Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

Jaarverslag 2009 / Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

Inhoud Voorwoord “Stevig op koers!”

3 4

Directeur, Seger van Voorst tot Voorst

Dwarsdoorsnede door 2009 Adjunct-directeur en Hoofd Stafdiensten, Henk Beukhof

Hoofd Bedrijfsvoering, Jakob Leidekker Hoofd Bezoekersmanagement, Monique Kokke Hoofd Marketing & Communicatie, Ilse Harmelink Voorzitter Raad van Toezicht, Frank Schreve

7 7

7 8 8 9

Door de ogen van adviseurs en dienstverleners

De cijfers over 2009 10

Beheer en onderhoud, Max Lagendijk, Oranjewoud 10 Communicatieadvies, Hein van Beek, Boubeek Communicatie Concepten 12 Landschapsarchitectuur, Hank van Tilborg, H+N+S Landschapsarchitecten 14

Wildbraadpakketten, Gerrit ter Weele, Slagerij Ter Weele 17 Juridisch advies, Hen Vrolijk, NautaDutilh 19 Organisatieadvies, Dirk de Gelder, FME HRM Consult 22 Architectuuradvies, Frank Wintermans, Quist Wintermans Architekten 24 Catering, Jos Langenkamp, Stern Partyservice 26

29

Bezoekersaantallen, exploitatierekening en balans

29

Raad van Toezicht in 2009 Managementteam in 2009 Raad van Advies in 2009 Adviescommissie Natuurbeheer in 2009

33 33 34 34

Colofon

36

Jaarverslag 2009 - Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

| 3

Voorwoord Niemand kan zonder vrienden. Voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe is de inzet en de hulp van vrienden –de vrijwilligers van de Vereniging van Vrienden van De Hoge Veluwe– zelfs onmisbaar. Zo leiden ze bijvoorbeeld bezoekers rond, trekken oprukkende dennetjes uit de heide en verrichten flora- en faunaonderzoek. Ook op het professionele vlak krijgt een organisatie als Het Nationale Park De

den met visieontwikkeling en planvorming. Met beleidsplannen voor de verschillende bedrijfsonderdelen van de organisatie, maar ook bij het opstellen van een nieuwe langetermijnvisie op de ontwikkeling van het Park. In december 2009 kwam dit Totaalplan 2010-2020 uit, onder de titel Investeren in ruimtelijke ontwikkeling en kwaliteit. Het laat zien hoe het culturele erfgoed van het Park, de nalatenschap van het

Het Park vervult vanuit de traditie van de oprichters een voorbeeldfunctie op het gebied van modern landschapsbeheer. Dat dit beheer zijn vruchten afwerpt bewijst de hoge biodiversiteit in het Park. Het laat zien dat kwalitatief hoge natuurwaarden, actief beheer en een verstandige toeristische exploitatie elkaar kunnen versterken. Ook in 2009 bezochten weer meer dan een half miljoen beta-

Hoge Veluwe hulp. Professionele hulp, in dit geval, op specialistische beleidsterreinen. In dit jaarverslag laten we een dwarsdoorsnede zien van de specialisten die in 2009 voor het Park aan de slag waren. Op het gebied van beleid, planvorming en visieontwikkeling bijvoorbeeld, maar ook heel praktisch op het vlak van juridisch advies, bij bouwprojecten of bij het maken van de zeer populaire wildbraadpakketten. Met veel van die adviseurs en dienstverleners heeft het Park langdurige en duurzame betrekkingen. Een aantal adviseurs heeft zich in 2009 bezig gehou-

echtpaar Kröller-Müller, bewaard en versterkt kan worden. Het beschrijft hoe verstandig beheer van de drie pijlers van het Park –natuur en landschap; cultuurhistorie, kunst en architectuur; en als derde bezoekers– kan zorgen dat ook in de toekomst de idylle van het ideale landschap kan worden ervaren. Het Totaalplan geeft daarvoor ook een uitvoeringsprogramma aan, waarvan een aantal onderdelen al in 2009 onder handen is genomen, al dan niet met de steun van de Vereniging van Vrienden en van adviseurs en dienstverleners.

lende bezoekers ons ‘museum van landschappen’. Die bezoekers genieten van een unieke ervaring: de ervaring van het landschap, van opgenomen worden in de cultuurhistorische traditie van het Park. Op alle niveaus in de organisatie is ook in 2009 weer hard gewerkt om het duurzaam beleven van deze idylle mogelijk te maken. Soms doen we dat alleen, soms met hulp van de Vereniging van Vrienden en soms met de ondersteuning van onze gewaardeerde adviseurs en dienstverleners!

4 |


Stevig op koers! Het jaar 2009 was vooral een jaar van plannenmakerij. De afzonderlijke bedrijfsonderdelen van de organisatie hebben nu allemaal een stevig beleidsplan en voor het Park als geheel is een Totaalplan 2010-2020 opgesteld. Onder de titel ‘Investeren in ruimtelijke ontwikkeling en kwaliteit’ borgt het plan ook voor de lange termijn de exploitatie in economische zelfstandigheid.

Directeur Seger van Voorst tot Voorst over 2009

Hard gewerkt

Een zwaar jaar, noemt directeur Van Voorst tot Voorst het. “Je bent er niet met zomaar een stuk tekst. Voor je een goed plan hebt ben je lang bezig met onderzoek, met overleggen, het inwinnen van advies, het zoeken van draagvlak, met het raadplegen van partners en medewerkers en met overleg met de leden van de Raden van Toezicht en Advies.

Dat geldt voor zowel de beleidsplannen als het Totaalplan. Daar is in 2009 veel tijd en energie in gaan zitten. Daar hebben we met heel veel mensen heel hard aan gewerkt.” Pa r k b e h e e r : l a n g e a d e m

Het is een noodzakelijke exercitie, volgens Van Voorst tot Voorst. “Je kunt pas nieuwe stappen zetten als je weet waar je heengaat. Als je visie op orde is. We liggen inmiddels stevig op koers. Het achterstallig onderhoud is nu gedaan, we kunnen


nu vol vertrouwen vooruit. In het nieuwe Totaalplan leggen we vast hoe we als Park het erfgoed van het echtpaar Kröller-Müller kunnen behouden en beheren en hoe we in zelfstandigheid onze internationale voortrekkersrol kunnen blijven vervullen. Het gaat daarbij om de lange adem. Met het Park kijken we niet vier of acht jaar vooruit, maar vijftig jaar... Als je te maken hebt met grond, met erfgoed, dan

heb je als bestuurder de opgave om als één van de kleine schakeltjes in een lange keten te zorgen voor continuïteit en stabiliteit over tientallen jaren heen. Het gaat niet om mij, niet om mijn opvolger of diens opvolger, maar om het grotere belang. Het Nationale Park De Hoge Veluwe is uniek cultuurgoed, met het Totaalplan hebben we nu –eigenlijk voor het eerst– een stevige basis gelegd om dat cultuurgoed duurzaam en met een stevige economische onderbouwing aan de toekomst over te dragen.”

