STI ELA STING^^ISEU^I F. DR. VAN DER POEL

STI ELA STING^ÎSEUÎ F. DR. VAN DER POEL

BELASTING & DOUANE

3

JAARVERSLAG 2003

STICHTING

ww

^ÎFS^ U M VAN DER POEL

Mission Statement Het Belasting & Douane Museum stelt zich ten doel meer belangstelling to wekken voor de geschiedenis van belastingen en douane door de materiele erfenis hiervan to verzamelen, to bewaren en to behouden, to beheren, to bestuderen en to presenteren. Het publiek, in de meest brede zin, heeft gelegenheid kennis to nemen van de verzameling, zowel voor wetenschappelijke en educatieve. als voor recreatieve doeleinden. Het Belasting & Douane Museum is sinds 1999 ingeschreven bij de Stichting Het Nederlands Museumregister.

5

WOORD VOORAF

In het jaar 2003 kon een aantal bijzonder fraaie aankopen warden gedaan voor de museale collectie. Verderop in dit jaarverslag kunt u er meer over lezen. Het totaal aantal bezoekers bleef enigszins achter in vergelijking tot het recordjaar 2002, maar is desondanks bevredigend, zeker gezien de bijzonder warme zomer. Hittegolven staan garant voor lage bezoekcijfers. Op het gebied van de automatisering is goed nieuws to melden. Het nieuwe collectieregistratieprogramma Adlib is in gebruik genomen. De digitalisering van de collectie in beeld en beschrijving is geen droom in een verre toekomst meer. Verdrietig was het overlijden, geheel plotseling, van medewerker de Neer D. de Bruin. Hij was restaurator rijkswapenborden en medewerker technische dienst. De oud-bestuursleden de heren C. Boersma en J. de Koning ontvielen ons eveneens. De dood hoort bij het leven en is onontkoombaar. Zeker in een museale instelling zijn we ons daarvan bewust. De directe confrontatie blijft desondanks moeilijk. 2003 is een jaar waarin het museum zich verder ontwikkelde, met positieve en negatieve gebeurtenissen. De positieve gebeurtenissen voeren de boventoon en bieden een hoopvol perspectief voor de toekomst.

Rotterdam, 6 april 2004

Mevrouw Mr. J. Thunnissen-Tonneman voorzitter

Mevrouw drs L.A. Peeperkorn-van Donselaar directeur

STICHTING BELASTING MUSEUM PROF DR. VAN DER POEL

6

INHOUD WOORD VOORAF

5

1.

8

COLLECTIE a. beweging in de collectie aankopen schenkingen b. deelcollecties collectie fiscaal zegel collectie beeldmateriaal collectie prentbriefkaarten collectie archivalia collectie rijkswapenschilden collectie schilderijen collectie gezelschapspellen overige c. beheer en behoud algemeen fysiek registratie en automatisering digitalisering

8 8 9 10 10 10 11 11 11 11 12 12 12 12 12 12 13

TENTOONSTELLINGEN

13

a. wisseltentoonstellingen Zoutarm - Zoutrijk Bier-lust, Bier-last b. de dependance c. tentoonstelling participaties d. beurzen

13 13 14 15 15 16

COMMUNICATIE

16

a. algemeen b. bezoekers c. pr en voorlichting de website advertenties free publicity d. culturele evenementen en activiteiten NOT - Jaarbeurs Utrecht

16 16 17 17 18 19 18 18

Rotterdamse Museumnacht Kunstkijken Nationaal Museumweekend Jeugd Vakantie Paspoort Kindercultuurmarkt Wereldhavendagen R'Uitmarkt Open Monumentendag LOF Congres e. educatie zaalbladen lesbrieven het Groot-Smokkelboek de Smokkeltrip nieuw educatief programma in voorbereiding PDD Project inburgeringproject 'Thuis in Rotterdam' december activiteiten

4. 2.

3.

5.

6.

19 19 20 20 20 20 20 20 20 21 21 21 21 21 21 21 22 22

INTERNATIONAL ASSOCIATION OF CUSTOMS MUSEUMS (IACM)

23

NEDERLANDS INSTITUUT VOOR KANSSPELEN (NIK)

23

FUNCTIONARISSEN EN ORGANISATIE a. algemeen b. in memoriam c. mutaties in het personeelsbestand d. vrijwillige medewerkers e. activiteiten voor medewerkers f, nevenactiviteiten directeur g. functionarissen hoofdbestuur vaste medewerkers vrijwillige medewerkers

24 24 24 25 25 26 26 27 27 27 28


7

7.

INFRASTRUCTUUR a. automatisering b. huisvesting

8.

JAARVERSLAG: Bibliotheek voor Fiscale

9.

28 28 28

Geschiedenis (BFG) a. algemeen b. verzamelbeleid c. schenkingen d. personeelsbladen e. documentatie I. pr en diensten aan het publiek g. website h. bijzondere projecten i. studiedagen en cursussen j. vrijwilligers

29 29 29 29 29 29 29 30 30 30 30

JAARVERSLAG: Stichting Vrienden Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel a. Impost b. lezing Professor Grapperhaus c, vrienden werven d. bijlagen

31 31 31 31 32


8

r lkct 02ctic c ^ iic ^,tm ;i tccxc' v i)t ^ k1lî tl^ '

Groot Plakkaatbrief, 14 april 1587 to Zierikzee

1. COLLECTIE a. beweging in de collectie -aankopen Het jaar 2003 was opnieuw bijzonder voor wat betreft het verwerven van aanwinsten voor de collectie van het Belasting & Douane Museum. Met financiele steun van het Uyttenhooven-Doyen Fonds was het museum in staat op de veiling van Come Akkermans in Culemborg een bijzonder plakkaat to verwerven. Het betreft'Het Groot Plakkaatbriet van 14 april 1587 to Zierikzee van Robert Dudley, Graaf van Leicester' (inv.nr. 41941). Het plakkaat behandelt de ongeautoriseerde in- en uitvoer van goederen, kortweg smokkelen, op de stranden en andere 'uuthoucken' van Zeeland en de derving van belastinginkomsten (Convooyen en Licenten) die hiervan het gevolg was. Een stuk als dit illustreert de oudste activiteiten van de douane en is daarom een parel, toegevoegd aan de collectie. Een bijzonder woord van dank is hier op zijn plaats aan het College van Regenten van het Uyttenhooven-Doyen Fonds dat bereid is snel en positief to reageren op een verzoek om steun. Een belangwekkende aankoop voor de collectie historisch beeldmateriaal was een fragment uit de film

'De Nederlandsche Noordzeevisserij' uit 1922. Te zien is hoe een douanier in de haven van Vlaardingen toezicht houdt bij het lossen van accijnsvrij zout en het overbrengen van dit zout naar de pakhuizen. De Nederlandse visserij had vrijstelling van de accijns op zout voor het inzouten en conserveren van de vers gevangen haring. Het fragment kreeg een prominente plaats in de expositie 'Zoutarm-Zoutrijk' die van 1 maart tot 1 oktober 2003 to zien was. De verdere aankopen in 2003 bestonden uit: Een olievertschilderij op doek (61,5 x 89 cm) vervaardigd omstreeks 1925 door Piet Groen (1886-1964) met de toegekende titel "Douanecontrole van geloste goederen op de Oosterkade to Rotterdam". Het weergegeven havenbeeld met de controlerende douaneambtenaar en de sleperskar op de voorgrond is een fraai voorbeeld van verdwenen haven- en douanecultuur. Een door Therese Schwartze (1851-1918) geschilderd staatsieportret op doek (126 x 95 cm) van minister van Financien mr J.J.I. Harte van Tecklenburg (1901-1905). Het is een prachtig schilderij van een minister in galakostuum.


9

Een spotprent getekend door L.J. Jordaan in de vorm van een negentiende eeuws stripverhaal (centsprent genoemd) over de carriere en de (belasting-) maatregelen van de politicus dr H. Colijn. Vier foto's gemaakt door Nico Schouten van het uitboren van het rijkswapenrelief tijdens de sloop van het voormalige belastingkantoor en latere krakersbolwerk 'De Blauwe Aanslag' aan het Buitenom to 's-Gravenhage (2003). Een brief uit 1878 van douaneverificateur J.A. Neomagus aan zijn superieur met het verzoek zijn zoon to plaatsen in een douanefunctie bij een suikerfabriek.

+ Mahoniehouten schrijfkist uit 1887, uitgereikt aan de directeur van Financien Dr. L.W.G. de Roo

Een met notenfineer beplakt mahoniehouten schrijfkistje versierd met inlegwerk van ivoor, parelmoer en koper en een zilveren plaquette, in 1887 uitgereikt door de ambtenaren van het tolkantoor to Batavia aan de directeur van Financien dr L.W.G. de Roo. Een ordonnantie over de impost op de "Coffy, Thee en Chocolade in den quartiere van Veluwe". Arnhem, 1793.

Een publicatie van Louis Napoleon over de temporaire belastingen en ontlastingen op basis van het plakkaat over de convooien en licenten uit 1725, Den Haag, 1807. Een aanplakbiljet uit 1824 van de minister van Staat, J.H. Appelius, belast met de generale directie der ontvangsten, over de aanbesteding van de levering van "looden, cachetten, roeistokken, thermometers en vochtwegers voor den Dienst van de Administratie der in- en uitgaande regten en accijnsen." -schenkingen De lijst van schenkers treft u aan in een bijlage. We vermelden enkele willekeurig gekozen schenkingen. Een anonieme publicatie uit 1821 over de verdiensten van de befaamde minister van Financien in de Franse tijd I.J.A. Gogel, getiteld: "Kort levensbericht van I.J.A. Gogel". One kwitanties voor de 100e penning, respectievelijk uit 1718, 1728 en 1745. Vijf gestencilde brieven van minister van Financien P Lieftinck (1945-1952) aan alle ambtenaren van, respectievelijk ressorterende onder, het ministerie van Financien. Een sortograaf voor het sorteren van loonbelastingkaarten en/of betaalkaarten. Een Coto (17 x 23 cm) uit 1919 van het personeel en de toegevoegde soldaat-kommiezen verbonden aan het douanekantoor Zevenaar. Een ingevuld aangiftebiljet Vermogensbelasting 1908 en een aanslagbiljet Belasting op Bedrijfsen andere Inkomsten 1911/1912. Een gevelsteen in de vorm van een rijkswapen, ontworpen door de beeldhouwer Dirk Bus (1907-1978), afkomstig van de gevel van het uit 1917 daterende belastingkantoor aan het Buitenom to 's-Gravenhage. Een campagnekoffer voor de introductie van de kantoorautomatisering bij de Belastingdienst in 1992.

