Strategisch beleidsplan 2010 - 2015
Elk talent telt
Inhoudsopgave
Voorwoord
2
Missie, visie en kernwaarden
4
Strategische doelen Elk talent telt
8
Relatie met de omgeving
10
Excellent werkgeverschap
12
Technologische ontwikkeling
14
Duurzaamheid
16
Globalisering
18
Condities
Colofon
Organisatiestructuur
20
Organisatiecultuur
22
Beleidsstrategie en managementstijl
24
Professionalisering
26
Systemen
28
Realisatie: De Reus’ Communicatie & Publiciteit. Eindredactie: Angélique Sanders. Fotografie: Voermans van Bree, Jurjen Poeles en Henk Rodrigo. Drukwerk: Advadi Drukkerij.
1
Voorwoord
Met het oog op de fusie tussen AREVO (Samenwerkingsstichting Voort-gezet Onderwijs Arnhem e.o.) en SVOL (Stichting Voortgezet Onderwijs De Liemers) in Quadraam, is een plan opgesteld, waarin de beleidsprioriteiten in acht punten krachtig zijn geformuleerd. Het onderhavige strategisch beleidsplan is een verdieping en verbreding van dit 8-puntenplan op basis van de missie en visie van Quadraam. Het beleidsplan geeft weer hoe Quadraam invulling geeft aan zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid door het opleiden van jonge mensen die een structurele bijdrage leveren aan de economische en sociale ontwikkeling van de samenleving. Om te komen tot dit nieuwe strategisch beleidsplan zijn we niet 'over één nacht ijs gegaan'. De bouwstenen zijn tijdens een drietal intensieve studie-/werkbijeenkomsten geformuleerd door het College van Bestuur, de directies van de Quadraam-scholen, de directeur van de Service Organisatie en enkele beleidsmedewerkers van het bestuursbureau. Daarnaast zijn de Raad van Toezicht, de GMR, belanghebbenden van toeleverende en afnemende onderwijsorganisaties en vertegenwoordigers van de gemeentepolitiek geraadpleegd. Quadraam heeft als motto 'Elk talent telt'. De betekenis van dit motto is merkbaar in ons onderwijs, maar ook op alle andere beleidsterreinen. Ons uitgangspunt is dat er rekening wordt gehouden met het individu en dat maatwerk wordt nagestreefd. Zo komen kwaliteiten van leerlingen en medewerkers tot hun recht en draagt Quadraam bij aan het welzijn van leerlingen en medewerkers.
Het spreekt voor zich dat de titel "Elk talent telt" ook de titel van dit strategisch plan is. Het is een praktisch document, dat door de directies en medewerkers van de scholen gebruikt wordt als inspiratiebron en om het beleid in de eigen school richting te geven. Om de bruikbaarheid van het plan te bevorderen, is gekozen voor een kernachtige verwoording van uitgangspunten en doelstellingen. Daarnaast wordt expliciet aandacht besteed aan de condities die nodig zijn om de doelen op het terrein van onderwijs en begeleiding te kunnen realiseren. Het gaat hierbij om de organisatiestructuur en -cultuur, de beleidsstrategie en managementstijl, professionalisering en ondersteunende systemen. Daar waar een analyse van de stand van zaken met betrekking tot de condities uitwees, dat verbeteringen of veranderingen noodzakelijk zijn, zijn aanvullende strategische doelen geformuleerd. Onder dankzegging aan al degenen die een bijdrage geleverd hebben aan de totstandkoming van dit strategisch beleidsplan, zeggen wij toe dat we de komende jaren met grote inzet werken aan de realisatie van de afgesproken doelstellingen. Marc Mittelmeijer Voorzitter College van Bestuur Leo van Beek Vicevoorzitter College van Bestuur
2
Marc Mittelmeijer: ‘De kern van dit plan zit in de titel’ Bij de totstandkoming van dit strategisch beleidsplan is een groot aantal mensen van binnen en buiten Quadraam en de Quadraam-scholen betrokken geweest. Een aantal is naar hun mening over het strategisch beleidsplan gevraagd. Marc Mittelmeijer bijt het spits af. Hij is voorzitter van het College van Bestuur van Quadraam. “Ik vind dat de kern van dit plan in de titel zit: ‘Elk talent telt’. Voor een onderwijsorganisatie lijkt dat een open deur van jewelste, maar dat verandert op het moment dat je als organisatie tegen jezelf zegt: ‘Dit is geen slogan, maar dit gaan we doen, we gaan dit principe echt in het onderwijs aan al die duizenden leerlingen inbedden’. Dit strategisch beleidsplan is daarbij een uiterst belangrijke en richtinggevende eerste stap. Maar we hebben onze maatschappelijke opdracht pas gerealiseerd als de uitwerking zichtbaar wordt in het onderwijs. We hebben het plan met de scholen besproken. Zij zien de ruimte om binnen de kaders van dit plan eigen keuzes te maken. Drie thema’s zijn daarbij wat mij betreft cruciaal: duurzaamheid, internationalisering/globalisering en innovatie. Quadraam, de scholen en alle medewerkers zullen het goede voorbeeld moeten geven.”
3
Missie, visie en kernwaarden
Missie
Visie
Quadraam is zich bewust van zijn verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de jonge mensen die als leerling deelnemen aan het onderwijs in één van de Quadraam-scholen. De missie van de stichting geeft weer hoe deze verantwoordelijkheid invulling wordt gegeven. In gezamenlijkheid hebben de directies van de Qua-draam-scholen de onderstaande missie geformuleerd.
Het motto van Quadraam is 'Elk talent telt'. Dit motto is herkenbaar in onze missie en komt ook terug in onze visie, die wij als volgt verwoorden.