D e l at l i g t h o o g

Bij het opstellen van de plannen zijn veel eigen mensen betrokken geweest, maar ook een groot aantal partners, adviseurs en dienstverleners. Van Voorst tot Voorst: “We zijn als organisatie te klein om alles zelf te doen. Niet alleen op het gebied van planontwikkeling, maar ook in de uitvoer. Kijk alleen maar eens naar de infrastructuur of het vastgoed

van het Park. We hebben de omvang van een kleine gemeente. Wil je dat verantwoordelijk onderhouden dan moet je professionele specialisten inhuren om je daarbij te helpen. Het gaat niet alleen om de vakkennis die je inhuurt, maar ook om de onafhankelijke positie van de adviseurs, om hun kritisch vermogen en hun betrokkenheid. Veel van de mensen waar we mee werken hebben een langdurige band met het Park, ze weten van de hoed en de rand. Adviseurs zijn als goede vrienden, ze wijzen op vergissingen, ze houden je bij de les, maar ze weten ook dat je omge-

| 5

keerd de lat hoog legt. Als Park eisen we kwaliteit, op alle vlakken, van het werk dat gedaan wordt aan de wegen tot de integriteit van onze gastjagers of de smaak van onze wildbraadpakketten!” Groei niet realistisch

De bezoekersaantallen in 2009 waren ongeveer gelijk aan die van 2008, iets meer dan 500.000 beta-

lende bezoekers. Het aantal Beschermerkaarten, jaarkaarten voor het Park, nam flink toe. Van Voorst tot Voorst: “We hebben nu iets meer dan elfduizend Beschermers. Daar zijn we heel blij mee. De beschermeractie van het najaar 2009 is goed aangeslagen. Het is goed om te zien dat er veel animo bij het brede publiek is om te helpen het Park duurzaam in stand te houden. Over het bezoekersaantal in z’n geheel zijn we tevreden, al zou ik liever 600.000 bezoekers zien. Dat blijft ons streven. In bedrijfseconomisch opzicht zou ons dat de armslag

6 |


geven om de noodzakelijke investeringen nét iets sneller te doen. Maar op dit moment is groei niet realistisch. Vanwege het economische tij, maar ook vanwege de verzadiging van de markt. Er is veel aanbod op het gebied van recreatie in de regio. Als we groei willen, dan zullen we over de grenzen van ons land moeten kijken. De Duitse regio, vlak over de grens van Gelderland, is voor ons heel interessant.

voor de toekomst liggen klaar: we zijn nu begonnen met het investeren in onze ruimtelijke ontwikkeling en onze kwaliteit, zoals de titel van het nieuwe Totaalplan luidt. Dat doen we als goede rentmeesters in de traditie van de stichters van het Park, het echtpaar Kröller-Müller. We zijn in zekere zin bevoorrechte mensen. We werken op één van de mooiste plekken van ons land, temidden van histo-

Daar willen we ons in de toekomst directer op gaan richten in samenwerking met het Kröller-Müller Museum en het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen.”

rische landschappen, sublieme natuur en prachtige kunstschatten. En we hebben de taak om die schatten en die natuur op een duurzame en verantwoordelijke manier te onderhouden en te bewaren. Om in die traditie te mogen werken, wij als directie, onze medewerkers, de vele enthousiaste vrijwilligers én natuurlijk onze adviseurs en dienstverleners... Dat is toch prachtig?”

Goede rentmeesters

Eén jaar voor de feestelijke viering van het 75-jarig jubileum van het Park in 2010, was 2009 in veel opzichten een jaar van afronden en voorbereiden. Van Voorst tot Voorst: “Het sluitstuk van achterstallig onderhoud. Dat is nu achter de rug. De plannen


| 7

Dwarsdoorsnede door 2009 Wat speelde er in 2009? Wat waren de belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen? De leiding van de verschillende bedrijfsonderdelen van Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe en de voorzitter Raad van Toezicht bekijken het jaar.

Adjunct-directeur en Hoofd Stafdiensten Henk Beukhof: “In 2009 hebben we hard gewerkt aan het opstellen van een nieuw Personeelsbeleidsplan voor de periode 2010-2015. Daarin formuleren we hoe we het personeelsbeleid handen en voeten geven. Hoe we het personeelsbeleid willen laten aansluiten op ons bedrijfsbeleid, en hoe we willen werken aan de professionaliteit en de ontwikke-

Hoofd Bedrijfsvoering Jakob Leidekker: “Met het wildbeheer is iets bijzonders gebeurd in 2009. In mei en juni kregen we te maken met een plotselinge sterfte onder de reeën. De dieren bleken aangetast door de rode lebmaagworm, een parasiet die goed gedijt bij vochtig en warm weer. Na advies van de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht hebben we besloten om niet in te grijpen en niet extra te beja-

ling van onze medewerkers. We beschouwen onze medewerkers als belangrijke schakel om onze ondernemingsdoelstellingen te bereiken. Onze mensen zijn breed inzetbaar en het werk is afwisselend. Dat vraagt om competente, vakbekwame en klantgerichte medewerkers. Het nieuwe Personeelsbeleidsplan laat zien hoe we daar aan werken. Bijvoorbeeld met jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken en met het opstellen van persoonlijke ontwikkelingsplannen (POP’s).”

gen. Dit omdat aan de buitenkant van het dier niet te zien is of het wel of niet is aangetast. Verder heeft de provincie Gelderland in 2009 het project Hart van de Veluwe nieuw leven ingeblazen. Er is druk gewerkt aan de voorbereidingen om op verschillende plaatsen het raster rondom het Park te verlagen zodat de herten kunnen migreren. We staan daarbij op het standpunt dat het integraal moet worden aangepakt, dus met maatregelen aan beide kanten van het raster.”

8 |


Hoofd Bezoekersmanagement Monique Kokke: “In 2009 heeft onze Parkwinkel een goed jaar gedraaid. Het bezoek aan de winkel en de omzet zijn weer gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. De omzet bedraagt ongeveer 350.000 euro. We besteden veel zorg aan het vernieuwen van het assortiment, in 2009 bijvoorbeeld met veel streekeigen producten, zodat onze bezoekers telkens weer iets

nieuws aantreffen. Ook onze natuurcamping vlakbij Ingang Hoenderloo blijft onverminderd populair, er waren in 2009 zo’n tien procent meer overnachtingen dan in 2008. Begin 2009 heeft Leonie de Heer (een student van de technische Universiteit Tilburg) de ontwerpprijsvraag voor een nieuw sanitairgebouw op het campingterrein gewonnen. Het heet ‘Op maat gesneden’, een opvallend gebouw dat heel mooi in het landschap past. Het krijgt een grasdak en een aparte vuurplaats en is georiënteerd op de zon.

Het wordt een energiezuinig gebouw dat volgens het ‘cradle to cradle’-principe zal worden gebouwd. Het ontwerp is inmiddels in samenwerking met architect Jan Schevers uitgewerkt, de bouw staat gepland voor 2010.”

Hoofd Marketing & Communicatie Ilse Harmelink: “We hebben geen enorme budgetten voor adverteren of tv-reclame. Free-publicity is voor ons een belangrijk instrument. We informeren de pers en hopen daarmee publiciteit te genereren. Ook internet wordt daarbij een steeds belangrijker instrument. Met gemiddeld tweeduizend bezoekers per dag is onze website een onmisbaar onderdeel van

het promotiebeleid geworden. In het begin van 2009 verstuurden we onze eerste e-mail nieuwsbrief met nieuws, activiteiten en bijzonderheden. Aan het eind van 2009 werd die nieuwsbrief verstuurd naar zo’n vierduizend adressen. Het is duidelijk dat een grote groep lezers erg betrokken en geïnteresseerd is, de respons bij bijvoorbeeld oproepen is altijd erg hoog. Ook het online reserveren heeft een grote vlucht genomen in 2009. De meeste activiteiten zijn inmiddels via internet te reserveren, maandelijks maken honderden bezoekers van de website gebruik van deze mogelijkheid.”


Voorzitter Raad van Toezicht Frank Schreve: “De bezoekersaantallen in 2009 zijn licht toegenomen in vergelijking met het jaar ervoor, iets meer dan 500.000 betalende bezoekers. Daarmee zitten we tegen ons minimum aan, en dat blijft voor directie en Raad van Toezicht een punt van bijzondere aandacht. Het bleef lang onduidelijk hoe de economische crisis effect zou hebben op onze inkomsten.