STICKING BELASTING MUSEUM PROF DR. VAN DER POEL

b. deelcollecties -collectie fiscaal zegel Het fiscaal zegel is een breed en boeiend onderwerp binnen de fiscale geschiedenis van Nederland en de voormalige kolonien. Het mag zich in een toenemende belangstelling verheugen. Dat blijkt uit de interesse voor enkele artikelen die in het afgelopen jaar verschenen over onder meer de 'Herstel Rijn- en Binnen(vaart)vloot' en de 'Beurs- en Couponbelasting'. Het maandblad voor postzegelverzamelaars 'Filatelie' en Impost publiceerden de artikelen, die vervolgens door andere bladen zijn overgenomen, zoals 'Binnenvaart', het blad voor binnenschippers. In totaal zijn ongeveer 100.000 lezers bereikt. leder artikel vormt een afgerond geheel van het onderzoek naar het betreffende deel van de collectie fiscaal zegel. Vrijwilliger de heer B. van Teylingen leverde evenals vorige jaren een substantiele bijdrage aan het in kaart brengen van de omvangrijke collectie die wij op dit terrein hebben. Hij rondde het beschrijven van de schenking van het Museum voor Communicatie of en werkt thans aan de aankoop P.A.A. de Korte.

-collectie beeldmateriaal In 2003 ontvingen wij enkele omvangrijke schenkingen ten behoeve van de collectie beeldmateriaal. Opvallend waren de 16 verhuisdozen met Umatic videobanden van de Belastingdienst Centrum voor Kennis en Communicatie (B/CKC), Brie verhuisdozen fotoarchief van de redactie van 'Wij van Financien' en twee verhuisdozen fotoarchief van de redactie van 'Belastingwerk'. Het is positief dat deze drie afdelingen binnen de Belastingdienst de weg naar het Belasting & Douane Museum weten to vinden. Vrijwilligster mevrouw C. Handels-Versteegden leverde aan het verwerken van de beide laatstgenoemde schenkingen een belangrijk bijdrage. De foto's zijn in gereedheid gebracht voor invoer in het registratieprogramma Adlib. De collectie videobanden wacht nog op behandeling.

Smokkel in Sluis. Een door de douane en marechaussee tot stilstand gedwongen auto (1917)


11

-collectie prentbriefkaarten In het kader van het uitvoeren van proetprojecten voor het digitaliseren van (deel)collecties, is de collectie prentbriefkaarten verwerkt. Het betreft ongeveer 150 oude ansichten met afbeeldingen van onder andere belastingkantoren en tollen. -collectie archivalia Evenals vorig jaar is over dit project, dat na selectie moet leiden tot overdracht van archiefstukken aan het Nationaal Archief, weinig to melden. Eind 2002 is de uitvoering van het selectieproces in handen gelegd van de archiefbeheerder van de Belastingdienst/ Centrum voor Facilitaire Dienstverlening (B/CFD) in Utrecht. Er zijn offertes verzameld van archiefselecteurs. Het Belasting & Douane Museum volgt de ontwikkeling op afstand. -collectie rijkswapenschilden Zoals vermeld in het jaarverslag over 2002 heeft B/CFD in Utrecht het beheer van de in het land aanwezige rijkswapenschilden overgenomen. Het is toegevoegd aan het registratieproject voor het kunstbezit van de Belastingdienst. Als gevolg van de reorganisatie van de Belastingdienst en de daarmee gepaard gaande verhuizingen, is de registratie van de circa 250 rijkswapenborden niet voltooid. Vanuit het museum wordt een en ander gevolgd.

schilderijen. De planning om de restauratie op 1 januari 2004 of to ronden kon hierdoor helaas niet worden gehaald. De volgende schilderijen zijn geconserveerd cq gerestaureerd: olievertschildering op koper `De cijnspenning' door Frans Francken (1542-1616), inv.nr 47; olieverfportret op doek van S. van Slingelandt door W. Stad, inv.nr 219,olieverfportret op dock van E. Canneman door W. Stad, inv.nr 571; olieverfportret op doek van D.P. Heinsius, anoniem, inv.nr 1105; olieverfportret op doek van S.W. Ruyssenaers uit 1877 door onbekend meester, inv.nr 1936; olieverfportret op doek van PJ. Oud door A.J.M. Weimar, inv.nr 1951. Tijdens het Nationaal Museumweekend van 12 en 13 april gat museumrestaurator de heer A. Khaknegar een demonstratie restaureren aan de hand van het recent aangekochte olieverfportret (inv.nr 31842) van minister van Financien mr. J.J.L. Harte van Tecklenburg, in 1913 geschilderd door Therese Schwartze.

-collectie schilderijen In 2002 konden wij melden dat van de 266 schilderijen die deel uitmaken van de collectie van het Belasting & Douane Museum 19 exemplaren nader onderzoek behoefden omdat er weinig of niets over bekend was. Inmiddels is dit aantal geslonken tot 7 schilderijen. De schilderijenrestaurator heeft zijn planning voor de restauratie van 81 schilderijen (juli 2002) niet gehaald in verband met ziekte. Wel voltooide hij 29

Restaurateur Ahmad Khaknegar -

STICHTING BELASTING MUSEUM PROF OR. VAN DER POEL

12

-collectie gezelschapspellen Prof. dr PJ. Buijnsters onderzocht in September 2003 de collectie gezelschapspellen ten behoeve van een standaardwerk over de geschiedenis van de Nederlandse gezelschapspellen dat hij in voorbereiding heeft. Het 1 9e eeuwse Patentspel (inv.nr. 2839) was hem onbekend. Op grond daarvan kunnen wij vaststellen dat het een zeldzaam object is. Het spel is gedrukt in houtsnede, ingekleurd met sjabloon. De bedenker liet zich inspireren door de toenmalige patentbelasting. Het is to bewonderen op de eerste etage in kabinet 5 in het Belasting & Douane Museum. -overige Het onderzoek naar de geschiedenis van de douanevaartuigen en hun bewapening is tijdelijk stop gezet. Andere projecten kregen een hogere prioriteit. Vrijwilligster mevrouw L. Meijer verlegde haar activiteiten naar het schonen van de documentatie in de Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis. c. beheer en behoud -algemeen De afdeling Collectie vergaderde vijf maal. Aan de orde kwamen onderwerpen die samenhingen met de ingebruikneming van het collectieregistratie programma Adlib Museum Plus en het in elkaar schuiven in een totaaloverzicht van 66 korte en lange termijnplannen met betrekking tot de afdeling Collectie. De voorbereidingen voor het digitaliseren van een deel van de collectie vergden eveneens veel aandacht. Het vastleggen van de leidraad ter vereenvoudiging van afstoten en selectie van museale objecten heeft nog niet plaatsgevonden. -fysiek Op het terrein van beheer en behoud van de collectie is advies ingewonnen bij de betreffende museumconsulent van het Erfgoedhuis Zuid-Holland. Er is met name aandacht besteed aan de klimatologische omstandigheden in de expositiezalen en het depot. In het voorjaar zijn alle thermohygrograven geijkt. De resultaten waren gun-

stig. Het klimaat is in balans. In de zomer van 2003 was in het museumdepot sprake van wateroverlast. Dit bleek veroorzaakt to zijn door condenswater dat zich tijdens het warme weer op het leidingenstelsel vormde. De leidingen zijn geisoleerd en daarmee is het euvel verholpen. Er is nog geen conserveringsplan gemaakt ten behoeve van het boekenbezit met museale waarde dat zich in de Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis bevindt. - registratie en automatisering April 2003 is de, toen aangestelde, collectiebeheerder begonnen met het wegwerken van achterstallig werk op het gebied van het beschrijven en nummeren van objecten. In afwachting van de ingebruikneming van Adlib was dit werk noodgedwongen blijven liggen. Circa 50 objecten zijn genummerd, beschreven en ingevoerd. In samenwerking met de nieuwe medewerker van de bibliotheek de heer F. Visser is begonnen met het systematisch invoeren van de standplaatsregistratie van objecten in Adlib. Het betreft zowel objecten in het depot als in de expositie. Soms hebben objecten nog geen nummer, hetgeen betekent dat ze nog niet zijn geregistreerd. Dit gebeurt dan ter plekke, in combinatie met het toekennen van de standplaats. Het collectieregistratie programma Adlib is inmiddels redelijk ingeburgerd. Mevrrouw E. Omerovic, deskundig in het werken met Adlib, werkte in de maanden augustus en september als vrijwilliger met het programma. Zij voerde objecten in die behoorden tot 57 tentoonstellingen die het museum in het verleden organiseerde. Ook zijn relaties gelegd met de tentoongestelde objecten. Mevrouw Omerovic heeft de tentoonstellingen ingevoerd die het Belasting & Douane Museum heeft gehouden. In totaal 55. Dit deed zij aan de hand van (oude) jaarverslagen van het museum. Daar waar het kon, heeft zij in het registratieprogramma via de door haar ingevoerde tentoonstellingen ook de objecten die bij de tentoonstelling werden geexposeerd aan het tentoonstellingenveld gekoppeld. Vervolgens werkte


13

mevrouw Omerovic twee maanden aan het opschonen van de thesaurus. De rubrieken 'materiaal' en 'objectnaam' zijn geheel geschoond. De rubriek 'vervaardigersnaam' is gevorderd in het alfabet tot Do. Deze werkzaamheden zijn van essentieel belang met het cog op de toegankelijkheid van het collectieregistratie programma. -digitalisering Gedurende het verslagjaar is besloten om in aansluiting op de mogelijkheden die het programma Adlib biedt, een plan to maken voor het digitaliseren van de objecten met de eerste 300 inventarisnummers. Deze groep omvat het oudste bezit van het Belasting & Douane Museum. Het gaat veelal om topstukken. De aard van de objecten is zeer gevarieerd. Allemaal redenen die ze geschikt maken om als proef to dienen. Deze proef was in eerste instantie bestemd voor het intern benutten van de mogelijkheden van Adlib, met het doel de selectie van objecten to vereenvoudigen. Immers een afbeelding bij een object bespaart de gang naar het depot. Pas in een later stadium zal de collectie langs deze weg ontsloten worden voor het publiek. Het landelijke project 'Het Geheugen van Nederland', bood de mogelijkheid onze collectie (gedeeltelijk) to ontsluiten op internet. Dit project loopt rinds enige jaren en biedt culturele instellingen, zoals musea en archieven, de mogelijkheid hun collecties to presenteren aan het grate publiek. Aansluiting hierop vergde een grotere inspanning in vergelijking tot het oorspronkelijke plan om 300 objecten to digitaliseren. Besloten is een en antler nader to onderzoeken. Deelname aan Het Geheugen van Nederland biedt meer mogelijkheden, maar vraagt tevens een hogere investering in tijd en in geld.