Quadraam zorgt er voor dat iedere leerling zich optimaal ontwikkelt tot een zelfbewuste, zelfredzame, ondernemende en maatschappelijk betrokken jongere, die op basis van ons onderwijs nu en in de toekomst een waardevolle bijdrage levert aan de samenleving.
Quadraam verzorgt onderwijs dat aansluit bij de leer- en ontwikkelbehoeften van elke individuele leerling en bij de eisen - in de brede zin van het woord - die daaraan gesteld worden door de maatschappij. Quadraam biedt aan alle reguliere leerlingen onderwijs op maat en ontwikkelt door onderzoek maximaal expertise ten aanzien van de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Op basis hiervan wordt de kwaliteit van het onderwijs steeds geëvalueerd en geoptimaliseerd. Er wordt een doorlopende leer- en ontwikkellijn gerealiseerd tussen het basisonderwijs, het onderwijs op de Quadraam-scholen en het vervolgonderwijs. Door de optimale aansluiting binnen de onderwijsloopbaan van leerlingen en door intensieve zorg en begeleiding tijdens de onderwijsperiode op de Quadraam-school is de tussentijdse uitval van leerlingen minimaal. Ook zijn leerlingen die op een Quadraam-school zijn opgeleid succesvol in het vervolgonderwijs en/of op de arbeidsmarkt. Quadraam levert een bijdrage aan een duurzame samenleving, zowel in ecologisch als sociaal opzicht. Wij brengen deze duurzaamheid zelf in praktijk, maar leiden ook leerlingen op die zich bewust zijn van het belang van een duurzame samenleving.
4
Gerard Peters: ‘Ik praat natuurlijk als een echte Daltonman...’ Gerard Peters is directeur van openbare basisschool Het Klokhuis in Duiven. Het Klokhuis is een Daltonschool. Hij heeft het strategisch beleidsplan bekeken door de ogen van het basisonderwijs. Uiteraard deed hij dat met een Daltonbril op. “Ik praat natuurlijk als een echte Daltonman, maar ook zonder die achtergrond kunnen de overeenkomsten tussen onze uitgangspunten en dit strategisch beleidsplan je niet ontgaan. Kijk naar de managementstijl: medewerkers ruimte geven om initiatief te nemen en zich te ontwikkelen, dat is Dalton ten voeten uit. Hetzelfde geldt voor de kernwaarden. Die zijn me uit het hart gegrepen. Wat ook heel belangrijk is, is het centraal stellen van de hulpvraag van het kind. Kinderen mogen niet uit de boot vallen. Dat móet je ultieme drijfveer zijn. Verder ben ik blij met de aandacht voor de overgang van basis- naar voortgezet onderwijs. Daar zijn we met het Candea College heel intensief mee beziggeweest. Het is goed om de resultaten - en dan met name de warme overdracht - nu op het niveau van zo’n strategisch beleidsplan terug te zien.”
5
Missie, visie en kernwaarden
Kernwaarden Quadraam is een organisatie die vooral voor en met mensen werkt. Leidend voor ons denken en handelen zijn daarom de volgende kernwaarden: Betrokkenheid: wij zijn betrokken op onze leerlingen en hun ouders. Wij zijn geïnteresseerd in wat hen beweegt en wat zij nodig hebben om het beste uit zichzelf te halen. De kwaliteiten van ieder individu worden gezien, gewaardeerd en verder ontwikkeld. We zijn aanspreekbaar, volgbaar en voorspelbaar. We zijn eigenaar van onze eigen rol. Samenwerkingsgericht: wij werken samen met en voor onze leerlingen aan goed onderwijs. We werken op alle niveaus professioneel samen met onze collega's, de ouders van onze leerlingen en externe partners uit het bedrijfsleven en andere onderwijsinstellingen om onze maatschappelijke opdracht te realiseren. Dit geeft ons energie en inspiratie. We voeren een gezamenlijke agenda en zijn allen lid van een team. Omgevingsgericht: we kijken verder dan de eigen directe omgeving. We volgen de ontwikkelingen van de omgeving van de school, de regio en het VO-veld en passen gevolgtrekkingen toe. Ook willen wij vanuit onze omgeving directe feedback op onze prestaties om doelbewust verder te kunnen werken aan kwaliteitsverbeteringen.
Resultaatgericht: wij stellen vooraf op alle gebieden ambitieuze, maar realistische doelen en werken met gedrevenheid en passie om deze te realiseren. We maken dan ook waar wat we afspreken en zijn aanspreekbaar op de bijbehorende "smart" geformuleerde resultaten. We vragen veel van onze leerlingen, maar ook van onszelf. We zijn goed in de dingen die we doen en waarderen op alle niveaus bijzondere prestaties. Leergierig en innovatief: wij zijn leergierig en volgen ontwikkelingen op technologisch gebied. We gebruiken nieuwe onderwijskundige inzichten en ICT-middelen om ons onderwijs kwalitatief naar een hoger plan te brengen. We evalueren en reflecteren ook voortdurend op alle andere beleidsterreinen binnen onze organisatie. We gebruiken informatie uit verschillende bronnen om als maatschappelijke organisatie en als werkgever een hoog kwaliteitsniveau te realiseren. Duurzaamheid: we leveren een bijdrage aan het tot stand komen van een duurzame samenleving. Ons oogpunt bij ontwikkelingen is dat processen door iedereen gekend worden en dat er brede gedragenheid is voor de doelstellingen die we nastreven. Zo zorgen we dat de resultaten van ons werk blijvend zijn. Die resultaten liggen ook op het gebied van het leefklimaat en het milieu. Door de manier waarop we de interactie met de omgeving aangaan bevorderen we de sociale cohesie in de samenleving. We dragen dit over aan onze leerlingen door instructie, uitleg en voorbeeldgedrag.