Het bezoekersaantal is stabiel, maar omdat de wereld om ons heen niet stil blijft staan betekent dat dat onze marges smaller worden. We zullen veel aandacht moeten blijven besteden aan onze kostenstructuur en aan onze marketing. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht in 2009 veel energie gestoken in het nieuwe Totaalplan 2010-2020. We hebben nu een afgewogen visie op de toekomst van het Park, een visie waarin veel verschillende belangen samenkomen en waar veel mensen en partijen bij zijn betrokken. Juist ook bij het 75-jarig bestaan van

de Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe in 2010 is dit voor allen de leidraad voor de verdere ontwikkeling.”

| 9

10 |


Door de ogen van adviseurs en dienstverleners Max Lagendijk werkt sinds 2007 als senior adviseur bij ingenieursbureau Oranjewoud in Deventer. Dat bureau regelt het onderhoud en beheer van de infrastructuur en het vastgoed in het Park. “Alles tussen de onderkant van het asfalt en de nok van het dak”, zoals Lagendijk zegt. In 2009 is hij vooral bezig geweest met de verbouwing van het Dienstgebouw.

Beheer en onderhoud

> Max Lagendijk Oranjewoud

Lagendijk vertelt: “Een grote klus. Het is aanvankelijk in 2005 begonnen als de bescheiden wens om iets te doen aan het sanitaire blok en de receptie. Gaandeweg is het project breder geworden. Een nieuwe entree, de verplaatsing van de opgang naar de verdieping, de vloer, nieuwe plafonds, nieuwe ramen, enzovoort... Uiteindelijk hebben we de hele noordvleugel van het Dienstgebouw gerenoveerd. Omdat de bedrijfsvoering ondertussen gewoon door moest gaan, hebben we achter het Dienstgebouw een tijdelijk kantoor ingericht in containerunits. Dat

gaf de mogelijkheid om ook de installaties en de bekabeling van het Dienstgebouw aan te pakken, het dataverkeer, de beveiliging... Ons bureau heeft in samenspraak met de architect het hele traject geregeld, van het eerste schetsontwerp tot de oplevering. Het projectmanagement, de aanbestedingen, de contacten met de aannemers... De renovatie is uiteindelijk in november 2009 afgerond.”

Hoe verliep de samenwerking met het Park? Lagendijk: “In goeie sfeer. Het verschil met andere opdrachtgevers is wel opvallend. Ik heb veel gewerkt voor de Rijksgebouwendienst en andere overheden. Dan overleg je met bouwspecialisten, met mensen met veel kennis van de procedures en van bouwtrajecten. Dan zit je in een andere rol aan tafel. Puur als uitvoerder. Het Park is op de eerste plaats gespecialiseerd in het managen van een park, en niet zozeer in het runnen van een bouwproject. Projecten verlopen dan iets meer ad hoc. Mijn rol als ‘praatpaal’, als


| 11

contactpersoon tussen het Park en de uitvoerders is dan veel actiever. Jawel, soms sta je dan ook wel eens tegenover elkaar, maar dat is niet erg. De basis is vertrouwen. Ik ben er om te ‘ontzorgen’. Je wordt ingehuurd om je expertise, om onafhankelijk je rol te vervullen en te adviseren. Als je het resultaat van de renovatie van het Dienstgebouw nu ziet, dan ben ik daar tevreden over. Het ziet er goed uit!”

Het kantoor van Oranjewoud is in Deventer, dat maakt het makkelijk om snel ter plaatse te zijn. Voor mij persoonlijk is het werken voor deze opdrachtgever heel interessant. Je bouwt een band op, je raakt betrokken. Het is een heel andere tak van sport dan losse projecten. In het Park hangt alles aan elkaar, het gaat om het totale plaatje. Je gaat je verdiepen in de geschiedenis, in de erfenis van het echtpaar

Wat is de favoriete plek van Max Lagendijk? “Voor ik voor het Park ging werken ben ik er ooit één keer geweest, misschien wel dertig jaar geleden. Nu kom ik er regelmatig, ook privé. Mijn vrouw en ik verblijven graag op de camping, we fietsen en wandelen. Ik kan dan het nuttige met het aangename combineren, want ik blijf natuurlijk goed opletten. Hoe de fietspaden er bij liggen, hoe alles er bij staat.

Liepen er in 2009 nog meer projecten? Lagendijk: “Jazeker. We zijn bezig geweest met opknappen van het parkeerterrein bij de Ingang Schaarsbergen, met de verbouwing van een dienstwoning in Schaarsbergen. We zijn als Oranjewoud ook betrokken bij het onderhoud van alle wegen en fietspaden. Het Park is voor ons een belangrijke klant. De werkrelatie bestaat al sinds 2004, zelf ben ik er in 2007 ingestapt. Inmiddels is het werken voor het Park een groot deel van mijn dagtaak. Ik denk dat ik er in 2009 gemiddeld zo’n drie keer per week was.

Kröller-Müller. In de bedrijfsvoering ook, het feit dat dit Park draait zonder exploitatiesubsidie. Ook dat is een groot verschil met werken voor de overheid. Als adviseur loop ik in feite rond met de portemonnee van het Park, dat is een speciale verantwoordelijkheid, dat ben ik me heel goed bewust.”

Nu bijvoorbeeld met de herinrichting van de tuinen van Jachthuis Sint Hubertus, dan gaan we daar wat vaker wandelen. Dat wordt een omvattend project, het is goed om dat heel precies in beeld te hebben. Mijn favoriete plek... Laatst met die zware sneeuwval, toen hebben we een wandeling gemaakt over de Franse Berg. Het landschap, de stilte, dat was zo geweldig mooi... Je kon zogezegd de sneeuw horen vallen! Dat heeft enorme indruk op ons gemaakt. Het is een goed gevoel om er mee bezig te zijn om dat in stand te houden.”

12 |


Hein van Beek is eigenaar van Boubeek Communicatie Concepten. Oorspronkelijk afkomstig uit het ‘grote’ bedrijfs leven is Van Beek nu uitgever van toeristische en culinaire boeken en bladen. Daarnaast is hij de initiatiefnemer van het hotelconcept Quality Lodgings. Zijn communicatiebureau ondersteunt het Park met praktische hand-en-spandiensten op communicatiegebied en denkt op strategisch niveau mee over de positionering van het Park.

in een kookboek met wildrecepten dat we voor het Park hebben gemaakt. Zo gaat zo’n balletje rollen.”

Wat was zijn betrokkenheid bij het Park in 2009? Van Beek: “De grootste operatie die we onder handen hadden, was wel de aanwezigheid van het Park op The European Fine Arts Fair ‘Tefaf’ in Maastricht. Dat was in maart van 2009. De directie van Tefaf deed ons een zeer royaal voorstel, waarbij het Park in een bijzondere en museale setting in een stand van honderd vierkante meter een deel van de inboedel van Jachthuis Sint Hubertus kon laten zien. Het contact met chairman Ben Janssens van Tefaf had ik al eerder gelegd, hij heeft een voorwoord geschreven

interieur en de meubels zijn in stijl ontworpen. Die collectie heeft het Jachthuis nooit verlaten, dit was de eerste keer dat een groot publiek het kon zien. Het voordeel voor het Park is dat die collectie, en het verhaal van Anton en Helene Kröller-Müller, door duizenden bezoekers is gezien. De hele internationale kunstwereld en de internationale pers loopt rond op de Tefaf. De 600 pagina’s dikke catalogus –in een oplage van 100.000 stuks– gaf prominent de ruimte aan het Park. Dat is voor de naamsbekendheid van het Park van grote waarde.

