denken dat het huidige aantal bezoekers aan niet-oorlogsgerelateerde attracties kan stijgen met een bescheiden 10%. Daarvoor willen we bestaande attracties beter promoten naar specifieke doelgroepen. We kunnen ook profiteren van de effecten van: • uitgevoerde vernieuwingen zoals in het Hopmuseum Poperinge; • geplande vernieuwingen zoals in het Stadhuis/Landhuis Veurne; • investeringen in bestaande musea.

KWALITEITSTOENAME IN HET LOGIESAANBOD IN DE WESTHOEK We streven naar een betere kwaliteit van de bestaande logiesuitbatingen en naar een hoge kwaliteit van nieuwe uitbatingen. Die kwaliteit kunnen we opvolgen bij de inventarisatie van het logiesaanbod.

26

SAMEN MET U... U merkt het: we hebben ambitieuze plannen voor toerisme en recreatie in de Westhoek. Uiteraard kunnen we die enkel realiseren door een sterk uitgebouwde regiowerking en een nauwe samenwerking met de gemeenten en de andere lokale partners. Meer aandacht voor commerciële productontwikkeling Bij de productontwikkeling is het belangrijk dat de regiowerking van de Westhoek ondersteund wordt door de centrale diensten van Westtoer, door de logiescoördinator en door de gemeente. Meer contacten tussen regiowerking en diverse actoren Er zijn al heel wat contacten tussen de regiowerking en de sector, maar de banden met UNIZO, andere koepelorganisaties, gemeenten van de Westkust en Middelkerke kunnen verder aangehaald worden. Meer contacten met het gemeentelijk politiek niveau Via het regionale overlegplatform Westhoek zullen Westtoer en de regiowerking Westhoek regelmatig overleggen met de burgemeesters en schepenen voor toerisme. Nieuwe grensoverschrijdende samenwerkingsverbanden We willen grensoverschrijdende contacten met Noord-Frankrijk uitbouwen. Professionalisering van de lokale toeristische diensten Westtoer pleit bij de Vlaamse overheid voor financiële ondersteuning van lokale toeristische diensten om een gekwalificeerd team uit te bouwen en in aanmerking te komen voor Vlaamse subsidies. Ook de regiowerking kan bijdragen tot professionalisering, bijvoorbeeld door vorming te organiseren. Meer informatie? Het volledige Strategisch Beleidsplan Toerisme & Recreatie voor de Westhoek 2008-2013 vindt u als pdf op de website van de Westtoer www.westtoer.be onder de hoofding “Onderzoek & Cijfers”.

Toerisme Westhoek Provinciehuis Esenkasteel Woumenweg 100 8600 Diksmuide Tel.: 051 51 93 43 Fax: 051 51 93 51 E-mail: [email protected]

27

Colofon Algemene leiding: Projectverantwoordelijke: Redactionele medewerkers: Inhoudelijke en administratieve ondersteuning:

Magda Monballyu, Directeur Strategische Planning, Onderzoek en Databeheer, Westtoer Koen De Four, Projectmanager Strategische Planning, Onderzoek en Databeheer, Westtoer Koen De Four, Magda Monballyu Johan Martin, Regiomanager Westhoek, Westtoer; Erik Eloy, Regioassistent Westhoek, Westtoer; Sigrid Laveyne en Emmanuel Derdeyn, Medewerkers Strategische Planning, Onderzoek en Databeheer, Westtoer

Copywriting: Fotomateriaal: Grafische vormgeving: Druk: Verantwoordelijke uitgever: Depotnummer: Jaar van uitgifte:

Kwintessens Daniel de Kievith, d’Artagnan, Westtoer Westtoer Lowyck drukkerij bvba Stefaan Gheysen, Westtoer apb, Kon. Albert I-laan 120, 8200 Sint-Michiels (Brugge) WD/3029/2008/01 2008

Gegevens uit deze uitgave mogen openbaar gemaakt worden mits uitdrukkelijke bronvermelding