6
Bern Lauriks: ‘Uitvoering wordt hele kluif, maar is wel spannend’ Bern Lauriks is hoofd welzijn, educatie en sport van de gemeente Arnhem. De afgelopen jaren overlegde hij regelmatig met Quadraam over grote investeringen in de huisvesting van de Arnhemse scholen. Hij deed graag mee aan een sessie over het strategische beleidsplan. “We moesten via een computer onze mening geven over wat we wel of niet belangrijk vonden. Dat was leuk om te doen. Als vertegenwoordiger van de gemeente Arnhem vind ik in de eerste plaats dat het onderwijs toegankelijk moet blijven voor iedereen. Dat zit heel duidelijk in dit plan. Kijk maar naar de slogan ‘Elk talent telt’. Verder vind ik maatschappelijke betrokkenheid van scholen een vanzelfsprekendheid. Gelukkig wordt dat aspect op veel plaatsen expliciet genoemd. Ten slotte staat en valt goed onderwijs met de kwaliteit van de onderwijsgevenden. Ook dat krijgt stevige aandacht. Het is een heel ambitieus plan. Zeer voldragen ook. Ik heb geen moment gedacht van ‘oeps, wat gebeurt daar dan?’ Nu volgt de uitvoering. Dat wordt een hele kluif, maar is natuurlijk wel spannend.”
7
Strategische doelen
Elk talent telt
Doelen
In de nationale context is er veel aandacht voor het streven zoveel mogelijk jongeren een startkwalificatie te laten behalen. Vanuit sociaal en economisch oogpunt is het van groot belang dat de aanwezige talenten optimaal benut worden en dat jongeren vanuit hun kwaliteiten een actieve bijdrage leveren aan de samenleving.
Quadraam biedt alle reguliere leerlingen in het voedingsgebied een passende plaats.
In aansluiting hierop is het uitgangspunt voor Quadraam dat 'elk talent telt'. Quadraam zorgt dat jonge mensen ontdekken welke kwaliteiten zij hebben en hoe zij die tot verdere ontwikkeling kunnen brengen. Binnen Quadraam beschouwt men dit niet alleen vanuit maatschappelijk of economisch belang. Talentontwikkeling past bij de verantwoordelijkheid van de stichting om jongeren te laten groeien tot evenwichtige, zelfbewuste burgers, die goed functioneren in de maatschappij. In dat proces zijn zelfvertrouwen en waardering van belang als katalysator. De kans op waardering is groter naarmate ieders individuele talenten meer tot ontwikkeling worden gebracht en daardoor zichtbaar worden.
Elke leerling krijgt de (extra) ondersteuning die nodig is om het onderwijs met goed gevolg te kunnen doorlopen. Elke aangemelde en geplaatste leerling haalt een geaccepteerde eindstreep: een diploma, een doorstroomverklaring, een leerwerktraject, een arbeidsplaats. De scholen weten waar hun leerlingen blijven en hoe ze presteren. Quadraam werkt samen met het bedrijfsleven in de regio alsmede met zowel het toeleverende als het afnemende onderwijs om de schoolloopbaan van jongeren zo soepel mogelijk te laten verlopen.
8
Fred Veerman: ‘Talent komt niet altijd automatisch bovendrijven’ Fred Veerman is voorzitter van de Raad van Toezicht van Quadraam. In het dagelijks leven is hij eigenaar van een adviesbureau dat overheid en semioverheid helpt bij vraagstukken van leiderschap, focus en strategie. Eerder was Veerman onder meer directeur van een lyceum. “Uiteraard is de Raad van Toezicht betrokken geweest bij de totstandkoming van het strategisch plan. We kregen conceptversies, waarover wij onze mening hebben gegeven. Het was vooral monitoren op afstand. Zelf heb ik erg gelet op de kleinschaligheid van het onderwijs en de focus op de leerling. Kinderen en ouders moet hun school kennen en niet Quadraam. Op die school moet - vind ik - stevig onderwijs worden gegeven. Dan bedoel ik onderwijs dat leerlingen aan het werk zet en motiveert om het beste uit zichzelf te halen. Dan maak je de slogan ‘Elk talent telt’ pas echt waar. Talent komt namelijk niet altijd automatisch bovendrijven. Voor deze onderwijskundige aanpak heb je docenten nodig, die zich realiseren dat deskundigheid nooit vanzelfsprekend is. Zij moeten zich blijven ontwikkelen. Quadraam moet de docent bij dat proces op alle mogelijke manieren ondersteunen.”
9
Strategische doelen
Relatie met de omgeving
Doelen
Quadraam streeft ernaar te excelleren in de relatie met de omgeving. Quadraam wil invloed uitoefenen op de omgeving, maar legt ook verantwoording af aan de omgeving. De normen die gesteld worden vanuit het door de VO-Raad ontwikkelde referentiekader 'Vensters voor verantwoording' worden daarvoor als leidraad gebruikt.
Quadraam heeft een goede relatie met de omgeving door de interactie over resultaten en opbrengsten van de organisatie. Quadraam speelt regionaal en landelijk een toonaangevende rol in allerlei relevante overlegorganen. Quadraam voldoet aan de criteria van 'Vensters voor verantwoording'.