2. TENTOONSTELLINGEN a. wisseltentoonstellingen De expositie 'Een ei met Kerst, symbolen in de kerststal' was to zien tot 13 januari 2003 en trok evenals de eerdere tentoonstellingen met het thema kerstgroepen, veel bekijks. Op het programma stand vervolgens een reeks van drie tentoonstellingen met als thema de geschiedenis van accijnzen op eerste levensbehoeften. Dit brede thema leent zich ervoor accijnzen op een bepaald product afzonderlijk to behandelen. Over de geschiedenis van de accijns op tout, bier en zeep is heel wat to vertellen en to laten zien. Door eenheid to brengen in de publicitaire uitingen en in de vormgeving van de expositie was het mogelijk de kosten to drukken. -Zoutarm - Zoutrijk 1 maart 2003 tot en met 1 oktober 2003 Geopend met een installatie door de kunstenaar/ fotograaf de heer F. Ros. De eerste van het drieluik over de geschiedenis van accijnzen in Nederland besteedde behalve aandacht aan de accijns zelf, ook aan de zoutwinning, het gebruik van het product door mens en dier en het economisch belang van zout. Zout is eeuwenlang een belangrijke bron van inkomsten geweest voor de overheid: bij zoutwinning, transport en consumptie. Het accent lag in deze expositie op de periode 1851-1951, ten tijde van de laatste zoutwet. Behalve de collectie van het Belasting & Douane Museum, met zoutmonsters, pekelwegers en documenten waren in de expositie antieke zilveren en moderne zoutvaten to zien. De vormgeving van Rob Schenk liet een zoutgrot, een kadescene met controle van de weging van accijnsvrij zout en een keukeninterieur uit de jaren 50 van de 20ste eeuw zien met producten waarin zout is verwerkt. Er was veel aandacht voor de toepassing van zout in de Nederlandse visserij. Het fragment uit de in 1922 gemaakt film 'De Nederlandsche Noordzeevisserij' waarin een douaneambtenaar controle uitoetent bij het lossen van accijnsvrij zout vormde een bijzonder onderdeel van de expositie.


14

Zoutarm - Zoutrijk

De tentoonstelling werd verrassend besloten met de installatie van Ros: Brie schilderijen van de zoutwinning op Bonaire, tegen een achtergrond van een luchtfoto van Bonaire van 3,5 x 7 meter. -Bier-lust, Bier-last 30 oktober 2003 tot en met 1 maart 2004 Staatssecretaris van Financien de heer drs J. Wijn opende op 29 oktober deze tweede tentoonstelling over het thema accijnzen op eerste levensbehoeften door de eeuwen heen. De openingshandeling bestond uit het tappen van een pilsje door de heer Wijn. Hij bleek

zoveel plezier (en ervaring) op dit terrein to hebben dat het niet bij een biertje bleef. Een groat aantal van de aanwezigen kreeg een good gevuld glas in de hand geduwd. Deze tweede tentoonstelling in het drieluik over de geschiedenis van de accijnzen op eerste levensbehoeften stond geheel in het teken van de `volksdrank' bier. De Austen en lasten' verbonden aan deze eeuwenoude drank zijn uit de doeken gedaan, evenals het feit dat de overheid reeds zeer vroeg, in de 1 4e eeuw, tot de ontdekking kwam dat dit een aantrekkelijk product was om to belasten. Water dronk men weinig, dat was riskant

STICKING BELASTING MUSEUM PROF DR. VAN DER POEL

15

met het oog op de gezondheid. Bier was zeker tot in de 1 8e eeuw een goede vervanger. Nadien raakten koffie en thee ingeburgerd. Anno 2003 beschouwen we bier als een genotsmiddel en luxe product. Wie in Nederland een biertje koopt betaalt daarom niet alleen BTW, maar ook accijns. Vrijwilliger de heer A. van Tiggelen trad tijdens de opening overtuigend op als trappistenmonnik en serveerde in die hoedanigheid giazen trappistenbier.

b. de dependance In de vitrines die het Belasting & Douane Museum ter beschikking heeft in de bibliotheek van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, zijn in maart 2003 objecten geplaatst die aansloten op de tentoonstelling ZoutarmZoutrijk. In oktober 2003 zijn objecten geplaatst die aansloten op de tentoonstelling Bier-lust, Bier-Last. c. tentoonstelling participaties leder jaar participeert het Belasting & Douane Museum in een aantal tentoonstellingen buiten de muren van de Parklaan. Het museum bezit een unieke collectie en wil deze -onder strikte condities- zo breed mogelijk uitdragen. Naar aanleiding van contacten tussen het Belasting & Douane Museum en ING-Nationale Nederlanden in Rotterdam in 2002, werd het museum uitgenodigd een expositie neer to zetten in het gebouw aan het Weena. Van 9 September 2003 tot 9 januari 2004 vond deze plaats. Vijftien deelcollecties gaven een beeld van de collectie. Getoond zijn onder meer spotprenten van Van der Bemt, historische douane attributen, modellen van douanevaartuigen, en smokkelattributen. Daarnaast was er aandacht voor de geschiedenis van de Waarborg, het kadaster en het fiscaal zegel. Deze tentoonstelling is naar wederzijdse tevredenheid verlopen. De naamsbekendheid van het Belasting & Douane Museum is op een bijzondere en aansprekende locatie vergroot. De Douane participeert samen met de Marechaussee in een driejarig project met het vernieuwde Aviodrome in Lelystad. Het Belasting & Douane Museum is gevraagd het historische aandeel to leveren in de aankleding van het herbouwde luchthaven stationsgebouw uit 1928. Verleden en heden ontmoeten elkaar, zodat de bezoeker op de hoogte

Cambrinus, schutspatroon van het bier en de bierliefhebber Bruikleen: Heinekencollectie, Amsterdam

STICHTING BELASTING MUSEUM PROF DR. VAN DER POET

16

raakt van de huidige regels die gelden voor internationaal verkeer van goederen en personen. De officiele opening vindt plaats in 2004. Het Belasting & Douane Museum verleende medewerking door het leveren van een aantal bruiklenen aan Boomsma distilleerders in Leeuwarden. Men betrok een oud pand waarin vroeger een distilleerderij van de 1 e klasse was gevestigd. In een presentatie die herinnert aan de ouderdom van het ambacht horen ook attributen van de douane thuis, zoals een verzegeltang met loodjes en een Zouave-pet zoals men die begin 20ste eeuw droeg. Een en ander vormt onderdeel van een proeflokaal van Boomsma. In Kerkrade vond tussen 29 oktober en 15 november 2003 een bijzondere herdenking plaats. Op 1 november 1978, een kwart eeuw geleden, vond een grensincident plaats waarbij twee douaniers, Dyon de Jong en Johannes Petrus Goemans, de dood vonden. Het Belasting & Douane Museum ontving enige jaren geleden van collega's van de douane in Heerlen de beide FN pistolen van de slachtoffers en een knipselboek over dit tragische voorval. Ter gelegenheid van de herdenking zijn deze attributen in bruikleen afgestaan. De tentoonstelling Douane 400+ met rijkswapenbord en smokkelattributen is van 1 april tot 31 oktober 2003 langdurig in bruikleen gegeven aan de Gemeente Losser. Zij stonden in het tijdelijke smokkelmuseum in Overdinkel, waar ze onderdeel uitmaakten van de zeer succesvolle tentoonstelling LAGA 2003. die de geschiedenis toonde van de grens aldaar. Damen Shipyards Gorinchem bracht het scheepsmodel 'de Zeevalk', na een bruikleenperiode van 11 maart 2002 tot 9 november 2003, terug. Het model is gebruikt voor een jubileumtentoonstelling over de geschiedenis van Damen Shipyards. d. beurzen Het Belasting & Douane Museum was aanwezig met de kant-en-klare expositie over het fiscaalzegel op de inter-

nationale beurzen in Gouda (18 en 19 april, de Brievenbeurs) en in Apeldoorn (17 tot en met 19 oktober, Postex). Er was daarbij aandacht voor poststukken en postwaarde stukken, filatelie en fiscale filatelie, enzovoort. Tijdens deze beurzen werd specifiek aandacht besteed aan de recent verschenen artikelen over de Herstel Rijn-Binnenvaartvloot en de Beurs- en coupon belastingzegels.

3. COMMUNICATIE a. algemeen De afdeling communicatie verzorgt de educatie en Or van het museum. Naast het beschikbare budget werd ook dit jaar door de Nederlandse Federatie van Belastingadviseurs en de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs een ruimhartige donatie gegeven ter ondersteuning van het budget van de publiciteit. Indirect droegen deze organisaties door hun donatie bij aan het vergroten van de naamsbekendheid van het museum. b. bezoekers Het totaal aantal bezoekers bleef in 2003 achter vergeleken bij het recordjaar 2002. 17.401 mensen bezochten het Belasting & Douane Museum. Een royale meerderheid deed dit als individueel bezoeker (10.059, tegen 12,268 in 2002). Het individuele bezoek is sterk athankelijk van het aanbod op de recreatieve markt. Daarbij spreekt de ene tijdelijke tentoonstelling meer aan dan de andere. Met de lange, hete zomer van 2003 was het extra moeilijk om bezoekers binnen to halen. Het aantal personen dat in groepsverband een bezoek aan het museum bracht is echter toegenomen ten opzichte van 2002: 7.342 tegen 6.525 in 2002. Dit betekent een stijging van 12,5%. In 2003 ging het om 429 groepen. In 2002 waren dit er 350. De in de laatste maanden van 2002 ingezette bestedingenstop bij de Belastingdienst is in 2003 voor een deel voortgezet. Dit verklaart het afgenomen aantal groepen dat vanuit de Belastingdienst, en dan met name vanuit B/CKC, het museum bezocht. In 2003 bezochten 37 groepen uit de