Communicatieadvies

> Hein van Beek Boubeek Communicatie Concepten

Wat is het voordeel voor het Park? Van Beek: “Branding. Naamsbekendheid. Het Jachthuis is een prachtig 'Gesamtkuntswerk' van architect en ontwerper Hendrik Berlage en Henry Van de Velde. Een uniek stukje Nederlands cultuurgoed. Ook het


Voor mij persoonlijk ontzettend leuk om te doen, dit project.” Naast de aanwezigheid op de Tefaf verzorgde het communicatiebureau van Hein van Beek de nieuwe ‘blauwe’ bezoekersgids voor het Park. “Ook een grote klus, een oplage van 30.000 stuks. Het Nationale Park De Hoge Veluwe is voor ons een

belangrijke klant, zeker. Met ons bureau richten we ons op het hogere segment van de leisure-markt, daar past het Park goed bij. We hebben een open en goede samenwerking. Het is een kleine, platte organisatie met korte lijntjes, dat geeft helderheid en duidelijke structuren. Het Park is een plek met ontzettend veel mogelijkheden. Veel kansen. Aan het benutten van die kansen wordt stevig gewerkt, maar de mankracht en de financiële middelen zijn beperkt. Waar we ons nu op richten is het zoeken van ondersteuning uit het bedrijfsleven, bijvoorbeeld in de vorm van een bedrijfsdonateurschap.”

De kansen voor het Park, in welk vlak liggen die? Van Beek: “Het ‘product’ van het Park, de unique selling points zijn natuurlijk bekend. De rust, het gevoel van eindeloos veilig rond kunnen dwalen in de natuur, de combinatie met kunst en het Kröller-Müller Museum, het geweldige landschap, het stuifzand... Ik zit in een denktank met marketingdeskundigen waarin we kijken hoe je unieke bedrijven beter

kunt profileren. Op het moment is er veel aandacht voor zoiets als ‘streekeigen’ producten. Je kunt dan denken aan voedingsmiddelen, aan wildbraadpakketten, maar zoiets als ‘stilte’ of ‘landschap’ kun je ook beschouwen als een ‘streekeigen’ product. Die benadering, daar zou ik graag meer uit willen halen. Gericht op bedrijven, maar ook op bijvoorbeeld de jeugd. De jeugd van nu, dat zijn de bezoekers van de toekomst.”

Wat is de favoriete plek van Hein van Beek? “Ik neem graag gasten mee naar het Park, bezoek uit het buitenland bijvoorbeeld. Voor het KröllerMüller Museum om de Van Goghs te bekijken. Het Museonder blijft leuk om aan bezoekers te laten zien, zeker met kinderen. Mijn favoriet is toch wel het Deelense Veld, het gebied met het water... En Hoog-Baarlo, het gebied rond de Valkeniershut.”

| 13

14 |


Het Amersfoortse bureau voor landschapsarchitectuur H+N+S bestaat inmiddels twintig jaar. Het bureau heeft ongeveer 25 medewerkers en werkt in heel Nederland. Het ziet Nederland als ‘een kunstwerk dat nooit af is’. Dat gaat volgens projectleider en senior landschapsarchitect Hank van Tilborg zeker op voor Het Nationale Park De Hoge Veluwe. Hij was in 2009 betrokken bij een aantal langlopende projecten in het Park.

Landschapsarchitectuur

> Hank van Tilborg H+N+S Landschapsarchitecten

Hank van Tilborg legt uit: “Ik werkte in 2009 aan projecten die in 2008 al liepen, en die ook in 2010 zullen lopen. Ons vak is een vak van de lange adem. In 2009 zijn we vooral druk geweest met het afronden van het herinrichtingsplan voor de omgeving van het Jachthuis Sint Hubertus en met het nieuwe Totaalplan voor de ruimtelijke ontwikkeling en de kwaliteit van het gehele Park. We zijn ooit begonnen met een relatief kleine opdracht, om te kijken naar de verbetering van de inrichting van het Marchantplein in het Centrumgebied. Al werkende

werd de opdracht breder. We zijn gaan kijken naar de afwikkeling van de verkeersstromen, naar het parkeren, de routing in het Park... Het hangt allemaal samen. Dat trek je als adviseur niet opzettelijk naar je toe, dat zou ook niet werken. Het verbreden van zo’n onderzoeksopdracht doe je altijd in dialoog met je opdrachtgever. En het is geen één-tweetje met de directeur, je praat met heel veel mensen van

het Park. Met medewerkers, met mensen van het Kröller-Müller Museum, met de Raden van Toezicht en Advies. Zo’n Totaalplan, dat moet breed verankerd worden in de organisatie. Ik ben straks weer weg en de medewerkers moeten dan door met het gedachtegoed. Zeker als je werkt voor belangrijk erfgoed, voor een landgoed, is continuïteit van groot belang.”


Geef je als landschapsarchitect vooral strategisch advies, of wordt het ook concreet? Van Tilborg: “Beide. Het Totaalplan is strategisch, maar de uitvoering van deelplannen is heel concreet. Je zoemt uit, maar je zoemt uiteindelijk ook weer in. Het gaat er om dat er buiten dingen verbeteren. Voor het in oude luister herstellen van de omgeving van het Jachthuis wordt nu het bestek geschreven, volgend jaar kan

is dat gedaan. Nou, daar krijg ik een grote glimlach van!”

de eerste spade de grond in. Werken voor het Park is juist heel concreet, zeker in vergelijking met veel van onze andere opdrachtgevers. Veel van wat ik voorstel kan het Park zelf uitvoeren. Het hoeft niet over dertig schijven te gaan zoals bij een gemeente. Het is een ‘groen’ bedrijf, met veel vakkennis in huis. Het gaat vaak op de ouderwetse manier, zoals de tuinarchitect in de 18e eeuw werkte. Dan zeg ik bijvoorbeeld dat een groep eiken eigenlijk wat hoger opgekroond zou moeten worden. En als ik dan een week of wat later langs die bomen rijd,

om voor dit Nationale Park te werken. Het is een bijzonder soort opdrachtgever omdat ze zelfstandig zijn. Ze zijn baas in eigen huis en kunnen veel zelf beslissen. Toen ik voor het eerst in het Park rondkeek en me verdiepte in de geschiedenis vond ik direct van alles... Het is prachtig om nu langzaam in de rol te komen dat je die ideeën ook daadwerkelijk kunt uitvoeren. Waarbij het er niet om gaat dat mijn mening heilig is. Het gaat altijd om de argumenten, er moet ruimte zijn om inzichten uit te wisselen. Als ‘groene’ man heb ik natuurlijk andere verant-

Is het Park een belangrijke klant voor jullie bureau? Van Tilborg: “Zeker, we doen veel voor het Park, kleine en grote projecten, dus het is een belangrijke opdrachtgever in bedrijfsmatig opzicht. Maar het belang is toch vooral inhoudelijk: het is geweldig

| 15

woordelijkheden dan de directie. Ik kan niet in de portemonnee van de organisatie kijken bijvoorbeeld. Maar ik heb het gevoel dat ik vrij kan adviseren, en dat er serieus en met kennis van zaken naar mijn argumenten wordt geluisterd. Als er dan eens iets niet doorgaat, of anders doorgaat dan ik heb geadviseerd, wordt daar open over gecommuniceerd. Dat heb ik liever dan een opdrachtgever die ‘ja’

knikt en je plannen vervolgens geruisloos in een la laat verdwijnen.” Komt Van Tilborg vaak in het Park? “Ja, regelmatig. Soms wekelijks, meestal maandelijks. Ik ken het Park inmiddels behoorlijk goed. Wat me opvalt is dat de medewerkers zonder uitzondering allemaal ontzettend betrokken en zeer loyaal zijn. Ze zijn verknocht aan het Park. Vaak ook privé. Ik kom zelf ook vaak in het weekend in het Park. ‘Undercover’, zeg maar. Met de kinderen, als wandelaar, fietser,

16 |


met de auto. Het is een leuk dagje uit, het is geen opoffering, maar in m’n achterhoofd ben ik wel met m’n werk bezig. Ik vind dat vanzelfsprekend. Werken voor het Park brengt een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee. Ik wil zeker weten dat ik goed adviseer. Ik vind dat je zaken niet van achter een bureau moet bedenken.”