Inzicht in de opbrengsten bevordert de interactie met partijen die betrokken zijn bij Quadraam en de resultaten van het werk binnen de organisatie. Van die interactie wil Quadraam leren, zodat gericht kan worden gewerkt aan de optimalisering van het onderwijs, het welbevinden van leerlingen en medewerkers en de tevredenheid van derden die met Quadraam samenwerken. Het resultaat van dit leren wordt ingebracht in regionale en landelijke overleggen. De samenleving vraagt in toenemende mate van onderwijsorganisaties om zich zowel horizontaal (onder andere naar ouders toe) als verticaal (bijvoorbeeld naar de inspectie toe) te verantwoorden. Daartoe maakt Quadraam de resultaten van evaluaties en (zelf)reflectie openbaar. Deze verantwoordingsplicht is een mogelijkheid om invulling te geven aan de omgevingsgerichtheid. Quadraam communiceert daarom open en transparant over de eigen prestaties.
10
Karel Schols: ‘Quadraam wil die handschoen oppakken’ Karel Schols is wethouder in Duiven. Hij heeft onderwijs in zijn portefeuille. Dat is een onderwerp waarmee Schols (PvdA) zeker affiniteit heeft. Hij was als hoofd P&O van de gemeente Arnhem onder andere verantwoordelijk voor het personeelsbeleid van het gemeentelijk openbaar onderwijs. “Twee dingen in het strategisch beleidsplan spreken mij bijzonder aan. Ten eerste de maatschappelijke rol die Quadraam wil spelen. Het stimuleren van sociale cohesie staat hoog op de politieke agenda. Daarmee moet je beginnen bij kinderen en jongvolwassenen. Quadraam wil die handschoen oppakken. Het tweede punt is passend onderwijs voor iedereen en de wil om ervoor te zorgen dat iedere jongere een startkwalificatie haalt. Ik ben erg benieuwd naar de manier waarop de strategische doelstellingen worden vertaald in concrete actieplannen. Draagvlak binnen de organisatie en de scholen plus voldoende middelen, zijn belangrijke succesfactoren. Ik heb er alle vertrouwen in dat het gaat lukken. Wij zullen als gemeente waar mogelijk helpen. Dat kan praktisch via bijvoorbeeld maatschappelijke stages, maar ook in allerlei overlegsituaties waar we elkaar tegenkomen.”
11
Strategische doelen
Excellent werkgeverschap
Doelen
De arbeidsmarkt is over een langere reeks van jaren veranderd. Het imago van het onderwijs, de carrièremogelijkheden voor werknemers in het onderwijs en de zwaarte van het werk in de onderwijssector hebben een tekort aan opgeleid onderwijzend personeel doen ontstaan. Quadraam spant zich bijzonder in om goed gekwalificeerd personeel aan te trekken en te behouden. Goed functionerende en betrokken medewerkers zijn immers essentieel voor de kwaliteit van het onderwijs.
Met een zeer aantrekkelijk pakket aan arbeidsvoorwaarden neemt Quadraam de eerste positie in als VO-werkgever in Midden- en Oost-Gelderland.
Excellent werkgeverschap is voor Quadraam de passende norm. Werknemers die Quadraam als werkgever waarderen en zich verbonden voelen met hun werk binnen de organisatie hebben een goede basis voor hun functioneren. Zij kunnen hun aandacht onverdeeld richten op de inhoud van taken en voelen betrokkenheid bij de doelen die Quadraam stelt. Leidinggevenden binnen Quadraam dragen hieraan bij door hun stijl van leidinggeven die wordt gekenmerkt door duurzaamheid. Quadraam heeft vertrouwen in de talenten van het eigen personeel en investeert in de verdere ontplooiing daarvan. Voor permanente professionalisering worden dan ook alle middelen en mogelijkheden geboden.
Om medewerkers, waaronder leidinggevenden, zelf te kunnen opleiden en permanent te kunnen bijscholen beschikt Quadraam over een (virtueel) competentiecentrum. In situaties waarin dat noodzakelijk of profijtelijk is, zijn opleidingsfaciliteiten gecreëerd met andere instituten en instellingen. Quadraam heeft het onderwijsleerproces zodanig georganiseerd dat optimale leerresultaten worden behaald door de inzet van docenten, onderwijsondersteunend personeel en moderne onderwijstechnologie.
Door het werkgeverschap op excellente wijze vorm te geven, is er een wervende werking op de arbeidsmarkt. Quadraam krijgt daardoor kwalitatief goed personeel en weet dit te behouden. Vanuit de doelstelling om zowel leerlingen als personeel hoogwaardige kwaliteit te bieden heeft Quadraam ook de ambitie om dé werkgever in het Voortgezet Onderwijs in Midden- en Oost-Gelderland te zijn.
12
Jacques van Meegen: ‘Opleiden in de school is leuk, daarmee bind je mensen’ Jacques van Meegen is verbonden aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), eerst als directeur van het Instituut voor Leraar en School (ILS) en sinds kort als directeur van de masteropleidingen. Uiteraard vroeg Quadraam hem mee te denken over het strategisch beleidsplan. “Als het gaat om het opleiden van docenten loopt Quadraam echt voorop. Ze hebben niet voor niets het keurmerk ‘opleidingsschool’. Dat is heel bijzonder. Steeds meer HAN-studenten volgen een groot deel van hun opleiding in een Quadraam-school. Daarnaast zie je ook steeds meer HAN-docenten in scholen om leraren te ondersteunen bij het opleiden. Dat past in onze lijn van doorgroeien van lerarenopleiding naar expertisecentrum. Met het strategisch beleidsplan gaat Quadraam verder op de ingeslagen weg. Heel belangrijk vind ik dat het opleiden van leraren onderdeel is van het integraal personeelsbeleid. Medewerkers zijn niet alleen docent, maar ook opleider. Daarmee bied je perspectief, want opleiden in de school is leuk, en je bindt mensen. Het maakt je aantrekkelijker als werkgever. Quadraam onderscheidt zich nadrukkelijk op dit punt.”