17

Belastingdienst het museum. Zij deden dit voornamelijk als cursist van de module 'corporate identity'. De deelname aan het project 'Thuis in Rotterdam', als onderdeel van de cursus inburgering van het Regionaal Opleidingscentrum (ROC) Zadkine bracht 20 groepen naar het museum. Verderop in dit verslag leest u meer hierover. Aan het educatieve programma Politie, Douane en Drugs (PDD) is door 37 groepen deelgenomen. Dit is een lichte stijging ten opzichte van het jaar daarvoor (33). 'De minister trakteert' is evenals in 2002 57 maal geboekt door ouders voor hun jarige kind. Rondleidingenbureau 'Sans Doute' verzorgde alle rondleidingen; 136 in totaal. Dit is een stijging ten opzichte van 2002. Hieronder doen wij een greep uit het grote aantal rondleidingen. De heer en mevrouw D. Nelemans uit Rotterdam vierden op 22 maart hun 25-jarig huwelijksfeest in het Belasting & Douane Museum. Een wijnproeverij van Vinamie bracht 96 personen naar het museum. De heer en mevrouw Venekamp vierden hun beider 60ste verjaardag eveneens in de serre van het museum. De ambtelijke top van de Belastingdienst hield drie sessies in het museum, onder de toepasselijke naam 'Zomergasten'. Tijdens alle bijeenkomsten kon gebruik gemaakt worden van het terras in de lommerrijke tuin van het museum. Misteli Productions organiseerde opnieuw enkele workshops over de 'experience-economie', gerelateerd aan de Smokkeltrip. Uitschieter in 2003 was de 2e Rotterdamse Museumnacht: 665 personen, merendeels jongeren, bezochten tussen 8 uur 's avonds en 2 uur 's nachts het museum. De strijd om de gunst van de bezoeker is eeuwigdurend en fluctueert per jaar. Het toenemende aantal bezoeken in groepsverband is een positieve ontwikkeling. Groepen brengen over het algemeen meer werk mee. Maar het aanbod aan programma's voor groepsactiviteiten zorgt voor een continue en structurele stroom van bezoekers. Dit onderwerp kreeg daarom in 2003 opnieuw aandacht. c. pr en voorlichting Het weer heeft veel invloed op het individuele museum-

bezoek. In de bezoekcijfers is dit goed to zien. In een poging om mensen alsnog to verleiden tot een bezoek aan het museum, werd in augustus een actie gevoerd waarbij zoute drop en zouttabletten in het vooruitzicht werden gesteld. De actie sloot aan op de wisseltentoor stelling 'Zoutarm- Zoutrijk'. De traktatie werd gewaardeerd, maar leverde geen grote bezoekersaantallen op. In 2003 zijn verschillende lezersacties georganiseerd. Ze zijn gecombineerd met redactionele artikelen over het Belasting & Douane Museum in het algemeen en over de tijdelijke tentoonstelling 'Bier-lust, Bier-last'. In het kader van die laatste tentoonstelling was in samenwerking met Stadsbrouwerij 'de Pelgrim' en de Rotterdampas een prijsvraag georganiseerd. Na een bezoek aan de tentoonstelling in het Belasting & Douane Museum kon men een formulier invullen waarbij een vraag beantwoord moest worden. Naar aanleiding van een afbeelding moest de bezoeker op de tentoonstelling op zoek naar de naam van de atgebeelde Hectometer. Na afloop van de expositie volgde een trekking. De hoofdprijs was een rondleiding door Stadsbrouwerij 'de Pelgrim' voor twee personen. Bij inlevering van een advertentie van het museum, die was geplaatst in de wintereditie van de Nationale Recreatiekrant, kon men in het museum een gratis flesopener met het museumlogo afhalen. Opvallend was dat vooral bezoekers van buiten de regio Rotterdam gebruik hebben gemaakt van deze lezersactie. Tijdens de jaarlijkse R'Uitmarkt van 2003 hebben de Rotterdamse musea in een gezamenlijke actie bonnen uitgereikt. In het Belasting & Douane Museum kon men daarmee een gratis kopje koffie krijgen. -de website: www.belasting-douanemus.nl Het onderhoud aan en het updaten van de website van het museum is opnieuw verzorgd door B/CKC. De website is uitgebreid met een agenda 'wordt verwacht...' In het verslagjaar is het mogelijk gemaakt lesbrieven to downloaden. Met name voor het onderwijs is dit aantrekkelijk.


18

-advertenties Advertenties werden geplaatst in: het voorjaarsnummer van 2003 van 'Kleintje Kunst', een blad met verschillende activiteiten voor het basisonderwijs in het ledenboek van 2002/2003 voor het College belastingadviseurs in Vives Magazine, een maandblad over icttoepassingen binnen het middelbaar onderwijs en een webboekje met handige links voor docenten het R'Uit Magazine ten behoeve van de Rotterdamse Museumnacht 2003 de Recreatiekrant Zuid-Holland ten behoeve van tentoonstelling Zoutarm - Zoutrijk Waterlife-Rotterdam de informatiegids VVV 2003 (in de talen Nederlands, Engels, Duits en Frans) de Nationale Recreatiekrant ten behoeve van de tentoonstelling Bier-lust, Bier-last het Rotterdams Dagblad ten behoeve van de tentoonstelling Bier-lust, Bier-last met de kerstactiviteiten in het museum de Havenloods e.d. Regio Rotterdam ten behoeve van de tentoonstelling Bier-lust, Bier-last met de kerstactiviteiten in het museum Vakantie en Vrije Tijd met een redactioneel artikel over het museum en de tentoonstelling Bier-lust, Bier-last - free publicity Free publicity is voor het museum van groot belang. Niet alleen op algemene maar ook op specifieke onderdelen zoals de Smokkeltrip, de tijdelijke tentoonstellingen, de Rotterdamse Museumnacht, het Museum Weekend. Jeugd Vakantiepaspoort en het project Thuis in Rotterdam gaf de pers het museum de gelegenheid naar buiten to treden. Interviews en artikelen verschenen in de volgende media: museumroutekaart van Nederland Rabobank Haagsche Courant Wij van Financien Punt Uit, Rotterdam Magazine

Libelle, 'Dagjes-uit-gids' Algemeen Dagblad, Diverse artikelen in o.a. Dou-magazine, Belastingwerk in de rubriek Parklaan 16, Belasting Bulletin en bij elk evenement een vermelding op de beeldkrant. ZAPR site I-Magazine van ING-bank RET nieuws Pabero nieuws Margriet, shopping gids Maasstad Twents Courant, Tubantia Ouderblad van het christelijk onderwijs, ZEG! De Telegraaf R'Uit magazine FIOD-ECD Belastingvak Spiegel Historiael Reformatorisch Dagblad In de kijker DIMI Radio Ridderkerk Radio Hoeksewaard Website Nationaal Museumweekend BAV Journaal Rotterdams Dagblad Radio Wereldomroep Radio West SRA Algemene collectieve publiciteit rondom de Erasmusprijs 2003, eetcultuur Museumkaart Magazine Radio Flakkee AD-magazine Rotterdampas magazine d. culturele evenementen en activiteiten -NOT-Jaarbeurs Utrecht van 20 t/m 25 januari Aan de Nationale Onderwijs Tentoonstelling (NOT) is in samenwerking met de Vereniging Waterstad door de Rotterdamse musea deelgenomen. Een gezamenlijke


19

Een deelnemer van de Rotterdamse Museumnacht Iaat zijn `tag' achter

stand bracht het aanbod van de musea goed zichtbaar in beeld. Geinteresseerden kregen een tasje met informatie mee over alle deelnemende musea. -de Rotterdamse Museumnacht De opening van de tentoonstelling Zoutarm - Zoutrijk op 1 maart viel samen met de Rotterdamse Museumnacht 2003. Een installatie op het grasveld van de Parklaan van kunstenaar/fotograaf Fred Ros luidde de start van de tentoonstelling in. Foto's van zoutpannen op Bonaire, op groot formaat afgedrukt, verrasten reeds van verre de bezoeker. 's Nachts werden ze aangelicht vanuit het museum. Het Belasting & Douane Museum veroverde met deze actie een plaats op de voorpagina van het Algemeen Dagblad op zaterdag 1 maart. Het programma van de Museumnacht richtte zich op jongeren. Zij zijn degenen die enthousiast deelne-

men aan dit evenement. In grote aantallen kwamen ze of op het thema 'de Hip Hop beweging in Rotterdam'. Er waren breakdancers, DJ's en Hip Hop films. In de tuin zorgden twee graffiti kunstenaars voor verrassende grafitti kunst. In hun werk verbeeldden zij aspecten van het museum. Het publiek kon zich uitleven door zijn 'tag' met viltstift op een door de douane in beslag genomen vleugel van een Mig-straaljager to zetten. -Kunstkijken van 13 tot en met 25 maart Dit jaarlijks terugkerende evenement voor groep 8 van het basisonderwijs in Rotterdam werd opnieuw goed bezocht. In samenwerking met docenten van de Theaterschool van de Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR) kregen de leerlingen een theaterles, gevolgd door een rondleiding en een bezoek aan de Smokkeltrip. Vervolgens was het hun beurt om een

STICHTING BELASTING MUSEUM PROF DR. VAN DER POE[

20

toneelstukje op to voeren, gebaseerd op hetgeen de kinderen hadden gehoord en gezien. De diazaal was voor dit Joel omgetoverd in een theater. Gedurende twee weken bezochten in totaal 15 groepen leerlingen het museum. Het totaal kwam op 281 leerlingen en 32 begeleiders. -Nationaal Museumweekend op 12 en 13 april Het landelijke thema was in 2003 de kunst van het verzamelen. Daarop inhakend toonde het Belasting & Douane Museum een selectie uit de recente aanwinsten voor de museale collectie. Daartoe behoorde ook het schilderij 'Statieportret van minister van Financien Mr. J.J. I. Harte van Tecklenburg (1853-1937)', van de hand van Therese Schwartze. Schilderijenrestaurator van het museum, de heer A. Khaknegar, werkte in het openbaar aan de restauratie van dit doek. -Jeugd Vakantie Paspoort van 7 juli tot en met 17 augustus Voor de 1 8e maal konden leerlingen van het basisonderwijs met hun Jeugdvakantiepaspoort gedurende de zomervakantie in het museum een sticker verdienen om in dit paspoort to plakken. Het doel is vrijkaartjes to verdienen voor het wintercircus in Ahoy in de kerstvakantie. Belangrijk is uiteraard de kennismaking met het museum. De kinderen moesten een speurtocht uitvoeren. Daarnaast konden ze een smokkelkoffer ontwerpen. Ze schreven daarop hun eigen smokkelverhaal en tekenden spullen die niet over de grens mogen worden gesmokkeld. In totaal bezochten 861 kinderen en 563 begeleiders het Belasting & Douane Museum met hun paspoort. Dit zijn er beduidend minder dan in 2002 toen de aantallen respectievelijk 1213 en 878 bedroegen. Het warme weer is zeker van invloed geweest. -Kindercultuurmarkt op 31 augustus Het Belasting & Douane Museum presenteerde zich bij deze gelegenheid met een 'smokkel-kraam'. Er was een prijsvraag waarbij de kinderen een zak drop konden winnen. In een 'smokkel-voel-kist' moesten ze door middel