Wat is de favoriete plek van Hank van Tilborg? “Dat hangt er van af met wie ik ben en wat voor weer het is. Als het heeft gesneeuwd maak ik graag met de kinderen tochten met de slee over het stuifzandgebied bij De Pollen. Op het zand blijft de sneeuw prachtig liggen. Er staan daar ook een paar mooie klimbomen, daar gaan we ’s zomers heen. Maar mijn eigen favoriete plek is wel het graf van het echtpaar Kröller-Müller. Alleen al de wandeling er naar toe, door een diepliggend besloten pad over de Franse Berg, de hoek om, en dan plotseling dat

geweldige uitzicht over de vlakte van het Pampelse Zand. Het is een bijzondere plek, een plek waar natuur en cultuur echt samenkomen, vlakbij waar Helene Kröller-Müller haar ‘Grote Museum’ had gepland... Ik hou van het verhaal van die plek.”


Vader en zoon Gerrit en Herman ter Weele zijn met hun gelijknamige slagerij verantwoordelijk voor een van de grote succesnummers van Het Nationale Park De Hoge Veluwe: de wildbraadpakketten. In het bezit van een officiële ‘wilderkenning’ mogen ze als een van de weinige slachterijen in Nederland zelf wild ‘afsnijden’, oftewel afgeschoten wild verwerken tot consumptievlees.

Wildbraadpakketten

> Gerrit ter Weele Slagerij Ter Weele

Dat wordt vervolgens in eigen beheer door De Hoge Veluwe verkocht. De diepvriespakketten ‘roodwild’ en ‘zwartwild’ kunnen alleen via de website worden besteld, de populaire stoofpotjes in blik zijn ook te koop in de Parkwinkel. Nog maar een paar jaar geleden verdween dit exclusieve en streekeigen product tegen kostprijs naar de poelier, inmiddels genereert de verkoop een behoorlijke omzet die ten goede komt aan de exploitatie van het Park. Hoe is dat zo gekomen? Gerrit ter Weele vertelt: “Ik ben zelf jager. Ik kwam een keer als gastjager op De Hoge Veluwe,

| 17

een jaar of zes geleden, en vroeg wat er eigenlijk met het vlees gedaan wordt. Ik heb een keer wat klaargemaakt, zo is dat gaan rollen. Het was oorspronkelijk een idee van meneer Van Voorst tot Voorst om het in eigen beheer te verkopen. Hij was toen net nieuw als directeur. Een goed idee, het is mooi vlees en een exclusief product. Ik denk dat we inmiddels zo’n zeventig varkens en zeventig stuks

roodwild per jaar voor het Park verwerken. Nee, dat slacht ik niet alleen, dat is teveel werk, daar hebben we goed geschoold personeel voor. Een compleet hert verwerken, uitbenen, snijden, als je dat alléén moet doen ben je al gauw drie uur bezig. Het is nu groepswerk, dan ben je in een klein uurtje klaar, en dan ligt een hert van tweehonderd kilo in dertig, veertig mooie dozen vacuüm verpakt in de vriezer.” In Het Nationale Park De Hoge Veluwe vindt geen plezierjacht plaats. De jacht wordt uitsluitend

18 |


ingezet als beheerinstrument. Jaarlijks worden de aantallen wilde zwijnen, moeflons en edelherten geteld en wordt het afschot per soort bepaald. Niet alle geschoten dieren zijn geschikt om te verwerken tot wildbraad: te oude of zieke dieren worden niet verwerkt. Hoe gaat die selectie in z’n werk? Gerrit ter Weele: “Dat gaat officieel. De jager zelf vult een formulier in, en verklaart dat het hert op het

Dan gaat de huid eraf. Het vlees wordt nog een keer gekeurd, door iemand van de VWA, de Voedsel en Waren Autoriteit. Daarna verwerken we verder en gaat het op afroep naar het Park. Dat loopt erg goed, er is altijd veel meer vraag dan aanbod. Nee, daar wordt niet mee gemarchandeerd, ik heb bijvoorbeeld prachtig hertenvlees van het gebied pal naast het Park, van het Deelerwoud, maar meneer Van Voorst

moment van afschot gezond leek. Dan komt er een gekwalificeerd persoon bij, die ontweidt het dier, het darmpakket en de organen gaan er uit, en er wordt gekeken of er geen afwijkingen of bijzonderheden zijn. Die tweede persoon geeft ook een schriftelijke verklaring af. Het wild op De Hoge Veluwe is goed gezond, een enkel dier is mager of ziek, maar dat komt eigenlijk bijna niet voor. Dan gaat het wild naar de koeling, eerst in het Park bij het Dienstgebouw, daarna naar ons in de slachterij. We laten het wild tien dagen besterven. Voor de smaak, de malsheid.

tot Voorst wil absoluut niet hebben dat we dat aanbieden als wildbraad van De Hoge Veluwe. En daar heeft ‘ie gelijk in! Zo blijft het een exclusief en eerlijk product.” Wat is de favoriete plek van Gerrit ter Weele? “Ik ben echt een man van het open veld. Ik jaag af en toe in het gebied, ik heb bijvoorbeeld ooit een mooie moeflonram toegewezen gekregen. Nou, die schiet je niet in één keer. Ik doe ook mee met de wildtellingen, ook dan ben je in het veld. Laat ik het zo zeggen, ik

ken het gebied niet op m’n duimpje, maar ik kom er wel weer uit. Ik weet de weg altijd te vinden! Als ik een favoriete plek moet kiezen is dat toch wel het Bosje van Staf. Vanwege de herten.”


Het Nationale Park De Hoge Veluwe krijgt op juridisch gebied ondersteuning van het gerenommeerde Rotterdamse advocatenkantoor NautaDutilh. Senior partner Hen Vrolijk fungeerde daarbij in 2009 als centraal aanspreekpunt en als klankbord. Inmiddels heeft hij bij NautaDutilh een stapje teruggedaan. Hij heeft nu zitting in de Raad van Advies van het Park.

Juridisch advies

> Hen Vrolijk NautaDutilh

De Veluwe, dat is bos en hei. Wat heeft een jurist daar te zoeken? Hen Vrolijk: “Juristen zie je natuurlijk overal in de samenleving. Ze zijn overal nodig, ook op de Veluwe... Juristen spelen een rol bij de ruimtelijke ordening, bij gronduitgifte, grondverkoop. Vanzelfsprekend ook bij geschillen, maar dat behoeft meteen enige relativering: advocaten zijn er niet alleen als er ruzie is. Heel veel van wat we doen, ikzelf, de mensen van ons kantoor, is advieswerk. Meedenken met onze opdrachtgever, wijzen op mogelijkheden, op risico’s, op manieren om zaken

| 19

te benaderen. Voorkomen dat geschillen überhaupt ontstaan. En we fungeren als klankbord. Voor de dagelijkse praktijk, maar ook op strategisch gebied. Kijk, het Park is heel veel. Het is een landschap, natuur, erfgoed, maar het is ook een bedrijf. En als bedrijf krijg je nu eenmaal te maken met juridische zaken.”