13
Strategische doelen
Technologische ontwikkeling
Doelen
Verruimen we het blikveld dan zien we een aantal belangrijke ontwikkelingen die van invloed zijn op het onderwijs. Er zijn snelle innovaties op wereldschaal, vooral op technologisch gebied in het algemeen en ICT in het bijzonder. Enerzijds interpreteert Quadraam de technologische ontwikkelingen als opdracht voor het onderwijs. We dienen jongeren voor te bereiden op het functioneren in een steeds sneller innoverende wereld, waarin zij ook zelf een bijdrage zullen leveren aan de verdere technologische ontwikkeling. Door in het onderwijs moderne informatie- en communicatietechnologie te gebruiken en aandacht te besteden aan nieuwe ontwikkelingen op ICT-gebied, leren leerlingen omgaan met technologische vernieuwingen.
Quadraam bereidt jongeren voor op het functioneren in een steeds sneller innoverende wereld. Quadraam bereidt jongeren voor op het leveren van een bijdrage aan de verdere technologische ontwikkeling. Quadraam benut Informatie & Communicatie Technologie optimaal in het onderwijsleerproces en in secundaire processen.
Anderzijds volgt Quadraam de ontwikkelingen en vertaalt deze waar mogelijk naar manieren om het onderwijs voor leerlingen interessanter, aantrekkelijker en effectiever te maken Zo wordt aangesloten bij de plaats die moderne media innemen in de leef- en belevingswereld van jongeren. Bovendien geeft dit een impuls aan de professionalisering van docenten. Quadraam gebruikt nieuwe technologische instrumenten ook om de secundaire processen te optimaliseren, waardoor medewerkers ruimte krijgen om zich op hun kerntaken te concentreren.
14
Harald Wiggers: ‘Niet het aantal pc’s telt, maar wat je ermee kunt’ Harald Wiggers is voorzitter van de centrale directie van het Liemers College. De toepassing van ICT (informatie- en communicatietechnologie) in het primaire onderwijsproces heeft zijn bijzondere belangstelling. Met die achtergrond kijkt hij ook naar het strategisch beleidsplan. “Waar Quadraam absoluut mee vooroploopt, is het ondersteunen van docenten bij het gebruik van ICT tijdens de lessen. Dat blijkt ook uit dit strategisch beleidsplan, waarin ICT een belangrijk onderwerp is. Binnen de Quadraam-scholen wordt veel aandacht besteed aan de verdere professionalisering van medewerkers op het gebied van het gebruik van ICT. Scholen en leraren delen kennis met elkaar en leren van elkaar. Het moet docenten makkelijk worden gemaakt om ICT toe te passen in hun lessen. Ook leidinggevenden moeten op de hoogte zijn van de didactische mogelijkheden van ICT en niet alleen kijken naar de infrastructuur. Het gaat er allang niet meer om hoeveel pc’s je in de klas hebt staan, maar wat je ermee kunt. Een leidinggevende die dat niet weet, verliest het zicht op het onderwijsproces.”
15
Strategische doelen
Duurzaamheid Quadraam onderschrijft de norm dat innovaties moeten leiden tot een verhoging van de arbeidsproductiviteit zonder dat de duurzaamheid van het 'menselijk kapitaal' aangetast wordt. Ook mag de aarde niet aan duurzaamheid verliezen door uitputting van natuurlijke hulpbronnen, een groeiende hoeveelheid afval en klimaatverandering. Als onderwijsinstelling vervult Quadraam een belangrijke functie in de opvoeding van leerlingen als milieubewuste burgers. Daarom geeft Quadraam blijk van aandacht voor het milieu en streven naar duurzaamheid in de manier waarop omgegaan wordt met middelen. Daarbij wordt expliciet aandacht besteed aan de manier waarop een ieder kan bijdragen aan de duurzaamheid van de aarde en wordt het belang van aandacht voor het milieu benadrukt. Duurzaamheid heeft voor Quadraam nadrukkelijk ook een sociale betekenis. Menselijke relaties dienen bij te dragen aan de sociale cohesie in de maatschappij, waarin integratie en 'meedoen' de norm is en uitsluiting bestreden wordt. Duurzaamheid in de samenleving betekent stabiliteit en veiligheid, acceptatie van verschillen tussen mensen, waardering voor de eigenheid van ieder mens en respect voor andere dan de eigen geloofsovertuiging. Deze kenmerken zijn verankerd in de normen en waarden die gelden in een duurzame samenleving. Quadraam ervaart dat er in dit opzicht een opdracht is voor het onderwijs. Door zelf duurzaamheid na te streven in de schoolse leefomgeving ervaren leerlingen welk gedrag en welke houding van hen verwacht wordt. Daarnaast wordt jongeren geleerd verantwoordelijkheid te nemen voor en een bijdrage te leveren aan de duurzaamheid van de samenleving in de school en daarbuiten.
Doelen Quadraam leert jongeren verantwoordelijkheid te nemen voor en een actieve bijdrage te leveren aan de fysieke en sociale duurzaamheid van de omgeving. In de curricula is er nadrukkelijk aandacht voor duurzaamheid in bovenbeschreven betekenis. Schoolleiders binnen Quadraam tonen duurzaam leiderschap. Quadraam-scholen tonen leerlingen en personeel welk gedrag en welke houding nodig is voor sociale en ecologische duurzaamheid.