van voelen, raadden wat voor voorwerp erin was verstopt. Uit de bagage in een kotfer moesten ze de illegale spullen weten to onderscheiden van legale artikelen. De prijsuitreiking vond aan het einde van de dag in het museum plaats. -Wereldhavendagen van 5 tot en met 7 september Het Belasting & Douane Museum beschikte over een ruime tent op de Parkkade. Er was een 'mini-smokkelroute' waarin vooral aandacht was voor beschermde planten- en dierensoorten. Deze kreeg het museum in bruikleen van Diergaarde Blijdorp. De 'smokkel-voelkist' zorgde ook bij deze gelegenheid voor enthousiasme bij de kinderen. Medewerkers van het museum zorgden voor de bezetting in de stand en boden de talloze geinteresseerden informatie over het museum aan. Het museum kijkt terug op een succesvol evenement. -R'Uitmarkt op 7 september Op het Schouwburgplein presenteerde het Belasting & Douane Museum zich samen met de andere Rotterdamse musea. Er was een 'incheckbalie' gebouwd. 'Stewardessen' stimuleerden bezoekers deel to nemen aan een reis langs de musea, waarbij informatie werd verstrekt over de activiteiten. Vermeldenswaard is de gezamenlijke folder van de Rotterdamse musea die werd uitgedeeld. Op een plattegrond van de stad vindt men in een oogopslag alle musea. Het is het eerste resultaat van de gezamenlijke marketingactiviteiten van deze sector. -Open Monumentendag op 13 september In verband met het jaar van de boerderij 2003, was het thema van deze dag de boerderij. In het Belasting & Douane Museum ontvingen bezoekers een tekst met verhalen over belastingen in relatie tot het boerenbestaan. De geschiedenis van de accijns op het slachten van vee en die van de botersmokkel trokken veel aandacht. -LOF Congres op 17 oktober Het jaarlijkse congres van het Landelijk Overleg


21

Fiscalisten (LOF) vond in 2003 plaats in de voormalige Cruise Terminal van het Holland Amerika Lijn. Het museum was uitgenodigd een stand to bemannen om het museum to promoten. Tevens werd de mobiele tentoonstelling 'De fiscalist van de eeuw' gepresenteerd. Gezien het feit dat vooral (jonge) fiscalisten aanwezig waren, is ook aandacht besteed aan de Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis (BFG). Tevens is getracht vrienden to werven voor het museum. e. educatie -zaalbladen In de permanente expositie zijn in alle kabinetten zaalbladen to vinden in het Duits, Frans en Engels. Vervolgens zijn de zaalbladen uitgebreid met een lijst met verklaringen van de fiscale historische begrippen. -lesbrieven Bij zowel de expositie 'Zoutarm - Zoutrijk' als bij 'Bierlust, Bier-last' zijn lesbrieven verschenen. In het eerste geval uitsluitend gericht op het basisonderwijs. In het tweede geval zijn verschillende lesbrieven geschreven. Er was een programma voor groep 8 van het basisonderwijs en de onderbouw van het VMBO. Daarnaast was er een lesbrief voor de onderbouw van HAVONWO. Deze zijn op de website van het museum geplaatst. Thema was de accijns op bier. Docenten ontvingen een mailing over de inhoud van de lesbrief. Ze konden de brief downloaden van de website. In het museum waren drie speurtochten, op verschillende niveau's, beschikbaar. Leerlingen van het basisonderwijs kregen behalve een speurtocht ook een koffertje mee met een memoriespel en een pictionairy-spel. Het verwerkte beeldmateriaal was ontleend aan de expositie. Voor deze groep was er tevens een film van het Klokhuis to zien over het brouwen van bier. -het Groot-Smokkelboek Dit boek is bestemd voor de bovenbouw van het basisonderwijs en heeft tot doel de jeugd bewust to maken van het spanningsveld tussen handhaving en overtreding van wetgeving. Aan de hand van de geschiedenis

van het smokkelen en het werk dat dit oplevert voor de douane krijgt de jeugd inzicht in dit onderwerp. Dit educatieve programma verbindt de Smokkeltrip met de permanente expositie, dus heden en verleden, met elkaar. Het boek is aan de hand van open aanmerkingen van diverse scholen geevalueerd en waar nodig aangepast en verduidelijkt. Vervolgens is het boek gedrukt met een kleurige omslag. Hiermee is het Belasting & Douane Museum een educatief programma rijker. -de Smokkeltrip Dit onderdeel genoot opnieuw een grote populariteit onder de bezoekers. Uit onderzoek blijkt dat kinderen deze trip hoog waarderen. Opvallend is dat het daarbij voor hen niet uitmaakt of ze hun bezoek aan het museum beginnen of eindigen met de Smokkeltrip. -nieuw educatief programma in voorbereiding Evenals in 2002 leed de educatie onder personeelswisselingen. Het educatieve programma voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs is daardoor nog niet gereed. Er is gewerkt aan een concretere invulling, met name op technisch gebied, van het nieuwe programma dat evenals het Groot-Smokkelboek een brug moet slaan tussen de Smokkeltrip en de basisexpositie, maar dan voor het voortgezet onderwijs. -PDD Project Het project Politie Douane en Drugs was opnieuw populair en is met name druk bezocht door groepen vanuit het VMBO. Het programma bestaat uit een introductiefilm waarin drugs en jongeren een rol spelen. Een toelichting van de politie over de gevolgen van drugs en een toelichting van de douane over het opsporen van verdovende middelen bieden zinvolle bagage voor jongeren die op een leeftijd zijn dat ze worden geconfronteerd met allerlei verlokkelijke, geestverruimende middelen. De demonstratie met de speurhond van de douane, die een vast onderdeel uitmaakt van het programma, zorgt telkens weer voor veel verwondering en hilariteit onder de leerlingen en hun begeleiders.


22

De bijdrage van drugsexpert de heer A. Stehouwer van de politie Rijnmond, is in het najaar helaas beeindigd in verband met zijn pensionering. Gezocht wordt naar een geschikte opvolger.

Inburgeringcursisten met actrice Arianthe van de SKVR

-inburgeringproject `Thuis in Rotterdam' In 2003 ging de pilot 'Thuis in Rotterdam' van start. Het Belasting & Douane Museum, het Mariniersmuseum, het Havenmuseum, het Nationaal Onderwijsmuseum en de SKVR bieden cursisten van de cursus Inburgering van het ROC Zadkine in de musea praktijkgerichte lessen aan die aansluiten bij de onderdelen Maatschappij Orientatie en Beroepen Orientatie. Doel is om nieuwe Nederlanders beter to laten begrijpen waarom het

Nederland van nu is zoals het is. In het Belasting & Douane Museum haken we in op de algemene les over het ontstaan van de democratie in Nederland. De ontwikkeling van het kiesrecht en de rol van belastingen hierbij, staan centraal. Een actrice van de SKVR zorgt voor de nodige verlevendiging bij de kennisoverdracht. In les 2 staan de accijnzen op eten en drinken centraal evenals de rol van de douane. In les 3, aan het eind van de cursus, bezoeken de cursisten de Belastingdienst. Dit hangt samen met hun orientatie op hun mogelijkheden voor een toekomstige werkkring. De eerste lessen Maatschappij Orientatie worden gegeven in het Nederlands en door een tolk in het Turks, Arabisch of Papiamentu vertaald. Tegen de tijd dat les 3 wordt gevolgd moeten de cursisten het Nederlands voldoende beheersen om de les in het Nederlands to volgen. Interactie speelt een belangrijke rol tijdens de lessen en vergelijkingen met de situatie in Nederland en het land van herkomst leveren interessante discussies op. De leergierigheid en het enthousiasme van de cursisten zijn opvallend en inspirerend. Ondanks problemen in logistieke en organisatorische zin zal het project in 2004 dan ook worden voortgezet. -december activiteiten In de week van 2 tot 5 december konden kinderen in het museum een rijmpje maken voor Sint Nicolaas. Als beloning kregen ze hiervoor uit de schatkist een zakje chocolade letters. Tijdens de kerstvakantie mochten de jeugdige bezoekers hun eigen wenskaart maken of een kerstmuts versieren. De muts ging mee naar huis. Het museum verstuurde de wenskaarten die veelal richting opa's en oma's gingen. Op tweede Kerstdag was het publiek uitgenodigd naar het museum to komen om het jaarlijkse terugkerende thema 'Uitgerekend met Kerst' to bezoeken. Dat is een opstelling waarin Jozef en de hoog zwangere Maria zich melden bij het Romeinse belastingkantoor in Bethlehem om zich to laten beschrijven voor de volkstelling. Speciaal voor deze gelegenheid werd er Gliihwein en warme chocolademelk geschonken.


23

4. INTERNATIONAL ASSOCIATION OF CUSTOMS MUSEUMS (IACM) In verband met het attreden in 2002 van mevrouw L. Peeperkorn als voorzitter van de IACM is het archiet van de IACM overgedragen aan haar opvolger de heer P Ryan in lerland. De 11 a conferentie van de IACM vond in 2003 plaats in Luxemburg (stall) van 17-19 september. Namens Nederland waren aanwezig de heer G. Nieman en mevrouw L. Peeperkorn. Thema's die zijn behandeld betroffen de publicitaire uitingen van de IACM. Naast de website verscheen een algemene folder waarin alle leden van de IACM vermeld staan. De folder zal in 2004 gereed zijn. De jaarlijkse Newsletter die wordt verzorgd door het organiserende land is in 2003 Diet verschenen. De Italiaanse collega's hadden met zoveel tegenwind to maken dat zij er dat jaar niet in slaagden de Newsletter to maken. De bedoeling is deze alsnog to laten verschijnen. De Newsletter die in het voorjaar van 2004 van de persen rolt heett als thema oude douanegebouwen. Op voorstel van Luxemburg, is tijdens de algemene vergadering besloten dat het land dat de jaarlijkse conterentie organiseert, in geval van gebrek aan financiele middelen, zich mag beperken tot het hanteren van het Engels als officiele taal. Hiermee vervalt de verplichting ook voor een tolk Frans to zorgen. Een en antler wordt in de statuten opgenomen. De conferentie was met zorg voorbereid en goed georganiseerd. Luxemburg beschikt over een historische collectie, maar heeft nog geen permanent museum. Ter gelegenheid van de conferentie was een tijdelijke presentatie opgesteld in Wormeldangehaut, een voormalig douanegebouw. Er vond een bezoek plaats aan Schengen, het dorpje dat is gelegen op een drielandenpunt (Duitsland, Frankrijk en Luxemburg), waar het Verdrag van Schengen in 1985 is gesloten en op 26 maart 1995 is ingegaan.