Waar was NautaDutilh in 2009 bij betrokken? “De lopende zaken. Een arbeidszaak, een zaak rond de exploitatie van het restaurant in Schaarsbergen, discussies over bestemmingsplannen... Het Park let ook altijd sterk op het gebruik van de naam ‘De Hoge Veluwe’. Het kan aantrekkelijk zijn voor bepaalde bedrijven om mee te liften op de goede naam van je ‘merk’. Ik fungeer als aanspreekpunt, als contact met NautaDutilh, als verdeler. Maar inmiddels weet het Park de specialisten bij ons kantoor ook heel goed zelf te vinden. Waar ik destijds heel intensief

20 |


bij betrokken ben geweest, waren de afspraken over het eerste recht van terugkoop van de gronden van vliegbasis Deelen. Het Nationale Park De Hoge Veluwe heeft daarbij het recht verworven om, indien Defensie mocht besluiten daar ooit weg te gaan, als eerste de gronden die voor de Tweede Wereldoorlog deel uitmaakten van het Park over te nemen. Het was heel interessant om me daar in te verdiepen,

problemen was gekomen– aan de wieg stond van de oprichting van Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe. De verwevenheid van het Park met ons kantoor is groot, dat geeft een band. Die band wordt ook echt gevoeld. Een opdrachtgever is leuk als er goeie mensen zitten die betrokken hun werk doen. Het is extra leuk als het ‘product’ van je opdrachtgever je ook nog eens aanspreekt. En het wordt helemaal

rol als adviseur bent ingestapt, hoe je werkrelatie tot stand is gekomen. Ik denk dat ik al zo’n tien jaar voor het Park werk. Je waarde als klankbord is je expertise, daar word je op aangesproken. Dat doe je met een bepaald gezag, en dat moet je verdienen. Daarnaast, of daarna, kan er natuurlijk ook een persoonlijke band ontstaan, eventueel een vriendschapsband. Maar dat is een uitvloeisel van het eerste. Je waarde

om de archieven in te gaan en de geschiedenis uit te zoeken.”

leuk als er vervolgens ook nog een historische band met je opdrachtgever bestaat zoals bij het Park het geval is. Dat zorgt voor een extra positieve grondhouding. Het is vaak ook een persoonlijke band. Als ik een collega vraag om iets voor de Hoge Veluwe te doen, is de reactie regelmatig: ‘Leuk! Daar kwam ik als kind al!’”

als klankbord staat voorop. Omgekeerd, dus eerst vriendschap en dan gaan adviseren, daar moet je terughoudend mee zijn. Als die rollen vanaf het begin duidelijk zijn, kun je op een goede positieve manier adviseren. Dat is niet moeilijk, het Park, de organisatie, wordt gerund door enthousiaste en toegewijde mensen. Dat is altijd leuk om mee te praten, bij ieder bedrijf. En het Park, als gezegd, heeft ook mijn persoonlijke interesse. De geschiedenis, het ontstaan, het is leuk om je daarin te verdiepen. En goed om te zien dat er met dat cultuurgoed op een

De geschiedenis interesseert Hen Vrolijk. Hij brengt historische banden in herinnering: “We zijn een oud Rotterdams kantoor, we werkten begin vorige eeuw al voor het bedrijf van Anton Kröller. Toen de kunstcollectie van Helene Kröller-Müller in 1928 aan een stichting werd overgedragen was notaris Nauta uit Rotterdam daarbij betrokken. Dezelfde Nauta die in 1935 –toen het bedrijf van Anton door de crisis in

Grote betrokkenheid, staat dat een onafhankelijk oordeel niet in de weg? Vrolijk: “Die twee zitten elkaar niet in de weg. Het heeft ook te maken met hoe je je


verstandige manier wordt omgegaan, dat er goed wordt nagedacht over ingrepen in het landschap en over de bedrijfsstrategie.” Wat is de favoriete plek van Hen Vrolijk? Het veld of het museum? “Ik denk dat ik een bovengemiddelde museumbezoeker ben. Maar toch, toch voel ik me meer een natuurman. Het vrije veld. Ik ben in 2009

niet al te vaak in het Park geweest, een keer of vijf, vergaderen, overleggen, maar ik zorg dan wel dat ik altijd even het coulisselandschap in kan stappen. Ik ben een liefhebber van weidse uitzichten. Ik ga toch altijd even aan de rand van de heide staan om naar de bosrand in de verte te kijken.”

| 21

22 |


Organisatieadvies

> Dirk de Gelder FME HRM Consult

Senior adviseur Dirk de Gelder coacht en ondersteunt het management van bedrijven, ondermeer bij reorganisaties. Dat doet hij van oorsprong voor bedrijven in de technologische sector, in de industrie en bij productiebedrijven. In 2004 hielp hij bij de reorganisatie van Het Nationale Park De Hoge Veluwe, ook nu is hij als coach en adviseur nog betrokken bij het personeelsbeleid van het Park.

mische redenen nooit heel erg bewust is geweest, is dat nog veel ingrijpender. Het ondersteunen van de organisatie, van de directie en de leden van het managementteam blijft dan belangrijk. Het helpen bij ‘lastige’ beoordelingsgesprekken, onderhandelingen over de CAO, over het beëindigen van arbeidscontracten, maar ook het coachen van mensen, het evalueren van situaties en gedrag, het helpen met

Dirk de Gelder vertelt: “Een reorganisatie is een ingrijpende gebeurtenis. Je moet mensen laten afvloeien, de mensen die overblijven krijgen voor een deel ander werk, andere taken en verantwoordelijkheden. Dat vraagt aanpassingen. De ‘harde’ ingreep is nu achter de rug, maar het werk is nog niet gedaan. Je blijft fijnslijpen. De organisatie is een meer zakelijke koers gaan varen, daar waren harde economische redenen voor. Dat is bij een ‘normaal’ bedrijf al ingrijpend, maar bij een bedrijf als De Hoge Veluwe, waar het besef van die harde econo-

het vinden van de balans tussen het zakelijke en het menselijke, dat is wat ik doe.” Hoe vaak was De Gelder in 2009 in het Park? “Nou, tien, vijftien keer ongeveer. En ik vind het elke keer weer fantastisch. De mensen, de organisatie, maar ook het landschap en de natuur. Voordat ik uitgenodigd werd om voor het Park te werken was ik hier nog nooit geweest. Maar nu, ik vind het werkelijk geweldig. De natuur, de diversiteit, ik had geen idee dat we in Nederland, midden in ons volle land, een


| 23

plek van deze allure hadden. Dat is de persoonlijke kant. Wat me als professional boeit is de extra dimensie van de bedrijfscultuur van deze organisatie. Kijk, ik heb in mijn werkzame leven ongeveer 250 ondernemingen van binnenuit kunnen proeven. Dat waren veelal industriële bedrijven, bedrijven met een echt ‘product’. En dat is meteen wat De Hoge Veluwe zo anders maakt. De betrokkenheid

lang én het mensenbelang. Ik denk dat we met de reorganisatie en met het neerzetten van de nieuwe organisatiestructuur dat evenwicht goed bereikt hebben. Die structuur is meer dan voorheen ‘back to basics’. We hebben gekeken naar de hoofddoelstelling van de stichters van het Park: in zelfstandigheid beheren en openstellen voor het publiek. Beheer en publiek, dat is de corebusiness. Die tweedeling heb-

Wat is de favoriete plek van Dirk de Gelder? “Ik ben echt wel een man van de open vlakte. Ik rij graag via de zuidelijke ingang, via Schaarsbergen. De prachtige open vlakte na die slinger in de weg, de zandverstuiving... Favoriet is toch wel het Bosje van Staf, zo tegen de schemering, als het grofwild tevoorschijn komt. Dat zijn prachtige momenten die ik toch telkens probeer te zien. Als ik zo naar alle bedrijven

van de mensen met deze plek, met de natuur. De toewijding en affectie voor de flora en fauna, de enorme drive en de kennis van de mensen die hier werken... Veel mensen werken hier vanuit een zekere mate van ideologie, vanuit een gedrevenheid, en dat geeft meteen een heel andere dimensie. Soms zijn de golflengtes dan verschillend, tussen die toewijding en het bedrijfsmatige en economische. De HRM-er of de P&O-er, –vroeger was het gewoon de ‘personeelsfunctionaris’– dient die twee kanten in evenwicht te houden. Ik ben er voor het bedrijfsbe-

ben we ook tot de basis van de nieuwe organisatie gemaakt. Daarmee hebben we een hele laag van leidinggevenden eruit kunnen halen. Als ik met mijn ervaring van veel reorganisaties naar dat proces kijk, denk ik dat het met heel veel respect en zorg voor de betrokken mensen is verlopen, met een fatsoenlijk sociaal plan, met constructief overleg met de bonden en de Ondernemingsraad. Het blijft pijnlijk om te doen, het moest gebeuren, maar ik ben tevreden over hoe is het is verlopen.”

kijk waar ik ooit voor gewerkt heb, dan staat het Park wel in de top drie. Door het landschap, maar zeker ook door de extra dimensie van de cultuur van de organisatie. Door de mensen die er werken. Het Nationale Park De Hoge Veluwe is geen doorsnee productiebedrijf!”