Om duurzaamheid in de Quadraam-scholen als norm te laten gelden, is duurzaam leiderschap een vereiste. Duurzaam leiderschap is merkbaar in omgangsvormen binnen de school, waarbij de schoolleider stuurt op realisatie van de kenmerken van een duurzame samenleving. Maar ook de beleidsontwikkeling in de scholen zijn duurzaam van karakter. Dat betekent dat beleid gedragen wordt door het personeel, omdat het door hen geaccepteerd en gewaardeerd wordt. Door betrokkenheid van personeel in het beleidsproces zorgt een schoolleider voor dit duurzame karakter van beleidsvorming en beleidsvoering. 16
Hannah Somsen: ‘Niet alleen kijken naar wat in Nederland gebeurt’ Hannah Somsen heeft het afgelopen schooljaar examen gedaan op de Arnhem International School. Ze was lid van de GMR (Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad) van Quadraam. Hannah is geboren in Italië en opgegroeid in Engeland. Internationalisering vindt zij een belangrijk onderwerp, maar dat zal niemand verbazen. “Ik moet zeggen dat ik de discussies over het strategisch beleidsplan best moeilijk vond. Maar ik ben blij met het plan, vooral omdat niet alleen wordt gekeken naar wat er op school of in Nederland gebeurt. Kennismaken met andere culturen is ontzettend belangrijk. Jongeren in verschillende landen kunnen van elkaar leren door met elkaar te communiceren. Tijdens een uitwisseling met Malta heb ik geleerd dat het katholieke geloof daar heel anders wordt beleefd en dat religie daar een vast bestanddeel van het onderwijs is. Door te logeren bij leeftijdgenoten in een ander land leer je elkaar beter kennen. Daarvoor hoef je echt niet, zoals ik, een half jaar of langer in het buitenland te wonen. Een weekje maakt al heel veel indruk, ook op mij.”
17
Strategische doelen
Globalisering
Doelen
Mede door de technologische vooruitgang is er in de maatschappij sprake van toenemende globalisering. Voorheen had het begrip globalisering vooral een economische betekenis. De verplaatsing van de productie van de westerse landen naar lagelonenlanden en de ontwikkeling van diensten- en kenniseconomieën in de westerse wereld zijn daar voorbeelden van. Tegenwoordig zijn er veel meer aspecten van globalisering van belang: werken in een internationaal opererend bedrijf of supranationale organisatie, tijdelijk ergens in het buitenland wonen en werken, tijdelijk hulp bieden in landen die daar behoefte aan hebben of studeren en stages vervullen in het buitenland.
Quadraam leidt jongeren op tot goed functionerende wereldburgers. In de curricula is er nadrukkelijk aandacht voor de wereld om ons heen, die de leerlingen in allerlei opzichten interessante ontwikkelingsmogelijkheden biedt.
Quadraam beschouwt globalisering als een ontwikkeling die ook in het voortgezet onderwijs zijn weerslag heeft. Dit heeft meerwaarde voor het onderwijs. Het motiveert leerlingen om bijvoorbeeld Engelstalige programma's te volgen, deel te nemen aan internationale kenniswedstrijden, uitwisselingsprojecten en werkweken in het buitenland uit te voeren. Naast de motiverende werking zorgt de focus op globalisering ervoor dat leerlingen andere culturen en de daarin geldende normen en waarden leren kennen, accepteren en waarderen. Ook wordt de barrière geslecht om in de toekomst buiten de grenzen te kijken naar opleidingsmogelijkheden of werk. Zo draagt Quadraam bij aan de ontwikkeling van Quadraam-leerlingen tot mondiale burgers.
18
Maarten van de Louw: ‘Duurzaamheid moet basisprincipe worden’ Maarten van de Louw is voorzitter van de directie van de Quadraam-scholen Zuid. Daarvoor was hij rector van het Lorentz Lyceum. Hij heeft vanaf het begin meegedacht over het strategisch beleidsplan en op een studiedag een presentatie gehouden over duurzaamheid. “Duurzaamheid is in mijn ogen een van de belangrijkste onderdelen van het strategisch beleidsplan. Dan gaat het vooral om sociale duurzaamheid. De bewustwording daarvan bij jongeren is cruciaal, juist in deze tijd van snelle veranderingen en globalisering. Het onderwijs moet ervoor zorgen dat leerlingen zich ontwikkelen tot verantwoordelijke wereldburgers. Zij zijn de beslissers van morgen. Duurzaamheid moet daarom worden geïntegreerd in het totale onderwijsprogramma en niet alleen even langskomen bij maatschappijleer of als modewoord in teksten op de website. Elk vak dient een relatie te leggen met duurzaamheid. Dat klinkt misschien ambitieus maar het kan. De Arnhem International School werkt met een dergelijk idealistisch curriculum. Dat is na de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld. Meer dan tweeduizend scholen passen het met succes toe. Duurzaamheid moet een basisprincipe van iedere Quadraam-school worden.”
19
Condities Om de doelen op het terrein van onderwijs en begeleiding te kunnen realiseren dient op andere beleidsterreinen aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. Het gaat hierbij om de organisatiestructuur en -cultuur, de beleidsstrategie en managementstijl, professionalisering en ondersteunende systemen.
Organisatiestructuur
Doelen
Quadraam kent vijf 'strategische samenwerkingsverbanden' tussen scholen die tot de stichting behoren. Binnen de samenwerkingsverbanden werken de geclusterde scholen met elkaar samen om meerwaarde op het gebied van primaire en secundaire processen te realiseren.
De strategische eenheden geven betekenis en uitvoering aan strategische doelen van Quadraam.
De scholen vormen eenheden binnen het grotere geheel van scholen van Quadraam. De eenheden werken gezamenlijk aan de uitvoering van de maatschappelijke en strategische opdracht van Quadraam zonder dat iedere individuele school zijn eigenheid verliest.