Na afloop van de conferentie was er gelegenheid deel to nemen aan de jaarlijkse herdenking van de geboortedag van Sint Matheus op 19 september, de schutspatroon van de douane. De volgende conferentie in 2004 vindt plaats in Rotterdam. Het Belasting & Douane Museum is clan voor de tweede maal gastheer voor dit internationals gezelschap.

5. NEDERLANDS INSTITUUT VOOR KANSSPELEN (NIK) Begin van het verslagjaar is besloten de staande presentatie to verbeteren, met het doel deze nog enige tijd ongewijzigd in stand to houden. Zo zijn alle tekstbordjes vervangen. De thema's 'Politiek en loterijen' en 'Loterijtrekkingen' zijn opnieuw ingericht en uitgebreid met het onderwerp 'Particuliere loterijen'. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de ontwerper van het huidige logo van de Nederlandse Staatsloterij, Kees van Roemburg. Belangrijk was in 2003 het gereedkomen van de restauratie van de empire loterijtrommel (inv.nr. 00694) die in de 1 9e eeuw door de Staatsloterij werd gebruikt voor het verrichten van trekkingen. De trammel is door het Belasting & Douane Museum in langdurig bruikleen afgestaan aan het NIK. Restauratieatelier Van Schouten uit Amsterdam heeft het werk uitgevoerd. Deze restauratie is door de Nederlandse Staatsloterij en het Belasting & Douane Museum gezamenlijk bekostigd. De tijdelijke opslag van objecten bij de kunstopslag Hizkia van Kralingen is uit bezuinigingsoverwegingen beeindigd. In het gebouw van de Staatsloterij aan de Paleisstraat is inmiddels een ruimte gemaakt waar een en ander is opgeslagen. In de loop van het verslagjaar gaf de directie van de Nederlandse Staatsloterij to kennen dat de expositieruimte op de begane grond binnen afzienbare tijd in gebruik moest warden genomen voor medewerkers die op dat moment nog elders waren gehuisvest. Eind 2003 is deze beslissing herroepen. De huidige presentatie blijft voorlopig gehandhaafd.


24

6. FUNCTIONARISSEN EN ORGANISATIE a. algemeen Als gevolg van een reorganisatie bij de Belastingdienst is de directie Douane to Rotterdam, waaronder het museum organisatorisch viel, opgeheven. Sinds 1 januari 2003 valt het Belasting & Douane Museum daarom uit praktische overwegingen organisatorisch onder het Douanekantoor Rotterdam. Het hoofd daarvan, de heer Mr. A.J. Groenendijk, trad daarom toe tot het bestuur van de Stichting Belastingmuseum Prof. dr Van der Poel. Hij is benoemd op 8 april 2003, tijdens de voorjaarsvergadering van het bestuur. De voormalig directeur van de directie Douane, de heer J. Lunneker is op dezelfde datum verzocht als gewoon bestuurslid aan to blijven. De wijzigingen in de organisatie van de Belastingdienst bleken ook effect to hebben op de organisatie van het museum. Deze verandering bleek gevolgen to hebben voor de armslag van de leiding van het museum. In de loop van het verslagjaar zijn in overleg met het Dagelijks Bestuur hierin de nodige aanpassingen gedaan. De communicatie en inzichtelijkheid in het functioneren van de organisatie is enigszins verbeterd. Verdere vooruitgang is geeffectueerd in het jaar 2004. b. in memoriam Afscheid van twee markante oud-bestuursleden: Cor Boersma en Jan de Koning Kort na elkaar stierven twee gezichtsbepalende oudbestuursleden van de Stichting Belastingmuseum Prof. dr Van der Poel. Op 8 September stierf na een lang ziekbed de heer C. Boersma (1931-2003). Op 16 September overleed de heer J. de Koning (1919-2003). De heer Boersma werd als directeur-generaal der Belastingen automatisch voorzitter van het stichtingsbestuur. Na zijn pensionering bleef hij aan als bestuurslid. In verband met zijn gezondheid trad hij in 2000 terug. Het museum is hem veel dank verschuldigd. Als oud-student aan de Rijksbelastingacademie had Boersma een nauwe band met het museum - het geesteskind van zijn voormalige leermeester de heer Prof. Dr J. van der

Poel. Met Boersma als voorzitter verwezenlijkten wij de plannen voor een betere huisvesting en museale presentatie. Zijn instelling dat professionaliteit een eerste vereiste is voor goed functioneren liet ook zijn sporen in het museum na. Daarom denken will met dankbaarheid terug aan een goed bestuurder en een aimabel mens. De heer J. de Koning was qualitate qua van 1977-1985 reeds lid van het stichtingsbestuur, in zijn functie van directeur der rijksbelastingen to Rotterdam. Na zijn pensionering trad hij met vreugde in de voetsporen van An leermeester Van der Poel en werd secretaris-penningmeester van het bestuur, met de titel van directeur (1985-1990). Tot 1992 bleef hij daarna nog aan als bestuurslid. Hij had niets van een bestuurder op afstand. Met de voor hem kenmerkende energie pakte hij een aantal zaken aan die nodig waren om het museum vooruit to helpen. Met het doel de organisatie to professionaliseren, gaf hij een eerste aanzet tot de opzet van een administratieve organisatie. Daarnaast was hij de eerste om to onderkennen dat het museum mee moest in de overgang van de handmatige collectieregistratie naar de geautomatiseerde variant. Ook De Koning gaf een enorme impuls aan de verbetering van de huisvesting van het museum. Samen met Boersma heeft hij een belangrijk Stempel gedrukt op hetgeen uiteindelijk tot stand kwam. Beide oud-bestuursleden hebben in de laatste decennia van de 20ste eeuw een belangrijke bijdrage geleverd aan het instandhouden van een instelling die over de lange termijn gezien van wezenlijk belang is voor de Belastingdienst als instituut en voor het grate publiek. Ze hebben daarmee hun plaats verdiend in de geschiedenis van het Belasting & Douane Museum. De erfenis die zij achterlaten draagt ertoe bij dat wij de herinnering aan hen levend houden. Afscheid van Daan de Bruin In het weekend van 26 en 27 april stierf medewerker de heer D. de Bruin. Deze gebeurtenis was een emotionele schok voor medewerkers en bestuur. Sinds 1987 werkte hij bij het museum als restaurator van rijkswapenborden


25

en medewerker technische dienst. Daan was een zeeman in hart en nieren, maar begin jaren 80 helaas afgekeurd als schipper bij Volker Stevin. Zijn overlijden was buitengewoon tragisch omdat hij door zelfdoding een einde aan zijn leven maakte. Daan's leven is geteisterd door verdriet en tegenslag. In het voorjaar van 2003 was hij niet langer in staat deze het hoofd to bieden. Zijn onvermogen om hulp voor zichzelf to zoeken, bracht hem tot zijn laatste daad. Wij troosten ons met de gedachte dat hij de rust heeft gevonden die hij verlangde. Daan de Bruin heett een plaats gekregen in onze gezamenlijke herinnering. Een goede plaats, want zijn werklust, humor en enthousiasme waren eigenschappen die kenmerkend voor hem waren. Juist daarmee heeft hij zijn sporen in onze organisatie verdiend. c. mutaties in het personeelsbestand In het verslagjaar vonden verscheidene personeelswisselingen plaats. Depotbeheerder/registrator de Neer P van Houten vertrok naar het Gemeentemuseum Maassluis waar hij als conservator is gaan werken. Mevrouw A. Simon-de Jong is hem opgevolgd. De functie heet nu collectiebeheerder. De heer F. Wijnvoord, medewerker technische dienst assisteert bij het fysiek beheer van de collectie en werkt daarom in het depot ten behoeve van de museale collectie. Educator de heer R. Kokje, die het museum om gezondheidsredenen moest verlaten, is opgevolgd door mevrouw M. Groot. Zij bekleedde de functie in eerste instantie op tijdelijke basis in verband met de ziekte van de heer Kokje. De coordinator planning & organisatie de Neer R. de Bruin verliet het museum om to gaan werken bij de Infolijn van de Belastingdienst bij het ministerie van Financien in Den Haag. Hij is per 1 november opgevolgd door de Neer Th. van 't Zelfde. Met ingang van 1 april is de heer F. Visser toegevoegd aan het Belasting & Douane Museum. Hij is afkomstig van B/CFD en is in eerste instantie op basis van interim functievervulling bij het museum komen werken. Mevrouw L. Peeperkorn gaf in het voorjaar to kennen om in 2004 het museum to zullen verlaten. De sollicitatieprocedure om to komen tot een opvolger is in

november 2003 gestart. Een van de medewerkers is door ziekte geveld, maar werkt sinds 28 oktober 2003 op therapeutische basis een dag per week. d. vrijwillige medewerkers De rol van de vrijwilligers is binnen de museumwereld in het algemeen erg belangrijk. De kunst is een relatie op to bouwen die er borg voor staat dat er over en weer een grote betrokkenheid ontstaat. Vrijwilligers verzetten veel werk op uiteenlopende terreinen. Kenmerkend is dat ze altijd klaar staan voor de instelling waaraan zij zich hebben gecommitteerd. De groep vrijwilligers die het Belasting & Douane Museum tot steun is vormt hierop geen uitzondering. Telkens weer is het een plezier een beroep op ze to doen en hen to volgen bij hun activiteiten. De jaarlijkse lunch, dit jaar op 18 december, is bij uitstek de gelegenheid om hierbij stil to staan. De waardering is groot. De aanwezigheid van secretaris-penningmeester PW. de Kam onderstreepte dit. Het feit dat deze zelf zijn werkzaamheden op basis van vrijwilligheid voor het museum uitvoert, mag hier niet onvermeld blijven. Er past dan ook een woord van dank aan zijn acres. -mutaties in het vrijwilligers bestand In 2003 besloot de Neer W.F.F. Kattenbusch dat het tijd was de redactie van het tijdschrift Impost over to dragen aan een opvolger. In de traditie van zijn voorganger droeg de Neer Kattenbusch een opvolger voor. Het werd de heer H. Duym die met ingang van het november nummer (30) het stokje overnam. Tijdens zijn loopbaan bij de FIOD-ECD verwierf hij veel kennis van kunst en antiek en deed hij redactionele vaardigheden op. Vrijwilliger de Neer A. van Tiggelen bleek bereid zijn kennis en vaardigheden ter beschikking to stellen om de illustraties voor Impost to verzorgen. Een nieuw duo binnen de vrijwilligers is hiermee totstandgekomen. De heer W.G.J. van Oene gaf to kennen niet langer als vrijwilliger aan het museum verbonden to willen blijven. Uiteraard blijft hij de ontwikkelingen volgen als vriend van het Belasting & Douane Museum.