24 |


Het bureau van Frank Wintermans is de ‘huisarchitect’ van het Kröller-Müller Museum én van Het Nationale Park De Hoge Veluwe. De geschiedenis van het architectenbureau is nauw verweven met het Park. Wim Quist ontwierp in 1972 een uit breiding van het Museum, Frank Wintermans ontwierp in 1998 het nieuwe Bezoekerscentrum van het Park.

recent een bureau als MVRDV. Diversiteit en kansen geven aan het nieuwe is een intrinsiek onderdeel van de architectuurvisie van het Park. Dat zien we ook weer bij het ontwerp voor het nieuwe sanitairgebouw op het campingterrein, dat was een prijsvraag onder jonge architectuurstudenten.” Frank Wintermans was in 2009 betrokken

Architectuuradvies

> Frank Wintermans Quist Wintermans Architekten

Inmiddels is het bureau actief betrokken bij de meeste projecten op het gebied van architectuur in het Park. Van het –brede– meedenken aan beleid tot details als het adviseren van de kleur van de nieuwe kozijnen in het Dienstgebouw. Dat betekent niet dat Quist Wintermans Architekten al het ontwerpwerk voor het Park uitvoert. Frank Wintermans legt uit: “Het Park hecht veel waarde aan diversiteit. Ook vroeger werkten een groot aantal architecten in het Park: Berlage, Van de Velde, Kropholler, mijn leermeester en bureaugenoot Wim Quist en meer

bij de plannen voor de herinrichting van het Centrumgebied, bij het opstellen van de nieuwe cultuurhistorische visie en hij zat in de projectgroep van het nieuwe Totaalplan 2010-2020. Hij vertelt: “De architectuurvisie van de organisatie is gebaseerd op kwaliteit en op het versterken van de bijzondere relatie tussen architectuur en natuur. Die twee dingen zijn essentieel voor het beleid en voor de uitvoer. De aandacht voor kwaliteit heeft een lange traditie in het gebied, er zijn altijd al bijzondere gebouwen neergezet, met veel aan-


dacht voor detail. Dat werkt op alle niveau’s door. Bijvoorbeeld, op de Kemperberg, bij het gebouwtje van de Vrienden van het Park, een voormalig koetshuis... Ik heb de tekeningen gemaakt voor een klein bijgebouwtje, eigenlijk niet meer dan een schuur, maar dat gebeurt met veel aandacht. We kijken naar de geschiedenis van de plek, we gebruiken speciaal verduurzaamd hout dat uit het Park zelf komt... Het

opbrengen. In mijn ervaring heeft de organisatie en de huidige directie een goed gevoel voor het belang van de architectuur voor de kwaliteit en de toekomst van het Park.”

is voor mij als architect heerlijk om zo te werken. Met een organisatie waar men oog en oor heeft voor je werk, waar het belang van kwaliteit wordt gevoeld. In mijn vak ben je vanzelfsprekend altijd betrokken bij je opdrachtgever. Je zou een slecht adviseur zijn als je niet betrokken bent. Maar je moet óók voor hoge kwaliteit gaan. Dat ben je aan je vak verplicht. De kunst is om wendbaar te blijven tussen die twee. Soms wordt advies niet opgevolgd of pakken beslissingen anders uit, als dat met goede argumenten gebeurt kan ik daar begrip voor

king met het Park was tijdens mijn studentenjaren, toen mijn architectuurprofessor Wim Quist een uitbreiding voor het Museum had ontworpen. Als ik er nu kom, kom ik er natuurlijk voor werk, maar dat combineer ik meestal met een uitstapje. Een bezoekje aan het Museum als er een nieuwe tentoonstelling is, of een wandeling in het landschap. Ik bekijk het Park primair als cultuurman, als architect. De mooie plekken zijn voor mij de plekken waar die twee elementen samenkomen: natuur en architectuur. Bijvoorbeeld bij de entree in Otterlo,

Komt hij vaak in het Park en heeft Frank Wintermans een favoriete plek? “Ik ben ongeveer tweewekelijks wel in het Park te vinden. Mijn eerste kennisma-

| 25

de verschillende bouwstijlen die je daar ziet, die mooie oude dienstwoning net buiten het raster en dan dat bijzondere entreegebouwtje van MVRDV. Een bijzondere plek. Ook de ingang van het KröllerMüller Museum is zo’n plek, de vleugel van Van De Velde waar je langsloopt, de bomen bij de ingang... Ook het Dienstgebouw van Berlage is bijzonder, en natuurlijk Jachthuis Sint Hubertus, dat is echt een

architectuurhoogtepunt. Bij al die gebouwen draait het om de oriëntatie op de natuur. Dat is de grote charme en het grote belang van de architectuur in het Park.”

26 |


Jos Langenkamp is samen met zijn vrouw Maria eigenaar van Stern Partyservice in Zwolle. Na jaren met oprichter Walter Stern samengewerkt te hebben namen ze in 2006 de zaak over. Met een vast team van zo’n zeven medewerkers en een grote groep invalkrachten verzorgt Stern Partyserive onder het motto vive la différence catering en feesten voor particulieren, bedrijfsleven en instellingen in het topsegment.

Catering

> Jos Langenkamp Stern Partyservice

Van oudsher en met enige regelmaat logeren in Jachthuis Sint Hubertus bijzondere gasten van het Park en van de Staat der Nederlanden. Stern Partyservice verzorgt voor deze gasten de diners. Jos Langenkamp: “Dat is erg leuk om te doen. Het gaat om kleine selecte groepen: zoals bewinds personen, ambassadeurs en andere Parkrelaties. Het is een hele eer om daarvoor te mogen koken. We doen dat al sinds 2003, 2004 ongeveer, zo’n twintig keer per jaar, dus we weten inmiddels goed de weg. We maken daarbij gebruik van de keuken in het

Jachthuis, en dat werkt uitstekend. Het is nog steeds een goed bruikbare keuken. Er zitten verrassend moderne snufjes in. De buizen van de verwarming worden gebruikt om handdoeken te drogen bijvoorbeeld. We zijn ons er heel goed van bewust dat we in een museum aan het werk zijn. Je hebt te maken met kwetsbare materialen en meubels. We gebruiken zelfs speciale handschoenen om die aan de kant

te zetten! Je moet goed weten waar je mee bezig bent, met de plek, maar ook met de mensen. Je werkt voor de schermen, je bent zichtbaar, de bediening en ook de chef-kok moeten niet alleen hun vak goed verstaan, maar ook goed zijn in communicatie. We hebben in dat opzicht een goed team, mensen die al lang bij ons werken.” Is Het Nationale Park De Hoge Veluwe een belangrijke klant voor Langenkamp? “Jazeker, maar daarbij moet ik meteen zeggen dat alle opdrachtgevers voor ons


belangrijk zijn, dat is niet gerelateerd aan de omzet of de grootte van de klant. We zitten in een dienstverlenend beroep, je moet het hebben van je goede naam en het vertrouwen dat je in de loop van de tijd hebt opgebouwd. Het Park is voor ons heel plezierig om mee te werken, een trouwe klant met veel wederzijds vertrouwen. We kunnen snel werken, de lijnen zijn kort. We opereren inmiddels als huis-

in die ambiance te mogen werken, maar ook privé kom graag in het Park. Mijn vrouw is Deense. Als er familie uit Denemarken komt logeren bezoeken we ook altijd het Park en stappen we op de fiets. Ik hou zelf erg van de natuur. Vooral het stuk met de zandverstuivingen in het zuiden van het Park, dat is onNederlands mooi. Het is ook altijd heel wonderlijk om de rust in het veld te ervaren. Er komen jaarlijks

cateraar voor het Park, ook buiten de diners op het Jachthuis. We verzorgen bijvoorbeeld bijeenkomsten van sponsoren en contacten in het bedrijfsleven. Op locatie in het Park, in jachthut De Pampel of eventueel in een tent. We hebben onlangs nog een buffet voor tweehonderd personen verzorgd voor een groot bedrijf dat een personeelsdag in het Park hield.”

honderdduizenden bezoekers, maar in het veld merk je daar eigenlijk niets van, dat is heel waardevol.”