De docententeams nemen de verantwoordelijkheid voor de (ontwikkeling van) de kwaliteit van het onderwijsleerproces. Het nemen van initiatieven past daarin. De afdelingsleider geeft richting en inspireert. De secundaire processen, ook die binnen de scholen, worden optimaal verzorgd, zodat anderen zich volledig kunnen focussen op het primaire proces. De serviceorganisatie vervult hierin een sleutelrol.
Elke school heeft een management dat bestaat uit twee lagen: de schoolleider(s) en de afdelingsleiders. De afdelingsleiders geven elk leiding aan een team van docenten. Ook de direct en indirect onderwijsondersteunende medewerkers maken deel uit van een team. Quadraam heeft een eigen Service Organisatie van waaruit ondersteunende diensten op het gebied van personeel, financiën en ICT worden verleend aan de scholen.
20
Nick Koopmans: ‘Het onderwijs is vaak traag en behoudend...’ Nick Koopmans geeft informatica op het Olympus College en is ICT-innovator bij Quadraam. Hij was bij de totstandkoming van het strategisch beleidsplan betrokken als lid van de GMR (Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad). “Het plan is diverse keren aan de GMR voorgelegd. We hebben bladzijde voor bladzijde doorgenomen, gerichte vragen gesteld en verbeteringen gesuggereerd. Het College van Bestuur is heel positief met onze inbreng omgegaan. We vonden vooral dat de lat af en toe wel erg hoog werd gelegd. Quadraam streeft bijvoorbeeld naar excellent werkgeverschap. Dat is mooi, maar wij wilden weten wat dat precies inhoudt en hoe we dat gaan realiseren. Ik ben niet bang dat dit zo’n plan is dat in een bureaula verdwijnt om er nooit meer uit te komen. De concrete uitwerking gebeurt in jaarplannen. Ik kan als ICTinnovator straks in die jaarplannen terugzien of er genoeg vooruitgang wordt geboekt op het punt van technologische ontwikkeling. Het klopt dat ik enthousiast ben. Het onderwijs is vaak traag en behoudend. Maar dit plan is juist vernieuwend.”
21
Condities
Organisatiecultuur
Doelen
Quadraam kent een professionele cultuur. Deze cultuur is herkenbaar in iedere school van Quadraam en wordt gekenmerkt door samenwerkingsgedrag (in teams), eigenaarschap en zelfverantwoordelijk handelen. In het handelen van leidinggevenden, onderwijzend en onderwijsondersteunend personeel zijn de strategische doelen herkenbaar.
De medewerkers baseren zich voor hun handelen op de missie, de kernwaarden en de doelen van Quadraam en op de missie en de doelen van de eigen school. De medewerkers spreken elkaar aan op gedrag, leren van fouten door reflectie, zijn gericht op ontwikkeling en denken in oplossingen. De medewerkers zijn dienstbaar aan het onderwijsleerproces van leerlingen. Elke medewerker neemt verantwoordelijkheid voor de eigen loopbaanontwikkeling.
22
Niko Wiendels: ‘Visie op duurzaamheid geeft eigen smoel’ Niko Wiendels was jarenlang onderwijswethouder in Zevenaar. Hij heeft meegedaan aan twee sessies over het strategisch beleidsplan. Dat deed hij graag, omdat hij het gevoel had dat Quadraam echt geïnteresseerd was in de inbreng van de deelnemers. “Ik vind het resultaat geslaagd. Ambitie wordt gekoppeld aan realisme en de in dit soort rapporten gebruikelijke clichés ontbreken. Dat is belangrijk, want je moet onderscheidend zijn. Het meest onderscheidend vind ik de passages over duurzaamheid. Iedereen heeft het tegenwoordig over duurzaamheid, maar in dit plan krijgt het handen en voeten. Én het wordt breder getrokken. Dus niet alleen het milieu, maar ook sociale duurzaamheid. Daarmee wordt de rol van de school in de samenleving verruimd. Quadraam wil leerlingen naast de normale ‘schoolse’ dingen ook opvoeden tot verantwoorde burgers. Niet de stichting en de scholen worden als vertrekpunt genomen, maar de jongeren en de maatschappij. Die insteek geeft Quadraam een eigen smoel. Met de rest van het plan ben ik het ook eens, maar de invulling van het begrip duurzaamheid springt er wat mij betreft echt uit.”
23
Condities
Beleidsstrategie en managementstijl
Doelen
Uitgangspunt binnen Quadraam is de ontwikkelingsgerichte benadering. Er wordt richting gegeven aan verbeteringen en vernieuwingen op basis van reflectie en ervaringen. De ontwikkelingsgerichte benadering houdt ook in dat alle medewerkers in meer of mindere mate, elk op hun eigen niveau, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de kernactiviteiten van de organisatie en van de organisatie zelf.
Ontwikkelingen (verbeteringen/vernieuwingen) zijn 'evidencebased'. Professioneel praktijkgericht onderzoek - veelal door eigen medewerkers - vervult hierbij een belangrijke rol. Bij leidinggevenden is er sprake van 'gecontroleerd loslaten': er wordt richting gegeven aan het handelen van anderen, die in hun kracht gezet en geïnspireerd worden.
Leidinggevenden geven door hun managementstijl medewerkers ruimte en nodigen uit tot het nemen van initiatieven die een positieve bijdrage leveren aan de uitvoering van de kernactiviteiten van de school. Duurzaam leiderschap past hierbij. Door de eigen inbreng van medewerkers te stimuleren, waarderen en richting te geven, worden ontwikkelingsprocessen gedragen door het personeel en zijn ze niet afhankelijk van de ondersteuning door leidinggevenden. Door deze betrokkenheid van de medewerkers hebben deze ontwikkelingen een blijvend karakter.