26

Dagje uit personeel, het Kroller Muller museum

e. activiteiten voor medewerkers Het jaarlijkse personeelsuitje dat was gepland voor 7 mei werd in verband met het overlijden van de heer D. de Bruin, verplaatst naar 1 oktober. Op 7 mei trok het team er een middag op uit om samen de plotselinge dood van een fijne collega to verwerken. In de lijn van de belangstelling van Daan de Bruin bezochten we de Stormvloedkering in de Nieuwe Waterweg, gevolgd door een wandeling langs het strand. Op 1 oktober ging de rein naar de Hoge Veluwe. In het Kroller Muller museum kregen we een rondleiding in de beeldentuin, in combinatie met een bezoek aan de expositie 'Vincent en Helene'. 's Middags ging de reis naar het Arboretum in Rotterdam. Een bezoek aan een Chinees restaurant maakte een plezierig dagje uit compleet. De jaarlijkse sloepenrace, georganiseerd door de Vereniging Waterstad, vond plaats op 3 September.

Opnieuw was oud-medewerker de heer K. Dijkstra de schipper. Ondanks een minimale voorbereiding slaagde het Belasting & Douane Museum erin een zeer snelle tijd neer to zetten. Deze leverde uiteindelijk een fraaie tweede plaats op! Cafe Rotterdam streek met de eer en behaalde de eerste plaats. De ontdekking dat deze ploeg was samengesteld uit vaste klanten met een achtergrond bij de mariniers verklaart waarom het museum deze ploeg krachtpatsers moest laten voorgaan...... 1. nevenactiviteiten directeur Directeur mevrouw L. Peeperkorn was ook in 2003 bestuurslid van de Vereniging van Musea in Zuid-Holland (VMZH) en van de sectie Technische en Transportmusea (TTM) van de Nederlandse Museumvereniging. Tevens was zij lid van de begeleidingscommissie van de Musip (Museum Inventarisatieproject) bij het Erfgoedhuis Z-H to Leiden.


27

g. functionarissen (situatie per 31 december 2003) -hoofdbestuur Mw. mr J.Thunnissen-Tonneman, voorzitter Mr PW. de Kam, secretaris-penningmeester " Mr A.J. Groenendijk Drs B. Koevoets

Prof. dr H.A. Kogels Mr HE, Koning Mr J. Lunneker Mr J.N. van Lunteren Prof. dr R.N.G. van der Paardt

Prof. dr M.PC.M. van Schendelen tevens Dagelijks Bestuur

-vaste medewerkers Mw. drs L. A. Peeperkorn-van Donselaar Dhr. D.P Belder Mw. C.J. van den Bosch-van Dijk Dhr. W. van Es Mw. L. Gadjradj-Balwantsingh Mw. J.W.E. van der Griend-Verbaan Mw. drs M. Groot Mw. T.P Hoexum Dhr. A. Khaknegar Dhr. A.C.A. van Kuijen Dhr. G. Nieman Mw. G. Peneux Dhr. J.P Reijnhoudt Mw. J. Schut Mw. drs A.M. Simon-de Jong Dhr. F. Visser Dhr. J.E. Vrouwentelder

directeur-generaal Belastingdienst organisatie-adviseur, oud directeur Belastingdienst/Automatiseringscentrum voorzitter MT Belastingdienst / Douane Rotterdam museoloog lid Advisory Commitee International Association of Technical Transport and Communication Museums (IATM) head of indirect taxation Shell International; hoogleraar Europees Belastingrecht Erasmus Universiteit Rotterdam oud-staatssecretaris van Financien, oud-president van de Algemene Rekenkamer voorzitter MT Belastingdienst / Douane Noord organisatie-adviseur oud directeur-generaal Belastingdienst advocaat Loyens & Loeff hoogleraar BTW en Overdrachtsbelasting Erasmus Universiteit Rotterdam hoogleraar Politicologie Erasmus Universiteit Rotterdam

directeur medewerker automatisering medewerkster administratie conservator management assistente medewerkster balie en pr educator medewerkster balie restaurator conservator/documentalist conservator medewerkster balie bibliothecaris pr en voorlichting col lectiebeheerder documentalist conservator


Dhr. F. Wijnvoord Dhr. A. Walraven Dhr. T. van 't Zelfde

medewerker technische dienst en collectiebeheer medewerker technische dienst coordinator planning & organisatie

-vrijwillige medewerkers Dhr. H. Bergman Dhr. J.W. Bieze Mw. M. Crasborn-van Lieburg Dhr. H . Duym Dhr. PJ. Feij Mw. C. Handels-Versteegden Dhr. B. Kraayo Mw. L.M. Meijer Dhr. A. Rosinga Dhr. G.C. van Teylingen Dhr. A. van Tiggelen

7.INFRASTRUCTUUR a. automatisering In 2003 is goede voortgang gemaakt op het terrein van de automatisering. Alle werkplekken zijn, op het museumnetwerk, voorzien van e-mail. De communicatie in- en extern is hiermee sterk verbeterd. De op het museumnetwerk geinstalleerde programma's Davilex en Adlib, respectievelijk bestemd voor de financiele administratie van de stichting Belastingmuseum Prof. Dr Van der Poet en de stichting Vrienden van Belastingmuseum Prof. Dr Van der Poel, en voor de collectieregistratie, werken naar behoren. Afgezien van enige aanloop problemen, kunnen we vaststellen cat in 2003 een sprong voorwaarts is gemaakt op dit gebied. De aanvankelijke traagheid in het programma Adlib is dankzij de inspanning van velen terug gebracht tot het aanvaardbare. b. huisvesting In 2003 is bij de Brandweer Rotterdam een aanvraag ingediend tot aanpassing van de gebruiksvergunning van het museum. Een en antler hing samen met de tijdelijke vergunning die was afgegeven na de totstandkoming van de Smokkeltrip. Aan het eind van het ver-

slagjaar zijn de door de Rijksgebouwendienst opgemaakte bouwtekeningen, voorzien van de nooduitgangen en noodvoorzieningen verzonden naar de brandweer. De afhandeling vindt plaats in 2004, Het koetshuis, gelegen aan Parklaan 15, onderging een ingrijpende restauratie. Gebleken was dat Brie draagbalken van de zolder, waar het meubeldepot van het Belasting & Douane Museum is gevestigd, waren verrot. Tijdens de vervanging bleek dat andere balken doorhingen. Zij kregen ondersteuning door extra balken toe to voegen. Vijf slapers, cat zijn staande balken die het dak dragen, moesten eveneens worden vervangen. Om deze omvangrijke restauratie van dit historische pand mogelijk to maken, moest het meubeldepot eerst worden ontruimd. De werkzaamheden zijn in de zomermaanden uitgevoerd. Na afloop is gedurende een dag de ruimte 'gegast', ter bestrijding van mogelijke houtworm. Na afloop is het depot schoongemaakt. Van de gelegenheid is gebruik gemaakt om de collectie meubilair kritisch na to lopen. Een aantal objecten is afgestoten. De overigen zijn schoongemaakt en systematisch geordend en teruggeplaatst.


29

8. JAARVERSLAG: Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis (BFG) a. algemeen De introductie van het collectieregistratie programma Adlib is ook voor de BFG van groot belang. De collectie objecten van het museum kan met behulp van dit programma worden 'gelinkt' met het boekenbezit. De informatievoorziening, intern en in to toekomst ook extern, wordt hiermee sterk verbeterd. De communicatie tussen de afdeling collectie en de BFG behoeft daarom meer nadruk. Dit blijkt onder meer uit de samenstelling van de thesauruscommissie. Deze is in September in het leven geroepen met het doel een gemeenschappelijke thesaurus to ontwikkelen, waarin de trefwoorden gekoppeld aan de collecties van de BFG en het museum op elkaar worden afgestemd. b. verzamelbeleid De strakkere afbakening van het verzamelbeleid is in 2003 afgerond. Het project 'sanering collectie BFG', waarbij de boeken economie, buitenland en notariaat binnen de BFG zijn gesaneerd, is afgerond. Een groot aantal boeken is afgestoten via verschillende antiquariaten. Een aantal boeken is geschonken aan de bibliotheek van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Een woord van dank aan de hoogleraren Grapperhaus en Ydema voor hun adviezen spreken wij hierbij graag uit. c. schenkingen De BFG ontving een omvangrijke schenking 19e eeuwse boeken van de Gemeentebibliotheek Rotterdam. De reden was dat binnen de gemeentelijke bibliotheken de wetenschappelijke steunfunctie is vervallen. De BFG verkreeg hiermee met name over de periode 1800 1850 eel aantal mooie boeken op het gebied van wetgeving. Het werk 'Lijst der regten op den in-, uit- en doorvoer, van junij 1828 door G. Veldman, bij het Departement der Ontvangsten, is hiervan een goed voorbeeld. Een tweede belangwekkende schenking ontvingen wij van de bibliotheek van Belastingdienst/Centrum voor Kennis en Communicatie (B/CKC). Het ging om een

deel van de oorspronkelijke door Prof. Dr J. van der Poel verzamelde 'Boekerij'. Deze was in 1966, bij de opheffing van de Rijksbelastingacademie, overgebracht naar de Universiteit Leiden, om vervolgens geplaatst to worden bij het Opleidingsinstituut Financier (01F) in Den Haag. Zo kwam na diverse omzwervingen een deel van het oorspronkelijke boekenbezit terug aan de Parklaan. Naar aanleiding van de opheffing van de bibliotheek van het Belastingkantoor Laan op Zuid to Rotterdam ontving de BFG een grote schenking gesaneerde boeken en tijdschriften. d. personeelsbladen In 2003 hield een aantal personeelsbladen uit de serie 'Belasting Bulletin' van de Belastingdienst op to bestaan. Deze serie met onder andere 'Bedrijfsvoering', 'Primair Proces' en 'Facilitair Proces' zijn vervangen door een enkel blad 'Belasting Bulletin'. Deze verhoging van de efficiency heeft ook zijn voordelen voor de BFG, want ook binnen dit onderdeel scheelt dit tijd en ruimte. e. documentatie In 2003 is veel tijd en energie gestoken in het opschonen van de documentatie waarover de BFG thans beschikt. Gebleken is dat in het verleden veel originele (archief)stukken zijn opgeborgen in de documentatie. Het doel hiervan was deze stukken, vaak gaat het om enkele vellen A4 of folio formaat, veilig to stellen. Thans streven will naar een benadering volgens algemeen geldende richtlijnen binnen de archiefwereld. Naar aanleiding daarvan is, in overleg met het Nationaal Archief, besloten deze originele stukken to lichten en vervolgens over to dragen aan het Nationaal Archief in Den Haag. Daar worden ze onder de vereiste omstandigheden bewaard en toegankelijk gemaakt voor het publiek. Vrijwilliger mevrouw L Meijer heeft zich hiermee bezig gehouden. Begin 2004 wordt het project afgerond. t. pr en diensten aan het publiek De belangstelling voor hetgeen de BFG to bieden heeft,