Wat is de favoriete plek van Jos Langenkamp? “Ik hou van de diversiteit en de rust van het landschap. Het is een schitterende plek, het is natuurlijk mooi om

| 27

28 |



De cijfers over 2009 Bezoekersaantallen, exploitatierekening en balans Het Nationale Park De Hoge Veluwe werd in 2009 bezocht door 518.580 betalende zoekers. Een lichte groei ten opzichte van 2008 met een bezoekersaantal van 501.055 betalende bezoekers. Voor beide jaren geldt dat het aantal bezoekers net iets hoger uitviel dan de verwachting van 500.000 per jaar.

| 29

30 |


Exploitatierekening

2009

2008

Baten Werkelijk Entreegelden 3.672 Huren en pachten 500 Vergoeding KMM 206 Geldmiddelen 45 Arrangementen 52 Diverse baten 396 4.871 Lasten Personeelskosten 2.636 Diverse directe kosten 1.225 Arrangementen 17 Algemene kosten 373 Afschrijvingen 546 Nadelig resultaat Jachthuis Sint Hubertus 34 4.831

Werkelijk 3.542 473 201 93 48 518 4.875

(in duizenden euro's)

2.644 1.269 16 410 474 47 4.860

Exploitatieresultaat Bijzondere lasten Resultaat

2009

2008

40 89

15 63

-49

-48


Balans

2009

2008

per 31 december (in euro's) (voor bestemming van het resultaat) Activa Vaste activa Materiële vaste activa 6.300.330 5.012.828 Vlottende activa Voorraden 18.472 17.146 Vorderingen op korte termijn 957.721 1.036.177 Geldmiddelen 756.691 2.062.194 1.732.884 3.115.517 Totaal activa 8.033.214 8.128.345

2009

| 31

2008

Passiva Eigen vermogen Algemene reserve 4.695.175 4.743.457 Onverdeeld resultaat -49.287 -48.282 Reserve herwaardering 1.553.500 1.553.500 6.199.388 6.248.675 Voorzieningen 479.150 542.850 Schulden op korte termijn 1.354.676 1.336.820 Totaal passiva 8.033.214 8.128.345

32 |


In het jaar 2009 hebben 518.580 mensen een bezoek aan Het Park gebracht tegen 501.055 in 2008. Het exploitatieresultaat bedraagt € 40.000. Na aftrek van bijzondere lasten ad € 89.000 is het eindresultaat € 49.000 negatief. Er is door Ernst & Young Accountants LLP een goedkeurende verklaring afgegeven. Ten opzichte van 2008 is het voordelig exploitatieresultaat toegenomen met € 25.000, van € 15.000 tot € 40.000. Deze toename is met name ontstaan door: € • meer entreegelden vanwege een toename van de bezoekersaantallen 130.000 • meer opbrengst van huren en pachten door omzettoename van de horeca en door de inzet van meer jagers waardoor de jachtvergoeding meer is 27.000 • afname van de opbrengst voor geldmiddelen door een laag rentepercentage -48.000 • afname van de diverse baten, met name door afname van de hout- en wildbraadverkopen en een lager resultaat van de Stichting Faciliteiten -122.000 • afname van de algemene kosten door afname van de advieskosten externe adviseurs 37.000 • daling van de diverse directe kosten 44.000 • toename van de afschrijvingen door investeringen -72.000 • overig per saldo 29.000 25.000


R a a d va n to e z i c h t

F.H. Schreve, voorzitter mr. H.D. Tjeenk Willink, vice-voorzitter Generaal bd. D.L. Berlijn mr. G.J. de Graaf, waarnemer mr. C.J.A. van Lede prof. dr. J. Sevink mevrouw drs. A.M. Fentener van Vlissingen

Management Team

S.E. baron van Voorst tot Voorst, directeur/bestuurder H. Beukhof, adjunct-directeur/Hoofd Stafdiensten mevrouw M.M. Kokke MBA, Hoofd Bezoekersmanagement ing. J.R.K. Leidekker, Hoofd Bedrijfsvoering

| 33

34 |


R a a d va n A d v i e s

prof. dr. L.P. Louwe Kooijmans, voorzitter C.G. Cornielje, (Commissaris der Koningin in Gelderland) drs. H.A. Doek (voorzitter Stichting Geldersch Landschap/Geldersche Kasteelen) drs. O.O. Gorter (oud-voorzitter Gelders Particulier Grondbezit) mr. G.J. de Graaf (burgemeester gemeente Apeldoorn) drs. A.P.J.M. van Hooff (directeur Burgers’ Zoo)

ir. C.M. Jaski (lid Raad van Bestuur Arcadis NV) C. van der Knaap (burgemeester gemeente Ede) prof. dr. M.J.J.A.A. Korthals (Hoogleraar Toegepaste Filosofie) mevrouw P.C. Krikke (burgemeester gemeente Arnhem) drs. W.J. Kuijken (Secretaris-Generaal Ministerie van Verkeer en Waterstaat) dr. ir. J.H. Kuper (Opperhoutvester van HM de Koningin, Kroondomein Het Loo) mr. S.A. Reinink (directeur Het Concertgebouw NV) dr. E.J. van Straaten (directeur Kröller-Müller Museum) J.G. Trapman RA (voorzitter Ver. Vrienden van De Hoge Veluwe) mr. dr. R.P. Voogd (huisadvocaat/-notaris NautaDutilh Rotterdam) mevrouw ir. A.N. Wouters (Directeur-Generaal Ministerie van LNV) drs. R. van Zwol (Secretaris-Generaal Ministerie van Algemene Zaken)

A d v i e s c o m m i s s i e N at u u r b e h e e r

prof. dr.G.J. Borger, voorzitter dr. R.J. Bijlsma dr. ir. J. Bokdam dr. G.W.T.A. Groot Bruinderink H. de Hoop mevrouw A. van Wely W.M.J. de Wit


| 35

C o lo f o n

Uitgave: Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe afdeling Marketing & Communicatie | www.hogeveluwe.nl | [email protected] Apeldoornseweg 250, 7351 ta Hoenderloo

Tekst: Richard Derks, Het Verre Oosten Arnhem | www.hetverreoosten.nl Fotografie: Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Nel Appelmelk, Rob Doolaard, Hans Drijer, Henk van Holland Fotografie, Robbert Maas, Pim Leutholff sr en jr, Erich Marek, Voermans van Bree Fotografie, Fotowerkgroep Zoetermeer Henk Platenburg. Vormgeving: Het Lab bno Arnhem | www.hetlab.nl Drukwerk: ManuelGraphics Vaassen | www.manuelgraphics.nl

Stichting Het Nationale Park De Hoge Veluwe

Recommend Documents