24
Natasha Gadjieva: ‘Ik hoop dat de ambities straks haalbaar zijn’ Natasha Gadjieva heeft het vwo gedaan op het Candea College. Ze was voorzitter van het leerlingenparlement van de school en ook lid van de GMR (Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad). Vanwege examenperikelen kon ze niet alle vergaderingen bijwonen. “Ik ben er inderdaad niet altijd bij geweest, maar dat was niet zo erg. Sommige onderwerpen staan heel ver van je af. Bijvoorbeeld de discussies over LCen LD-functies van leraren. Ik geloof niet dat je daar als leerling een mening over hoeft te hebben. Een aantal punten in het strategisch beleidsplan vind ik erg positief, zoals bijvoorbeeld moderne huisvesting. Het is belangrijk dat je les krijgt in goede omstandigheden. Ook de onderwijskwaliteit die Quadraam wil realiseren en de voortrekkersrol die Quadraam wil spelen in de regio en landelijk, spreken mij wel aan. Het is een ambitieus plan, waarvan ik hoop dat het straks haalbaar is. Zelf heb ik aandacht gevraagd voor de aansluiting op het vervolgonderwijs. De informatie daarover zou samen met de Radboud Universiteit en de HAN verbeterd kunnen worden.”
25
Condities
Professionalisering
Doelen
Kwaliteit is belangrijk in het onderwijsleerproces op Quadraam-scholen. Om ieder talent tot ontwikkeling te laten komen, moeten onderwijsgevenden beschikken over de competenties uit de wet 'Beroepen in het onderwijs' (BIO). Zij moeten deze BIO-competenties op excellente wijze kunnen inzetten om de talenten van leerlingen tot ontwikkeling te laten komen.
Docenten nemen voortdurend kennis van nieuwe pedagogischdidactische concepten en passen die waar mogelijk en waar nodig toe, eventueel in de vorm van toegepast onderwijsonderzoek.
Daarnaast streeft Quadraam er naar de talenten van iedere werknemer tot ontplooiing te brengen. Quadraam zet in op permanente professionalisering zodat medewerkers kunnen omgaan met de snel veranderende omstandigheden in het onderwijs. Afhankelijk van de vooropleiding van medewerkers kan het gaan om initiële en postinitiële opleidingen. Steeds vaker zullen onderwijsgevenden zich echter ook gaan richten op onderzoek binnen het onderwijs, waartoe Quadraam samenwerkingsovereenkomsten met scholingsinstellingen afsluit.
Docenten hebben de competenties ontwikkeld die nodig zijn om in te kunnen zoomen op het leerproces van elke individuele leerling ('maatwerk'). Alle medewerkers hebben de mogelijkheid zich te ontwikkelen in hun loopbaan. Docenten ontwikkelen zich van 'meester tot master'.
26
Monic Boone: ‘Behoud van eigenheid scholen is cruciaal’ Monic Boone uit Westervoort is lid van de GMR (Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad) van Quadraam. In het dagelijks leven is ze manager bij de Makro in Duiven. Monic Boone heeft een dochter op Vmbo ’t Venster. “We hebben als GMR in het bijzonder gelet op de begrijpelijkheid en leesbaarheid van het strategisch beleidsplan. Soms werd jargon gebruikt of ontbrak een nadere uitleg. Als je stelt dat je dé werkgever in Oost-Gelderland wilt worden, dan moet je er wel bij vertellen hoe je dat gaat doen. Er is goed naar ons geluisterd. Dat zie je meteen als je de eerste versie naast het definitieve verhaal legt. Het belangrijkste onderdeel van het plan vind ik het motto ‘Elk talent telt’, omdat je daarmee het individu centraal stelt en erkent dat er verschillen zijn. Daarnaast is het behoud van de eigenheid van de scholen voor mij cruciaal. Mijn dochter is helemaal op haar plaats op ’t Venster. Er moeten keuzemogelijkheden zijn, zowel onderwijskundig als qua schoolcultuur. Ik denk dat het een goed plan is geworden, dat bovendien binnen afzienbare tijd is te realiseren. Daar komt het nu op aan.”
27
Condities
Systemen
Doelen
Quadraam richt een aantal systemen in om scholen te ondersteunen bij het vormgeven van een organisatie waarbinnen maximaal aandacht kan worden besteed aan het primaire proces en de ontwikkeling van medewerkers. De systemen maken het mogelijk om op het juiste moment de nodige investeringen te doen in het primaire proces, te kunnen voldoen aan de eisen voor kwaliteit en de continuïteit van de organisatie te bewaken.
Quadraam werkt volgens een beproefd systeem van kwaliteitszorg vergelijkbaar met externe kwaliteitszorgsystemen als EFQM en Accreditatie. Quadraam voldoet aan de normen voor goed werkgeverschap volgens de standaarden van Investors in People (IiP). Quadraam voldoet aan de normen voor basistoezicht van de Inspectie Voortgezet Onderwijs. De interne rendementen (doorstroom en uitstroom) liggen minimaal op het landelijk gemiddelde. Er is gemiddeld genomen sprake van een groei van de instroom van leerlingen met 2% per jaar. Er is een gezonde financiële exploitatie. Elk schoolgebouw heeft de kwaliteit van nieuwbouw.
28
Postbus 7 6920 AA Duiven www.quadraam.nl Bezoekadres College van Bestuur Saturnus 7 6922 LX Duiven Telefoon [0316] 251 830 Fax [0316] 251 831
[email protected] Bezoekadres Service Organisatie Groningensingel 1191 6835 HZ Arnhem Telefoon [026] 320 0150 Fax [026] 321 4007
[email protected]