30

is gegroeid mede dankzij de beslissing om centraal op een plaats behalve boeken en tijdschriften, ook de documentatie en de collectie historisch beeld- en geluidsmateriaal aan to bieden. Daarnaast plukken wij de vruchten van een actiever gevoerd pr-beleid. Groeiende belangstelling is er vanuit de Belastingdienst en andere overheidsinstellingen, maar oak uit het bedrijfsleven. Daarnaast wisten meer particulieren, onder wie studenten, de weg naar de BFG to vinden. Er is in 76 gevallen medewerking verleend aan verzoeken om informatie en illustraties ten behoeve van spreekbeurten, scripties, lezingen en publicaties. Intern is meegewerkt aan publicaties zoals Impost, het tijdschrift voor de vrienden van het Belasting & Douane Museum, het jaarverslag van het museum en aan Belastingwerk, het personeelsblad voor de Belastingdienst. In samenwerking met de afdeling communicatie is een flyer ontwikkeld. Deze kan als boekenlegger worden gebruikt en draagt als opschritt Jij hebt de wijsheid in pacht'. De flyer betekent een uitbreiding van de informatievoorziening van de totale organisatie. Behalve over het museum is nu ook de BFG in de promotie vertegenwoordigd.

g. website Een antler instrument om bekendheid to geven aan het fiscaalhistorische boekenbezit van de BFG is de introductie van een eigen website. Binnen de wereld van bibliotheken, archieven on musea is het thans noodzakelijk zich ook virtueel to protileren. In toenemende mate maakt het publiek van deze virtuele mogelijkheden gebruik om zich to orienteren. De drempel om de BFG to bezoeken wordt hiermee verlaagd. De BFG is momenteel alleen to vinden via de website van het Belasting & Douane Museum. In 2003 zijn in samenwerking met de afdeling communicatie en B/CKC plannen ontwikkeld om to komen tot een atzonderlijke website voor de BFG. h. bijzondere projecten De specifieke kennis van en ervaring met betrekking tot audiovisuele middelen heett de heer A. van Kuijen bij zijn overstap naar de BFG meegenomen. Ook nu draagt hij regelmatig bij aan activiteiten op dit terrein. Voor de opening van de tentoonstelling 'Bier-lust, Bier-last' verzorgde hij een gesloten tv-circuit. De vele genodigden konden hierdoor vanaf verschillende locaties de opening van de tentoonstelling volgen. Ten behoeve van het historische deel van de cursus Corporate Identity door B/CKC leverde de heer Van Kuijen een aandeel. Voorheen, in zijn functie van educator, was hij reeds betrokken bij het ontwikkelen van lesmateriaal voor deze doelgroep. Samen met de betrokken docent is de lesstof aangepast aan de vernieuwde opzet. Daarnaast verscheen een docentenhandleiding. i. studiedagen en cursussen Tweemaal bezocht de heer J.P Reijnhoudt de SIMINdagen van de Nederlandse Museum Vereniging (NMV). Daarnaast volgde hij in Utrecht cursussen Adlib.

De vriiwilligers van de Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis

I. vrijwilligers De heer A Rosinga en de dames C. Handels-Versteegden, T. Crasborn on L. Meijer verrichtten ook in 2003 uiteenlopende werkzaamheden binnen de BFG.


31

9. JAARVERSLAG: Stichting Vrienden Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel a. Impost Er verschenen drie nummers van Impost, het tijdschrift voor de Vrienden van het museum en de leden van de Werkgroep Geschiedenis van de Overheidsfinancien. In het vorige verslag is al aangekondigd Eat eindredacteur/vrijwilliger de heer W. Kattenbusch het tijd vond om de fakkel aan iemand anders over to dragen. De heer H. Duym, oud-medewerker Kunst en Antiek bij de FIOD-ECD, verklaarde zich bereid de taak over to nemen. Hij neemt zijn jarenlange ervaring als redacteur van het FIOD-ECD Magazine mee. Op 25 juni 2003 is tijdens een feestelijke lunch afscheid genomen van de heer W. Kattenbusch. Voor merle-eindredacteur de heer J. Vrouwenfelder was dit eveneens het moment om zijn aandeel in de werkzaamheden voor de productie van Impost over to dragen aan de medewerkers van de afdeling communicatie. De dames J. Schut en M. Groot namen deze taak over. De dank aan de heer Vrouwenfelder is groot. Sedert de oprichting van het Mededelingenblad voor de vrienden, zoals de voorganger van Impost heette, heeft hij steeds een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van het tijdschrift. Hij leveree daarmee een belangrijke bijdrage aan de continuiteit. Ook in de toekomst blijft John zijn bijdragen leveren in de vorm van artikelen. Bijzonder hoogleraar Prof. Dr 0. Ydema, de heer H. Bergman en de heer mr C. van der Beek leverden als vanouds hun gewaardeerde bijdragen. Laatstgenoemde besloot zijn serie artikelen over de 'goede oude tijd in de Belastingdienst' of to rond.

gehoor bevonden zich nog twee oud-staatssecretarissen, to weten de heren mr H.E. Koning en drs M.J.J. van Amelsvoort. De lezing is feestelijk afgesloten met een borrel. Alle aanwezige vrienden hadden daarbij ruim de gelegenheid om elkaar to ontmoeten en to spreken. Dat is een belangrijk element in de activiteiten die het museum organiseert voor de Vrienden. c. vrienden werven Tijdens het LOF (Landelijk Overleg Fiscalisten) Congres op 17 oktober, heeft het museum getracht Vrienden to werven onder de jonge fiscalisten. Ook de BFG presenteerde zich. Echter de animo om op dat moment concreet vriendschap to sluiten bleef beperkt.

b. lezing Professor Grapperhaus Op 19 September hield Prof. Dr F. Grapperhaus een lezing in het kader van de expositie 'Zoutarm-Zoutrijk'. Prof. Grapperhaus ging in zijn lezing in op het economische belang van zout van de vroege middeleeuwen tot aan de Franse Revolutie. De emeritus hoogleraar en oud-staatssecretaris van Financien verraste de aanwezigen met zijn brede kennis, ook van de internationale geschiedenis van belastingen en accijnzen. Onder zijn


32

d. bijlagen -schenkingslijst

Mr. G.J.C.M. Bakker

FIOD-ECD

Mr. C.A. van der Beek

Dordrecht

Mr. J.P Blom

Belastingdienst Utrecht

Dhr. F.J. Bongers

Belastingdienst Arnhem

Dhr. Th. Cool

Scheveningen

Dhr. J. Couprie

Dordrecht

Dhr.J. Gerritsen

Apeldoorn

Prof. Dr. F.H.M. Grapperhaus

Amerongen

Dhr. E.B.G.M. Hagen

Amersfoort

Dhr. G. ten Hoope

Ridderkerk

Mr. B.C.M. Jacobs

Tilburg

Dhr. J.G. Janssen

Duiven

Dhr. A. Katuin

Emmen

Dr. W.H. den Ouden

Rotterdam

Prof. Dr. R.N.G. van der Paardt

Zeist

Dhr. J.P. Reijnhoudt

Spijkenisse

Dhr. S. Ruitinga

Voorburg

Dhr. L. Schoonbrood

Maastricht

Dhr. Th.D.F. Somsen

Vaassen

Dhr. 0. Thiers

Vught

Dhr. B. Timmerman

B/CKC Utrecht

Dhr. E.J. Vinkhuyzen

Museum Ned. Cavalerie Amersfoort

Bibliotheek B/CKC

Utrecht

CMS Derks Star Busmann

Utrecht

Gemeentebibliotheek Rotterdam

Rotterdam

Ned. Fed. Belastingadviseurs

Voorburg

STICHTING BELASTING MUSEUM PROF OR. VAN DER POEL

33

- aankopen

NEHA (Amsterdam)

NEHA-Jaarboek Deel 66. (2003)

Donner (Rotterdam)

Zout. Een wereld geschiedenis door Kurlansky. Wim Duisenberg, van friese volksjongen tot mr. Euro. De kunst van het bewaren.

De Title Antiquariaat (Leeuwarden)

Beknopte geschiedenis der Nederlandse Ridderorden. Landbouw en economische golfbeweging in Z- Limburg (Tienden).

De Kloof Antiquariaat (Amsterdam)

De grensgebieden in het noordoosten van Brabant ca. 1200-1795.

Johan Beek Antiquariaat (Barneveld)

Ordonnantie op de Consumptie van het Zout.

Reed Business Information (Doetinchem)

Handboek cultuurbeleid.


34

Uitgegeven door: Stichting Belastingmuseum Prof. Dr. Van der Poel, Rotterdam © BDM Museum Parklaan 16 Bibliotheek voor Fiscale Geschiedenis Parklaan 14 Postadres: Parklaan 14-16 3016 BB Rotterdam telefoon: 0031(0)10 4400200 fax: 0031(0)10 4361254 e-mail: [email protected] website: http://www.belasting-douanemus.nl postbanknummer: 322056 Openingstijden museum: dinsdag tot en met zondag 11.00 - 17.00 uur op maandag gesloten. toegang gratis Openingstijden Bibliotheek: op afspraak Fotografie: Belasting & Douane Museum, Rotterdam Foto omslag: Rob Tiemann, Zwartewaal Ontwerp/drukwerk: Drukkerij Argus, Rotterdam


BELASTING 2Sc DOUANE

MUSEUM

:'t!"!7S"i

BELASTING

DOUANE

1-tiff

STI ELA STING^^ISEU^I F. DR. VAN DER POEL

Recommend Documents